28 juli 2023: Tweede kwartaal / 1e half jaar update 2023 zonnestroom resultaten bij grootste netbeheerder, Liander (Alliander) - record groeicijfers ? Afgelopen week werden weer bijgewerkte grafieken getoond op de Alliander website, over de progressie van zonnestroom capaciteit in hun netgebied. Zowel voor het tweede kwartaal, als in het eerste half-jaar volgen record groeicijfers voor deze periodes, van 546 MW, resp. 894 MW (cumulatie van ongelijkwaardige kleinverbruik en grootverbruik cijfers). Polder PV analyseert de nieuwe cijfers, en zet vraagtekens bij de resulterende hoge groei in het eerste half-jaar.

(1) Evolutie geaccumuleerde capaciteit (totalen)

In deze eerste grafiek de accumulatie aan het eind van elk kwartaal, van de "totale capaciteit" aan PV installaties, in het netgebied van Liander. Dit is, zoals te doen gebruikelijk, en sedert enige tijd ook aangegeven op de betreffende web pagina van Alliander, een artificiële optelling van het generator vermogen bij kleinverbruik (in MWp), en het gecontracteerde AC vermogen bij grootverbruik (MWac), dus een beetje een merkwaardig, kunstmatig totaal resultaat gevend (referentie rechter Y-as, optelling in "MW AC / DC"). De lange tijd nog in de gegevens voorkomende grote anomalie in de jaren 2019-2020 is eindelijk in een vorige versie (publicatie van data voor Q3 2022) verdwenen, waardoor er geen vreemde "knikken" meer in de grafiek voorkomen. Ook is er een nieuwe revisie verschenen van de data voor de kwartalen Q4 2021 tot en met Q3 2023. Deze zijn reeds in de update tm. QI 2023 besproken.

Voor de eindejaars-cijfers heb ik de bijbehorende waarden vermeld in de grafiek, evenals de resultaten voor de nu bekende 2 kwartalen in 2023, rechtsboven in het diagram. De groei is onmiskenbaar, en heeft in Liander gebied, volgens hun recente data zelfs record hoogtes bereikt. De eerste resultaten voor Q2 2023 zijn rechts toegevoegd, waarbij de groei ongekend blijkt te zijn. Eind juni stond er bij Liander in totaal alweer 6.768 MW PV capaciteit (optelling generator vermogen kleinverbruik, KVB, en gecontracteerd AC vermogen grootverbruik, GVB).

De blauwe streepjeslijn (referentie linker Y-as) geeft de groei per kwartaal weer t.o.v. het voorgaande kwartaal, in procent. Deze had een tijdelijke, zeer hoge piek in Q4 2012 (47% groei t.o.v. Q3 2012), toen er nog zeer lage groei volumes waren en elke afwijking nog behoorlijk opviel. In 2014 - 2017 lagen die percentages rond de 10%. In 2018-2019 was er een opleving met groei percentages richting de 15%, waarna deze weer zijn afgenomen, om in 2022 rond de 5-7% uit te komen. In Q1 2023 kwam er 6% bovenop het totale volume, eind Q4 2022. De groei versnelde in Q2 2023, met nog eens 9% extra t.o.v. de status, eind Q1 2023.

Eind Q1 2022 werd in het verzorgings-gebied van Liander de 5 GW (AC + DC) grens bereikt (horizontale streepjeslijn), passage van de 6 GW is ruimschoots gehaald in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar, zoals reeds in een vorige update door Polder PV werd voorspeld, en in het tweede kwartaal dit jaar zit Liander al met ver over de 6 en een halve GW aan PV vermogen in haar verzorgingsgebied.

---

(2) Accumulatie PV capaciteit Alliander netgebied, per regio - evolutie in de loop van de tijd

In deze 2e grafiek wordt het verloop van het totale vermogen (DC generator + AC aansluiting) per deel-regio in Liander netgebied weergegeven, tm. Q2 2023. De verschillen zijn groot, wat natuurlijk alles heeft te maken met de zeer verschillende (type) regio die zijn weergegeven, van alleen een stad (Amsterdam), via alleen het noordelijke deel van provincie Zuid-Holland, tot de zeer grote provincie Gelderland, met een combinatie van diverse grotere steden, én veel agrarisch achterland, met vele honderden boerderijen met dakvullende installaties, én het grootste aantal zonneparken van alle provincies, op het grondgebied.

Gelderland doorbrak de 1 GW piketpaal al in Q2 2020, de 2e GW 2 jaar later (Q2 2022), en zit medio 2023 al een flink eind boven de 2,5 GW (2.644 MW). Noord-Holland incl. Amsterdam is nog lang niet zo ver, het geaccumuleerde vermogen is daar eind Q2 2023 nog 1.862 MW (zonder Amsterdam 1.611 MW). Friesland is, als 3e Liander provincie, de 1 GW piketpaal in Q1 2023 gepasseerd, en is inmiddels op 1.097 MW uitgekomen. Flevoland heeft een wat grillig verloop, wat het gevolg is van de onregelmatige toevoegingen van behoorlijk grote zonneparken, die in een gebied met niet heel erg veel totale capaciteit, direct effect hebben op de accumulatie curve. De relatief kleine provincie kwam, met magere groei, eind juni dit jaar uit op 704 MW. Zuid-Holland "noord", waartoe ook de domicilie van Polder PV hoort, is het "kleinere segment" van de dichtbevolkte provincie Zuid-Holland, met een zeer beperkt aandeel t.o.v. het véél grotere volume in het grote zuidelijke deel, waar netbeheerder Stedin de scepter zwaait. De groei is in het noordelijke deel van Zuid-Holland al jaren vrijwel stabiel, rechtlijnig, maar zette in het 2e kwartaal een tempo versnelling in. En kwam medio dit jaar op een geaccumuleerd vermogen van 443 MW (DC + AC).

Amsterdam revisited

Na de als "onverklaarbaar" bestempelde zeer hoge groei in het vorige kwartaal (29 MWp nieuw, commentaar in vorige analyse), heeft Amsterdam inmiddels het vorige record, 16 MWp groei in Q4 2020, in het 2e kwartaal van 2023 ge-evenaard. Het is, wederom, vrij onwaarschijnlijk dat een belangrijk deel daarvan door grote projecten is opgeleverd. RVO komt in hun laatste update bij de SDE projecten niet verder dan 6,4 MWp nieuwbouw in de eerste jaarhelft in de hoofdstad, dus een substantieel deel van de nieuwe capaciteit moet daar van kleine, grotendeels residentiële projecten komen. De groei in de woning sector blijft dus onvervaard verder gaan, op hoog niveau.

Tot slot, heb ik de "categorie overig" ook weer meegenomen in de grafiek, die afgezien van het opvallende piekje in Q4 2017, slechts marginale volumes bevat (gestabiliseerd op 17 MW, eind Q2 2023). De installaties in deze rest categorie kunnen kennelijk (nog) niet goed toegewezen worden aan 1 van de getoonde regio, en/of ze bevinden zich in rand-regionen met andere netbeheerders, waar mogelijk andersoortige aansluitingen (in het andere netgebied) zijn gerealiseerd.

Door Polder PV zijn wederom alle historische data gecheckt op eventuele wijzigingen in de cijfer reeksen, voor alle getoonde regio. In tegenstelling tot bij de vorige update, zijn er ditmaal geen veranderingen in de historische data geweest.

Liander vs. CBS, blijvende vraagtekens

Omdat Liander zelf een "gemengde" opgave doet van DC generator en AC omvormer vermogen, treden er verschillen op met de opgaves van het CBS, die altijd in (totale) DC generator vermogens worden opgegeven, voor de hele populatie (dus kleinverbruik + grootverbruik). Eind 2019 was er een nogal grote anomalie met de cijfers voor Amsterdam. Weliswaar is dat verschil met de meest recente cijfers bijgetrokken, maar het CBS heeft nu voor de hoofdstad 90 MWp staan voor eind dat jaar. Liander geeft nog steeds 82 MW (DC + AC) op, een vrij groot gat, en onverklaarbaar vanuit de verschillen in weergaves van de betrokken eenheden. Dit verschil is wat minder groot t.o.v. de in de vorige update bijgestelde cijfers voor eind 2021 (die dus ook niet goed vergelijkbaar zijn), CBS 160,5 MWp, Liander 166 MW (DC + AC), dus omgeslagen in het "voordeel" van de cijfers bij de netbeheerder. Eind 2022 is het verschil iets opgelopen, naar 4% (CBS 199,1 MWp; Liander 206 MW).

Kijken we naar de verschillen bij de provincies voor de laatst bekende opgaves bij het CBS, voor eind 2022, zit het nationale statistiek instituut, met wel nog steeds voorlopige cijfers voor dat jaar, telkens een stuk hoger (met opgeteld DC generator vermogen) bij haar opgaves, maar wel met vrij sterk verschillende percentages: Friesland 7% meer (dan DC + AC opgave Liander), Gelderland 9% meer, Noord-Holland (incl. Amsterdam) 13% meer, tot zelfs 35% (!) meer in Flevoland. Deze opvallende verschillen, die allemaal zijn toegenomen t.o.v. de actuele stand van zaken voor eind 2021 (6, 5, 9, resp. 21% verschil), blijven curieus, want je zou veel homogener resultaten verwachten als van standaard conversie kengetallen (AC > DC) uitgegaan zou zijn. Of er zijn andere statistische problemen die dit soort verschillen veroorzaken. Vooral het zeer forse verschil in Flevoland is ronduit opvallend.

Zie verder ook een eerdere discussie over de discrepanties tussen de Liander en CBS data (bijdrage 15 juli 2021).

---

(3) Evolutie van nieuwe kwartaal volumes bij Alliander

In deze grafiek laat ik de nieuwe aanwas cijfers per kwartaal bij Liander zien, zoals berekend uit de door hen, op de Alliander site publiekelijk getoonde accumulatie cijfers van de PV capaciteit aan het eind van elk kwartaal. Vanwege de in voorgaande rapportages doorgevoerde correcties voor de periodes Q3 2019 tm. Q2 2020, en Q4 2021 tm. Q3 2022, hebben de kolommen een veel normaler verloop gekregen dan in eerdere updates, en worden ze voor die periodes dan ook als "definitief" beschouwd. Globaal bezien is er een "relatief lage groei" tm. eind 2017 te zien, en een "relatief hoge groei" vanaf begin 2018, maar wel met flinke uitschieters, zowel naar boven als naar beneden.

De historisch hoogste kwartaalgroei, voor Q2 2021 (397 MW), blijkt inmiddels met stip te zijn gebroken door het net gepubliceerde resultaat voor Q2 2023, wat met maar liefst 546 MW op een 38% hogere groei is uitgekomen. Ongekend hoog, en, mede gezien de fors tegenvallende trend bij VertiCer in 2023, de nodige vraagtekens oproepend (zie verder). Het vierde kwartaal van 2021 bezet nu de derde plaats wat de aanwas per kwartaal betreft, met 374 MW groei. Op basis van de gepubliceerde einde-kwartaal-cijfers van Liander, zou de groei van Q2 dit jaar maar liefst 57% hoger hebben gelegen dan in Q1. Dit lijkt vrij onwaarschijnlijk, ook omdat de projecten markt slechts traag groeit vanwege alle problemen in dat zeer belangrijke marktsegment. Het enorme verschil lijkt niet verklaard te kunnen worden door een reusachtige groei in alleen het residentiële segment. De groei daar is er natuurlijk wel, maar niet zo bizar hoog, dat daarmee dit enorme verschil verklaard kan worden.

Opvallend laag in de afgelopen jaren, is Q3 2020. Wat met 171 MW maar liefst 45% lager uitkwam dan Q3 in 2019. Dat was midden in Corona tijd, mogelijk een van de oorzaken van die tijdelijk lage groei. In 2022 is er duidelijk een wat lagere groei geweest, zoals uit de gereviseerde kwartaal data bleek in de vorige rapportage.

Kwartaal gemiddeldes

In de grafiek heb ik met gekleurde stippellijnen ook verschillende gemiddeldes uitgezet voor diverse periodes, weergegeven in de legenda. Sommige daarvan hebben een iets ander niveau gekregen, vanwege wijzigingen van historische kwartaal cijfers. De gemiddelde kwartaal groei in de periode 2013 tm. Q2 2023 (zwarte stippellijn) is, met de laatste stand van zaken, 160 MW geweest (vorige update tm. Q1 2023 nog 150 MW).

Kijken we alleen naar de recente periode met hoge groei, 2018 tm. Q2 2023, ligt het gemiddelde inmiddels, mede door de hoge groei in de eerste kwartalen van 2023, op 267 MW groei per kwartaal (rode stippellijn). Bekijken we alleen de laatste vier jaargangen, zien we eerst progressie, gemiddeld 153 MW per kwartaal in 2018 (magenta stippellijn), en 249 MW per kwartaal in 2019 (groene stippellijn, flink bijgesteld in een vorige update). Vervolgens een lichte afkoeling, naar 236 MW in 2020 (grijze stippellijn, ook bijgesteld), en, tot slot, record jaar 2021, wat een flink gestegen gemiddelde van 334 MW per kwartaal liet zien (lichtbruine stippellijn). Wat al ruim het dubbele is van het gemiddelde kwartaal volume in 2018 (vier kwartalen). In 2022 is, met de recente wijzigingen meegerekend, het gemiddelde uitgekomen op 273 MW (geelbruine stippellijn). Weliswaar flink onder dat van het voorgaande jaar liggend (ruim 18%), en daarmee een duidelijke afkoeling in de jaargroei bevestigend. Maar het ligt nog wel beduidend hoger dan de eerder aangepaste gemiddeldes voor de jaren 2019 en 2020.

Door de hoge tot zelfs record hoge groei in de eerste 2 kwartalen van 2023, ligt het gemiddelde daarvan vér boven de jaargemiddeldes in vorige jaren, op maar liefst 447 MW (turquoise stippellijn). De vraag die hierbij oprijst, of dit weer niet een artefact in de data historie van Liander zou kunnen zijn, gezien het zeer hoge niveau.

---

(4) Jaargroei volumes zonnestroom capaciteit bij Alliander

Uit de accumulatie data in de publiek toegankelijke grafiek van Alliander zijn ook de jaarlijkse groei cijfers te bepalen. Zoals te doen gebruikelijk, heb ik deze weer laten zien als stapel kolommen met de belangrijkste contribuerende regio in 2021-2022, en eerste half-jaar cijfers voor 2023 (Gelderland) onderop, en de categorie "overige" - in theorie althans - bovenaan (bijna niet zichtbaar). Uitzondering daar weer op vormt de aanwas in 2018, die een negatieve groei van laatstgenoemde categorie liet zien (onderaan de X-as zichtbaar). Een gevolg van het vreemde verloop van de accumulatie cijfers van die "rest" categorie (piek eind 2017, daarna weer sterke afname, net aan zichtbaar in de tweede grafiek in dit artikel).

In dit diagram zijn de jaargroei volumes voor 2019 en 2020 sedert de update voor Q3 2022 "genormaliseerd" als gevolg van de aanpassingen voor de data van vier kwartalen in die 2 jaren in genoemde revisie. Zie ook het commentaar daar over in de analyse van de cijfers voor Q3 2022. In de update van Q4 2022 ben ik ook nog ingegaan op enkele vreemde cijfers in de Liander statistieken, zie aldaar voor het commentaar van Polder PV.

Daar werd ook ingegaan op de vreemde discrepanties tussen cijfers genoemd in persberichten van Liander, en gepubliceerde (eigen) kwartaalcijfers. Wat de jaarvolumes betreft, is, met alle reeds doorgevoerde wijzigingen, het resultaat voor 2022 inmiddels "vrijwel in lijn" met de gereconstruceerde jaargroei (1.087 MW volgens persbericht, 2e blauwe stippellijn; 1.093 MW volgens gereconstrueerde jaargroei uit gepubliceerde kwartaalcijfers). Maar voor 2021 klopt daar niets (meer) van. Het persbericht van 17 januari 2022 meldde 1.169 MW groei in 2021 (1e blauwe stippellijn). De kwartaalcijfers wijzen, met alle reeds doorgevoerde wijzigingen, inmiddels op een record groei van 1.337 MW. Dat is 14% hoger dan wat in genoemd persbericht werd gemeld.

2023 - alweer een vraageken

Wat resteert, is de ronduit opmerkelijke, tot nog toe uit de Liander data gedestilleerde hoge groeicijfers voor het eerste half-jaar van 2023. Deze zijn helemaal rechts in de grafiek, in de gearceerde kolom weergegeven, en daar moeten de resultaten voor het 2e halfjaar later nog aan worden toegevoegd. Provincie Gelderland zou alleen al in het 1e half-jaar van 2023 meer capaciteit hebben toegevoegd, dan in de complete jaargangen 2019 en 2020. En zou, bij verdubbeling, puur theoretisch op een jaarvolume kunnen komen wat 36% hoger ligt dan de jaargroei in het record jaar 2021. Als deze groeicijfers "waar" zouden zijn, zou 2023 op een nieuw record jaar afstevenen, bij 2 maal deze half-jaar cijfers zelfs op 34% meer aanwas, dan in "vorig" record jaar 2021.

Zeker wat de projecten markt betreft, mag dat gezien de sterk afkoelende trend bij VertiCer / CertiQ betwijfeld worden. Weliswaar werd tegelijkertijd al 15% groei in het kleinverbruik segment vastgesteld door Liander in het eerste half-jaar (nieuwsbericht 10 juli 2023), met een imposante toename van bijna 116 duizend installaties in dat segment. Maar bij een aangenomen gemiddelde capaciteit van zo'n 4,5 kWp bij woningen (CBS data), komt je dan op zo'n 522 MWp groei uit in dat marktsegment. Wat voor de "niet-woningen" (grotendeels grootverbruik, GVB) dan zou resulteren in 894 (MW) - 522 (MWp) = 372 MW groei in het eerste half-jaar. In 2020 was er een jaarlijkse groei van 581 MW in het GVB segment. Genoemde potentiële groei van 372 MW in het eerste half-jaar van 2023, zou dan zo'n 28% hoger liggen dan de helft van de jaargroei in 2020 in het GVB segment. In een - volgens VertiCer - beduidend afnemende projecten markt (vrijwel exclusief GVB aansluitingen betreffend). Er wringt dus het nodige bij deze uit de Liander data gedestilleerde record groei cijfers voor 2023.

De vraag rijst hier op, of er bij Liander wellicht tussentijds een vergelijkbare "inhaal cijfer operatie" heeft plaatsgevonden, zoals al minstens 2 maal eerder is geschied. Waarbij met name voor de grote projecten achter een grootverbruik aansluiting in 2022 nu mogelijk weer een fors nieuw gevonden volume zou kunnen zijn. Dat zou betekenen, dat een deel van de hoge groei niet aan 2023, maar aan het voorliggende jaar, 2022, zou moeten worden toegerekend. En dat de verschillen tussen die 2 jaren dus flink zouden verminderen bij de uiteindelijk vast te stellen jaargroei cijfers.

Een vraag in die richting is reeds door Polder PV gesteld aan Liander, het antwoord laat nog op zich wachten. Dus wellicht horen we daar in een later stadium meer over.

---

(5) Segmentaties kleinverbruik en grootverbruik provincies in 2022

In een vorige update ben ik uitgebreid ingegaan op de segmentaties naar klein- en grootverbruik voor het jaar 2022, volgens de publicatie van Liander begin 2023. Zie voor die sectie het vorige kwartaalbericht, met drie besproken grafieken en duiding van de getoonde gegevens.

---

(6) Poging prognose evolutie capaciteit netgebied Liander

Ook werd in het vorige kwartaalbericht ingegaan op een voorlopige prognose van het potentieel aan PV capaciteit in het netgebied van Liander. Polder PV kwam voorlopig op een volume van 7,4 GW (DC + AC) PV capaciteit, voor eind 2023, sterk afhankelijk van de beschikbare netcapaciteit dit jaar. Ik hoop hier later nog een update van te kunnen maken, als er meer gegevens beschikbaar komen. Met de huidige volumes zou die groei zelfs nog hoger kunnen gaan worden. Maar, mede in het licht van de inmiddels slecht verklaarbare hoge groei in het eerste half-jaar van 2023 (discussie onderaan paragraaf 4), kunnen we hier voorlopig nog geen zinnige uitspraken over doen.

---

Bronnen:

Onze actuele prestaties. Ontwikkeling energietransitie (website Alliander, juli 2023)

Huishoudens kunnen vaker opgewekte zonnestroom niet kwijt (10 juli 2023, bericht Liander met o.a. voorlopige statistieke cijfers groei residentiële markt)

Historische groei zonnepanelen op woningdaken in Noord-Holland, Friesland, Flevoland, Gelderland en Zuid-Holland (website Liander, 27 januari 2023, met daar aan gelinkt links naar nog eens 5, grotendeels overeenkomende "aparte" artikelen over de status in 5 provincies in Liander netgebied)

In 2022 historische groei zonnepanelen op woningdaken (bericht website Netbeheer Nederland, 27 januari 2023)

Zeldzame samenwerking #netbeheerders. Cijfers #zonnestroom (Tweet Polder PV, 27 januari 2023, n.a.v. de "gezamenlijke statistiek storm" van de meeste netbeheerders, aan de vooravond van het vervolg debat over afbouw salderen van zonnestroom bij kleinverbruikers, en met links naar berichten bij de diverse netbeheerder)

Intern

Analyse tm. Q1 2023 (10 mei 2023, met revisie van de cijfers voor Q4 2021 tm. Q3 2022)

Analyse tm. Q4 2022 (6 februari 2023, met bespreking segmentaties kleinverbruik / grootverbruik in 2022)
Analyse tm. Q3 2022 (27 oktober 2022, met de volledige revisie van de data voor Q3 2019 tm. Q2 2020, en Q3 2022 toegevoegd)
Analyse tm. Q2 2022 (21 juli 2021, nog met de niet aangepaste, "artificiële" verdeling van de data voor Q3 2019 tm. Q2 2020)
Analyse tm. Q1 2022 (26 april 2021)

Voor eerdere gedetailleerde besprekingen van de PV statistieken bij Liander, zie paragraaf bronnen in de analyse van de status van oktober 2021

19 juli 2023: VertiCer (ex CertiQ) update juni 2023 - "negatieve maandgroei", stabilisatie capaciteit; eerste half jaar 546 MWp, (voorlopig) 49% van nieuwe capaciteit t.o.v. zelfde periode 2022. Voor uitgebreide toelichting van de voorliggende historie van de CertiQ data voor gecertificeerde zonnestroom in Nederland, zie de bespreking van 7 maart jl (februari rapportage).

CertiQ >> VertiCer

Vanwege onze recente vakantie ben ik nu pas toegekomen aan het op 3 juli gepubliceerde maandrapport over juni 2023, bij de nieuwe organisatie VertiCer. Deze is ontstaan uit een fusie van de certificerende gremia voor elektriciteit (CertiQ), en het oorspronkelijk voor gas certificatie opgerichte Vertogas, per 1 januari dit jaar. En valt als organisatie inmiddels zowel onder de Nederlandse Gasunie, als onder TenneT TSO. Sinds kort is de website van rechtsvoorganger CertiQ niet meer als zodanig bereikbaar. De laatste "crawl" van het bekende Webarchive, voor CertiQ, is van 7 juni dit jaar. Na een vraag van mij over de toegankelijkheid, volgt nu bij het inkloppen van de url een re-direct naar de website van VertiCer. Daarop is echter slechts een verzameling recentere documenten terug te vinden, de maand rapportages alleen voor het jaar 2023. Het archief van CertiQ, met de oudere rapportages tm. 2022, is daar (nog) niet opgenomen. Polder PV heeft alle ooit door CertiQ gepubliceerde maand- en (gereviseerde) jaar-rapportages voor duurzaam en niet duurzaam geproduceerde elektriciteit off-line tot zijn beschikking, en kan dus altijd terug grijpen op de historische gegevens.

In de huidige analyse brengt Polder PV de nieuwe resultaten uit de data rapportage van VertiCer, voor de maand juni 2023. Met daarin deels weer gewijzigde cijfers sedert augustus 2021. Wederom is er géén update van nog oudere data verschenen. Ook voor die gegevens en grafieken daaromtrent, verwijs ik naar de hier boven gelinkte analyse van het oudere CertiQ rapport, waarin die gegevens wel waren bijgesteld in een separate rapportage.

Niets nieuws onder de zon

Benadrukt moet blijven worden, dat de voor sommigen wellicht verwarrende, continu wijzigende cijfers bij VertiCer, en haar rechtsvoorganger CertiQ, beslist geen "nieuw fenomeen" betreffen. Dit is altijd al staande praktijk geweest bij CertiQ, en zal worden gecontinueerd onder VertiCer. Niet alleen werd dat zichtbaar in de soms fors gewijzigde cijfers in de herziene jaar rapportages tot en met het exemplaar voor 2019. Helaas zijn daarna geen jaarlijkse revisies meer verschenen. In een tussentijdse analyse van "oorspronkelijk gepubliceerde", en "toen actuele, bijgestelde", werd al duidelijk, dat de databank van de destijds alleen onder TenneT vallende dochter continu wijzigingen ondergaat, zoals geïllustreerd in de Polder PV analyse van 4 november 2020. In dit opzicht, is er dan ook niets nieuws onder de zon. De wijzigingen zijn er altijd al geweest, alleen zijn ze inmiddels, met weliswaar de nodige moeite, dan ook regelmatig "zichtbaar te maken", door de nieuwe wijze van rapporteren door CertiQ en haar rechtsopvolger, VertiCer.

Voordat we de huidige resultaten bespreken, blijft de belangrijke disclaimer bij alle (zonnestroom) data van VertiCer / CertiQ recht overeind:

Het overzicht met de eerste cijfers over juni 2023 verscheen in de nieuwe, drastisch gewijzigde vorm voor het eerst op de website van VertiCer, op 3 juli 2023. Referenties naar eerder verschenen historische data zijn uiteraard impliciet als CertiQ gegevens geanalyseerd, destijds.

---

2. Evoluties basis parameters

2a. Evolutie van drie basis parameters gecertificeerde PV-installaties VertiCer juli 2021 - juni 2023

In deze grafiek, met de meest recente actuele en gewijzigde data uit de juni rapportage van VertiCer, en oudere data uit de CertiQ updates, de stand van zaken vanaf juli 2021 tm. juni 2023. De blauwe kolommen geven de ontwikkeling van de aantallen installaties weer (ref.: rechter Y-as), voorlopig culminerend in 34.111 exemplaren, begin juli dit jaar. Wat, wederom, een negatieve groei weergeeft van 34 projecten t.o.v. de status, eind mei (gereviseerd, 34.145 exemplaren). Wel is er t.o.v. het tevens herziene eindejaars volume van 2022 netto bezien een groei geweest van 300 projecten in het gecombineerde VertiCer / CertiQ bestand. Wat maar liefst 80% minder is dan de groei het eerste half-jaar in 2022 (revisie: 1.509 nieuwe projecten genoteerd, zie ook nieuwe half-jaar grafiek verderop). Diverse historische data zijn wederom gewijzigd t.o.v. de mei update. Zo is de stand van zaken voor eind (december) 2022 inmiddels 33.811 projecten, in de vorige rapportage waren dat er nog 33.753.

In de gele kolommen (ref. rechter Y-as, in MWp) de bijbehorende geaccumuleerde gecertificeerde PV-capaciteit, die begin juli 2023 op 10.308,4 MWp is gekomen, wat een stabilisatie is t.o.v. de gereviseerde stand voor eind mei (forse revisie: 10.309,1 MWp). Dit kan uiteraard nog steeds substantieel gaan wijzigen in komende updates. Eind 2022 is de geaccumuleerde capaciteit inmiddels op een niveau gekomen van 9.762,8 MWp. In het eerste flink gewijzigde januari rapport was dat nog 9.409,3 MWp. Voor EOY 2022 is dus alweer bijna 354 MWp / 3,8% meer volume bijgeschreven dan oorspronkelijk gerapporteerd.

Met de huidige, gereviseerde cijfers, is de nog zeer voorlopige groei in het eerste half-jaar van 2023 546 MWp geweest. Dat is, zoals eerder al aangegeven in de eerdere maandrapportages, een forse afkoeling van de marktgroei, zelfs al weten we dat alle cijfers nog regelmatig zullen worden bijgesteld. In dezelfde periode in 2022 was het - nu weer aangepaste - groei volume namelijk 1.109 MWp. De toename in 2023 is dus tot nog toe 51% lager dan het nu bekende nieuwe volume in 2022 in de maanden januari tm. juni. Dat is wel een beduidend minder hoog verschil, dan bij de aantallen nieuwe projecten.

In de groene curve is de uit voorgaande parameters berekende systeemgemiddelde capaciteit voor de gehele gecertificeerde populatie PV-projecten bij VertiCer, in kWp (referentie linker Y-as) weergegeven. Dit blijft door de bank genomen almaar toenemen, en is sedert eind 2022 verder gegroeid, van 288,7 naar 302,2 kWp, eind juni dit jaar. Vanwege de tijdelijk (?) negatieve groei in februari, is het systeemgemiddelde vermogen toen ook tijdelijk iets terug gevallen, maar nam het in maart tm. juni weer op een bescheiden niveau toe. Ook deze onregelmatigheid kan in latere updates worden "glad gestreken".

Links in de grafiek vindt u ook de meest recent bekende EOY cijfers voor 2021 weergegeven. Die zijn gewijzigd van 31.419 naar, momenteel, 31.421 projecten, resp. van 7.839,8 naar 7.840,4 kWp. Deze zijn belangrijk voor de vaststelling van de aangepaste jaargroei cijfers voor 2022, zie paragraaf 3d.

2b. Evolutie van drie basis parameters gecertificeerde PV-installaties VertiCer EOY 2009 - 2022

Ik geef hieronder de in een vorige versie volledig gereviseerde jaargroei grafiek weer, waarbij alleen voor de nu bekende weer gewijzigde cijfers in het eerste op de website van VertiCer gepubliceerde maandrapport, voor de jaargroei in de jaren 2021 en 2022, zijn toegevoegd. Alle oudere data zijn ontleend aan eerder gepubliceerde CertiQ updates. Waarvan nog geen eventuele herziening bekendgemaakt is na 1 maart 2023.

Deze tweede grafiek in deze sectie geeft niet de maandelijkse progressie (paragraaf 2a), maar de evolutie van de eindejaars-accumulaties van 2009 tm. 2022 weer, met alle ondertussen weer gewijzigde data in de huidige VertiCer update. De opbouw van de grafiek is vergelijkbaar met die voor de laatste maand-cijfers, maar om alle data in 1 grafiek te krijgen zonder extreme verschillen, is de Y-as voor alle drie de parameters hier logarithmisch gekozen. Het aantal installaties is fors toegenomen, van 3.767 exemplaren, eind 2009, naar, inmiddels, 33.811, eind 2022, resulterend in een Compound Annual Growth Rate (CAGR) van gemiddeld 18,4% per jaar in de getoonde periode.

Bij de capaciteits-ontwikkeling is het echter nog veel harder gegaan. Deze nam toe van 18,7 MWp, eind 2009, tot alweer 9.762,8 MWp, eind 2022. Resulterend in een byzonder hoge CAGR, van gemiddeld 61,8% per jaar (!). Wel begint er, voorstelbaar, na zo'n langdurige, spectaculaire groei periode, een afvlakking zichtbaar te worden in de expansie. Wat veel te maken heeft met overal optredende problemen met beschikbare netcapaciteit, gestegen project kosten, beschikbaar personeel, etc.

Historische bijstellingen

Dat de cijfers in de databank behoorlijk worden bijgesteld, bezien over een langere periode, laten de nu actuele eindejaars-cijfers voor 2021 weer goed zien. Die zijn momenteel namelijk 31.421 installaties, en een verzamelde capaciteit van 7.840,4 MWp. In het "klassieke" maandrapport voor (eind) december 2021, alsmede in het gelijktijdig verschenen eerste jaaroverzicht, waren die volumes nog maar 30.549 installaties, resp. 7.417,8 MWp. In de huidige cijfer update, zijn de verschillen t.o.v. de oorspronkelijke, "klassieke" maandrapport opgaves van, destijds, CertiQ, derhalve, opgelopen tot 2,9% (aantallen), resp. 5,7% (capaciteit). Uiteraard hebben deze bijstellingen ook flinke gevolgen voor de uit de EOY cijfers te berekenen jaargroei volumes (YOY).

Uit voorgaande twee parameters werd door Polder PV weer de gemiddelde systeem-capaciteit aan het eind van elk kalenderjaar berekend (groene curve). Ook deze nam spectaculair toe, van slechts 5,0 kWp, eind 2009 (bijna uitsluitend kleinere residentiële installaties), tot alweer 288,7 kWp, eind 2022 (bestand VertiCer inmiddels gedomineerd door duizenden middelgrote tot zeer grote projecten incl. zonneparken). Een factor 58 maal zo groot, in 13 jaar tijd. Wat de enorme schaalvergroting in de projecten sector goed weergeeft.

---

3. Maandelijkse, kwartaal-, half-jaar- en jaarlijkse toenames aantallen en capaciteiten bij VertiCer

3a. Maandelijkse toenames van aantallen en capaciteit van gecertificeerde PV-installaties VertiCer augustus 2021 - juni 2023

Ook al moet ook bij deze grafiek de waarschuwing, dat de cijfers nog lang niet zijn uitgekristalliseerd, en we nog de nodige bijstellingen kunnen verwachten, de trend bij de nieuwe aantallen projecten door VertiCer, en rechtsvoorganger CertiQ, geregistreerd van maand tot maand, in de huidige versie van juni 2023, laten een zeer duidelijke afkoeling van de PV-projectenmarkt zien sedert de zomer van 2021. Werden er in januari 2022 nog netto 384 nieuwe gecertificeerde PV-projecten bijgeschreven, is dat in de rest van het jaar al zeer duidelijk minder geworden, en vanaf augustus zelfs zeer sterk "afgekoeld". Met wat ups en downs, is het laagste volume voorlopig bereikt in november 2022, met, inmiddels, 74 nieuwe installaties. Daarna veerde het weer even op, daalde stapsgewijs, en bereikte in juni 2023 zelfs een licht negatieve groei van -34 projecten in deze update. Eerder getoonde negatieve groeicijfers voor de maanden maart tm. mei zijn inmiddels omgezet in positieve aanwas, a.g.v. de voortdurend wijzigende historische cijfers in de VertiCer bestanden.

Ook al kan dus ook de nu nog vastgestelde "negatieve netto groei" in juni beslist ook nog in positieve zin ombuigen in latere updates, zoals in het recente verleden is geschied, de trend is bij de aantallen onmiskenbaar: er worden, netto bezien, nog maar weinig netgekoppelde projecten bijgeschreven bij VertiCer, per maand. Een van de redenen kan zijn, dat er een toenemend aantal uitschrijvingen uit de databank van de Gasunie/TenneT dochter is begonnen, die de instroom (tijdelijk) afremt of zelfs overvleugelt. Een belangrijke reden kan hierbij zijn de beginnende uitval van de oudste onder SDE 2008 gesubsidieerde kleine projectjes, die immers 15 jaar subsidie konden genieten. We moeten gaan zien hoe het verloop bij de aantallen zich ontwikkelt, nu de subsidie termijn voor de eerste projecten aan het aflopen is. Uiteraard betekent uitschrijving uit de VertiCer databank verder beslist niet dat de betreffende projecten fysiek zijn, of worden verwijderd. Ze kunnen nog vele jaren lang met een aardig rendement worden ge-exploiteerd door de eigenaren.

Een vergelijkbare grafiek als voor de aantallen (vorige exemplaar), maar ditmaal de ermee gepaard gaande maandelijkse toename (of zelfs afname) van de capaciteit van gecertificeerde PV-projecten, in MWp. De evolutie laat een nogal afwijkend beeld van dat bij de aantallen zien, met sterk fluctuerende verschillen tussen de maanden onderling. Ook deze kunnen uiteraard naderhand nog worden bijgesteld. De "netto negatieve groei" in september 2022, al gesignaleerd in het januari rapport, is uiteindelijk in latere updates in ieder geval omgeslagen in "normale, positieve groei", van, inmiddels, 68,7 MWp. De ook al hoge piek in januari 2023, nog 354,4 MWp in de januari rapportage, is sedert dat rapport continu verder opgeplust, en geeft nu al een netto groei t.o.v. eind 2022 van 415,8 MWp aan. In het "klassieke" CertiQ december rapport van 2022 was nog een zeer hoge november piek zichtbaar. Het lijkt er op, dat een groot volume daarvan naar het begin van het nieuwe jaar is geschoven (de vermoedelijke feitelijke datum van netkoppeling). Ook in januari 2022 zagen we eerder al een "nieuw-jaars-piek", maar die is duidelijk kleiner, inmiddels neerkomend op 306,4 MWp nieuw volume.

Voor februari 2023 was er aanvankelijk een magere positieve groei van 28,1 MWp positief. Deze sloeg echter in de maart rapportage om in een enorme negatieve bijstelling van 316,1 MWp negatief (!), bij een netto aanwas van 65 nieuwe projecten. In de april update was er een marginale opwaartse correctie naar 312,3 MWp. In de rapportages voor mei en juni is de negatieve "groei" verder geslonken naar minus 277,1, tot inmiddels -273,8 MWp. Zoals al vaker gemeld, kunnen de redenen voor zulke, soms forse bijstellingen, zeer divers zijn, zoals destijds gerapporteerd door CertiQ na vragen van Polder PV daar over (artikel 16 januari 2023). Mogelijk is, of zijn, er wellicht correctie(s) geweest van de hoge ("record") capaciteit weergegeven voor de maand januari ?

Het eerst gepubliceerde resultaat voor maart was 197,4 MWp, en is na diverse neerwaartse en positieve wijzigingen inmiddels weer gegroeid naar 206,7 MWp in de huidige update. De rapportage voor april 2023 begon weer met een netto negatieve "groei" van 15,4 MWp, maar is inmiddels omgeslagen naar een positieve aanwas van 127,4 MWp. Voor mei werd aanvankelijk een bijna nihil groei gepubliceerd, maar in het juni rapport is er inmiddels een voorlopige groei van 70,1 MWp vastgesteld. In juni is het eerste resultaat een zeer kleine netto negatieve groei van -0,7 MWp, maar dit gaat ongetwijfeld nog fors aangepast worden in latere updates.

Als we de nieuwe maandvolumes voor de eerste zes maanden bij elkaar optellen, komen we voor 2022 op een groei van 1.109 MWp uit, voor 2023 op slechts 49% daarvan, 546 MWp. Dit wordt vooral veroorzaakt door het (fors) negatieve maandgroei cijfer voor februari. Zelfs bij de verwachting, dat deze cijfers nog flink bijgesteld zullen gaan worden, moet de conclusie nu al luiden, dat de groei in het nieuwe jaar significant lager zal uitpakken dan in 2022.

3b. Kwartaal groeicijfers QIV 2021 - QII 2023

In een vorige update heb ik de kwartaal cijfers weer van stal gehaald en in grafiek weergegeven tm. de toen net "volledig", geworden cijfers voor de kwartalen QIV 2021 tot en met QI 2023. In het huidige exemplaar heb ik de soms weer licht gewijzigde data gebruikt, en de nu voor het eerst "volledige", maar natuurlijk nog lang niet definitief vastgestelde resultaten voor QII 2023 achteraan toegevoegd (cumulatie resultaten april tm. juni).

Wederom met de disclaimer, dat de getoonde cijfers nog (fors) kunnen wijzigen, en de verhoudingen tussen kwartalen onderling dus ook, lijkt een conclusie al duidelijk getrokken te kunnen worden: Zowel de aantallen netto nieuw geregistreerde PV projecten per kwartaal, als de daarmee gepaard gaande capaciteit volumes, zijn sinds het eerste kwartaal van 2022 stapsgewijs beduidend afgenomen, en lijkt de PV projecten markt in Nederland dus duidelijk af te koelen, waarvoor ook diverse andere aanwijzingen zijn. Het aantal nieuwe projecten per kwartaal is afgenomen van, momenteel, 899 exemplaren in QIV 2021, tot nog maar 303, met de nu bekende cijfers, voor QI 2023. De eerste resulaten voor QI (april tm. juni) zijn zelfs licht negatief voor de aantallen projecten (-3 stuks), al is de verwachting dat dit cijfer nog flink zal gaan wijzigen (vermoedelijk > positief wordend).

De nieuwe gerapporteerde netto capaciteit nam even toe, van, momenteel, 553 MWp in QIV 2021, naar 624 MWp, in QI 2022, maar is daarna ook stelselmatig minder geworden. Om een voorlopig dieptepunt te bereiken in QIV 2022, met 345 MWp nieuw gerapporteerd volume, gebaseerd op de huidige cijfers. Dat is iets verbeterd in QI 2023, met inmiddels 349 MWp. Maar het is slechts 56% van de groei in QI in 2022 (624 MWp). Voor de aanwas in QII 2023 geldt momenteel een netto groei van 197 MWp, waar later ongetwijfeld nog veel aan zal gaan wijzigen, vermoedelijk in positieve zin. Voor de evolutie van de gemiddelde systeem omvang, zie ook de grafiek onder paragraaf 2a.

3c. Halfjaarlijkse toenames van aantallen en capaciteit van gecertificeerde PV-installaties VertiCer 2022-2023 HI nieuw

Omdat inmiddels eerste resultaten voor het 1e half-jaar van 2023 beschikbaar zijn, heb ik ook weer de "half-jaar grafiek" van stal gehaald. Die heb ik voor het laatste gepubliceerd op basis van de CertiQ data in het bericht van 9 januari 2023. Het huidige exemplaar bevat echter alleen de laatst bekende resultaten gebaseerd op de compleet gereviseerde publicatie systematiek bij VertiCer. De (aangepaste) cijfers voor de tweede jaarhelft van 2021 zijn niet volledig bekend, vandaar dat we nu nog slechts de resultaten vanaf de 1e jaarhelft van 2022 kunnen laten zien.

Ook uit deze half-jaar groei cijfers blijkt duidelijk een afkoeling van de projecten markt, grotendeels vertegenwoordigd in het VertiCer dossier. Bij de aantallen projecten nam de half-jaarlijkse aanwas af, van 1.509 nieuwe projecten in HI 2022, via 881 stuks in HII 2022 (42% minder), naar nog maar een (voorlopige) groei van slechts 300 nieuw in HI 2023.

Bij de capaciteit namen de nieuwe volumes per half-jaar minder dramatisch snel af, maar was de trend vergelijkbaar. Met de huidige bekende cijfers 1.109 MWp nieuw in HI 2022, 814 MWp in HII 2022 (27% minder), en (voorlopig) nog maar 546 MWp nieuwe capaciteit in HI 2023.

3d. Jaarlijkse toenames van aantallen en capaciteit van gecertificeerde PV-installaties VertiCer YOY 2009 - 2022

Wederom naar analogie van de grafiek voor de eindejaars-volumes, ditmaal de daar uit afgeleide jaargroei cijfers volgens de laatste data update van VertiCer, in bovenstaande grafiek (alle drie parameters met referentie de rechter schaal, logarithmisch weergegeven). Omdat de langjarige historie de laatste maanden van dit jaar geen update meer heeft gehad bij CertiQ, en in deze eerste update van de hand van VertiCer, is de grafiek samengesteld uit de (gereviseerde) data beschikbaar in de update van 1 maart, tot en met het jaar 2020 (toen nog bij CertiQ gepubliceerd). En zijn de nieuwe data voor 2021 en 2022 toegevoegd, gebruikmakend van de huidige update van de data tm. juni 2023, voor het eerst geopenbaard door rechtsopvolger VertiCer. De grafiek toont dus de huidige situatie, met de laatst beschikbare bron-cijfers. Mochten toekomstige "historische" jaarcijfers alsnog wijzigen, zullen die in latere updates worden toegevoegd aan deze grafiek.

Duidelijk is te zien dat er een verschil is in de trend bij de nieuwe jaarlijkse aantallen installaties (blauwe kolommen) en bij de nieuwe capaciteit per jaar (gele kolommen). Bij de aantallen beginnen we op een hoog niveau van 3.765 [overgebleven* !] nieuwe installaties in 2009, het gevolg van de enkele duizenden grotendeels particuliere kleine SDE beschikkingen die in de eerste jaren van de SDE (2008 tm. 2010) werden opgeleverd. Die bron droogde al snel op omdat particuliere installaties de facto uit de opvolger regelingen werden gedwongen (eis minimaal 15 kWp, later ook nog verplicht grootverbruik aansluiting), en zakte de hoeveelheid nieuwe installaties dan ook stapsgewijs naar het dieptepunt van 259 nieuwe projecten in 2014. Daarna zwol het jaarlijkse volume weer aan door een reeks van (deels) succesvol geïmplementeerde SDE "+" regelingen, tot een voorlopig maximum van 5.503 nieuwe projecten in Corona jaar 2020.

Daarna is het tempo weer fors afgenomen, waar met name de wijdverspreide net-problemen een belangrijke (maar niet de enige) oorzaak van zijn. In 2021 en 2022 zijn met de recentste cijfers nu 3.871, resp. 2.390 nieuwe projecten toegevoegd. Dat laatst bekende volume voor 2022 is slechts ruim 43% van het record niveau in 2020.

Capaciteit andersoortige trend

Bij de capaciteit is de jaarlijkse aanwas in de beginjaren relatief "stabiel" geweest, met wat kleine op- en neerwaartse bewegingen, van 18,7 MWp nieuw in 2009, tijdelijk zakkend naar 13,0 MWp nieuw volume in 2010, nog eens 4 jaar iets boven dat niveau blijvend, om vanaf 2015 sterk te stijgen. Dat was in het begin vooral vanwege de implementatie van de toen succesvolle SDE 2014 regeling. Er werd elk jaar weer meer capaciteit toegevoegd, tot een maximum van 2.436,9 MWp, wederom in het Corona jaar 2020. Maar ook de nieuwe capaciteit kreeg met afnemende aantallen nieuwbouw projecten uiteraard klappen in de laatste twee jaren.

In 2021 was het nieuwe volume nog 2.000,7 MWp, dat is in 2022 momenteel nog maar 1.922,4 MWp met de huidige update. Dat is, met 79% van het maximale nieuwbouw volume in 2020, in ieder geval beduidend beter dan de flinke terugval bij de aantallen nieuwe projecten (43%), maar het is en blijft een grote stap terug in de aanwas van nieuwe capaciteit. Met, uiteraard, de blijvende disclaimer, dat ook deze jaargroei cijfers nog niet "in beton zijn gegoten", en nog verder kunnen wijzigen. Opvallend blijft in ieder geval, dat met de laatste updates, het jaargroei volume voor de capaciteit in 2022 steeds dichter toekruipt naar dat van het voorgaande jaar.

Wederom heb ik uit deze uit de eindejaars-data afgeleide jaargroei cijfers uiteraard ook weer de gemiddelde systeemcapaciteit van de nieuwe aanwinsten per jaar berekend, en getoond in de groene curve (vermogen in kWp gemiddeld per nieuwe installatie). Deze vertoont, na een lichte inzinking tussen 2009 en 2010, een zeer sterke progressie, van 5,0 kWp bij de nieuwe projecten in 2009, tot alweer 804,3 kWp gemiddeld per nieuw project in 2022. Een factor 161 maal zo groot, in 13 jaar tijd. Deze enorme schaalvergroting, sterk gedreven door de oplevering van honderden zonneparken en enorme distributiecentra bomvol zonnepanelen op de platte daken, is een van de belangrijkste oorzaken, van de nieuwe realiteit bij de stroomvoorziening in Nederland: de overal zichtbaar wordende netcongestie. Wat uiteraard ook zijn weerslag heeft gekregen op de progressie van de uitbouw van de gecertificeerde nieuwe volumes in de CertiQ databank: de uitbouw is sterk aan het vertragen.

* Met name uit de oudere SDE regelingen, vallen regelmatig lang geleden bij CertiQ ingeschreven projecten weg. Hier zijn verschillende redenen voor. In de uitgebreide SDE project analyses van Polder PV wordt hier regelmatig, en gedetailleerd over gerapporteerd (exemplaar 1 april 2023, zie hier).

---

4. 100 procents-grafieken en segmentatie naar grootteklasse

Een van de nieuwe mogelijkheden van de herziene presentaties bij CertiQ en rechtsopvolger VertiCer, is de segmentatie naar grootteklasse. Daar kon tot voor kort uitsluitend iets over gezegd worden op basis van de jaaroverzichten, waar, al lang geleden op basis van een verzoek in die richting door Polder PV, inderdaad werk van gemaakt is door CertiQ. Zoals in de eerste analyses van de januari rapportage al duidelijk werd, is dit nu ook op maandelijkse basis mogelijk. Met, we blijven dit herhalen, de waarschuwing, dat alle cijfers bijgesteld kunnen worden in latere updates, met name m.b.t. de meest recente data. Bij de al wat oudere periodes vinden wijzingen minder vaak plaats, en zijn ze meestal van een bescheiden omvang.

In het 3e artikel over de eerste resultaten van januari heb ik al meer-jaarlijkse trends laten zien bij de evolutie van de diverse grootte klasses. Inclusief een toen nog in de bestanden van CertiQ voorkomende enorme anomalie, die niet bleek te zijn hersteld (artikel 14 februari 2023). Van dat historische overzicht zijn, om onbekende redenen, tm. de huidige maand cijfers bij rechtsopvolger VertiCer, geen updates verschenen. Maar uiteraard wel op de wat kortere termijn. De aangepaste nieuwe data voor juni en de meest recente periode daar aan voorafgaand vindt u hier onder.

4a. 100 procents-grafiek aantallen per categorie

Een zogenaamde "100-procents-grafiek" voor de evolutie trends van de 8 door VertiCer en haar rechtsvoorganger onderscheiden grootteklassen van de gecertificeerde PV-populatie die zij bijhouden, dit exemplaar voor de aantallen projecten aan het eind van elke maand. Voor eind juni / begin juli 2023 zijn de absolute waarden per grootteklasse rechts weergegeven. Globaal genomen nemen de kleinste categorieën (1-5 kWp, 5-10 kWp, en 10-50 kWp) in betekenis verder af sedert juli 2021, de impact van de grotere categorieën wordt groter. Er is echter weer een stabilisatie gekomen, omdat het tempo bij de aantallen nieuw netgekoppelde projecten onder de SDE regimes weer is afgenomen. In de juni 2023 update, is het totale aantal installaties groter of gelijk aan 50 kWp, medio 2021 al meer dan de helft, met het gezamenlijke volume al op 56% van het totaal gekomen (19.131 van, in totaal, 34.111 projecten). De categorie 100-250 kWp omvat het grootste aantal projecten, 7.317 exemplaren, afgezien van de kleinste installaties tot 5 kWp (8.677 stuks, eind juni 2023, 12 minder dan in de mei rapportage). Uiteraard hebben de grotere project categorieën, vanaf 250 kWp, weinig tot bescheiden aantallen. Maar schijn bedriegt: ze omvatten de allergrootste volumes bij de capaciteit, zie de volgende grafiek.

Plussen en minnen

Een klein deel van de afnemende betekenis van de kleinste project categorieën wordt veroorzaakt door continue uitval uit het databestand van CertiQ (diverse redenen mogelijk, ook al heel lang waargenomen bij de SDE portfolio's, analyse status 1 april 2023). Daar staat ook weer tegenover dat volledig buiten de populaire SDE regelingen om gerealiseerde kleinschalige projecten bijgeschreven kunnen worden in de registers van CertiQ. Een fenomeen wat compleet onbekend lijkt in de PV sector in ons land, er wordt in ieder geval nooit over gerept. In de eerste 6 maand rapportages van 2023 werden er bijvoorbeeld netto 13 installaties in de kleinste project categorie uitgeschreven, maar kwam er tegelijkertijd een verrassende hoeveelheid van 124 exemplaren bij in de categorie 5 tm. 10 kWp, waarvoor normaliter beslist geen (nieuwe) SDE beschikking afgegeven kan zijn sedert SDE 2011. Dat soort kleine projecten zijn mogelijk afkomstig uit portfolio's van bedrijven zoals Powerpeers en Vandebron, die geoormerkt garanties van oorsprong (GvO's) van door de afnemer aangewezen projecten afboekt, ter "vergroening" van de stroomconsumptie van de klant. Daar kunnen ook (zeer) kleine residentiële projecten bij zitten.

De grootste categorie, projecten groter dan 1 MWp per stuk, omvat eind juni 1.393 installaties (24 meer dan in de vorige update tm. mei), wat slechts 4,1% van het totale aantal is op dat moment. Op herhaalde verzoeken van Polder PV, om deze grote "verzamelbak" verder op te splitsen, gezien de dominante hoeveelheid capaciteit in deze categorie, is (destijds) CertiQ helaas niet ingegaan.

4b. 100 procents-grafiek capaciteit per categorie

Een vergelijkbare "100 procents-grafiek" als voor de aantallen projecten, maar nu voor de periode juli 2021 tm. juni 2022, voor de daarmee gepaard gaande capaciteiten in MWp. Voor eind juni 2023 zijn wederom de absolute volumes rechts weergegeven. Een totaal ander beeld is hier te zien, met "überdominant" de grootste project categorie (installaties groter dan 1 MWp). Waarvan het aandeel op het totale volume in de getoonde periode verder flink is toegenomen, van bijna 51% eind juli 2021, tot al bijna 59% eind juni 2023 (6.036 MWp, t.o.v. het totale volume van 10.308 MWp in die maand). Waarmee de almaar voortdurende schaalvergroting in de projecten sector wederom wordt geïllustreerd. Dit, met tevens een vingerwijzing naar het relatief bescheiden aantal projecten (vorige grafiek: 1.393 projecten in juni 2023), terug te voeren op een steeds hoger wordende systeemgemiddelde capaciteit van de projecten in deze grootste categorie. In juli 2021 was dat nog 4.027 kWp gemiddeld, eind juni 2023 is dat alweer toegenomen naar 4.333 kWp, een toename van bijna 8%.

Voor de overige categorieën blijft er dan niet zeer veel "ruimte" meer over op het totaal. Nemen we ook nog de drie opvolgende categorieën mee (flinke projecten van een halve - 1 MWp, 250 - 500 kWp, resp. 100 - 250 kWp), claimen de grootste vier project categorieën het allergrootste geregistreerde volume in de totale markt. Dit was in juli 2021 al 93,3%, eind juni 2023 is dat alweer verder gegroeid naar 94,9%. De kleinste 2 categorieën zijn op deze schaal al vrijwel niet meer zichtbaar. Hun aandeel is in juni 2023 geslonken naar nog maar 0,15% van totaal volume (15,3 MWp, projecten van elk 5 - 10 kWp, ondanks tussentijdse groei), resp. 0,21% (22,0 MWp, projecten van elk 1 - 5 kWp).

Dan resteren nog relatief bescheiden volumes voor de categorieën projecten van 50-100 kWp (totaal 359 MWp in juni 2023), resp. 10-50 kWp (totaal 127 MWp).

---

5. Jaarvolume segmentaties 2022 - 2023

5a. 2022 revisited - status update 1 juli 2023

In de maandrapport analyse voor januari dit jaar publiceerde ik ook een tabel met de nieuw gereconstrueerde cijfers voor de jaargroei voor kalenderjaar 2022. Daar zijn natuurlijk weer veel wijzigingen in gekomen, die ik hier onder weergeef in tabelvorm. Voor nadere toelichting, zie de analyse bij het januari rapport. Wijzigingen van de oorspronkelijke gegevens (aantallen en capaciteit) t.o.v. het vorige exemplaar, van mei, zijn cursief weergegeven. Slechts enkele cijfers zijn ongewijzigd gebleven in de huidige versie. De meeste afgeleide cijfers zijn uiteraard (deels "achter de komma") mee gewijzigd.

Nieuwe jaarvolumes 2022 (YOY)	Aantallen	aandeel op totaal (%)	Capaciteit (MWp)	aandeel op totaal (%)	Gemiddelde capaciteit per nieuwe installatie (kWp)
1-5 kWp	-52	-2,2%	-0,058	-0,003%	1,1
5-10 kWp	50	2,1%	0,406	0,02%	8,1
10-50 kWp	176	7,4%	5,607	0,3%	31,9
50-100 kWp	396	16,6%	30,445	1,6%	76,9
100-250 kWp	753	31,5%	130,687	6,8%	173,6
250-500 kWp	499	20,9%	172,444	9,0%	345,6
500-1.000 kWp	258	10,8%	183,912	9,6%	712,8
> 1 MWp	310	13,0%	1.398,953	72,8%	4.512,8
Totaal	2.390	100%	1.922,396	100%	804,3

Aantallen nieuw "totaal" wijzigde van 2.334 naar 2.390; de capaciteit "totaal" nam wederom behoorlijk toe, van 1.908,598 MWp naar 1.922,396 MWp. De systeemgemiddelde capaciteit van de toevoegingen in 2022 veranderde mee, en is ook ditmaal weer lager geworden: van 817,7 kWp naar 804,3 kWp bij de totale volumes. Zie de tabel voor de overige details bij alle segmentaties.

Overduidelijk is, dat de grootste groei bij de aantallen nieuwe projecten in 2022 lag bij de installaties van 100 tm. 250 kWp (inmiddels 753 nieuwe exemplaren bekend, 31,5% van totale jaarvolume), met categorie 250 tm. 500 kWp als goede tweede (499 nieuwe projecten, 20,9%). Opvallend is het ook forse volume van alweer 310 (vorige update 307) nieuwe installaties in de grootste projecten categorie >1 MWp (13,0%), waar de meeste grondgebonden zonneparken en grote rooftop installaties op distributiecentra e.d. onder vallen. Ook valt de negatieve groei van de kleinste project categorie op, er zijn nu netto 52 projecten uit de databank van VertiCer "uitgeschreven" in 2022. Daarvoor zijn diverse redenen mogelijk, waar onder misschien eerste oude projecten met een SDE 2008 beschikking, die door hun subsidie termijn heen zijn, en waarvan de eigenaren actief de registratie bij de rechtsopvolger van CertiQ hebben be-eindigd.

Bij de capaciteit is het verhaal compleet anders. Hier blijft de categorie projecten groter dan 1 MWp alles veruit domineren, met maar liefst 1.399,0 MWp (vorige update 1.392,9 MWp) van het totale 2022 jaarvolume (72,8%) op haar conto, een zoveelste illustratie van de schaalvergroting in de projecten markt. De drie opvolgende categorieën kunnen nog enigszins - op grote afstand - meekomen, met aandelen van 9,6, 9,0, resp. 6,8% van het totale toegevoegde project volume (capaciteit). De kleinste 3 categorieën doen uitsluitend voor spek en bonen mee bij dit grote projecten-geweld (aandelen 0,29% of veel minder bij de capaciteit).

5b. Groei in het eerste half-jaar van 2023 - status update 1 juli 2023

Naar analogie van de - gewijzigde - cijfers voor de nieuwe aanwas in heel 2022 (vorige tabel), geef ik hier onder de nog zeer voorlopige data voor de als "zeer rustig" te bestempelen eerste zes maanden van 2023 (cumulatie januari tm. juni), volgens het eerste maandrapport verschenen op de VertiCer website:

Nieuwe "jaar" volume 2023 (jan. tm. juni)	Aantallen	aandeel op totaal (%)	Capaciteit (MWp)	aandeel op totaal (%)
1-5 kWp	-13	-4,3%	-0,004	-0,001%
5-10 kWp	124	41,3%	1,101	0,20%
10-50 kWp	-42	-14,0%	-1,352	-0,25%
50-100 kWp	70	23,3%	5,402	0,99%
100-250 kWp	19	6,3%	3,420	0,63%
250-500 kWp	38	12,7%	10,113	1,85%
500-1.000 kWp	42	14,0%	30,164	5,53%
> 1 MWp	62	20,7%	496,712	91,1%
Totaal	300	100%	545,556	100%

Uit dit overzicht blijken 2 zaken kristalhelder: de groei is in de eerste 6 maanden van 2023 in bijna alle kleinere categorieën "niet van betekenis" geweest, en/of, vanwege de vele wijzigingen in de actuele databestanden bij CertiQ, hebben deze zelfs (tijdelijk ?) tot negatieve groeicijfers geleid t.o.v. de herziene status aan het begin van het jaar (= status EOY 2022, vorige tabel). Er zijn nogal wat wijzigingen geweest, sommige voorheen "negatieve groeicijfers" zijn nu omgeturnd in positieve exemplaren, en vice versa. Nogmaals wijs ik op het uitgebreide commentaar van CertiQ, hoe dergelijke (tijdelijke) negatieve groeicijfers en wijzigingen daarin tot stand kunnen komen in hun databestanden. Het berekenen van systeemgemiddeldes bij negatieve groeicijfers heeft niet zoveel zin, dus die heb ik voor dit specifieke overzicht voorlopig weggelaten.

De licht negatieve groei in de categorie 100-250 kWp (2 installaties minder in mei 2023, en negatieve groei van -0,2 MWp, t.o.v. de situatie in het voorgaande maandrapport) is in ieder geval in de juni update wederom omgeslagen in een netto positieve groei van 19 installaties (3,4 MWp in de plus bij de capaciteit). Negatieve groei cijfers zijn er wel nog bij de categorieën 1-5 kWp, en 10-50 kWp.

In totaal zijn er netto bezien dit jaar nog maar 300 nieuwe projecten bijgekomen in de eerste 6 maanden, al zal dat nog wel aardig bijgesteld kunnen gaan worden in komende updates. Het is in ieder geval extreem laag, laat dat duidelijk zijn. Een neergaande trend bij de netto bijkomende projecten was al veel langer zichtbaar in de klassieke maand rapportages. Zie de eerste grafiek in de analyse van het laatste "gangbare" maandrapport van rechtsvoorganger CertiQ (december 2022).

"Redelijke" groei van capaciteit

Wat overblijft, is het enige positieve punt, namelijk de groei van de capaciteit. De facto is die vrijwel exclusief neergekomen op een toename in, het wordt eentonig, de grootste project categorie (registraties per stuk groter dan 1 MWp). Want daar werd tussen januari en begin juli dit jaar al een "behoorlijke" 496,7 MWp aan toegevoegd, 91% van het totale volume van 545,6 MWp.

De in een vorige update gerapporteerde disclaimer, dat voor de grootste project categorie een schier onmogelijk hoog project gemiddelde van 31,5 MWp per project resulteerde voor het eerste kwartaal, lijkt met de alweer gepasseerde latere forse bijstellingen in ieder geval alweer achterhaald, zoals ook al voorspeld. Het gemiddelde met de huidige cijfers is, over de 1e zes maanden van dit jaar terug naar een veel "logischer" gemiddelde van 8,0 MWp voor de grootste project categorie.

De enige categorieën die nog enigszins iets voorstellen zijn de 2 op een na grootsten, met projecten tussen de 500 en 1.000 kWp, resp. 250-500 kWp, die momenteel cumulatief in het eerste half-jaar een verzameling van ruim 30 MWp, resp. ruim 10 MWp tellen. De overige categorieën stellen nog weinig voor bij de nieuwe capaciteit in het eerste half-jaar.

---

6. Evolutie van gecertificeerde zonnestroom productie / uitgifte van GvO's

Ook voor deze parameter geldt, dat er geen update van de historische cijfers is gegeven, behalve voor de meer recente data vanaf mei 2021. In onderstaande grafiek daarom ook alleen de situatie van de meeste recente jaren. Voor een fraaie grafiek die verder terug gaat in de tijd, zie de update in de bespreking van het februari rapport van dit jaar, en het commentaar daarbij.

De extractie van een continue reeks van zonnestroom productie data uit de nieuwe spreadsheets van CertiQ is niet eenvoudig omdat er terug gerekend moet worden naar maand van productie, er continu wijzigingen / bijstellingen zijn, en alle over verschillende periodes uitgegeven garanties van oorsprong (GvO's) voor gecertificeerde zonnestroom uiteindelijk per maand opgeteld moeten worden. Bovenstaande grafiek is het uiteindelijke resultaat, met de meest recent beschikbare reeks van mei 2021 tm. mei 2023. In de maand rapportages lopen de productie resultaten altijd 1 maand achter op die van de opgestelde capaciteit. De productie is weergegeven in de blauwe curve (rechter Y-as als referentie, eenheid GWh = 1 miljoen kWh).

Er zijn twee "drijvende krachten" achter het verloop van deze curve. Ten eerste natuurlijk de seizoens-variabiliteit, die zich uit in hoge producties in de zomermaanden ("toppen"), resp. lage output in de wintermaanden ("dalen"). Meestal is december de slechtst producerende maand. Eerder zagen we al dat, sterk afhankelijk van de gemiddelde instralings-condities in de betreffende maand, in de zomerperiodes hetzij mei (2020), juni (2019, 2021, 2022), of juli (2017, 2018) de best performer waren bij de productie. Voor de hier getoonde recentere periode zijn de waargenomen "zomer pieken" beiden in juni gevallen. De piek in juni 2021 is gelijk gebleven t.o.v de vorige update (921 GWh). Die voor juni 2022 is inmiddels wederom licht aangepast, met 0,1% bovenop de waarde in de mei 2022 rapportage (1.234 GWh), naar alweer een nieuw record van 1.235 GWh in de huidige revisie.

Mei 2023 zit momenteel, met de eerst beschikbare data, al op een nieuw maand productie record van 1.272 GWh, 3% hoger dan het vorige record in juni 2022. Bovendien is deze bijna 1,3 TWh gecertificeerde productie al bijna 11% hoger dan de 1.151 GWh (gereviseerd) in mei 2022. Anton Boonstra had voor mei 2023 1,2% meer instraling vastgesteld dan in mei 2022. Dat, in combinatie met de continu voortschrijdende nieuwbouw van PV projecten (al dan niet met SDE subsidie), maakt dus dat we eind mei al een (gecertificeerd) productie record te pakken hebben. Wat sowieso met komende updates nog opwaarts bijgesteld zal gaan worden.

Ook de piek volumes uit met name de laatste 2 jaar zullen later nog wel wat worden bijgeplust. Zeker van de kleinere projecten, die niet maandelijks door een meetbedrijf worden gemeten, komen productiecijfers namelijk heel erg laat pas beschikbaar, en worden ze dan pas aan de databestanden van VertiCer toegevoegd. En worden ze "zichtbaar" in de hier getoonde productie historie.

De tweede drijvende kracht achter deze curve is uiteraard de in het recente verleden zeer onstuimige groei van de projecten markt, met telkens flink meer, gemiddeld genomen steeds grotere PV projecten, wier nieuwe productie volumes in de loop van het kalenderjaar toegevoegd worden aan de output van het eerder al bestaande productie "park". Dat is dé drijvende kracht achter de steeds hoger wordende pieken (bovenop de verschillen in instraling van jaar tot jaar). De verwachting is, dat zelfs bij "redelijke" instraling (in vergelijking met de hoge niveaus in 2022), en met sterk vertraagde uitbouw van nieuwe productie capaciteit, in de volgende zomermaanden weer nieuwe piketpalen verzet zullen gaan worden. En dat er in juni of juli weer een nieuwe productie record gehaald zal gaan worden door de gecertificeerde PV populatie in Nederland. De 11% meer instraling in juni 2023 t.o.v. dezelfde maand in 2022 geeft hiertoe al een aardige indicatie (Tweet Boonstra van 1 juli 2023).

Progressie in winter"dips"

In de productie curve is goed te zien dat de zogenaamde "winter-dips" ook op een steeds hoger niveau komen te liggen, a.g.v. de almaar toenemende productie capaciteit, die ook in de winter aan een toenemende hoeveelheid zonnestroom productie bijdragen. In deze laatste update blijkt december 2022 ook alweer een wat hoger volume te tonen, dan in de januari tm. mei rapportages van, toen nog, CertiQ. December 2022 komt inmiddels uit op 134,1 GWh. Dat is al 11,3% hoger dan in december 2021 (120,6 GWh), en is zelfs al een factor 4,5 maal het niveau van de "dip" in het winterseizoen van 2017/18 (jan. 2018 29,8 GWh, zie eerder gepubliceerde historische grafiek). De verwachting is dat met name de recentere maand productie cijfers later nog opgeplust zullen gaan worden.

---

7. Jaarproducties volgens Garanties van Oorsprong

Een herziene versie van de grafiek met de jaarlijkse uitgifte van Garanties van Oorsprong (GvO's) werd gegeven in de analyse van de februari cijfers (link). Er is nog steeds geen nieuwe revisie van de oudere cijfers, alleen van de data vanaf mei 2021. Omdat de oudere cijfers ondertussen flink gewijzigd kunnen zijn, kunnen er nog geen nieuwe totale volumes worden bepaald.

Als we alleen naar de geregistreerde volumes in de data van de huidige update van 3 juli 2023 kijken, zou 2021 in totaal 4,5 TWh gecertificeerde productie hebben, en 2022 al 8,5 TWh, exclusief alle andere volumes van niet bij VertiCer geregistreerde installaties (waar onder vrijwel de gehele residentiële markt). In het eerste half jaar van 2023 is tot nog toe 3,3 TWh geregistreerd. Wat uiteraard nog veel meer gaat worden, en waar ook de productie van de tweede jaarhelft straks nog aan toegevoegd moet gaan worden.

---

8. Bronnen

Intern

CertiQ / VertiCer update mei 2023 - "negatieve maandgroei" aantal installaties, stabilisatie capaciteit; eerste vijf maanden 356 MWp, 38% van nieuwe capaciteit t.o.v. zelfde periode 2022 (3 juni 2023)

CertiQ / VertiCer update april 2023 - wederom "negatieve maandgroei"; eerste vier maanden slechts 14% van nieuwe capaciteit t.o.v. zelfde periode 2022 (4 mei 2023)

CertiQ / VertiCer update maart 2023 - nieuwe en bijgestelde cijfers gecertificeerde zonnestroom, eerste kwartaal 41% van nieuw volume QI 2022 (4 april 2023)

CertiQ / VertiCer update februari 2023 - nieuwe en bijgestelde cijfers gecertificeerde zonnestroom, hoge toevoeging capaciteit januari, zeer lage hoeveelheden in februari (7 maart 2023)

Revisie van historische maand- en jaarcijfers CertiQ. Deel II. Grafieken, nieuwe jaarvolumes (hoger in 2018-2020, lager in 2021), volledige sequentie Garanties van Oorsprong. (14 februari 2023)

Januari 2023 flinke toename geregistreerde gecertificeerde zonnestroom capaciteit, 354 MWp, maar het verhaal is complexer bij CertiQ. Deel I. (8 februari 2023)

CertiQ herziet cijfer presentatie methodiek - een nieuw tijdperk ? (8 februari 2023)

Sinterklaas surprise november rapport CertiQ 2022 bleek een fopspeen: december rapport wederom "negatieve groei", 1e status update. (9 januari 2023, laatste analyse van "klassieke" maandrapportage, en links naar eerdere analyses in 2021 en 2022)

Meer licht in de duisternis (?) omtrent ontwikkeling gecertificeerde zonnestroom portfolio in (2019-) 2020 bij CertiQ. (4 november 2020; vroege signalering van sterk wijzigende historische CertiQ data door Polder PV)

Extern

Data overzichten website VertiCer (vooralsnog alleen rapportages over 2023)

NB: de website van CertiQ is niet meer actief, de url verwijst door naar de site van rechtsopvolger VertiCer !

3 juni 2023: CertiQ / VertiCer update mei 2023 - "negatieve maandgroei" aantal installaties, stabilisatie capaciteit; eerste vijf maanden 356 MWp, 38% van nieuwe capaciteit t.o.v. zelfde periode 2022. Voor uitgebreide toelichting van de voorliggende historie van de CertiQ data voor gecertificeerde zonnestroom in Nederland, zie de bespreking van 7 maart jl (februari rapportage).

In de huidige analyse brengt Polder PV de nieuwe resultaten uit de data rapportage van CertiQ, voor de maand mei 2023. Met daarin deels weer gewijzigde cijfers sedert juli 2021. Wederom is er géén update van nog oudere data verschenen. Ook voor die gegevens en grafieken daaromtrent, verwijs ik naar de hier boven gelinkte analyse, waarin die gegevens wel waren bijgesteld in een separate rapportage.

Niets nieuws onder de zon

Benadrukt moet blijven worden, dat de voor sommigen wellicht verwarrende, continu wijzigende cijfers bij de TenneT dochter beslist geen "nieuw fenomeen" betreffen. Dit is altijd al staande praktijk geweest bij CertiQ. Niet alleen werd dat zichtbaar in de soms fors gewijzigde cijfers in de herziene jaar rapportages tot en met het exemplaar voor 2019. Helaas zijn daarna geen jaarlijkse revisies meer verschenen. In een tussentijdse analyse van "oorspronkelijk gepubliceerde", en "toen actuele, bijgestelde", werd al duidelijk, dat de databank van de TenneT dochter continu wijzigingen ondergaat, zoals geïllustreerd in de Polder PV analyse van 4 november 2020. In dit opzicht, is er dan ook niets nieuws onder de zon. De wijzigingen zijn er altijd al geweest, alleen zijn ze inmiddels, met weliswaar de nodige moeite, dan ook regelmatig "zichtbaar te maken", door de nieuwe wijze van rapporteren door CertiQ.

Voordat we de huidige resultaten bespreken, blijft de belangrijke disclaimer bij alle (zonnestroom) data van CertiQ recht overeind:

Het overzicht met de eerste cijfers over mei 2023 verscheen in de nieuwe, drastisch gewijzigde vorm bij CertiQ op 1 juni 2023.

---

2. Evoluties basis parameters

2a. Evolutie van drie basis parameters gecertificeerde PV-installaties CertiQ juli 2021 - mei 2023

In deze grafiek, met de meest recente actuele en gewijzigde data uit de mei rapportage van CertiQ, de stand van zaken tussen juli 2021 en mei 2023. De blauwe kolommen geven de ontwikkeling van de aantallen installaties weer (ref.: rechter Y-as), voorlopig culminerend in 33.953 exemplaren, begin juni dit jaar. Wat, wederom, een negatieve groei weergeeft van 58 projecten t.o.v. de status, eind april. Wel is er t.o.v. het herziene eindejaars volume van 2022 netto bezien een lichte groei geweest van 200 projecten in het CertiQ bestand. Wat echter slechts 16% is van het veel hogere niveau in dezelfde periode in 2022 (1.256 nieuwe projecten genoteerd). Diverse data zijn alweer gewijzigd t.o.v. de april update. Zo is de stand van zaken voor eind (december) 2022 inmiddels 33.753 projecten, in de vorige rapportage waren dat er nog 33.688.

In de gele kolommen (ref. rechter Y-as, in MWp) de bijbehorende geaccumuleerde gecertificeerde PV-capaciteit, die begin juni 2023 op 10.103,9 MWp is gekomen, wat een stabilisatie is t.o.v. de gereviseerde stand voor eind april (nu 10.104,0 MWp). Dit kan uiteraard nog substantieel gaan wijzigen in komende updates. Eind 2022 is de geaccumuleerde capaciteit inmiddels op een niveau gekomen van 9.748,4 MWp, in het eerste flink gewijzigde januari rapport was dat nog 9.409,3 MWp. Voor EOY 2022 is dus alweer bijna 340 MWp / 3,6% meer volume bijgeschreven dan oorspronkelijk gerapporteerd.

Met de huidige, gereviseerde cijfers, is de nog zeer voorlopige groei in de eerste vijf maanden van 2023 bijna 356 MWp geweest. Dat is, zoals eerder al aangegeven, een forse afkoeling van de marktgroei. In dezelfde periode in 2022 was het - nu weer bijgestelde - volume namelijk 934 MWp. De groei in 2023 is dus tot nog toe slechts 38% van het volume in 2022 in de maanden januari tm. mei. Dat is wel beduidend meer dan bij de aantallen nieuwe projecten.

In de groene curve is de uit voorgaande parameters berekende systeemgemiddelde capaciteit voor de gehele gecertificeerde populatie PV-projecten bij CertiQ, in kWp (referentie linker Y-as) weergegeven. Dit blijft door de bank genomen almaar toenemen, en is sedert eind 2022 verder gegroeid, van 288,8 naar 297,6 kWp, eind mei dit jaar. Vanwege de tijdelijk (?) negatieve groei in februari, is het systeemgemiddelde vermogen toen ook tijdelijk iets terug gevallen, maar nam het in maart tm. mei weer op een bescheiden niveau toe. Ook deze onregelmatigheid kan in latere updates worden "glad gestreken".

Links in de grafiek vindt u ook de meest recent bekende EOY cijfers voor 2021 weergegeven. Die zijn gewijzigd van 31.408 naar, momenteel, 31.419 projecten, resp. van 7.829,1 naar 7.839,8 kWp. Deze zijn belangrijk voor de vaststelling van de aangepaste jaargroei cijfers voor 2022, zie paragraaf 3c.

2b. Evolutie van drie basis parameters gecertificeerde PV-installaties CertiQ EOY 2009 - 2022

Ik geef hieronder de in een vorige versie volledig gereviseerde jaargroei grafiek weer, waarbij alleen voor de nu bekende weer gewijzigde cijfers, voor de jaargroei in de jaren 2021 en 2022, zijn toegevoegd.

Deze tweede grafiek in deze sectie geeft niet de maandelijkse progressie (paragraaf 2a), maar de evolutie van de eindejaars-accumulaties van 2009 tm. 2022 weer, met alle ondertussen weer gewijzigde data in de huidige CertiQ update. De opbouw van de grafiek is vergelijkbaar met die voor de laatste maand-cijfers, maar om alle data in 1 grafiek te krijgen zonder extreme verschillen, is de Y-as voor alle drie de parameters hier logarithmisch gekozen. Het aantal installaties is fors toegenomen, van 3.767 exemplaren, eind 2009, naar, inmiddels, 33.753, eind 2022, resulterend in een Compound Annual Growth Rate (CAGR) van gemiddeld 18,4% per jaar in de getoonde periode.

Bij de capaciteits-ontwikkeling is het echter nog veel harder gegaan. Deze nam toe van 18,7 MWp, eind 2009, tot alweer 9.748,4 MWp, eind 2022. Resulterend in een byzonder hoge CAGR, van gemiddeld 61,8% per jaar (!). Wel begint er, voorstelbaar, na zo'n langdurige, spectaculaire groei periode, een lichte afvlakking zichtbaar te worden in de expansie.

Historische bijstellingen

Dat de cijfers in de databank behoorlijk worden bijgesteld, bezien over een langere periode, laten de nu actuele eindejaars-cijfers voor 2021 weer goed zien. Die zijn momenteel namelijk 31.419 installaties, en een verzamelde capaciteit van 7.839,8 MWp. In het "klassieke" maandrapport voor (eind) december 2021, alsmede in het gelijktijdig verschenen eerste jaaroverzicht, waren die volumes nog maar 30.549 installaties, resp. 7.417,8 MWp. In de huidige cijfer update, zijn de verschillen t.o.v. de oorspronkelijke, "klassieke" maandrapport opgaves derhalve, opgelopen tot 2,8% (aantallen), resp. bijna 5,7% (capaciteit). Uiteraard hebben deze bijstellingen ook flinke gevolgen voor de uit de EOY cijfers te berekenen jaargroei volumes (YOY).

Uit voorgaande twee parameters werd door Polder PV weer de gemiddelde systeem-capaciteit aan het eind van elk kalenderjaar berekend (groene curve). Ook deze nam spectaculair toe, van slechts 5,0 kWp, eind 2009, tot alweer 288,8 kWp, eind 2022. Een factor 58 maal zo groot, in 13 jaar tijd. Wat de enorme schaalvergroting in de projecten sector goed weergeeft.

---

3. Maandelijkse, kwartaal- en jaarlijkse toenames aantallen en capaciteiten bij CertiQ

3a. Maandelijkse toenames van aantallen en capaciteit van gecertificeerde PV-installaties CertiQ augustus 2021 - mei 2023

Ook al moet ook bij deze grafiek de waarschuwing, dat de cijfers nog lang niet zijn uitgekristalliseerd, en nog de nodige bijstellingen kunnen verwachten, de trend bij de nieuwe aantallen projecten door CertiQ geregistreerd van maand tot maand, in de huidige versie van mei 2023, laten een zeer duidelijke afkoeling van de PV-projectenmarkt zien sedert de zomer van 2021. Werden er in januari 2022 nog netto 384 nieuwe gecertificeerde PV-projecten bijgeschreven, is dat in de rest van het jaar al zeer duidelijk minder geworden, en vanaf augustus zelfs zeer sterk "afgekoeld". Met wat ups en downs, is het laagste volume voorlopig bereikt in november 2022, met, inmiddels, 71 nieuwe installaties. Daarna veerde het weer even op, daalde stapsgewijs, en bereikte in april 2023 zelfs een licht negatieve groei van -7 projecten in deze update. Waarbij mei zelfs een netto verlies liet zien van 58 projecten. Maart 2023 is met de huidige stand van zaken de laatste maand met een - zeer bescheiden - positieve netto groei van 54 nieuwe projecten in die maand.

Ook al kan dus ook de nu nog vastgestelde "negatieve netto groei" in april en mei beslist nog in positieve zin ombuigen in latere updates, zoals in het verleden is geschied, de trend is bij de aantallen onmiskenbaar: er worden, netto bezien, nog maar weinig netgekoppelde projecten bijgeschreven bij CertiQ, per maand. Een van de redenen kan zijn, dat er een toenemend aantal uitschrijvingen uit de databank van de TenneT dochter is begonnen, die de instroom (tijdelijk) afremt of zelfs overvleugelt. Een belangrijke reden kan hierbij zijn de beginnende uitval van de oudste onder SDE 2008 gesubsidieerde kleine projectjes, die immers 15 jaar subsidie konden genieten. We moeten gaan zien hoe het verloop bij de aantallen zich ontwikkelt, nu de subsidie termijn voor de eerste projecten aan het aflopen is. Uiteraard betekent uitschrijving uit de CertiQ databank verder beslist niet dat de betreffende projecten zijn, of worden verwijderd. Ze kunnen nog vele jaren lang met een aardig rendement worden ge-exploiteerd door de eigenaren.

Een vergelijkbare grafiek als voor de aantallen (vorige exemplaar), maar ditmaal de ermee gepaard gaande maandelijkse toename (of zelfs afname) van de capaciteit van gecertificeerde PV-projecten, in MWp. De evolutie laat een nogal afwijkend beeld van dat bij de aantallen zien, met sterk fluctuerende verschillen tussen de maanden onderling. Ook deze kunnen uiteraard naderhand nog worden bijgesteld. De "netto negatieve groei" in september 2022, al gesignaleerd in het januari rapport, is uiteindelijk in latere updates in ieder geval omgeslagen in "normale, positieve groei", van, inmiddels, 65,6 MWp. De ook al hoge piek in januari 2023, nog 354,4 MWp in de januari rapportage, is wederom verder opgeplust, en geeft nu al een netto groei t.o.v. eind 2022 van 395,2 MWp aan. In het "klassieke" december rapport van 2022 was nog een zeer hoge november piek zichtbaar. Het lijkt er op, dat een groot volume daarvan naar het begin van het nieuwe jaar is geschoven (de vermoedelijke feitelijke datum van netkoppeling). Ook in januari 2022 zagen we eerder al een "nieuw-jaars-piek", maar die is duidelijk kleiner, inmiddels neerkomend op 306,4 MWp nieuw volume.

Voor februari 2023 was er aanvankelijk een magere positieve groei van 28,1 MWp positief. Deze sloeg echter in de maart rapportage om in een enorme negatieve bijstelling van 316,1 MWp negatief (!), bij een netto aanwas van 65 nieuwe projecten. In de april update was er een marginale opwaartse correctie naar 312,3 MWp. En in het mei rapport is de negatieve "groei" verder geslonken naar minus 277,1 MWp. Zoals al vaker gemeld, kunnen de redenen voor zulke, soms forse bijstellingen, zeer divers zijn, zoals gerapporteerd door CertiQ na vragen van Polder PV daar over (artikel 16 januari 2023). Mogelijk is, of zijn, er wellicht correctie(s) geweest van de hoge ("record") capaciteit weergegeven voor de maand januari ?

Het eerste resultaat voor maart was fors positief, 197,4 MWp, maar dat is ook alweer flink minder geworden, 123,5 MWp in de huidige update. De rapportage voor april 2023 begon weer met een netto negatieve "groei" van 15,4 MWp, maar is inmiddels omgeslagen naar een positieve aanwas van 114,0 MWp. In mei gebeurde er netto bijna niets, er was een zeer kleine netto negatieve groei van -0,2 MWp terug te vinden in de cijfers van de TenneT dochter.

Als we de nieuwe maandvolumes voor de eerste vijf maanden bij elkaar optellen, komen we voor 2022 op een groei van 934 MWp uit, voor 2023 op slechts 38% daarvan, bijna 356 MWp. Dit wordt vooral veroorzaakt door het (fors) negatieve maandgroei cijfer voor februari. Zelfs bij de verwachting, dat deze cijfers nog flink bijgesteld zullen gaan worden, moet de conclusie nu al luiden, dat de groei in het nieuwe jaar significant lager zal uitpakken dan in 2022.

3b. Kwartaal groeicijfers QIV 2021 - QI 2023 & eerste resultaten QII 2023

In een vorige update heb ik de kwartaal cijfers weer van stal gehaald en in grafiek weergegeven tm. de toen net "volledig", geworden cijfers voor de kwartalen QIV 2021 tot en met QI 2023. In het huidige exemplaar heb ik de soms weer licht gewijzigde data gebruikt, en de eerste resultaten voor QII 2023 achteraan toegevoegd (cumulatie resultaten april en mei). Gearceerd, want uiteraard nog verre van volledig.

Wederom met de disclaimer, dat de getoonde cijfers nog kunnen wijzigen, en de verhoudingen tussen kwartalen onderling dus ook, lijkt een conclusie al duidelijk getrokken te kunnen worden: Zowel bij de aantallen netto nieuw geregistreerde PV projecten per kwartaal, als de daarmee gepaard gaande capaciteit volumes, zijn sinds het eerste kwartaal van 2022 stapsgewijs beduidend afgenomen, en lijkt de PV projecten markt in Nederland dus duidelijk af te koelen, waarvoor ook diverse andere aanwijzingen zijn. Het aantal nieuwe projecten per kwartaal is afgenomen van, momenteel, 898 exemplaren in QIV 2021, tot nog maar 265, met de nu bekende cijfers, voor QI 2023. De eerste resulaten voor QI (april + mei) zijn zelfs negatief voor de aantallen projecten (-65 stuks), en bescheiden positief voor de capaciteit (+114 MWp). Maar daar gaan uiteraard nog 1 maand volume voor juni, én de nodige latere wijzigingen overheen komen. Waarschijnlijk resulterend in netto positieve groei, ook voor de aantallen nieuwe projecten.

De nieuwe gerapporteerde netto capaciteit nam even toe, van, momenteel, 553 MWp in QIV 2021, naar 624 MWp, in QI 2022, maar is daarna ook stelselmatig minder geworden. Om een voorlopig dieptepunt te bereiken in QI 2023, met nog maar 242 MWp nieuw gerapporteerd volume. Dat is nog maar 39% van het nu bekende nieuwe volume in QI 2022, een jaar eerder. En het is slechts 71% van de nu bekende nieuwe aanwas in het voorgaande kwartaal, QIV 2022 (342 MWp). Voor de aanwas voor QII 2023 geldt een netto groei van 114 MWp, waar later ongetwijfeld nog veel aan zal gaan wijzigen. Voor de evolutie van de gemiddelde systeem omvang, zie ook de grafiek onder paragraaf 2a.

3c. Jaarlijkse toenames van aantallen en capaciteit van gecertificeerde PV-installaties CertiQ YOY 2009 - 2022

Wederom naar analogie van de grafiek voor de eindejaars-volumes, ditmaal de daar uit afgeleide jaargroei cijfers volgens de laatste data update van CertiQ, in bovenstaande grafiek (alle drie parameters met referentie de rechter schaal, logarithmisch weergegeven). Omdat de langjarige historie de laatste maanden van dit jaar geen update heeft gehad bij CertiQ, is de grafiek samengesteld uit de (gereviseerde) data beschikbaar in de update van 1 maart, tot en met het jaar 2020, en zijn de nieuwe data voor 2021 en 2022 toegevoegd, gebruikmakend van de huidige update van de data tm. mei 2023. De grafiek toont dus de huidige situatie, met de laatst beschikbare bron-cijfers. Mochten toekomstige "historische" jaarcijfers alsnog wijzigen, zullen die in latere updates worden toegevoegd aan deze grafiek.

Duidelijk is te zien dat er een verschil is in de trend bij de nieuwe jaarlijkse aantallen installaties (blauwe kolommen) en bij de nieuwe capaciteit per jaar (gele kolommen). Bij de aantallen beginnen we op een hoog niveau van 3.765 [overgebleven* !] nieuwe installaties in 2009, het gevolg van de vele duizenden grotendeels particuliere kleine SDE beschikkingen die in de eerste jaren van de SDE (2008 tm. 2010) werden opgeleverd. Die bron droogde al snel op omdat particuliere installaties de facto uit de opvolger regelingen werden gedwongen (eis minimaal 15 kWp, later ook nog verplicht grootverbruik aansluiting), en zakte de hoeveelheid nieuwe installaties dan ook stapsgewijs naar het dieptepunt van 259 nieuwe projecten in 2014. Daarna zwol het jaarlijkse volume weer aan door een reeks van (deels) succesvol geïmplementeerde SDE "+" regelingen, tot een voorlopig maximum van 5.503 nieuwe projecten in Corona jaar 2020.

Daarna is het tempo weer fors afgenomen, waar met name de wijdverspreide net-problemen een belangrijke (maar niet de enige) oorzaak van zijn. In 2021 en 2022 zijn met de recentste cijfers nu 3.869, resp. 2.334 nieuwe projecten toegevoegd. Dat laatst bekende volume voor 2022 is slechts 42% van het niveau in 2020.

Bij de capaciteit is de jaarlijkse aanwas in de beginjaren relatief "stabiel" geweest, met wat kleine op- en neerwaartse bewegingen, van 18,7 MWp nieuw in 2009, tijdelijk zakkend naar 13,0 MWp nieuw volume in 2010, nog eens 4 jaar iets boven dat niveau blijvend, om vanaf 2015 sterk te stijgen. Dat was in het begin vooral vanwege de implementatie van de toen succesvolle SDE 2014 regeling. Er werd elk jaar weer meer capaciteit toegevoegd, tot een maximum van 2.436,9 MWp, wederom in het Corona jaar 2020. Maar ook de nieuwe capaciteit kreeg met afnemende aantallen nieuwbouw projecten uiteraard klappen in de laatste twee jaren.

In 2021 was het nieuwe volume nog 2.000,1 MWp, dat is in 2022 momenteel nog maar 1.908,6 MWp. Dat is, met ruim 78% van het maximale nieuwbouw volume in 2020, in ieder geval beduidend beter dan de flinke terugval bij de aantallen nieuwe projecten (42%), maar het is en blijft een grote stap terug in de aanwas van nieuwe capaciteit. Met, uiteraard, de blijvende disclaimer, dat ook deze jaargroei cijfers nog niet "in beton zijn gegoten", en nog verder kunnen wijzigen. Opvallend is in ieder geval, dat met de laatste updates, het jaargroei volume voor de capaciteit in 2022 steeds dichter toekruipt naar dat van het voorgaande jaar.

Wederom heb ik uit deze uit de eindejaars-data afgeleide jaargroei cijfers uiteraard ook weer de gemiddelde systeemcapaciteit van de nieuwe aanwinsten per jaar berekend, en getoond in de groene curve (vermogen in kWp gemiddeld per nieuwe installatie). Deze vertoont, na een lichte inzinking tussen 2009 en 2010, een zeer sterke progressie, van 5,0 kWp bij de nieuwe projecten in 2009, tot alweer 817,7 kWp gemiddeld per nieuw project in 2022. Een factor 164 maal zo groot, in 13 jaar tijd. Deze enorme schaalvergroting, sterk gedreven door de oplevering van honderden zonneparken en enorme distributiecentra bomvol zonnepanelen op de platte daken, is een van de belangrijkste oorzaken, van de nieuwe realiteit bij de stroomvoorziening in Nederland: de overal zichtbaar wordende netcongestie. Wat uiteraard ook zijn weerslag heeft gekregen op de progressie van de uitbouw van de gecertificeerde nieuwe volumes in de CertiQ databank: de uitbouw is sterk aan het vertragen.

* Met name uit de oudere SDE regelingen, vallen regelmatig lang geleden bij CertiQ ingeschreven projecten weg. Hier zijn verschillende redenen voor. In de uitgebreide SDE project analyses van Polder PV wordt hier gedetailleerd over gerapporteerd (exemplaar 1 april 2023, zie hier).

---

4. 100 procents-grafieken en segmentatie naar grootteklasse

Een van de nieuwe mogelijkheden van de herziene presentaties bij CertiQ, is de segmentatie naar grootteklasse. Daar kon tot voor kort uitsluitend iets over gezegd worden op basis van de jaaroverzichten, waar, al lang geleden op basis van een verzoek in die richting door Polder PV, inderdaad werk van gemaakt is door CertiQ. Zoals in de eerste analyses van de januari rapportage al duidelijk werd, is dit nu ook op maandelijkse basis mogelijk. Met, we blijven dit herhalen, de waarschuwing, dat alle cijfers bijgesteld kunnen worden in latere updates, met name m.b.t. de meest recente data. Bij de al wat oudere periodes vinden wijzingen minder vaak plaats, en zijn ze meestal van een bescheiden omvang.

In het 3e artikel over de eerste resultaten van januari heb ik al meer-jaarlijkse trends laten zien bij de evolutie van de diverse grootte klasses. Inclusief een nog in de bestanden van CertiQ voorkomende enorme anomalie, die niet bleek te zijn hersteld (artikel 14 februari 2023). Van dat historische overzicht zijn, om onbekende redenen, tm. de huidige maand cijfers, geen updates verschenen. Maar uiteraard wel op de wat kortere termijn. De aangepaste nieuwe data voor mei en de meest recente periode daar aan voorafgaand vindt u hier onder.

4a. 100 procents-grafiek aantallen per categorie

Een zogenaamde "100-procents-grafiek" voor de evolutie trends van de 8 door CertiQ onderscheiden grootteklassen van de gecertificeerde PV-populatie die zij bijhouden, dit exemplaar voor de aantallen projecten aan het eind van elke maand. Voor eind mei / begin juni 2023 zijn de absolute waarden per grootteklasse rechts weergegeven. Globaal genomen nemen de kleinste categorieën (1-5 kWp, 5-10 kWp, en 10-50 kWp) in betekenis verder af sedert juli 2021, de impact van de grotere categorieën wordt groter. In de mei 2023 update, is het totale aantal installaties groter of gelijk aan 50 kWp, medio 2021 al meer dan de helft, met het gezamenlijke volume al op bijna 56% van het totaal gekomen (18.980 van, in totaal, 33.953 projecten). De categorie 100-250 kWp omvat het grootste aantal projecten, 7.278 exemplaren, afgezien van de kleinste installaties tot 5 kWp (8.689 stuks, eind mei 2023). Uiteraard hebben de grotere project categorieën, vanaf 250 kWp, weinig tot bescheiden aantallen. Maar schijn bedriegt: ze omvatten de allergrootste volumes bij de capaciteit, zie de volgende grafiek.

Plussen en minnen

Een klein deel van de afnemende betekenis van de kleinste project categorieën wordt veroorzaakt door continue uitval uit het databestand van CertiQ (diverse redenen mogelijk, ook al heel lang waargenomen bij de SDE portfolio's, analyse status 1 april 2023). Daar staat ook weer tegenover dat volledig buiten de populaire SDE regelingen om gerealiseerde kleinschalige projecten bijgeschreven kunnen worden in de registers van CertiQ. In de eerste 5 maand rapportages van 2023 werden er bijvoorbeeld netto 5 installaties in de kleinste project categorie uitgeschreven, maar kwamen er tegelijkertijd een verrassende hoeveelheid van 110 exemplaren bij in de categorie 5 tm. 10 kWp, waarvoor normaliter beslist geen (nieuwe) SDE beschikking afgegeven kan zijn sedert SDE 2011. Dat soort kleine projecten zijn mogelijk afkomstig uit portfolio's van bedrijven zoals Powerpeers en Vandebron, die geoormerkt garanties van oorsprong (GvO's) van door de afnemer aangewezen projecten afboekt, ter "vergroening" van de stroomconsumptie van de klant. Daar kunnen ook (zeer) kleine residentiële projecten bij zitten.

De grootste categorie, projecten groter dan 1 MWp per stuk, omvat eind mei 1.369 installaties (33 meer dan in de vorige update tm. april), wat slechts 4,0% van het totale aantal is op dat moment. Op herhaalde verzoeken van Polder PV, om deze grote "verzamelbak" verder op te splitsen, gezien de dominante hoeveelheid capaciteit in deze categorie, is CertiQ tot nog toe helaas niet ingegaan.

4b. 100 procents-grafiek capaciteit per categorie

Een vergelijkbare "100 procents-grafiek" als voor de aantallen projecten, maar nu voor de periode juli 2021 tm. mei 2022, voor de daarmee gepaard gaande capaciteiten in MWp. Voor eind mei 2023 zijn wederom de absolute volumes rechts weergegeven. Een totaal ander beeld is hier te zien, met "überdominant" de grootste project categorie (installaties groter dan 1 MWp). Waarvan het aandeel op het totale volume in de getoonde periode verder flink is toegenomen, van bijna 51% eind juli 2021, tot 58% eind mei 2023 (5.864 MWp, t.o.v. het totale volume van 10.104 MWp in die maand). Waarmee de almaar voortdurende schaalvergroting in de projecten sector wederom wordt geïllustreerd. Dit, met tevens een vingerwijzing naar het relatief bescheiden aantal projecten (vorige grafiek: 1.369 projecten in mei 2023), terug te voeren op een steeds hoger wordende systeemgemiddelde capaciteit van de projecten in deze grootste categorie. In juli 2021 was dat nog 4,0 MWp gemiddeld, eind mei 2023 is dat alweer toegenomen naar bijna 4,3 MWp, een toename van bijna 8%.

Voor de overige categorieën blijft er dan niet zeer veel "ruimte" meer over op het totaal. Nemen we ook nog de drie opvolgende categorieën mee (flinke projecten van een halve - 1 MWp, 250 - 500 kWp, resp. 100 - 250 kWp), claimen de grootste vier project categorieën het allergrootste geregistreerde volume in de totale markt. Dit was in juli 2021 al 93,3%, eind mei 2023 is dat alweer verder gegroeid naar 94,9%. De kleinste 2 categorieën zijn op deze schaal al vrijwel niet meer zichtbaar. Hun aandeel is in mei 2023 geslonken naar nog maar 0,15% van totaal volume (15,2 MWp, projecten van elk 5 - 10 kWp, ondanks tussentijdse groei), resp. 0,22% (22,0 MWp, projecten van elk 1 - 5 kWp).

---

5. Jaarvolume segmentaties 2022 - 2023

5a. 2022 revisited - status update 1 juni 2023

In de maandrapport analyse voor januari dit jaar publiceerde ik ook een tabel met de nieuw gereconstrueerde cijfers voor de jaargroei voor kalenderjaar 2022. Daar zijn natuurlijk weer veel wijzigingen in gekomen, die ik hier onder weergeef in tabelvorm. Voor nadere toelichting, zie de analyse bij het januari rapport. Wijzigingen van de oorspronkelijke gegevens (aantallen en capaciteit) t.o.v. het vorige exemplaar, van april, zijn cursief weergegeven. Slechts enkele cijfers zijn ongewijzigd gebleven in de huidige versie. De meeste afgeleide cijfers zijn uiteraard (deels "achter de komma") mee gewijzigd.

Nieuwe jaarvolumes 2022 (YOY)	Aantallen	aandeel op totaal (%)	Capaciteit (MWp)	aandeel op totaal (%)	Gemiddelde capaciteit per nieuwe installatie (kWp)
1-5 kWp	-49	-2,1%	-0,050	-0,003%	1,0
5-10 kWp	50	2,1%	0,406	0,02%	8,1
10-50 kWp	158	6,8%	5,097	0,3%	32,3
50-100 kWp	384	16,5%	29,522	1,5%	76,9
100-250 kWp	735	31,5%	127,828	6,7%	173,9
250-500 kWp	492	21,1%	169,901	8,9%	345,3
500-1.000 kWp	257	11,0%	182,952	9,6%	711,9
> 1 MWp	307	13,2%	1.392,942	73,0%	4.537,3
Totaal	2.334	100%	1.908,598	100%	817,7

Aantallen nieuw "totaal" wijzigde van 2.277 naar 2.334; de capaciteit "totaal" nam wederom behoorlijk toe, van 1.877,39 MWp naar 1.908,598 MWp. De systeemgemiddelde capaciteit van de toevoegingen in 2022 veranderde mee, en is ditmaal weer iets lager geworden: van 824,5 kWp naar 817,7 kWp bij de totale volumes. Zie de tabel voor de overige details bij alle segmentaties.

Overduidelijk is, dat de grootste groei bij de aantallen nieuwe projecten in 2022 lag bij de installaties van 100 tm. 250 kWp (inmiddels 735 nieuwe exemplaren bekend, 31,5% van totale jaarvolume), met categorie 250 tm. 500 kWp als goede tweede (492 nieuwe projecten, 21,1%). Opvallend is het ook forse volume van alweer 307 (vorige update 301) nieuwe installaties in de grootste projecten categorie >1 MWp (13,2%), waar de meeste grondgebonden zonneparken en grote rooftop installaties op distributiecentra e.d. onder vallen. Ook valt de negatieve groei van de kleinste project categorie op, er zijn nu netto 49 projecten uit de databank van CertiQ "uitgeschreven". Daarvoor zijn diverse redenen mogelijk, waar onder misschien eerste oude projecten met een SDE 2008 beschikking, die door hun subsidie termijn heen zijn, en waarvan de eigenaren actief de registratie bij CertiQ hebben be-eindigd.

Bij de capaciteit is het verhaal compleet anders. Hier blijft de categorie projecten groter dan 1 MWp alles veruit domineren, met maar liefst 1.392,9 MWp (vorige update 1.371,5 MWp) van het totale 2022 jaarvolume (73,0%) op haar conto, een zoveelste illustratie van de schaalvergroting in de projecten markt. De drie opvolgende categorieën kunnen nog enigszins - op grote afstand - meekomen, met aandelen van 9,6, 8,9, resp. 6,7% van het totale toegevoegde project volume (capaciteit). De kleinste 3 categorieën doen uitsluitend voor spek en bonen mee bij dit grote projecten-geweld (aandelen 0,27% of veel minder bij de capaciteit).

5b. Groei in de eerste vijf maanden van 2023 - status update 1 juni 2023

Naar analogie van de - gewijzigde - cijfers voor de nieuwe aanwas in heel 2022 (vorige tabel), geef ik hier onder de nog zeer voorlopige data voor de als "zeer rustig" te bestempelen eerste vijf maanden van 2023 (cumulatie januari tm. mei):

Nieuwe "jaar" volume 2023 (jan. tm. mei)	Aantallen	aandeel op totaal (%)	Capaciteit (MWp)	aandeel op totaal (%)
1-5 kWp	-5	-2,5%	0,017	0,01%
5-10 kWp	110	55,0%	0,986	0,3%
10-50 kWp	-27	-13,5%	-0,819	-0,2%
50-100 kWp	40	20,0%	3,213	0,9%
100-250 kWp	-2	-1,0%	-0,217	-0,1%
250-500 kWp	19	9,5%	4,066	1,1%
500-1.000 kWp	24	12,0%	17,729	5,0%
> 1 MWp	41	20,5%	330,462	93,0%
Totaal	200	100%	355,437	100%

Uit dit overzicht blijken 2 zaken kristalhelder: de groei is in de eerste 5 maanden in bijna alle kleinere categorieën "niet van betekenis" geweest, en/of, vanwege de vele wijzigingen in de actuele databestanden bij CertiQ, hebben deze zelfs (tijdelijk ?) tot negatieve groeicijfers geleid t.o.v. de herziene status aan het begin van het jaar (= status EOY 2022, vorige tabel). Er zijn nogal wat wijzigingen geweest, sommige voorheen "negatieve groeicijfers" zijn nu omgeturnd in positieve exemplaren, en vice versa. Nogmaals wijs ik op het uitgebreide commentaar van CertiQ, hoe dergelijke (tijdelijke) negatieve groeicijfers en wijzigingen daarin tot stand kunnen komen in hun databestanden. Het berekenen van systeemgemiddeldes bij negatieve groeicijfers heeft niet zoveel zin, dus die heb ik voor dit specifieke overzicht voorlopig weggelaten. De licht positieve groei in de categorie 100-250 kWp (2 installaties toename) is in ieder geval in de mei update omgeslagen in een lichte netto negatieve groei van 2 installaties (minus 217 kWp bij de capaciteit).

In totaal zijn er netto bezien dit jaar nog maar 200 nieuwe projecten bijgekomen in de eerste 5 maanden, al zal dat nog wel aardig bijgesteld kunnen gaan worden in komende updates. Het is in ieder geval extreem laag, laat dat duidelijk zijn. Een neergaande trend bij de netto bijkomende projecten was al veel langer zichtbaar in de klassieke maand rapportages. Zie de eerste grafiek in de analyse van het laatste "gangbare" maandrapport van CertiQ (december 2022).

"Redelijke" groei van capaciteit

Wat overblijft, is het enige positieve punt, namelijk de groei van de capaciteit. De facto is die vrijwel exclusief neergekomen op een toename in, het wordt eentonig, de grootste project categorie (registraties per stuk groter dan 1 MWp). Want daar werden tussen januari en begin juni dit jaar al een "behoorlijke" 330,5 MWp aan toegevoegd, 93% van het totale volume van 355,4 MWp. Al moet daarbij ook worden verteld, dat het totale volume voor deze 5 maanden tussentijds 2 maal toe flink neerwaarts is bijgesteld t.o.v. de hoge 399 MWp voor de eerste 2 maanden in een vorig rapport.

De in een vorige update gerapporteerde disclaimer, dat voor de grootste project categorie een schier onmogelijk hoog project gemiddelde van 31,5 MWp per project resulteerde voor het eerste kwartaal, lijkt met de recente forse bijstellingen in ieder geval alweer achterhaald, zoals ook al voorspeld. Het gemiddelde met de huidige cijfers is, over de 1e vijf maanden van dit jaar terug naar een veel "logischer" gemiddelde van 8,1 MWp voor de grootste projecten.

De enige categorie die nog enigszins iets voorstelt, is de op een na grootste, met projecten tussen de 500 en 1.000 kWp, die momenteel een verzameling van bijna 18 MWp telt. De overige categorieën stellen nog weinig voor bij de capaciteit.

---

6. Evolutie van gecertificeerde zonnestroom productie / uitgifte van GvO's

Ook voor deze parameter geldt, dat er geen update van de historische cijfers is gegeven, behalve voor de meer recente data vanaf mei 2021. In onderstaande grafiek daarom ook alleen de situatie van de meeste recente jaren. Voor een fraaie grafiek die verder terug gaat in de tijd, zie de update in de bespreking van het februari rapport van dit jaar, en het commentaar daarbij.

De extractie van een continue reeks van zonnestroom productie data uit de nieuwe spreadsheets van CertiQ is niet eenvoudig omdat er terug gerekend moet worden naar maand van productie, er continu wijzigingen / bijstellingen zijn, en alle over verschillende periodes uitgegeven garanties van oorsprong (GvO's) voor gecertificeerde zonnestroom uiteindelijk per maand opgeteld moeten worden. Bovenstaande grafiek is het uiteindelijke resultaat, met de meest recent beschikbare reeks van mei 2021 tm. april 2023. In de maand rapportages lopen de productie resultaten altijd 1 maand achter op die van de opgestelde capaciteit. De productie is weergegeven in de blauwe curve (rechter Y-as als referentie, eenheid GWh = 1 miljoen kWh).

Er zijn twee "drijvende krachten" achter het verloop van deze curve. Ten eerste natuurlijk de seizoens-variabiliteit, die zich uit in hoge producties in de zomermaanden ("toppen"), resp. lage output in de wintermaanden ("dalen"). Meestal is december de slechtst producerende maand. Eerder zagen we al dat, sterk afhankelijk van de gemiddelde instralings-condities in de betreffende maand, in de zomerperiodes hetzij mei (2020), juni (2019, 2021, 2022), of juli (2017, 2018) de best performer waren bij de productie. Voor de hier getoonde recentere periode zijn de waargenomen "zomer pieken" beiden in juni gevallen. De piek in juni 2021 is gelijk gebleven t.o.v de vorige update (921 GWh). Die voor juni 2022 is inmiddels wederom aangepast, met 0,2% bovenop de waarde in de april 2022 rapportage (1.232 GWh), naar alweer een nieuw record van 1.234 GWh in de huidige revisie.

April 2023 zit momenteel, met de eerst beschikbare data, op 937 GWh. Dat is momenteel al 1,9% hoger dan de 920 GWh (gereviseerd) in april 2022. Dit, met de wetenschap, dat de instraling in april 2023 9,4% láger lag dan in april 2022 (data extract Anton Boonstra, zie productie bespreking van die maand). En, dat de hoeveelheid bij te schrijven GvO's voor april 2023 beslist een stuk hoger zal zijn dan voor april 2022. Dit kan dus alleen maar liggen aan een flink toegenomen, bij CertiQ geregistreerd zonnestroom productie volume wat in het tussenliggende jaar is toegevoegd aan de databank van de TenneT dochter.

Sowieso zullen ook de piek volumes uit met name de laatste 2 jaar later nog wel wat worden bijgeplust. Zeker van de kleinere projecten, die niet maandelijks door een meetbedrijf worden gemeten, komen productiecijfers namelijk heel erg laat pas beschikbaar, en worden ze dan pas aan de databestanden van CertiQ toegevoegd. En worden ze "zichtbaar" in de hier getoonde productie historie.

De tweede drijvende kracht achter deze curve is uiteraard de in het recente verleden zeer onstuimige groei van de projecten markt, met telkens flink meer, gemiddeld genomen steeds grotere PV projecten, wier nieuwe productie volumes in de loop van het kalenderjaar toegevoegd worden aan de output van het eerder al bestaande productie "park". Dat is dé drijvende kracht achter de steeds hoger wordende pieken (bovenop de verschillen in instraling van jaar tot jaar). De verwachting is, dat zelfs bij "redelijke" instraling (in vergelijking met de hoge niveaus in 2022), en met sterk vertraagde uitbouw van nieuwe productie capaciteit, komende zomer weer nieuwe piketpalen verzet zullen gaan worden. En dat er in een van de drie "zomerse" maanden mei, juni of juli, weer een nieuwe productie record gehaald zal gaan worden door de gecertificeerde PV populatie in Nederland.

Progressie in winter"dips"

In de productie curve is goed te zien dat de zogenaamde "winter-dips" ook op een steeds hoger niveau komen te liggen, a.g.v. de almaar toenemende productie capaciteit, die ook in de winter aan een toenemende hoeveelheid zonnestroom productie bijdragen. In deze laatste update blijkt december 2022 ook alweer een wat hoger volume te tonen, dan in de januari tm. april rapportages. December 2022 komt inmiddels uit op 133,5 GWh. Dat is al 10,9% hoger dan in december 2021 (120,4 GWh), en is zelfs al een factor 4,5 maal het niveau van de "dip" in het winterseizoen van 2017/18 (jan. 2018 29,8 GWh, zie eerder gepubliceerde historische grafiek). De verwachting is dat met name de recentere maand productie cijfers later nog opgeplust zullen gaan worden.

---

7. Jaarproducties volgens Garanties van Oorsprong

Een herziene versie van de grafiek met de jaarlijkse uitgifte van Garanties van Oorsprong (GvO's) werd gegeven in de analyse van de februari cijfers (link). Er is nog steeds geen nieuwe revisie van de oudere cijfers, alleen van de data vanaf mei 2021. Omdat de oudere cijfers ondertussen flink gewijzigd kunnen zijn, kunnen er nog geen nieuwe totale volumes worden bepaald.

---

8. Bronnen

Intern

CertiQ / VertiCer update april 2023 - wederom "negatieve maandgroei"; eerste vier maanden slechts 14% van nieuwe capaciteit t.o.v. zelfde periode 2022 (4 mei 2023)

CertiQ / VertiCer update maart 2023 - nieuwe en bijgestelde cijfers gecertificeerde zonnestroom, eerste kwartaal 41% van nieuw volume QI 2022 (4 april 2023)

CertiQ / VertiCer update februari 2023 - nieuwe en bijgestelde cijfers gecertificeerde zonnestroom, hoge toevoeging capaciteit januari, zeer lage hoeveelheden in februari (7 maart 2023)

Revisie van historische maand- en jaarcijfers CertiQ. Deel II. Grafieken, nieuwe jaarvolumes (hoger in 2018-2020, lager in 2021), volledige sequentie Garanties van Oorsprong. (14 februari 2023)

Januari 2023 flinke toename geregistreerde gecertificeerde zonnestroom capaciteit, 354 MWp, maar het verhaal is complexer bij CertiQ. Deel I. (8 februari 2023)

CertiQ herziet cijfer presentatie methodiek - een nieuw tijdperk ? (8 februari 2023)

Sinterklaas surprise november rapport CertiQ 2022 bleek een fopspeen: december rapport wederom "negatieve groei", 1e status update. (9 januari 2023, laatste analyse van "klassieke" maandrapportage, en links naar eerdere analyses in 2021 en 2022)

Meer licht in de duisternis (?) omtrent ontwikkeling gecertificeerde zonnestroom portfolio in (2019-) 2020 bij CertiQ. (4 november 2020; vroege signalering van sterk wijzigende historische CertiQ data door Polder PV)

Extern

Statistische overzichten CertiQ (met vanaf begin 2023 nieuwe publicaties in de vorm van - ingewikkelde - spreadsheets, per maand een update, en een generieke update voor alle oudere records vanaf 2006)

Statistieken archief CertiQ (zip files met alle oudere maandrapportages "klassiek pdf format")

---