PV-systeem

1 november - 11 december 2018

Opmerkelijke prestaties "elders"

Heeft u ook interessante productie info van uw project? Stuur ze naar info at polderpv.nl, en ik zet ze hier boven er bij.

---

Bronnen:

Maandelijkse meetdata zonnestroom systeem Polder PV (sedert maart 2000)

KNMI instralinggegevens van november 2018, en van jan.-nov. 2018, vergeleken met 2017 (grafieken Anton Boonstra)

Zonnestroom opbrengsten van het #Tweakers team op #PVOutput, 815 PV installaties (grafieken Anton Boonstra)

Maandopbrengsten per postcodegebied (maandelijkse overzichten van specifieke opbrengsten, samengesteld door Anton Boonstra op Tweakers forum)

Jaarproductie zonnestroom in Nederland. 2018 overtreft recordjaar 2003 !!! (opvallend bericht van dé zonne instraling en zonnestroom opbrengst berekening site van Nederland, Siderea.nl, die tegelijkertijd ook claimt: "In grote delen van Nederland is er nu reeds sprake van nieuwe productierecords op jaarbasis. De oude records dateren uit 2003. Alleen langs de westelijke kuststrook worden (nog) geen records gebroken". Hierbij verwijzing naar de productie verwachtingen tm. nov. 2018. Zoals inmiddels bekend, bevindt het systeem van Polder PV zich in "die kuststrook", dus geen record verwachting voor ons, zoals ik reeds heb beschreven in het artikel hierboven. PPV gunt echter beslist "records" voor PV eigenaren elders in Nederland ...)

November 2018. Zeer droog, zeer zonnig en normale temperatuur (maandoverzicht KNMI)

Zeer zonnige en droge herfst (nieuwsbericht KNMI, 30 nov. 2018)

---

---

27 november 2018: Verbreding SDE"+" vanaf 2020 - Kamerbrief. In het aanhangsel van de eerste resultaten voor SDE"+" 2018 reeds aangekondigd, volgde op het nog net vóór het weekend gepubliceerde nieuwsbericht over de verbreding van de SDE"+" regeling op maandag een kamerbrief van Wiebes van Min. EZK. Hierin wordt, voorlopig nog in typische wollige, "algemene" termen, over een fenomeen gesproken waarover ongetwijfeld weer kilometers (elektronisch) papier, en vele uren Tweede Kamer talk en buiten-parlementair gediscussieer zal gaan volgen. Ik stip een paar punten aan uit die 5 pagina's lange "ambtelijke" brief aan. Die ook als typisch, klassiek salami-tactiek opzetje gezien kan worden om het volk alvast te masseren om de grote jongens verder stevig in het zadel te krijgen.

(1) Nieuw toverwoord: CO2 reductie. De SDE "+" zal straks niet meer alleen subsidie voor duurzame energie opwekking omvatten, maar, onder de vreselijk fantasieloze afkorting, "SDE++", voor alle mogelijke "middelen" die helpen te voorkomen dat het broeikasgas CO2 (en, wellicht andere broeikasgassen met vergelijkbaar of ergere impact, zoals methaan?) de lucht in gaat, en/of het wegvangen, of mogelijk zelfs uit de lucht halen ervan. Dat is natuurlijk een duidelijke vingerwijzing naar o.a. grootschalige opslag van CO2 (emissie) in ondergrondse cavernes, CCS, wat zelfs expliciet eenmaal in de brief wordt genoemd. Al staat daar dan wel weer de ambtelijke bezwerende formule "maximeren of begrenzen van de inzet" bij. U kunt er vergif op innemen, dat die optie, die uitsluitend in het belang is van de grote fossiele energie centrales, beslist opgenomen zal worden als "te subsidiëren" onder het nieuwe regime, "Stimuleringsregeling Duurzame Energietransitie", zoals het nu al genoemd wordt. In dezelfde zin met begrenzing wordt echter ook opgenomen als budget controle optie, om de te subsidiëren hoeveelheid productie van duurzame energie in te gaan perken (om financiële ruimte te geven aan de CO2 verminderende alternatieven). Een zeer duidelijke aanwijzing, dat de lucratieve potten met 6 miljard Euro per halfjaar ronde beslist niet meer te vergeven zullen zijn voor (uitsluitend) duurzame energie productie. Tenzij de toch al gigantische budgetten daarvoor nog eens verder worden opgehoogd. En dat ook bijvoorbeeld de enorm populaire optie zonnestroom in de laatste SDE"+" rondes beslist niet meer de riante financiële middelen zal kunnen gaan claimen zoals dat in de afgelopen drie jaar is geschied.

(2) Competitie. Net als in de bestaande SDE"+", die trouwens voor het voldoen aan de kabinetsdoelstellingen duurzame energie voor 2020 en 2023 in 2019 ongemoeid gelaten zal worden, moeten alle opties, duurzame energie opwek, CO2 afvang, en wat dies meer zei, per 2020 in onderlinge competitie met elkaar. Dat betekent op voorhand dat er minder geld over zal blijven voor energie opwekking van duurzame opties. Zonnestroom incluis. Dit gaat sowieso ook een onwaarschijnlijke kermis aan van te voren vast te stellen basisbedragen, basisenergieprijzen, en correctiebedragen opleveren voor alle te accepteren opties. Die de totale chaos aan tariefcomponenten nog verder zal gaan vergroten. Om u een idee te geven wat dat nu al voor complete puinhoop aan correctiebedragen oplevert (nota bene: per jaar van te voren af te schatten, en na een jaar ook nog eens achteraf bij te stellen !), gelieve de laatst verschenen PBL publicatie "voorlopige correctie bedragen" voor het jaar 2019 te raadplegen. Gaat u eerst even zitten, het documentje is slechts 46 pagina's lang, en staat stijf van de cijfers. Die een business-case kunnen maken en breken. De in de Staatscourant gepubliceerde overzichten met correctie bedragen: van hetzelfde laken een pak, het zijn elk jaar weer erger wordende, gigantische cijfer overzichten (voorlopige bedragen over 2018: pdf van 18 pagina's, waarvan 16 een grote, compacte cijferbrij ...). Waar ook nog wel eens het een en ander mee mis blijkt te gaan, gezien de rectificatie (!) voor de definitieve bedragen voor het jaar 2017, een dag na de eerder verschenen waslijst (Staatscourant 18162-n1 van 28 maart 2018). Met alle administratieve gevolgen voor de RVO ambtenarij van dien...

Dit gaat straks dus nóg veel erger worden. Niet alleen, omdat voor alle oudere SDE jaargangen aparte correctiebedragen gelden (en deze voor de meeste opties 15 jaar lang van een jaarlijkse update voorzien moeten worden). Maar ook omdat er een totaal onvergelijkbaar spectrum aan "nieuwe CO2 voorkomende" opties bij gaan komen, met allemaal zeer ingewikkelde (pogingen tot) vaststelling van de bijbehorende basisbedragen, basis energieprijzen, en correctie factoren. U kunt er vergif op innemen, dat hier heel wat ambtelijke tijd in gaat zitten, én extra kosten voor adviesbureaus, en controle instanties, om te "borgen" dat er niet talloze gruwelijke fouten met aannames en vaststellingen in de cijferbrij gaan voorkomen. Er wordt in de kamerbrief al over uitvoerbaarheid gesproken, maar dan in een andere context. Over deze, door EZK al vele jaren lang over zichzelf afgeroepen waanzinnige - en toenemende - complexiteit, wordt met geen woord gerept.

Of alle opties straks wel "eerlijk" met elkaar vergeleken kúnnen worden, of dat er allerlei politiek dan wel ambtelijk gekleurde argumentaties in die vergelijking zullen gaan sluipen, die de "eerlijkheid" op losse schroeven zullen zetten, mag u proberen zelf een oordeel over te gaan vellen.

(3) Chaos. Omdat MinEZK zelf al inziet, dat niet alles in een nieuw keurslijf zal zijn te passen, wordt al niet uitgesloten dat, wat er ook wordt opgetuigd, dit niet voor alle mogelijke opties zal kunnen gelden, om diverse redenen. Dus wordt er weer verwezen naar de mogelijkheid gebruik te (gaan) maken van "andere instrumenten". Zoals belasting aftrek via de EIA, een verbreding van de zogenaamde ISDE regeling (waarbij met name warmtepompen zeer populair blijken te zijn, zelfs al nemen ze een groot deel van de tijd fossiel gedomineerde stroommix van het net af), etc. Het lijkt bijna ondoenlijk om te voorkomen dat sluwe ondernemers zullen gaan "free-riden" met het spectrum aan subsidie opties dat rond 2020 zal zijn opgetuigd. En controle op misbruik lijkt ook een nogal ondoenlijke taak, als men dat in Den Haag al zou willen. Want het kabinet heeft zichzelf absurd ambitieuze "klimaat ambities" opgelegd. Dan zal er beslist wel een oogje worden dichtgeknepen voor partijen die "ruim afromen" uit de vele regelingen. Het volk betaalt toch wel, dat heeft geen enkel inzicht in, of controle over, het subsidie pakhuis wat tegen die tijd in en door Den Haag is opgetuigd - in het belang van het bedrijfsleven.

(4) SDE heffing. En daar komen we meteen op een ander "nogal gevoelig puntje". Onlosmakelijk met verdere verruiming van de SDE"+" richting "SDE++" is, en zal zijn, verruiming van de financiële basis. Wiebes dreigt al expliciet met het wijzigen van de daartoe ge-eigende "Wet ODE", die trouwens niet eens onder zijn ministerie valt (pakkie an van Min. Fin.). Het zal onherroepelijk gaan betekenen dat er meer betaald zal moeten gaan worden aan de nu al flink over de tong gaande (want per 1-1-2019 heftig stijgende) SDE heffing per kWh stroom, m³ gas, en, impliciet, per GJ stadsver(w)arming. De beruchte "50/50" verdeling tussen huishoudens en bedrijfsleven, waar nog enkele recent afgestemde moties over gingen (openbreken, en meer lasten voor het bedrijfsleven, werd expliciet gevraagd door GroenLinks en SP, zie voorbeelden van der Lee resp. Beckerman), is onderwerp van discussie. VVD minister Wiebes houdt niet van het "belasten" van het bedrijfsleven, en laat de vraag open staan. Hij stelt zelfs dat een eventueel gewilde parlementair besluit om toch te effectueren dat huishoudens minder, en het bedrijfsleven meer zullen moeten gaan betalen aan de totale SDE (++) kosten, "in eerste instantie niet direct meegenomen zal worden in de aanpassing van de Wet ODE". Over eventuele aanpassing daarvan zal hij de Tweede Kamer "nader informeren". Hij schuift deze voor liberale kringen "hete aardappel" dus verder voor zich uit ...

(5) Vermeende "doelmatigheid". Een forse gifangel onder het hoofdje "doelmatigheid en schaarste van te verstrekken subsidiemiddelen". Wiebes dreigt met de bewoordingen dat onder "SDE++" alleen nog "technieken in aanmerking komen met aanzienlijke schaal". Vanwege de jarenlang uit te keren exploitatie subsidies, die "gepaard gaan met relatief langjarige en daarmee hoge uitvoeringslasten", is het "onwenselijk kleine installaties te meten". Dan volgt een ambtelijke zin waarbij het lijkt alsof het bij MinEZK ook nog niet duidelijk is hóe kleinschaligheid dan wel zal moeten worden geweerd uit de SDE regeling en haar opvolgers, en dat nog uitgezocht moet gaan worden hoe ze dat voor elkaar moeten krijgen. Al langer is bekend, dat bijvoorbeeld voor de zeer populaire optie zonnestroom, de "ondercap" van 15 kWp per installatie verhoogd zou gaan worden, waar ik al wat woorden over vuil heb gemaakt (inperking werkdruk bij het al overbelaste RVO, zie paragraaf "Bizar - een curieuze aangekondigde aanpassing van de SDE "+" regeling" en vervolg in dit artikel). Als dit structureel gaat worden, en Min. EZK wellicht nog drastischer in gaat grijpen om een eventuele stortvloed aan beschikkingen voor "kleinere" PV projecten te weren binnen het nieuwe kader per 2020, kunt u er wederom vergif op gaan innemen, dat dit dramatisch slecht nieuws is voor de honderden energie coöperaties in ons land. Die juist dat soort "kleinere grote" PV projecten willen uitvoeren, en ook daadwerkelijk zowel financieel, als qua inzet van menskracht aan kunnen.

Dat zou dus de zoveelste frustratie kunnen gaan opleveren bij de zeer actieve "beweging van onderop" in ons land. Voor een inventarisatie van de harde groei in dat zeer belangrijke maatschappelijke segment, zie de door Schwencke et al. recent opgeleverde Lokale Energie Monitor 2018.

En wie weet, gezien het dominant blauwe VVD gesternte in de Residentie. We zullen het "k-woord" even aanstippen. Dat heeft "een aanzienlijke schaal". En het heeft een "relatief bescheiden CO2 uitstoot over de hele keten bezien". Niet gek staan te kijken dat via dat achterdeurtje er voor de zoveelste maal een poging gewaagd zal gaan worden om wat miljardjes aan subsidiecenten richting de "eeuwige belofte" kernenergie te gaan sluizen. Het zal niet de eerste keer zijn, en niet de laatste keer, om de nuke-lobbies te paaien. En als het ze gaat lukken: alle stroomverbruikers gaan daar dan aan meebetalen. Of ze het willen of niet.

(6) Vastrechten - pain in the ass numero xx. Tot slot nog een "fraaie". In de paragraaf niet in aanmerking komende technieken wordt gerept over "niet-marktrijpe" technieken en oplossingen "die weliswaar essentieel zijn voor de uitrol van technieken, maar die zich minder goed lenen voor subsidiëring via de SDE+, zoals bijvoorbeeld de aanleg van hoofdinfrastructuur". Weliswaar wordt gesteld dat deze niet via de verbrede SDE+ (in casu: "SDE++") gefinancierd zullen gaan worden, maar, "te financieren via de tarieven die de netbeheerder in rekening brengt". Als daarmee wordt gesuggeerd, dat iedereen daar aan meebetaalt (dus óók aan de aanleg van peperdure warmtenet infra, ook al heb je al jaren een eigen warmtepomp, of nog steeds een CV ketel), en er aan de tarieven structuur weinig verandert, betekent dat onherroepelijk (!!), gezien het feit dat huishoudens achter een kleinverbruik aansluiting sedert 2009 uitsluitend nog vastrechten aan hun netbeheerders betalen (en geen variabele, kWh of m³ gerelateerde component meer), dat voor alle huishoudens, de dan te socialiseren vastrecht load ("de niet te vermijden vaste kosten, ongeacht gedrag achter de aansluiting") nóg erger zal gaan worden. En dat daarmee al dan niet bewust levende, zeer weinig energie verbruikende huishoudens, inclusief de sociaal zwakken met nihil financiële "ruimte", via het netbeheerders-gedeelte op de nota, ook ondanks hun maatschappelijk vooruitstrevende, en nastrevenswaardige goede gedrag, keihard afgestraft zullen gaan worden door nog hogere vastrechten dan ze al betalen. Voor iets waar ze geen enkele invloed op, noch deel aan hebben. Ik ben erg benieuwd hoe Wiebes, dan wel de minister van Financiële Zaken, die "fijne boodschap" zullen gaan verwoorden aan het duurzame gepeupel.

Kamerbrief over verbreding van de SDE+ (Min. EZK, 26 november 2018)

---

19 november 2018: Fasering SDE 2018 ronde II - meer details, historie toegekende budgetten, kengetallen. In dit artikel, volgend op het eerste over de impact van zonnestroom project aanvragen binnen de tweede (najaars-) SDE 2018 ronde meer details over de fasering in en andere kenmerken van die regeling.

Ik heb daartoe de belangrijkste parameters weer in een grafiek bij elkaar gezet voor u.

Voor een vergelijking van deze grafiek met versies over voorgaande SDE subsidie regelingen, zie de links naar exemplaren voor SDE 2018 voorjaars-ronde, SDE 2017 najaars-ronde, SDE 2017 voorjaars-ronde, SDE 2016 najaars-ronde, en SDE 2016 voorjaars-ronde. De "evolutie" beelden van die verschillende regelingen kunnen sterk van elkaar verschillen. Zeker het huidige exemplaar, aangezien er nu weer fors over het budget heen is ingetekend. In de voorjaars-regeling voor SDE 2018 is er juist veel mínder aangevraagd dan het budget plafond, en werd ook nog eens een extra verlies geleden door grote hoeveelheden foute aanvragen en/of voortijdige terug-trekkingen ervan (analyse dd. 24 augustus 2018).

Voor alle parameters geldt nu de schaal op de linker Y-as. De voorheen gehanteerde parameter maximaal subsidiabele energie productie (blauwe curve, GWh equivalent alle opties), is in het huidige exemplaar vervangen door de maximale GWh equivalente productie per jaar. Zoals berekend uit de door RVO inmiddels ook in PJ (petajoules) opgegeven energie equivalenten (1 PJ is ongeveer een volume van 277,7 GWh energie equivalenten). Het totaal over de complete verwachte subsidie periode (aangegeven in voorgaande regelingen, afhankelijk van modaliteit 12 of 15 jaar) is niet meer weergegeven door RVO of Min. EZK. Ook heb ik twee curves toegevoegd, omdat data daarvoor wel beschikbaar zijn gekomen in de documentatie van RVO. U vindt in de grafiek verder achtereenvolgens het aantal aangevraagde projecten "totaal" (bruinrode curve), het totaal aan aangevraagde capaciteit voor alle projecten (groene curve, in MW), ditto, voor uitsluitend zonnestroom (gele curve, in MWp, tevens tussenstanden in cijfers aangegeven). Tot slot ook nog het voor alle modaliteiten aangevraagde totale budget (in miljoenen Euro's / MEUR, magenta curve), en alleen voor zonnestroom (donker-oranje curve, ook in MEUR).

De SDE 2018 najaars-ronde startte officieel op 2 oktober. De 3 fases van die regeling eindigden in de namiddag van, achtereenvolgens 15 en 29 oktober, resp. 8 november (om 17h00). Er is voor PV een onderscheid gemaakt tussen installaties vanaf 15 kWp tot 1 MWp, en voor installaties vanaf 1 MWp. Voor elektra hadden de fases maximale basisbedragen aan het eind van 9 (fase 1), resp. 10,6 cent/kWh (fases 2 en 3) voor de kleine categorie. En 9 resp. 9,9 cent/kWh (idem) voor de grote projecten vanaf 1 MWp per stuk. Tussentijds kon achter de komma door project ontwikkelaars ingezet worden om een hogere kans binnen een fase te maken. In deze regeling is ook voor het eerst het zwaar door branche organisatie Holland Solar bestreden besluit opgenomen, om onderscheid te maken tussen de business-cases bij netlevering resp. bij eigen-verbruikte zonnestroom, resulterend in zowel verschillende basis energieprijzen, als (voorlopige) correctiebedragen. Voor de details, zie de brochure SDE 2018 II bij RVO.

Grafiek inhoudelijk
We zien wat aantal projecten betreft zoals gebruikelijk nog een relatief bescheiden impact in fase 1. De in die fase ingediende 147 wind projecten, de 159 PV installatie verzoeken, 40 projecten met warmte / krachtkoppeling, en 2 projecten voor zowel thermische zonne-energie als voor geothermie, claimden in die fase gezamenlijk wel al een bedrag van 3,0 miljard Euro (51% van beschikbaar budget van 6 miljard Euro).

In de tweede fase is qua aantallen nieuwe aanvragen en de bijbehorende capaciteit de grote "klapper" gemaakt, die vrijwel geheel op het conto van zonnestroom project aanvragen geschreven dient te worden (bruinrode curve). De tweede fase eindigde, cumulatief met fase 1, op een niveau van 5.103 aangevraagde projecten, waarvan zonnestroom, zoals te doen gebruikelijk, het overgrote merendeel claimde (4.860, al 95% van het geaccumuleerde totaal uit de 1e 2 fases). De capaciteits-curve (groen) stijgt veel minder hard in deze fase, omdat, t.o.v. biomassa, windenergie, en geothermie projecten, de gemiddelde installatie grootte bij PV véél kleiner is. De groei in de tweede fase wordt uiteraard wel gedomineerd door die vele PV aanvragen, de curves voor capaciteit voor alle projecten (groen) en die voor alleen PV (geel) lopen ongeveer parallel op. Genoemde capaciteits-vraag nam in de 2e fase toe met een factor 136, van 24 naar maar liefst 3.257 MWp, bij modaliteit PV. In totaal steeg de gevraagde capaciteit voor alle modaliteiten van 1.215 naar 4.555 MW. Er werden in de tweede fase ook een aardig aantal thermische zonne-energie projecten toegevoegd (33 stuks), die desondanks, net als in alle voorgaande SDE regelingen, ondergesneeuwd blijven in het geweld van hun veel populairdere elektrische zonne-zusters.

Ook in de derde fase groeide het aantal ingediende projecten nog steeds door, ook al was het budget plafond toen al lang ver overschreden (magenta cirkel), zonder dat de aanvragers daar weet van hadden. Wederom viel die vrijwel "zinloze" groei aan extra aanvragen bijna uitsluitend toe aan zonnestroom, maar het tempo was veel minder hoog in deze "eindfase". De 776 nieuwe PV projecten gingen vergezeld van een resterend aantal van slechts 28 andere project aanvragen, waarmee het totaal aan geaccumuleerde subsidie verzoeken, eind fase 3, op 5.907 projecten kwam. Waarvan de geaccumuleerde 5.636 PV projecten 95% van het totale aantal voor hun rekening nemen. En bij de capaciteit (3.708 MWp PV, waarvan nieuw 451 MWp in fase 3, t.o.v. 5.098 MW totaal aangevraagde volume alle modaliteiten) 73%.

Toegekende budgetten per SDE ronde (totaal, en voor voor PV)
Voor een overzicht van de tot nog toe daadwerkelijk toegekende (beschikte) budgetten per SDE regeling, het aandeel van het deel toegekend aan alleen zonnestroom projecten, en de voorlopige situatie bij de aanvragen voor SDE 2018 II, zie onderstaande grafiek.

Grafiek met daadwerkelijk toegekende (maximale) budgetten per SDE subsidie regeling (blauwe kolommen), idem voor uitsluitend zonnestroom (PV) projecten (bijbehorende gele kolommen, beiden rechter Y-as, in miljoen Euro). Ten derde het aandeel van de toekenningen voor PV (groene datapunten en stippellijn, linker Y-as, in procent), op het totale bedrag voor alle opties beschikt per regeling. Het laatste kolommen paar geeft de voorlopige situatie bij de aanvragen voor SDE 2018 II weer (niet gevulde kolommen, met gestippelde randen).

Voor die laatste SDE ronde is het beschikbare budget (6 miljard Euro) als vanouds ver overvraagd, met maximaal 7,7 miljoen Euro (blauwe horizontale streepjeslijn, bijna 29% boven de maximaal beschikbare som gelds, MEUR 6.000). Het aangevraagde volume voor PV in die laatste regeling, ruim 4,1 miljard Euro, heeft een record hoog aandeel van 69% van het totale aangevraagde bedrag. 12 procentpunten hoger dan in de najaars-ronde van SDE 2018 daadwerkelijk werd toegekend. Uiteraard moeten we nog zien wat er van dat hoge aandeel van 69% (aangevraagd) voor zonnestroom over zal blijven, omdat er nog veel van de aanvragen de eindstreep vanwege de hoge budget overschrijding sowieso niet zullen halen. En er daarnaast ook nog de nodige project volumes om technische redenen zullen gaan afvallen. Hetzij voortijdig ingetrokken door de aanvrager, hetzij afgewezen door RVO op basis van het niet voldoen aan de voorwaarden van de regeling. Bij de voorjaars-ronde van SDE 2018, die, i.t.t. SDE 2018 II, fors werd "onderbeschikt", werd er ook nog eens een totaal aan 636 aangevraagde PV projecten afgevoerd, en bleven er 3.774 exemplaren over met een beschikking (zie analyse).

Het totaal aan oorspronkelijk toegekende bedragen van SDE 2008 tm. SDE 2018-I is voor alle regelingen al opgelopen tot zo'n 43,5 miljard Euro. Daarvan was ruim 10 miljard Euro geoormerkt voor PV beschikkingen, een fors relatief volume van maar liefst ruim 23% (accumulatie tm. SDE 2017 II nog 20%, totaal subsidie bedrag max. 8 miljard Euro) van het totaal aan toekenningen. Met name SDE 2014 en de SDE regelingen SDE 2017 I tm. SDE 2018 I hebben een belangrijk aandeel op dat totaal. Wat, gezien de enorme claim op het budget voor zonnestroom, flink verder versterkt gaat worden door een te verwachten hoge toekenning voor SDE 2018 II (nog niet bekend).

Als we kijken naar het nu laatst bekende overzicht van RVO (voor aantallen en capaciteiten, status 8 juni 2018), en we alle overgebleven maximale subsidies voor PV projecten optellen, komen we inmiddels nog maar op een hoeveelheid van 7,4 miljard Euro (SDE 2008 - SDE 2017 II, was 0,2 md meer in april 2018 update) + 2,0 md (SDE 2018 I) = 9,4 miljard Euro (maximaal uit te keren, in werkelijkheid wordt dat sowieso minder). Er is daarmee, rekenend met de oorpronkelijke cijfers, bij PV al tm. SDE 2017 II (status 8 juni 2018) een verlies opgetreden van 596 miljoen Euro aan oorspronkelijk toegekend budget. Dat is al 7,4% van het oorspronkelijke volume van 8 miljard Euro. Voor een "verlies" berekening bij SDE 2018 I zijn nog geen recentere data dan de oorspronkelijk beschikte volumes voorhanden bij RVO.

Modaliteiten - enkele kengetallen SDE 2018 II
De verdeling van de aangevraagde budgetten over de drie grote energie modaliteiten was in de najaars-ronde van SDE 2018 als volgt. 5.798x "hernieuwbare elektriciteit" (totale budget claim MEUR 6.196, ruim 4,5 GW capaciteit), 104x "hernieuwbare warmte én WKK" (totale budget claim MEUR 1.297, 515 MWth capaciteit), resp. 5x "hernieuwbaar gas" (totale budget claim MEUR 231, 50 MW capaciteit). Daarbij valt ook op, dat er soms forse verschillen optreden tussen die drie modaliteiten als je de beschikbare cijfers voor de aanvragen gaat terug rekenen:

SDE 2018 II aanvragen	Gemiddelde project omvang (MW)	Gem. budget claim per MW (MEUR)	Gem. max. haalbare subsidie (€/kWh)
"hernieuwbare elektriciteit" (incl. PV)	0,78	1,37	0,063
alleen zonnestroom (PV)	0,66	1,12	0,078
"hernieuwbare warmte én WKK"	4,95	2,52	>0,037 *
"hernieuwbaar gas"	10,00	4,62	0,046
Totaal 3 modaliteiten	0,86	1,52	gemiddeld: 0,049

Tabel kengetallen
De gemiddelde project omvang in de eerste kolom loopt zeer fors uiteen, van grofweg 780 kW bij elektra (sterk "drukkend effect" van de enorme aantallen PV aanvragen op het totaal), bijna 5 MW bij warmte / WKK, en zelfs 10 MW bij gas (totaal gemiddelde 860 kW, sterk beïnvloed door de dominante hoeveelheid aanvragen voor PV). Dat is een factor 13 verschil tussen het gemiddelde bij de "elektra" en "gas" installaties (NB: in de voorgaande regeling was die factor nog hoger, 18). De budget claim per aangevraagde megawatt capaciteit (2e kolom) loopt van ongeveer 1,4 miljoen Euro bij elektra, via MEUR 2,5 bij warmte / WKK tot zelfs MEUR 4,6 bij gas (totaal gemiddelde MEUR 1,5/MW, factor elektra : gas plm. 1 : 3,4). Alleen bij de maximaal haalbare subsidie per kWh, op basis van de toekenbare (berekende) hoeveelheid GWh (equivalent) productie over de looptijd en het maximaal te alloceren budget daarvoor (3e kolom), is er een relatief klein verschil tussen de drie genoemde opties: 6,3 cent/kWh bij elektra, 3,7 cent/kWh bij warmte / WKK*, resp. 4,6 cent/kWh bij gas. Het gemiddelde van alle installaties zou op een maximale subsidie van zo'n 4,9 ct/kWh(eq.) komen.

* Helaas is het afgeleide cijfer voor warmte / WKK onbetrouwbaar. Ik heb moeten rekenen met gemiddeld 12 jaar subsidie voor alle categorieën, maar ketels die op houtpellets worden gestookt met een vermogen vanaf 5 MWth worden maar 8 jaar gesubsidieerd binnen SDE 2018 II. Het aandeel daarvan aangevraagd binnen de overkoepelende categorie is echter niet bekend. Het totale beschikte volume in Euro's delen door "teveel" jaren (gemiddelde hele populatie) geeft een te laag bedrag voor het totaal. Het zal dus in werkelijkheid hoger liggen dan genoemde 3,7 ct/kWh. Hoeveel hoger, is sterk afhankelijk van het aandeel van dergelijke enorme "industriële pelletketel" projecten op het totaal binnen de biomassa categorie.

Kijken we alleen naar zonnestroom, zien we een relatief kleine gemiddelde project omvang. De aard van het beestje, ook al is de schaalvergroting in deze sector ook al een paar jaar zeer duidelijk geworden. Met gemiddeld 0,66 MW bij de aanvragen zit ze duidelijk onder de gemiddeldes van de drie grote modaliteiten (elektra, warmte & WKK, en gas). De verder gaande kostenreductie bij PV wordt ook duidelijk uit de budget claim per MWp. Die is in de najaarsronde dit jaar gedaald naar MEUR 1,12/MWp. Waarbij aangetekend moet worden dat ik afgelopen jaar al veel projecten opgeleverd heb gezien, zowel grondgebonden, als rooftop projecten, die onder de 1 Euro per Wp zijn gedoken qua investerings-kosten. In de najaars-ronde van SDE 2017 was deze gemiddelde ratio nog MEUR 1,23/MWp. Bij de gemiddelde (maximaal) gevraagde subsidie per kWh van hetzelfde laken een pak: momenteel 7,8 ct/kWh. In de SDE 2017 II regeling was het nog ruim 8,6 ct/kWh, een aanmerkelijke afname van de "subsidie-druk" per opgewekte kWh, in 1 jaar tijd.

In de najaarsronde van SDE 2017 was voor elektra een hoger gemiddeld subsidie bedrag voor (alle) elektra modaliteiten te zien: 6,6 ct/kWh. Dit, ondanks een hoger aandeel van de goedkopere windenergie t.o.v. dat voor zon onder die regeling (zon 40%, wind 29% van budgetclaim, verhouding wind : zon 73%, t.o.v. zon 54%, wind 26% onder SDE 2018 II, verhouding wind : zon 48%). Een verdere indicatie dat de kosten per kWh continu gedrukt blijven worden.

Zie verder ook deel I met meer details over de aanvragen binnen de SDE 2018 II subsidie ronde.

---

23 november 2018. Nagekomen - SDE verbreed, met irritante naam

Op 23 november, vlak voor het weekeinde, verscheen een bericht op de website van Min. EZK getiteld Verbreding SDE+, als toetje op de eerste contouren van de aanvragen bij de najaarsregeling voor SDE 2018 (artikel hier boven en de voorloper daarvan). Hierin wordt aangekondigd dat niet in 2019, maar in 2020 de grondslag voor de SDE "verbreed" gaat worden, zoals al enkele malen eerder aangegeven door Polder PV. Dan gaat "opwekking van duurzame energie" dus concurrentie krijgen met "andersoortige technieken" die CO2 uitstoot reduceren, dan wel die mogelijk zelfs CO2 "uit de lucht" zouden kunnen halen. Voorwaarde daarbij is, dat "de technieken marktrijp zijn en grootschalig ingezet kunnen worden. Om concurrentie op CO2-reductie te stimuleren, komen technieken die kosteneffectief CO2 reduceren als eerste in aanmerking voor een subsidie". Marktpartijen kunnen t.z.t. inspreken om de voorwaarden voor participatie van dergelijke technologieën te stellen, subsidie bedragen te adviseren, en wat dies meer zei. Ik heb al gegrapt dat een kerncentrale in Den Haag en afvang van CO2 bij de steenkolencentrales dan waarschijnlijk "subsidiabel" zouden kunnen gaan worden, en heb daarnaast ook m'n eigen plagerige, originele "te subsidiëren ideetje" geventileerd.

Uiteraard moet al dat nieuwe spul ook weer betaald gaan worden. Wiebes dreigde dan ook al met het tegelijkertijd "aanpassen" van de "Wet Opslag Duurzame Energie", waar alles uit gefinancierd moet worden. Daarbij stelt hij wel meteen "Bij het aanpassen van de ODE wordt gekeken naar de lastenverdeling tussen huishoudens en bedrijven. Dit omdat er begrijpelijke zorgen zijn over de betaalbaarheid voor huishoudens en de concurrentiepositie van bedrijven." U mag bij u zelf te rade gaan welk maatschappelijk segment onder het al lang durende neoliberale, VVD geleide bewind in de Residentie de meeste "aandacht" zal gaan krijgen. Overigens zijn de SDE heffingen voor 2019 (nog onder de klassieke "SDE+" regeling) inmiddels ook al door de Tweede Kamer afgetikt. Ze moeten nog door de Eerste Kamer (zie dossier daar), maar mijn inschatting is dat dat een hamerstuk gaat worden. U gaat vet meer betalen voor die specifieke heffingen op aardgas en elektriciteit, zie tweet voor de procentuele verhogingen, en memorie van toelichting wetsvoorstel met tabel (pdf; ik ga later nog grafieken bijwerken, als de Eerste Kamer haar fiat gaat geven).

Tot slot: de ambtenaren van Min. EZK hebben wat naamgeving op dit gebied echt geen enkele fantasie. Ze gaan de opvolger regeling van de ook al volstrekt fantasie loze "SDE +" (waar ik altijd bewust aanhalings-tekens omheen zet) "Stimuleringsregeling Duurzame Energietransitie" noemen. Afgekort, u voelt hem wellicht al aankomen, de "SDE++" ... Polder PV kon het niet laten om dat meteen met een limerick in te kleden. Alhier ...

Voor bespreking van de later verstuurde kamerbrief, zie bericht van 27 november 2018.

Verbreding SDE+ (nieuwsbericht Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, 23 nov. 2018)

---

16 november 2018: Kamerbrief najaars-ronde SDE 2018 - trendbreuk gebroken: budget EUR 6 md met 29% overvraagd; 3,7 GWp PV projecten aangevraagd. Gistermiddag, rond "officiële sluitingstijd" van de kantoren in Nederland (17h), werd uit naam van Minister Wiebes van Min. EZK een kamerbrief verstuurd met de stand van zaken m.b.t. de aanvragen die zijn gedaan voor de najaars-ronde van de SDE subsidieregeling 2018 ("2018 II"). In tegenstelling tot de unieke, heftige "onderuitputting" bij de aanvragen in de voorjaars-ronde (2018 I), is er nu "als vanouds" weer veel meer gevraagd dan het budget toelaat (bijna 29%). Er is daarbij voor een voorheen ongekend volume van 3,7 GWp aan PV aanvragen gedaan. Daarmee heeft PV de aller-grootste greep in de kas gedaan, met MEUR 4.145 zelfs 54% van de totale gevraagde som geld. Wederom een record, en ruim twee maal zo veel dan bij windenergie. Uiteraard gaat daar sowieso nog het nodige van afvallen, maar de toon is wederom gezet: solar is en blijft extreem aantrekkelijk voor, en populair bij investeerders onder de zoveelste SDE regeling.

Details
In de kamerbrief van Wiebes van Min. EZK vinden we de eerste details over de aanvragen die zijn gedaan in de drie fases voor de SDE 2018 voorjaars-regeling. Er werd in totaal voor 7.724 miljoen Euro en een grote hoeveelheid van 5.907 project plannen gevraagd. Met een totale - doch onderling, gezien de sterk uiteenlopende capaciteits-factoren moeilijk met elkaar vergelijkbare - capaciteit van 5.098 megawatt. En een totale, maximaal haalbare claim van 35,1 petajoule (PJ) aan energie uit alle geclaimde hernieuwbare bronnen. Genoemd geclaimd bedrag is 28,7% meer dan de beschikbare 6 miljard Euro, maar geen record. Voor de najaars-ronde van SDE 2017 werd zelfs voor ruim 9,9 miljard Euro aangevraagd voor alle projecten, bij een gelijk budget plafond van 6 miljard Euro. Voor PV werd destijds bijna 4 miljard Euro aan subsidie aangevraagd.

De bij de "onderuitputting" van SDE 2018 I al door Wiebes aangekondigde, waarschijnlijk komende extra vraag naar windenergie subsidies is ook gematerialiseerd. En ook in de huidige kamerbrief weer gememoreerd. Er werd voor 153 wind projecten een substantiële 2.028 miljoen Euro aangevraagd (in de eerste fase al 147 projecten, 67% van de in die fase aangevraagde ruim 3 miljard Euro, in fases 2 en 3 slechts 6 zeer kleine aanvragen). Ervaringen uit het verleden leren ons, dat erg weinig van die projecten afgewezen worden (of uiteindelijk om wat voor reden dan ook zullen stranden). Dus die maken grofweg al een derde deel van het maximaal toe te wijzen budget van 6 miljard Euro voor de hele ronde uit, als die trend wordt gecontinueerd. Windenergie op land kan nog goedkoper dan zonnestroom worden geproduceerd, en die projecten zitten dus vrijwel allemaal in de - zo blijkt uit de documentatie - eerste fase. Zonnestroom claimde in die cruciale eerste fase een marginaal deel van 23 miljoen Euro (159 relatief kleine projecten, met totaal slechts 24 MWp, en gemiddelde project omvang van 151 kWp). Een zeer belangrijk en tale-telling verschil met windenergie ! In de tweede fase kwam er in een keer maar liefst bijna 3,9 miljard Euro extra budget claim bij, grotendeels (93%!) afkomstig van 4.701 zonnestroom project aanvragen (3.233 MWp, project gemiddelde capaciteit 688 kWp). Wat de totale financiële claim voor de eerste 2 fases al op ruim 6,9 miljard Euro bracht, 15% boven het (totaal) budget. Daarvan moet dus al het nodige gaan afvallen, om niet boven het budget plafond te komen. Fase 3 aanvragen (met o.a. nog eens 776 PV projecten, 451 MWp, en een claim van nog eens 512 miljoen Euro), lijken geen schijn van kans te gaan maken onder deze condities.

Aanvragen voor PV onder alle SDE regelingen - het regent nieuwe records
Wat in ieder geval bij de voorjaars-ronde mogelijk niet voorzien was door Wiebes, maar zeker door hem als prettig lijkt te worden ervaren (in begeleidend nieuwsbericht van Min. EZK: "de techniek wordt steeds goedkoper, waardoor er steeds minder subsidie nodig is. De SDE+ versnelt die ontwikkeling"), is de stortvloed van in totaal maar liefst 5.636 aanvragen voor zonnestroom projecten. Afgezien van de "unieke" oude SDE 2010 regeling, toen er meer dan 52.000 aanvragen voor bijna allemaal zéér kleine (grotendeels residentiële) systeempjes werd gedaan, is dit een nieuw record. In ieder geval onder het sedert 2011 geldende "SDE+" regime. Want het vorig record was voor de najaars-ronde van SDE 2017 (5.456 aanvragen). Waar we een jaar later dus met de nieuwste najaars-ronde onder SDE 2018 met 3,3% overheen gaan. Als we deze nieuwe aantallen aanvragen optellen bij de cumulatie voor alle SDE regelingen tot nog toe (98.425 tm. SDE 2018 I), komen we inmiddels op het door mij destijds al voorspelde totaal volume van meer dan 100.000 aanvragen die ooit voor zonnestroom onder SDE zijn gedaan bij RVO en haar rechts-voorgangers. Min of meer "exact" (SDE 2010 niet precies bekend): 104.061 verzoeken tot financiële ondersteuning (zie eerste grafiek).

Ook de aangevraagde capaciteit was voor zonnestroom nog nooit zo hoog. 3.708 MWp werd ingevuld op de grote verzameling verzoeken om geld, wat maar liefst 15% meer is dan de 3.221 MWp aangevraagd onder SDE 2017 II.

Direct met de hoge capaciteits-aanvraag hangt samen een record volume aan maximaal beschikbare, te subsidiëren energie productie. Voor zonnestroom was dat onder deze laatste regeling 12,7 petajoule per jaar, wat voor de klassieke subsidie periode van 15 jaar neerkomt op een maximaal te subsidiëren extra zonnestroom productie van maar liefst 52.917 GWh (bijna 53 TWh). Wederom: een record (onder SDE 2017 II was het minder dan 46 TWh over 15 jaar).

Uiteraard moeten we, als gevolg van bovenstaande, bij de nieuwe aanvragen voor SDE 2018 II ook vaststellen, dat er een record is gevestigd bij de gemiddelde aangevraagde project grootte. Die lag destijds in de beginjaren (SDE 2008-2010) op slechts een paar kWp per stuk (residentieel). Tijdens SDE 2017 II was het al 590 kWp. De gemiddelde bevraagde PV project omvang ligt binnen SDE 2018 II zelfs al op een spectaculaire 658 kWp (zie tweede grafiek). Dat zijn 2.350 moderne zonnepanelen van 280 Wp per stuk voor elk object. Ongetwijfeld zullen daar weer de nodige grote grondgebonden zonneparken tussen zitten, waarvan er een paar honderd in de projectenlijst "pending" staan bij ondergetekende. De door Polder PV reeds meermalen gesignaleerde extreme schaalvergroting van zonnestroom in Nederland (zie grafieken m.b.t. portfolio realisaties projecten geïnventariseerd door Polder PV) "ten voeten uit"...

Zonnestroom projecten claimden in de huidige regeling ook het hoogste deel-budget à 4.145 miljoen Euro (54% van totaal), alweer een record tot nog toe bij de aanvragen: 4,5% hoger dan onder SDE 2017 II.

Aantallen aanvragen per SDE resp. SDE "+" ronde (blauwe kolommen, rechter Y-as), en voortschrijdende cumulatie (donker-rode curve, linker Y-as). In de eerste drie SDE rondes werden met name zeer veel residentiële e.a. kleine projecten aangevraagd, oplopend tot een record volume van ruim 52.000 stuks onder SDE 2010 (waarvan weer record hoeveelheden werden afgewezen wegens budget uitputting). Na de grondige wijzigingen onder het nieuwe SDE "+" regime begon SDE 2011 al op een veel lager niveau, met 872 aanvragen. Waarvan de nodige al fors groter waren dan 100 kWp, de voormalige "bovencap" in SDE 2010. De aantallen bleven echter "matig", tot de zeer succesvolle - en bij de aanvragen lange looptijd hebbende - SDE 2014 ronde (3.715 aanvragen). Onder SDE 2015 had PV geen schijn van kans (terugval naar 506 aanvragen), daarna trokken de hoeveelheden echter weer fors aan. Naar een tussentijds record onder het nieuwe SDE "+" regime, 5.456 stuks onder de najaars-ronde van SDE 2017. Een terugval naar 4.369 project aanvragen onder SDE 2018 I (in totaal structureel minder subsidie aangevraagd dan beschikbaar was gesteld). En weer een record volume van 5.636 aanvragen onder de laatst bekende regeling, SDE 2018 II. In totaal zijn er tm. die laatste regeling al meer dan 104 duizend aanvragen bij RVO en haar rechts-voorgangers gearriveerd sedert SDE 2008.

Uiteraard gaat er, net als voor alle voorganger regelingen, nog heel veel van genoemde aanvragen afvallen, en zullen er veel minder beschikkingen overblijven. Echter, gezien de hoge volumes in deze laatste regeling, is de goede hoop, dat er beslist weer een zeer substantieel deel van daadwerkelijk toegekend zal gaan worden. Hoeveel, dat moeten we nog een tijdje afwachten. Wiebes hoopt dat binnen de wettelijke termijn van 13 weken uitsluitsel geboden zal kunnen gaan worden over de toekenningen. Dat zou dan ongeveer medio februari of wat later 2019 - uiterlijk - bekend moeten gaan worden (anders volgt mogelijk verlenging van die periode). Daarnaast is het zo dat, als er al beschikkingen worden afgegeven, er in de loop van de tijd daar weer een (substantieel) deel alsnog niet van zal worden ingevuld, om diverse redenen. Voor de stand van zaken van die - helaas soms dramatische - uitval op peildatum 8 juni 2018, zie de tabel in mijn artikel van 12 juli 2018. Er is nog steeds geen latere update voorhanden bij RVO.

Andere modaliteiten - budget claims en aantallen
Van de totale claim zijn, t.o.v. zonnestroom en windenergie verder heel wat kleinere bedragen afkomstig van nog eens 5 specifiek genoemde andere categorieën: "biomassa warmte en WKK" (54 projecten, MEUR 829, 11% van totaal budget claim), geothermie (4 projecten, MEUR 442 [ver over de 100 miljoen Euro per project!], 6% van budget claim), biomassa gas (5 projecten, MEUR 230, 3% van budget claim), thermische zonne-energie (maar liefst 46 projecten, MEUR 27, 0,4% van budget claim), en waterkracht (9 projecten, MEUR 22, 0,3% van budget claim). Voor een overzicht van de totale claim op (mogelijke) energie productie equivalenten (in PJ), zie het in de kamerbrief opgenomen overzicht, hier onder.

^^^
Aandelen van aangevraagde (maximale) hoeveelheden energie equivalenten en aantal aanvragen van de 7 opgevoerde
modaliteiten onder SDE 2018 II (figuur in Kamerbrief van 15 november 2018). Zonnestroom springt er wederom ver boven uit.

Systeemgemiddelde capaciteit bij de aanvragen voor zonnestroom projecten
Voor genoemde 5.636 PV projecten werd 3.708 MWp aan capaciteit aangevraagd (73% van het totaal aan aangevraagde capaciteit, 5.098 MW). Dit komt neer op een gemiddelde aangevraagde systeem capaciteit van 658 kWp. Dat ligt beduidend hoger dan de gemiddelde systeemgrootte van de aanvragen voor PV projecten in de twee SDE 2017 en SDE 2018 voorjaars-rondes, 590 tot 588 kWp, zo'n 12% (grafiek hier onder). Er is in de aanvraag historie één bizarre anomalie geweest, in de eindspurt voor SDE 2011, toen er zelfs voor 872 aanvragen een bizarre claim lag van bijna 32 TWh (!) gemaximeerde productie over 15 jaar (status RVO 9 januari 2012). Wat terug gerekend met de toen nog geldende 1.000 kWh/kWp.jaar maximaal te subsidiëren productie, resulteerde in 2.445 kWp gemiddeld (!) per aanvraag. Maar dat bleek al snel een illusie, bij de definitieve oorspronkelijk beschikte volumes, kwam het gemiddelde nog maar uit op 74 kWp gemiddeld per beschikking (50,5 MWp / 678 projecten beschikt). En was verder terug gevallen naar nog maar 47 kWp per project bij de overgebleven beschikkingen (tevens: definitieve realisaties) op peildatum 8 juni 2018 (tabel in artikel). Vergelijkbare wijzigingen bij de gemiddelde systeem groottes zien we bij andere SDE regelingen, naar gelang er beschikte project volumes uitvallen in de loop van de tijd. En het zal ongetwijfeld ook weer gaan gebeuren bij de uiteindelijke beschikkingen voor de najaars-ronde van SDE 2018.

Grafiek met de uit de ruwe RVO data berekende gemiddelde systeemgrootte van de "definitieve eindstanden" van de aangevraagde PV projecten per SDE ronde. Vóór de stippellijn "SDE", erna "SDE+", waarbij de bovencap van 100 kWp uit de subsidie voorwaarden is gehaald. In de eindfase trad bij de eerste SDE"+" ronde, SDE 2011 daarmee meteen een gigantische anomalie op, want uit de opgaves van RVO resulteerde meteen een absurd hoog systeem gemiddelde van maar liefst 2.445 kWp per project (kolom ver "door het plafond" van de hier getoonde Y-schaal). Bij de beschikkingen voor die regeling werd dat al rap dramatisch omlaag bijgesteld. In de eerste RVO publicatie was dat al terug gevallen naar nog maar 47 kWp gemiddeld per project, bijna 2x zo hoog dan het gemiddelde onder SDE 2010.

Vanaf SDE 2012 nam de gemiddelde systeemgrootte t.o.v. de door residentiële project aanvragen gedomineerde SDE 2008-2010 rondes flink toe, van 192 (SDE 2012) naar 363 kWp onder de meest succesvolle SDE "+" regeling tot nog toe, SDE 2014. Helaas was de info voorziening voor de SDE 2015 - 2016 II bij RVO dermatige karig wat de aanvragen betreft, dat er geen systeemgemiddelde capaciteiten uit afgeleid konden worden uit de beschikbare data. Dat lukte echter weer wel vanaf SDE 2017 I. Voor beide rondes in 2017 lag bij de aanvragen de gemiddelde systeem capaciteit iets boven de 590 kWp. In de voorjaars-ronde voor SDE 2018 lag deze marginaal lager, op 588 kWp. In de laatst bekende ronde, SDE 2018 II, is het gemiddelde echter weer fors toegenomen tot 658 kWp/project. Dat dit gemiddelde zo hoog is komen te liggen is het gevolg van een combinatie van (a) enorme schaalvergroting over de gehele linie bij het "SDE gebeuren", (b) veel zeer grote rooftop project aanvragen, en (c) de aanwezigheid van steeds meer - en steeds grotere - zonnepark project aanvragen bij de latere SDE "+" regelingen. Die vele duizenden tot soms ver over de honderdduizend PV modules per stuk "claimen". Of zelfs meer.

Budgetclaim per aanvraag fors wisselend
De budget claim terug gerekend per aanvraag loopt zeer sterk uiteen. Dit heeft natuurlijk alles te maken met de omvang van de gevraagde capaciteit cq. de gevraagde (verwachte) maximale productie per aanvraag, en per techniek. Voor thermische zonne-energie is slechts voor 0,6 miljoen Euro gemiddeld per aanvraag gedaan, voor haar "grote zus PV" gemiddeld ruim 0,7 miljoen Euro/aanvraag. Dat loopt op van 2,4 (waterkracht), 13,3 (windenergie) en 15,4 (biomassa warmte / WKK) naar gemiddeld 46 miljoen Euro per project voor biomassa gas. Absolute kampioen is en blijft geothermie, met een (maximale) budget claim van gemiddeld maar liefst 108 miljoen Euro voor elk van de 4 ingediende aanvragen. Dat ligt ongeveer op hetzelfde niveau als in de voorjaars-ronde van SDE 2018.

SDE 2019
Wiebes stelt dat "verdere analyses van de najaarsronde betrokken zullen worden bij de vormgeving van de voorjaars-ronde onder de nieuwe regeling", SDE 2019 I. Over de contouren daarvan zal Wiebes eind dit jaar wederom een brief sturen naar de Tweede Kamer. Hier in zal ongetwijfeld ook het een en ander over de reeds aangekondigde "verbreding van de grondslag van de SDE+" worden gezegd. Die, zo is de grote vrees, ten koste zal gaan van het geld wat er "over" mag blijven voor daadwerkelijk uit te voeren duurzame energie productie projecten ...

Zie verder ook deel II met meer details over de aanvragen binnen de SDE 2018 II subsidie ronde.

Meer duurzame energie in najaarsronde SDE+ (15 november 2018, nieuwsbericht Min. EZK)

Kamerbrief over Verloop openstelling najaarsronde SDE+ 2018 (15 november 2018, kamerbrief, 5 pagina's)

Stand van zaken SDE aanvragen (RVO tabel SDE 2018 II)

Solar Magazine over aanvragen SDE 2018 II (15 november 2018)

---

NAAR INDEX PAGINA

^ TOP

---

12 november 2018: CertiQ september & oktober rapportages 3. Aanmaak, import en export van groencertificaten, warmte dossier. Dit artikel beschrijft de evolutie van de uitgifte en import / export van garanties van oorsprong (GvO's) voor duurzame elektriciteit en warmte, volgens de CertiQ rapportages over de maanden september en oktober 2018. Het was de afgelopen periode te druk voor snelle publicatie, vandaar deze "dubbele" beschouwing over die maanden. Voor de aparte analyses van de evolutie van gecertificeerde zonnestroom capaciteit, en productie, zie deel 1 voor september resp. oktober. En de nieuwe eindejaars-prognoses gebaseerd op de in die rapportages verschenen cijfers (sep. resp. okt. 2018). De unieke dynamische grafiek die de variërende contributie van GvO's voor elektra per land, voor import Nederland in toont, is weer bijgewerkt, met de 2 voornoemde nog "missende" maandrapport cijfers toegevoegd.

Import / export GvO's

Hier onder vindt u, voor beide maandrapportages, de import- en export staatjes voor GvO's van CertiQ, met de door mij berekende aandelen per optie (percentages in geel, bovenaan), en per land (idem in blauw/rood, rechts), t.o.v. de totalen aan geïmporteerde resp. ge-exporteerde GvO's.

Er is in september en oktober 2018 weer fors meer volume aan GvO's Nederland in ge-importeerd dan in augustus. Toen werd nog maar voor ruim 2.000 GWh aan groene papierwaren ingevoerd ter vergroening van grotendeels in Nederland geproduceerde en geconsumeerde grijze stroom. September zat daar met 3.023 GWh 51% boven. Oktober, met 3.907 GWh, liet zelfs een aanzienlijke >95% meer import zien. Ter vergelijking: in september 2017 was het volume vergelijkbaar als in augustus 2018 (2.000 GWh), dus dit jaar alweer de helft hoger. In oktober 2017 lag het niveau op 2.786 GWh, dit jaar ligt het niveau 40% hoger in die maand. Het beeld, zoals geschetst in een voorgaande update blijft overeind: er zijn kennelijk (fors) meer certificaten nodig uit het buitenland, dan een jaar geleden.

^^^
Tabellen zoals verschenen op 2 oktober 2018 (september rapportage), resp. 1 november 2018 (oktober rapport), op de CertiQ website. Percentages berekend door Polder PV.

De landen die als grootste GvO exporteur naar Nederland kunnen worden bestempeld wijzigden in het verleden vaak met de maand. In september was het inmiddels "the usual suspect", Italië (43% van totaal aan import GvO's voor Nederland), wat eerder dit jaar al 6 maanden achter elkaar de grootste contribuant bleek te zijn. Met als "uitzondering" Zweden in augustus. Een "nog oudere bekende", Noorwegen, deed het ditmaal weer goed, met 32,1%, en Spanje leverde nog eens 10,6%. Deze eerste drie landen namen in september maar liefst 86% van het totaal van de import van NL voor hun rekening.

In oktober kwam ditmaal relatieve nieuwkomer Spanje op de eerste plaats (bijna 35%), gevolgd door Italië (bijna 25%). Op forse afstand gevolgd door Zweden (bijna 8%). Ditmaal was het aandeel van deze eerste drie wat bescheidener op het totaal, bijna 68%.

In beide maanden werden GvO's geïmporteerd voor 4 getoonde energie modaliteiten, behalve geothermie. In beide maanden lagen certificaten afkomstig van windturbines wederom ver aan kop, 59-60%. In september was Italië grootste contribuant van windcertificaten (65%), in oktober Spanje (35%). 11-12 landen leverden, in sterk wisselende omvang, windcertificaten aan NL in die maanden. Waterkracht (hydropower) volgde wind met slechts 34 resp. ruim 30%. Met in september Noorwegen als verreweg de grootste contribuant (91% van totaal aan NL in geïmporteerde hydropower GvO's). In oktober was het Spanje (46%). 5 (sept.), resp. zelfs 8 (okt.) andere landen droegen redelijke (Frankrijk en Noorwegen in oktober), tot zeer kleine hoeveelheden bij aan het totaal volume waterkracht GvO's.

Opvallend is dat in beide maanden zonnestroom weer het op 2 na hoogste aandeel op het totaal had, 6,2 (sep.) tot zelfs 6,9% (okt.). Italië bleef hofleverancier (73% resp. 97%). Tsjechië deed met name in september een aardige duit in het "zonnezakje" (ruim een kwart van totaal aan zonnestroom GvO's voor NL).

Biomassa eindigde derhalve op de laatste plaats bij de aandelen, in beide maandrapportages. Slechts 0,8% in september, en 3,2% in oktober. Met name het aandeel van Italië in oktober was opvallend: ruim 81% van totaal in die maand. 3-4 landen droegen - meestal geringe - hoeveelheden biomassa certificaten bij t.o.v. de totale hoeveelheden GvO's "verscheept" naar NL.

In september droegen 13 landen bij aan de GvO import, Nederland in. In oktober waren het er zelfs 15. Duitsland, groene stroom kampioen van Europa, en lang bijna afwezig op het gebied van de verstrekking van GvO's aan de westerburen (toelichting in een vorige update), blijft op relatief bescheiden niveau "present", met 1,1 (sep.) tot 0,3% (okt.) van totale import GvO's voor ons land.

Het totaal volume van Nederland in geïmporteerde zon-GvO's, in september nog 187,3 GWh, was in oktober alweer 269,8 GWh. Dat zou, bij 2.910 kWh/HH.jr (plm. gemiddeld 243 kWh/HH.mnd), theoretisch bezien, in oktober ongeveer het stroomverbruik van bijna ruim 1,11 miljoen normaliter 100% "grijze stroommix" afnemende huishoudens kunnen hebben "vergroend". Dit volume komt nog eens bovenop de door de Martien Visser van Hanzehogeschool voor de energieopwek.nl en Energieakkoord websites berekende, plm. 0,9 PJ (equivalent aan ongeveer 0,25 TWh volgens het net verschenen maandrapport van EnTranCe, p. 13), wat in Nederland met eigen PV installaties zou zijn opgewekt in die maand. Totaal "eigen opwek" + "zonnestroom GvO import" in oktober: zo'n 520 GWh (sep. ongeveer 531 GWh), wat puur theoretisch bezien het stroomverbruik van ongeveer 2,1 miljoen huishoudens heeft kunnen vergroenen in die maand. Ook al trokken al die huishoudens de hele maand lang grijze stroommix uit hun vele stopcontacten.

---

Totale import GvO's

Absoluut bezien is de import van GvO's t.o.v. de voorgaande maand in september met 50% toegenomen naar 3 TWh, en in oktober nog eens 30% hoger dan in september (3,9 TWh). Maar dat is nog steeds fors minder dan de 6 TWh import in januari dit jaar.

In historisch perspectief bezien waren de - soms fors fluctuerende - totale import volumes aan GvO's per maand als volgt (jan. 2016 - oktober 2018):

Import per maand (TWh)	Jan	Feb	Mrt	Apr	Mei	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Dec
2016	5,0*	1,2*	2,6*	3,2*	2,9*	3,3	5,3	0,6	1,6	4,2	1,4	5,4
2017	4,2	4,3	4,4	2,7	2,2	1,9	2,8	<1,8	2,0	2,8	2,3	7,1
2018	6,0	3,3	4,1	2,3	2,2	2,5	3,7	2,0	3,0	3,9

* Tot en met mei 2016 waren hierin ook nog in NL aangemaakte certificaten die eerder Nederland uit ge-exporteerd werden en later weer werden ge-importeerd bij inbegrepen. Die zijn er vanaf juni 2016 uit gehaald door CertiQ, dus vanaf die datum alleen nog maar echt uit het buitenland afkomstige GvO's (certificaten gebaseerd op aldaar geproduceerde duurzame elektriciteit).

De 7,1 TWh aan import van groene papierwaren in "record maand" december 2017 is het equivalent van bijna 6% (!) van de fysieke jaarlijkse stroom consumptie in ons land (laatst bekend, voorlopig cijfer: 119,9 TWh in 2017). Om een andere vergelijking te gebruiken: die 7,1 TWh aan groene papier import was het equivalent aan een factor 1,8 maal de normale totale jaarproductie van kernsplijter Borssele. Ook al is het in de eerste tien maanden van 2018 fors lager (gemiddeld 3,3 TWh/mnd; in 2017 was het gemiddelde over het hele kalenderjaar, incl. record maand december, 3,2 TWh/mnd), de volumes blijven hoog. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het rap "vergroenen" van bestaande (fysiek grijze) stroom contracten. Niet alleen bij burgers (die ontwikkeling is al jaren gaande). Maar vooral, bij het bedrijfsleven. En daar gaat het niet om maar een paar duizend kWh per jaar, maar al gauw om tienduizenden tot vele malen meer kilowatturen. Dan gaat het hard bij de "druk" op de beschikbare GvO's. En dus "moet" er massaal extra "groen" worden geïmporteerd. Want die tover je niet zomaar ineens uit je goochelhoed, zelfs al zijn de volumes "echt groen geproduceerde stroom van Hollandse bodem" aan het toenemen ...

In bovenstaande 2 taartdiagrammen de exemplaren voor september (links), resp. oktober 2018 (rechts). Met daarin de aandelen van de landen die GvO's "verscheepten" naar Nederland in de laatste 12 maanden inclusief genoemde maand. Italië, wat al langer de eerste plaats ten koste van Noorwegen heeft ingenomen, heeft weer stapsgewijs extra terrein veroverd sedert de status in augustus (26,1%). Het land zat eind september op 27,1%, en eind oktober alweer op 27,8% van het totaal (NB: dat was nog 16,9% in december 2017). Het aandeel record van mei dit jaar (26,3%), is daarmee ruimschoots verbroken.

Het aandeel van Noorwegen, in de juli 2017 rapportage voor het eerst niet meer het hoogste aandeel, is in september gestegen naar 16,6%, maar weer wat gedaald in oktober (15,7%).

Spanje heeft sedert haar late start, via 1,1% (januari 2016), een sterke evolutie doorgemaakt, en heeft haar nieuwe plek op de derde plaats verstevigd, met een nieuw historisch record aandeel van 14,5%.

Denemarken verloor verder terrein t.o.v. juli (12,5%), en kwam in oktober nog maar op 11,0%, al dicht in de buurt van het laagste niveau sedert juni 2016 (9,6%). Zweden ging aanvankelijk van 7,5% (januari 2016) naar 10,4% in oktober 2017, haalde Frankrijk in januari 2018 in (12,0%), maar zakte daarna gemiddeld genomen weer in, in oktober tot 9,1%. In juni 2016 was het aandeel nog 15,8%, die tijden lijken echter voorbij.

De andere landen zitten onder de 5% aandeel op het totaal. Frankrijk, wat in juni 2016 nog een aandeel had van 17,0%, is zeer ver terug gevallen naar 3,5% in september, en maar licht opgeveerd in oktober (3,8%). Daarmee kwam het onder Finland, wat ook verder inzakte tot nog maar 4,2%. België zakte ook weer iets naar 3,8% in sep.-okt. 2018 (een terugval van de 5,2% in november 2017). IJsland bleef stabiel op 3,1% (record tot nog toe jan. 2017, 4,2%). Estland bereikte een nieuw "record" aandeel van 1,7% in oktober. Europees groene stroom productie kampioen Duitsland bleef stabiel op 1,3%. Tsjechië en Ierland bereikten in september resp. oktober een nieuw hoogste niveau van 1,2% resp. 0,8%. Slovenië en Oostenrijk stabiliseerden op hun - lage - niveaus van juli-augustus. Kroatië bereikte weer net aan 0,1% in oktober.

---

Verschuiving GvO import naar land van herkomst

Het continue verschuiven in de verdeling van de GvO's over de landen had Polder PV in de januari bijdrage van 2017 voor het eerst grafisch al verder uitgediept. Zie aldaar voor de (statische) grafieken en toelichting. Sinds de februari rapportage van 2017 is Polder PV nog een stapje verder gegaan, door de resultaten in de loop van de tijd in de vorm van een dynamische grafiek te presenteren in alle opvolgende updates.

Polder PV heeft van de afgelopen 29 maandelijkse rapportages, waarbij Nederland als "zelf-importerend land" uit de basis cijfers is gegooid door CertiQ (sedert het juni 2016 rapport), een animatie gemaakt. Tsjechië, nieuw ingetreden bij CertiQ, is voor het eerst in de update van juli 2017 toegevoegd. Het filmpje is als een oneindige "loop" getoond, met een pauze aan het eind van de reeks. De rangschikking is met België telkens bovenaan beginnend (blauw), en kloksgewijs de landen volgorde alfabetisch afwerkend, via Italië onderaan (donkergrijs), uiteindelijk eindigend met Zweden (geel):

Voor een uitgebreide toelichting op de jaarcijfers van CertiQ, import, export, en "consumptie" van groene stroom certificaten in eigen land ("afboekingen"), zie de details in een vorige bespreking. Goed is in de animatie te zien dat Noorwegen haar langjarige leiders-positie in juli 2017 kwijt raakte aan Italië, en dat het aandeel van laatstgenoemde gemiddeld genomen verder is toegenomen. Dat Zweden haar aanvankelijk prominente plaats zag afzwakken in de loop van de tijd, en af en toe weer opflakkert of inzakt. Verder is goed de aanvankelijke groei, en later weer terugval van Denemarken en de opvallende groei van Spanje te zien als belangrijke nieuwe contribuanten aan de GvO import, Nederland in. Frankrijk, lang een significante GvO leverancier, fluctueerde fors qua absoluut aandeel en is de laatste maanden zeer ver terug gevallen.

In de afgelopen 12 maanden inclusief oktober 2018 werd volgens CertiQ voor een volume van maar liefst 42.272 GWh aan GvO's Nederland in geïmporteerd. Net als in het voorgaande maandrapport september (41.151 GWh) een toename t.o.v. de voorgaande maande, van 2,7%. Daarmee hebben we nu alweer een reeks van 6 maanden op rij dat de import is toegenomen. Over de afgelopen 22 maanden heb ik de wijzigingen in die import van een aaneengesloten periode van een jaar op een rijtje gezet (omvang import Garanties van Oorsprong, afgerond in TWh). Per maand is de verandering t.o.v. de voorgaande maand weergegeven, in procent. Tot en met oktober 2018 is er een behoorlijke hoeveelheid meer in die 12 maanden geïmporteerd, dan in de 12 maanden tm. oktober 2017: 42,3 t.o.v. 35,8 TWh, een stijging van maar liefst 18%. In 2018 is de omvang in 7 van de 10 nu bekende maanden, dat 12-maandelijkse import volume groter geweest dan in dezelfde referentie maand in 2017.

Import 12 mnd. (TWh)	Jan	Feb	Mrt	Apr	Mei	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Dec
2017	35,6	38,8	40,6	40,3	39,6	38,2	35,6	36,8	37,2	35,8	36,7	38,2
Wijziging	-2,2%	+9,0%	+4,6%	-0,7%	-1,7%	-3,5%	-6,8%	+3,4%	+1,1%	-3,8%	+2,5%	+4,1%
2018	40,1	39,1	38,9	38,4	38,4	39,0	39,9	40,1	41,2	42,3
Wijziging	+5,0%	-2,5%	-0,5%	-1,3%	+0,05%	+1,6%	+2,3%	+0,5%	+2,7%	+2,7%

Fysieke productie

In de periode van 12 maanden tm. september 2018 werd er, met nog voorlopige cijfers voorhanden, slechts voor bijna 16,0 TWh fysiek aan eigen opwek (op eigen bodem, inclusief de Noordzee) van stroom uit hernieuwbare bronnen gerealiseerd. Een equivalent van slechts 39% van het volume aan import GvO's tm. september (41,2 TWh) werd in eigen land opgewekt. Zelfs al moet er nog het nodige volume aan fysieke opwek bijgeschreven worden in toekomstige updates, en stijgt de eigen opwek traag verder: het gat tussen eigen groene productie, en de import van GvO's voor het vergroenen van onze voornamelijk gas/steenkolen gevoedde stroommix, blijft onverminderd groot.

Export

De "detail" plaatjes voor de export van GvO's in september (bovenste) resp. oktober 2018 (onderste). Veel simpeler dan dat voor de import.

Na augustus, met relatief weinig export van GvO's Nederland uit (232 GWh), stegen de niveaus in september en oktober aanzienlijk, van 312 GWh (ruim 34% meer dan in augustus) tot zelfs 436 GWh (zelfs 40% meer dan in september). Ter vergelijking: in maart lag het volume op een nog veel lager niveau, 67 GWh. Voor de progressie in de loop van de tijd, zie de tabel hier onder.

Net als in augustus, mocht Noorwegen het overgrote deel van de groene papierwaren ontvangen van Nederland in de daar op volgende 2 maanden, 190 GWh (sep., bijna 61% van totale export), resp. 290 GWh (okt., 68% van totaal). Duitsland (23% resp. 28%), en België (16% resp. 4%) kregen de rest van de door Nederlandse leveranciers verhandelde export certificaten.

De verdeling over "soorten" GvO's was duidelijk verschillend. In september waren de windcertificaten in het buitenland gewild (71%), met biomassa slechts 28%. In oktober was de laatste categorie het populairst (52%), wind "deed" toen ruim 43%.

Zonnestroom certificaten hadden een gering aandeel in de export in september (2,4 GWh / 0,8%), maar in de zeer zonnige maand oktober werd weer, nadat in juli een eerdere record hoeveelheid van 20,1 GWh is vastgesteld, een nieuwe maximale hoeveelheid zonnestroom certificaten ge-exporteerd uit Nederland. Goed voor vergroening van 21,4 GWh stroom consumptie in het buitenland (aandeel 5% op totale export volume). Het onder stroomtekorten zuchtende België (grootste deel brakke nuke infra wegens diverse problemen in november off-line) mocht naast toegenomen fysieke stroom importen uit o.a. Nederland (tweet Martien Visser Hanzehogeschool), voor die extra fossiele import ook de nodige kostbare groene zonnestroom certificaten er bij kopen om nog een beetje schaamgroen over te kunnen komen in deze precaire periode (ruim driekwart van totale export PV certificaten, de rest ging naar Noorwegen).

Hydropower certificaten, in de export van juli nog een rol van betekenis hebbend, ontbraken in de maanden augustus tot en met oktober.

Onderaan in de tabellen / figuren het taartdiagram voor de laatste 12 maanden, waarbij het aandeel van Noorwegen weer wat is afgenomen. Het nam in de reeks vanaf november 2016 toe van 48% naar ruim 81% in december 2017. Daarna zakte het weer in, via 79% (januari) naar nog maar 65,5% in oktober (66,6% in september). Het aandeel van België daalde van 54% (oktober 2016) naar ruim 11% in december 2017. Daarna steeg het weer tot ruim 15% in het april rapport, en schommelde op en neer om in oktober te eindigen op 14,7% van totaal. Duitsland klom de afgelopen 12 maanden snel omhoog naar 19,7% van het totaal in oktober. De andere landen die ooit "iets" aan certificaten ontvingen van Nederland, hebben nog maar marginale tot nihil aandelen in dit 12-maandelijkse overzicht.

De ratio export / import van GvO's is in september en oktober 2018 (10,3 resp. 11,0%) iets lager dan het tot nog toe gevestigde record van 11,5% in augustus. Hoe deze - soms sterk wisselende - verhoudingen in 2018 en in het afgelopen jaar zijn geweest, toon ik in de volgende tabel (percentages berekend met aangegeven waarden, hoeveelheden weergegeven in Terawattuur; 1 TWh = 1.000 GWh). De import cijfers zijn uiteraard identiek aan die in de eerste tabel in dit artikel.

		Jan	Feb	Mrt	Apr	Mei	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Dec
Export per mnd. (TWh)	2017	0,27	0,19	0,004	0,08	0,11	0,12	0,11	0,28	0,24	0,19	0,29	0,68
Import per mnd (TWh)		4,21	4,31	4,36	2,73	2,16	1,90	2,81	1,75	2,00	2,79	2,29	7,06
Exp / Imp verhouding		6,4%	4,4%	0,1%	2,9%	5,1%	6,3%	3,9%	16,0%	12,0%	6,8%	12,7%	9,6%
Export per mnd. (TWh)	2018	0,21	0,28	0,07	0,25	0,23	0,26	0,29	0,23	0,31	0,43
Import per mnd (TWh)		5,97	3,30	4,13	2,27	2,18	2,48	3,67	2,00	3,02	3,91
Exp / Imp verhouding		3,5%	8,5%	1,7%	11,0%	10,6%	10,5%	7,9%	11,5%	10,3%	11,0%

Over de laatste 12 maanden gemeten is het geaccumuleerde export volume tm. september resp. oktober 2018 3.285 GWh resp. 3.518 GWh geweest. Wat nog steeds een zeer bescheiden deel is t.o.v. de totale import van GvO's in dezelfde periode (41.151 GWh resp. 42.272 GWh; tweede tabel in dit artikel): 8,0%, resp. 8,3%. Dat was in augustus 8,0%, juli 8,2%, juni 7,9%, mei 7,6%, april 7,3%, maart 6,8%, februari 6,6%, januari 6,2%, december 2017 6,7%, november 4,8%, oktober 5,4%, september 5,2%, augustus 4,8%, juli 4,3%, juni 4,1%, mei 4,0%, april 3,7%, en in januari 2017 was het 4,2%. Dus zelfs al is die ratio gemiddeld genomen beslist wel, met kleine stapjes, verder gestegen: Nederland blijft, uniek in Europa, nog steeds massaal netto importeur van "papieren groenheid" op het gebied van (verduurzaming van) grotendeels fossiel opgewekte elektriciteit.

---

Warmte incl. thermische zonne-energie

In de separaat verschenen "warmte equivalent" maandrapporten van september en oktober blijken de aantallen projecten biomassa verwerkende installaties met 4 (sep.) resp. nog eens 7 (okt.), dus in totaal 11 exemplaren te zijn toegenomen, tot 299 stuks, eind oktober. Netto bezien gingen de wijzigingen in september en oktober bij biomassa gepaard met een totale capaciteit uitbreiding van 27,6 MWth t.o.v. eind augustus. Wat betekent, dat, gemiddeld (netto) genomen, er installaties zijn opgeleverd met een capaciteit van 2,5 MWth. Wederom kleine projecten, dus.

Geothermie kreeg in oktober een installatie er bij. Thermische zonne-energie voegde een installatie toe in september, en zelfs 3 in oktober. En kwam uit op hetzelfde aantal als bij geothermie: 18 projecten. Capaciteits-toevoegingen t.o.v. eind augustus waren 35 MWth voor het ene toegevoegde geothermie project, en maar liefst 16,4 MWth voor de 4 thermische ZE projecten. Die dus gemiddeld zo'n 4,1 MWth qua omvang moeten zijn geweest. In de grafiek van CertiQ, hier onder getoond, lijkt de grootste capaciteits-toevoeging in september te zijn opgetreden.

^^^
Grafiek voor de evolutie van (uitsluitend) gecertificeerde thermische zonne-energie projecten, getoond in de separaat van elektra
gepubliceerde warmte rapportage van oktober van © CertiQ. Bij een gestaag groeiend aantal projecten in de laatste maanden is een
opvallende toename van de geaccumuleerde thermische capaciteit te zien: die steeg van zo'n 5 MWth. in 1 keer door naar het 4-voudige volume.

Met alle (netto) toegevoegde projecten die warmte produceren uit hernieuwbare bronnen, komt bij de geaccumuleerde opgestelde thermische capaciteiten eind oktober 2018 de verdeling uit op 87,9% voor biomassa (2.424 MWth), 12,1% voor geothermie (335 MWth), en, ondanks de merkbare groei, nog een zeer klein aandeel voor thermische zonne-energie projecten (18 stuks, 20,4 MWth, 0,7% van totale gecertificeerde warmte capaciteit). NB: dit betreft uiteraard alleen de gecertificeerde (grotere) installaties. Er staat in Nederland natuurlijk veel meer zonnecollector capaciteit: zie de eind 2017 bijgewerkte statistiek van het CBS voor de kleine installaties tot 6 m², en de totale impact op de energie productie, in vergelijking met de evolutie bij PV (zonnestroom).

Voor korte bespreking van het grootste thermische zonne-energie project in Nederland, zie stukje in analyse van juni 2018. Er komen nog enkele andere grote projecten aan, diverse daarvan in de agrarische sector.

Productie "warmte uit HE bronnen"
De tot en met geregistreerde hoeveelheid (gecertificeerde) duurzame warmte, waarvoor ook door CertiQ "warmte GvO's" worden verstrekt, kwam over de laatste 12 maanden tm. aug./sep. 2018 (grafiek in oktober rapport) op een warmte equivalent van 4.348 GWh (th.). Weer 1,0% meer dan de 4.305 GWh in de september rapportage. Wat weer 2,8% meer was dan de 4.186 GWh in het augustus rapport. Er zit dus beslist progressie in genoemde hoeveelheden. En, gezien dit nog "relatief jonge" dossier, kan er nog een hoop daadwerkelijk geproduceerde energie bij gaan komen, omdat de rapportage verplichtingen vooral op het gebied van warmte complex zijn, en veel tijd kosten. Onder de door CertiQ getoonde progressie grafiek in het maand rapport staat dan ook een expliciete disclaimer, "De grafiek ... laat gedurende het lopende kalenderjaar ... altijd slechts het totaal van productiecijfers zien dat door CertiQ is ontvangen en vastgesteld". Genoemde hoeveelheid duurzaam geproduceerde warmte in de oktober rapportage (ruim 4,3 TWh th.), is in ieder geval energetisch bezien het equivalent van al bijna 27% van de 16,0 TWh (el.) die in de laatste 12 maanden tot en met oktober 2018 bij elektriciteit "duurzaam" werd geregistreerd volgens het al vele jaren lang lopende vergelijkbare dossier bij CertiQ.

(Voorgaande) analyses van maand rapportages CertiQ, door Polder PV:

2018:
Oktober 3 & September 3 (huidige artikel, focus op import/export GvO's, warmte)
Oktober 2 (bijstelling PV capaciteit prognose voor eind 2018)
Oktober 1 (focus op evolutie zonnestroom, nieuw registratie record van 120,5 MWp in 1 maand tijd)
September 2 (bijstelling PV capaciteit prognose voor eind 2018)
September 1 (focus op evolutie zonnestroom)
Augustus 3 (bijstelling PV capaciteit prognose voor eind 2018)
Augustus 2 (import/export GvO's, warmte)
Augustus 1 (focus op evolutie zonnestroom)
Juli 3 (bijstelling PV capaciteit prognose voor eind 2018)
Juli 2 (import/export GvO's, warmte)
Juli 1 (focus op evolutie zonnestroom, 1,1 GWp gecertificeerde PV capaciteit gepasseerd)
Juni 3 (eerste prognose PV capaciteit eind 2018)
Juni 2 (import/export GvO's, warmte)
Juni 1 (focus op evolutie zonnestroom, historisch record: gecertificeerde capaciteit zonnestroom passeert 1 GWp)
Mei 2 (import/export GvO's, warmte)
Mei 1 (focus op evolutie zonnestroom)
April 2 (import/export GvO's, warmte)
April 1 ((focus op evolutie zonnestroom, wederom nieuw registratie record van bijna 80 MWp in 1 maand tijd)
Maart 2 (import/export GvO's, warmte)
Maart 1 (focus op evolutie zonnestroom, registratie record van bijna 71 MWp)
Januari & Februari 2 (import/export GvO's, warmte)
Februari 1 (focus op evolutie zonnestroom, nieuw registratie record bijna 57 MWp)
Januari 1 (focus op evolutie zonnestroom)

2017:
Jaaroverzicht 2017 DEF. (volledige revisie; vervangt hier onder gelinkte oude, eerste versie)
Jaaroverzicht 2017 (eerste, voorlopige jaar rapport - intro resp. grafische uitwerking)
December 2 (import/export GvO's, warmte)
December 1 (focus op evolutie zonnestroom)
November 2 (import/export GvO's, warmte)
November 1 (focus op evolutie zonnestroom, bijna 650 MWp geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteit in databank)
Oktober 2 (import/export GvO's, warmte)
Oktober 1 (focus op evolutie zonnestroom)
September 3 (... majeure neerwaartse correctie van cijfers zonnestroom in eerste rapport vanwege fouten netbeheerder en onoplettendheid CertiQ !)
September 2 (import/export GvO's, warmte)
September 1 (focus op evolutie zonnestroom, spectaculaire, voorheen ongekende record toevoeging gecertificeerde PV capaciteit ... zie verder deel 3 !)
Augustus 2 (import/export GvO's, warmte)
Augustus 1 (focus op evolutie zonnestroom, wederom nieuw maandelijks productie record / GvO evolutie zonnestroom)
Juli 2 (import/export GvO's, warmte)
Juli 1 (focus op evolutie zonnestroom, nieuw maand record aantal netto toegevoegde PV installaties)
Juni 2 (import/export GvO's, warmte)
Juni 1 (focus op evolutie zonnestroom, nieuw maand productie record / GvO's zonnestroom)
Mei 2 ( import/export GvO's, warmte)
Mei 1 (focus op evolutie zonnestroom; doorbreking 500 MWp accumulatie, nieuw maand productie record)
April 2 (import/export GvO's, warmte / thermische zonne-energie)
April 1 (focus op evolutie zonnestroom; maandrecord uitgegeven aantal GvO's zonnestroom)
Maart 2 (import/export GvO's en warmte)
Maart 1 (focus op evolutie zonnestroom)
Februari 2 (import/export GvO's en warmte; primeur - dynamische weergave import GvO's)
Februari 1 (focus op evolutie zonnestroom)
Januari 2 (import/export GvO's en warmte)
Januari 1 (focus op evolutie zonnestroom; record toename capaciteit/mnd)

2016-2015: zie links onderaan november rapportage 2017; zie verder voor oudere artikelen overzichten via index (vrijwel altijd aan begin van de maand bespreking nieuwe CertiQ maandrapport)

Statistische overzichten CertiQ (extern)

Zie ook:

Meer zon, minder wind in oktober (extern, website Energieakkoord SER, bericht van 2 nov. 2018)

---

7 november 2018: Update projecten spreadsheet Polder PV: +740 nieuwe installaties, en record capaciteit (326 MWp) nieuwe zonnestroom genererende, grote projecten.

Polder PV heeft een nieuwe status update gepubliceerd van zijn >= 15 kWp PV projecten lijst van zonnestroom genererende installaties in Nederland, gedateerd 16 oktober 2018. Een nieuw record volume van 326 MWp aan nieuwe projecten is toegevoegd. De lange lijst bevat nu 7.190 grotere PV systemen, met een geaccumuleerde capaciteit van 1.177 MWp. Veel unieke details worden bediscussieerd, en veel grafieken getoond op een aparte projecten update web-pagina. Bijgewerkte specials laten de sterke schaalvergroting van de capaciteiten per jaar zien, geven details van de snel groeiende categorie grondgebonden zonneparken, en geven een identificatie van het grootste deel van de inventaris, met betrekking tot het type bedrijf of de organisatie op wier daken de PV generator is aangebracht.

Polder PV has published a new update of his >=15 kWp PV project list of solar installations in Netherlands, dated October 16, 2018. A new record volume of 326 MWp of new projects has been added. The long list now adds up to 7 190 larger PV installations, with an accumulated capacity of 1 177 MWp. Many unique details are discussed, and a lot of graphs presented in a separate project update web-page. Special graphs deal with the strong upscaling of capacities per year, segmentation of the growing population of ground-mounted solar parcs, and identification of the largest part of the inventory with respect to type of company or organisation on which premises the PV generator has been mounted.

Begin maart dit jaar verscheen de voorlaatste update van mijn snel uitdijende PV projecten sheet. Het heeft even geduurd voordat ik daar een vervolg aan kon geven. Het is extreem druk geweest dit - voor zonnestroom zonder meer record - jaar. Inmiddels heb ik weer een volledige analyse afgerond. En publiceer ik, tezamen met deze introductie, vandaag het laatste, wederom fors bijgewerkte overzicht van die enorme lijst, met peildatum 16 oktober 2018. De spreadsheet is weer hard gegroeid, met name wat nieuwe PV capaciteit betreft, wat, in navolging van het exemplaar gepubliceerd eerder dit jaar, een nieuw "bijschrijf record" laat zien. Sedert februari dit jaar heeft de webmaster van Polder PV weer 740 nieuwe (feitelijk, met paar twijfelgevallen) netgekoppelde projecten ingevoerd. Die bij elkaar een record extra capaciteit van 326 MWp toevoegen. Dat is 28% meer dan het voorgaande record (255 MWp in de feb. 2018 update). Het is een zoveelste duidelijk signaal, dat de schaalvergroting in de zonnestroom projecten markt in ons land al lang haar beslag heeft gekregen. In totaal stond er op de peildatum een capaciteit van 1.177 MWp aan grote(re) single-site PV projecten in het Polder PV overzicht, 7.190 afzonderlijke installaties omvattend. Dit nog exclusief de "multi-sites". Sedert 16 oktober zijn daar trouwens alweer de nodige nieuwe projecten bij gekomen, inclusief enkele zonneparken. Die worden in de volgende update in de nieuwe resultaten verwerkt.

De toevoegingen betreffen allemaal projecten, per stuk minimaal 15 kWp qua omvang. Waarbij de nadruk ligt op de grote installaties, waarvan velen een capaciteit hebben van vele tientallen tot enkele honderden kWp. En er inmiddels zowel de nodige rooftop projecten van enkele MWp-en, én diverse grote zonneparken zijn opgeleverd, die per stuk zelfs soms veel meer dan 10 MWp hebben toegevoegd aan het rap aanzwellende vermogen wat er het huidige (en ook vorig jaar nog) is bijgekomen. Het allergrootste deel van de nieuwe project toevoegingen en wijzigingen (80% van de capaciteit van de op datum herleidbare nieuwe entries) betreft nieuwe installaties voor 2018, 16% komt van toevoegingen aan 2017, 1,5% van late toevoegingen aan 2016. De rest (ruim 2%) betreft in eerdere jaren opgeleverde projecten ("late ontdekkingen") of nog niet op jaar van installatie te traceren capaciteit. Ruim 70% van de nieuw ingevoerde dan wel de qua omvang gewijzigde installaties heeft SDE subsidie (NB: dat is 96% van nieuw bijgeschreven / gewijzigde capaciteit). Grofweg een kwart daarvan betrof projecten met SDE 2014 beschikking (zowel aantallen als capaciteit). In de vorige update was het nog ongeveer de helft van het totaal aan nieuwe ingevoerde / gewijzigde SDE beschikte projecten, wat een SDE 2014 beschikking had. Wat aangeeft, dat de input vanuit die tot nog toe qua implementatie succesvolste SDE regeling, nu snel "opdroogt".

In een uitgebreide, separaat op de website gepubliceerde analyse, doe ik de details van het onderzoek van de spreadsheets voor u uit de doeken. Hierbij zijn ook de in de vorige update nieuw gepresenteerde grafieken die de enorme schaalvergroting van de projecten in de spreadsheets laten zien ververst (1 hier onder getoond). Evenals een nieuwe poging om segmentatie van de projecten per bedrijfs-type te visualiseren, voor een substantieel deel van de bekende projecten. Ook zijn 2 nieuwe versies van de grafieken over de ontwikkeling van grondgebonden zonneparken toegevoegd. Tevens wordt een update van de stand van zaken in mijn postcoderoos project overzicht getoond. Wat nog steeds een weliswaar groeiende, maar op het totaal bezien relatief lage impact makende hoeveelheid capaciteit laat zien.

Nieuwe versie van een van de in de februari 2018 update gepresenteerde nieuwe grafieken om de schaalvergroting in de realisaties van
grote PV projecten te illustreren. Voor uitleg bij deze grafiek, zie het onderdeel "schaalvergroting gevisualiseerd" van paragraaf 3;
"Inventarisatie PV projecten lijst Polder PV", in de detail analyse.

Hier onder enkele data highlights uit dat gedetailleerde overzicht. Alle data betreffen minimum afschattingen. In werkelijkheid is er al meer gerealiseerd. Er wordt immers beslist niet over alle opgeleverde projecten in de publieke ruimte gepubliceerd (of de informatie is moeilijk vindbaar).

Steeds vaker worden spectaculaire projecten opgeleverd in Nederland. Dit is momenteel het grootste dunnelaag project van Nederland, Groene Hoek bij Hoofddorp (Haarlemmermeer, NH, fase I). Met meer dan 125 duizend CdTe First Solar dunnelaag modules, en SMA omvormer stations (1 in beeld), en definitief opgeleverd in het eerste kwartaal van 2018. Polder PV fietste naar de officiële opening (persmomentje). Toen ook bekend werd gemaakt, dat het park door de in Utrecht zetelende ontwikkelaar SolarEnergyWorks was doorverkocht aan het Duitse investerings-huis Blue Elephant Energy. Toen werd ook gemeld dat het project, vanwege een tweede SDE subsidie beschikking, minstens 2 maal zo groot zal gaan worden. Fase I is opgenomen in de project categorie >= 15-30 MWp, in Polder PV's overzicht. Gefotografeerd door de webmaster van Polder PV, terug fietsend naar huis, na een onderhoudsdag in het aan de Polderbaan van Schiphol grenzende Bulderbos van Milieudefensie, juli 2018.

Enkele kerncijfers van de huidige PV projecten lijst van Polder PV (status 16 oktober 2018*):

	Totaal op 16 oktober 2018 7.190 "single-site" PV projecten >=15 kWp per stuk opgenomen in overzicht Polder PV.
	Dit totaal omvat 1.177 MWp aan opgestelde capaciteit. Van 71 MWp is netkoppeling nog niet definitief bekend ("pending").
	Genoemde grote hoeveelheid projecten telt inmiddels bijna 4,7 miljoen zonnepanelen (alle typen, van zeer laag vermogen hebbend amorf-Si tot high-performance "klassiek" kristallijn).
	In het overzicht zijn de "niet media-genieke" kleinere projecten tot en met 50 kWp flink ondervertegenwoordigd. In werkelijkheid zullen er véél meer van dergelijke projecten zijn gerealiseerd, maar wordt er niets (meer) over gepubliceerd.
	Tellen we bij de single-sites ook nog de multi-site projecten en een categorie "onbekend", komen we in totaal voor de projecten-markt op een volume van 7.552 stuks met een totaal geaccumuleerde capaciteit van minimaal 1.286 MWp.
	Inclusief multi-sites en een kleine categorie "onbekend", is het minimum totaal aan reeds gerealiseerde, SDE beschikte projecten in de projecten lijst inmiddels gegroeid naar 3.297 exemplaren met een gezamenlijke capaciteit van 985 MWp.
	Tot nog toe zijn 1.664 projecten met (grotere) SDE 2014 beschikkingen geïdentificeerd (single-site, multi-site en "onbekend"), met in totaal 538 MWp aan capaciteit daadwerkelijk opgeleverd.
	Dit betekent dat SDE 2014 tm. 16 oktober 2018 reeds voor minimaal 61% van de oorspronkelijk beschikte capaciteit (883 MWp) is gerealiseerd (zie ook eerder verschenen gedetailleerdere analyse op basis van oudere RVO update van juni 2018, voor de beschikte volumes was het toen nog 59%)
	Voor de SDE regelingen zijn twee grafieken met uitsplitsingen per jaar-ronde gemaakt.
	Updates zijn gepubliceerd van grafieken die de impact van de forse schaalvergroting op de PV-projectenmarkt illustreren aan de hand van de vermogens van de grootste 10 projecten (allemaal grondgebonden), en van de grootste 10 rooftop projecten.
	Voor kalenderjaren 2015 en 2016 zijn inmiddels binnen uitsluitend de single-site projecten markt volumes gevonden van 137 MWp resp. 253 MWp (marktgroei in die jaren, in de projecten sheet van Polder PV)
	Dit betekent dat t.o.v. de laatste afschattingen van de jaarlijkse marktgroei van PV door het CBS (2015 518 MWp, 2016 609 MWp), bovengenoemde volumes van alleen de single-site projecten voor die jaren, bekend bij Polder PV, aandelen zouden hebben gehad van 26%, resp. 42% op het totaal.
	Het voorlopig gevonden volume is voor 2017 inmiddels al 278 MWp, met naar verwachting waarschijnlijk nog veel, momenteel nog niet bekend volume toe te voegen.
	In de projecten lijst update van 16 oktober 2018 zijn inmiddels maar liefst 2.257 single-site installaties per stuk 100 kWp of groter opgenomen (vorige update: 1.797 projecten).
	Het gezamenlijke vermogen van deze groep grote >=100 kWp installaties was al 970 MWp (status feb. 2018: 656 MWp).
	Van deze installaties zijn reeds met zekerheid aan het net gekoppeld 118 stuks, elk met een omvang van 1 MWp of groter*.
	Die 118 "grootste single-site installaties" hebben al een gezamenlijke capaciteit van 385 MWp (status feb. 2018: 221 MWp). Dat is 33% van de totale capaciteit bij de single-site projecten in de Polder PV spreadsheet.
	Het grootste Nederlandse netgekoppelde PV project is in de 16 oktober 2018 update nog net aan Sunport Delfzijl, 30,8 MWp, ruim 116.000 panelen. Wat medio december 2016 is opgeleverd.**
	De grootste nieuw toegevoegde installatie in 2018 is, tm. peildatum 16 oktober 2018, fase I van het dunnelaag zonnepark Groene Hoek oostelijk van Hoofddorp (Haarlemmermeer, NH), 15 MWp. Het werd uitgevoerd door ontwikkelaar SolarEnergyWorks (Utrecht), die het project heeft doorverkocht aan het Duitse investerings-fonds Blue Elephant Energy uit Hamburg.
	Het systeem-gemiddelde vermogen van alle genoemde 7.190 single-site projecten is flink verder gestegen, van 132 kWp naar 164 kWp per installatie.
	Verwacht wordt, dat in werkelijkheid de reeds gerealiseerde PV project volumes in Nederland zelfs nog behoorlijk groter zullen zijn (nog veel bronnen niet nageplozen, data achterstanden bij met name kleinere projecten, "gaten" in publieke informatie).
	Het aantal op 16 okt. 2018 bekende, netgekoppelde grond-gebonden installaties >=50 kWp ("zonneparken sensu stricto") is opgelopen tot 102 stuks, met een gezamenlijke capaciteit van 309 MWp. In de feb. 2018 update waren dat nog 64 exemplaren met een gezamenlijke capaciteit van 167 MWp. Er is een duidelijke, sterke toename, van de opgeleverde capaciteiten van dergelijke grondgebonden, ook wel "vrije-veld" installaties (ook grafisch geïllustreerd).
	In de detail analyse wordt uitgebreid ingegaan op diverse ratings, met de positie van de 12 provincies op het gebied van de grote(re) single-site PV projecten. De rating volgorde kan zeer verschillend zijn, afhankelijk van de gekozen parameter.
	In absolute zin blijft Noord-Brabant, met 166 MWp (vorige update: 128 MWp), de provincie met de hoogste opgestelde "single-site project-capaciteit", met grote afstand tot de numero 2 (Noord-Holland, 135 MWp).
	Bij het aantal grote(re) PV projecten per inwoner, is Flevoland met stip kampioen (108 projecten/100.000 inwoners).
	Bij de gemiddelde capaciteit van grote(re) single-site PV projecten per inwoner tekent zich een duidelijke kopgroep af van 3 provincies: Flevoland, Groningen, resp. Friesland (208, 206, resp. 185 Wp/inwoner).
	Kijken we naar opgesteld vermogen per oppervlakte eenheid per provincie, is inmiddels, na nogal wat positie wijzigingen in het verleden, Groningen kampioen met 405 Wp/hectare aan grotere single-site projecten.
	In diverse provinciale ratings is Provincie Groningen sowieso gestegen of heeft ze haar positie op het gebied van capaciteits-parameters versterkt. Dit is wederom te wijten aan oplevering van diverse zonneparken. Vergelijkbare, doch minder sterke effecten zien we bij provincies Drenthe en Friesland.
	Wederom is een segmentatie naar netbeheerder gemaakt. Enexis en Liander hebben de meeste projecten en capaciteit bij de grotere PV projecten, en lijken elkaar enigszins in evenwicht te houden. Stedin volgt op afstand op de 3e positie.
	Een nieuwe statistische piketpaal is gezet: de agrarische sector is wat PV capaciteit betreft niet meer de grootste in ons land. De eerste positie is in de oktober 2018 update overgenomen door de sector "energievoorziening", waar onder grote zonneparken vallen. Deze heeft inmiddels 308 MWp in de projecten sheet van Polder PV, 28% meer volume dan de 241 MWp tot nog toe geteld in de agrarische sector (rooftop).
	In het overzicht van Polder PV is reeds een volume van 985 MWp aan SDE beschikte single-site projecten te vinden. Met "multi-sites" en een kleine categorie "onbekend" meegerekend, staat er al zo'n 1.025 MWp aan projecten met SDE beschikking in de projecten lijst.
	Binnen de SDE 2014 regeling is, wat opgeleverde capaciteit betreft in de spreadsheet van Polder PV, reeds 538 MWp gerealiseerd. Dat is 61% t.o.v. van oorspronkelijk beschikt volume (883 MWp), en 84% t.o.v. het in juni 2018 door RVO gepubliceerde overgebleven beschikte volume (excl. uitval), 642,5 MWp.
	Er zijn naar beste weten van Polder PV al minimaal 161 relatief kleine postcoderoos projecten, een gezamenlijk volume van "slechts" 15 MWp hebbend, opgeleverd. Dat is qua geïmplementeerde capaciteit wel bijna een verdubbeling t.o.v. de vorige update. Het grootste project heeft nu een omvang van bijna 1 MWp (BuurtZon project Arnhem). Bovendien staat er een zeer groot volume van minimaal 305 stuks met een minimaal geplande capaciteit van zo'n 38 MWp klaar in de map "pending".
	Het aantal plannen voor grote(re) PV projecten blijft sowieso onverminderd (en extreem) hoog. Er staat 6,9 GWp aan in pers / nieuwsberichten "benoemde" projecten klaar in een separate spreadsheet "pending" bij Polder PV. Daarvan lijkt minimaal een volume van 3,2 GWp aan specifiek benoemde lokaties meer of minder "serieus" en in meer of minder gevorderd plan- of bouw stadium te zijn. Deels vanwege de aanwezigheid van SDE beschikkingen, deels vanwege "zonder meer haalbare rooftop" potentie.
	Onderdeel van die enorme portfolio "pending" is een verzameling van al 179 grondgebonden PV projecten met reeds verzilverde SDE beschikkingen, met een gezamenlijke capaciteit van 1,5 GWp. NB: dit is nog exclusief het tijdens publicatie van deze analyse nog niet bekende, te verwachten volume wat uit SDE 2018 ronde II ("najaars-ronde") moet gaan komen.
	Er is dus een blijvende, zeer hoge potentie, om de Nederlandse zonnestroom markt zeer hard verder te laten groeien. Ook / mede op het gebied van de grote projecten markt.

* In deze update van 16 oktober 2018 zijn geen recentere projecten opgenomen, of projecten waarvan na die update datum duidelijk is geworden, dat ze reeds zijn opgeleverd. Er zitten maar liefst 5 (!) grote grondgebonden zonneparken bij, waar onder Scaldia in Vlissingen-Oost (zie tweede voetnoot hier onder). En 2 grote rooftops, waarvan 1 van 1,1 MWp, een eerste fase van een groot project op een winkelcentrum in noord Nederland, wat eerder dit jaar reeds blijkt te zijn opgeleverd. Vrijwel dagelijks worden nieuwe opgeleverde projecten gemeld, of oudere, voorheen nog niet bekende installaties, getraceerd. En opgenomen in de grote projecten sheet.

** Sunport is inmiddels "verdrongen" door een nog groter project van dezelfde initiatiefnemer (Hans Hoven), Scaldia, op de grens van Vlissingen en Borsele, in het industriegebied oostelijk van Vlissingen in Zeeland (54,5 MWp, zie details op nieuwe project pagina van bouwer ib vogt). Dit project werd 1 november 2018 officieel geopend, en zal in een volgende update van de Polder PV spreadsheet in de cijfers worden opgenomen.

Voor uitgebreide toelichting op deze grafische abstract van mijn bijgewerkte single-site PV-projecten overzicht, diverse andere tale-telling grafieken, en een diepgaande bespreking van diverse zaken rond deze materie, zie de gedetailleerde analyse.

Herhaalde oproep. Mede gezien de omvangrijke markgroei potentie, en problemen met het snel helder krijgen van opgeleverde volumes aan PV projecten: levert u s.v.p. informatie aan Polder PV over de door u reeds opgeleverde >=15 kWp PV projecten in Nederland. Waarvoor dank!

Oproep bijdrage project lijsten Mocht u Polder PV willen helpen om de grote projecten sheet >= 15 kWp verder te vervolmaken, stuurt u dan s.v.p. een e-mail om uw eventuele contributie kenbaar te maken. Wat niet reeds publiek is gemaakt, zal beslist niet door mij aan derden worden doorgegeven of met naam en toenaam worden geopenbaard. Eventueel verstrekte project gegevens blijven geheim, tenzij expliciet anders aangegeven. Polder PV is bereid om een Non-Disclosure Agreement te ondertekenen, mocht dat gewenst zijn. Met grote dank voor uw hulp.

Verder s.v.p. lezen op de uitgebreide pagina met detail gegevens over Polder PV's zonnestroom projecten data voor Nederland. Met nog veel meer grafieken (provincie niveau, netbeheer verdeling, solarparken, schaalvergroting effecten, etc.):

PV projecten >= 15 kWp Stand van zaken grote PV projecten overzicht van Polder PV dd. 16 oktober 2018

 

---

NAAR INDEX PAGINA

^ TOP

---

2 november 2018: CertiQ oktober rapportage 2. Nieuwe prognose eindejaars-volume 2018. Op basis van de eerste pogingen van Polder PV om het mogelijk geaccumuleerde gecertificeerde PV volume bij CertiQ voor eind 2018 af te schatten, en de net bekend geworden - record - cijfers voor oktober, doe ik in dit artikel een nieuwe poging tot een betere voorspelling. Voor de eerste 4 exemplaren zie artikelen van 6 juli, 23 augustus, 7 september, en 3 oktober jl.

Net als bij de eerste pogingen n.a.v. de juni, juli, augustus, en september rapportages, heb ik op basis van de nieuwe toevoeging voor oktober zowel een rechtlijnige (zwart), als een (best-fit 6e graads) polynoom (rood) trendlijn uitgezet. Eerstgenoemde, die door de begin- en eind-waarden van de snelle groei periode is getrokken (juni 2015 resp. oktober 2018), geeft een "logische minimum waarde" van, eind 2018, grofweg zo'n 1.430 MWp. Minimum, omdat er een enorme groei versnelling in die periode heeft plaatsgevonden, zoals weergegeven door de gele kolommen (= data uit maandrapportages CertiQ). Een "logischer" curve is de best-fit 6e graads polynoom (berekend door Excel), die bij gecontinueerde (doch niet "zekere") trend, uit zou komen op een "maximale" waarde van zo'n 1.535 MWp, eind 2018. Beide volumes zijn wederom hoger dan geprognosticeerd op basis van de eerder verschenen cijfers voor augustus.

Om aan de voorzichtige kant te blijven, nemen we het midden tussen deze twee uitersten als voorlopige nieuwe extrapolatie voor het te behalen geaccumuleerde volume aan gecertificeerde capaciteit bij CertiQ. Polder PV verwacht nu dus (minimaal) grofweg zo'n 1.480 MWp capaciteit in de boeken bij de TenneT dochter, eind dit jaar. Als ook de - nog zeer onzekere - prognose voor het totale volume van de Nederlandse markt er naast wordt gelegd (voorlopig minimaal 1,5 GWp jaargroei, en eind 2018 mogelijk zo'n 4,4 GWp accumulatie, op basis van extrapolaties vanuit cijfers QIII Alliander), zou dat kunnen betekenen dat het aandeel van CertiQ (bijna gehele volume: SDE gesubsidieerd) op het totaal van die accumulatie mogelijk al tegen de 34% zou kunnen gaan worden, eind dit jaar (zeg maar ruim een derde van totale volume). Of dat ook uit gaat komen, zullen we t.z.t. wel zien, als alle cijfers min of meer als "definitief" kunnen worden beschouwd. Er kan beslist nog het een en ander aan die uitgangs-data gaan veranderen. Zie dit s.v.p. dan ook als een "denkrichting", en niet als een betrouwbaar eind resultaat.

CertiQ jaargroei in 2018 mogelijk al richting de helft van nationale volume ?
Uitgaande van de bijgestelde eindejaars-capaciteit voor 2017 in het revisie rapport van CertiQ, 729 MWp, zou een - minimaal - EOY volume van 1.480 MWp eind 2018 kunnen leiden tot een jaargroei van - minimaal - 751 MWp in 2018. Maar aangezien oude maandrapport cijfers door CertiQ in het verleden altijd later opwaarts zijn bijgesteld, zal het zeer waarschijnlijk worden, dat het gecertificeerde eindejaars-volume zal verdubbelen t.o.v. dat van eind 2017. En zal de jaargroei bij CertiQ, nog slechts 303 MWp in 2017, mogelijk zelfs al zo'n 2 en een half maal zo groot gaan worden in 2018. Dit gaat onherroepelijk betekenen, dat het aandeel van het nieuwe gecertificeerde volume bij CertiQ al rap richting de helft zal kunnen gaan van de totale jaargroei van alle zonnestroom capaciteit in Nederland. Hoe dat uiteindelijk zal gaan uitpakken, zal sterk afhangen van de later bij te stellen, nog lang niet bekende "definitieve cijfers".

In onderstaande tabel de verschillen tussen de EOY 2018 prognoses zoals gedaan op basis van de maandrapportages van juni tot en met oktober 2018.

trendlijn extrapolaties CertiQ PV volume EOY 2018 (MWp)	Juni 2018	Juli 2018	Augustus 2018	September 2018	Oktober 2018		Verschil juni - juli (MWp)	Verschil juli - aug. (MWp)	Verschil aug. - sep. (MWp)	Verschil sep. - okt. (MWp)		Verschil juni - okt. (MWp)	Verschil juni - okt. (%)
rechtlijnig	1.180	1.225	1.280	1.325	1.430		45	55	45	105		250	+21,2%
polynoom	1.425	1.470	1.490	1.505	1.535		45	20	15	30		110	+7,7%
gemiddelde	1.303	1.348	1.385	1.415	1.480		45	37	30	65		177	+13,6%

Aan de resultaten in bovenstaande tabel is te zien dat er alweer een opwaartse bijstelling van 21,2% voor de rechtlijnige extrapolatie, 7,7% voor de verwachting op basis van een polynoom trendlijn, en 13,6% voor het gemiddelde van die twee trends is geweest, tussen de voorspellingen gedaan op basis van de cijfers in de juni resp. oktober rapportages.

In een volgende update zal ik uiteraard weer een nieuwe, bijgestelde prognose gaan doen. Deze zal "steeds beter" worden, omdat een steeds langere data reeks aan de basis zal staan van de berekende trendlijnen, en het niet in de lijn der verwachtingen ligt dat er op korte termijn serieuze trendbreuken in de historische evolutie zullen ontstaan. Bovendien hebben we inmiddels natuurlijk nog maar 2 maand rapportages te gaan, dit jaar. Én de wetenschap, dat CertiQ later, reeds gepubliceerde jaarcijfers altijd heeft aangepast. En wel: in opwaartse richting. Zie daarvoor ook de paragraaf "Eerdere prognose PPV voor jaargroei 2018 wellicht nog 'te conservatief' ?" in de eerste publicatie van Polder PV n.a.v. het recent verschenen augustus rapport.

CertiQ rapportage bespreking oktober 2018 - 1: zonnestroom
Prognoses evolutie CertiQ capaciteit 2018 - 2: juni, juli, augustus, september, oktober (huidige artikel)
CertiQ rapportage bespreking oktober 2018 - 3: garanties van oorsprong

Brondata: CertiQ, uitwerking: Polder PV

---

---

---

---

1 november 2018. Derde goede nieuws - Sonnenertrag weer on-line ! Eerder al kreeg ik een hoopgevend bericht doorgespeeld, dat de initiatiefnemers van Europa's grootste on-line portal voor de verzameling en presentatie van zonnestroom productie data, Sonnenertrag.eu (NL equivalent: Zonnestroomopbrengst.eu), bezig waren om hun onder de aangescherpte Europese privacy wetgeving in juni dit jaar gestrande portal weer op de rails te krijgen.

Op 1 augustus werd door Jürgen Haar (Elektron nick op het beroemde forum voor alles rond fotovoltaïsche opwekking van elektriciteit), een Duitstalige blog op het enorme Photovoltaikforum.com portal gezet, "Neustart Sonnenertrag", waarin al kond werd gedaan van die plannen tot herstart, ditmaal onder de paraplu van de verantwoordelijke organisatie, Photovoltaikforum GmbH gevestigd te Kirchdorf (BRD), de nieuwe eigenaar. Er waren wel nogal wat voetangels op te ruimen, maar inmiddels lijkt alles weer in kannen en kruiken, en is het portal weer actief! Sterker nog, alle data lijken nog te zijn behouden, inclusief de reeks handmatig ingevoerde maand waarden van Polder PV. Die aldaar onder de nick flachlander schuil gaat.

Om weer data te kunnen invoeren dient wel een zogenaamde Datenschutzrichtlinie (met 59 artikelen ...) te worden gelezen (* kuch *) en geaccepteerd.

Polder PV heeft direct zijn eigen missende maandwaarden (vanaf maart 2018, daarna ging niet meer vanwege het van het net halen van het portal in de zomer dit jaar) ingevoerd, en als vanouds werd door het portal automatisch een van de volgende grafieken gegenereerd, voor flachlander.

Jürgen Haar en alle andere medewerkers die Sonnenertrag groot hebben gemaakt (met name Lothar Beer en Peter Wager, zie eerste kennismaking met de Nederlandse versie, in 2008), en die er zoveel energie in hebben gestoken om het portal (weer) on-line te krijgen - en te houden: herzlichen Dank, von der erste Sonnenertrag dateien kontribuant aus die Niederlande, Polder PV!

En nu maar hopen dat Sonnenertrag nog een lang leven is gegund, zonder "verdere toestanden uit Brussel" ...

https://www.sonnenertrag.eu (grootste onafhankelijke, niet aan specifieke hardware gebonden Europese zonnestroom productie data portal. Productie gegevens van, anno begin november 2018, 13.076 PV installaties / 365 MWp, verspreid over 36 landen, met zwaartepunt Duitsland, 4.135 installaties, en Nederland, op 2e plaats met 533 PV projecten)

http://www.zonnestroomopbrengst.eu (Nederlandstalige versie)

---

---

1 november 2018. Alweer een byzonder "voorval" bij Polder PV: oktober eerste maal structureel netto (zonne)stroom over. Oktober was, afgezien van de zeer zonnige najaars-periode, nog in een ander opzicht opvallend te noemen, bij Polder PV. Wat deels met de grote hoeveelheid zonlicht voor die maand te maken had. Deels met het feit dat ik al geruime tijd een extra (niet bemeten) "terras zonnepaneel" inzet als ik thuis ben, wat voor extra zonneprik invoeding zorgt. En voor een laatste deel met het feit dat we ruim een week afwezig waren (wandel/fietsweek in Bayern, zie o.a. deze Tweet). Vanwege die week afwezigheid, wanneer we sowieso een marginaal verbruik hebben (enige stroom consumptie bronnen toen, vanwege beperkte periode, mechanische ventilatie op basis-stand, en zeer energiezuinige koelkast ditmaal - met moestuin diepvries producten on board - aan gelaten), was de stroomconsumptie in oktober laag. De PV installatie draaide uiteraard gewoon full-speed door, en er werd dus regelmatig zonnestroom overschot door onze netmeter "naar buiten" gestuurd bij zonnig weer. Wat hoogstwaarschijnlijk direct weer door de buren - via hun netmeters - werd opgesoupeerd ("groen" stroom contract of niet).

Het resultaat na het verwerken van de door mij al sedert 1996 (!) bijgehouden einde-maand meterstanden is als volgt. Nota bene, meterstanden door mij afgelezen ook voor centrale voorzieningen, derhalve elke keer eind van de maand de standen van: 1x enkeltarief elektra (eigen meter), 1x sluwemeter dag/nacht tarief 4 standen (afname / invoeding), 1x check status eigen (kook)gasmeter [uiteraard, bij dicht gedraaide hoofdkraan, stabiel, al maanden geen afname meer vanwege overstap op elektrisch koken], gasmeter centrale keuken, warmtemeters (x2), watermeters (x2), en verbruikt aantal "emmers" regenwater voor toiletspoeling, en stroom consumptie computer voor de eigen huishouding ... Voor elektra, in grafiek:

De klassieke stroom verbruik en productie evolutie per maand bij Polder PV (maandbalans op basis van einde-maand cijfers van de enkel tarief Ferraris meter). Helemaal rechts de nieuwste toevoeging, het resultaat voor oktober 2018. Wat blijkt? We hadden die maand, voor het eerst "structureel" in onze geschiedenis sedert 1996, in die herfstmaand, netto stroom óver. En wel, 14 kilowattuur. Slechts 2 kWh minder overschot dan in de voorgaande maand (waarin 20% meer zonnestroom werd opgewekt dan in oktober, vorige artikel). Wat natuurlijk deels had te maken met onze week lange afwezigheid. Slechts 1 maal eerder hadden we in oktober een heel klein beetje stroom "over", in 2011, toen we de eerste week van die maand ook elders vertoefden. Maar in oktober 2011 was dat slechts een zeer gering overschot van 2 kilowatuur. Het uit 2 personen bestaande huishouden van Polder PV, had in oktober 2018, waarbij de rest van de maand wederom volcontinu aan zonnestroom statistieken en de website is gewerkt, 7 maal zoveel netto stroom over. En "schonk" dat (volautomatisch) aan de buitenwereld.

Nota bene: we verbruiken per dag gemiddeld genomen maximaal zo'n 3 kWh, meestal veel minder (ondanks overstap op elektrisch koken). We hebben een relatief zeer bescheiden PV installatie aan ons net hangen, van 1,34 kWp. "Moderne" residentiële installaties hebben al gauw 12 flinke knapen à 280 Wp, dus zo'n 3,4 kWp op het dak. Daar zal het, bij relatief lage consumptie en hoge productie in oktober, onder vergelijkbare condities, al snel tot een "negatieve stroombalans" kunnen komen onder dergelijke condities.

Bron:
Maandelijkse meterstanden aflezingen Polder PV (sedert 1996)

---

---

1 november 2018. Op naar een byzonder productief 2018 - zonnestroom opbrengst 1e 10 maanden naar 2e plaats. Gezien de vele juich berichten over mooie oktober dagen, de eerder al in het geheugen gegrifte, prachtige (en koude) februari maand, en, vooral, de lange reeks zonnige dagen in de hete zomer, zat het er in dat de cumulatieve productie "interessante" zaken zou gaan tonen, als we de balans rond de maandwisseling weer zouden gaan opmaken. En dat is natuurlijk ook uitgekomen, zoals we kilometers van tevoren aan konden zien komen. 2018 is nu al bij Polder PV, mét zijn 18 jaar oude deelsysteem van 10 zonnepanelen (eind oktober 2001 volledig draaiend), met de opbrengsten in de eerste 10 maanden, het op een na beste jaar wat de zonnestroom productie betreft. Een mooi bericht om de hon-derd-en-vijf-tig-ste zonnestroom nieuwspagina op Polder PV mee te beginnen ...

• 4x 93 Wp iets W. van Z. 26,618 kWh (71,6 kWh/kWp) -19,5% t.o.v. september
• 6x 108 Wp iets W. van Z. (2 voorste, 4 achterste rij) 44,188 kWh (68,2 kWh/kWp) -20,5%
• 2x 108 Wp pal Z. 15,642 kWh (72,4 kWh/kWp) -18,6%
• 2x "50" Wp" (geflasht: 98,3 Wp) Kyocera iets W. van Z. 7,616 kWh (77,5 kWh/kWp) -18,3%
• alle 14 zonnepanelen totaal (1,34 kWp) 94,064 kWh (70,4 kWh/kWp) -19,7%