8 oktober 2019: "Vroege" CertiQ update september 2019 - groei gecertificeerde zonnestroom weer naar normaler niveau, 72 MWp nieuw toegevoegd, nieuw kwartaal record (440 MWp). Na de explosieve toename in de net op Polder PV gepubliceerde CertiQ update voor augustus (artikel hier onder), volgde al rap een heel wat bescheidener toevoeging in het op 7 oktober geopenbaarde nieuwe overzicht over de maand september. Er werd netto een volume van 71,9 MWp* nieuwe PV capaciteit toegevoegd, verdeeld over 368 nieuwe projecten. Zoals reeds voorspeld, zijn met laatstgenoemde toevoeging inmiddels meer dan twintigduizend gecertificeerde PV projecten bij CertiQ ingeschreven. Met deze toevoegingen is eind september een geaccumuleerde gecertificeerde capaciteit van 2.571,9 MWp ontstaan. In augustus werd ook al een hoge gecertificeerde productie van ruim 267 GWh (in eerste instantie) bijgeschreven in de CertiQ databanken.

In de detail analyse hier op volgend wordt korter ingegaan op de wijzigingen en aanvullingen, deels grafisch verbeeld. Voor uitgebreide toelichting ter referentie, gebruik s.v.p. daarvoor het net gepubliceerde artikel met analyse van het augustus rapport van de TenneT dochter.

1. Ontwikkeling van aantallen gecertificeerde zonnestroom installaties

Nieuwe aantallen installaties in bovenstaande grafiek, rode curve, met als referentie de linker Y-as. In september kwamen er netto 368 nieuwe PV projecten bij, 35 installaties minder dan in augustus. De laatste maanden is het tempo gemiddeld omhoog gegaan t.o.v. de voorgaande periode, en liggen de toevoegingen inmiddels rond de 400 projecten nieuw per maand.

De accumulatie is te zien aan de blauwe kolommen curve in bovenstaande grafiek. Zoals reeds in de vorige analyse voorspeld, is in de september rapportage de twintigduizend gecertificeerde zonnestroom projecten inmiddels gepasseerd, en kwam het totaal op 20.028 exemplaren (gemarkeerd datapunt rechtsboven). Dit is weliswaar nog steeds een zeer gering aandeel op het totaal aantal PV systemen in Nederland, wat mogelijk al over niet al te lange tijd richting de 1 miljoen stuks gaat (dominant residentieel). Maar bij de capaciteit zal de projecten markt op termijn de residentiële sector in gaan halen.

Voor alle CertiQ data geldt: Netto effect = aantal bijschrijvingen minus het aantal uit de CertiQ databank verwijderde PV-projecten per maand.

Grafiek met de variatie in de (netto) groei van de aantallen installaties per maand (rapport) bij CertiQ. De nieuwe volumes gerealiseerde projecten per maand nemen weer toe vanwege de enorme stapel aan SDE beschikkingen die wordt uitgevoerd. Na het voorlopige jaar record van netto 443 nieuwe projecten in juli 2019 volgden 2 weer iets "mindere" maanden: 403 nieuwe installaties in augustus, 368 in september. Het gemiddelde van de eerste drie kwartalen lag eind september 2019 op netto 342 nieuwe installaties per maand (horizontale gele stippellijn). Dat is al een factor 1,6 maal het kalenderjaar gemiddelde in 2018 (210 stuks/mnd), 2,2 maal dat van 2017 (158 stuks/mnd), resp. 3,3 maal dat van 2016 (105 stuks/mnd).

Wel kunnen deze volumes (evenals die voor de capaciteiten) achteraf nog worden bijgesteld door wijzigingen in de primaire database van CertiQ. De revisie voor 2017 gaf gemiddeld 143 nieuwe installaties per maand (1.717 nieuwe installaties in 2017). 9,5% lager dan uit de oorspronkelijke maand rapportages afgeleid kon worden. Nog steeds is er geen revisie over 2018 verschenen bij CertiQ.

Het nieuwe jaarvolume voor 2017 kwam volgens de maandrapporten uit op 1.898 installaties. In 2018 was dat 2.516 stuks. 2019 zit nu al op 3.082 exemplaren netto, reeds 22% meer volume dan in het gehele voorgaande jaar. Op het vlak van aantallen is er dus ook een duidelijke groei. Wederom hierbij het voorbehoud, dat totale volumes per jaar achteraf kunnen - en zullen - worden bijgesteld door CertiQ.

2. Capaciteit evolutie van gecertificeerde zonnestroom installaties

Voetnoot bij grafiek: de cijfers voor september 2017 zijn na vragen van Polder PV door CertiQ aangepast.
Voor de reden, zie analyse herziening september 2017 rapportage ! Ook voor juli 2019 is het aanvankelijk op 1 augustus 2019
verschenen maandrapport na interventie door Polder PV fors neerwaarts gecorrigeerd in een later gereviseerde versie.

In vergelijking met de groei van de aantallen nieuw geregistreerde gecertificeerde PV projecten (vorige grafiek), gaat het bij de netto toegevoegde capaciteit al een tijdje echt om opvallende, substantieel grotere volumes dan wat we in eerdere jaren hebben gezien. Met name in 2018 en 2019. Na de heftige revisie van het nieuwe netto volume voor juli 2019 volgde een nieuw, met nog wel wat vraagtekens omgeven historisch record van 270,9 MWp in augustus, wat het vorige record in februari dit jaar (165,0 MWp) verpletterde. In september viel de netto nieuwbouw terug naar nog maar 71,9 MWp. Dat lag rond het jaar gemiddelde van het voorgaande jaar, 2018, en was bijna even hoog als de maandelijkse toevoeging in dezelfde maand in dat jaar. Het nieuwe volume ligt wel fors onder het gemiddelde voor de eerste drie kwartalen in 2019. Dat wordt weergegeven door de gele stippellijn en is inmiddels weer wat lager geworden: 116,5 MWp/mnd (tm. aug. 2019 was dit nog 122,1 MWp/mnd).

Dat niveau is al een factor 1,6x groter dan het kalenderjaar gemiddelde in 2018 (70,9 MWp/mnd), 5,1 maal zo groot dan dat in 2017 (22,8 MWp/mnd), en 7,3 maal het gemiddelde volume in 2016 (15,9 MWp/mnd). De verwachting is, dat door voortgaande schaalvergroting in de projecten markt, het gemiddelde volume per maand nog verder zal gaan toenemen.

Het is mogelijk, dat er door CertiQ 1 of, logischer, meer grote zonneparken die in werkelijkheid pas in september aan het net zijn gekoppeld, "per ongeluk" in de resultaten voor augustus is / zijn opgenomen, wat het zeer grote nieuwe volume voor die maand zou kunnen verklaren. Dit blijft echte speculatie, zo lang we de detail data van CertiQ niet kennen. Deze worden sowieso nooit geopenbaard. Foute ingaves van grote projecten door netbeheerders zijn ook nog steeds een mogelijk alternatieve verklaring, om dergelijke hoge nieuwbouw cijfers te kunnen verklaren, gezien het verleden met twee door Polder PV gesignaleerde grote data incidenten (zie onderschrift grafiek).

3. Gemiddelde capaciteit & absolute volumes PV projecten (tot en met) september 2019

Als we uitgaan van de CertiQ cijfers zoals nu gepubliceerd, en "relatief weinig uitstroom" van verwijderde projecten in de data bestanden, en de maandelijkse netto toevoeging van 368 nieuwe installaties, met genoemde 71,9 MWp netto nieuwe capaciteit combineren, zou hier uit resulteren dat een "netto nieuw toegevoegd project" in de september 2019 update een gemiddeld systeem vermogen zou hebben gehad van ruim 195 kWp per stuk (grofweg 651 PV modules à 300 Wp). Dat ligt substantieel lager dan de 672 kWp gemiddeld voor de toevoegingen in augustus. Als de data van CertiQ correct zijn, is het waarschijnlijk dat in augustus meerdere grote zonneparken als "opgeleverd in de databank van de TenneT dochter" moeten zijn bijgeschreven. En dat het volume aan dergelijke grote projecten in september een veel bescheidener omvang heeft gehad.

De gemiddelde nieuwe systeem omvang in de eerste 9 maandrapporten van 2019 komt inmiddels, met 3.082 nieuwe projecten en bijna 1.049 MWp nieuwe capaciteit, op ongeveer 342 kWp (iets lager dan tm. augustus, 360 kWp). Dat is in eerste instantie al 23% meer dan het (voorgaande) record kalenderjaar volume in 2018 (ruim 851 MWp op basis van maand rapportages). Met nog een heel kwartaal te gaan. In dezelfde drie kwartalen in 2018 waren die cijfers nog 1.788 nieuwe installaties, 578 MWp, resp. een gemiddelde systeem omvang van 323 kWp. Ook hier dus weer een sterke groei van zowel de aantallen, als, met name, de daarmee gepaard gaande nieuwe capaciteiten, in de eerste 9 maanden van 2019. Waarbij de project omvang gemiddeld genomen, beperkt, met bijna 6%, verder is toegenomen vanwege de enorme eerdere toevoeging in augustus. Deze verhoudingen kunnen later dit jaar nog wijzigen, vooral omdat er de nodige grote grondgebonden installaties afgerond gaan worden voor het eind van het jaar.

Voor evoluerend systeemgemiddelde bij de totale accumulatie in het CertiQ dossier, zie paragraaf 7.

Wat de absolute volumes betreft: in 2019 zijn tm. september, volgens de maand rapportages, al 72% meer nieuwe projecten bijgeschreven dan in de eerste 9 maanden in 2018. Bij de capaciteit is het inmiddels al 81% meer dan in 2018. De 1.049 MWp nieuwe gecertificeerde capaciteit in de eerste 273 dagen van 2019 is al 4% hoger dan de eindejaars-accumulatie van het jaar 2014 (CBS: 1.007 MWp, totale volume, dus ook grotendeels niet bij CertiQ bekende grote residentiële deelmarkt). En is al 69% van de kalenderjaar toevoeging voor record jaar 2018 (voorlopig cijfer CBS: 1.511 MWp, totale volume). Met nog drie (drukke !) maanden te gaan om het kalenderjaar vol te maken.

4. Kwartaal cijfers CertiQ maandrapportages - QIII afgerond

Groeicijfers per kwartaal. De volumes voor de eerste drie kwartalen in 2019 geven allen nieuwe records t.o.v. de vergelijkbare periodes in 2018. Achtereenvolgens QI 314 MWp (89% meer volume dan in QI 2018), QII 295 MWp (43% meer dan in QII 2018), resp. met september afgerond QIII, een nieuw record kwartaal volume, 440 MWp. Wat maar liefst 115% hoger ligt dan in QIII 2018 (205 MWp).

5. Half-jaar cijfers CertiQ maandrapportages - tm. september 2019

Let s.v.p. ook in deze grafiek op de disclaimer betreffende mogelijke, nog niet "ontdekte" onvolkomendheden van de CertiQ data. De Y-as geeft de nieuw gerapporteerde capaciteiten in MWp, volgens de maandrapportages in de getoonde half-jaren. Op de X-as per kolom de resultaten van de 6 maand rapportages uit de half-jaren (HI = jan. tm. juni; HII = juli tm. december) sinds 2010, tot en met het eerst afgeronde half-jaar voor 2019. Met een voorlopig nieuwe record capaciteit van 608 MWp. Reeds 63% meer dan het volume in de vergelijkbare periode in 2018 (372 MWp). Helemaal rechts de eerste resultaten voor HII 2019, juli-september, toegevoegd, weergegeven als gearceerde kolom waar nog veel volume bij gaat komen (resultaten van de laatste 3 maanden). De eerste 3 maanden van de tweede jaarhelft laten al 440 MWp groei zien. Als het laatste kwartaal minimaal hetzelfde volume gaat brengen, wat waarschijnlijk is gezien de trends, kan er alleen al in de tweede helft van 2019 mogelijk minimaal zo'n 880 MWp bij gaan komen. Wat minimaal 84% groei t.o.v. de tweede jaarhelft van 2018 (479 MWp) zou kunnen gaan opleveren. Ook hieruit blijkt wederom, dat de groei in het CertiQ dossier fenomenaal is, zoals al enkele jaren door mij in andere vormen gerapporteerd.

6. Accumulatie van gecertificeerde PV capaciteit

De trendlijn in de grafiek is in deze update (september 2019) gelijk gehouden aan die voor de voorgaande versie (rood: 5e graads polynoom, "best fit"). Piketpalen voor volumes van, inmiddels, telkens 400 MWp, zijn met vertikale blauwe stippellijnen aangegeven. In 2018 vond er een duidelijke versnelling van de gerapporteerde capaciteiten plaats, culminerend in een record toevoeging in december.

In 2019 ging het rap verder met de toevoegingen, van ruim 51 MWp in januari, tot een nieuw maand record van 270,9 MWp in augustus. Met de "relatief bescheiden" extra bijna 72 MWp in september, bereikte de zonnestroom databank van CertiQ een geaccumuleerde gecertificeerde capaciteit van 2.571,9 MWp. Het bereiken van de eerste "gecertificeerde" GWp kostte sinds eind 2009, toen er nog slechts 22 MWp PV capaciteit bij CertiQ bekend was (gecertificeerd), 8 een een half jaar. De tweede GWp heeft minder dan een jaar gekost. En gezien de snel in te vullen enorme SDE portfolio's, zal de derde GWp nog rapper worden behaald.

Het bereikte volume van bijna 2,6 GWp in het september rapport is reeds een factor 117 maal het volume eind 2009 (22 MWp). En al 19,9 maal het volume in juni 2015 (129,5 MWp), vlak voordat de hoge groei bij CertiQ manifest werd. De tussenpozen tussen het bereiken van de nieuwe "400 MWp" piketpalen bij de geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteiten zijn de afgelopen drie jaar steeds korter geworden. Voor een nieuwe prognose voor eind 2019, gebaseerd op dit diagram, zie de laatste grafiek in dit artikel.

7. Evolutie systeemgemiddelde capaciteit bij accumulaties CertiQ dossier

Met de aanhoudend forse groei van de accumulatie van (gecertificeerde) zonnestroom capaciteit, blijft ook de gemiddelde projectgrootte nog steeds sterk groeien in de cijfers van CertiQ. Zoals weergegeven in bovenstaande grafiek, met een "best fit" 4e graads polynoom als trendlijn (rood). Het systeemgemiddelde nam vorig jaar al sterk toe, van 46,6 kWp (eind december 2017) naar 89,9 kWp gemiddeld eind 2018. In januari tm. september 2019 groeide het verder, van 91,5 naar zelfs 128,4 kWp. Dit is inmiddels ruim een factor 22 maal het gemiddelde begin 2010. En is al een factor 8,6 maal zo hoog dan de minimum omvang waarvoor een SDE "+" project sedert SDE 2011 (volgens wettelijk voorschrift) wordt geaccepteerd door RVO (15 kWp, blauwe stippellijn).

In het maand rapport van maart 2019 is de gemiddelde systeemgrootte bij de accumulatie aan gecertificeerde PV installaties bij CertiQ voor het eerst boven de 100 kWp gekomen.

De gemiddelde systeemgrootte van de netto toevoegingen in de september 2019 rapportage lag op een hoger niveau, 195 kWp (paragraaf 3). Het gemiddeld hoge niveau wordt structureler, omdat er steeds meer zeer grote (druppelsgewijs ook grondgebonden) projecten worden opgeleverd.

Dat het in de grafiek getoonde gemiddelde voor alle geaccumuleerde projecten bij elkaar een stuk lager ligt dan bij de maandelijkse toevoegingen, komt door het blijvend "drukkende effect" van de duizenden kleine residentiële PV installaties uit de eerste 3 SDE regelingen (vaak met een omvang van maar een paar kWp per stuk). De verwachting is, dat dit effect op het totale systeemgemiddelde nog lang zal aanhouden gezien hun volume. Pas als er continu véél, en ook zeer grote fysiek opgeleverde nieuwe SDE projecten gaan cq. blijven instromen bij CertiQ, zal dat effect (deels) worden opgeheven. Daarbij s.v.p. niet vergeten dat de duizenden kleine residentiële installaties ook voor 15 jaar een SDE (2008-2010) beschikking hebben (zie grafiek met de actuele aantallen per grootte categorie). Dus het gros daarvan zal beslist nog tot en met 2023 in dienst zijn, en geregistreerd blijven bij CertiQ. Zonder registratie immers géén (voorschot-betalingen voor) SDE subsidie meer.

8. Totaal CertiQ volume - extrapolatie tm. eind 2019

De verwachting is, dat Nederland in 2019 weer een record jaar tegemoet zal gaan zien, uiteraard vooral ook weer binnen de zwaar door SDE subsidies gedreven projecten markt. De grote vraag is natuurlijk: hoe "groot" wordt het CertiQ volume dit jaar? Gesproken wordt over mogelijk 2 GWp nieuwbouw voor heel Nederland, inclusief de gecertificeerde volumes (bijna uitsluitend SDE projecten), en de grote volumes aan residentiële en niet, of anderszins gesubsidieerde projecten. Hier onder ga ik daar wat alleen het CertiQ volume betreft (!) weer op in, met een nieuwe extrapolatie tot en met eind 2019. Dit, n.a.v. de blijvend hoge groei bij de accumulatie van de capaciteit, inclusief de nieuwe record toevoeging voor augustus, en het bescheiden volume voor september.

De voorlaatste keer dat ik een dergelijke extrapolatie grafiek maakte, was voor het eindejaars-volume van 2018 op basis van het november rapport dat jaar, waarbij ik destijds uitkwam op - zeer conservatief geschat - zo'n 1.470 MWp eind van het jaar. Het werd in het voorlopige (eerste) jaar rapport van CertiQ zelfs 1.523 MWp (weergegeven in de grafiek), dus ik was inderdaad "conservatief". En het zal, gezien de update historie van CertiQ, mogelijk zelfs nog meer gaan worden in een later dit jaar te verwachten, nog steeds niet verschenen update / revisie van de cijfers over 2018.

In de huidige extrapolatie grafiek hier boven doe ik een nieuwe poging, ditmaal voor eind 2019, inclusief de laatste update voor september dit jaar. Daarvoor heb ik wederom een rechtlijnige trendlijn vanaf de sterke groeiperiode (eind juni 2015, 129,5 MWp) via het laatst bekende maand resultaat (sep. 2019, 2.571,9 MWp) doorgetrokken naar de achterste blauwe vertikale stippellijn (peildatum eind 2019), waarbij ik op zo'n 2.715 MWp accumulatie kom (20 MWp hoger dan in de vorige inschatting op basis van de resultaten tm. de augustus rapportage, 2.695 MWp). Gaan we, logischer, uit van de best fit trendlijn door de maand resultaten, een (aangepast) 4e graads polynoom (rode curve), en bepalen we daarvan het snijpunt met genoemde blauwe stippellijn, komen we een stuk hoger uit, op zo'n 2.925 MWp (echter 115 MWp lager t.o.v. de vorige inschatting, 3.040 MWp, met name vanwege een aanpassing in Excel, voor een beter passende extrapolatie curve). Als we van deze twee extrapolaties weer, conservatief, het gemiddelde nemen, komen we op ongeveer 2.820 MWp als voorlopige "educated guess" voor het geaccumuleerde CertiQ volume, eind dit jaar (circa 50 MWp lager dan in vorige schatting, 2.870 MWp).

Gezien de hausse aan in bouw zijnde zonneparken, deels dit jaar nog op te leveren, zal dit een conservatieve inschatting zijn. Als we genoemde 2.820 MWp EOY 2019 aannemen, en daar het voorlopige EOY cijfer voor 2018 (minimaal 1.523 MWp) van af trekken, zou het "nieuwe gecertificeerde jaarvolume" al minimaal bijna 1.300 MWp kunnen omvatten. Waarschijnlijk is / wordt dat een absolute bottom-line.

9. Potentieel nieuw totaal volume 2019 - tweede poging

In de update tm. augustus heb ik een eerste "serieuzere" poging gedaan om te komen tot een onderbouwde prognose voor de mogelijk totale nieuwbouw van PV capaciteit in 2019 in Nederland. Zie daar voor de wijze van berekenen / afschatten. Hier onder geef ik kort de aangepaste cijfers weer, met medename van de resultaten voor september 2019 voor de CertiQ data. De eerste deel berekening geeft als resultaat dat het nationale volume van PV capaciteit achter kleinverbruik (KVB) aansluitingen voor alle netbeheerders eind 2018 grofweg zo'n 2.024 MWp kan zijn geweest. En dat de jaargroei in 2018 ongeveer zo'n 1 GWp zou moeten zijn in het KVB segment. Wat hoogstwaarschijnlijk, gezien de onstuimige ontwikkelingen in de PV markt voor woningen (incl. huur sector en nieuwbouw), ook een minimaal niveau zal worden voor 2019.

Gecombineerd met het hier boven afgeschatte nieuwe volume van 1,3 GWp aan uitsluitend gecertificeerde capaciteit (GVB aansluitingen, CertiQ dossier ge-extrapoleerd), geeft dit een potentieel totaal nieuw jaar volume van minimaal (!) 2,3 GWp voor kalenderjaar 2019 (GVB + KVB). Ondanks diverse aannames bij deze berekening, lijkt hiermee duidelijk, dat de al wat langer in de Nederlandse markt rondzingende "mogelijk 2 GWp groei in 2019" aan de conservatieve kant kan liggen. Want we hebben hierbij nog geen rekening gehouden met een forse groei van (ook) het residentiële segment in 2019, zoals de cijfers van Enexis kristalhelder laten zien in de update van juli dit jaar. Ergo: zelfs 2,3 GWp jaargroei in 2019 kan een minimum scenario blijken te zijn.

10. Gecertificeerde zonnestroom productie tm. augustus 2019

De "gemeten" producties van gecertificeerde zonnestroom worden door CertiQ ook in hun maand rapportages weergegeven. Dit zijn, wederom, altijd minimum inschattingen, omdat er vaak nog de nodige productie cijfers "na worden geleverd". Ook augustus 2019, het laatst beschikbare cijfer tot nog toe bekend gemaakt, heeft, na het nieuwe historisch record volume in juni, weer een hoog volume aan reeds gecertificeerde productie opgeleverd. Wat, gezien de voortdurend hoge nieuwe capaciteit toevoegingen natuurlijk helemaal niet vreemd is.

In bovenstaande grafiek in magenta de geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteit in de CertiQ databank, cumulerend in, voorlopig, 2.571,9 MWp in het september 2019 rapport (geel omrand punt rechtsboven, referentie: linker Y-as). Het tweede record was eerder in juni 2019 gevestigd, zie het rood omrande datapunt in de blauwe curve, rechts bovenaan (referentie: rechter Y-as, in GWh garanties van oorsprong toegekend per maand). Dat gaf al een volume aan van 278,1 GWh (met ook nog forse opwaartse bijstellingen te verwachten). Voor deze maand is nu dus al 68% meer gemeten productie bekend, dan in de "voormalige topmaand" juli 2018 (165,2 GWh). Het ligt in de lijn der verwachting, dat de volumes aan GvO's uit te geven voor minimaal de maanden mei tm. juli 2020 daar alweer in zeer substantiële mate overheen zullen gaan. Aangezien er tegen die tijd een forse hoeveelheid nieuwe capaciteit bij zal zijn gekomen, waarvan de extra productie meegenomen gaat worden...

Ook de gecertificeerde productie in augustus 2019 lag, net als het volume in juli, niet ver onder het nieuwe record in juni: 267,3 GWh aan nieuwe GvO's werden reeds door CertiQ uitgegeven. Ook dat volume zal later opwaarts worden bijgesteld. De verwachting is wel, dat vanaf september 2019 de hoeveelheden in de natuurlijke seizoens-cyclus weer snel omlaag zullen gaan totdat de herfst/winter periode is verstreken.

Rechts onderaan in de grafiek zijn de vier "winter-dips" zichtbaar (blauwe pijlen). Deze worden steeds "hoger", vanwege de continu toenemende capaciteiten, en de daarmee gepaard gaande - relatief geringe winterse - producties in die maanden, die bovenop de producties van de al langer bestaande installaties worden gestapeld.

Voor oudere kalender jaarcijfers van CertiQ, zie cijfer pagina "Zonnestroom in Nederland: gecertificeerd vermogen CertiQ 2018 - belangrijkste grafieken zonnestroom. Status update: 2018 1e versie" (er zijn nog steeds géén gereviseerde cijfers over 2018 bekend van de TenneT dochter)

Data: CertiQ maandrapportages (maandelijkse analyse updates door Polder PV)

8 oktober 2019: Late CertiQ update augustus 2019 - record* groei gecertificeerde zonnestroom capaciteit, hoge productie juli 2019, mogelijk naar 2,4 GWp groei "totaal" PV in 2019? Vanwege - waarschijnlijk welverdiende - vakantie, en late publicatie door TenneT dochter CertiQ, vandaag een update van de stand van zaken rond gecertificeerde zonnestroom (grotendeels SDE gesubsidieerd) in Nederland. In augustus is een nieuw record volume* van 270,9 MWp toegevoegd aan de registers voor (alleen) gecertificeerde zonnestroom capaciteit bij CertiQ, verdeeld over een hoog volume aantal nieuwe installaties, 403 exemplaren. CertiQ rondde augustus af met een geaccumuleerd volume van reeds 2,5 GWp aan gecertificeerde PV capaciteit in Nederland. Op basis van de laatst beschikbare data voor 2019, doet Polder PV voor het eerst een serieuzere poging om het potentieel aan totale jaargroei voor kalenderjaar 2019 vast te stellen - en komt daarbij uit op een opmerkelijk eerste resultaat van mogelijk minimaal 2,4 GWp nieuwe capaciteit.

13-15 augustus 2019: Progressie totale PV capaciteit bij Enexis, verwachtingen groei tot na 2021, PV capaciteit grootverbruik Nederland (herpublicatie: 16 augustus 2019).

Introductie
Dit artikel is herschreven. De reden is als volgt. Enexis Groep publiceerde op 12 augustus jl. een bericht met enkele cijfers en een link naar een info sheet met cijfers over realisaties en verwachtingen voor nieuwe capaciteiten per provincie, voor wind- en zonne-energie. Solar Magazine kwam de dag daarna (13 augustus) met een artikel over die materie, maar publiceerde ook cijfers die niet in het artikel van Enexis Groep stonden. Ondertussen had ik zelf al een artikel (oorspronkelijke versie van het exemplaar wat u leest) geschreven en gepubliceerd. Bij nader detail onderzoek ontdekte ik echter een discrepantie in de door Enexis gepubliceerde cijfers in vergelijking met die geopenbaard door Solar Magazine. Daartoe benaderde ik Enexis met de vraag hoe dat kwam, en welk cijfer klopte, en welk fout was. Ik kreeg vervolgens info graphics, en later een uitgebreid document, genaamd "Enexis maakt energie transitie mogelijk" toegestuurd. Hierin stonden nogal wat extra cijfers, die niet in het eerste artikel van Enexis Groep waren genoemd.

Toen ik de documentatie bestudeerde, merkte ik gaandeweg, na een intensieve discussie met mijn contactpersoon bij Enexis, op drie plekken in dat document inconsistenties van opgegeven cijfers, want ze werden op twee plekken genoemd / afgebeeld. Ten eerste de realisatie voor Groningen tm. 2018 (262 én 264 MWp werden genoemd, Klimaatmonitor / CBS hebben al een tijdje 264 MWp staan). Ten tweede een verwisseling van vermogens voor zonnestroom gecontracteerd tot 2021 in de provincies Noord-Brabant en Limburg. En, tot slot, vlak voordat het uitgebreide document door Enexis gepubliceerd zou worden nog een tweede verwisseling / inconsequentie. En wel, van de mogelijk te verwachten nieuwe volumes zonnestroom capaciteit vanaf 2021. Waarbij de cijfers van Overijssel en Limburg bleken te zijn verwisseld t.o.v. een andere tabel in hetzelfde document.

Dit alles kostte allemaal zo'n anderhalve dag van discussies en replieken tussen Enexis en Polder PV. Ook hadden de verwisselingen consequenties voor de optellingen in aparte staatjes met "zon + wind", waardoor e.e.a. in de soep leek te lopen. Het lijkt er op dat op 15 augustus pas alles, in ieder geval wat de zonnestroom cijfers betreft, op z'n pootjes terecht is gekomen, maar ik geef geen garantie dat alles nu correct staat. Voor windenergie heb ik zelf niet de moeite meer genomen om alle cijfers te gaan controleren. Ik ga er van uit dat alle data nu kloppen en consistent zijn.

Herschreven artikel met gewijzigde content

Op plaatsen waar mijn herschreven artikel aangepaste cijfers laat zien, heb ik dit duidelijk aangegeven met de toevoeging [gecorrigeerd] achter het opgegeven getal. Ik heb ook een grafiek toegevoegd, met de evolutie van de zonnestroom capaciteit in de Enexis provincies, volgens de CBS cijfers die bij Klimaatmonitor worden gepubliceerd. En die Enexis zegt te gebruiken in hun overzicht "Zonnestroom; vermogen bedrijven en woningen".

Waarschijnlijk naar aanleiding van de nodige commotie over de problemen met de elektrische capaciteit in, met name, de noordelijke provincies (status update capaciteit problemen 18 juli 2019, in deze tweet van 24 juli jl.), heeft Enexis Groep een artikel gepubliceerd, met de realisaties en de verwachtingen van nieuwe volumes voor zonnestroom en windturbine capaciteit, de komende jaren. De verwachtingen zijn, zoals inmiddels niemand meer mag verbazen, ronduit spectaculair. Maar ook de realisatie cijfers laten zeer interessante nieuwe zaken zien, die, voor zover ik weet, recentelijk nog niet publiek waren gemaakt. Zelfs niet in de jaarverslagen van deze netbeheerder. De op 1 na grootste van ons land.

Enexis inventariseert namelijk in haar laatste bericht de realisaties van zowel PV als windenergie voor haar gehele portfolio. Tot nog toe is uitsluitend (spectaculaire) progressie in het kleinverbruik (KVB) segment voor zonnestroom gepubliceerd (zie laatste bespreking van gecorrigeerde data, van 4 juli jl., 1e half jaar 2019 in perspectief). Waar af en toe nogal verwarrende cijfers - en correcties daar op - over werden geopenbaard. Waar Polder PV meerdere malen over heeft geintervenieerd (soms leidend tot intrekking van gepubliceerde artikelen). Over het grootverbruik (GVB) segment, wat beslist grote volumes moet hebben, gezien mijn ervaringen met mijn eigen, enorm hard gegroeide PV projecten lijst, deed Enexis er, curieus, het zwijgen toe.

Nu benoemt ze deze alweer niet expliciet of specifiek in het recente artikel, maar wel de totaal volumes. En omdat inmiddels de cijfers voor 2018 voor het kleinverbruik segment lijken te zijn geconsolideerd (1.257 MWp accumulatie KVB 2018; zie ook andere besprekingen Polder PV, referentie lijst onderaan het hierboven gelinkte artikel van 4 juli), kunnen we wat zinnige zaken over het GVB segment zeggen. En zelfs een poging doen om te kijken hoe dat in het hele land lag, eind 2018.

Totale volumes tm. 2018, volumes in opdracht tot 2021, en potentieel afschatting vanaf 2021

Enexis geeft een interessante tabel met zowel zonnestroom als windturbine capaciteit cijfers. Opgegeven worden (1) de realisatie cijfers per provincie (accumulatie over de periode van 1990, toen er nog vrijwel geen PV bestond in NL, en marginaal windturbine vermogen aanwezig was, tot en met 2018), (2) de capaciteiten die reeds zijn geclaimd tot 2021 en waarvoor opdrachten zijn gegeven aan Enexis (claim en vooruitbetaling, wat betekent "vaste reservering van de transport capaciteit, niet claimbaar door andere partijen, vanwege het gehanteerde first come, first served principe"), en (3) een poging tot afschatting van de volumes die geclaimd kunnen gaan worden vanaf 2021. Waarbij Enexis zich zegt te baseren op "verwachting op basis van de SDE subsidie regelingen en aanvragen". En waarop ze een "actuele doorrekening" heeft losgelaten.

De volumes zijn ronduit spectaculair. Gerealiseerd tm. 2018 zou er al, in totaal voor zonnestroom EN windenergie, 2.651 Megawatt [gecorrigeerd] aan capaciteit zijn geaccumuleerd in het netgebied van Enexis. In opdracht tot 2021 staat nog eens een volume van 2.194 MW. Daar overheen claimt Enexis een mogelijke extra uitbreiding met nog eens 3.378 MW aan mogelijk extra aangevraagde capaciteit voor zon en wind, vanaf 2021. In totaal komt dit volume alleen al voor Enexis (actief in de provincies Groningen, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant, en Limburg), op een zeer hoog volume van 8.223 MW [gecorrigeerd] uit, waarvan dus nog maar 32% zou zijn gerealiseerd tm. 2018.

Nieuwe grafiek - evolutie PV bij Enexis

Voor zonnestroom heb ik de volgende (nieuwe) grafiek gemaakt. Daarin de evolutie van de capaciteit in MWp per provincie in Enexis gebied. De cijfers heb ik direct uit het Klimaatmonitor portal gehaald, die haar data tegenwoordig van de syntheses van het CBS verkrijgt, en waar Enexis zich ook op beroept in haar overzicht "Zonnestroom; vermogen bedrijven en woningen", met peildatum juli 2019. Daarbij valt trouwens op, dat Enexis regelmatig cijfers neerwaarts afrondt, zelfs als het cijfer achter de komma 5 of hoger is, en er dus juist naar bóven afgerond zou moeten worden. Dit resulteert in iets van de Enexis cijfers afwijkende data in de grafiek, ook bij de totalen in het hele netgebied. De verschillen zijn wel klein, maximaal 3 MWp (hoger volgens CBS dan Enexis claimt) in 2012. Enexis laat alleen data vanaf 2012 zien. Ik heb de in Klimaatmonitor aanwezige data vanaf 2008 ook toegevoegd.

Voortschrijdende accumulatie van PV capaciteit in het netgebied van Enexis, per provincie. Drenthe (240 MWp) en Groningen (264 MWp), resp. Limburg (363 MWp) en Overijssel (369 MWp) liggen relatief dicht bij elkaar, Noord-Brabant is en blijft heer en meester wat de ontwikkeling betreft. Eind 2018 had de provincie, na een forse versnelling dat jaar, al 698 MWp PV capaciteit geaccumuleerd. Een factor 1,9 maal het volume van de nummer twee, Overijssel. Opvallend is de toename in Groningen in 2016. Dit is voor een belangrijk deel te wijten aan de netkoppeling (december 2016) van slechts 1 - voor die tijd grootste - zonnepark in Nederland, 30,8 MWp groot Sunport te Delfzijl. In de inset linksboven vindt u de totale accumulatie in het netgebied van Enexis. Wat een forse progressie laat zien de afgelopen jaren. Voorlopig - volgens de Klimaatmonitor / CBS data, eind 2018 culminerend in 1.933 MWp (Enexis rondt het totaal af op 1.934 MWp, maar heeft bij de "correct" afgeronde cijfers wel identieke getallen staan voor de provincies).

De reeds bij Enexis aangesloten projecten zon en wind zouden eind 2018 goed zijn voor een stroom productie "voldoende om meer dan 1 miljoen huishoudens te voorzien van energie". Preciezer: verdeeld over het equivalent van 612.433 "huishoudens" voor PV, en van slechts 470.830 voor wind (totaal 1.083.263 "huishouden equivalenten"). Niet bekend is waarmee Enexis rekent. Als een gemiddeld huishouden 2.860 kWh/HH.jaar zou verbruiken (CBS status 2017), zou dat een volume kunnen opleveren van bijna 3,1 TWh, ongeveer 2,6% van de nationale stroom consumptie in 2018 (bijna 121 TWh). Reken je met een vaker gehanteerd hoger verbruik, zeg, 3.200 kWh/HH.jr, zou dat neerkomen op plm. 3,5 TWh (2,9% van nationaal jaarverbruik).

De verwachte toevoeging van 2.194 MW zon en wind tot 2021 zou nog eens een op te wekken elektra equivalent van (426.867 + 555.540 =) 982.407 extra huishoudelijke verbruiken kunnen gaan brengen. In de bewoordingen van Enexis Groep, "ruim twee keer het aantal huishoudens van de provincie Overijssel".

Enexis stelt dat, niemand hoeft dat meer te verbazen, de volumes voor partijen "die energie willen terugleveren" (zon, wind, biogas, kleinschalige waterkracht ?) spectaculair zijn gestegen. "In een paar jaar tijd" namen de volumes toe van bijna 123 duizend (begin 2016), naar bijna 343 duizend installaties achter "particuliere aansluitingen" (KVB, begin juli 2019, data zijn uit het later van Enexis ontvangen "info package"*). In dezelfde periode zou het aantal klanten met zakelijke aansluitingen (GVB) zijn gestegen van bijna 1.800 naar ruim 4.600 stuks (idem).

Zonnestroom capaciteit Enexis - details (NB: gewijzigd na ontvangen "info package"* Enexis !)

In een aparte tabel geeft Enexis details weer voor zonnestroom en windenergie, waarbij wordt uitgesplitst per provincie. Ik heb de data voor zonnestroom in een eigen stapelgrafiek weergegeven:

* Opgelet! GECORRIGEERDE grafiek met data, ontleend aan separaat van Enexis ontvangen, later ook weer gecorrigeerd, en uiteindelijk op 15 augustus op de website geopenbaarde "info package" met hun nieuwste cijfers. Voor de ongecorrigeerde grafiek op basis van de eerste Enexis cijfers, zie hier voor de verschillen. Op drie punten zijn er fouten geslopen in de oorspronkelijke publicatie van Enexis Groep dd. 12 aug. 2019: (1) bij "in opdracht" gegeven capaciteit waren de cijfers voor Noord-Brabant en Limburg per ongeluk verwisseld door de opmaak afdeling, dat is nu recht gezet in de grafiek. (2) De realisatie voor Groningen tm. 2018 was op 1 plek in het uitgebreide document foutief overgenomen van CBS / Klimaatmonitor portal van Rijkswaterstaat. Dat was 262 MWp, maar moest 264 MWp zijn. Dit laatste cijfer is in genoemde gecorrigeerde "info package" nu op 2 plaatsen te vinden, én, zoals eerder al toegelicht, in de oorspronkelijke Klimaatmonitor cijfers afkomstig van het CBS (niet afgerond is dat namelijk 263.854 kWp voor Groningen). (3) Laat werd nog een fout / inconsistentie ontdekt door Polder PV. De data voor "prognose vanaf 2021" van de provincies Overijssel en Limburg bleken ook al te zijn verwisseld door de opmaak afdeling. Dat is ook in de huidige grafiek recht getrokken. Dit alles had de nodige consequenties voor de deelvolumes, én voor de totalen per kolom. De correcte waardes staan bovenaan weergegeven.

Y-as in MWp opgestelde PV capaciteit cq. gecontracteerd (nog niet gebouwd), en latere - verwachte - toevoegingen. Op basis van deze wijzigingen zijn de - afgeleide - cijfers in onderstaande broodtekst ook op de cruciale punten aangepast, met toevoeging [gecorrigeerd] achter de - aangepaste claim ! Dit ook, om aan te geven wat voor consequenties dergelijke "foutjes" kunnen hebben op een reeds geschreven, doorwrocht artikel over zonnestroom statistieken. Alle cijfers zijn nogmaals gecheckt.

In deze grafiek, gestapeld, de tm. 2018 voor zonnestroom gerealiseerde capaciteit per provincie (onderste groene segmenten), de reeds gecontracteerde volumes tot 2021 (oranje segmenten), en, er bovenop gestapeld, de door Enexis berekende, mogelijke extra komende volumes op basis van o.a. onderzoek aan de beschikte SDE portfolio's (donker geel gearceerde kolom segmenten). Deze drie volumes bij elkaar opgeteld geeft de "potentie" aan totaal volumes voor PV capaciteit in de komende jaren weer per provincie, zoals bovenaan de stapelkolommen weergegeven in vetgedrukte cijfers. Potentie, omdat er beslist nog een en ander "mis" kan gaan met afgegeven SDE beschikkingen, en realisatie volumes zoals in het verleden soms fors kunnen afwijken van de beschikte capaciteiten (zowel fors minder als veel meer dan beschikt komt frequent voor ...).

Segmentatie per provincie
Zoals al lang bekend, blijft provincie Noord Brabant het netgebied van Enexis (en van Nederland) domineren, met al dik 36% (698 MWp) van het totale volume op haar grondgebied, gevolgd door een vrij byzondere terugval in de tot 2021 gecontracteerde capaciteit (167 MWp [gecorrigeerd], ruim 12% van totaal gecontracteerd, 1.348 MWp). Maar, daar tegenover staat weer een enorme verwachte versnelling (met 1.175 MWp 38% van het verwachte totale nieuwe extra volume vanaf 2021), tot een mogelijke capaciteit van meer dan 2 GWp [gecorrigeerd] in komende jaren. Opvallend is, dat provincie Groningen achter lijkt te blijven bij de uitbouw. Al had ze eind 2018 nog wel iets meer capaciteit dan Drenthe (264 MWp [gecorrigeerd] versus 240 MWp), bij het gecontracteerde vermogen, loopt Drenthe als grootste versneller ver uit boven de rest, met 476 MWp, en Groningen op 2 na laatste, met 190 MWp. Overijssel staat bij de nieuwe contracten op plaats twee, met 403 MWp. Geen wonder, dat juist voor deze twee provincies, de transport capaciteit plaatjes bij Enexis voor een groot deel rood en geel kleuren ...

Groningen heeft hoge ambities op het gebied van PV, met name op het gebied van zonneparken. Maar zelfs met de extra toevoegingen vanaf 2021, lijkt de provincie volgens de bevindingen van Enexis, te blijven steken op totaal 847 MWp [gecorrigeerd] aan totale potentie de komende jaren. Het laagst van de vijf provincies in Enexis gebied. Met ook een groot rood gekleurd gebied grenzend aan de Waddenzee / Eemshaven (voorlopig geen transport capaciteit beschikbaar totdat Enexis de problemen heeft kunnen verhelpen). Zelfs Limburg, waar op het gebied van zonneparken nog maar 4 serieuzere exemplaren groter dan 1 MWp zijn aangelegd (de grootste, Louisegroeve, bij Chemelot in Geleen), maar waar wel vooral veel capaciteit in de residentiële sector is geaccumuleerd, weet op korte termijn verder uit te lopen op Groningen, aldus de cijfers van Enexis.

Cijfers voor gecontracteerde capaciteit tot 2021 voor Noord Brabant en Limburg zijn in deze nieuwe versie gewijzigd, want per ongeluk door de opmaak afdeling verwisseld in de oorspronkelijke versie. De correcte cijfers, zoals weergegeven in de gewijzigde grafiek, zijn 167 MWp voor Noord Brabant, en 112 MWp voor Limburg [gecorrigeerd].

Totaal cijfers Enexis
Achteraan staat de totaal kolom voor het hele Enexis gebied vermeld. Er zou in totaal tm. 2018 al 1.934 MWp [gecorrigeerd] aan PV capaciteit zijn geaccumuleerd, waarschijnlijk heel wat meer dan menigeen heeft gedacht (maar wat mij niet verbaast). Daar bovenop komt een "gecommitteerd" volume van nog eens 1.348 MWp in de komende twee jaar. Wat vermoedelijk grotendeels wel zal worden gerealiseerd, als er geen calamiteiten met transport schaarstes geschieden, waardoor langdurige vertragingen kunnen optreden, en er mogelijk (niet zeker!) uitgegeven SDE beschikkingen zouden kunnen komen te vervallen. Deze twee segmenten geven in totaal een waarschijnlijk te verwachten minimale omvang weer van 3.282 MWp [gecorrigeerd] voor het hele Enexis netgebied tot 2021 (rechts in rood aangegeven). Daar bovenop komt nog een zeer onzeker geschat volume van nog eens 3.132 MWp, wat het potentiële totaal nu verwachte volume voor deze netbeheerder al op, afgerond, ruim 6,4 GWp zou kunnen gaan brengen. Al zitten daar wel de nodige onzekerheden in, het is wel een werkbaar uitgangspunt om beleid op te kunnen maken voor Enexis.

Genoemde 1.934 MWp [gecorrigeerd] aan PV realisaties is in ieder geval al 73% van de totale opgestelde productie capaciteit "wind en zon" eerder genoemd (2.651 MWp [gecorrigeerd]). Bij de toevoegingen valt zon tijdelijk iets terug: 1.348 MWp in opdracht tot 2021 is een aandeel van zo'n 61% t.o.v. de 2.194 MW "wind en zon". Maar voor de iets langere termijn "nog verwacht", is PV heer en meester, met 3.132 MWp van het totaal van 3.378 MW aan "wind en zon" capaciteit, op een aandeel komend van 93%.

Hierbij moet wel uitdrukkelijk worden gemeld, dat opgestelde capaciteit beslist maar 1 kant van het verhaal is. Windenergie heeft van nature een veel hogere productie factor, ook omdat windturbines 's nachts wel, en zonnepanelen niet kunnen functioneren (aard van het beestje). Er komen dus veel meer kWh-en uit een opgestelde kilowatt aan capaciteit bij windturbines, dan bij PV. Gaarne dit in de oren blijven knopen. En: sowieso is alle capaciteit nodig, windenergie inclusief. Er is immers gigantisch veel achterstand in te halen door Nederland, op het gebied van duurzame stroom opwekking.

Aandeel grootverbruik PV op totaal Enexis, en voorzichtige schatting op landelijk niveau

Voor het eerst is het nu mogelijk om enigszins onderbouwd een afschatting te doen van het lang verzwegen grootverbruik segment bij Enexis, bij zonnestroom. Voor Liander heb ik dat in een uniek overzicht al lang kunnen doen (publicatie van 11 april dit jaar, en uitgebreide analyse). Want met het totaal volume voor eind 2018 nu beschikbaar, en de eerdere publicatie voor exclusief KVB aansluitingen, eind 2018, wat volume betreft kennelijk niet (of marginaal) gewijzigd in de grafiek update van begin juli dit jaar (2e grafiek in artikel van 4 juli 2019), kunnen we dat berekenen.

Eind 2018 zou er achter KVB bij Enexis 1.256,7 MWp zijn geaccumuleerd. In het huidige artikel van Enexis wordt gewag gemaakt van totaal 1.934 MWp [gecorrigeerd] aan PV capaciteit in het hele netgebied, eind 2018. Ten eerste betekent dat, t.o.v. het laatste bekende accumulatie cijfer bij het CBS, 4.414 MWp in heel Nederland eind vorig jaar, dat Enexis een volume aandeel van maar liefst 44% (!) heeft gehad bij de accumulaties. Iets wat mij niet verbaast, maar vele anderen misschien wel.

Dat betekent, gecombineerd met de KVB data van Enexis, dat er eind 2018 achter GVB aansluitingen ongeveer 677 MWp [gecorrigeerd] aan PV moet zijn aangesloten.

De collega's bij de grootste netbeheerder van Nederland, Liander, hadden eind 2018, afgerond, 1.014 MWp achter KVB aansluitingen staan, resp. 487 MWp achter GVB aansluitingen (details hier). Het totale volume was 1.502 MWp, 34% van de nationale capaciteit (4.414 MWp, CBS). In beide gevallen had deze netbeheerder dus, als de getallen niet (veel) meer zullen wijzigen, minder volume dan bij Enexis, eind 2018: 19% minder bij KVB, resp. maar liefst 28% minder bij GVB (!). Ook dit zal menigeen verbazen, de grootste volumes staan bij Enexis, niet bij de grootste netbeheerder van Nederland. En het effect is het grootst bij de GVB aansluitingen. Waar ik al jaren op wijs: Enexis heeft een gigantisch agrarisch achterland, met vele honderden grote boerderij complexen (met GVB aansluitingen) vol PV, én het heeft de grootste groei regio voor de grote zonneparken die heel veel (extra) volume inbrengen, met name in NO Nederland. Dat blijkt zich nu dus duidelijk in de eindelijk compleet lijkende cijfers af te tekenen.

Berekening naar nationaal niveau

We hebben nu dus de segmentaties KVB/GVB voor de twee grootste netbeheerders. Gezamenlijk hebben Enexis en Liander eind 2018 al 1.164 MWp [gecorrigeerd] aan PV capaciteit achter grootverbruik aansluitingen staan, ruim 26% van het nationale totaal volume (ruim 4,4 GWp, KVB + GVB). Daarnaast vinden we in het helaas ietwat oude laatste Energie Trends rapport van 2016, dat deze twee netbeheerders toen ongeveer 69% van het nationale volume aan netaansluitingen (Enexis ruim 2,6 miljoen**, Liander ruim 2,9 miljoen, totaal destijds ruim 8,1 miljoen) voor elektra op hun grondgebied hadden. Zou je van die verhouding blijven uitgaan, zou het nationale volume 1.686 MWp aan PV capaciteit achter GVB aansluitingen kunnen hebben gehad, als deze twee netbeheerders bij elkaar een representatief beeld voor het hele land zouden hebben.

Dat is waarschijnlijk niet het geval, want de op 2 na grootste netbeheerder, Stedin, heeft grote agglomeraties dichtbevolkt gebied in haar netgebied, met zeer veel kleinverbruik aansluitingen, en zal deze trend waarschijnlijk beslist niet in vergelijkbare mate volgen. Er zijn nog geen harde cijfers voor deze netbeheerder gepubliceerd, wel een grafiek op Twitter van hoog geschat medewerker Bontenbal, die er ook bij stelde, dat het nog geen definitief beeld gaf voor hun netgebied. En dat er nog wat aanpassingen zouden kunnen volgen. Waarschijnlijk, gezien de historie bij Stedin, zouden die tot een matige bijstelling kunnen leiden. Via een lay-over in Excel heb ik redelijk betrouwbare cijfers uit die grafiek kunnen destilleren, en kom ik eind 2018 op - geschatte - volumes van 390 MWp KVB (plm. 72% van totaal volume), 150 MWp GVB (plm. 28% van totaal), en een totaal van 540 MWp PV capaciteit bij Stedin.

Tellen we genoemde 150 MWp GVB bij Stedin op bij de al genoemde volumes voor Enexis (677 MWp [gecorrigeerd]), en Liander (487 MWp), komen we voor de drie grootste netbeheerders in Nederland al op 1.314 MWp [gecorrigeerd] PV capaciteit achter GVB aansluitingen, eind 2018.

Stedin heeft veel elektra aansluitingen in een relatief klein netgebied (Randstad), volgens Energie Trends 2016 nog eens bijna 2,1 miljoen aansluitingen. Dit brengt het totaal voor de grootste drie op ruim 7,6 miljoen stroom aansluitingen. Dat is al een zeer hoog aandeel van ruim 94% van het totaal aantal in Nederland. Gebruiken we dit waarschijnlijk "zeer representatieve" percentage, en gaan we uit van de 1.314 MWp [gecorrigeerd] GVB bij deze drie grootste netbeheerders, kan er in ons land eind 2018 maar liefst al zo'n 1.394 MWp [gecorrigeerd] PV capaciteit achter een grootverbruik aansluiting zijn geaccumuleerd. Dat is, van het totaal volume wat CBS als laatste heeft opgegeven, 4.414 MWp, al een aandeel van bijna 32 procent. Een derde van de PV capaciteit in Nederland stond eind vorig jaar dus al niet (meer) bij kleinverbruikers / woningen, maar betrof grote (tot deels zelfs al: omvangrijke) PV installaties bij industrie en andere grootverbruikers (grote scholen, sport complexen, gemeentehuizen e.a. instellingen, grotere boerderijen, distributie centra, al aardig wat grondgebonden zonneparken, etc.).

De voorspelling is, dat dit percentage PV capaciteit achter GVB aansluitingen in 2019 flink verder zal groeien. Ondanks de ook sterk groeiende residentiële markt, gaat de versnelling bij de implementatie van PV capaciteit achter grootverbruik aansluitingen, met flinke financiële hulp van (duizenden) SDE beschikkingen, onvervaard verder, in een flink versneld tempo, zoals de maandelijkse updates van CertiQ ons laten zien (voorbeeld PV tm. juli 2019).

Bondige presentatie m.b.t. oplossen van problemen in netgebied Enexis. © Enexis Groep via ZEP

Oplossen van (vele) problemen
Enexis is al langere tijd bezig om de monumentale taak die met name haar toekomt te proberen te verwezenlijken. Er zijn in relatief korte tijd grote schaarste gebieden voor (afname én invoeding op) grootverbruik aansluitingen ontstaan. De netbeheerder publiceert al enige tijd gedetailleerde updates van "schaarste kaarten", en lijstjes met werkzaamheden op de nodige trafostations, om de problemen (deels) te kunnen oplossen. De netbeheerder investeert in de periode 2018-2020 een kwart miljard Euro in haar infrastructuur. Netbeheerder Liander is recent dat voorbeeld met kaartjes gaan volgen, en publiceert ook al enige tijd in detail op haar website de probleemgebieden, en welke werkzaamheden in gang zijn gezet om de stortvloed aan gevraagde transport capaciteit te kunnen bolwerken. Ook Liander investeert op alle fronten in haar infrastructuur, zie de detail plannen in het Jaarplan 2019. De netbeheerder heeft al 231 miljoen Euro in het eerste half jaar van 2019 uitgegeven aan uitbouw en onderhoud van de stroomnetten, dit zou het hele jaar zo'n 443 miljoen Euro moeten worden (halfjaar bericht 2019).

Door beide netbeheerders zijn al diverse malen (wettelijk verplichte) meldingen van congestie in delen van hun netwerken gepubliceerd.

Nagekomen (13-15 aug. 2019) CORRECTIES & aanvullingen "info package" (22 pagina's) !

Solar Magazine leek ook de (oorspronkelijke) berichtgeving van Enexis te hebben gezien, maar had ook andere / extra cijfers dan de exemplaren die ik in eerste instantie van de website kon halen. Vermoedelijk hebben ze dus al eerder de hand weten te leggen op het door mij hier boven gemelde, aanvankelijk nog niet publiek gemaakte "info package" met de nieuwe cijfers van deze netbeheerder. De interessantste "andere" cijfers zijn het aantal aansluitingen in het Enexis netgebied "dat zonne-energie teruglevert", en het aantal projecten voor contracten tot 2021. Bij navraag bij Enexis bleek het om enkele documenten te gaan die kennelijk separaat zijn verstrekt, en waarvan het de bedoeling schijnt te zijn, dat er regelmatig updates van op de website zullen worden gepubliceerd.

Aantal aansluitingen met "terug"levering voor PV
De opgegegeven status voor juli 2019 is 4.624 zakelijk, 342.831 huishoudens. Die voor - kennelijk - eind 2018 / begin 2019 bedroegen 3.736 zakelijk, resp. 291.226 huishoudens. De groei in het eerste half jaar van 2019 is dus alweer bijna 24% voor het aantal huishoudelijke aansluitingen, en bijna 18% voor het aantal nieuwe zakelijke aansluitingen t.o.v. de status begin dit jaar. Sedert begin 2016 (1.779 zakelijk, 122.678 huishoudens), is de groei 160 procent voor zakelijke, resp. ruim 179% voor residentiële (kleinverbruik ?) aansluitingen geweest. Gaan we alleen uit van groei per kalenderjaar, is de compound annual growth rate (CAGR) in de periode begin 2016 - begin 2019 uitgekomen op gemiddeld 28% per jaar voor huishoudelijke, resp. ruim 33% per jaar voor zakelijke aansluitingen "met teruglevering voor zonnestroom". Ergo: beide markt segmenten groeien hard, maar het zakelijke segment groeit sowieso al bij de aantallen nieuwe exemplaren harder dan bij de huishoudelijke klanten. En bij de capaciteit zal die groei nog veel groter zijn, al worden die cijfers niet gegeven in het betreffende staatje.

Overigens is de opgave "342.831" aansluitingen bij huishoudens alweer 1,7% minder dan de oorspronkelijke opgave voor "kleinverbruik" in het Enexis / ZEP bericht van 2 juli jl. (348.882 stuks, nu ook nog zichtbaar in het actuele venster met deze data, die af en toe van een update wordt voorzien aldaar).

Ook de opgave voor eind 2018 is alweer gewijzigd. Aanvankelijk werd voor eind 2018, voor kleinverbruik, 305.329 aansluitingen opgegeven in het bericht van 26 feb. 2019 op de ZEP website (in de tekst "tot 1 januari 2019 werden er ruim 300.000 sets zonnepanelen ... geplaatst"). In het huidige "info package" vinden we op pagina 5 echter nog maar 291.226 aansluitingen, voor eind 2018 (4,6% minder !). Wat aangeeft, dat niet in 2018, maar pas begin 2019 de 300.000e kleinverbruik aansluiting met zonnepanelen is behaald in Enexis netgebied. Kennelijk worden er nog steeds behoorlijk wat aansluitingen uit de database verwijderd, om onbekende redenen.

Contracten zonnestroom aansluitingen tm. 2021
In een apart staatje wordt, naast het in het persbericht weergegeven vermogen wat tot 2021 voor PV is gecontracteerd (met hier de correcte cijfers voor Noord-Brabant en Limburg), ook de aantallen projecten genoemd. Hieruit kunnen de gemiddelde aangevraagde project groottes worden berekend, zoals ik hier onder heb gedaan:

Uit dit staatje blijkt, dat de in het oorspronkelijke persbericht genoemde 1.348 MWp aan gecontracteerde PV capaciteit (bovenop de reeds gerealiseerde volumes) geclaimd wordt door 313 nieuwe, grote PV projecten in het netgebied van Enexis. Waarvan Overijssel het merendeel gaat claimen (144 stuks, 46% van het totaal volume. Dat Drenthe het hoogste aandeel heeft bij de geclaimde (nieuwe) capaciteit (476 MWp, 35% van totaal). Maar dat bij de aangevraagde gemiddelde project omvang Groningen het hoogst scoort, met 8,3 MWp gemiddeld voor de 23 aangevraagde capaciteit contracten aldaar. De kleinste gemiddelde project groottes vinden we in Overijssel en Noord-Brabant, beiden 2,8 MWp per project (maar forse verschillen bij zowel de capaciteiten als de aantallen project aanvragen). Voor het totale volume geldt, dat de gemiddelde geclaimde project omvang ongeveer 4,3 MWp groot is. Dat zijn "aardige grote" projecten die, als er met moderne 300 Wp zonnepanelen zou worden gerekend, elk een omvang hebben van gemiddeld bijna 14 en een half duizend PV-modules.

Er staat nog meer informatie in het "info package" van Enexis. U kunt dat zelf terug lezen in de aan het bericht van 12 augustus op de Enexis website toegevoegde rapportage (link hier onder).

* In de avond van 13 augustus 2019 ontvangen "info package" van Enexis, met detail data over progressie van wind- en zonnestroom capaciteit in hun netgebied, genaamd "Enexis Netbeheer maakt energietransitie mogelijk - Op weg naar 35 TWh duurzame energie op land in 2030". Hier bleken ook weer inconsequenties in te staan, die Polder PV voor het hoofdstuk zonnestroom aan Enexis heeft gerapporteerd, waarna de nodige correcties volgden.

** Volgens het halfjaar bericht 2019 van Enexis, zouden de volumes elektra aansluitingen medio 2018 naar 2,8 miljoen, en medio 2019 alweer naar 2,833 miljoen zijn gegroeid. Voor de verhouding met Liander en heel Nederland, is voorlopig het geciteerde Energie Trends rapport aangehouden.

Voor overzicht van eerdere artikelen over de PV cijfers van Enexis op Polder PV zie lijstje onderaan bijdrage van 4 juli 2019.

Bronnen:

"Enexis Netbeheer verwacht ruim 5000 MW energie uit zon en wind aan te sluiten" (12 aug. 2019, website Enexis Groep; NB: titel kan natuurlijk nooit kloppen, opgestelde capaciteit is immers niet hetzelfde als "energie productie" ... Bij het artikel zat een infographic waar e.e.a. niet aan klopte, en waar Polder PV vragen over is gaan stellen)

Enexis Netbeheer verwacht ruim 5000 megawatt aan te kunnen sluiten (12 aug. 2019, website van Enexis zelf. Met aangepaste titel. Publicatie datum lijkt 12 augustus te zijn, zoals vermeld, maar pas na de nodige discussie met Polder PV zijn aan dit artikel 2 infographics, en uiteindelijk op enkele punten het hier boven (deels) besproken info package toegevoegd: het uiteindelijk uit 22 opgemaakte pagina's bestaande - gecorrigeerde - document getiteld "Enexis Netbeheer maakt energietransitie mogelijk")