10 november 2020: SDE 2020 voorjaarsronde (laatste SDE "+"). Deel 5. Synthese alle SDE en SDE "+" regelingen incl. laatste ronde - gemiddelde omvang beschikkingen en evoluties per grootteklasse. In een viertal gedetailleerde, onderaan dit artikel gelinkte updates over de zonnestroom cijfers van de laatste beschikte SDE "+" ronde, SDE 2020 I, ben ik al op diverse generieke aspecten ingegaan. Zowel voor die ronde zelf, als voor de relatie van SDE 2020 I tot haar voorgangers, zowel onder de oude 3 SDE regelingen, als de 13 SDE "+" rondes die daar op volgden. In de huidige nieuwste detail analyse ga ik verder het diepe in, en belicht daarbij de evolutie van de gemiddelde capaciteit per beschikking, en de ontwikkeling van de volumes van de (overgebleven) beschikkingen per grootte categorie in de loop van de tijd. Ik doe dat aan de hand van de omvangrijke SDE update met peildatum 22 september 2020, die RVO heeft gepubliceerd, en waarin de toen net bekend geworden volumes van SDE 2020 I waren opgenomen. Waarvan talloze kern-cijfers reeds uitvoerig tegen het licht zijn gehouden door Polder PV (analyse 29 oktober 2020).

(1) Aantallen en capaciteiten van beschikkingen tm. SDE 2020 I, naar project klasse

Vergelijk deze update met status tm. SDE 2018-II hier (apart venster)

In bovenstaande grafiek staan links de aantallen beschikkingen die tot en met de update van 22 september 2020 jl. volgens RVO nog over waren tot en met SDE "+" 2020 I. Ten opzichte van het laatste overzicht met deze grafieken tm. SDE 2018 II, heb ik een wijziging doorgevoerd. Ik heb de qua omvang zeer grote klasse "50-500 kWp" nu opgedeeld in 2 sub-klasses, van 50 tot 250 kWp (paars), resp. 250 tot 500 kWp (groen), om de segmentatie in dit grote project gedeelte beter zichtbaar te maken.

Ondanks de reusachtige historische uitval van beschikte projecten, is het totaal door de toevoegingen van tussentijdse SDE "+" regelingen inmiddels verder toegenomen tot 37.800 beschikkingen (status tm. SDE 2018 II: 30.860). Dit betreft meestal enkele projecten met slechts 1 toekenning, al zijn - en blijven - er de nodige uitzonderingen op die regel. Ik heb ook bij de nieuwste, vol beschikte ronde (SDE 2020 I) alweer van enkele project sites meer dan 1 beschikking gevonden. Ook zitten er in de historische overzichten regelmatig beschikkingen voor uitbreidingen van eerder toegekende (en gerealiseerde) PV projecten bij. Derhalve, is "beschikking" nooit per definitie altijd gelijk aan "project".

In de rechter kolom staat de geaccumuleerde toegekende capaciteit van alle (overgebleven) SDE beschikkingen van SDE 2008 tm. de laatste SDE "+" regeling, SDE 2020 I. Dit telt inmiddels, zoals reeds eerder vermeld, op, tot een spectaculair volume van 16.115 MWp (16,1 Gigawattpiek aan potentieel, tm. SDE 2018-II was dat nog "maar" 10,5 GWp). Realisaties kunnen altijd (soms substantieel) afwijken van het door RVO toegekende vermogen, maar er zijn zowel project realisaties (fors) onder de beschikte volumes, als PV systemen met capaciteiten die - soms zelfs aanzienlijk - groter zijn uitgevoerd, dan de toekenning opgeleverd in de loop der jaren. Dus dat kan twee kanten op uitwerken in de feitelijke realisaties. RVO geeft heel vaak slechts de beschikte capaciteiten op, en in mindere mate de werkelijk gerealiseerde volumes. Gelukkig zie ik de laatste 2 jaar wel steeds vaker daadwerkelijk opgeleverde capaciteiten terugkomen in de RVO updates, al blijft dat, helaas, beperkt tot de projecten die kleiner worden uitgevoerd dan de beschikking.

Let op dat het om "overgebleven" beschikkingen gaat in de figuren. Er is inmiddels al een omvangrijk volume aan toekenningen om heel verschillende redenen afgevallen in het verleden, wat dus niet meer door RVO in haar publicaties wordt getoond. In de tabel in de analyse van de 22 september 2020 update vindt u de details over die vaak zeer forse uitval van subsidie toekenningen.

De kolommen zijn stapelingen van de volumes in de deelcategorieën die ik al enige tijd ben gaan onderscheiden, om daar iets zinnigs over te kunnen zeggen, met daarbij reeds de genoemde opsplitsing van de omvangrijke categorie 50-500 kWp in opgenomen. Relevant in dit opzicht is, dat ook de kleinste categorieën in dit artikel nog verder uitgesplitst staan vermeld, omdat daarmee de bijdrages van de eerste SDE regelingen zichtbaar worden. Dit zijn subsidie beschikkingen voor installaties van 601 Wp tm. 3,5 kWp (SDE 2008 bestond uitsluitend uit deze zeer kleine, grotendeels residentiële systeempjes). En voor beschikkingen groter dan 3,5 kWp tot 15 kWp. Vooral bij de aantallen overgebleven beschikkingen is hierbij een duidelijk onderscheid te zien (6.971 beschikkingen voor de kleinste categorie, 2.227 voor de iets grotere kleine projectjes). Bij de stapeling van de capaciteit in de rechter kolom zijn deze minuscule volumes bijna niet terug te zien in de grafiek. In cijfers ernaast (afgerond): 14,3 resp. 14,9 MWp op een totaal nu beschikt (overgebleven) volume van 16.115 MWp aan PV capaciteit onder alle SDE regelingen tussen SDE 2008 en SDE "+" 2020 I (ergo: aandelen van minder dan 0,1% per deel categorie op het totaal volume). Beide categorieën zijn sedert SDE 2011, de eerste SDE "+" regeling, niet meer mogelijk vanwege de ondercap van 15 kWp, en vinden we dus in het geheel niet meer in latere regelingen terug. Op 1 uitzondering na: ik heb een SDE "+" project met een omvang van de beschikking kleiner dan 15 kWp gevonden, waarvan ik aanneem dat het een data fout betreft in de RVO cijfers.

Bij de aantallen zien we nog een opvallende categorie terug, de beschikkingen met toegekende volumes tussen de 50 en 250 kWp. Deze nieuwe sub-categorie heeft het grootste volume van allemaal, maar liefst 13.442 toekenningen onder de SDE regimes tussen SDE 2009 en SDE "+" 2020 I. Omdat ik de iets grotere project beschikkingen (250-500 kWp) hier van heb afgesplitst, is het echter bij de capaciteit, rechts, niet meer het grootste segment. Sterker nog, het moet vier grotere project categorieën inclusief genoemd afgesplitst segment, aan zich voorbij laten gaan, en komt, met 1.817 MWp, op 11,3% van totaal. Toch blijft het een belangrijke project categorie, omdat het het grootste deel van de aantallen beschikkingen onder de SDE regimes bij het midden- en kleinbedrijf omvat.

Het tweede grootste volume bij de aantallen vinden we bij de nieuw door Polder PV afgesplitste, iets grotere categorie met "typische rooftop" project beschikkingen, 250 tot 500 kWp, met een omvang van 7.511 (overgebleven) toekenningen. Ook dit is een "publiek sterk gewilde" categorie (die mensen vrijwel nooit zien, omdat ze op platte daken worden geïnstalleerd ...), die wat de overgebleven capaciteit betreft inmiddels is gegroeid naar 2.834 MWp, een aandeel van 17,6% van het totaal beschikte volume. En daarmee de op 1 na grootste categorie is wat de capaciteit betreft.

De kleine categorie met beschikkingen voor 15-50 kWp bevat wel behoorlijk wat volume bij de aantallen, 3.369 stuks (8,9% van het totale aantal, weer duidelijk minder dan de 9,6% tm. SDE 2018 II), maar heeft een zeer beperkte impact bij de capaciteit (98 MWp, 0,6% van totaal volume). Veel kleinere rooftops, die in theorie in dat traject zouden vallen, worden hetzij zonder subsidie gerealiseerd, soms ook met bijv. EIA belastingvermindering, en/of er worden kleine postcoderoos projectjes gerealiseerd op dat soort daken (deze mogen niet worden "gedubbeld" met SDE, maar moeten, indien zo'n geval zich voordoet, fysiek daarvan worden gescheiden). De belangrijke "grotere" categorie (meestal, doch niet exclusief rooftop) installaties, van 500 tot 1.000 kWp, heeft een redelijk aantal van 2.148 subsidie toekenningen (5,7% van totaal, toegenomen sedert status update tm. SDE 2018-II, 4,7%), en een ook nog een redelijke, doch tegelijkertijd wel in relatieve zin afgenomen impact op de daarvoor toegekende capaciteit (1.577 MWp, 9,8% van totaal; dat was tm. SDE 2018-II nog 10,3%). Het zijn de "kleinere grote" rooftops die hierbinnen worden gerealiseerd, veel daarvan trouwens ook in de intensieve veeteelt en bij akkerbouw met opslag faciliteiten. Zoals op stallen-complexen, en/of op opslag loodsen, al dan niet met koeling. En vaak meerdere daken op 1 erf betreffend.

De belangrijkste contributoren uit, met name, de latere jaar rondes (SDE 2016 - 2020) zijn de grotere projecten. Zowel op grote "reguliere" daken, als bij (enorme) distributiecentra, als op de grond (en, in enkele gevallen, zelfs op het water). Getalsmatig stellen die projecten niet veel voor. Nog een behoorlijk (voor velen vermoedelijk al "spectaculair") aantal van 1.713 beschikkingen voor de categorie 1 tot 5 MWp. Daarna zijn de volumes gering te noemen: 299 stuks in de categorie 5 tot 15 MWp, 72x in categorie 15-30 MWp, en 48x in de grootste categorie, >= 30 MWp per beschikking. Bij elkaar genomen, claimen deze vier grootste categorieën (vanaf 1 MWp) slechts 2.132 van de aantallen van alle (overgebleven) beschikkingen (slechts 5,6% van totaal aantal, dit was tm. SDE 2018 II nog 4,5%). Kijken we rechts, zien we echter, dat bij dit relatief bescheiden aantal projecten, er een capaciteit is beschikt van ("klein naar groot": 3.498 + 2.515 + 1.473 + 2.273 = 9.759 MWp. Dat is een fors aandeel van bijna 61% van het totale (overgebleven) beschikte volume, 16.115 MWp (tm. SDE 2018 II was dat aandeel op het totaal nog "maar" 56%). En aanzienlijk meer dan het aandeel van de categorieën met de meeste "typische grotere rooftops", beschikkingen tussen de 50 en 1.000 kWp. Die weliswaar ruim 61% van de aantallen beschikkingen claimen, maar slechts 39% van de toegekende capaciteit ...

---

(2) Aantallen en capaciteiten van beschikkingen tm. SDE 2020 I, en realisaties (RVO), naar subsidie regeling

In de update tm. 2018 II had ik hier de bekende "stapelgrafieken" met de aantallen overgebleven beschikkingen en de daarbij behorende capaciteiten geplaatst, en de realisaties die bij RVO met een "ja-vinkje" als opgeleverd werden gemarkeerd. Deze heb ik reeds opgenomen in de detail update eind oktober gepubliceerd, met daarbij ook vergelijkbare nieuwe grafieken met de verschillen tussen de oorspronkelijke en de overgebleven beschikkingen.

---

(3) Evolutie van systeemgemiddelde capaciteiten per regeling en voor de voortschrijdende totalen

Vergelijk deze update met status tm. SDE 2018-II hier (apart venster)

In deze eerste grafiek in deze sectie laat ik per SDE regeling de gemiddelde capaciteit van de overgebleven beschikkingen zien (blauwe kolommen), en een curve in oranje voor de cumulatie van de (overgebleven) hoeveelheid beschikkingen, tot en met de getoonde SDE regeling.

De algemene trend is, dat met elke nieuwe regeling de gemiddelde (overgebleven) capaciteit per beschikking is gestegen. Er zit echter ook soms een tijdelijke terugval in het diagram met de blauwe kolommen, onder de (dramatisch slecht voor PV uitpakkende) SDE 2015, en die voor de voorjaarsronde van SDE 2016 (211 kWp, lichte terugval van de nu op 268 kWp liggende, succesvolle SDE 2014). Het gemiddelde trok vervolgens fors aan onder de ook weer succesvolle SDE 2016 II en SDE 2017 I en II rondes (omhoog naar 659 kWp per beschikking onder laatstgenoemde regeling). Waarna het weer tijdelijk daalde, naar 505 kWp onder de overgebleven beschikkingen binnen de voorjaarsronde van SDE 2018. De najaarsregeling van SDE 2018 lag op een nieuw "record" niveau, met een gemiddelde capaciteit van, inmiddels 757 kWp per beschikking. De gemiddeldes van de overgebleven beschikkingen zijn nogal gewijzigd tot en met deze regeling, zie ook het eerdere exemplaar, toen SDE 2018 II net bekend was gemaakt (analyse 6 mei 2019).

In de voorjaars-ronde van SDE 2019 viel wederom het gemiddelde tijdelijk terug, naar een niveau van 536 kWp per (overgebleven) beschikking. Daarna werd, onder de uitzonderlijke najaars-ronde van SDE 2019, waarbij, door absurde overtekening van het budget plafond, duizenden kleinere (PV) project aanvragen zijn afgevallen, en grotendeels alleen de grotere, laag met de fase bedragen inzettende aanvragen zijn overbleven, het resulterende gemiddelde per beschikking als een komeet opgestuwd. Deze valt zo hoog uit, dat ik de Y-as van de grafiek niet heb aangepast, om nog iets van de lage waardes in eerdere regelingen terug te kunnen zien. Met pijltjes heb ik aangegeven hoe hoog dat gemiddelde per beschikking onder die uitzonderlijke regeling is geworden: een spectaculaire 1.986 kWp gemiddeld, zelfs na uitval van alweer wat projecten. Een factor 2,6 maal zo hoog dan het vorige record, onder SDE 2018 II. Dat zeer hoge gemiddelde van bijna 2 MWp per beschikking is het equivalent van een inmiddels zelfs voor Nederlandse begrippen zeer grote (gemiddelde !) installatie van zo'n 5.840 half-cell zonnepanelen van 340 Wp per stuk (oppervlakte plm. 1,69 m²), wat alleen al wat de panelen zelf betreft een oppervlakte claimt van zo'n 9.872 vierkante meter.

Onder de laatste SDE "+" regeling, SDE 2020 I, met veel meer kleinere projecten, viel het gemiddelde per beschikking weer terug naar een "normaler", doch gezien de trends in de laatste 2 jaar, wat sub-gemiddeld niveau, van 500 kWp.

Als we alle beschikkingen bij elkaar optellen, drukken de talloze kleinere projecten de totale volumes aan beschikkingen waar het de gemiddelde capaciteit aan gaat. Dit toont de oranje curve, waar, i.t.t. bij de individuele SDE regelingen, nu wel een continu door stijgende lijn zichtbaar is. Slechts 7 kWp per beschikking voor alle overgebleven regelingen tot en met SDE 2011 (de eerste SDE "+" regeling, waarbij er geen plafond op project omvang meer was). Maar de grote aantallen beschikkingen voor zeer kleine residentiële installaties in de eerste drie SDE regelingen doen lang hun invloed gelden. Pas vanaf de voorjaarsronde van SDE 2016 begint de gemiddelde omvang per beschikking (SDE 2008 tot en met SDE 2016 I) beduidend toe te nemen. Van 62 kWp per beschikking tot, uiteindelijk, een nog steeds spectaculaire 426 kWp, voor alle overgebleven beschikkingen van SDE 2008 tot en met SDE 2020 I. Dat komt overeen met een PV-installatie van 1.253 panelen à 340 Wp, met een oppervlakte claim van alleen de zonnepanelen zelf van zo'n 2.117 vierkante meter.

De boodschap: gemiddeld genomen is, zeker sinds de voorjaars-ronde van SDE 2016, de omvang van de beschikkingen, en, in vrijwel de meeste gevallen dus ook de systeem capaciteit, fors groter geworden in de loop van de tijd. De schaalvergroting in de PV sector op weer een andere wijze geïllustreerd.

Vergelijk deze update met status tm. SDE 2018-II hier (apart venster)

In deze tweede grafiek wordt, per SDE regeling, afgezet, wat de gemiddelde capaciteit is geweest bij de (overgebleven) beschikkingen, in gele kolommen (met zwarte cijfers). En wat uiteindelijk de gemiddeldes zijn geweest bij de daadwerkelijk al gerealiseerde project beschikkingen** (open kolommen met rode rand, rode cijfers).

Omdat tot en met SDE 2013 er geen beschikkingen meer open staan voor PV, zijn beide gemiddelde beschikking groottes gelijk (geworden). Vanaf SDE 2014, waarvoor in de update van 22 september 2020 nog slechts 2 beschikkingen open stonden (evenals voor SDE 2015), verschillen deze twee volumes. Iets meer bij de gerealiseerde beschikkingen voor SDE 2014 (269 kWp i.p.v. totaal beschikt "over" 268 kWp per toekenning), SDE 2015 (242 kWp versus 232 kWp), en SDE 2016 I (213 kWp versus 211 kWp). En weer iets minder bij SDE 2016 II (460 kWp bij realisaties, versus 463 kWp bij overgebleven beschikkingen). Daarna zijn de verschillen aanzienlijk, de gemiddelde "systeem" groottes zijn véél lager bij de reeds gerealiseerde projecten, dan bij de totale hoeveelheid beschikkingen, aflopend van 74% bij SDE 2017 I, tot slechts ruim 9% bij de met een zeer hoog gemiddelde capaciteit beschikte SDE 2019 II. SDE 2020 I is nog maar net op gang gekomen (met slechts 3 kleine realisaties volgens de RVO documentatie op 22 september 2020), dus daarvoor ligt het gemiddelde nog zeer laag, op 76 kWp.

De reden van dit forse verschil ligt aan het feit dat meestal, als er eenmaal beschikkingen van een SDE ronde zijn afgegeven door RVO, de kleinere projecten het eerst worden uitgevoerd omdat ze én natuurlijk financieel redelijk behapbaar zijn, én meestal niet zeer ingewikkeld qua uitvoering. De grote projecten zoals grondgebonden installaties, hebben langere trajecten nodig, want er moet, zelfs als er een omgevings-vergunning is verstrekt, en een transportindicatie is afgegeven (beiden een absolute must, anders maakt een aanvraag geen schijn van kans), "nogal" wat aan papierwerk geregeld worden voordat er ook maar gedacht kan worden aan de bouw van dergelijke complexe projecten. Die komen dus meestal "wat later". Bovenstaande grafiek laat zien, dat er "nogal" wat volume in grote projecten als "pending" in de wachtlijst staat, waardoor de gerealiseerde gemiddelde project grootte per regeling nog fors achterblijft bij het gemiddelde van alle overgebleven beschikkingen onder die regeling. Pas als een substantieel volume van die met name grote projecten gerealiseerd zal gaan worden, én ze krijgen een "ja" vinkje ("officieel gerealiseerd") bij RVO, zal het verschil tussen de twee hier getoonde parameters per SDE regeling beduidend kleiner gaan worden.

Achteraan staat ook nog een oranje kolom, met de totalen voor alle SDE en SDE "+" regelingen bij elkaar. De gemiddelde beschikte project grootte is 426 kWp (tm. SDE 2018 II was dat nog maar 339 kWp). Bij de realisaties is dat een stuk minder, 184 kWp (43% van totaal beschikt). Dit wordt vooral veroorzaakt door de duizenden kleine SDE beschikkingen gerealiseerd bij (vooral) particulieren in de eerste 3 SDE rondes, die het gemiddelde bij de realisaties flink onder druk zet ("klein houdt"). De verwachting is, dat door een sterke toename van grote project realisaties, dit "gerealiseerde gemiddelde per beschikking" ook behoorlijk zal gaan toenemen. Vanaf ongeveer 2023 zullen de oudste beschikkingen, voor duizenden kleine residentiële projectjes, bovendien hun beschikking verliezen (eind termijn verstreken), waardoor er een extra "boost" zal gaan komen voor de gemiddelde capaciteit voor het overblijvende "gerealiseerde volume". Hierbij wordt aangenomen, dat al die oude - verlopen - beschikkingen uit de database van RVO zullen gaan verdwijnen, ook al blijven die installaties waarschijnlijk nog vele jaren doordraaien. Maar zo ver is het voorlopig nog niet.

** Volgens de opgaves van RVO, die altijd (fors) achter lopen bij de realiteit.

---

(4a) Evolutie van (overgebleven) aantallen beschikkingen PV projecten SDE regelingen

Vergelijk deze update met status tm. SDE 2018-II hier (apart venster)

In deze sectie gaan we meer in detail over tot het bekijken van de evolutie van de aantallen (overgebleven) toegekende SDE beschikkingen voor zonnestroom zoals bekend bij RVO, en inclusief de laatst toegevoegde "vol beschikte" SDE 2020 I.

In bovenstaande figuur per SDE regeling (1e 3 "SDE", links van rode stippellijn, latere SDE "+" regelingen er rechts van) de (overgebleven) aantallen beschikkingen, gestapeld weergegeven naar grootteklasse per regeling. Bovenaan de kolommen het totaal aantal overgebleven beschikkingen per regeling, die alweer soms fors minder hoog liggen dan in de update tm. SDE 2018 II (zie link onderaan grafiek). In de eerste 3 SDE rondes domineerden zeer kleine projecten van 601 Wp (de absolute ondergrens) tm. 3,5 kWp (blauwe segmenten). SDE 2008 bestond exclusief uit die project categorie, dominant residentieel. De ondergrens werd later opgewaardeerd naar 3,5 kWp, en per SDE "+" 2011 zelfs op minimaal 15 kWp gelegd. Particulieren hadden vanaf die regeling de facto niets meer te zoeken onder de SDE subsidie regelingen***. De volgende grootteklasse, groter dan 3,5 tot 15 kWp, was redelijk (SDE 2009) tot dominant vertegenwoordigd onder SDE 2010 (lichtbruine segmenten). Installaties van 15-50 kWp waren vooral onder SDE 2009 populair (oranje segmenten, 448 stuks over en uitgevoerd onder die regeling). Wat toen vooral met de talloze 23 kWp beschikkingen van een en dezelfde ontwikkelaar had te maken ... Later bleef het segment wel "overeind", maar afgezien van een kleine opleving onder SDE 2017 II (294 beschikkingen overgebleven), zijn de aantallen nooit zeer groot geweest. Heel apart is echter, dat zelfs deze kleinste "legitieme" project categorie onder het SDE "+" regime in haar allerlaatste regeling, SDE 2020 I, toch nog een kleine opleving heeft gekend, met 355 project beschikkingen.

Een heel andere rol kreeg het segment van 50 tot 250 kWp toebedeeld (paarse segmenten). In deze analyse is de voorheen gekozen omvangrijke categorie 50-500 kWp opgesplitst in 2 segmenten, 50-250, resp. 250-500 kWp. Het 50-250 kWp segment was nog zeer matig vertegenwoordigd onder de 2e en 3e SDE regelingen, wat begrijpelijk was gezien de bovencap van 100 kWp (eerst in de subcategorie "groot" onder SDE 2009), en de toen nog uiterst schaarse ervaring met voor die tijd als "groot" geziene installaties (waar we nu om zouden lachen). Maar sinds de boven-cap uit de regeling is gesloopt, is deze uitermate belangrijke categorie, met name voor het rooftop segment, flink aan betekenis gaan toenemen. Met name onder SDE 2014, waarvan er in de laatste update 1.305 beschikkingen over waren in deze grootte klasse, 61% van totaal volume (2.144 toekenningen). Ook daarna bleef het aandeel van deze typische rooftop categorie hoog, met name vanaf SDE 2017 I, uitmondend in, uiteindelijk, een nieuw "record" van 3.052 beschikkingen, vers afgegeven voor de voorjaarsronde van SDE 2020 (44% van totaal van 6.882 toekenningen, in relatieve zin beslist geen record). Let wel, dat onder SDE 2018 II oorspronkelijk 3.318 toekenningen waren verstrekt binnen deze categorie, maar daar is nog maar een volume van slechts 1.437 exemplaren van overgebleven. Een ware "slachting", dus, onder die oorspronkelijke, door RVO toegekende project voorstellen ...

Vanaf SDE 2017 zijn het vooral de grote project categorieën die qua aantal (en volume, zie later) zijn aangetrokken. De twee belangrijkste grootteklassen wat aantallen betreft bij de grotere installaties zijn installaties tussen 250 en 500 kWp (groene segmenten, in absolute zin wederom SDE 2020 I het meest talrijk, 2.226 beschikkingen, ruim 32% van totaal). En de installatie categorie met beschikkingen tussen de 0,5 en 1 MWp (gele segmenten), met wederom een respectabel record aantal van 703 stuks in de voorjaarsronde van SDE 2020 (ruim 10% van totaal volume in die regeling). Ook de categorie met al grote projecten van zowel rooftops, als veldopstellingen tussen de 1 en 5 MWp (blauwe segmenten) heeft van de overgebleven beschikkingen het grootste aandeel in de recent vol beschikte SDE 2020 I regeling (467 exemplaren, bijna 7% van totaal). Echter, in relatieve zin is bij de overgebleven beschikkingen, het aandeel bij de najaars-rondes voor SDE 2017 en SDE 2018 voor deze project categorie nog groter, beiden bijna 8%.

De grootste project categorieën, bovenaan de stapelkolommen weergegeven, hebben weliswaar weinig beschikkingen, maar die maken wel een opvallend hoge impact bij de capaciteiten die daarmee worden ingebracht bij de totaal volumes (zie grafiek onder paragraaf 5a).

Zoals ook valt te zien, heeft de voorjaarsronde van SDE 2020 in absolute zin ook veel meer beschikkingen gegenereerd dan er nog resteren voor de eerste SDE regeling uit 2008, die bijna uitsluitend residentiële projectjes heeft opgeleverd. Daarvan waren er oorspronkelijk echter nog veel meer toegekend, 8.033 stuks. Maar daar zijn nog maar 4.568 realisaties van overgebleven, een schamele 57%. Bij de belangrijke inbreng van capaciteit liggen die verhoudingen sowieso compleet anders, zoals we verderop zullen zien.

*** Tenzij die particulieren deelnamen aan een lokaal energie collectief wat in een SDE gesubsidieerd project had geïnvesteerd, of bijvoorbeeld participeerden in een (meestal landelijk werkend) commercieel crowdfund initiatief waarvoor een SDE beschikking was verkregen. Maar daarbij ging het initiatief zelden van de individuele burger zelf uit, wat bij de eerste drie SDE regelingen beslist wel (nog) werd gestimuleerd. Bovendien blijft de SDE gedomineerd worden door puur commerciële projecten, en installaties die bijvoorbeeld massaal op gemeentelijke daken worden uitgerold. Daarbij zijn het aantal beschikkingen voor lokale initiatieven en crowdfund projecten ondergeschikt t.o.v. het totaal aantal uitgegeven project toekenningen. Dat laat onverlet, dat ook bij de lokale projecten al een tijdje een duidelijke schaalvergroting valt waar te nemen van gerealiseerde zonnestroom projecten. Voor een overzicht van uitsluitend de lokaal gestimuleerde projecten, zie de uitmuntende Lokale Energie Monitor 2019, waarin ook onderscheid wordt gemaakt naar type financiële ondersteuning (salderen, postcoderoos, SDE beschikking, of anderszins).

(4b) Aandelen van aantallen (overgebleven) beschikkingen op een 100 procent schaal

De voorgaande grafiek is ook te tonen in een 100 procent aandeel schaal. Daarmee kunnen SDE regelingen die een compleet andere impact hebben gehad bij de totale aantallen beschikkingen beter met elkaar vergeleken worden (SDE 2011 tm. 2013 en SDE 2015 hadden zeer lage aantallen toekenningen, latere regelingen véél meer). Dan krijgen we de volgende grafiek:

Vergelijk deze update met status tm. SDE 2018-II hier (apart venster)

Een vergelijkbare grafiek als de vorige, maar ditmaal de aandelen van elke grootte categorie op het totaal, per SDE regeling, uitgezet op een 100 procent schaal. Hierbij valt nog duidelijker de hoge impact van de rooftop segmenten 50-250 kWp (paars) en 250-500 kWp op (groen). Daarbij is ook het segment 15-50 kWp bij de aantallen redelijk hoog (met name onder SDE 2011, later beduidend in betekenis afnemend, oranje). En nemen de grote project categorieën zelfs bij de aantallen projecten in belang toe (segmenten bovenaan de stapel kolommen). Waarvan de categorie 500 - 1.000 kWp, geel, onder SDE 2020 I nu een marginaal hoger aandeel heeft t.o.v. het totaal (10,2%) dan het aandeel van de overblijvende aantallen toekenningen onder SDE 2018 II (10,0% van totaal). Ook de toename van het aandeel van het al grote segment 1-5 MWp is bij deze relatieve maatvoering al opvallend, met name vanaf SDE 2016 II. Onder SDE 2017 II en 2018 II is dat aandeel bij de overgebleven beschikkingen inmiddels al zo'n 7,7%, maar viel het terug naar minder dan 7% in SDE 2020 I. De exceptionele najaars-ronde van SDE 2019 is hier zeer goed zichtbaar qua afwijking van het "historische patroon". Het aandeel van de overgebleven 1-5 MWp beschikkingen is hier een opvallend hoge 11,4% van het totaal volume. De kleinere 250-500 kWp, resp. de 500-1.000 kWp projecten zijn daar juist minder goed bedeeld dan bij de omliggende jaar rondes, de drie grootste project categorieën zijn zelfs beduidend groter bij de relatieve volumes, dan in alle andere jaar rondes.

In de SDE 2020 I ronde is het aandeel van de aantallen bij de grootste project beschikkingen vanaf 250 kWp hoger dan de helft van het totaal volume. Bij de overgebleven beschikkingen onder de voorgaande jaarrondes, zijn met name SDE 2018 II en SDE 2019 I hier goede kandidaten voor ook hoge aandelen van die grootste project categorieëen. Hun aandelen liggen niet ver van de 50% t.o.v. de totalen voor die regelingen. Maar daarbij blijft de waarschuwing overeind staan: er kunnen nog de nodige beschikkingen voor ook de grotere installaties gaan afvallen in de komende tijd.

(4c) Cumulatieve progressie aantallen (overgebleven) SDE beschikkingen voor zonnestroom

Vergelijk deze update met status tm. SDE 2018-II hier (apart venster)

Wat de aantallen beschikkingen betreft de laatste grafiek van een drietal. Ditmaal is niet het aantal (overgebleven) beschikkingen per SDE regeling getoond, maar de cumulatie van die aantallen tot en met de getoonde regeling, van links naar rechts op de X-as. Het kleine segment van installaties tm. 3,5 kWp was hoog in het begin, maar groeide niet meer aan vanaf de SDE 2010 regeling omdat het niet meer mogelijk was om nog aanvragen onder de 15 kWp te doen (lichtblauwe segmenten, max. 6.971 beschikkingen in cumulatie overgebleven, tm. de eerste update met SDE 2018 II was die cumulatie nog 7.063 stuks). Hetzelfde gold voor de opvolgende categorie van 3,5 tot 15 kWp (lichtbruine segmenten, max. 2.227 beschikkingen), wat ook relatief beperkt is gebleven wat aantallen betreft. Het derde segment, 15-50 kWp was aanvankelijk klein, maar groeide wel wat door, tot een maximum van 3.369 exemplaren na toevoeging van de SDE 2020 I regeling (oranje segmenten).

Het spektakel wordt gevormd door de grote categorie (bijna uitsluitend) rooftop beschikkingen van 50-250 kWp (paarse segmenten), wat tm. de voorjaarsronde van SDE 2020 inmiddels al optelt tot een aantal van 13.442 (overgebleven) beschikkingen. Dat is bijna 36% van het totaal aantal (overgebleven) beschikkingen (37.800 stuks). Maar er zijn ook weer veel van dergelijke beschikkingen verloren gegaan. Want dat volume lag tm. SDE 2018 II, dus zelfs nog zonder de toevoegingen in deze categorie in de regelingen SDE 2019 I tm. SDE 2020 I, nog op 15.772 (overgebleven) toekenningen, wat destijds zelfs ruim de helft was van het totaal aantal beschikkingen in de cumulatie ...

Daar bovenop komen in ieder geval nog "relatief sterk gegroeide" top segmenten, die tm. SDE 2014 nauwelijks voorkwamen: categorie 250-500 kWp (groene segmenten) kwam al op een groot volume van 7.511 beschikkingen (bijna een vijfde van totaal volume). Segment 500-1.000 kWp (gele segmenten) bereikte haar max. met 2.148 (overgebleven) beschikkingen (5,7% van totaal). De daar op volgende categorie 1-5 MWp (blauwe segmenten) bereikte 1.713 toekenningen inclusief de voorjaarsronde van SDE 2020 (4,5%). En dan waren er nog 3 grootste categorieën. Die weliswaar qua aantal nog steeds nauwelijks iets voorstellen (cumulaties tm. SDE 2020 I: 299 exemplaren categorie 5-15 MWp, 72x grootte klasse 15-30 MWp, resp. 48 maal de grootste categorie met per beschikking >=30 MWp). Maar die bij de capaciteiten hoge aandelen claimen (zie laatste grafiek in de volgende paragraaf).

De totale aantallen (overgebleven) beschikkingen, weergegeven bovenaan de kolommen, zijn sedert het bekend worden van de volumes tm. SDE 2015 rap gegroeid: met een factor 2,9 (van, overgebleven, 12.833 naar 37.800). Met een vertikaal zwart lijntje is ook aangegeven dat tot en met SDE 2013 alle (overgebleven) beschikkingen allemaal zijn ingevuld (RVO update van sep. 2020). Dat is echter al langere tijd zo. Vanaf de opvolgende regeling staan er nog enkele (2x SDE 2014, 2x SDE 2015) tot het maximale aantal (SDE 2020 I, net bekend geworden) open. Hier kunnen er beslist nog steeds "substantiële" volumes van gaan afvallen, om diverse redenen.

---

(5a) Evolutie van (overgebleven) capaciteit bij beschikkingen PV projecten SDE regelingen

Vergelijk deze update met status tm. SDE 2018-II hier (apart venster)

Vergelijkbare grafiek als bij de aantallen onder paragraaf 4a, maar ditmaal met de daarmee gepaard gaande capaciteit in MWp, per SDE regeling. Hieruit blijkt al in een oogopslag kristalhelder, dat alle oudere SDE regelingen, evenals die van SDE "+" 2011-2013, en 2015, en, in mindere mate, voor SDE 2016 I weinig tot "niets" voorstellen bij de overgebleven capaciteit die met die beschikkingen gemoeid is. Alleen SDE 2016 I stelt nog wat voor, met bijna 121 MWp (overgebleven) capaciteit. En, natuurlijk, de in historische zin unieke SDE 2014 die extreem lang (bijna een jaar !) "deed" over het vol beschikt krijgen van het gealloceerde budget (destijds nog 3,5 miljard Euro voor 1 "jaar regeling"). Waarbij bij het intreden van de laatste fase een voor die tijd ongekend hoog volume aan beschikkingen voor zonnestroom binnenstroomde bij RVO. Daar is inmiddels nog "slechts" 575 MWp aan beschikkingen van overgebleven (oorspronkelijk toegekend 883 MWp, dus over t.o.v. beschikt = 65% !). Nog 2 beschikkingen staan open, die nauwelijks extra volume zullen toevoegen, als ze al worden opgeleverd.

Pas vanaf SDE 2016 II beginnen de (overgebleven) capaciteit volumes echt iets voor te stellen, deze volumes zijn dominant bij de daarvan af te leiden (potentie aan) fysieke zonnestroom productie. Bij SDE 2016 II gaat het nog om 601 MWp, wat alweer een forse aderlating is t.o.v. de 854 MWp toen net de SDE 2018 II regeling werd toegevoegd. Na het tussen-record van - overgebleven - nog maar 1.776 MWp onder SDE 2017 I zakt het overgebleven volume terug naar 1.038 MWp bij SDE 2018 I (wat ook alweer veel minder is dan de 1.709 MWp bij de eerste toevoeging van SDE 2018-II). SDE 2018 II gaat momenteel met 2.485 MWp (van, oorspronkelijk, 2.953 MWp !) 40% over het overgebleven volume bij voormalig recordhouder SDE 2017 I heen. De voorjaars-ronde van 2019 ligt vrijwel op hetzelfde niveau met de overgebleven beschikkingen (2.468 MWp), maar heeft een nogal verschillende verdeling over de diverse grootte-categorieën. In ieder geval veel meer capaciteit in de kleinere project beschikkingen.

SDE 2019 II is, zoals al vaker gesteld, uitzonderlijk. Niet alleen vanwege het lage volume aan (overgebleven) capaciteit, met 1.954 MWp pas op de derde plaats komend tot en met die regeling. Maar vooral vanwege de verdeling over de project categorieën, wat een zeer hoog aandeel laat zien van de grotere beschikkingen. Vooral het volume van de grootste project categorie (beschikkingen van 30 MWp of hoger, 705 MWp, 36% van het resterende totaal volume) is hier uitzonderlijk. In ieder geval is het een zeer "a-typische" regeling geworden, in de SDE historie.

SDE 2020 I liet, als laatste SDE "+" regeling, weer een continuering van de trend in de voorgaande jaar rondes zien, maar wel op een spectaculair, historisch niveau, met 3.440 MWp aan nieuwe beschikte capaciteit. Het grootste segment is, nadat ik de oude categorie 50-500 kWp in tweeën heb gesplitst, nu de klasse beschikkingen van 1 tot 5 MWp per stuk, die met 907 MWp ruim 26% van het totale volume claimt. De tweede en derde plaats worden bezet door klassen 250-500 kWp (833 MWp, ruim 24%), en 5-15 MWp (504 MWp, bijna 15%). De verdeling van de volumes over de grootte categorieën is in ieder geval weer compleet anders dan in de byzondere, afwijkende SDE 2019 II regeling.

Bij de aandelen per regeling zien we, generiek bezien, duidelijke toenames van de capaciteit volumes bij alle grotere project categorieën, met daarop ook weer uitzonderingen. Vergelijken we SDE 2016 I met SDE 2020 I, zijn de volgende toenames te zien:

* Disclaimer: Status officiële CertiQ cijfers volgens maand rapportages ! I.v.m. omvangrijke toevoegingen sedert 2018 aan dit dossier (vrijwel exclusief gedreven door grote hoeveelheden, SDE gesubsidieerde, en steeds groter wordende PV projecten), in combinatie met inmiddels al 3 ernstige data "incidenten" bij CertiQ (september 2017, juni 2019, resp. april 2020), die Polder PV meldde aan de TenneT dochter (waarna deels substantiële correcties werden gepubliceerd), sluit de beheerder van de PPV website niet uit, dat de huidige status bij CertiQ niet (volledig) correct zal kunnen zijn. Met name foute capaciteit opgaves van netbeheerders voor "kleinere" projecten kunnen, ondanks aangescherpte controles bij CertiQ, aan de aandacht blijven ontsnappen en over het hoofd worden gezien. Maar ook cijfermatige incidenten met opgaves van volumes van grotere projecten kunnen nog steeds niet uitgesloten worden. Deze laatsten zullen, indien onverhoopt optredend, hoge impact hebben op het volume aan maandelijkse toevoegingen, en ook, zei het in relatieve zin beperkter, invloed hebben op de totale accumulatie van gecertificeerde PV capaciteit aan het eind van de betreffende maand rapportage. Hierbij komt ook nog het feit, dat ooit gepubliceerde volumes in de maandrapportages, al snel bijgesteld kunnen worden door continue toevoegingen en correcties voor de betreffende maanden, bij CertiQ. Wat de gevolgen daarvan zijn, vindt u grafisch geïllustreerd in het artikel gepubliceerd op 4 november 2020.

Het overzicht met de cijfers over oktober (en voor de GvO's tm. september) 2020 verscheen bij CertiQ op 4 november 2020.

In de detail analyse hier op volgend wordt ingegaan op de wijzigingen en aanvullingen, deels grafisch verbeeld. Voor uitgebreide toelichting ter referentie, gebruik s.v.p. daarvoor het eerder gepubliceerde artikel met analyse van het augustus 2019 rapport van de TenneT dochter.

1. Ontwikkeling van aantallen gecertificeerde zonnestroom installaties

Nieuwe aantallen installaties in bovenstaande grafiek, rode curve, met als referentie de linker Y-as. In oktober 2020 werd weer een fors aantal bijschrijvingen bij CertiQ gerapporteerd, netto 525 nieuwe exemplaren. Dat is het op een na hoogste niveau, na het record volume in juli dit jaar (589 stuks).

De accumulatie is te zien aan de blauwe kolommen curve in bovenstaande grafiek. In de september 2019 rapportage is de grens van twintigduizend gecertificeerde zonnestroom projecten overschreden. Het totaal is eind oktober 2020, zoals in de vorige rapportages reeds voorspeld, inmiddels de piketpaal van 25 duizend gecertificeerde zonnestroom projecten gepasseerd. En uitgekomen op, voorlopig, 25.300 exemplaren (gemarkeerd, rood omkaderd datapunt rechtsboven, eind september was dit nog 24.775). Dit is weliswaar nog steeds een zeer gering aandeel op het totaal aantal PV systemen in Nederland, wat eind 2019 al een omvang had van meer meer dan 1 miljoen installaties volgens de meest recente CBS cijfers (dominant residentieel). Maar bij de capaciteit heeft de projecten markt al in 2019 de residentiële sector stevig ingehaald, gezien dezelfde CBS data, in diverse artikelen besproken door Polder PV. En eind augustus 2020 in een uitgebreide detail analyse nogmaals getoond (paragraaf 0(e) in analyse).

Voor alle CertiQ data geldt: Netto effect = aantal bijschrijvingen minus het aantal uit de CertiQ databank verwijderde PV-projecten per maand. Bovendien geldt ook, dat alle huidige "eerste cijfers" voor 2020, later nog zullen worden bijgesteld, zoals ook voor voorgaande jaren is geschied (zie revisies voor de jaren 2018 en 2019, met de daar aan gelinkte gedetailleerde analyses). Ook is recent duidelijk geworden, dat al snel na publicatie van de officiële maandrapportages bij CertiQ, de waarden per maand al flink bijgesteld kunnen worden (analyse 4 november 2020). In de maandrapport besprekingen bij Polder PV wordt altijd die inhoud als referentie aangehouden, en vergeleken met oudere maand rapportages, om in ieder geval die trends op een gelijkwaardige wijze met elkaar te kunnen vergelijken.

Grafiek met de variatie in de (netto) groei van de aantallen installaties per maand (rapport) bij CertiQ. De nieuwe volumes gerealiseerde projecten per maand zijn vanwege de enorme stapel aan SDE beschikkingen die wordt uitgevoerd in 2020 t.o.v. 2019 al weer sterk toegenomen. In 2019 (gele kolommen, met max., in juli, 443 nieuwe projecten) was er op dit punt al duidelijk een versnelling zichtbaar.

Na een relatief rustige start in januari 2020, zijn de groei volumes in de daar op volgende vier maanden bovengemiddeld hoog geweest, aanvankelijk culminerend in een hoge melding van 433 nieuwe projecten in april, gevolgd door 399 stuks in mei. In juni werd een record gevestigd van 465 nieuwe installaties, maar dat is in juli direct alweer gesneuveld, met 124 installaties meer (27%), leidend tot het nieuwste record van 589 nieuwe projecten in 1 maand tijd. In augustus werd een forse terugval naar netto 281 nieuwe projecten gerapporteerd. Met augustus, is september in 2020 nu de tweede maand, waarbij er (iets) mínder nieuwe projecten werden gescoord, dan in september van het voorgaande jaar (368 nieuw in sep. 2019, 343 in sep. 2020). Oktober is daar weer een positieve uitzondering op, met een bovengemiddeld hoog niveau, en de op een na hoogste toevoeging überhaupt, in de afgebeelde historie. Er kwamen 525 nieuwe projecten bij, maar liefst 56% meer dan de 337 exemplaren in dezelfde maand in 2019.

Mede vanwege dit hoge, laatste maandresultaat voor de nieuwe aantallen projecten, is het nieuw vastgestelde maandgemiddelde voor 2020 weer toegenomen, van 404 naar een niveau van gemiddeld 416 nieuwe installaties per maand (horizontale blauwe stippellijn). Het claimt daarmee het hoogste niveau tot nog toe, al 19% hoger dan het kalenderjaar gemiddelde in 2019 (horizontale gele stippellijn). Tot 2018 was er een verwarrende periode van 4 jaar waarbij ook tijdelijk negatieve groei optrad, vanwege een combinatie van langdurende her-registratie verplichtingen, en mogelijk "natuurlijke uitval" bij CertiQ.

Het maand gemiddelde in de eerste 10 maanden van 2020 is inmiddels het dubbele van het kalenderjaar gemiddelde in 2018 (210 stuks/mnd), 2,6 maal dat van 2017 (158 stuks/mnd), resp. 4,0 maal dat van 2016 (105 stuks/mnd). Die kalenderjaar gemiddeldes zijn met de eigen "jaar kleur" ook in gestippelde horizontale lijnen weergegeven.

Ook deze volumes (evenals die voor de capaciteiten) zullen achteraf nog worden bijgesteld door wijzigingen in de primaire database van CertiQ. Deze revisies kunnen zowel positief (capaciteit 2015-2018), als negatief uitpakken. In 2019 lijkt inmiddels de bijstelling voor de capaciteit negatief te zijn, zoals we zullen zien bij de jaarcijfers (paragraaf 6).

Het nieuwe jaarvolume voor 2017 kwam volgens de maandrapporten uit op 1.898 installaties. In 2018 was dat 2.516 stuks. 2019 zit inmiddels op 4.195 exemplaren netto, 67% meer volume dan in dezelfde periode in het voorgaande jaar. Dat is alweer fors opgewaardeerd naar maar liefst 4.550 nieuwe installaties in dat jaar, in de net gepubliceerde tweede revisie van het jaar rapport (analyse). In jan. - okt. 2020 zijn in de maandrapporten al 4.159 nieuwe projecten opgetekend door CertiQ, wat nog maar net onder het complete jaarvolume (volgens maandrapportages) in het voorgaande jaar ligt. Als de groei in de rest van 2020 op een vergelijkbaar niveau ligt als in de eerste tien maanden, zou het totaal dit jaar al richting de 5.000 nieuwe projecten kunnen gaan (alweer hoger dan de voorgaande afschatting). Op het vlak van aantallen is er dus ook een zeer duidelijke groei. Wederom hierbij het voorbehoud, dat totale volumes per jaar achteraf kunnen - en zullen - worden bijgesteld door CertiQ. Ook wordt er hierbij van uitgegaan, dat de "dip" in augustus slechts een tijdelijke is geweest (mogelijk vakantieperiode effect), gezien de grote portfolio aan SDE beschikkingen voor projecten die nog moeten worden gebouwd.

2. Capaciteit evolutie van gecertificeerde zonnestroom installaties

Voetnoot bij grafiek: de cijfers voor september 2017 zijn na vragen van Polder PV door CertiQ aangepast.
Voor de reden, zie analyse herziening september 2017 rapportage ! Ook voor juli 2019 is het aanvankelijk op 1 augustus 2019
verschenen maandrapport na interventie door Polder PV fors neerwaarts gecorrigeerd in een later gereviseerde versie.
Als klap op de vuurpijl resulteerde uit het april 2020 rapport een bizarre negatieve maandgroei van -108,5 MWp,
a.g.v. een "drie-nullen correctie" van een eerder (?) foutief ingegeven installatie door een netbeheerder.

In vergelijking met de groei van de aantallen nieuw geregistreerde gecertificeerde PV projecten (vorige grafiek), gaat het bij de netto toegevoegde capaciteit al langer om opvallende, gemiddeld substantieel grotere volumes dan wat we in eerdere jaren hebben gezien. Met name in 2018 en 2019, en voor 2020 (met name vanaf mei, maar met uitzondering van augustus). Na de heftige revisie van het nieuwe netto volume voor juli 2019 volgde een nieuw, met nog wel wat vraagtekens omgeven historisch record van 270,9 MWp in augustus, wat het vorige record in februari van dat jaar (165,0 MWp) naar de annalen verwees. In november van 2019 werd wederom een verpletterend nieuwe record toevoeging van maar liefst 409,9 MWp geregistreerd. Ook december pakte hoog uit, met 156,2 MWp.

2020 Begon met name in februari voortvarend, met het hoogste historische maandvolume in het eerste kwartaal, 204 MWp. Daarna kwam er zeer fors de klad in. Met een zwaar tegenvallende groei van 43,4 MWp in maart 2020, wat zelfs onder de toename lag in maart 2018 (70,9 MWp), en minder dan de helft van het volume in maart 2019 (97,6 MWp), is daarmee voor het eerst het kwartaalgemiddelde voor QI nu een stuk ónder dat van het voorgaande jaar komen te liggen: 101,4 MWp in 2020, t.o.v. 104,6 MWp in 2019. De bizarre negatieve maand "groei" in april kwam daar overheen (correctie van een verkeerd doorgegeven project door een netbeheerder, met verregaande consequenties). Daar kon de redelijke groei van 120,1 MWp in mei, en de opvolgende nog hogere toename van 149,4 MWp in juni nog wel wat aan "corrigeren", maar duidelijk is, dat in het eerste half jaar de toename op een fors lager niveau is komen te liggen dan in 2019 (zie grafiek verderop).

Na het tussentijdse maand record van 207,6 MWp nieuwe capaciteit in juli kwam er in augustus flink de klad in, met slechts 93,7 MWp aan nieuw volume, een schijntje t.o.v. de 270,9 MWp in dezelfde maand een jaar eerder. Gelukkig werd dit in september weer goedgemaakt met het nieuwe maandrecord voor 2020, 256,9 MWp. Ook oktober scoorde prima, met een toevoeging van 244,4 MWp. Wat een factor 2,8 maal het volume is, genoteerd in oktober 2019 (87,3 MWp). De trend is dus t.o.v. september gecontinueerd, op een iets lager niveau.

Het maandgemiddelde is in 2020, ondanks de weer hoge groei in oktober, nog steeds wat lager dan het kalenderjaar gemiddelde in 2019, te zien aan de blauwe t.o.v. gele stippellijn. T.o.v. de situatie tm. september (gemiddeld 114 MWp) is het weer aangetrokken, naar bijna 127 MWp in de eerste 10 maanden. In het hele kalenderjaar van 2019 was het maandgemiddelde 142 MWp, dus er moet nogal wat volume in november en december 2020 bijkomen, om enigszins in die richting te komen dit jaar. Waarbij natuurlijk ook het zeer hoge maandvolume in november 2019 in ogenschouw genomen moet worden: gaan we dit jaar ook een vergelijkbare piek krijgen ? De verwachting is nog steeds dat dit de komende maanden verder kan gaan bijtrekken, maar dan moeten de volumes in de laatste 2 maanden (zeer) hoog blijven. Het gemiddelde in 2020 ligt in ieder geval al veel hoger dan het maandgemiddelde in het hele kalenderjaar 2018 (paarse stippellijn).

3. Gemiddelde capaciteit & absolute volumes PV projecten (tot en met) oktober 2020

Voor bespreking tot en met 2019 verwijs ik naar een vorige rapportage met november en december 2019. Als we uitgaan van de CertiQ cijfers zoals nu gepubliceerd, en "relatief weinig uitstroom" van verwijderde projecten in de data bestanden, en de maandelijkse netto toevoegingen in oktober 2020 combineren met de toegevoegde capaciteit in die maand, resulteert dit in een relatief hoog gemiddeld systeem vermogen van 466 kWp per stuk bij de nieuwkomers, in deze op twee na laatste maand van 2020. Dat ligt een stuk lager dan het hoogste 2020 niveau in de september rapportage (749 kWp gemiddeld), wat ligt aan het feit dat er iets minder nieuwe capaciteit is bijgeschreven (244,4 MWp vs. 256,9 MWp in september), maar wel veel meer nieuwe projecten (525 vs. 343 in september). Ze zijn gemiddeld genomen per stuk dus minder groot. Sedert 2016 is het hoogste systeemgemiddelde vermogen bij de nieuwe projecten in november 2019 genoteerd, 1.073 kWp gemiddeld. Ondanks het weer wat lagere gemiddelde vermogen, kunnen er in september best wel enkele zonneparken en/of grote rooftop projecten bij de toevoegingen hebben gezeten, maar daarover meldt CertiQ niets.

Voor evoluerend systeemgemiddelde bij de totale accumulatie in het CertiQ dossier, zie paragraaf 8.

4. Kwartaal cijfers CertiQ maandrapportages - 1e cijfer QIV bekend

Groeicijfers per kwartaal. De volumes voor alle vier de kwartalen in 2019 gaven allen nieuwe records t.o.v. de vergelijkbare periodes in 2018 te zien. Achtereenvolgens QI 314 MWp (89% meer volume dan in QI 2018), QII 295 MWp (43% meer dan in QII 2018), resp. QIII, aanvankelijk een nieuw record kwartaal volume, 440 MWp. Wat 115% hoger ligt dan in QIII 2018 (205 MWp). Het laatste kwartaal van 2019 sloeg wederom alle records, met 653 MWp nieuw toegevoegde capaciteit. Een spectaculaire factor 2,4 maal de 274 MWp in QIV van 2018. En ook nog eens anderhalf maal zoveel volume dan in het voorgaande record kwartaal, QIII 2019.

Het eerste kwartaal van 2020 laat meteen alweer een forse trendbreuk zien. Voor het eerst sedert het derde kwartaal van 2019 is er geen toename, maar meer dan een halvering t.o.v. het voorlaatste (weliswaar: record) kwartaal, QIV 2019, te zien. QI 2020 liet een groei in de maandrapporten zien van slechts 304 MWp. Dit is zelfs iets (ruim 3%) minder dan in QI 2019, toen 314 MWp nieuw verscheen in de eerste drie maand rapportages.

QII laat een zeer laag volume zien van slechts 161 MWp, wat natuurlijk ligt aan het feit dat april een bizarre negatieve capaciteit "toename" gaf te zien van -108,5 MWp. De merkwaardige negatieve groei in april is zelfs op nog hogere niveaus terug te zien, zie paragrafen 5 en 6. Derhalve, heb ik ook in deze grafieken een nieuwe disclaimer opgenomen (wit veld met rode rand), om op die bizarre, officiële april ingave te wijzen. QII haalde mede vanwege de curieuze negatieve groei in april slechts 55% van de groei in QII 2019 (295 MWp). Ook QII in 2018 kwam op een hoger niveau uit, 206 MWp.

De hoge toevoeging in september heeft veel goedgemaakt. Hiermee is het derde kwartaal van 2020 inmiddels recordhouder voor die periode geworden in de getoonde geschiedenis, met 558 MWp. Het is wel nog steeds bijna 15% lager dan absoluut recordhouder, QIV 2019 (653 MWp nieuw volume), maar het derde kwartaal van 2020 heeft inmiddels maar liefst 27% méér nieuwe capaciteit opgeleverd, dan hetzelfde kwartaal in 2019 (440 MWp). En het is een factor 1,8 maal het volume in het "normale" eerste kwartaal dit jaar (304 MWp). Dat lijkt dus de goede kant op te gaan.

Het eerste resultaat voor het laatste kwartaal van 2020, QIV, oktober, is inmiddels bekend, en rechts in een gearceerde kolom weergegeven. Daar moeten nog 2 maandvolumes bij, momenteel ligt het niveau op 37% van het record in QIV 2019. Het zal spannend worden of dit jaar ook zulke grote volumes gerealiseerd kunnen worden als in de laatste 2 maanden van vorig jaar, wat deels door zonneparken gerealiseerd zou kunnen worden. Maar dat blijft afwachten. In ieder geval heeft oktober 2020 in die ene maand al 89% van het volume gerealiseerd van het hele vierde kwartaal van 2018 (274 MWp). Dus de start is bemoedigend.

5. Half-jaar cijfers CertiQ maandrapportages - tm. oktober 2020

Groeicijfers per half-jaar. De Y-as geeft de nieuw gerapporteerde capaciteiten in MWp, volgens de maandrapportages in de getoonde half-jaren. Op de X-as per kolom de resultaten van de 6 maand rapportages uit de half-jaren (HI = jan. tm. juni; HII = juli tm. december) sinds 2010, tot en met het tweede afgeronde half-jaar voor 2019. Met een voorlopig nieuwe, spectaculaire record capaciteit van 1.094 MWp. Die het voorgaande half jaar record, HI in 2019 608 MWp) alweer aan diggelen sloeg, met een factor 1,8 maal zo veel toegevoegde capaciteit in dat tweede half-jaar.

Daarnaast is het "afgeronde" resultaat voor HI 2020 getoond, met het totaal volume van de eerste 6 maand rapporten van dit jaar. Goed moet hierbij beseft worden, dat de hoge "negatieve groei" in het april rapport ook zit besloten in de getoonde 465 MWp groei voor 2020 HI. Daardoor komt die groei op slechts ruim 76% van het hoge volume in 2019 HI (608 MWp). Wel is de toename in 2020 HI 25% hoger geworden dan de gerapporteerde aanwas in 2018 HI. Zelfs als er later eventueel voor april 2020 gecorrigeerd zou gaan worden, is de vraag is of het tot nog toe "record eerste half jaar" van 2019 ge-evenaard zal gaan worden, met de blijvende actuele problemen.

Achteraan de eerste resultaten voor het tweede half jaar van 2020, gearceerd weergegeven omdat alleen de volumes in juli tm. oktober nog bekend zijn, bij elkaar inmiddels alweer 803 MWp. Bij de bespreking van het voorlaatste maandrapport dacht ik, dat het hoge volume van HII in 2019 niet behaald kon worden. Echter, als de relatief hoge groei in september en oktober zal worden gecontinueerd, kan dit beslist weer op tafel komen. Veel zal afhangen van eventuele "eindejaars-rally's" met diverse grote zonneparken, die een forse invloed op het laatste kwartaal kunnen hebben.

Het eerste half jaar in 2020 is reeds flink overtroefd, het volume is nu al 73% hoger. Dit, nog afgezien van een eventuele correctie van de "negatieve groei" in april. Het 2e half jaar in 2020 heeft nu in ieder geval al een stevige 2e plek ingenomen in de hele historie bij CertiQ, ver voor de nummer 3, HI in 2019 (32% meer volume). Voor een prognose van de potentiële jaargroei in het CertiQ dossier, zie paragraaf 9.

6. Kalenderjaar cijfers CertiQ maandrapportages & jaar-revisies - tm. oktober 2020, en inclusief revisie 2019

Deze grafiek heb ik in een eerdere analyse opgenomen om het verschil te laten zien tussen de nieuwe kalenderjaar volumes volgend uit de oorspronkelijke maand rapportages (lichtblauwe kolommen), en de volumes die volgen uit de later gereviseerde jaar rapportages (donkerblauwe kolommen). Laatstgenoemde bijgestelde "definitieve" jaargroei cijfers vindt u ook in de inset van de belangrijke verzamelgrafiek in het zeer recent (tweede maal) gereviseerde jaaroverzicht van 2019, die ik op 3 en 4 november van een update heb voorzien. De "definitieve" resultaten voor 2019 zijn inmiddels toegevoegd, 1.636 MWp jaargroei, en de kolom is weer blauw gemaakt, zonder arcering.

Het is hierbij goed om te beseffen, dat de trend was, dat de jaar volumes sedert 2015 allemaal opwaarts zijn bijgesteld ten opzichte van de voorlopige jaar rapportages, een half jaar eerder. In 2018 ging het om maar liefst 7,5% meer jaargroei (915 i.p.v. 851 MWp), dan volgde uit de oorspronkelijke maand rapportages. Maar met de revisie voor 2019, is het jaargroei volume juist neerwaarts bijgesteld, met 3,9%, van 1.702 MWp (oorspronkelijk) naar 1.636 MWp ("definitief"). Het moet een expliciete waarschuwing zijn voor diegenen die "trends" gebruiken, om niet blind vanuit dergelijke ontwikkelingen de toekomst in te extrapoleren. Want dat kan dus fout gaan, zoals de huidige trendbreuk voor de zoveelste maal laat zien ... In 2020 kan het dus beide kanten op gaan: of het gereviseerde jaarcijfer wordt groter dan het straks te publiceren voorlopige jaarcijfer, of het zal kleiner gaan worden.

De cumulatie van de eerste 10 maandrapportages voor 2020 (inclusief "negatieve groei"-maand april) is rechts weer gearceerd weergegeven, daar moet nog het nodige volume, voor de laatste 2 maanden, bij worden geschreven. Getoonde 1.268 MWp is weliswaar relatief laag (nu nog 75% van het oorspronkelijke, op de maandrapportages gebaseerde jaarvolume van 1.702 MWp in 2019), maar wel al 49 procent méér dan het hele jaarvolume volgend uit de maandrapportages in het jaar 2018 (851 MWp). Als we van een relatief pessimistisch scenario "evenveel groei in de resterende 2 maanden als in jan. tm. oktober" zouden uitgaan, zou je nu op 1.522 MWp groei komen in 2020. Wat al 79% hoger zou zijn dan de jaargroei volgens de maandrapportages in 2018. Maar nog steeds 11% lager dan de zeer hoge groei volgens de maandrapportages in 2019 (1.702 MWp). De verwachting blijft, dat de resterende maanden van 2020 een flinke volume groei kunnen laten zien. Hoe groot, dat moeten we blijven afwachten.

7. Accumulatie van gecertificeerde PV capaciteit

De trendlijn in de grafiek is sedert de mei update, als gevolg van de tegenvallende cijfers in 2020 (incl. de negatieve groei in april anomalie), aangepast t.o.v. het exemplaar in de voorgaande versies. De polynoom "best fit" curve is vervangen door een voortschrijdend gemiddelde trendlijn, waarbij het gemiddelde resultaat van de laatste drie maanden wordt weergegeven. Mede vanwege de bizarre "negatieve maandgroei in april 2020", vlakte deze curve tijdelijk wat af, rechts bovenaan in de grafiek. De groei is echter gecontinueerd door de relatief hoge volumes genererende maanden mei tm. juli, de "mindere" maand augustus en, vooral, door de (zeer) hoge groei volumes in september en oktober . Vandaar dat de rode lijn weer een sterk positieve stijging laat zien. Vertikale blauwe stippellijnen geven het snijpunt van de bereikte 500 MWp piketpalen ("een halve GWp") met deze curve weer. De zevende piketpaal werd in de voorzomer van 2020 bereikt. De achtste (4 GWp), was al in de vorige analyse voor augustus 2020 aangekondigd door Polder PV, en werd in september al ruimschoots overschreden, met alweer bijna 250 MWp. Oktober is de 4,5 GWp al dicht genaderd.

In 2018 vond er een duidelijke versnelling van de gerapporteerde capaciteiten plaats, culminerend in een record toevoeging in december. In 2019 ging het rap verder met de toevoegingen, van ruim 51 MWp in januari, tot nieuwe maand records van, achtereenvolgens, 165 MWp in februari, bijna 271 MWp in augustus, en, tot slot, de spectaculaire, goed zichtbare bijna 410 MWp nieuwe capaciteit in november. Januari en februari 2020 voegden ook weer voor die maanden record hoeveelheden toe, 57 resp. 204 MWp. Daarna kwam, o.a. door de gevolgen van de Corona crisis, én de merkwaardige negatieve groei in april 2020, de klad er tijdelijk in. Om in mei tot en met juli wederom een "inhaalrace" te beginnen, in augustus weer tijdelijk terug te vallen, en in september en oktober weer rap in de versnelling te gaan. De progressie hangt wederom van onzekere factoren af. Zelfs al zou er in de laatste 2 maanden van dit jaar een verdere versnelling van de uitbouw van SDE projecten kunnen plaatsvinden, de enorme "klap" in het eerste half jaar zal hoogstwaarschijnlijk niet meer opgevangen kunnen gaan worden voor hoge, laat staan record volumes voor het gehele kalenderjaar. Maar we blijven wel weer "de goede kant op" gaan.

Eind oktober 2020 bereikte de zonnestroom databank van CertiQ in ieder geval een geaccumuleerde gecertificeerde capaciteit van 4.493,1 MWp. Het bereiken van de eerste "gecertificeerde" GWp kostte sinds eind 2009, toen er nog slechts 22 MWp PV capaciteit bij CertiQ bekend was (gecertificeerd), 8 een een half jaar. De tweede GWp heeft minder dan een jaar gekost. De derde GWp is al binnen een periode van 6 maanden toegevoegd (tussen mei en november 2019). De vierde GWp volgde, mede vanwege de curieuze "negatieve groei" in het april rapport, 8 maanden later. Het is een van de belangrijkste redenen, waarom de netbeheerders op talloze plekken in ons land in de problemen zijn gekomen met de beschikbare netcapaciteit: ze zijn compleet overvallen door het enorme tempo van de nieuwbouw van met name de grote PV projecten. En, wat de grote zonneparken betreft: vaak in dunbevolkte gebieden met een historisch verklaarbare "krappe netcapaciteit".

Het bereikte volume van bijna 4,5 GWp in het oktober rapport is een factor 204 maal het volume eind 2009 (22 MWp). En al bijna 35 maal het volume in juni 2015 (129,5 MWp), vlak voordat de hoge groei bij CertiQ manifest werd. De tussenpozen tussen het bereiken van de nieuwe "500 MWp" piketpalen bij de geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteiten zijn de afgelopen drie jaar steeds korter geworden, al is die trend in het eerste half jaar van 2020 duidelijk weer gebroken, en in het tweede half jaar weer aangetrokken. Voor een nieuwe prognose voor eind 2020, gebaseerd op dit diagram, zie de grafiek in paragraaf 9.

CertiQ vs. RVO
Kort geleden heeft Polder PV in detail uit de doeken gedaan wat de resterende beschikte, resp. gerealiseerde volumes aan zonnestroom projecten onder de SDE - SDE"+" regimes zijn geweest, volgens de opgegeven of bijgestelde beschikte hoeveelheden, in de RVO status update van 22 september 2020. Het geaccumuleerde volume aan "ingevulde beschikte capaciteit" is 22 september bij RVO opgelopen tot 4.019,4 MWp, verdeeld over 21.829 beschikkingen.

CertiQ komt nu eind oktober met fysiek gerealiseerd (= niet gelijk aan beschikt volume !) 4.493,1 MWp PV capaciteit voor (gecerticificeerde) zonnestroom. Dat volume is inclusief een onbekend, waarschijnlijk gering volume "niet SDE gesubsidieerde" PV projecten*. De september update van RVO ligt dus alweer, dik een maand eerder, wat beschikte volumes betreft, 474 MWp achter op de harde realisatie cijfers van CertiQ tm. eind oktober dit jaar. Dit soort verschillen zal niet verdwijnen, het niveau van het gesignaleerde verschil verandert per status update van een van de beide instanties.

Fysieke realisaties (die wel bij CertiQ worden gemeld) kunnen sterk afwijken van de door RVO gehanteerde capaciteiten. Polder PV heeft daar vele honderden voorbeelden van in zijn overzichten staan ! RVO past daarnaast de laatste 2 jaar ook regelmatig het volume van de beschikte capaciteit van een toenemend aantal projecten aan in haar overzichten. Dat is altijd in neerwaartse richting. Polder PV kent daarnaast talloze projecten die (soms fors) groter zijn uitgevoerd dan dat er door RVO is beschikt bij de SDE toekenning. RVO past (vrijwel) nooit opwaarts aan, omdat hun taakstelling, vanwege de subsidie voorwaarden, slechts de "maximaal subsidiabele" capaciteit betreft. Wat daar bovenop komt, interesseert het agentschap derhalve niet, en wordt dan ook niet vermeld. Een nogal heikel thema, wat zéér slecht bekend is bij de solar community in Nederland, en waar nooit over lijkt te worden gediscussieerd.

Ook het aantal bij CertiQ ge-accumuleerde productie installaties voor zonnestroom (eind oktober 2020: 25.300, eind september nog 24.775 stuks**) laat zich, ondanks pogingen daartoe, niet zomaar een op een vergelijken met het aantal door RVO bijgehouden, momenteel veel lager gelegen aantal beschikkingen met "ja-vinkje" (update 22 september: 21.829 stuks, niet zoals Solar Magazine aanvankelijk had geclaimd, 21.783 - dit is later zonder toelichting gecorrigeerd). Er zijn namelijk, aan de ene kant, nogal wat projecten met meerdere beschikkingen voor dezelfde lokatie, die bij CertiQ beslist als "1 productie installatie" zullen kunnen zijn geregistreerd, afhankelijk van de opgetuigde bemetering bij complexe projecten. Aan de andere kant, loopt het register bij RVO altijd - soms zelfs zeer fors - achter op de status updates van CertiQ, zoals ik ook in mijn continu bijgehouden projecten sheet al jaren bemerk: ik heb alleen al honderden opgeleverde (netgekoppelde) grote projecten in sheet staan, die nog helemaal geen "ja" vinkje(s) bij RVO hebben gekregen (incl. nogal wat projecten met meer dan 1 beschikking per lokatie).

Hierbij komt óók nog, dat er ook niet-SDE gesubsidieerde projecten kunnen instromen bij CertiQ, waaronder talloze zeer kleine installaties die meedoen bij handel in groene stroom via platforms als Powerpeers van Vattenfall, en meer lokaal gerichte platforms zoals "Energie uit de Achterhoek" van de Gelderse energieleverancier AGEM. Al met al, is het dan ook beslist niet vreemd, dat CertiQ ver voor loopt op RVO wat aantal geregistreerde projecten t.o.v. aantal "beschikkingen met ja-vinkje" bij het Agentschap betreft. En inmiddels, met de september en oktober updates, ook al weer een stuk verder is met de geregistreerde fysiek netgekoppelde capaciteit t.o.v. de verzameling voor "beschikte volumes" op 22 september jl. bij RVO.

* NB: Hardnekkige claims, dat de CertiQ databanken alleen maar projecten "met SDE+ subsidie" (beschikkingen) zouden bevatten kloppen absoluut niet. Een groot volume bij de aantallen betreft kleine projecten met oude SDE beschikkingen, zoals hier ook voor de zoveelste maal gemeld. Maar daarnaast zijn er ook projecten zónder SDE of SDE "+" subsidie, die via diverse groencertificaten platforms instromen. Het aantal of het volume daarvan (in MWp) is echter niet publiekelijk bekend, omdat dat onderscheid in de CertiQ data niet wordt gemaakt.

** Volgens de oorspronkelijke maand rapportage, september 2020: 24.775 stuks. Van CertiQ kreeg ik echter een actueel statuslijstje van de afgelopen 20 maanden, waarin voor eind september 2020 alweer 25.209 installaties werden gemeld, 1,8% meer. De data gepubliceerd in de maandrapportages verouderen dus snel, en zullen later tot bijstellingen van de jaarcijfers gaan leiden !

8. Evolutie systeemgemiddelde capaciteit bij accumulaties CertiQ dossier - een nieuw record

Met de aanhoudend sterke groei van de accumulatie van (gecertificeerde) zonnestroom capaciteit, bleef jaren lang ook de gemiddelde projectgrootte fors groeien in de cijfers van CertiQ. Maar daar is eerder dit jaar duidelijk de klad in gekomen, sedert de historische piek in februari 2020 (159,5 kWp). Al in maart kregen we te maken met een "unicum", de gemiddelde systeemcapaciteit van het totale geaccumuleerde volume nam af. Door continue instroom van behoorlijk veel nieuwe projecten, maar beperkte hoeveelheden nieuwe capaciteit, én de daar op volgende "april anomalie" (negatieve capaciteits-groei), is het systeemgemiddelde voor het eerst in zeer lange tijd een korte periode achteruit gegaan. Vanaf mei is er weer een toename te zien, en belandde dit eind juni op 156,6 kWp per project. Eind juli hadden we een nieuw record te pakken, 161,4 kWp, ondanks ook een record bij het aantal nieuw geregistreerde projecten. Vanwege de voortdurende toevoegingen van grote volumes nieuwe projecten, met ook weer veel capaciteit, in augustus tm. oktober, blijkt dat record inmiddels in de accumulatie cijfers wederom fors te zijn verbeterd. De gemiddelde systeem capaciteit van alle bij CertiQ aangemelde dan wel overgebleven gecertificeerde installaties is namelijk verder gestegen naar 177,6 kWp per project.

Het bereikte niveau eind oktober is een hoge factor 30,6 maal het gemiddelde begin 2010. En een factor 12 maal zo hoog dan de minimum omvang waarvoor een SDE "+" project sedert SDE 2011 (volgens wettelijk voorschrift) wordt geaccepteerd door RVO (15 kWp, horizontale blauwe stippellijn). Ook in deze grafiek is, vanwege de trendbreuk begin 2020, afgestapt van een polynoom trendlijn, en is deze vervangen door een voortschrijdend gemiddelde lijn, met gemiddelde waarden van de laatste drie maanden (rode curve). Na een korte neerwaartse buiging tm. juni, is deze weer omhoog gebogen a.g.v. de forse toevoegingen aan capaciteit in de rapportages van juli tm. oktober.

In het maand rapport van maart 2019 is de gemiddelde systeemgrootte bij de accumulatie aan gecertificeerde PV installaties bij CertiQ voor het eerst boven de 100 kWp gekomen. In het december rapport van 2019 is de 150 kWp piketpaal gepasseerd.

De gemiddelde systeemgrootte van de netto toevoeging in de oktober 2020 rapportage lag die maand fors hoger, 466 kWp (paragraaf 3), wat weer vergelijkbaar is met de situatie over een lange periode hier aan voorafgaand, en "brekend met de tijdelijke trendbreuk in maart".

Dat het in de grafiek getoonde gemiddelde voor alle geaccumuleerde projecten normaliter een stuk lager ligt dan bij de maandelijkse toevoegingen, komt door het blijvend "drukkende effect" van de duizenden kleine residentiële PV installaties uit de eerste 3 SDE regelingen (vaak met een omvang van maar een paar kWp per stuk). De verwachting is, dat dit effect op het totale systeemgemiddelde nog lang zal aanhouden gezien hun volume. Pas als er continu véél, en ook zeer grote fysiek opgeleverde nieuwe SDE projecten gaan cq. blijven instromen bij CertiQ, zal dat effect (deels) worden opgeheven. Daarbij s.v.p. niet vergeten dat de duizenden kleine residentiële installaties ook voor 15 jaar een SDE (2008-2010) beschikking hebben (zie grafiek met de actuele [overgebleven] aantallen per grootte categorie in het gereviseerde jaar overzicht van 2019). Dus het gros daarvan zal beslist nog tot en met 2023 in dienst zijn, en geregistreerd blijven bij CertiQ. Zonder registratie immers géén (voorschot-betalingen voor) SDE subsidie meer.

9. Totaal CertiQ volume - extrapolatie tm. eind 2020 inclusief versie "revisie jaar cijfers"

De verwachting, dat Nederland in 2019 weer een record jaar tegemoet zou gaan zien, is met de voorlopige cijfers voor de projecten markt - in casu CertiQ data - volledig uitgekomen. Een belangrijke vervolg vraag blijft luiden: hoe "groot" wordt het CertiQ volume in Corona pandemie jaar 2020 ?

Lange tijd werd er in 2019 - voor wie dat aandurfde - over mogelijk 2 GWp nieuwbouw voor heel Nederland gesproken, inclusief de gecertificeerde volumes (bijna uitsluitend SDE projecten), en de grote volumes aan residentiële en niet, of anderszins gesubsidieerde projecten. De groei is substantieel hoger geworden dan "slechts" 2 GWp", al moeten we tot eind dit jaar wachten voordat het CBS daar definitief duidelijkheid over kan verschaffen. De laatste inschattingen van het CBS liggen weer lager dan tijdens de eerste publicatie, die op 2.402 MWp uitkwam. Het nieuwe cijfer was, verwarrend, foutief geciteerd uit een verouderde tabel in het eind september gepubliceerde "hernieuwbare energie rapport 2019" 2.352 MWp, maar het bleek uiteindelijk het in juni al in een ander tabel gepubliceerde nieuwe volume van 2.265 MWp te moeten zijn, dus nog lager. Dit kan later beslist nog steeds worden aangepast. Voor 2020 deden aanvankelijk nog zeer grove speculaties van "mogelijk 3 GWp" de ronde. Dat was echter vóórdat een akkefietje als "de gevolgen van een Coronavirus pandemie" de ronde deed... En dat zien we nu alweer duidelijk terug in de cijfers voor dit jaar.

Hier onder ga ik daar wat alleen het CertiQ volume betreft (!) andermaal op in, met een nieuwe extrapolatie, voor eind 2020. Dit, n.a.v. de groei bij de accumulatie van de capaciteit, inclusief de toevoegingen in de laatste maandrapporten. Ook in deze versie tm. de oktober 2020 rapportage wederom een afschatting op basis van een extrapolatie van de gereviseerde EOY jaar cijfers van CertiQ.

Eerder maakte ik een dergelijke extrapolatie grafiek voor het eindejaars-volume van 2018 op basis van het november rapport dat jaar, waarbij ik destijds uitkwam op - zeer conservatief geschat - zo'n 1.470 MWp eind van het jaar. Het werd in het voorlopige (eerste) jaar rapport van CertiQ zelfs 1.523 MWp (weergegeven in de grafiek op basis van de maand rapportages, gele kolommen), dus ik was toen inderdaad "conservatief". In een recente versie heb ik ook de gereviseerde EOY jaarcijfers opgenomen in de vorm van een curve met groene diamantjes, waar doorheen een best fit curve (4e graads polynoom trendlijn) en prognose "de toekomst in" is getrokken (bijbehorende groene stippellijn). EOY 2018 is zelfs alweer opgewaardeerd naar 1.644 MWp door CertiQ, wat alweer 12% meer volume is dan ik aan de hand van de extrapolatie op basis van het november rapport voor dat jaar had afgeschat. Hier is inmiddels het net gereviseerde volume voor EOY 2019 bijgekomen. Aanvankelijk was het volume volgens de maandrapportages 3.225 MWp, maar in de revisie is dat alweer 3.280 MWp geworden, een bescheiden 1,7% meer.

Dit, om aan te geven dat de wijzigingen van die cijfers, soms behoorlijk, kunnen oplopen. En dat daar altijd rekening mee gehouden dient te worden. Daar staat tegenover, dat er ook tegenslagen kunnen komen. Gezien de maand rapportages in met name het eerste halfjaar, is daar inmiddels in 2020 duidelijk sprake van, in de vorm van de impact van de Corona pandemie, én een curieuze negatieve maandgroei in het april rapport. Weliswaar is de groei daarna doorgegaan, maar de "klap" in het eerste halfjaar zal zeker impact gaan hebben op het jaar resultaat.

In een nieuwe, "conservatieve" lineaire extrapolatie (zwarte lijn), ben ik niet meer uitgegaan van medio 2015 als startpunt, omdat de groei daarna zeer sterk is toegenomen. Voor een vergelijkbare extrapolatie heb ik eind 2018 als begin referentie genomen (eerste vertikale blauwe stippellijn), en via het laatste maand resultaat (oktober 2020) lineair ge-extrapoleerd naar eind 2020 (2e vertikale blauwe stippellijn). Dit geeft een veel "logischer" conservatief scenario, dan op basis van de niet meer realistische extrapolatie over een veel langere periode, toen de "oude" groeicijfers op een véél lager niveau lagen. Met deze extrapolatie komen we inmiddels op een mogelijke accumulatie, eind 2020, van zo'n 4.690 MWp uit, weergegeven rechts van de rechter Y-as (een stuk hoger dan in de september update, toen kwam ik op 4.600 MWp). Daarbij natuurlijk de aanname, dat er niet nog meer nare verrassingen uit de goochelhoed worden getoverd, dit jaar.

Ten tweede. Gaan we uit van de best fit trendlijn door de maand resultaten, nog conservatiever dan voorheen, 3e graads polynoom (rode curve), en bepalen we daarvan het snijpunt met genoemde blauwe stippellijn, komen we ditmaal voor het eerst op een lager niveau uit dan bij de lineaire extrapolatie, namelijk zo'n 4.590 MWp (marginaal, 10 MWp lager, dan in de vorige update).

Middelen we deze 2 relatief conservatieve scenario's uit, zouden we op een voorlopige "educated guess" voor het geaccumuleerde CertiQ volume, eind 2020, komen van zo'n 4.640 MWp, (een veertigtal MWp meer dan in de vorige update). Waarbij nog steeds het uitgangspunt is, dat in de laatste 2 maanden een forse verdere inhaalslag "kan" worden gemaakt om het verlies in de eerste jaarhelft (deels) te kunnen compenseren. Ook, omdat er duizenden SDE beschikkingen een relatief korte realisatie periode hebben, en er weliswaar een jaar verlenging is toegezegd, a.g.v. een aangenomen motie van vd Lee / Sienot. Maar dat ene jaar nog steeds als (te) krap kan worden gezien door de ontwikkelaars, en men haast wil maken om zoveel mogelijk projecten toch nog "op tijd" gerealiseerd te krijgen.

Zouden we bovengenoemde 4.640 MWp EOY 2020 voor haalbaar houden, zou dit t.o.v. het nu bijgestelde EOY cijfer voor 2019 (3.280 MWp) een jaargroei kunnen opleveren van zo'n 1.360 MWp aan uitsluitend gecertificeerde PV capaciteit in 2020. Dat zou dan beduidend (17%) lager gaan uitpakken dan de nu bekende 1.636 MWp groei in 2019, op basis van de gereviseerde eindcijfers voor zowel 2018 als 2019 bij CertiQ (analyse en grafieken).

Gaan we, een stuk riskanter, gezien de veel langere prognose periode vanaf het laatst bepaalde, bekende "harde" datapunt (EOY 2019 - 3.280 MWp) van de trendlijn door de EOY cijfers voor de door CertiQ gereviseerde cijfers (groene punten, ditmaal een best-fit 4e graads polynoom curve), zouden we op basis van die prognose nog veel hoger uitkomen, rond de 5.780 MWp (groen cijfer rechts). Maar u ziet dat het daar volledig de mist in gaat, omdat de groei in 2020 veel lager is geweest dan verwacht kon worden op basis van de historische trend. Vandaar dat die prognose extreem onwaarschijnlijk is, omdat de trendcurve (nog) helemaal geen rekening houdt met de fors terug gevallen volumes in 2020.

Vanwege de grote onzekerheden rond de langer durende impact van de Corona virus pandemie, inclusief de nu actuele tweede "golf" van de uitbraak, houden we het conservatieve scenario (4.640 MWp EOY 2020) aan. Waarbij de realiteit uiteraard altijd nieuwe verrassingen, zowel in opwaartse, als in neerwaartse zin, zal kunnen tonen. Hierbij zal met name eventuele late oplevering van enkele grotere zonneparken dit jaar nog tot een fors nieuw volume kunnen leiden. Veel zal afhangen van het feit of de netkoppeling dit jaar nog gerealiseerd kan worden, anders zullen die parken statistisch "doorgeschoven" moeten worden naar kalenderjaar 2021.

10. Gecertificeerde zonnestroom productie tm. september 2020 - de instralings-arme winter is in aantocht

De "gemeten" producties van gecertificeerde zonnestroom worden door CertiQ ook in hun maand rapportages weergegeven, en wel over de daar aan voorafgaande maand. Dit zijn, wederom, altijd minimum inschattingen, omdat er vaak nog de nodige productie cijfers "na worden geleverd". De grootste volumes zijn wel al bekend, in de rapportage maand, volgend op de verslag-maand. Na het laatste historisch record volume in juni 2019, vielen de productie cijfers stapsgewijs weer terug, in het ritme van de seizoenen. Met de later toegevoegde (eerste) resultaten tot en met juni 2020 hadden we wederom, na het record volume in mei, een nieuw productie record te pakken, van maar liefst 509 GWh. Wat, gezien de combinatie van zeer zonnig weer in juni (volgens het KNMI), én de capaciteits-toevoegingen in de maanden januari tm. mei, weer geen verrassing is. Echter, in juli, bij het KNMI ingeboekt als "vrij normaal" wat de instralings-duur betreft, is er een duidelijke, flink neerwaartse - voorlopige - productie vastgesteld door CertiQ, van slechts 392 GWh. Maar liefst 23% minder dan in record maand juni ! Hier lijkt het een en ander aan productie nog te moeten worden bijgeschreven, want het verschil tussen juni en juli is beslist opmerkelijk, en slecht verklaarbaar.

In het september rapport werd door CertiQ voor de maand augustus een flink hógere productie gemeld, dan voor de voorgaande maand, 435 GWh. Dat is maar liefst 11% méér (voorlopig) gemeten productie dan in juli ! M.b.t. augustus stelt het KNMI, dat het zeer zonnig is geweest, met gemiddeld over het land 229 zonuren t.o.v. het officiële langjarige gemiddelde van 195 zonuren, dus ruim 17% meer. Voor juli stelde het KNMI landelijk 217 zonuren vast ("vrijwel normaal" voor die maand). In augustus is de zonneschijn duur dus 5,5% langer geweest dan in juli.

Het aantal zonneuren is wel gerelateerd aan, maar beslist niet 100% rechtlijnig in verhouding tot de fysieke zoninstraling, die doorslaggevend is voor de productie van zonnestroom. Anton Boonstra houdt al enkele jaren de horizontale instraling cijfers van het KNMI nauwkeurig bij in maandelijkse tweets. Voor juli 2020 stelde hij een gemiddelde hoeveelheid instraling in het horizontale vlak voor heel Nederland vast van 154,7 kWh/m². In augustus dit jaar was dat echter niet meer, maar wat mínder dan in juli, 143,6 kWh/m², met als extra toevoeging, "sommige provincies hebben meer zon gezien dan vorig jaar, andere minder". Dus ondanks meer zonuren dan in juli, is de fysieke instraling toch minder geweest in augustus. Zelfs 7% minder. Dit is dus in tegenspraak met de trend bij de uitgegeven Garanties van Oorsprong bij CertiQ (zie grafiek hier onder), en ook met de al twintig jaar gemeten en gepubliceerde maandproducties bij het PV systeem van Polder PV. Wat al die jaren minder productie laat zien in augustus dan in juli. Zowel in absolute zin, als gemiddeld over alle jaren.

De conclusie van Polder PV luidt: kennelijk moeten er nog heel veel GvO's voor met name de maand juli achteraf worden toegevoegd door CertiQ, en is er voor die maand een behoorlijke achterstand ontstaan in de registraties (oorzaak: onbekend).

In bovenstaande grafiek in magenta de geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteit in de CertiQ databank, cumulerend in, voorlopig, 4.493,1 MWp in het oktober 2020 rapport (geel omrand punt rechtsboven, een half jaar na de bizarre, met signaal venstertje weergegeven "dip" in april, referentie: linker Y-as). Na het - voorlopige - productie record van 508,7 GWh in juni 2020 (rood omrande datapunt in de blauwe curve), is de nu bekende productie van gecertificeerde zonnestroom geregistreerd in juli, opvallend, flink lager, 391,7 GWh (referentie: rechter Y-as, in GWh garanties van oorsprong toegekend per maand). Juni 2020 had 83% meer GvO's toegekend gekregen dan in juni 2019 (record maand in dat jaar, met 278,1 GWh) ! Juli 2020 zit "slechts" 43% hoger dan de destijds gemeten voorlopige productie in juli 2019.

Zoals gemeld, ligt augustus 2020 onverwacht fors hoger dan juli, op 435,0 GWh, ruim 11% méér, wat niet in lijn is met de verwachtingen (zie discussie boven de grafiek). September komt voorlopig op een volume van 344,2 GWh (laatste blauwe datapunt helemaal rechts), waarmee de neergaande lijn richting de lage winter opbrengsten nu definitief is ingezet. Wel is deze hoeveelheid al 96% hóger dan de uitgifte in het maandrapport van september 2019 (176,0 GWh). Wat logisch is. September 2020 was zeer zonnig volgens het KNMI, met 201 zonuren t.o.v. historisch gemiddeld 143 uren. September 2019 was "zonnig", met 162 zonuren. Maar het belangrijkste verschil is natuurlijk de enorme hoeveelheid nieuwbouw, die in de tussentijd allemaal on-line is gegaan, en waarvoor grote hoeveelheden extra volumes GvO's zijn, en met terugwerkende kracht, nog worden afgegeven door CertiQ. Het verschil met de uitgifte voor augustus 2020 is voor september minus 21 procent.

In het september 2020 rapport van CertiQ, waarin ook de "grijze stroom" productie in aparte certificaten wordt weergegeven, werd voor elektriciteit productie uit steenkool alweer een grotere hoeveelheid weergegeven, dan voor alleen zonnestroom (512,3 GWh t.o.v. zon, 344,2 GWh). Vreemd is, dat er geen certificaten voor kerncentrale Borssele werden verstrekt in die maand (wel in augustus). Op de website van het EPZ staat niets over een storing of onderhouds-sessie in september. Uiteraard bleef aardgas gestookte productie van elektriciteit als vanouds nog steeds de Nederlandse stroommix domineren, in september ging het alweer om bijna 5,7 TWh aan grijze certificaten voor die productie modaliteit.

Zoals reeds opgemerkt, kunnen dergelijke GvO volumes voor met name de hernieuwbare bronnen in latere bijstellingen nog gaan toenemen, omdat er altijd vertraging zit in de verstrekking van deze groencertificaten, vooral voor de kleinere installaties. Het is waarschijnlijk, dat de volumes aan GvO's uit te geven voor september 2020 (en voor de voorgaande maanden) daar alweer flink overheen zullen gaan.

Rechts onderaan in de grafiek zijn de vier meest recente, herkenbare "winter-dips" zichtbaar (blauwe pijlen). Deze worden steeds "hoger", vanwege de continu toenemende capaciteiten, en de daarmee gepaard gaande - relatief geringe winterse - producties in die maanden, die bovenop de producties van de al langer bestaande installaties worden gestapeld. De logische verwachting is, dat december 2020 en januari 2021 weer op een veel hoger niveau zullen eindigen, dan de eerder gerapporteerde resultaten voor die wintermaanden in 2019 / 2020.

11. Andere cijfers zonnestroom certificaten CertiQ

CertiQ geeft ook al jaren per maandrapport een cumulatie van alleen de gecertificeerde, van Garanties van Oorsprong (GvO's) voorziene producties van de laatste 12 maanden op. Daarvoor werd wederom een nieuw record, van 3.580 GWh zonnestroom in een jaar tijd genoteerd (bijna 3,6 terawattuur, 97% van de 3.701 GWh compleet gemeten in 2019, van kernsplijter Borssele). Ten opzichte van die cumulatie in het voorgaande maandrapport is het verschil weer afgenomen, tot bijna 201 GWh. In juni werd door CertiQ nog een historisch record verschil volume van maar liefst 300 GWh vastgesteld t.o.v. de voorgaande rapportage.

CertiQ publiceert ook import- en export cijfers van GvO's voor zonnestroom. Die waren in oktober dit jaar slechts 12,3 GWh import (het hoogste volume in 2020, 94,1 GWh, werd genoteerd in mei). Respectievelijk een historisch record volume van 90,1 GWh voor ge-exporteerde zonnestroom certificaten. Voor de accumulaties van de laatste 12 maanden waren de hoeveelheden 521,4 GWh (import) resp. 399,2 GWh (export). Ook dat laatst genoemde volume is een historisch record. De langjarige maandgemiddeldes in de periode januari 2016 tm oktober 2020 waren als volgt: 74,1 GWh/mnd (import) resp. 12,5 GWh/mnd. Dus blijvend veel meer (netto) import dan export, waarmee een klein deel van de nog steeds sterk fossiele stroom consumptie "administratief wordt vergroend".

De maand met de hoogste import van zonnestroom GvO's was, vanaf de eerste rapportages in 2014, juli 2016 (310,0 GWh), de hoogste export vond plaats in december 2019 (79,8 GWh), deze hoogste volumes zijn al lang ongewijzigd. De voortschrijdende 12-maand accumulaties vonden hun hoogtepunten in oktober 2018 (import, 1.830,7 GWh), resp. oktober 2020 (export, 399,2 GWh, die daarmee maart 2020, met 372,7 GWh, naar de 2e plaats verwees).