PV-systeem

NAAR INDEX PAGINA

^ TOP

---

7 juni 2022: Eerste (geringe) bijstelling CBS cijfers stroom uit hernieuwbare bronnen en zonnestroom capaciteit over het jaar 2021 - grafische analyse. Het CBS heeft in een separate tabel over zonnestroom nieuwe cijfers voor de opgestelde capaciteit van PV installaties in Nederland gepubliceerd (peildatum: 31 mei 2022). Er is een zeer geringe correctie voor 2020 doorgevoerd, en een eerste - opwaartse - aanpassing voor 2021. De op 7 maart gerapporteerde eerste afschatting voor de eindejaars-accumulatie in 2021, 14.249 MWp is inmiddels opgeschroefd naar 14.418 MWp, resulterend in een nog zeer voorlopige jaargroei van 3.469 MWp in dat jaar, volgens de officiële boeken van het CBS. De berekende jaarproductie (11,4 TWh) is echter nog niet aangepast. De verwachting is dat in ieder geval de cijfers voor 2021 nog flink kunnen worden bijgesteld in latere revisies, zoals in alle afgelopen jaren is geschied. In dit artikel worden ook eerste detail segmentaties gegeven voor 2021, voor diverse markt segmenten, inclusief een status update van de "grote" projecten > 15 kWp, en een vergelijking van de bekende portfolio aan "veld-systemen" bij het CBS en Polder PV. De voorlopige cijfers geven ook aan, dat reeds een vijfde van het aantal woningen eind 2021 een PV systeem op het dak heeft liggen in Nederland.

(a) Zonnestroom capaciteit - absolute cijfers

(b) Markt evoluties PV markt - updates

(c) Gemiddelde capaciteit per installatie

(d) Segmentaties naar hoofd type installatie - eindejaars-cumulaties

(e) Segmentaties naar hoofd type installatie - evolutie van de jaargroei cijfers

(f) Segmentatie naar categorie "groot/klein" resp. "veld/rooftop"

(g) Productie zonnestroom

Bronnen

(a) Zonnestroom capaciteit - absolute cijfers

Het CBS heeft voor 31 mei jl. een update doorgevoerd van de tabel "Zonnestroom; vermogen en vermogensklasse, bedrijven en woningen, regio". Hierin een lichte aanpassing voor de eindejaars-capaciteit voor zonnestroom voor 2020, en een grotere wijziging voor het op 7 maart voor het eerst afgeschatte volume voor 2021. Dat was toen nog 14.249 MWp, en is nu gewijzigd in 14.418 MWp†, EOY 2021 (geringe toename van 1,2%). Dit zou voorlopig resulteren in een jaargroei van 3.469 MWp, wat nog steeds lager zou liggen dan de tot nog toe bekende groei in het voorgaande jaar (is nog niet definitief, 3.723 MWp aanwas in dat jaar). De verwachting is echter, mede gezien de enorme bijstellingen voor eerdere versies van de data voor 2020, dat ook de cijfers voor 2021 nog flink verder zullen worden opgewaardeerd. Waarbij het beslist nog mogelijk is, dat de jaargroei vorig jaar alsnog boven het volume voor 2020 zou kunnen gaan komen. Dat is eerder al gesuggereerd in het begin dit jaar gepubliceerde Nationale Solar Trendrapport 2022 van DNER.

We gaan nu echter uit van de nu bekende "officiële data", waarmee we de bekende, al jaren door Polder PV gepubliceerde evolutie tabel met het aangepaste resultaat voor 2021 kunnen aanvullen:

In deze bijgewerkte tabel weer in de eerste kolom het kalenderjaar, in de 2e het allereerste officiële EOY accumulatie cijfer wat het CBS (ooit) heeft gepubliceerd voor het betreffende jaar, in de derde kolom het meest recent gepubliceerde (actuele) cijfer voor dat jaar. In de vierde kolom het verschil percentage tussen de eerste en de laatst bekende officiële opgaves. En in de laatste kolom de uit de meest recente data volgende jaargroei in het betreffende jaar. Nieuw toegevoegd in rood de licht aangepaste EOY resp. jaargroei (YOY) capaciteiten voor 2020 (1 MWp minder dan status 7 maart). En de aangepaste EOY capaciteit voor 2021 (14.418 MWp, 1,2% hoger dan in de eerste opgave). In de laatste kolom het verschil daarvan met de iets gewijzigde capaciteit voor EOY 2020: voorlopige "officiële" jaargroei in 2021 3.469 MWp. Dat is al 5,2% meer dan de 3.299 MWp groei volgend uit de eerst bekende cijfers in de CBS update van 7 maart jl. De verwachting is, zoals in alle voorgaande jaren, dat de in rood weergegeven cijfers voor in ieder geval 2021 nog fors zullen worden aangepast in latere updates. Mogelijk wordt ook nog het EOY en het YOY cijfer voor 2020 aangepast in een latere update, de cijfers voor dat jaar zijn namelijk volgens het CBS nog steeds te beschouwen als "nader voorlopig".

Dit soort aanpassingen hebben deels te maken met het feit, dat met name in het SDE dossier van RVO er nog veel wijzigingen en aanvullingen worden gepubliceerd, omdat daar geen "actuele stand van zaken" bekend is. Veel informatie, zeker ook voor (zeer) grote projecten als grote rooftops en zonneparken, die al lang geleden netgekoppeld zijn opgeleverd, komt pas zeer laat beschikbaar. Deze leiden tot - soms forse - aanpassingen in de RVO registraties. En die worden vervolgens weer gebruikt door het CBS om cijfers uit voorgaande jaren aan te passen. Zeker in 2020 ging het toen om aanzienlijke volumes, en dat kan beslist ook weer voor 2021 gaan gebeuren.

† Op 16 juni 2022 verscheen bij het CBS een andere gewijzigde tabel, "Hernieuwbare elektriciteit; productie en vermogen". Hierin zijn iets afwijkende data te vinden t.o.v. de in dit artikel gepresenteerde exemplaren. Het aantal installaties is ongewijzigd, maar het vermogen in deze separate tabel is 14.408 MWp i.p.v. de hier getoonde 14.418 MWp. De berekende zonnestroom productie is 11.332 GWh (vergelijk met de eerdere opgave van 11.436 GWh, in juli bijgesteld naar 11.331 GWh, in paragraaf g). Bij navraag bij het CBS, wat de correcte cijfers zijn, kreeg ik het volgende antwoord (mijn cursivering):

"De tabellen die je noemt worden niet helemaal via dezelfde weg gemaakt. Het verschil dat je ziet in het vermogen en de productie is het gevolg van tussentijdse afrondingen bij de zonnestroomcijfers in de tabel van 16 juni; voor aantallen speelt dit probleem natuurlijk niet. Je zou dus kunnen zeggen dat de tabel van 31 mei de juiste (zonder tussentijdse afrondingen) cijfers bevat. Wij zullen bij de volgende update van de tabellen dit beter in de gaten houden zodat er geen inconsistenties tussen onze tabellen ontstaan".

(b) Markt evoluties PV markt - updates

In deze eerste grafiek toon ik de evolutie van de aantallen PV projecten zoals het CBS die heeft gereconstrueerd uit diverse databases, met de meest recente cijfers voor heel 2021 toegevoegd. De data voor 2020 zijn niet gewijzigd. Opvallend is, dat het aantal nieuwe projecten (oranje kolommen, met de rechter Y-as als referentie) t.o.v. 2020 is gestegen, van 312.443 nieuwe installaties in 2020, naar 338.198 exemplaren in 2021. Een stijging van ruim 8% van het nieuwe jaar volume (grijze curve, referentie: linker Y-as). In 2020 was de stijging t.o.v. de aanwas in 2019 nog 14%. Eind 2021 waren er, met de huidige, nog voorlopige cijfers, alweer 1,71 miljoen PV installaties in Nederland (EOY resultaten in blauwe kolommen, rechter Y-as als referentie), waarvan het grootste deel natuurlijk residentiële installaties omvat (zie ook verder).

Goed is om hierbij te beseffen, dat de Duitse branche organisatie BSW Solar tm. eind 2021 "slechts" ruim 2,2 miljoen (verplicht) bij het Bundesnetzagentur gemelde / ingeschreven PV installaties heeft geteld. Een factor 1,3 maal zo veel, maar wel bij het volle besef, dat Duitsland ruim 4 en een half maal zoveel inwoners telt. Ergo: een ronduit opmerkelijke prestatie voor Nederland.

In deze tweede grafiek is de boven getoonde tabel met de capaciteits-groei van PV in Nederland verbeeld in kolommen. In blauw wederom de eindejaars (EOY) capaciteit, in oranje de daar uit volgende jaargroei (YOY) volumes (referentie: rechter Y-as). In het laatste kolommen-paar (gearceerd) zijn de meest recente, eerst gereviseerde data voor 2021 opgenomen. In blauw de aangepaste eindejaars-capaciteit, 14.418 MWp, in oranje de uit de bekende data afgeleide jaargroei, 3.469 MWp. De cijfers voor de laatste twee jaar kunnen nog wijzigen, die voor 2021 waarschijnlijk nog in behoorlijke mate, dus het verschil tussen de jaargroei cijfers van de afgelopen 2 jaar kan nog fors aangepast gaan worden. En mogelijk nog in het voordeel van 2021 kunnen omslaan, als de bijstellingen voor dat jaar groot zullen gaan worden. In grijs zijn de verschillen in jaargroei van jaar x t.o.v. de aanwas in jaar x-1 weergegeven, in procent (linker Y-as). Omdat de jaargroei voor 2021 (nu nog) lager is van die in 2020, ligt het percentage onder de X-as (voorlopig dus nog 7% minder dan in 2020).

In vergelijking met de eerste grafiek (aantallen projecten), valt vooral op, dat bij een toegenomen hoeveelheid nieuw toegevoegde installaties, de capaciteits-toename juist wat is terug gevallen in 2021, t.o.v. 2020. Het is mogelijk dat dit veroorzaakt wordt door een combinatie van twee factoren: (a) de residentiële markt groeit nog zeer goed door (die hoge aantallen nieuwe projecten veroorzaakt), en (b) mogelijk zijn er de nodige grote, reeds in 2021 gerealiseerde projecten nog niet doorgedrongen tot de data bestanden van de gremia die het CBS raadpleegt (met name het SDE dossier bij RVO). Als dat klopt, en die data worden later toegevoegd, heeft dit waarschijnlijk een behoorlijk positief effect op de gerealiseerde capaciteit in 2021. We zullen moeten afwachten op recentere revisies van het CBS, of dit ook gaat uitkomen. Als deze verwachting niet wordt gerealiseerd, zou 2021 het eerste jaar sedert 2014 worden, waarbij er minder nieuwe capaciteit geplaatst zou zijn dan in het voorgaande jaar. Zelfs al zou dat uitkomen, is een groei van bijna 3,5 GWp zonder meer zeer respectabel te noemen voor een klein land als Nederland !

(c) Gemiddelde capaciteit per installatie

In deze derde grafiek geef ik de evolutie van een afgeleide parameter, de systeemgemiddelde capaciteit aan het eind van elk kalenderjaar (blauwe kolommen), en bij de nieuwe jaarvolumes (oranje kolommen). Deze is berekend uit de waarden in de vorige twee grafieken. We zien bij de eindejaars-accumulatie een continue vergroting van de gemiddelde capaciteit per installatie, wat de voortdurende schaalvergroting in de PV markt goed illustreert. Deze evolueert van 3,56 kWp EOY 2012 tot, voorlopig, alweer 8,42 kWp, EOY 2021. Waarbij men zich goed dient te realiseren, dat dik anderhalf miljoen, gemiddeld "zeer kleine" residentiële systemen van elk een paar kWp, zwaar "drukken" op dat gemiddelde in dat jaar.

Bij de jaargroei volumes zien we een nog steviger progressie in de loop van de jaren, met twee maal een "terugval". In 2013 was bij de nieuwe projecten het systeemgemiddelde nog 4,33 kWp, wat toenam tot 6,21 kWp bij de nieuwe projecten in 2016. Daarna was er een tijdelijke terugval naar 5,46 kWp, om echter in 2018 alweer fors te stijgen naar 8,25 kWp. Die stijging zette stevig door in 2019 (9,53 kWp) en in 2020 (11,92 kWp bij de nieuwe projecten). In 2021 was er echter weer een mogelijke terugval. Met de nog zeer voorlopige cijfers voor dat jaar, viel dat namelijk terug naar 10,26 kWp. Dit kan in latere herzieningen van de cijfers bij het CBS beslist weer opwaarts worden gecorrigeerd voor dat jaar.

In deze vierde grafiek geef ik alleen de systeemgemiddelde capaciteit ontwikkeling bij uitsluitend de residentiële systemen weer (categorie "woningen") volgend uit de basis data gepubliceerd door het CBS. Ook hier is een schaalvergroting zichtbaar. Bij de eindejaars-accumulatie (EOY, blauwe kolommen) groeit dat systeemgemiddelde continu door, van 2,56 kWp in 2012, naar, voorlopig, 3,54 kWp in 2021. Bij de nieuwe jaarvolumes is er eerst een lichte stijging, van 3,31 kWp naar 3,41 kWp bij de nieuwe residentiële installaties in 2013 - 2014, dan zakt het gemiddelde licht in, naar 3,19 kWp in 2017. Om daarna weer fors verder te stijgen, via 3,79 kWp in 2019, naar 3,89 kWp per woning bij de nieuwe installaties in 2020. In 2021 is er wederom een lichte teruggang te bespeuren, naar 3,72 kWp gemiddeld. Ook dat cijfer kan echter, met de nog te verwachten bijstellingen door het CBS, wijzigen. Zouden we van al gangbare 380 Wp PV modules uitgaan, zou laatstgenoemde systeemgemiddelde van 3,72 kWp een gemiddelde installatie omvang van bijna tien van dergelijke moderne zonnepanelen kunnen inhouden.

(d) Segmentaties naar hoofd type installatie - eindejaars-cumulaties

In deze separate set grafieken worden de segmentaties naar hoofd-type installatie getoond. Hierbij maakt het CBS onderscheid tussen PV op "woningen" (rode curve), resp. de sector "economische activiteiten" (blauwe curve). Het is goed om te beseffen, dat het CBS in de toelichting tot de betreffende tabel stelt: "Installaties op woningen worden tot bedrijfsinstallaties gerekend wanneer er informatie uit de bronbestanden beschikbaar is die duiden op bedrijfsactiviteiten". Dit betekent onherroepelijk, dat ook alle installaties bij (bekende) ZZP-ers, hetzij full-time, hetzij part-time, niet in de categorie "woningen" valt, maar in de categorie "economische activiteiten". Dat verklaart meteen ook de reeds hoge aantallen projecten die in die categorie worden gesignaleerd, al gaat het CBS daar verder niet op in. Daarbij s.v.p. niet vergeten, dat volgens het CBS er in 2021 al 1,1 miljoen ZZP-ers waren waarvoor de werkkring als zelfstandige als "hoofdbaan" wordt beschouwd. Die werken voor het grootste gedeelte thuis, en eventuele PV generatoren op die woningen worden dus automatisch door het CBS onder "economische activiteiten" geschaard. Een dergelijke toebedeling is er waarschijnlijk ook voor de aangemelde zonnepanelen van een bewonersvereniging zoals de onze in Leiden. Ook dat wordt gezien als een "economische activiteit", die bij de Kamer van Koophandel onder de categorie "overige dienstverlening" valt.

De grafiek laat zien dat de aantallen residentiële PV systemen enorm zijn gegroeid in 9 jaar tijd, van ruim 71 duizend in 2012, tot een al spectaculaire hoeveelheid van 1,56 miljoen stuks, in 2021 (voorlopige cijfers). De Compound Annual Growth Rate (CAGR) voor deze periode is gemiddeld ruim 41% per jaar (!). De bedrijfsmatige markt (blauwe curve) groeit ook, maar natuurlijk veel minder hard, en met een lichte versnelling in 2019, waarna de toename weer wat afvlakt. De aantallen in deze categorie zijn toegenomen, van bijna 9 en een half duizend stuks in 2012, naar een volume van bijna 135 duizend exemplaren, eind 2021. Hiervan is de CAGR een stuk minder, maar nog steeds respectabel te noemen: gemiddeld ruim 34% groei per jaar.

In de zwarte curve vinden we de totale volumes terug (rood + blauw). Met een aanwas van bijna 81 duizend projecten in 2012, tot al 1,71 miljoen PV projecten, eind 2021. De CAGR voor dat totaal volume komt voor die negen jaar op een hoog percentage van gemiddeld ruim 40% per jaar. Veel landen zullen nogal jaloers zijn op zo'n hoge CAGR over een dergelijke lange periode !

Marktpenetratie PV op woningen

Kijken we alleen naar het woning segment, en halen we bij bovenstaande cijfers ook die voor het totale woning bestand, was voor eind 2020 / begin 2021 de markt penetratie al 15,8%. Voor eind 2021 / begin 2022 zijn nog geen definitieve cijfers voorhanden over het aantal woningen, maar als we de jaargroei in 2020 toepassen op 2021, zouden we eind dat jaar op ruim 8 miljoen woningen gekomen kunnen zijn. Dit wordt bevestigd in een recente update van 2 juni jl., van het CBS thema "Voorraad woningen; standen en mutaties vanaf 1921" (8,046 miljoen, eind 2021). Gerelateerd aan dat volume, zou met het voorlopige aantal woningen met PV systemen eind 2021 (plm. 1,58 miljoen exemplaren), de penetratie reeds kunnen zijn opgelopen tot maar liefst 19,6%. In andere bewoordingen: al een vijfde van het aantal woningen zou eind 2021 reeds een PV systeem hebben gehad in Nederland, een opmerkelijke prestatie.

Sterk verschillend van de grafiek voor de aantallen installaties, zijn in deze vervolg grafiek de volumes voor de capaciteiten geplot. Hier is de evolutie compleet verschillend, als we de twee grote marktsegmenten bekijken. De PV capaciteit op woningen groeit beslist hard door, van ruim 182 MWp eind 2012, naar 5.585 MWp, eind 2021 (en een groei van 1.195 MWp in dat jaar). Wat resulteert in een respectabele CAGR van gemiddeld ruim 46%/jr over die periode van 9 jaar (rode curve). Maar het marktsegment "economische activiteiten", waartoe alle bedrijfsmatige, institutionele en/of utiliteit volume, maar ook de zonneparken op veld / in het water horen, is véél harder gegroeid. Van 105 MWp eind 2012 (minder dan residentieel) naar al een spectaculair volume van 8.833 MWp, eind 2021. Een factor 1,6 maal zo veel dan het residentiële volume. Wat resulteert in een CAGR van gemiddeld bijna 64% per jaar over die lange periode ! Eind 2018 / begin 2019 heeft dit marktsegment dat van de residentiële markt ingehaald, en is opvallend verder gegroeid, de curves lopen steeds meer uit elkaar.

De combinatie van deze twee flink gegroeide deelmarkten, zichtbaar in de zwarte curve, geeft enorme volume groei te zien van de totale nationale markt. Van 288 MWp in 2012, naar ruim 14,4 GWp, eind 2021. Resulterend in een CAGR van 54,5% gemiddeld per jaar over die negen jaar lange periode. De jaloezie van veel landen om ons heen, zal nog groter worden, als ze dergelijke groeicijfers zien...

Kijken we naar de progressie van de aandelen van de twee grote marktsegmenten, is dat van deelmarkt "economische activiteiten" flink gestegen, van ruim 42% in 2017, naar al ruim 61% van totaal volume in 2021. Daarmee is het de nieuwe "dragende zuil" geworden van de Nederlandse zonnestroom markt. Tot en met 2018 was dat het residentiële marktsegment.

Opvallend is, dat de Europese branche organisatie Solar Power Europe (SPE), in haar medio december 2021 gepubliceerde EU Market Outlook for Solar Power 2021-2025, een accumulatie van slechts 13,1 GWp geeft voor 2021. Het CBS zit met haar 2e schatting voor dat jaar, met waarschijnlijk nog enkele (forse) bijstellingen te verwachten, daar nu alweer 1,3 GWp (10%) boven ! De cijfer leverancier van SPE lijkt de Nederlandse branche organisatie Holland Solar te zijn, die toen dus al de eigen gerealiseerde markt volumes structureel onderschatte.

Uit de voorgaande twee grafieken kunnen we weer eenvoudig de evolutie van de systeemgemiddelde capaciteit afleiden voor de twee deelmarkten, en voor de totale volumes. Deze zijn getoond in de derde grafiek van deze sub-reeks. Het residentiële systeemgemiddelde heeft zich positief ontwikkeld, maar neemt vrij traag toe. Van gemiddeld 2,56 kWp in 2012 naar 3,54 kWp in 2021. De ontwikkeling bij de niet-residentiële markt is daarentegen explosief verlopen. Aanvankelijk nog met een systeemgemiddelde capaciteit van "slechts" 11 kWp in 2012. Maar dat begon met name vanaf 2017 (23,2 kWp) flink toe te nemen. Eind 2021 is het al gevorderd tot 65,5 kWp gemiddeld, voor alle 135 duizend niet residentiële projecten die het CBS heeft gevonden. Waarbij de schaalvergroting in de projecten markt weer goed zichtbaar is geworden. Alle projecten bij elkaar (zwarte curve) geeft een evolutie te zien van gemiddeld 3,6 kWp in 2012, tot 8,4 kWp in 2021. Uiteraard drukt de enorme hoeveelheid kleine residentiële projecten in het totaal volume dit gemiddelde voor alle projecten. Maar het is desondanks vanaf 2020 toch weer met 5% toegenomen.

Eerste prognoses voor medio en eind 2022

Op basis van de historische trends heb ik ook voor het eerst twee grafieken gemaakt met daarin geplot prognoses voor de tussenstanden bij de twee marktsegmenten voor de aantallen projecten en de daarmee gepaard gaande volumes voor de capaciteit, medio en eind 2022.

In bovenstaande grafiek is de eerder getoonde evolutie voor de aantallen installaties in de twee grote deelmarkten gebruikt voor een extrapolatie met behulp van "best-fit" vierdegraads polynomen met Excel, tot in ieder geval eind 2022 (vertikale stippellijn).

De extrapolaties komen ongeveer neer op 1,76 miljoen residentiële installaties (rode curve), medio 2022, resp. 1,94 miljoen stuks, eind dit jaar. En voor markt segment "economische activiteiten" (blauwe curve), op zo'n 130 duizend medio 2022, resp. 150 duizend stuks, eind 2022. Voor de totale volumes zijn de voorlopige extrapolaties 1,9 miljoen stuks, medio 2022, resp. 2,08 miljoen installaties, eind 2022 (zwarte curve).

In lichtgroene cirkels zijn de piketpalen voor 1 miljoen projecten ingetekend, voor residentiële resp. alle installaties bij elkaar. Voor de woningmarkt werd die piketpaal met de huidige CBS data, al vroeg in 2019 bereikt, niet zoals regelmatig nog in de pers terug is te vinden, pas in de nazomer van dat jaar. Voor alle installaties bij elkaar was dat al in het najaar van 2018 het geval.

De donkergroene cirkels geven de volgende piketpaal weer, passage van anderhalf miljoen installaties. Voor de residentiële markt komt dat ongeveer neer op eind september 2021, wat later dan wat Klimaatakkoord suggereerde met "het 1,5 miljoenste huis in Nederland van panelen voorzien" in een bericht van 30 augustus 2021. Voor de totale volumes in de markt, inclusief de bedrijfsmatige systemen, werd die mijlpaal al zo'n beetje in april 2021 behaald.

De extrapolaties voor eind 2021, gepubliceerd in de uitgebreide analyse van de CBS update van 10 december 2021, waren op basis van de nu bekende actueel gepubliceerde cijfers voor eind dat jaar, iets te optimistisch (residentieel prognose 1,64 miljoen i.p.v. gerealiseerd 1,58 miljoen; economische activiteiten 140 duizend i.p.v. 135 duizend, totaal volume 1,77 miljoen i.p.v. 1,71 miljoen). Die verschillen kunnen echter beslist nog bijtrekken, als het CBS later nog revisies over 2021 publiceert.

In navolging van de extrapolatie grafiek voor de aantallen installaties (voorgaande diagram) hierboven dezelfde opzet, maar nu voor de mogelijke evolutie van de capaciteiten van de deelmarkten en de totaal volumes. Hierin is meer onzekerheid, mede vanwege de restrictieve situatie bij de overvolle Nederlandse distributie netten. Ik zie de laatste tijd heel erg veel projecten veel kleiner uitgevoerd worden dan waarvoor capaciteit is beschikt, dus hier kan beslist een lichte afkoeling van de ontwikkeling het gevolg van zijn. We zien dat al terug in de niet over elkaar liggende door het CBS al vastgestelde volumes in de laatste twee jaar, en de daar iets van afwijkende extrapolatie (stippel)lijnen.

Desondanks heb ik wederom op basis van snijpunten voor medio 2022 en eind van dat jaar potentiële capaciteits-volumes ge-extraheerd uit de prognose curves. Ook hiervoor gebruik makend van vierdegraads-polynomen, om aan de conservatieve kant te blijven bij de schattingen.

Voor het residentiële marktsegment komen de potentiële volumes op 6,3 GWp medio 2022, resp. 7,0 GWp, eind 2020. Bij het segment "economische activiteiten" zijn deze volumes mogelijk 10,4 GWp, resp. 12,0 GWp. Voor het totale marktvolume (zwarte extrapolatie curve) komen deze extrapolaties neer op 16,7 GWp, resp. 19,0 GWp, eind van 2022. De verwachting is, naar analogie van de situatie m.b.t. de cijfers voor 2020, dat met name de data voor het segment "economische activiteiten" door het CBS nog flink opgeplust zal kunnen gaan worden. Wat betekent, dat genoemde cijfers aan de lage kant zouden kunnen zitten.

In lichtgroene cirkels zijn de piketpalen "10 GWp" voor het segment "economische activiteiten", resp. voor het totaal volume weergegeven. Beginnend met laatstgenoemde, dat punt werd al laat in het derde kwartaal van 2019 gehaald. Gezien de evolutie curve, zou die 10 GWp voor het bedrijfsmatige segment ongeveer in het voorjaar van 2021 kunnen zijn behaald, tenzij de progressie van het marktvolume structureel is afgekoeld dat jaar.

De donkergroene, gestippelde cirkel rechtsboven geeft een mogelijk passage punt voor de 2e piketpaal voor het totale volume weer, het bereiken van 20 GWp aan capaciteit in de Nederlandse PV-markt. Dat zou in theorie mogelijk aan het eind van het eerste kwartaal van 2023 kunnen gaan geschieden, als de evolutie paden ongeveer blijven zoals geschetst.

Een ander opvallend punt is, dat voor eind 2021 het voorlopige CBS cijfer voor het bedrijfsmatige segment 8,83 GWp is. Kijken we naar de meest recent door Polder PV afgeschatte accumulatie voor de capaciteit van bij TenneT dochter CertiQ ingeschreven gecertificeerde installaties, zou in dat dossier "slechts" zo'n 7,70 GWp zijn geaccumuleerd, eind 2021. Dat zou betekenen dat er dik 1 GWp aan bedrijfsmatige projecten capaciteit niet in het CertiQ dossier zou zitten, maar daar buiten zou vallen. Of dit enorme volume allemaal toegerekend zou moeten gaan worden aan, bijvoorbeeld, kleine bedrijfsmatige installaties bij thuis werkende ZZP-ers is echter een vraag die niet eenvoudig is te beantwoorden. De activiteit in de Nederlandse markt is op alle fronten zo extreem, dat niet duidelijk is waar dat grote volume dan wel "gezocht" zou moeten worden.

(e) Segmentaties naar hoofd type installatie - evolutie van de jaargroei cijfers

In deze paragraaf wordt, vergelijkbaar aan de situatie bij de eindejaars-accumulaties (paragraaf d), ditmaal een drietal grafieken getoond m.b.t. de evolutie van de jaarlijkse toenames van PV volumes per groot marktsegment.

In deze eerste grafiek de evolutie van de jaarlijkse aanwas cijfers voor de aantallen installaties in het marktsegment "woningen" (rode kolommen), resp. "economische activiteiten" (blauwe kolommen), en de totale volumes (zwarte kolommen). Er is een enorme progressie te zien, van elk jaar weer toenemende aantallen bij de woningmarkt, op een lichte terugval in zowel 2014 als 2016 na. Globaal genomen groeiden de jaarvolumes van 75 duizend nieuwe installaties in 2013, tot al een spectaculair aantal van 321 duizend nieuwe (!) projectjes op woningen in 2021 (voorlopig cijfer). In het segment economische activiteiten is het niveau véél lager, maar schijn bedriegt, want de daarmee gepaard gaande capaciteiten zijn al veel groter geworden dan in de woningmarkt, de laatste jaren (zie volgende grafiek). De jaarlijkse nieuwe volumes namen in dit marktsegment toe (met uitzondering voor een kleine dip in 2014), van 9 duizend nieuwe projecten in 2013, tot 35 duizend nieuwe installaties in 2019. Vervolgens viel, wat de aantallen betreft, het niveau terug naar 16 duizend (2020), resp., voorlopig, bijna 17 duizend nieuwe projecten in 2021.

De totale volumes groeiden globaal genomen, van 84 duizend nieuwe projecten in 2013, tot 338 duizend nieuwe installaties, als voorlopig resultaat voor de marktgroei in 2021. Ergo: een vier maal zo groot marktvolume, 8 jaar later. De relatieve groei van de totale jaarvolumes was achtereenvolgens in 2019 63% hoger dan de toename in 2018, ruim 50% hoger in 2020 t.o.v. de aanwas in 2019, en ruim 8% hoger in 2021 t.o.v. de toename in 2020, met de huidige data.

Het aandeel van de woningmarkt bij de jaarlijkse aanwas cijfers, is voor de aantallen nieuwe projecten per jaar relatief stabiel gebleven: van 93% in 2017, 88% in 2019, tot ongeveer 95% in de jaren 2020 - 2021.

Het beeld bij de jaarlijkse groeicijfers van de PV capaciteiten ("opgesteld nominaal generator vermogen") is compleet anders dan bij de aantallen in de voorgaande grafiek. Hier was aanvankelijk ook de residentiële sector (rode kolommen) bepalend voor de totale markt, met jaarlijkse groei van 249 MWp in 2013 tot 301 MWp nieuw vermogen in 2015. In 2016 werd dat volume voor het eerst ingehaald door het segment "economische activiteiten" (na een trage start met 114 MWp in 2013, blauwe kolommen), met een verhouding 289 / 320 MWp. In 2017 wist de residentiële markt zich tijdelijk te herstellen, waarbij de verhoudingen op 420 / 355 MWp kwamen te liggen. Vanaf 2018 is het pleit echter definitief beslecht. Waar de residentiële markt bij de aantallen nieuwe projecten dominante recordhouder is gebleven, heeft de sector economische activiteiten sedert dat jaar definitief (veel) meer capaciteit nieuw opgeleverd, 1.051 MWp, tegenover 647 MWp residentieel. De groei ging daarna onvervaard door, van 1.709 MWp nieuw volume in 2019, naar een voorlopig record van 2.570 MWp nieuw vermogen in 2020. Met de huidige bekende, voorlopige cijfers voor 2021 is er wel sprake van een duidelijke terugval, naar 2.274 MWp voor het bedrijfsmatige segment (88% van volume in 2020), waarbij de residentiële sector zich nog wist te handhaven, met 42 MWp meer volume dan in 2020 (totaal 1.195 MWp nieuw in 2021). Er kan bij latere updates van het CBS echter beslist bij de economische activiteiten nog e.e.a. aan nog niet in databanken bijgeschreven groter project volume toegevoegd worden, waardoor zowel de absolute als de relatieve verhouding t.o.v. de residentiële sector nog flink kan wijzigen voor dat jaar. Duidelijk blijft in ieder geval, dat in het bedrijfsmatige segment nog steeds véél meer capaciteit nieuw is geplaatst dan in de woningmarkt, 90% meer met de huidige bekende data.

Bij de totale aanwas cijfers (zwarte kolommen) is het zeer hard gegaan in deze 8 jaren. Van 363 MWp nieuw in 2013, een lichte dip in 2014, en continue aanwas naar 776 MWp nieuw in 2017. Dan een enorme versnelling, van 1.698 MWp nieuw in 2018, een jaargroei van 2.617 MWp in 2019, naar een voorlopig jaar record van 3.723 MWp in 2020. Met de huidige cijfers, is de aanwas in 2021 voorlopig terug gevallen naar 3.469 MWp, 6,8% minder nieuwe capaciteit dan in 2020.

Wat de verhoudingen in aanwas cijfers tussen de twee deelmarkten betreft, was de ratio economische activiteiten : woningen in 2013 nog een factor 1 : 2,18. In 2020 was dat compleet omgeslagen, naar een verhouding 2,23 : 1. In 2021 is dat met de voorlopige data iets terug gevallen, naar een verhouding 1,90 : 1. In 2021 heeft het bedrijfsmatige segment al een aandeel van 66% bij de jaargroei gekregen. In 2017 was dat aandeel nog maar 46%. Bij de aanwas van het totaal volume in 2020 is een factor 10,3 maal zoveel nieuwe capaciteit gerealiseerd dan in 2013, in 2021 viel dat wat terug naar een factor 9,6.

Cijfers in EU rapportage Solar Power Europe met vraagtekens

In het medio december 2021 gepresenteerde rapport "EU Market Outlook 2021-2025", waarvoor branche organisatie Holland Solar cijfers aangeleverd lijkt te hebben, komt Nederland uiteraard meermalen voor als een van de majeure "groeimarkten" in de Europese Unie. Er staan echter wel vreemde cijfers in over de Nederlandse PV markt. Zo wordt er slechts van een marktgroei van 2,9 GWp uitgegaan voor 2020, waarbij het CBS nu al 28% hoger zit, met een record jaar volume van 3.723 MWp (!). Met mogelijk nog een bijstelling later dit jaar, de cijfers voor 2020 zijn namelijk nog "nader voorlopig". Extra curieus is, dat in het "Global" evenknie rapport wat een half jaar eerder verscheen (juli 2021), nog van een groei van 3,1 GWp werd uitgegaan voor 2020 in Nederland. Het jaarvolume is dus, heel vreemd, met 6,5% neerwaarts bijgesteld, wat beslist niet strookt met de huidige CBS data.

Een van de extra vreemde zaken bij die cijfers voor 2020 is, dat er uitgegaan wordt van een marktsegmentatie van 1 GWp "residential", 1,2 GWp "commercial rooftop", en slechts 0,6 GWp "ground mounted & floating solar". De residentiële markt blijkt met de huidige CBS cijfers voor 2020 alweer 15% hoger te zijn dan geclaimd (1.153 MWp). Maar vooral het laatste cijfer is bizar. Voor 2020 heb ik, verdeeld over vier vrije-veld categorieën, waarvan de klassieke grondgebonden PV systemen de dominante factor is, al een harde groei kunnen vaststellen van maar liefst 1.140 MWp (analyse van 26 maart jl.). Dat is al een factor 1,9 maal zo veel vermogen, dan wat de branche organisatie kennelijk heeft "gevonden", eind vorig jaar. Hoogst merkwaardig, de branche organisatie lijkt de eigen markt slecht te kennen !

In het "Global" rapport van medio 2021 werd nog gewag gemaakt van een mogelijke groei van 3,8 GWp in Nederland, in 2021. In het "EU" rapport, eind van dat jaar, is dat ook weer neerwaarts bijgesteld, naar 3,2 tot 3,3 GWp. Het CBS zit echter alweer ruim 5% hoger, met mogelijk nog opwaartse bijstellingen te verwachten, aangezien die cijfers nog slechts "voorlopig" zijn.

Ook bij de "trots" geopperde hoogste capaciteit, gemiddeld opgesteld per inwoner aan het eind van 2021, mag een vraagteken. Op pagina 17 van het genoemde "EU" rapport staat namelijk een claim van 765 Wp/capita voor Nederland, eind 2021 (kampioen in Europa, Duitsland voorbij gestreefd). Echter, met de huidige accumulatie cijfers, 14.418 MWp EOY 2021, was er met de laatst bekende CBS cijfers voor de bevolking, eind van dat jaar, 17,59 miljoen inwoners, al een ratio van 820 Wp/inwoner ontstaan. 7,1% hoger dan de claim in het SPE rapport, en met nog opwaartse bijstellingen voor de capaciteit te verwachten door het CBS.

In deze laatste grafiek van het trio "jaargroei cijfers" is het systeemgemiddelde vermogen (in kWp) van de nieuwe volumes per kalenderjaar uitgezet voor de 2 deelmarkten (woningen rood, economische activiteiten blauw) en het totaal volume (zwart). Het gemiddelde systeem vermogen bij huishoudens (woningen) is toegenomen, van 3,31 kWp bij de nieuwe projecten in 2013, naar 3,89 kWp in 2020. Met de voorlopige cijfers voor 2021 is dat iets terug gezakt naar 3,72 kWp, onder het niveau van 2019. Dit kan mogelijk nog wijzigen bij revisie(s) van de cijfers voor 2021.

Bij de gemiddelde capaciteit van de installaties in het segment "economische activiteiten" is de trend heftig geweest. Na een trage start, met gemiddeld 13,2 kWp per nieuwe installatie in 2013, groeide het systeemgemiddelde vermogen rap naar 37,3 kWp bij de nieuwe installaties in 2016. Viel het iets omlaag naar 34,1 kWp in 2017, groeide weer stevig door naar 73,7 kWp in 2018. Om weer flink omlaag te gaan naar 49,2 kWp in 2019. Dan volgt een explosieve ontwikkeling, naar een systeemgemiddelde capaciteit van maar liefst 161,9 kWp bij de nieuwe bedrijfsmatige projecten in 2020. En weer is er een - voorlopige - terugval naar nog steeds een zeer respectabel gemiddelde van 134,4 kWp in 2021. Dat ligt trouwens al een stuk hoger dan het nog zeer voorlopige eerste half jaar cijfer voor 2021, wat werd afgeleid uit de primaire data die het CBS eind dat jaar in een aparte rapportage publiceerde (115,4 kWp, zie analyse 10 dec. 2021, paragraaf 1m). Van jaar tot jaar is er bij het systeemgemiddelde vermogen van de nieuwkomers in de bedrijfsmatige projecten markt dus de nodige fluctuatie te zien.

Dit is echter nauwelijks terug te zien, als we alle installaties bij elkaar optellen (zwarte kolommen). Hierbij neemt de gemiddelde capaciteit gemiddeld genomen toe, met lichte "dips" (2017 en 2021). In 2013 was het nog 4,3 kWp gemiddeld, bij de voorlopige cijfers voor de nieuwe projecten in 2021 was het aangegroeid tot 10,3 kWp (lager dan het hoogste niveau, in 2020, 11,9 kWp). Door de enorme hoeveelheden kleine residentiële systemen in dat totaal, worden de forse fluctuaties in de sector economische activiteiten flink afgezwakt, en zijn ze slecht terug te zien in het gemiddelde van de totale populatie.

(f) Segmentatie naar categorie "groot/klein" resp. "veld/rooftop"

In deze voorlopig laatste grafiek ga ik ook nog even kort in op de verdeling over type installatie, naar "omvang" (tm. 15 kWp, resp., voor de "RES" indelingen, alles groter dan 15 kWp per project), en naar type opstelling ("veldsysteem" resp. "rooftop installatie"), zoals is terug te vinden in de nieuwste CBS tabel. Deze 3 marktsegmenten zijn als geaccumuleerde kolommen weergegeven, elk type met eigen kleur, kleine projecten tm. 15 kWp in oranje, rooftop projecten groter dan 15 kWp in blauw, en, tot slot, veldopstellingen, in groen. En weergegeven per provincie. Er is ook nog een kleine categorie met projecten die kennelijk niet konden worden ingedeeld ("nitd"), met een totaal vermogen van slechts 2,9 MWp, op een totaal geïnstalleerd vermogen van 14.418 MWp, EOY 2021, volgens de huidige CBS update.

De verschillen tussen de provincies zijn groot, en op detail niveau iets verschoven t.o.v. de situatie rond de eerste half jaar cijfers voor 2021 die het CBS eind dat jaar publiceerde (paragraaf 21e in detail analyse van CBS data, eind vorig jaar). Noord Brabant blijft de provincie met de meest omvangrijke capaciteit volumes bij zowel de kleinste projecten tm. 15 kWp (1.031 MWp totaal), als de rooftop projecten groter dan 15 kWp (1.305 MWp totaal). Waarmee al 91% van het totale volume van 2.577 MWp is geclaimd. En er voor het - volgens het CBS beschouwde - segment "veldinstallaties > 15 kWp nog maar 241 MWp overblijft, plm. 9,3% van totaal volume.

Andere provincies met hoge volumes "kleine" projecten tm. 15 kWp zijn Gelderland en de 2 randstedelijke provincies Zuid- en Noord-Holland (grote steden, veel woningen), met 812, 735, resp. 641 MWp in dat marktsegment (44%, 49%, resp. 45% van totaal volume). Bij de grotere rooftops zijn de volgers van Noord-Brabant dezelfde als bij de kleine projecten. Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Holland claimden in dat belangrijk geworden marktsegment 771, 605, resp. 596 MWp, goed voor 42%, 40%, resp. wederom 42% van het totale volume.

Veldinstallaties "groot"

Blijft over het derde segment, de categorie "groot vermogen op veld" in de bewoordingen van het CBS, de groene kolom segmenten. Ze claimen daarbij in hun toelichting de volgende afgrenzing voor die categorie: "Het groot vermogen is verder uit te splitsen naar zonnestroom op dak en op land (veld). Installaties op binnenwateren worden gerekend tot veldinstallaties, installaties boven een parkeerplaats tot de dakinstallaties". Het is voor het eerst, dat het CBS zich hier uitlaat over de belangrijk wordende categorie "installaties boven een parkeerplaats", in jargon ook wel PV carports en vergelijkbare installaties. Merkwaardigerwijs, rekenen ze die echter tot de enorme "afvalbak" collectie van (grotere) rooftop systemen, terwijl het zelfdragende projecten "in het veld" zijn, met aparte fundering, en vaak ook een eigen aansluiting op het distributienet.

Wat men verder ook vindt van zo'n definitie, het is natuurlijk beslist relevant dat bij zo'n sterk groeiende categorie, net als voor de drijvende installaties (floating solar), kristalhelder is waar ze toe gerekend worden. In de overzichten van RVO bijvoorbeeld, voor alle SDE projecten, worden carport systemen namelijk zeer inconsequent dan weer in de categorie veldsystemen gegooid, dan weer bij de daksystemen. De indeling van drijvende installaties is bij RVO ook een complete chaos, die beslist tot extreme verwarring leidt. Diverse (grote !) projecten drijvend op waterbassins staan daar doodleuk als "daksysteem" geklassicifeerd ...

Daar is geen goede statistiek uit te destilleren, je moet echt project specifieke informatie zelf hebben vergaard, om exact te weten hoevéél PV carports en drijvende projecten er zijn, waar ze zich bevinden, hoe groot ze zijn, en wat de totale volumes van die specifieke categorieën zijn. Polder PV heeft die gedetailleerde informatie als enige in Nederland.

Het CBS maakt in ieder geval momenteel op basis van hun indeling (ergo veld-installaties inclusief alle drijvende projecten, maar exclusief alle carport en vergelijkbare projecten) het in het diagram in groen weergegeven volume van. Niet verbazingwekkend is dat Groningen ver boven alles uitsteekt, met - volgens het CBS - 643 MWp capaciteit, eind 2021. Goed voor maar liefst 58% van het totaal volume in dat jaar voor die provincie. Drenthe volgt op afstand, daarbij natuurljk ook "geholpen" door het grootste zonnepark van Nederland, Zonnepark Vloeivelden te Nieuw-Buinen / 1e Exloërmond (Borger-Odoorn), met 428 MWp volgens het CBS, 49% van het door het statistiek instituut opgegeven totale volume in die provincie. Pas veel lager komen Gelderland (242 MWp, slechts 13% van totaal volume), en Noord-Brabant (240 MWp, 9,3% van totaal volume) aan de beurt. Limburg en hekkensluiter Utrecht hebben slechts lage volumes aan zonneparken gerealiseerd tm. 2021, volgens de actuele CBS data 83 resp. 60 MWp. Voor Utrecht was het daar uit resulterende aandeel echter iets groter, 8% van totaal volume. Limburg scoort op dat punt bij het CBS het slechtst, met maar ruim 7%.

Zeeland is 1 plaats gezakt t.o.v. de relatieve rating (aandeel zonneparken op totaal bij capaciteit), in het eerste half-jaar rapport van het CBS voor 2021. Ook Friesland is 1 plek gezakt, Flevoland is een plaats gestegen. Utrecht en Limburg hebben stuivertje gewisseld.

CBS vs. Polder PV

Het CBS telde een volume van 2.868 MWp aan capaciteit voor "veldopstellingen incl. drijvende zonneparken, maar exclusief carports" in 2021. Bij Polder PV is, onder uitsluiting van het forse volume aan carports en dergelijke vrij staande opstellingen (NB: goed voor eind 2021 al 66 netgekoppelde exemplaren, met een verzamelde capaciteit van 57 MWp), eind 2021 al een volume van 3.191 MWp bekend, 11% meer capaciteit dan het CBS kent. Dat zou al ruim 13% zijn als de carports zouden worden meegerekend.

Kijken we naar de aantallen projecten, heeft het CBS eind 2021 602 projecten "groot vermogen op veld" gevonden. Polder PV kwam zonder de categorie carports al op 636 veld-systemen incl. floating solar en PV projecten op / in verkeers-infrastructuur, 6% meer. Worden de 66 al gerealiseerde carports wel meegerekend, zou Polder PV al op bijna 17% meer projecten komen dan bekend bij het CBS.

(g) Productie zonnestroom

In een separate tabel ("Elektriciteitsbalans; aanbod en verbruik") houdt het CBS de productie cijfers voor hernieuwbare en niet hernieuwbare bronnen bij in de Nederlandse elektriciteits-markt. Ook deze tabel is op 31 mei jl. gewijzigd, maar voor zonnestroom waren de data toen nog niet opnieuw berekend. Vandaar dat nog steeds de op 7 maart gepubliceerde - berekende - productie van 11.436 GWh staat vermeld. Zie de analyse voor die update datum, voor de bijbehorende evolutie grafiek voor de zonnestroom productie, en het aandeel daarvan op het binnenlandse stroomverbruik (2021 voorlopig: 9,4%). Inmiddels is er een update voor peildatum 25 juli 2022 verschenen, waar de productie iets lager is berekend, 13.332 GWh in 2021.

Voor de maand productie cijfers en bijbehorende grafieken voor zonnestroom, zie het tweede artikel over de CBS cijfers van 7 maart jl.

Polder PV zal in een later stadium dieper ingaan op de meest recente CBS data voor de PV markt.

Bronnen

Intern (Polder PV):

CBS cijfers 2021 II - details zonnestroom en context t.o.v. andere hernieuwbare bronnen (8 maart 2022)

Eerste CBS cijfers stroom uit hernieuwbare bronnen en zonnestroom capaciteit over het jaar 2021 (7 maart 2022)

De "ultimate" CBS zonnestroom statistiek update - 2019 definitief, 2020 nader voorlopige, en reeds eerste voorlopige detail resulaten medio 2021. Segmentaties naar provincie, gemeentes, RES sub-regio, omvang en type PV installatie (introductie 30 december 2022, en link naar de detail analyse met data tm. H1 2021)

Wederom opwaardering gerealiseerde PV capaciteit voor kalenderjaar 2020 door CBS - nog eens 233 MWp toegevoegd: jaargroei naar 3.724 MWp, accumulatie 10,95 GWp (12 december 2021)

Extern (CBS):

Zonnestroom; vermogen en vermogensklasse, bedrijven en woningen, regio (update 31 mei 2022)

Elektriciteitsbalans; aanbod en verbruik (update 31 mei 2022, nog geen wijziging van historische data zonnestroom productie, actueel maandproductie tm. maart 2022)

---

---

4 mei 2022: CertiQ rapportage april 2022 - afkoeling nieuwbouw met 232 nieuwe projecten en 92,5 MWp nieuwe gecertificeerde PV capaciteit, wel >8 GWp accumulatie & record 12 maandelijkse zonnestroom productie tm. maart, 6,1 TWh*.

Het vierde maandrapport voor gecertificeerd vermogen van duurzame energie opwekkende installaties, voor april dit jaar, werd op 3 mei door CertiQ gepubliceerd. De gecertificeerde PV capaciteit is de 8e GWp gepasseerd en staat momenteel op 8.036 MWp geaccumuleerd in het grootste zonnestroom dossier van Nederland. Het april rapport voegde wederom weer relatief weinig, 232 nieuwe projecten toe, met een gezamenlijke nieuwe capaciteit van slechts 92,5 MWp. Minder dan de helft van de 194 MWp toegevoegd in april 2020.

Het aantal ingeschreven zonnestroom projecten** bij CertiQ is toegenomen naar 31.498 exemplaren. De gemiddelde systeemcapaciteit van alle ingeschreven PV installaties bij CertiQ is verder gegroeid, naar ruim 255 kWp. Bij de uitgave van garanties van oorsprong (GvO's) voor zonnestroom is in de 12 maanden tm. maart 2022 alweer een nieuw record bereikt, van, nog zeer voorlopig, 6.098 GWh. In de zeer zonnige maand maart 2022 werd al 78% meer gecertificeerde zonnestroom productie geboekt (705 GWh), dan in maart 2021. De record import van zonnestroom certificaten Nederland in over een periode van 12 maanden incl. april, werd ook iets scherper gesteld (2.205 GWh). Ook bij de export van zonnestroom GvO's werd het record verbeterd, en staat nu, voor de 12 maanden tm. april, op 917 GWh. In deze analyse wordt wederom voor het CertiQ volume een nieuwe capaciteit accumulatie prognose gedaan voor medio 2022, op basis van de meest recent beschikbare informatie. Er is een nieuwe berekening gedaan van de jaargroei volumes in 2020 en 2021, op basis van de meest recente progressie grafiek van CertiQ. Het verschil tussen de jaargroei cijfers, is met alle correcties inmiddels flink minder geworden, nog maar 200 MWp. Momenteel staat de teller op 2.310 MWp groei in 2020, en een toename van 2.110 MWp in 2021.

Het overzicht met de cijfers over april 2021 (en voor de Garanties van Oorsprong, GvO's, tm. maart 2022) verscheen bij CertiQ op 3 mei 2022.

In de detail analyse hier op volgend wordt ingegaan op de wijzigingen en aanvullingen, deels grafisch verbeeld.

** "Projecten" hier gelijk te stellen aan "inschrijvingen bij CertiQ". Dit kan deels gaan om meerdere deel installaties op een en hetzelfde adres en/of bedrijfs-complex. Vaak gaat het daarbij om separate SDE beschikkingen, waarvoor vereist is dat ze allen een eigen bemetering hebben, tenzij daarvoor afspraken zijn gemaakt met RVO. Er zijn de nodige lokaties met meer dan 1 SDE beschikking, Polder PV heeft daar honderden voorbeelden van in zijn eigen project dossier.

1. Ontwikkeling van aantallen gecertificeerde zonnestroom installaties

Nieuwe aantallen installaties in bovenstaande grafiek, rode curve, met als referentie de linker Y-as. In december 2020 werd, na diverse behoorlijk hoge nieuwbouw cijfers in voorgaande maanden, en na het tussentijdse record in juli (589 netto nieuw), in de laatste kalendermaand wederom een nieuw record niveau met de (netto) bijschrijvingen bereikt bij CertiQ, 616 nieuwe exemplaren (geel omrand data punt rechtsboven in de grafiek). Vanaf januari 2021 viel het nieuwe volume bij de aantallen fors terug, grofweg wisselend rond de 300 nieuwe projecten per maand. Pas in december werd meteen het maandrecord voor dat jaar gevestigd, met 459 nieuwe projecten. In januari 2022 viel dit echter weer sterk terug, naar nog maar (netto) 225 nieuwe projecten. Dat is het laagste niveau sinds december 2018. Februari scoorde niet veel hoger, met netto 258 nieuwe aanmeldingen, en maart en april deden het ook weer slechter, met nog maar 234 resp. 232 exemplaren.

De accumulatie is te zien aan de blauwe kolommen curve in bovenstaande grafiek. In de september 2019 rapportage is de grens van twintigduizend gecertificeerde zonnestroom projecten overschreden, in november 2021 werd de 30.000 piketpaal gepasseerd. Het totaal is inmiddels, met april 2022 toegevoegd, uitgekomen op, voorlopig, 31.498 exemplaren.

Voor alle CertiQ data geldt: Netto effect = aantal bijschrijvingen minus het aantal uit de CertiQ databank verwijderde PV-projecten per maand. Normaliter werden jaarcijfers later bijgesteld, zoals ook voor voorgaande jaren is geschied (zie revisies voor de jaren 2018 en 2019, met de daar aan gelinkte gedetailleerde analyses). Die revisies worden echter niet meer gepubliceerd, en dus moest er naar een andere reconstructie techniek worden overgestapt. Zie daarvoor een eerste poging in paragraaf 9 in de analyse van het december 2021 rapport. Deze reconstructies worden in de meest recente analyse gecontinueerd en geactualiseerd. Al snel na publicatie van de officiële maandrapportages bij CertiQ, kunnen de waarden per maand namelijk al flink bijgesteld worden (analyse 4 november 2020). In de maandrapport besprekingen van, en de primaire grafieken bij Polder PV, wordt altijd dié inhoud als referentie aangehouden, en vergeleken met oudere maand rapportages, om in ieder geval die trends op een gelijkwaardige wijze met elkaar te kunnen vergelijken.

Grafiek met de variatie in de (netto) groei van de aantallen installaties per maand (rapport) bij CertiQ. De nieuwe volumes gerealiseerde projecten per maand zijn vanwege de enorme stapel aan SDE beschikkingen die al werd uitgevoerd in 2020 t.o.v. 2019 weer sterk toegenomen, ondanks de fikse beperkingen a.g.v. de Covid pandemie. Dit is te zien aan de horizontale stippellijnen, die het maandgemiddelde per kalenderjaar weergeven. 2021 kwam daarbij iets lager uit dan 2019 (bruine resp. gele stippellijn, 339 resp. 350 netto nieuw aantal installaties per maandrapport). 2020 blijft ongeslagen kampioen, met maar liefst 445 nieuwe installaties gemiddeld per maand, volgens de maandrapportages (blauwe stippellijn).

2022 begon, met slechts 225, 258, 234 en 232 nieuwe installaties in de eerste 4 rapportages, weer op een zeer bescheiden niveau (weergegeven in magenta kolommen, gemiddeld 237 stuks per maand = stippellijn). Bij de capaciteit ligt die verhouding echter heel anders, zie paragraaf 2.

Tót 2018 was er een verwarrende periode van 4 jaar waarbij ook tijdelijk negatieve groei optrad, vanwege een combinatie van lang durende her-registratie verplichtingen, en mogelijk "natuurlijke uitval" bij CertiQ.

Ook deze volumes (evenals die voor de capaciteiten) zullen achteraf nog worden bijgesteld door wijzigingen in de primaire database van CertiQ. Deze revisies kunnen zowel positief (capaciteit 2015-2018, eerste jaar rapport 2020), als negatief uitpakken. In 2019 is bijvoorbeeld de bijstelling voor de capaciteit in negatieve zin uitgepakt, zoals we hebben gezien bij de jaarcijfers.

In 2020 zijn in de 12 maandrapporten 5.335 nieuwe projecten opgetekend door CertiQ. Een nieuw jaar record, wat 27,2% boven het kalenderjaar volume van de maandrapportages in 2019 (4.195 projecten) is komen te liggen. 2021 heeft in totaal in de maandrapportages 4.073 nieuwe projecten opgeleverd, 24% lager dan in 2020.

Revisies van de historische cijfers lieten, op basis van de actuele grafiek in het december 2021 rapport, zien, dat met de toen geldende status quo, de groei van het aantal nieuwe projecten in heel 2021 ongeveer 45% lager lag dan de aanwas in 2020 (3.049 t.o.v. 5.551 nieuwe installaties). De nieuwe jaargroei volumes voor 2021 zijn inmiddels echter alweer, nog steeds in positieve zin, gewijzigd. Zie daarvoor paragraaf 6.

2. Capaciteit evolutie van gecertificeerde zonnestroom installaties

Voetnoot bij grafiek: de cijfers voor september 2017 zijn na vragen van Polder PV door CertiQ aangepast.
Voor de reden, zie analyse herziening september 2017 rapportage ! Ook voor juli 2019 is het aanvankelijk op 1 augustus 2019
verschenen maandrapport na interventie door Polder PV fors neerwaarts gecorrigeerd in een later gereviseerde versie.
Als klap op de vuurpijl resulteerde uit het april 2020 rapport een bizarre negatieve maandgroei van -108,5 MWp,
a.g.v. een "drie-nullen correctie" van een eerder (?) foutief ingegeven installatie door een netbeheerder. Ook het cijfer in januari 2021 is door een foute
entry van een netbeheerder veel te hoog uitgepakt. Dit is gecorrigeerd in februari, waardoor die maand een zeer lage "artificiële groei" laat zien.

In vergelijking met de groei van de aantallen nieuw geregistreerde gecertificeerde PV projecten (vorige grafiek), gaat het bij de netto toegevoegde capaciteit al langere tijd om opvallende, gemiddeld substantieel grotere volumes dan wat we in eerdere jaren hebben gezien. Met name in 2018, 2019, 2020 en 2021. In november van 2019 werd een nieuwe record toevoeging van maar liefst 409,9 MWp geregistreerd. Het maandgemiddelde (horizontale stippellijn) eindigde voor de maandrapportages op 142 MWp in dat jaar, in 2020 en 2021 is dat gemiddelde verder toegenomen van 158 naar 191 MWp.

Desondanks is, op basis van de revisie van de maandrapport cijfers (paragraaf 9), de uitkomst voor het hele jaar nogal anders geworden dan gedacht: In 2020 is met de update van de CertiQ grafiek in het april 2022 rapport namelijk al een nog steeds substantieel hogere jaargroei geconstateerd dan in 2021, een verhouding van, momenteel 2.310 MWp in 2020, en 2.110 MWp in 2021. Hierbij moet ook de disclaimer, dat, net als voor 2020, de cijfers voor 2021 alsnog flink verder kunnen gaan wijzigen in latere revisies van CertiQ.

2022 begon in de historische reeks bemoedigend, met 166,7 MWp in januari, 199,3 MWp in februari, waarbij het eerste kwartaal voorlopig werd afgesloten met een relatief beperkt volume van 159,7 MWp nieuwe capaciteit in maart. De hoge toevoeging in januari 2021 bleek na vragen van Polder PV aan CertiQ, veroorzaakt te zijn door een flinke "3 nullen" ingave fout van een netbeheerder, die pas in het volgende (februari) rapport werd hersteld. Wat daardoor een onwaarschijnlijk, veel te laag volume kreeg toebedeeld. April 2022 heeft een zeer lage groei laten zien van slechts 92,5 MWp, minder dan de helft van de 194 MWp in april 2021 en zelfs lager dan de aanwas in april 2019.

De 4 eerste rapportages in 2022 hebben momenteel 618 MWp toegevoegd, t.o.v. 735 MWp in dezelfde periode in 2021, 16% minder. Of hiermee een (neerwaartse) trend is gezet, o.a. vanwege de grote problemen met de netcapaciteit en diverse andere zaken (personeelsgebrek, grondstof prijzen, etc.), is nog niet duidelijk.

3. Gemiddelde capaciteit nieuwe PV installaties april 2022

Als we uitgaan van de CertiQ cijfers zoals nu gepubliceerd, deze als "correct" beschouwen, relatief weinig uitstroom van verwijderde projecten in de data bestanden veronderstellen, en de maandelijkse netto toevoegingen in de rapportages voor april 2022 combineren met de toegevoegde capaciteiten in die maand, resulteert dit in een redelijk hoog gemiddeld systeem vermogen van 399 kWp per stuk bij de nieuwkomers, wel beduidend lager dan in maart (683 kWp gemiddeld bij de nieuwkomers). Dat geeft voor april een gemiddelde omvang van zo'n 1.140 zonnepanelen à 350 Wp per project. Dat zijn dus weer - gemiddeld genomen - middelgrote (of, zo u wilt, "middelkleine") installaties geweest.

Het evoluerende systeemgemiddelde bij de totale accumulatie in het CertiQ dossier is in april vanwege de bescheiden volumes (zowel aantallen als capaciteit) marginaal toegenomen. Zie paragraaf 8.

4. Kwartaal cijfers CertiQ maandrapportages - eerste vier maanden 2022 bekend

Groeicijfers per kwartaal volgens de oorspronkelijke maandrapportages. Het record volume per kwartaal is tot nog toe al in QIV 2020 gerealiseerd, met 874 MWp.

2021 liet een sterk wisselend beeld zien, met hoge toevoegingen in het 2e (728 MWp) resp. 4e kwartaal (672 MWp), gebaseerd op de maand rapportages. Voor 2022 zijn de eerste 3 maand rapportages cq. het eerste kwartaal inmiddels bekend, 167, 199, resp. 160 MWp, totaal 526 MWp. Dat is dus 2,8% lager dan de 541 MWp in QI 2021. Maar wel al 73% hoger dan de 304 MWp toegevoegd in het hele eerste kwartaal in eerste Covid jaar 2020. En 68% hoger dan hetzelfde kwartaal in het "normale" jaar 2019 (314 MWp).

Het tweede kwartaal van 2022 begon, met de 1e toevoeging van april, zeer bescheiden, met een aanwas van slechts 92,5 MWp (laatste, gearceerde kolom).

5. Half-jaar cijfers CertiQ maandrapportages - eerste derde deel van het nieuwe jaar

Groeicijfers per half-jaar. De Y-as geeft de nieuw gerapporteerde capaciteiten in MWp, volgens de maandrapportages in de getoonde half-jaren. Op de X-as per kolom de resultaten van de 6 maand rapportages uit de half-jaren (HI = jan. tm. juni; HII = juli tm. december) sinds 2010, tot en met 2e half-jaar van 2021, en, achteraan, de accumulatie van de eerste 4 maand resultaten voor HI 2022 (gearceerd).

Het tweede half-jaar van 2020 heeft een nieuwe record capaciteit van 1.432 MWp laten zien, temidden van de mondiale Covid19 pandemie. Daarna zijn de halfjaar volumes in de maand rapportages stapsgewijs afgenomen, van 1.269 MWp in HI 2021, naar nog maar 1.026 MWp in de tweede jaarhelft van vorig jaar. Een duidelijke afkoeling van de progressie, zo lijkt het.

De laatste - gearceerde - kolom toont de eerste 4 toevoegingen voor het eerste halfjaar van 2022, 618 MWp nieuw volume. Hier moeten uiteraard nog 2 maand rapportages bovenop worden gestapeld. Zou het maandgemiddelde voor de eerste 4 maanden daar op worden toegepast, is puur theoretisch een groei van 927 MWp mogelijk in het eerste half jaar. Dat zou (significant) lager zijn dan de groei in zowel het eerste als het tweede half jaar van 2021 (1.269 resp. 1.026 MWp). Gezien o.a. de blijvend grote problemen met (voorhanden) netcapaciteit, blijft het spannend of een hoog uitbouw tempo (realisaties) mogelijk blijft, of dat we met een afkoelende markt hebben te maken vanwege de blijvende, structurele problemen. Wel staan er in de projecten overzichten van Polder PV de nodige, reeds grotendeels gebouwde forse zonneparken klaar om aan het net gekoppeld te worden, dus mogelijk kan in de tweede helft van het eerste halve jaar van 2022 e.e.a. nog steeds worden "recht gebreid". Dat is echter beslist geen gegeven, dus rekent u zichzelf s.v.p. niet rijk.

6. Kalenderjaar cijfers CertiQ maandrapportages & jaar-revisies - tm. april 2022, inclusief revisie 2019, eerste jaar rapport cijfers 2020 en 2021, en meest recente herzieningen

Voor beschouwing van een vorige versie van deze grafiek, zie onder de bespreking van het april maand rapport van 2021. Nieuwe kalenderjaar volumes volgend uit de oorspronkelijke maand rapportages zijn hier weergegeven in lichtblauwe kolommen. De volumes die volgen uit de later verschenen oorspronkelijke, dan wel gereviseerde jaar rapportages zijn getoond in de donkerblauwe kolommen. Normaliter werden gearceerde kolommen later nog bijgesteld door CertiQ. Zoals in een vorige analyse besproken in paragraaf 9, worden er echter geen gereviseerde jaaroverzichten meer gepubliceerd door CertiQ, en moeten we de actuele cijfers proberen te reconstrueren. De gearceerde kolom voor 2020 is in ieder geval het gevolg van het verschil tussen het EOY volume in het gereviseerde jaar rapport voor 2019, en dat in het later niet meer gereviseerde eerste jaar rapport voor 2020. De kolom voor 2021 is het verschil tussen de EOY volumes in de twee niet meer gereviseerde jaar rapportages voor de jaren 2020 en 2021.

Het op basis van de maandrapportages bereikte niveau voor 2021, 2.295 MWp, is al 21% hoger dan de 1.897 MWp voor 2020 in de maandrapportages over dat jaar. En bijna 13% hoger dan het jaargroei cijfer in het eerste (niet meer gereviseerde) jaar rapport over 2020 (2.036 MWp). Het verschil tussen de jaar rapport cijfers is in 2020 en 2021 veel minder groot, 2.036 MWp in 2020, en 2.101 MWp in 2021 (3,2%), maar ook dat is gebaseerd op alweer achterhaalde cijfers. Helemaal rechts zien we, gearceerd, het eerste gecumuleerde resultaat voor 2022 staan (jan. - apr.), 618 MWp. Waar nog 8 maand rapportages aan moeten worden toegevoegd.

Als de groei in het hele jaar constant zou blijven, zou de totale jaargroei ongeveer 1,9 GWp kunnen worden (alleen gecertificeerde capaciteit), maar dat is een nog veel te vroege speculatie, omdat de maand volumes dramatisch van elkaar kunnen verschillen. Er vaak in de tweede jaarhelft een forse toename is van capaciteit van netgekoppelde zonneparken. Maar dat er ook nog tal van onopgeloste problemen zijn, zoals de zeer serieuze netcongestie, en gebrek aan kundig personeel in de zonnestroom markt in Nederland. De verwachting is overigens, dat de realisatie in 2022 op een beduidend hoger niveau zal komen te liggen dan genoemde "tongue-in-cheek" 1,9 GWp.

Revisie oudere jaargroei cijfers (ctd.)

In deze grafiek heb ik wederom twee opnieuw berekende jaarvolumes getoond, op basis van de in elk CertiQ maandrapport getoonde meest actuele grafiek, in 2 rood gekleurde horizontale lijnstukken. Ditmaal gebruik makend van de grafiek in het april 2022 rapport. De methode daarvoor heb ik toegelicht in paragraaf 9 van de analyse van het december 2021 rapport. Deze reconstructie methode is ingezet, omdat er géén herziene jaaroverzichten meer zijn verschenen bij CertiQ (sedert kalenderjaar 2020), en "officiële" gewijzigde historische cijfers voor die jaren vooralsnog ontbreken.

Met deze meest recente extrapolaties komt het jaarvolume voor de gecertificeerde capaciteit voor 2020 nog steeds uit op 2.310 MWp (in rapportages vóór maart 2022: 2.350 MWp, eerder 2.360 MWp, resp. 2.550 MWp), en voor 2021 inmiddels weer op een stuk hoger niveau, 2.110 MWp (voorgaande rapportages: 1.828 MWp, 1.970 MWp, eerder 1.855 MWp, resp. 1.588 MWp). Nog steeds / wederom wijken deze meest recente jaargroei cijfers sterk af van de volumes die volgen uit de accumulaties van zowel de maandrapport data, als van die gebaseerd op de jaar rapportages. Het verschil in jaargroei volume tussen genoemde 2 jaren is echter momenteel weer flink naar elkaar gegroeid t.o.v. het verschil gemeld in de maart rapportage. Momenteel is in ieder geval de nu actueel bekende jaargroei in het CertiQ dossier in 2021 bijna 9% lager geweest dan in 2020. In de vorige analyse was dat nog bijna 21%, het verschil is dus weer flink afgenomen. Afhankelijk van de bijstellingen in komende maandrapportages kan dat weer toenemen, of nog kleiner gaan worden.

Met de meest actuele stand van zaken lijkt, bij de capaciteitstoename voor het jaar 2020 13,4% meer vermogen te zijn gerealiseerd dan was af te leiden uit de (voorlopige) jaaroverzichten. Voor 2021 is dat voor het eerst omgeslagen, van 1,7% minder t.o.v. in het voorlopige jaaroverzicht (maart 2022 update), naar inmiddels 0,4% meer (huidige revisie op basis van grafiek in april 2022 rapportage). Bij de aantallen nieuwe projecten per jaar zijn deze relatieve verschillen 16,0% positief voor 2020, resp. 3,0% negatief voor 2021. De absolute jaargroei van de aantallen projecten zou in de huidige status update neerkomen op zo'n 5.551 exemplaren voor 2020, resp. 3.700 nieuw in 2021, een duidelijke afname van de groei.

Met name de cijfers voor 2021 kunnen nog fors worden bijgewerkt.

7. Accumulatie van gecertificeerde PV capaciteit

De trendlijn in de grafiek is sedert de mei 2020 update, als gevolg van de aanvankelijk tegenvallende cijfers in 2020 (incl. de negatieve groei in april anomalie), aangepast t.o.v. het exemplaar in de voorgaande versies. De polynoom "best fit" curve is vervangen door een voortschrijdend gemiddelde trendlijn, waarbij het gemiddelde resultaat van de laatste drie maanden wordt weergegeven. De rode lijn laat, op enkele kort durende anomalieën na, een voortdurende flinke progressie zien. Vertikale blauwe stippellijnen geven vanaf de bespreking van de november 2020 rapportage het snijpunt van de bereikte 1.000 MWp piketpalen ("een GWp") met deze curve weer. De zevende piketpaal is eind november 2021 gepasseerd. Zoals voorspeld, werd de achtste piketpaal in het huidige rapport, april 2022, gepasseerd. Met de toevoeging van de 4e maandrapportage van 2022 staat er nu bij CertiQ inmiddels alweer een geaccumuleerd gecertificeerd vermogen genoteerd van 8.036 MWp aan PV capaciteit.

Het inmiddels alweer bereikte volume van 8,04 GWp in het CertiQ rapport van april 2022 is een factor 365 maal het volume eind 2009 (22 MWp). En al 62 maal het volume in juni 2015 (129,5 MWp), vlak voordat de hoge groei bij CertiQ manifest werd. Deze fenomenale groei in de projecten markt is een van de grootste problemen voor de netbeheerders geworden, de laatste jaren. Voor een nieuwe prognose voor medio 2022, gebaseerd op o.a. dit diagram, zie de grafiek in paragraaf 9.

De verdere progressie hangt wederom van onzekere factoren af, met name de voortwoekerende netcapaciteit problemen, de beschikbaarheid van kundig en gekwalificeerd technisch personeel. De SDE portfolio's zijn echter nog dermate groot (analyse 1 april 2022 update alhier), dat we nog veel volume kunnen gaan verwachten in de komende jaren, ondanks de ook al gesignaleerde, massieve uitval van beschikkingen voor zonnestroom projecten. Gezien de krappe tijdvensters waarbinnen SDE beschikte projecten gebouwd dienen te worden, en ondanks een jaar respijt vanwege de pandemie, is 2021 sowieso een prima jaar geworden. Zeker op het gebied van de realisatie van grotere, SDE "+" en "++" gesubsidieerde projecten.

RVO blijft fors achterlopen op CertiQ dossier

In haar recente overzicht van begin april dit jaar werd door RVO een "beschikt opgeleverd vermogen" van 7.835 MWp opgegeven. Uit de evolutie grafiek met de meest actuele status van bij CertiQ bekend feitelijk gerealiseerde capaciteit (grafiek in het huidige, april 2022 rapport), is nu voor eind maart 2022 een vermogen bekend van ongeveer 8.000 MWp. Dat is 165 MWp, 2,1% meer, dan wat RVO (als gerealiseerde beschikte capaciteit) aangeeft in haar recente update. Ik geef al vele jaren aan, dat het RVO - SDE dossier achter loopt bij de actuele registraties van CertiQ. Dit is eens te meer een duidelijk bewijs daarvoor. Daar komt bovenop, dat steeds meer projecten zonder SDE subsidie opgeleverd zullen gaan worden, waarvan de project eigenaren echter wel Garanties van Oorsprong willen verzilveren. Die vinden we dan niet meer terug bij RVO, maar beslist wél in de CertiQ cijfers. Het gat tussen de twee grote dossiers zal dan ook zeer waarschijnlijk structureel groter gaan worden.

Wel staat hier tegenover, dat van alle projecten, waarvan de opgeleverde capaciteit groter is geworden, dan er voor onder de SDE subsidie is beschikt, dit níet door RVO wordt vermeld, en er op dat punt dus een structurele onderschatting van de opgeleverde capaciteit wordt geopenbaard. Polder PV heeft honderden projecten die (soms fors) groter zijn uitgevoerd dan de beschikte capaciteit (1 of meer beschikkingen voor dezelfde lokatie) in zijn dossier staan.

8. Evolutie systeemgemiddelde capaciteit bij accumulaties CertiQ dossier

Met de aanhoudend sterke groei van de accumulatie van (gecertificeerde) zonnestroom capaciteit, bleef jaren lang ook de gemiddelde projectgrootte fors groeien in de cijfers van CertiQ. In twee korte periodes was er even een terugval (voorjaar 2020, en in februari 2021).

Er zijn eerder al twee piketpalen gepasseerd, in maart 2019 werd een gemiddelde van 100 kWp gehaald, in januari 2021 ging het al over de 200 kWp heen (bovenste 2 horizontale stippellijnen). De toename van het systeemgemiddelde was hoog in 2020, toen vele grote projecten werden toegevoegd. Weliswaar was de groei in 2021 iets minder sterk, maar bleef het systeemgemiddelde verder toenemen. Om eind april 2022 te culmineren in 255,1 kWp. Het eind lijkt voorlopig nog niet in zicht, al is het tempo van de groei wat afgenomen.

Het maximale niveau eind april 2022 is een hoge factor 44 maal het gemiddelde begin 2010. En een ruime factor 17 maal zo hoog dan de minimum omvang waarvoor een SDE "+" project sedert SDE 2011 (volgens wettelijk voorschrift) wordt geaccepteerd door RVO (15 kWp, onderste horizontale blauwe stippellijn). Ook in deze grafiek is, vanwege de trendbreuk begin 2020, afgestapt van een polynoom trendlijn, en is deze vervangen door een voortschrijdend gemiddelde lijn, met gemiddelde waarden van de laatste drie maanden (rode curve).

De gemiddelde systeemgrootte van de netto toevoeging in de april 2022 rapportage lag die maand relatief bescheiden niveau, 399 kWp (paragraaf 3). Dat het in de grafiek getoonde gemiddelde voor alle geaccumuleerde projecten normaliter (veel) lager ligt dan bij de maandelijkse toevoegingen, komt door het blijvend "drukkende effect" van de duizenden kleine residentiële PV installaties uit de eerste 3 SDE regelingen (vaak met een omvang van maar een paar kWp per stuk). De verwachting is, dat dit effect op het totale systeemgemiddelde nog lang zal aanhouden gezien hun volume. Pas als er continu véél, en ook zeer grote fysiek opgeleverde nieuwe SDE projecten gaan cq. blijven instromen bij CertiQ, zal dat effect (deels) worden opgeheven. Daarbij s.v.p. niet vergeten dat de duizenden kleine residentiële installaties ook voor 15 jaar een SDE (2008-2010) beschikking hebben (zie grafiek met de actuele [overgebleven] aantallen per grootte categorie in het eerste jaar overzicht van 2020, en, ditto, met een andere categorie indeling, in het 1e overzicht voor 2021). Dus het gros daarvan zal beslist nog tot en met 2023 in dienst zijn, en geregistreerd blijven bij CertiQ. Zonder registratie immers géén (voorschot-betalingen voor) SDE subsidie meer.

9. Totaal CertiQ volume - nieuws m.b.t. revisie cijfers en extrapolatie tm. medio 2022

Voor een uitgebreide analyse van gereviseerde cijfers voor de afgelopen twee jaren (2020 en 2021), zie paragraaf 9 in de bespreking van het december 2021 rapport.

Op basis van de actuele grafiek in het april 2022 rapport van CertiQ heb ik de voor die jaren geldende eind cijfers (EOY) opnieuw bepaald. Deze heb ik reeds getoond en besproken in paragraaf 6; ze geven het meest actuele resultaat aan voor die jaren. De verwachting is dat deze resultaten nog lang niet definitief zijn, en met elk maandrapport nogmaals zullen worden bijgesteld. Die zullen dan ook in komende analyses direct worden meegenomen.

Nieuwe extrapolatie, voor medio 2022, op basis van maandrapportages

Hier onder ga ik opnieuw, wat alleen het CertiQ volume betreft (!), met een nieuwe extrapolatie, in op het accumulatie potentieel voor medio 2022. Dit, n.a.v. de groei bij de accumulatie van de capaciteit, inclusief de toevoegingen in de laatste maandrapporten.

Extrapolatie voor medio 2022

Het aanvankelijk zeer forse verschil tussen de eindejaars-volumes voor 2020 volgens het december rapport van dat jaar (5.123 MWp, blauw omkaderd), en de nieuw gereconstrueerde laatste omvang voor het eindejaars-volume, inmiddels 5.590 MWp, i.p.v. de eerder getoonde 5.317 MWp in het eerste jaaroverzicht voor 2020 (groen, gestreept omkaderd), is nog steeds zeer groot. Het verschil tussen de twee waarden is in 2021 een stuk kleiner, 7.418 MWp volgens het 1e jaaroverzicht, en inmiddels zo'n 7.700 MWp in de huidige reconstructie van de meest recente evolutie grafiek van CertiQ. Voor de kalenderjaren tm. 2019 zijn gereviseerde jaar rapportages voorhanden, hun "eindwaarden" zijn weergegeven met de gesloten groene diamantjes.

In een nieuwe, "conservatieve" lineaire extrapolatie voor de mogelijke accumulatie in het CertiQ register, medio 2022 (zwarte lijn), heb ik in deze laatste korte termijn prognose wederom eind 2018 als begin referentie genomen (eerste vertikale blauwe stippellijn), en via het laatste maand resultaat, april 2022, lineair ge-extrapoleerd naar medio 2022 (MY '21, 2e vertikale blauwe stippellijn). Met deze extrapolatie komen we halverwege het nieuwe jaar inmiddels op een mogelijke accumulatie van zo'n 8.340 MWp uit, weergegeven rechts van de rechter Y-as. Dat is weer 90 MWp lager dan de 8.430 MWp in de vorige rapportage.

Ten tweede. Gaan we uit van de best fit trendlijn door de maand resultaten, een (conservatieve) 3e graads polynoom (rode curve), en bepalen we daarvan het snijpunt met genoemde blauwe stippellijn, komen we op een niveau uit van ongeveer 8.900 MWp, vergelijkbaar met het niveau gereconstrueerd in de vorige maandrapport analyse.

Middelen we deze 2 relatief conservatieve scenario's uit, zouden we op een voorlopige "educated guess" voor het geaccumuleerde CertiQ volume, medio 2022, komen van ongeveer 8.620 MWp. Dat is ongeveer 45 MWp lager dan in de vorige analyse (8.665 MWp gemiddeld).

Omdat met name voor 2021 er nog wel wat volume kan worden bijgeplust, is het "zoekgebied" voor het te verwachten volume medio 2022 in het bovenste deel van de ovaal met gestippelde rand in de grafiek.

Wel moet men blijven beseffen, dat CertiQ al enige tijd het grootste zonnestroom dossier in Nederland omvat. Maar dat dit alles nog exclusief de residentiële, nieuwbouw, huur- en andere marktsegmenten is, die niet, of nauwelijks zijn vertegenwoordigd in het - omvangrijke - CertiQ dossier. We zullen later aan de hand van nieuwe cijfers van het CBS meer zicht krijgen op de totale marktgroei in Nederland.

10. Gecertificeerde zonnestroom productie tm. maart 2022 - alweer een record GVO uitgifte in 12 maanden tijd

De "gemeten" producties van gecertificeerde zonnestroom worden door CertiQ ook in hun maand rapportages weergegeven, en wel over de daar aan voorafgaande maand. Dit zijn, wederom, altijd minimum inschattingen, omdat er vaak nog de nodige productie cijfers "na worden geleverd". De grootste volumes zijn wel al bekend, in de rapportage maand, volgend op de verslag-maand.

In bovenstaande grafiek in magenta de geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteit in de CertiQ databank, eindigend op 8.036 MWp in het april 2022 rapport (geel omrand punt rechtsboven, referentie: linker Y-as). Na het voorlaatste dieptepunt van 66,2 GWh in december 2020 (1e blauwe pijl), en de tot nog toe record productie in juni 2021, 822,5 GWh (blauw data punt met rode rand, rechtsboven in de grafiek), zijn de maandelijkse producties zoals verwacht kon worden weer flink gedaald tm. december. De productie curve is sedert het laatste dieptepunt, in december 2021 voorlopig een volume van 94,4 GWh (43% hoger dan december 2020) weer, als vanouds, rap gegroeid in de eerste 3 maanden van 2022. Een beperkte stijging naar 115,1 GWh in januari (het was volgens het KNMI dan ook een vrij sombere maand). En al een fors hoger volume van 264,6 GWh in februari.

Zoals al voorspeld in de vorige maandrapport analyse, heeft maart alle records gebroken voor het eerste kwartaal. Dit, vanwege het predikaat "Zonnigste maart sinds het begin van de metingen" volgens het KNMI. Polder PV had, ondanks de hoge ouderdom van zijn PV installatie, ook record producties gemeten (artikel 1 april 2022). De gecertificeerde productie in heel Nederland is in maart 2022 volgens de eerste cijfers van CertiQ voor die maand alweer explosief toegenomen naar 705,1 GWh. Wat 78% hoger is dan de eerst gepubliceerde cijfers voor maart 2021 (396 GWh). En een factor 2,7 maal de productie in de voorgaande, vrij sombere maand februari (265 GWh).

De verwachting is dat er weer de nodige records gebroken zullen gaan worden bij de gecertificeerde productie, de komende maanden, naar analogie van de op basis van modellen berekende "totale" productie voor heel Nederland in het voor Klimaatakkoord ontwikkelde energieopwek.nl portal. Dat heeft sowieso al een keer of zeven de afgelopen maand een berekende productie piek van 10 GW of meer gehaald midden op de dag. Op 2 mei werd volgens de modellen een record stroomproductie uit zonlicht gegenereerd van 82 GWh (ruim een kwart van de totale nationale stroomconsumptie op die dag). De echt "zomerse maanden" moeten nog gaan komen dit jaar. Met ook nog eens meer gerealiseerde PV capaciteit, die meegenomen zal worden in de modelberekeningen.

De 2 laatste december maanden met de laagste volumes zijn met 2 blauwe pijlen weergegeven, rechts onderaan. De producties in die winterse maanden worden elk jaar hoger. Een onherroepelijk gevolg van de enorme toename aan opgestelde capaciteit, waarvan de productie in de winter, hoe laag ook, wordt toegevoegd aan dat van de bestaande populatie.

De essentie van deze curve is vergelijkbaar met de berekende (totale) nationale productie, zoals Martien Visser van En-Tran-Ce die regelmatig publiceert op Twitter. Het laatste exemplaar wat hij toonde werd door hem op 18 april jl. gepubliceerd. Het verschil is, dat bovenstaande grafiek gebaseerd is op volledig gecertificeerd en geijkt bemeten installaties, met een volume wat al de grootste deel van de totale markt omhelst. Wel moet daar nog e.e.a. aan meetwaarden aan worden toegevoegd, revisies van die cijfers van voorgaande jaren vinden we nog wel terug in de jaaroverzichten die de TenneT dochter publiceert.

Totale gecertificeerde jaarproducties zonnestroom in 2020 en 2021

Zie hiervoor, en over eerste bespiegelingen over de totale "groene" en "grijze" stroomproductie in 2020, de uitgebreide bespreking in het januari rapport 2021. Ook in het detail overzicht van het eerste jaar rapport van 2021 ben ik dieper ingegaan op de groene stroom productie, import en export van GvO's. Het allereerst gepubliceerde gecertificeerde productie cijfer voor 2020 was voor zonnestroom bijna 3.749 GWh. In het eerste jaaroverzicht voor 2021 is dat nu opwaarts bijgesteld naar 3.937,4 GWh, 5% meer. Met deze bijstelling is de aanwas in 2020 t.o.v. de gecertificeerde productie in (voormalig record) jaar 2019 (2.047 GWh), nu al ruim 92%. Mogelijk kan dit nog wat hoger worden, maar het verschil is nu al respektabel te noemen. Zeker als we ons realiseren met welke problemen de installatiebedrijven werden geconfronteerd in het eerste Covid19 jaar 2020.

Volgens de nog zeer voorlopige opgave van de hoeveelheid afgegeven GvO's voor Nederlandse gecertificeerde zonnestroom tm. december 2021, is er alweer een kalenderjaar record volume van 5.632 GWh aan productie middels certificaten vastgelegd in 2021. Dat is alweer iets meer dan de 5.605 GWh gepubliceerd in het 1e jaar rapport over 2021, maar dat bevatte dan ook nog niet de productie in december. Genoemde 5.632 GWh is alweer 34% meer productie dan in 2020 (gereviseerde cijfers). En kan beslist nog fors meer gaan worden, als nog niet bekende data van geregistreerde PV projecten bij CertiQ aangemeld gaan worden. Een eerste teken aan de wand is het net verschenen jaarverslag van CertiQ, waarin alweer gerept wordt van 5,9 TWh "issuance" van zonnestroom certificaten in 2021 (Annual Report 2021, zie download pagina). Wel is vreemd, dat in hetzelfde jaarverslag 3,8 TWh voor 2020 wordt verondersteld, wat niet in lijn is met de ruim 3,9 TWh vermeld in het eerste jaaroverzicht van 2021 voor dat jaar. Mogelijk betreft dat een - byzondere - neerwaartse bijstelling van de eerder gepubliceerde cijfers.

De tot nog toe geregistreerde productie van de twaalf maanden tot en met maart 2022 laat alweer een nieuw record volume voor de maand rapportages zien van 6.098 GWh (bijna 6,1 TWh).

11. Andere cijfers zonnestroom certificaten CertiQ

GvO import

CertiQ publiceert ook separate import- en export cijfers van GvO's voor zonnestroom. Door eerder gerapporteerde problemen met de registraties daarvan (verdwenen nieuwsberichten op de website), zijn de import cijfers mogelijk niet representatief voor de laatste maanden van 2021. In november dat jaar was het niveau relatief laag, slechts 25,5 GWh. In december is dat plots 410,5 GWh geworden, toen een record. Januari 2022 gaf echter alweer een nóg hoger volume te zien (mogelijk deels vanwege administratief inhaalwerk), 520,6 GWh. In februari viel het niveau weer terug naar 303,9 GWh. En groeide vervolgens in maart weer aan naar 361,3 GWh. In april is het volume echter in elkaar geklapt, er werd nog maar voor 1 GWh geïmporteerd (!). Het hoogste volume in 2020, 94,1 GWh, werd genoteerd in mei van dat jaar. Het laagste niveau in 2021 was slechts 0,7 GWh in april.

GvO export

Gelijktijdig met de import van GvO's voor zonnestroom, werden er in april 2022 ook weer zonnestroom GvO's ge-exporteerd, uit Nederland, naar buitenlandse opkopers onder de Europese paraplu. Na de hoge volumes de afgelopen maanden was dat net als bij de import, ditmaal zeer laag, slechts 13,2 GWh. Het export record werd gevestigd in september 2021 (176,9 GWh).

12 maand accumulaties

Voor de accumulaties van de laatste 12 maanden nam de import fors toe, van 418 (juli 2021), naar een nieuw record volume van 2.205 GWh in maart, wat marginaal, achter de komma werd verbeterd in april 2022. Bij de 12 maandelijkse accumulatie voor de export werd in april dit jaar ook alweer een record volume van 917 GWh bereikt. 1% meer dan het vorige record tm. maart dit jaar.

Afgezien van mogelijke fouten bij de ingaves bij CertiQ, komt de balans tussen de import- en export volumes van GvO's voor zonnestroom, na enkele maanden met positieve balansen, in april 2022 weer neer op een negatief volume van 12 GWh minder aan certificaten ge-importeerd dan het land uit ge-exporteerd. In september 2021 was er een negatief record van 170 GWh (meer export dan import), in januari een record overschot (ruim 428 GWh). Bij de 12-maandelijkse accumulaties is tm. april 2022 weer een positief resultaat van 1.288 GWh behaald (meer import dan export), nog steeds flink verwijderd van het record van 1.771 GWh overschot in oktober 2018. In juli 2021 lag dat 12 maandelijks voortschrijdend gemiddelde nog op een record negatief niveau van -161 GWh (meer export dan import in die periode).

GvO maandgemiddeldes

De langjarige maandgemiddeldes voor de zonnestroom GvO's in de periode januari 2016 tm april 2022 waren als volgt: 88,1 GWh/mnd (import) resp. 25,8 GWh/mnd (export). Dus blijvend veel meer (netto) import dan export, waarmee een nog steeds relatief klein deel van de dominant fossiele stroom consumptie "administratief wordt vergroend".

Januari 2022 was de maand met de hoogste import volumes van zonnestroom GvO's (521 GWh), voor de export is dat september 2021 (177 GWh). Bij de voortschrijdende 12-maand accumulaties zijn de record maanden maart / april 2022 (import, 2.205 GWh), en april 2022 (export, 917 GWh). Als we de "balans" van import minus export volumes van zonnestroom certificaten in een aaneengesloten periode van 12 maanden berekenen, zien we sedert het eerste datapunt (maart 2015) een zeer grote spreiding. Variërend van 1.771 GWh (oktober 2018 en 11 maanden daar aan voorafgaand) positief, tot 161 GWh negatief (meer export dan import van zonnestroom GvO's in die periode) voor juli 2021 en de daar aan voorafgaande 11 maanden.

In april 2022 was de "voorraad" van nog niet aangesproken GvO's bij CertiQ (van groot naar klein: wind, biomassa, zon, water, en [nihil] geothermie GvO's) t.o.v. maart 2022 weer iets afgenomen, van 22,75 TWh naar 21,22 TWh. Dat blijft echter een opvallend hoog volume. Vergeet daarbij niet, dat de totale netto stroomproductie van Nederland is afgenomen, van 120,2 TWh in 2020, naar 117,9 TWh in 2021 (CBS data). Genoemde voorraad van 21,22 TWh aan groene certificaten is dus voor het jaarvolume in 2021 het equivalent van 18% van dat totaal. Die enorme voorraad blijft een aanzienlijke marktwaarde aan "groenheid" vertegenwoordigen ...

12. Jaarverslagen en jaaroverzichten

Voor cijfers uit het jaarverslag over 2020 zie paragraaf 12 in de analyse van maart 2021.

Voor links naar besprekingen van de jaaroverzichten van 2020 en 2021, en de maandoverzichten vanaf 2021, zie bronnen overzicht hier onder.

---

Eerdere analyses van maandrapportages 2021-2022 op Polder PV

Huidige rapportage: april 2022

Maart 2022
Februari 2022
Januari 2022

December 2021
November 2021
Oktober 2021
September 2021
Augustus 2021
Juni & juli 2021
Mei 2021
April 2021
Maart 2021
Februari 2021
Januari 2021

Detail analyse eerste jaar rapport 2021 van CertiQ (zonnestroom). Zie ook introductie (2 februari 2022)

Detail analyse eerste jaar rapport 2020 van CertiQ (zonnestroom). Zie ook introductie (6 maart 2021)

Bronnen:

Jaarverslagen CertiQ

Statistische overzichten CertiQ (per maand)

NB: de website van CertiQ is volledig vernieuwd op 20 september 2021. Aanvankelijk waren alleen de maandrapportages van 2021 toegankelijk. Eind oktober 2021 werden weer alle maandrapportages beschikbaar gemaakt via downloadbare zip-files per kalenderjaar, vanaf 2004 (archief pagina).

---

4 mei 2022: Nieuwe records voor zonnestroom in Nederland - eind april > 3 GWp aan grondgebonden zonneparken netgekoppeld, verdeeld over ruim 600 projecten. In navolging van de laatste revisie van de zonnepark statistieken in augustus 2021, doet Polder PV verslag van de meest recente stand van zaken rond dit belangrijke thema, wat regelmatig "over de tong" gaat in het maatschappelijke discours. Hierbij worden wederom nieuwe historische piketpalen gepresenteerd. Zoals ruim 600 (604) louter klassieke netgekoppelde grondgebonden zonneparken, en al ruim 3 GWp (bijna 3.250 MWp) aan opgesteld generator vermogen die al aanwezig zijn in ons land (en: zonnestroom produceren) op peildatum 26 april 2022. De gepresenteerde volumes zijn zeker wat het laatste jaar (2021) betreft minima, en kunnen bij een actuelere status nog toenemen. Er wordt uitgebreid getals-matig, en in grafische zin, stilgestaan bij de status rond de gerealiseerde zonneparken. Inmiddels is er een geclaimde oppervlakte bereikt van rond de 3.000 hectare aan grondgebonden zonneparken, deels niet op cultuurgrond, en een equivalent voorstellend van slechts 0,16% van het totale areaal aan cultuurgrond, eind 2021. Er is een duidelijke toename in zowel het gemiddelde opgeleverde project vermogen, als de opgestelde capaciteit per hectare te zien. Wel lijkt het nieuwe volume in 2021, met de huidige bekende data, beduidend minder te zijn dan in recordjaar 2020 (855 om 1.047 MWp). Tellen we ook de drijvende zonneparken, vrijstaande carports en vergelijkbare "veld" projecten, en zon op infra (geluidswallen e.d.) mee, zaten we eind 2021 al op minimaal 3.254 MWp aan "vrijeveld installaties sensu lato". Dat zou al een fors aandeel van bijna 23% zijn van de totale eindejaars-accumulatie volgens de laatste gegevens van het CBS voor dat jaar. In de eerste vier maanden van 2022 is alweer minimaal een volume van 275 MWp aan grondgebonden veldopstellingen netgekoppeld opgeleverd. Er wordt uitgebreid grafisch stilgestaan bij de grond-claims van de klassieke zonneparken.

Dit artikel beschrijft kort de actuele status van grondgebonden zonneparken in Nederland in diverse facetten, en de status van andere "vrije veld projecten". Onderaan het artikel is een link opgenomen naar een volledige analyse, met veel meer details, grafieken, tabellen, en project foto's.

---

Op 22 april jl. voerde Polder PV de 600e individuele, grondgebonden "vrijeveld installatie" in Nederland in, in de grote zonneparken spreadsheet die al jaren wordt bijgehouden. Het betrof hier het 20,3 MWp grote "Zonneweide Groetpolder" project in Hollands Kroon (NH). Een maand eerder, 28 maart, werd een geaccumuleerde capaciteit van 3 GWp bereikt, bij het invoeren van het netgekoppeld opgeleverde 60 MWp grote Zonnepark Mosselbanken van Gutami in Hoek (Terneuzen, Zld). Op peildatum 26 april 2022, waarbij het aantal alweer was toegenomen naar 604 exemplaren, werd een volledige inventarisatie van de data bij Polder PV opgemaakt.

Voor alle hierna gemelde, en in de detail analyse opgenomen cijfers geldt, dat het zeer waarschijnlijk minimum hoeveelheden zijn, die de projecten betreft die tot nog toe zijn gevonden en gedocumenteerd. In werkelijkheid zal er meer volume reeds aanwezig zijn, met een functionerende elektra aansluiting.

Accumulatie van louter grondgebonden zonneparken, in de grote grafiek (oranje kolommen) de opgestelde capaciteiten aan het eind van elk kalenderjaar, en op 26 april 2022, in de inset (blauwe kolommen) de aantallen projecten. Bij deze volumes moeten nog, zeker vanaf 2016, een 18-tal kleinere, relatief oude projecten met een gezamenlijke capaciteit van 0,4 MWp worden opgeteld, die (nog) niet aan een bepaald kalenderjaar konden worden toegewezen. Opgaves zijn in het jaar van fysieke netkoppeling. Op 28 maart 2022 werd een cumulatieve capaciteit van 3,0 GWp aan zonneparken bereikt in de spreadsheets van Polder PV. Die weliswaar zo actueel mogelijk zijn, maar beslist nog volume kunnen missen. Vandaar dat de gepresenteerde data altijd de minimale volumes zijn, die in werkelijkheid nog hoger kunnen zijn geweest.

Met de huidige beschikbare, meest actuele data is er reeds een record groei van 1.047 MWp aan grondgebonden zonneparken geweest, verdeeld over een nooit eerder gezien niveau van 149 nieuwe projecten, in Covid jaar 2020. Met nog lang niet definitieve cijfers, blijkt de groei in 2021 te zijn terug gevallen naar, voorlopig, 855 MWp, om eind dat jaar een accumulatie te bereiken van 2.974 MWp. Tot nog toe zijn 25 nieuwe, gemiddeld relatief grote netgekoppelde zonneparken in 2022 bijgeschreven door Polder PV, met een gezamenlijke capaciteit van 275 MWp.

De systeemgemiddelde capaciteit per zonnepark is in enkele jaren tijd aanzienlijk toegenomen, van ver onder de halve MWp voor 2016, naar 5,3 MWp in 2021. Bij de nieuwbouw volumes is de gemiddelde capaciteit in 2020 zelfs al 7 MWp geweest, in 2021 is dat iets terug gevallen naar 6,6 MWp, bij de nieuwe projecten.

Als we de detail data van Polder PV vergelijken met de beschikbare cijfers van het CBS, blijkt het aandeel van de capaciteit van klassieke grondgebonden zonneparken sterk te zijn toegenomen van 1,5% van het nieuwe totaal volume in 2015 (alle capaciteit in heel Nederland), naar ruim 28% bij de totale aanwas in 2020, waarna dat weer iets terugviel naar bijna 26% in 2021. Hiermee wordt de hoge impact van zonneparken op de nationale markt goed weergegeven. Er kunnen wel nog wat wijzigingen optreden in de exacte verhoudingen, omdat met name de cijfers voor 2021 nog lang niet "definitief" zijn.

Kijken we naar de eindejaars-accumulaties van de opgestelde capaciteiten, hebben grondgebonden zonneparken volgens de detail overzichten van Polder PV reeds een aandeel van bijna 21% op het geaccumuleerde totaal volume in Nederland bereikt, eind 2021 (2.974 MWp / 14,25 GWp). Het CBS heeft veel minder capaciteit staan in hun cijfers voor zonneparken, waartoe ze kennelijk ook drijvende exemplaren (en mogelijk nog meer exotische "niet-rooftop" projecten) rekenen. Polder PV houdt de volumes van al deze niet strict grondgebonden veld opstellingen al jaren apart. Als deze wel worden meegeteld, komen we in 2021 al op een volume van 3.254 MWp aan "niet-klassieke rooftop" projecten uit, bijna 23% van het totale geaccumuleerde eindejaars-volume bekend bij het CBS. In 2021 was er weliswaar een behoorlijk sterke terugval bij de klassieke grondgebonden zonneparken, maar de volumes aan drijvende projecten, en de capaciteit bij vrijstaande solar carports nam fors toe. Dat laatste werd vooral veroorzaakt door slechts 1, zeer groot project in Biddinghuizen (Fl.).

Regionale segmentaties

Bij de segmentaties naar provincie, blijft Groningen op alle fronten boven de rest uit steken, met, anno 26 april 2022, een record opgestelde capaciteit van minimaal 686 MWp, verdeeld over 61 grondgebonden projecten (beslist géén record wat aantal betreft), en het hoogste gemiddelde project volume (11,2 MWp gemiddeld). Gelderland heeft de meeste reeds opgeleverde zonneparken, die echter per stuk gemiddeld relatief klein zijn (3,5 MWp); zie de tweede grafiek.

Polder PV heeft voor 2020 wederom een update van de gedetailleerde kaart gemaakt van de verdeling van drie parameters bij de twaalf provincies en voor heel Nederland (linksboven in de kaart). En wel, de status van de geaccumuleerde capaciteit van grondgebonden veld-projecten (groen), ditto voor alle niet-woning gerelateerde capaciteit volgens het CBS (blauw), en alle capaciteit volgens het CBS (geel), met de relatieve aandelen van de zonneparken t.o.v. die totaal volumes (weergegeven in percentages in rood). De verschillen tussen de provincies zijn opmerkelijk, met name Groningen onderscheidt zich in dat jaar, met 62% aandeel van zonneparken van de totale capaciteit, sterk t.o.v. de overige provincies. Regionale segmentaties waren nog niet bekend voor 2021 bij het CBS, wel is het relatieve aandeel van de door Polder PV gevonden klassieke grondgebonden zonneparken op het - voorlopig - vastgestelde totaalcijfer voor dat jaar berekend, 20,9% (meest linker kolommen paar linksboven in onderstaande grafiek).

Voor details m.b.t. deze en andere grafieken, zie de complete analyse, onderaan gelinkt.

18,5% van het totaal aan op 26 april 2022 bekende 604 zonneparken, vinden we al bij rioolwaterzuiverings-installaties (112 stuks). Omdat ze echter niet zeer groot zijn, gemiddeld ongeveer 1,04 MWp, is hun aandeel bij de totale capaciteit relatief bescheiden, 3,6%.

Netbeheerder Enexis heeft by far het overgrote merendeel aan zonneparken aangesloten in haar netgebied, in totaal 1.564 MWp, een factor 1,7 maal de capaciteit bij de grootste netbeheerder Liander, en 48% van het totale volume aan klassieke veld-projecten omvattend.

Terwijl het aantal zonneparken het grootste is in de kleinere project categorieën, zijn de geaccumuleerde capaciteiten vooral terug te vinden bij de grootste zonneparken. Met name in de categorie 5-15 MWp, en de grootste categorie, met zonneparken groter of gelijk aan 30 MWp per stuk, zijn de volumes zeer hoog, met 1.014 resp. 1.212 MWp aan opgestelde capaciteit.

Zonneparken en geclaimde oppervlaktes

Een speciale sectie wordt gewijd aan het geclaimde oppervlak van alle grondgebonden zonneparken. Dat komt, in totaal, inclusief enkele kleinere exemplaren waarvan het oppervlak nog niet goed kon worden gemeten, uit op bijna drieduizend hectare, het equivalent van slechts 0,16% van het totaal aan cultuur (landbouw) grond in Nederland. En goed voor 3,25 GWp aan opgesteld vermogen. De gemiddelde oppervlakte wordt per jaargang wel steeds groter, tussen 2015 en 2020 nam dat toe van 0,8 naar 6,0 ha per project. Met de nog zeer voorlopige data voor 2021 is er een lichte terugval, naar 5,6 ha per project. De specifieke claim nam toe van 827 kWp/ha (2015) naar 1.217 kWp/ha (voorlopige cijfers 2021): er wordt steeds meer vermogen op dezelfde oppervlakte eenheid geplaatst. Het gemiddelde van 582 zonneparken waarvan de oppervlakte gemeten kon worden, van klein tot groot, komt neer op 1.031 kWp/ha. Per grootte categorie liggen de "extremen" van de gemiddeldes tussen de 804 kWp/ha (projecten tussen de 15 en 50 kWp) en 1.191 kWp/ha (grootste project categorie met zonneparken van minimaal 30 MWp). Er is wel een grote spreiding, wat te maken heeft met project-specifieke omstandigheden. Elk zonnepark is daarin uniek.

In bovenstaande nieuwe grafiek wordt de evolutie van de specifieke capaciteit per hectare bij de klassieke grondgebonden zonneparken voor elke jaargang afgezet tegen de capaciteit van elk project afzonderlijk (puntenwolk). Waarbij tevens de jaargemiddeldes zijn berekend, en weergegeven in bijpassend gekleurde grote diamantjes. Hieruit wordt kristalhelder, dat zonneparken, gemiddeld genomen, van jaar tot jaar steeds groter worden, en ook, dat het vermogen per oppervlakte eenheid flink is toegenomen, van 119 kWp/ha in 2011, tot al 1.263 kWp/ha bij de 25 nieuw toegevoegde projecten in de eerste maanden van 2022.

Veel zonnepanelen

Het totale aantal zonnepanelen opgesteld in de tot nog toe gevonden (exclusief) grondgebonden zonneparken telt op tot bijna 9,4 miljoen exemplaren. Alleen al de grootste project categorie >= 30 MWp, die 23 zonneparken omvat, heeft 3,3 miljoen zonnepanelen. 31% van de zonneparken bevatten (deels) oost-west opstellingen, waarbij de oriëntatie uiteraard sterk kan afwijken van "pal O-W", het aantal projecten met dergelijke oriëntaties is van jaar tot jaar toegenomen, in 2020 was het aandeel onder de nieuwkomers 44%, bij de nog voorlopige cijfers voor 2021 is dat iets terug gezakt naar 40%.

Grootste projecten dominant "in het vrije veld"

De 46 grootste netgekoppelde installaties in het reeds ruim 11.400 records tellende PV project overzicht van Polder PV bestaan uit 42 grondgebonden zonneparken, drie floating solar (drijvende) projecten en de al genoemde zeer grote solar carport in Biddinghuizen. Hun gezamenlijke capaciteit, 1.783 MWp, is een factor 4,9 maal het volume bij de 46 grootste pure rooftop projecten (363 MWp). Bij de 100 grootste netgekoppelde PV projecten in Polder PV's belangrijkste spreadsheet vinden we 84 veld-opstellingen, 8 drijvende zonneparken, 1 groot vrijstaand carport project, en slechts 7 projecten op (meestal platte) daken terug.

Bijna 23% volume niet op dak, eind 2021

Als we bij de hierboven uitgebreid besproken categorie klassieke grondgebonden veldopstellingen ook nog de separaat geïnventariseerde netgekoppelde drijvende zonneparken, de vrijstaande carports en vergelijkbare derivaten (incl. 1e aangesloten grotere agri-PV projecten), en opstellingen op geluidswallen e.a. verkeers-infra optellen, komen we eind 2021 voorlopig al op een volume van 3.254 MWp aan niet dakgebonden "veldsystemen sensu lato". Met de nog voorlopige CBS data voor dat jaar, 14.249 MWp accumulatie, zou het aandeel in de verzamelbak veldsystemen sensu lato eind dat jaar al opgelopen kunnen zijn tot 22,8% van het totaal opgestelde volume in Nederland.

In de detail analyse vindt u veel (extra) cijfers, toelichtingen, grafieken, tabellen, en een stel geselecteerde project foto's terug. Volg daarvoor onderstaande link.

Zonneparken in Nederland. Status update 26 april 2022. Cijfers, tabellen, en grafieken

Bron: projecten overzichten Polder PV, vrijwel dagelijks bijgehouden sedert 2015

---

---

26 april 2021. Kwartaal update zonnestroom capaciteit Alliander tm. Q1 2022. Forse terugval kwartaalgroei (227 MW), accumulatie nog net onder 5 GW. Het grootste net-bedrijf, Alliander, heeft recent deze maand de toename van de zonnestroom capaciteit in het eerst afgeronde kwartaal van 2022* voor dochterbedrijf Liander gepubliceerd. De groei in het eerste kwartaal is flink terug gevallen, van 327 MW in QIV 2021 naar 227 MW in QI 2022. Dat is 14% minder dan de 265 MW aanwas in QI 2021. Door deze relatief lage toevoeging is de totale accumulatie eind maart bij Alliander net onder 5 GW blijven steken. Er zou 4.961 MW aan capaciteit zijn geaccumuleerd. De verwachting is dat in het volgende kwartaal die 5 GW piketpaal wel gepasseerd zal gaan worden.

Interpretatie problemen blijven

Daarbij blijft de herhaalde waarschuwing staan, dat er eerder al grote interpretatie problemen van de capaciteits-ontwikkelingen bij deze netbeheerder zijn opgetreden. Een excessief nieuw volume voor Q2 2020 is het gevolg van het bijtellen van (extra) capaciteit in de periode Q3 2019 tot en met Q1 2020, in de kwartaal cijfers voor Q2 2020, waardoor de feitelijke data voor die kwartalen tm. Q1 2020 te laag zijn, en die voor Q2 2020 veel te hoog. In Solar Magazine werden 28 oktober 2020 nieuwe cijfers gepubliceerd over de toen kennelijk bijgestelde cijfers. Alliander heeft zelf nog steeds niet, met de huidige update haar officiële historische cijfers bijgewerkt, en blijven de bizarre hoge (kunstmatige) toename in Q2 2020, en de te lage data voor voorliggende kwartalen nog steeds publiek zichtbaar op de website staan. Ik ga voorlopig van hun "publieke data" uit, in de in dit artikel ververste evolutie grafieken, maar voeg nu wel ook de gereviseerde cijfers toe.

Een tweede, hardnekkig probleem betreft de onvergelijkbaarheid van de cijfers voor kleinverbruik en grootverbruik. De eerste geeft de DC generator capaciteit, universeel gebruikt als "opgesteld nominaal zonnestroom vermogen". Het zeer rap belangrijk wordende grootverbruik volume wordt in detail statistieken van de netbeheerder echter weergegeven als AC capaciteit die is gecontracteerd. Dit zal fors ónder het (DC) generator vermogen liggen, maar hoeveel zal per installatie kunnen verschillen. Deze twee "eenheden" optellen kan eigenlijk helemaal niet, geeft gegarandeerd verkeerde cijfers, en grote problemen bij de interpretatie daarvan.

Een derde probleem betreft het jaarvolume voor 2021. Zowel in de grafiek gepubliceerd door Alliander, als in het jaarverslag over 2021, wat 21 februari 2022 werd gepubliceerd, worden eindejaars-volumes van 3.444 MW (EOY 2020) resp. 4.734 MW (EOY 2021) benoemd. Hieruit resulteert impliciet een jaargroei van 1.290 MW (artificiële optelling van onvergelijkbare vermogens achter klein- en grootverbruik aansluitingen). Echter, in een maand eerder gepubliceerd nieuwsbericht over de status van zonnestroom bij deze netbeheerder (17 januari 2022), wordt gewag gemaakt de volgende formulering: "De nieuwe panelen [in 2021] hebben samen een capaciteit van 1.169 megawatt (MW)". Dit is een nogal curieus verschil met de eerder genoemde data. De slechts een maand later gepubliceerde jaarverslag data zijn al 10,4% hoger. Onduidelijk is, of dit een correctie betreft, of dat er andersoortige data worden verstrekt in de verschillende publicaties.

Wij blijven in de huidige analyse echter wederom "dom" uitgaan van de data zoals die nu zijn weergegeven in de meest recente update in het officiële data portal van Liander. Dat betekent dus ook, dat de al genoemde hoge toevoeging in Q2 2020 voorlopig nog steeds "blijft staan in de publiek zichtbare cijfers". Wel heb ik nu ook de officiële correcties van de eindejaars-volumes en daar uit volgende jaargroei cijfers (zie analyse 29 oktober 2021) toegevoegd in de ververste grafieken. Het huidige artikel voegt de resultaten van Q4 2021 en Q1 2022 toe aan de eerdere updates tm. Q3 2021.

NB: KVB = kleinverbruik aansluitingen tm. 3x 80 ampère; GVB = grootverbruik aansluitingen, > 3x 80 A.

* Naar aanleiding van een vraag van Polder PV in een vorig bericht, is de omschrijving van de gepubliceerde cumulatie grafiek door Alliander aangepast. Deze luidt nu officieel: "Dit is een optelsom van kleinverbruik (vermogen van de zonnepanelen) en het gecontracteerde vermogen grootverbruik (het vermogen van de omvormer)."

---

Introductie

Alliander kwam pas relatief laat in april weer met een bijgewerkte accumulatie grafiek van de cijfers van het in hun netgebied opgestelde volume aan PV capaciteit, met de geaccumuleerde vermogens in MW aan het eind van elk kwartaal, en per deelregio. Ook nu weer heb ik alle historische cijfers volledig nagelopen. Deze bleken niet te zijn gewijzigd. De resultaten voor Q4 2021 en voor Q1 2022 zijn inmiddels toegevoegd aan de grafieken van Polder PV. De categorie "Overig" (waarschijnlijk capaciteit in grensregio die nog niet goed toegewezen kan worden) is ook gehandhaafd. Ik geef hier de "officiële" publiek bekend gemaakte cijfers van de netbeheerder weer, met daarbij uiteraard enkele kanttekeningen.

In bovenstaande grafiek de totale accumulatie van PV capaciteit bij Alliander aan het eind van elk kwartaal, met hierbij nieuw opgenomen de meest recente cijfers voor Q4 2021 en Q1 2022, in MW (rechter Y-as, oranje kolommen). Zoals al enige tijd bekend geworden zijn de cumulaties bij Liander kunstmatige optellingen van DC generator vermogen voor kleinverbruik (KVB), plus de gecontracteerde AC capaciteit van de grotere projecten die schuil gaan achter grootverbruik aansluitingen (GVB). Dat levert geen zuiver beeld op, en kan tot grote misinterpretaties leiden bij dergelijke statistieken. Maar we hebben het er mee te doen, zo lang niet duidelijk is, wat het daadwerkelijk geïnstalleerde DC generator vermogen bij de GVB projecten blijkt te zijn.

In de grafiek is met een blauw gestreepte curve de toename van de groei van kwartaal tot kwartaal weergegeven, in procent t.o.v. het volume aan het eind van het voorgaande kwartaal (linker Y-as). De laatste jaren schommelt de aanwas t.o.v. de eindstand van het voorgaande kwartaal tussen de 5 en 17%. In de laatste twee kwartalen viel deze groei terug, van 7% naar nog maar 5% in Q1 2022 t.o.v. de aanwas in Q4 2021. De hoge piek van 26% in Q2 2020 is volstrekt artificieel vanwege de "inhaalslag" die kennelijk met eerder opgeleverde capaciteit in die rapportage is gemaakt. Alliander formuleert dat sinds enige tijd ook officieel in een bijschrift bij hun oorspronkelijke grafiek:

"De grafiek toont een forse stijging in het tweede kwartaal van 2020. Oorzaak is een correctie in de brondata, waardoor de stijging in de periode van kwartaal 3 in 2019 tot en met kwartaal 2 in 2020 is opgenomen in de toename bij kwartaal 2 in 2020".

Vandaar dat ik de betreffende kolom voor Q2 2020 heb gearceerd, deze bevat volume wat reeds in voorgaande kwartalen is opgeleverd, zelfs uit de tweede jaarhelft van het voorgaande jaar. Ook die eerdere kolommen geven dus niet de "realiteit" weer. De volumes voor de tweede jaarhelft van 2019 zullen hier dus "ondergewaardeerd" zijn, en die voor de eerste jaarhelft 2020 "overgewaardeerd". Liander heeft in haar officiële grafiek deze kunstmatige verdeling nog steeds niet gecorrigeerd, maar eerder wel informeel (zie SM artikel van 18 oktober 2020). Het "officiële", publiek zichtbare eindcijfer voor 2019 is nog steeds 2.229 MW. De optelling van de kleinverbruik cijfers in gecorrigeerde data gepubliceerd door Solar Magazine (1.481 MWp) plus ditto de gecontracteerde AC capaciteit bij GVB (987 MW) gaf destijds al een (kunstmatig) resultaat van 2.468 "megawatt", maar liefst 11% hoger. Maar mijn recente detail analyse van 29 oktober 2021 komt, met wederom licht aangepaste data van Liander, voor eind 2019 alweer op 2.477 MW accumulatie, nog iets hoger dus. Voor eind 2020 volgde in die update ook een licht aangepast EOY resultaat, 3.521 MW. Deze bijgestelde eindejaars-volumes heb ik in bovenstaande grafiek weergegeven met twee donker rode korte lijnstukjes boven het betreffende vierde kwartaal van die jaren.

Na een opvallende tempo verhoging in het tweede kwartaal van 2021 (397 MW nieuw) is de toename weer een stuk verminderd in Q3, met 301 MW. In het vierde kwartaal nam dat weer wat toe, naar een aanwas van 327 MW. Maar het eerste kwartaal van 2022 liet weer een forse terugval zien, met 227 MW groei 31% minder dan in het voorgaande kwartaal.

Naar >5 GW opgestelde capaciteit

Het eerste, nog niet officieel gereviseerde EOY cijfer voor 2021 is 4.734 MW. De verwachting is, dat ook dat cijfer nog achteraf zal worden bijgesteld. Eind Q1 2022 stond er in ieder geval alweer 4.961 MW geaccumuleerde capaciteit. Zelfs bij een zeer matige groei is de verwachting, dat Liander in haar netgebied medio dit jaar al minimaal 5 GW geaccumuleerde PV capaciteit zal hebben staan (groene streepjeslijn). Vanwege de gebruikelijke forse onderdimensionering van AC vermogen t.o.v. finaal generator vermogen in het grootverbruik (GVB) segment, en het feit dat daar de laatste 2 jaar al veel meer aan AC capaciteit bijkwam dan DC generator vermogen in het KVB segment, zal er medio 2022 waarschijnlijk al meer dan 5,5 GWp aan PV capaciteit aanwezig kunnen zijn in Liander's netgebied.

Accumulatie PV capaciteit Alliander netgebied, per regio - evolutie in de loop van de tijd

In deze tweede grafiek ziet u de uitsplitsing per regio, in MW opgesteld vermogen (optelling ongelijkvormige KVB DC generator vermogens en gecontracteerde AC capaciteit bij GVB !) aan het eind van elk kwartaal, vanaf Q1 2011, inclusief af en toe doorgevoerde historische correcties. De resultaten voor Q4 2021 en Q1 2022 zijn rechts toegevoegd.

Gelderland brak al in Q2 2020 door de "magische" grens van 1 GW opgesteld vermogen heen, had eind dat jaar 1.248 MW, eind 2021 1.808 MW, en zal, bij de huidige - vertraagde - groei, medio 2022 zeer waarschijnlijk al de 2e GW overschreden hebben.

Hierbij zal ze echter Enexis provincie Noord-Brabant vér voor zich moeten blijven dulden, wat inmiddels waarschijnlijk nog veel verder zal zijn uitgelopen. Deze zuidelijke provincie had medio 2021 zelfs al 2.239 MWp aan PV capaciteit staan, volgens de meest recente update van het CBS (10 dec. 2021). Dat was toen al 45% meer geaccumuleerd volume dan in de grootste Liander provincie Gelderland (1.548 MWp). Als de groei in het eerste half jaar van 2021, 375 MWp voor Noord-Brabant, representatief zou zijn voor de tweede jaarhelft, zou deze provincie eind dat jaar al zo'n 2,6 GWp aan PV capaciteit kunnen hebben geaccumuleerd. Waarschijnlijk zelfs al meer, omdat in recente jaren gebleken is dat het CBS altijd oudere jaarvolumes - soms zeer fors - opwaardeert in latere publicaties. Gelderland zou, met de nu bekende CBS cijfers, eind 2021 wellicht nog maar minimaal 1,8 GWp kunnen hebben geaccumuleerd. Maar dat zal zeker ook bij het nationale statistiek instituut meer gaan worden. De Liander data geven nu namelijk nog "maar" 1.808 MW (mix AC / DC capaciteit) voor eind 2021. Het daar uit af te leiden totale generator vermogen is beslist al veel groter, vanwege de forse onderdimensionering van het omvormer vermogen bij installaties achter GVB aansluitingen.

In de grafiek heb ik ook de evolutie van de kwartaal accumulatie cijfers voor Noord-Holland inclusief Amsterdam laten zien, omdat die niet als zodanig in het oorspronkelijke Alliander diagram wordt getoond. Deze provincie heeft aan het eind van Q1 2022 1.378 megawatt aan PV vermogen staan, 58 MW meer dan eind 2021. Zonder de hoofdstad, heeft de provincie 1.216 MW geaccumuleerd in het eerste kwartaal van 2022. Zie voor Noord-Holland verder ook een vorige update voor een korte bespreking van de "casus Heemstede", die formeel toebehoort aan het verzorgingsgebied van de collegae van netbeheerder Stedin.

Alle provincies, op Friesland na, laten het eerste kwartaal dit jaar een stabilisatie of een lichte terugval van het groei tempo zien in deze grafiek. Friesland lijkt de enige "regio" waar de groei snelheid iets is toegenomen, echter wel na een terugval in het laatste kwartaal vorig jaar. Afhankelijk van de ontwikkelingen dit jaar, zou deze provincie eind 2022 richting de 1e Gigawatt aan opgesteld PV vermogen kunnen evolueren. Daarbij zal de uitbouw van het - helaas historisch bezien vrij dun uitgelegde - distributienet in die grote provincie, met een uitgestrekt, dominant landelijk gebied, een van de grootste bottlenecks blijven (zie flink rood gekleurd status overzicht voor netinvoeding bij Liander). Om alle problemen op haar distributienet zo goed mogelijk te "tackelen", heeft de netbeheerder het grootste investerings-pakket ooit opgetuigd, goed voor 3,5 miljard Euro tm. 2024.

Flevoland, altijd zeer actief met wind- en zonnestroom, maar naar verhouding vrij klein, heeft eind maart volgens Liander ruim een halve GW (502 MW) geaccumuleerd. De plotselinge toename van de capaciteit in Q2 2021 kan niet helemaal goed verklaard worden met - bijvoorbeeld - een flinke toename van in dat kwartaal opgeleverde zonneparken. De drie grote exemplaren opgeleverd in dat jaar hebben een gezamenlijk vermogen van 62 MWp, en zouden zelfs veel minder bijgedragen hebben omdat hun veel lagere AC capaciteit in deze grafiek is opgenomen (bij 30% onderdimensionering dus zo'n 43 MW). De "sprong" in de grafiek is echter al een stuk groter, 73 MW.

Mijn eigen regio, Zuid-Holland "noord", het kleinere deel van de meest dicht bevolkte provincie van Nederland, heeft inmiddels weer een bescheiden 15 MW toegevoegd sedert eind vorig jaar, en vertoont daarmee een gelijkmatige groei. De belangrijkste gemeentes zijn hier Alphen aan den Rijn (waar aan de zuidzijde structurele netproblemen zijn ontstaan in het poldergebied rond Hazerswoude / Boskoop), Leiden, en de Bollenstreek incl. Katwijk en Noordwijk. De accumulatie is eind Q1 dit jaar op 312 MW uitgekomen. Medio 2021 lag dat op 266 MW. Aangezien volgens het CBS medio 2021 in geheel Zuid-Holland ruim 1.242 MWp PV generator vermogen stond opgesteld is, zelfs bij aanname van onderdimensionering van het AC vermogen bij de GVB projecten, het aandeel van genoemd noordelijke deel van Zuid-Holland slechts in de orde van 20% van het totale opgestelde vermogen in de hele provincie. De grote volumes bevinden zich in de contreien van de havenstad Rotterdam (incl. Botlek, Maasvlakte), en, in de vorm van enkele grote zonneparken, op Goeree-Overflakkee. Die grote hoeveelheden zonnestroom capaciteit bevinden zich in het netgebied van collega netbeheerder Stedin.

De in Noord-Holland gelegen hoofdstad Amsterdam passeerde in Q3 2020 de 100 MW piketpaal, had eind 2020 124 MW, en eind 2021 161 MW. Daar is in het 1e kwartaal slechts een schamele 1 MW aan toegevoegd, waarmee de hoofdstad even pas op de plaats heeft gemaakt volgens de Liander data (cumulatie 162 MW). In de update van eind 2020 had ik het over de discrepantie tussen de Liander en de CBS cijfers omtrent de hoofdstad, wat mogelijk slechts deels te verklaren is vanwege de onvergelijkbare cijfers (CBS: generator vermogen; Liander: mix van AC en DC capaciteit).

De relatief steil lopende lijnstukken die Q1 en Q2 2020 met elkaar verbinden in de grafiek, en die gestippeld zijn weergegeven, moeten we bij de vergelijkingen buiten beschouwing houden, vanwege de bijschrijving van ook "oude volumes" in de Q2 2020 rapportage. Dat traject is dus niet representatief in het geheel.

Tot slot, heb ik de "categorie overig" weer meegenomen, die afgezien van het opvallende piekje in Q4 2017, slechts marginale volumes bevat (13 MW eind Q1 2022).

Eindejaars-accumulatie 2020: CBS versus Alliander per provincie en voor de hoofdstad

Zie detail bespreking van de discrepanties tussen de Alliander en de CBS cijfers in de update van juli 2021 !

Evolutie van nieuwe kwartaal volumes bij Alliander

In deze grafiek laat ik de nieuwe aanwas cijfers per kwartaal bij Alliander zien, zoals berekend uit de door hen publiekelijk getoonde accumulatie cijfers van de PV capaciteit aan het eind van elk kwartaal. De extreme piek in Q2 2020 (606 MW "nieuw" vermogen) wordt veroorzaakt door de al gememoreerde bijschrijving van ook oude volumes uit de twee laatste kwartalen van 2019, en de eerste 2 kwartalen van 2020, in die "rapportage". Het is dan ook niet vreemd, dat die drie kwartalen (Q3 2019 tm. Q1 2020) relatief lage groeicijfers laten zien t.o.v. de voorgaande drie kwartalen. De getoonde "dip" is dus kunstmatig, de kolommen horen in werkelijkheid hoger te zijn (en die van Q2 2002 natuurlijk veel lager). Derhalve, heb ik de kolommen voor Q3 2019 tm. Q2 2020 gearceerd, omdat ze niet de correcte volumes weergeven. Maar zo staan deze - afgeleide - volumes nog steeds, na al die tijd, op de publieke website van Alliander.

Wat ook opvalt, is de hoge kwartaalgroei van Q3 2020, 245 MW, die gezien bovenstaande echter nog niet goed vergeleken kan worden met het in de grafiek nog capaciteit missende Q3 2019 ("146 MW"), maar wel met het waarschijnlijk correcte cijfer voor Q3 2018. Dat ligt met 114 MW op minder dan de helft van de aanwas in Q3 2020, wat tale-telling is voor de vastgestelde groei in dat kwartaal. Het enige eerdere kwartaal waarvan het huidige groeicijfer betrouwbaar lijkt, en wat enigszins in de buurt komt van Q3 2020, is Q2 2019, met 230 MW.

Q4 2020, 222 MW groei opleverend, is ook niet goed vergelijkbaar met het waarschijnlijk nog bij te stellen volume van 144 MW in Q4 2019, maar wel met de 187 MW in Q4 2018. Dat ligt dus ook een stuk hoger dan het niveau van dat kwartaal, 19%. Ondanks de gevolgen van de Corona pandemie, is het niveau in het laatste kwartaal van dat jaar, dus nog beslist "op orde" geweest bij de grootste netbeheerder van Nederland.

Het eerste kwartaal van 2021 laat zich uiteraard ook weer slecht vergelijken met het artificieel "lage" volume in die periode in 2020 (142 MW), maar wel met Q1 2019 (205 MW). Het niveau in Q1 2021 is 60 MW hoger, een toename van 29%. Ook het tweede kwartaal van het huidige jaar is natuurlijk niet met Q2 2020 te vergelijken, omdat toen grote volumes uit eerdere periodes extra werden toegevoegd (totaal bijschrijving in dat kwartaal 606 MW). We hebben eerder gezien dat een deel van de data voor Q2 2021 opwaarts is bijgesteld, waardoor nu i.p.v. de eerder gemelde 316 MW, een "record" groei is vastgesteld van zelfs 397 MW. Dat laat zich het best vergelijken met de 230 MW in Q2 2019, en is t.o.v. dat volume dus zelfs al 73% meer. Een zeer forse toename, dus, in 2 jaar tijd.

Q3 2021 is, met een groei van 301 MW vergelijkbaar met de 245 MW in Q3 2020, en is daarbij 23% hoger geweest. Het volume van 146 MW in Q3 2019 was artificieel "te laag", en dus niet geschikt voor een goede vergelijking. In Q4 2021 werd de historisch 2e hoogste kwartaalgroei in de grafiek bereikt, 327 MW. Dat is ruim 47% hoger dan de toevoeging van 222 MW in Q4 2020.

Sterk contrasterend daarmee, viel de aanwas in het eerste kwartaal van 2022 tegen. 227 MW i.p.v. de 269 MW in Q1 2021, een teleurstellende 16% minder. Het wordt dus spannend of de komende kwartalen hier het nodige op kunnen goedmaken. De actueel beschikbare netcapaciteit zal daarbij voorlopig nog wel een tijd een van de dominante factoren blijven. Daarnaast spelen voldoende gekwalificeerd personeel, de hogere grondstof en energie kosten, en de stikstof uitstoot problematiek in de bouwfase (met name voor zonneparken) een rol bij het te behalen uitbouw tempo. Zeker voor SDE projecten zijn de smalle tijdvensters waarin gerealiseerd kan worden een extra kopzorg geworden. De hierdoor veroorzaakte uitval voor SDE 2020 ronde I beschikkingen was ronduit dramatisch (analyse Polder PV, 14 april 2022).

Kwartaal gemiddeldes

In de grafiek heb ik met gekleurde stippellijnen ook verschillende gemiddeldes uitgezet voor diverse periodes, weergegeven in de legenda. De gemiddelde kwartaal groei in de periode 2013 tm. Q4 2021 (zwarte stippellijn) is 132 MW geweest, inclusief de artificiële verdeling in de periode Q3 2019 - Q2 2020.

Kijken we alleen naar de recente periode met hoge groei, 2018 tm. Q4 2021, ligt het gemiddelde op 239 MW groei per kwartaal (rode stippellijn). Bekijken we alleen de laatste vier jaargangen, zien we een stapsgewijze progressie: gemiddeld 153 MW per kwartaal in 2018 (magenta stippellijn), 181 MW per kwartaal in 2019 (groene stippellijn, vermoedelijk te laag ivm volume wat pas in Q2 2020 is bijgeschreven). 304 MW in 2020, wat echter niet representatief is gezien de vreemde administratieve bijschrijving in Q2 2020, deels ook nog volume uit 2019 bevattend (grijze stippellijn), en, tot slot, 2021, wat alweer een gemiddelde van 323 MW per kwartaal liet zien (lichtbruine stippellijn). Wat al ruim het dubbele is van het gemiddelde kwartaal volume in 2018 (vier kwartalen). Het eerste kwartaal van 2022 blijft helaas nog ver onder dat gemiddelde van vorig jaar.

Jaargroei volumes zonnestroom capaciteit bij Alliander volgens Q1 update en revisies

Uit de accumulatie data in de publiek toegankelijke grafiek van Alliander zijn ook de jaarlijkse groei cijfers te bepalen. Zoals te doen gebruikelijk, heb ik deze weer laten zien als stapel kolommen met de belangrijkste contribuerende regio in 2021-2022 (Gelderland) onderop, en de categorie "overige" - in theorie althans - bovenaan (bijna niet zichtbaar). Uitzondering daar weer op vormt de jaargroei in 2018, die een negatieve groei van laatstgenoemde categorie liet zien (onderaan de X-as zichtbaar). Een gevolg van het vreemde verloop van de accumulatie cijfers van die "rest" categorie (piek eind 2017, daarna weer sterke afname, zie tweede grafiek in dit artikel).

Voor het "anomalie jaar 2020" zijn de kolomsegmenten gearceerd weergegeven, omdat hierin door Liander (nog steeds) niet de werkelijke, uitsluitend aan dat jaar toe te delen groeivolumes zijn opgenomen, maar ook van 2 eerdere kwartalen in 2019. Zie de toelichting in het roodomlijnde kader. De dubbele rode pijl geeft weer, dat er volume "verschoven" dient te worden, van 2020 naar 2019. Het resultaat volgt uit de detail analyse van 29 oktober 2021, waaruit de werkelijk gerealiseerde eindejaars-cijfers voor die jaren konden worden gereconstrueerd, en die als bruin-rode horizontale lijntjes in de grafiek zijn opgenomen, voor de jaargroei volumes in 2018 tm. 2021. Zoals te verwachten was, liggen die werkelijke jaarlijkse aanwas cijfers tussen de "extremen" van de eerder gepubliceerde cijfers in. 2019 vertoonde niet een lage groei van 725 MW, maar 877 MW, 21% meer. 2020 daarentegen, had geen extreme aanwas van 1.215 MW, maar een veel lagere groei van 1.044 MW, 14% mínder. Maar nog steeds wel een gezonde 19% groei meer dan het gereviseerde jaarvolume in 2019.

De in de vorige update voorspelde "mogelijke" jaargroei van 1.284 MW in 2021 is met de nu bekende gegevens van Liander daadwerkelijk (ruim) gehaald, met de getoonde 1.290 MW. Gezien de statistiek historie zal dat echter nog steeds geen vaste waarde zijn, deze kan zeker nog aangepast gaan worden. Ook bij Liander verloopt het verwerken van grote hoeveelheden installatie data niet zo rap als we zouden willen, en het kan dus beslist zo zijn, dat er nog het nodige volume uit 2021 nog niet aanwezig is in de actuele installatie cijfers bij deze netbeheerder. Het belangrijkste is natuurlijk dat de eventueel "na-ijlende" registraties zorgvuldig worden verwerkt, en dat ze uiteindelijk de werkelijke status zullen tonen bij deze netbeheerder. Over eventuele aanpassingen van het jaarcijfer voor 2021 zullen we pas "later" iets gaan vernemen. Dit kan beslist een tijd gaan duren, wat te zien is aan de correctie voor 2018, die alweer een iets opwaarts bijgesteld volume laat zien t.o.v. oudere cijfers (toename 635 i.p.v. 613 MW).

Curiosa voor de liefhebber

Ook in deze grafiek opgenomen is het hoogst curieuze jaargroei cijfer voor 2021 wat nota bene door de netbeheerder zelf werd geventileerd in hun "zonnestroom" persbericht van 17 januari 2022. Daarin werd namelijk "1.169 MW" groei voor 2021 genoemd, wat niet strookt met de nu bekende cijfers in hun eigen databank (zie blauwe horizontale streepjeslijn in de grafiek). Onduidelijk is, waar dat merkwaardige getal vandaan is gekomen. Het kan beslist niet de (DC) generator capaciteit zijn, want de 1.290 MW volgend uit de eindejaars-cijfers in hun data betreft, zoals eerder reeds benadrukt, een mix van DC generator capaciteit voor kleinverbruik, en AC aansluitvermogen van de omvormers bij de installaties achter GVB aansluitingen. Omdat de laatste altijd zijn ondergedimensioneerd t.o.v. de generator capaciteit, is het werkelijke aangesloten nominale PV vermogen bij Liander, beslist véél hoger dan genoemde 1.290 MW. Wat het verschil met het vreemde nieuwe cijfer in het persbericht alleen maar nóg groter maakt ...

Gelderland blijft de dominante provincie in Liander netgebied. Ze heeft in 2021 een voorlopig aandeel van 560 MW, ruim 43% van het totale jaargroei volume. In de hoofdstad Amsterdam werd, met 37 MW, 2,9% van het jaargroei volume behaald.

2022 - QI

Helemaal achteraan staat het natuurlijk nog zeer incomplete stapeltje voor 2022 weergegeven, in de vorm van de aanwas in het eerste kwartaal. Omdat het nog maar - puur theoretisch bezien - een kwart van het totale jaarvolume zou kunnen zijn, is deze kolom gestippeld weergegeven, er komt nog heel veel volume bij. Het aandeel van Gelderland blijft daar uiteraard het hoogst, maar ligt op een iets lager niveau, 41% van het nieuwe kwartaal volume.

Voor een uitgebreide beschouwing van het separate Alliander nieuwsbericht van 29 oktober 2021, over de status van diverse (zonnestroom) cijfers m.b.t. de energietransitie, zie mijn bespreking in de analyse van de data tm. Q3 2021.

Bron:

Onze actuele prestaties. Ontwikkeling energietransitie (website Alliander, status 25 april 2022)

Voor eerdere gedetailleerde besprekingen van de PV statistieken bij Liander, zie paragraaf bronnen in de analyse van de status van oktober 2021

---

14 april 2022: Jantje huilt, Jantje lacht. "Officiële" stand van zaken realisaties SDE regelingen voor zonne-energie (RVO, 1 april 2022) - massa "slachting" onder laatste SDE "+" regeling SDE 2020 I, maar ook: 790 MWp nieuwe realisaties onder alle SDE regelingen.

• SDE 2008 6 beschikkingen minder, 8 kWp (mogelijk residentieel, of kleine projecten achter andersoortige kleinverbruik aansluiting)
• SDE 2009 2 beschikkingen minder, 25 kWp
• SDE 2011 1 beschikking minder, 26 kWp
• SDE 2013 1 beschikking minder, 106 kWp
• SDE 2017 I 3 beschikkingen minder, 2,9 MWp (zeer waarschijnlijk meerdere neerwaartse bijstellingen van de oudere beschikkingen betreffend)
• SDE 2017 II 26 beschikkingen minder, 57,5 MWp minder (idem)
• SDE 2018 I 5 beschikkingen minder, 11,3 MWp (idem)
• SDE 2018 II 46 beschikkingen minder, 115,3 MWp (idem)
• SDE 2019 I 968 (!) beschikkingen minder, 324,7 (!) MWp (idem)
• SDE 2019 II 20 beschikkingen minder, 37,0 MWp (idem)
• SDE 2020 I 2.970 (!) beschikkingen afgevoerd, 1.071,2 (!) MWp minder (voor beide parameters by far de historisch bezien hoogste volumes verloren gegaan in deze update)
• SDE 2020 II 14 beschikkingen afgevoerd, 3,2 MWp

De totale uitval t.o.v. de vorige update betreft een absoluut record volume van 4.062 beschikkingen (in vorige update nog 885 stuks), met, wederom een record, bijna 1.624 MWp aan verdwenen / reeds afgeboekte beschikte capaciteit (in de vorige update "slechts" 314 MWp). De grootste klappen werden hier door SDE 2020 I (laatste officiële "SDE +") geïncasseerd, met maar liefst 2.970 beschikkingen weg gestreept, "goed" voor 1.072 MWp aan verdampte capaciteit ... In eerdere updates waren het vooral de twee SDE 2017 rondes die zeer fors moesten incasseren met talloze verdwenen beschikkingen en capaciteiten. De grote klappen werden daarna vooral aan de twee SDE 2018 rondes, en SDE 2019 I toebedeeld. Laatstgenoemde ronde heeft ook in de huidige update flink moeten incasseren, met een verlies van bijna 325 MWp (968 beschikkingen), maar dat blijkt t.o.v. het verlies bij de laatste officiële SDE "+" ronde zelfs te verbleken.

Navraag RVO over SDE 2020 I

Toen ik voor het eerst de omvangrijke verliezen voor SDE 2020 I in harde cijfers zag, twijfelde ik of dat wel mogelijk was, en of het wellicht niet een fout bij RVO geweest zou kunnen zijn. Bij navraag kreeg ik echter de bevestiging van dat enorme verlies te horen, met de volgende uitleg: "Er zijn het afgelopen kwartaal in de SDE+2020 voorjaarsronde inderdaad bijna 3.000 zon-pv projecten ingetrokken. Het merendeel daarvan (2.881 projecten) betrof projecten uit de categorie ‘2020 Zon-PV >= 15 kWp en < 1 MWp’. De realisatietermijn voor deze projecten bedraagt 1,5 jaar, die termijn is de afgelopen periode verstreken."

Het lijkt er op, dat hier dus een combinatie van een te korte beschikbare realisatie tijd, en, waarschijnlijk ook, de actuele, grote problemen met voorhanden netcapaciteit voor invoeding, hier een flinke negatieve rol is gaan spelen. Zelfs bij projecten die een transportindicatie van de regionale netbeheerder moeten hebben gehad om een beschikking te krijgen. Alleen de "schaal" waarop het verlies zich nu heeft afgespeeld, is ongekend groot.

Triest lijstje verliezen

In de historie van het SDE gebeuren zijn de volgende grote volumes aan afgegeven beschikkingen gerelateerd aan capaciteit verloren gegaan, per RVO update. Vanaf januari 2019 achtereenvolgens 160, 101, 74 MWp, 257 MWp (update november 2019), 473 MWp (update januari 2020), een eerder record van 608 MWp (update april 2020), 353 MWp (update juli 2020), 382 MWp (update september 2020), 346 MWp (update januari 2021), 451 MWp (update april 2021), ruim 210 (update juli 2021), bijna 477 MWp (update oktober 2021), en 314 MWp (update januari 2022). En nu dus alweer een nieuw record van ruim 1.624 MWp daar bovenop, een omvangrijk nieuw verlies aan voormalig met subsidie toekenningen beschikt PV volume. Om u een idee te geven van de impact daarvan: gerekend met moderne PV modules van 350 Wp (plm. 1,62 m²) per stuk, hebben we het, wat het verlies in de huidige, laatste update betreft, alweer over een niet gerealiseerd potentieel van ruim 4,6 miljoen zonnepanelen, met een gezamenlijke oppervlakte van zo'n 752 hectare ... (in een periode van 3 maanden tijd).

Uitval totalen en percentages t.o.v. oorspronkelijke beschikkingen

In absolute zin hebben inmiddels alweer 3 opvolger regelingen de SDE 2017 I naar de 4e plaats verwezen wat verliezen betreft (833 MWp verdwenen, goed voor ruim 35% van oorspronkelijk toegekend). Nu staat SDE 2020 I bovenaan, met in totaal 1.313 MWp aan weggevallen beschikte capaciteit (ruim 38% van de oorspronkelijk toegekende 3.440 MWp). Trieste volger in absolute zin, is de najaars-ronde van SDE 2018, die alweer 1.023 MWp kwijt is, bijna 35% van de oorspronkelijk beschikte capaciteit (2.953 MWp). Inmiddels staat SDE 2019 I op de derde plaats bij de capaciteits-verliezen, 865 MWp, van de oorspronkelijk beschikte 2.515 MWp (ruim 34% teloor gegaan).

Procentueel bezien, blijven de eerste drie SDE "+" regelingen de grootste verliezers bij de capaciteit, met verlies percentages tussen de 56% (SDE 2013) en 74% (SDE 2012). Drie latere regelingen, met grote beschikte volumes, beginnen inmiddels echter ook al zeer zorgwekkende verliespercentages te tonen: SDE 2018 I bijna 49%, SDE 2016 II bijna 40%, en SDE 2020 I nu al ruim 38% (!).

Bij de aantallen project beschikkingen was SDE 2018 I, al sedert de april versie van 2020 "negatief kampioen", maar daar is inmiddels ook het een en ander in gewijzigd. Nieuwe verlies kampioen bij de aantallen beschikkingen is nu ook weer SDE 2020 I. Die inmiddels in totaal al 3.766 toekenningen zag verdampen, wat zelfs al hoger is dan de bijna uitsluitend kleine residentiële beschikkingen kennende oude SDE 2008 (3.634 beschikkingen verdwenen). Onder SDE "+" zijn de opvolgende grote absolute verliezers SDE 2019 I (2.247 beschikkingen kwijtgeraakt), resp. SDE 2018 II (1.929 exemplaren in de min).

Procentueel bezien t.o.v. de oorspronkelijke beschikte volumes zijn ook hier vooral de eerste drie SDE "+" regelingen flink in de min geraakt: 43-69% verlies bij de aantallen. Daarbij is het in absolute zin echter om véél lagere volumes gegaan dan bij de latere SDE 2016 - 2020 I regelingen. De grootste "relatieve verliezers" in deze latere regelingen zijn wederom SDE 2020 I (bijna 55%), SDE 2018 I (bijna 50%), resp. SDE 2019 I (ruim 47%).

Voor de eerder gesignaleerde forse uitval onder SDE 2017 was al vroeg gewaarschuwd, door Siebe Schootstra op Twitter (m.b.t. SDE 2017 en 2018, en later wederom m.b.t. SDE 2018). Dit in verband met een geclaimd slecht business model voor bedrijven met hoog eigenverbruik van via een SDE beschikking gegenereerde hoeveelheid zonnestroom, waarvoor lagere subsidie bedragen dan voor directe net-invoeding zijn gaan gelden (rooftop projecten). Polder PV is benieuwd of de reeds heftige gematerialiseerde aderlatingen nog langer zullen aanhouden in latere updates. De signalen zijn hier met name voor de voorjaars-regeling van SDE 2018 niet best, gezien de al grootschalige uitval die we tot nog toe hebben gezien. Daar zijn echter nog maar 71 exemplaren van over, met een totale capaciteit van 116 MWp die nog moeten worden ingevuld, dus heel erg veel groter kan het totale verlies niet echt meer worden.

De grote gesignaleerde en gedocumenteerde verliezen in de eerdere updates, en, vooral, de enorme hoeveelheid bijkomende afschrijvingen in de huidige update zijn in ieder geval beslist slecht nieuws, ook voor Den Haag. Alle moeite die voor de hier dus definitief afgevoerde projecten is gedaan, honderden miljoenen Euro's aan SDE subsidie toezeggingen, alle duur betaalde ambtelijke tijd (en consultancy uitgaven voor ontwikkelaars) die hiermee zinloos is verspild: dat alles is voor niets geweest...

Bijna 6,7 miljard Euro misgelopen door de PV sector

Bovendien is het voor de branche organisatie ook zeer slecht nieuws, zeker in de huidige crisis tijd, met nog ongewisse middel-lange termijn gevolgen van de aanhoudende Corona pandemie, hoge energie- en grondstof prijzen, flinke problemen bij de uitvoering van - vaak enorme - project portfolio's, grote krapte op de arbeidsmarkt voor gespecialiseerd - en kundig - personeel, en rap om zich heen grijpende problemen met net-capaciteiten. Alle beschikte (overgebleven) PV projecten tm. SDE 2020 I hebben een maximale subsidie claim van, inmiddels, bijna 13,1 miljard Euro (over een periode van max. 15 jaar exclusief "banking year"). In de versie van 1 januari 2022 was het overgebleven maximale subsidie bedrag tm. SDE 2020 I nog bijna 14,4 miljard Euro, waarmee inmiddels alweer maximaal 1.284 miljoen Euro in minder dan een kwartaal tijd is verdampt voor de sector. Het verlies in de voorgaande update was véél lager, (maximaal) 288 miljoen Euro.

Pakken we de in de vorige update toegevoegde SDE 2020 II er bij, komt het totaal aan maximaal beschikbare subsidie over alle SDE regelingen inmiddels, na alle reeds eerder verloren gegane beschikte volume, inclusief de grote verliezen in de huidige update, uit op bijna 15,1 miljard Euro.

Oorspronkelijk is er vanaf SDE 2008 tot en met SDE 2020 I voor zonnestroom maximaal voor zo'n 19,8 miljard Euro aan subsidie toekenningen uitgegeven door RVO en haar voorgangers (2e grafiek in historisch overzicht artikel van 10 oktober 2021). Inclusief SDE 2020 II was dat alweer 21,8 miljard Euro. Gezien bovenstaande cijfers, hebben de zonne-energie branche, en de talloze niet aangesloten binnenlandse en buitenlandse organisaties die ook PV projecten ontwikkelen, nu al voor bijna 6,7 miljard Euro aan (maximaal haalbare) subsidie beschikkingen voor fotovoltaïsche capaciteit laten liggen. Daar hadden mooie dingen mee gedaan kunnen worden, de afgelopen jaren ...

---

---

* Disclaimer: Status officiële CertiQ cijfers volgens maand rapportages ! I.v.m. omvangrijke toevoegingen sedert 2018 aan dit dossier (vrijwel exclusief gedreven door grote hoeveelheden, SDE gesubsidieerde, en gemiddeld genomen steeds groter wordende PV projecten), in combinatie met inmiddels al 3 ernstige data "incidenten" bij CertiQ (september 2017, juni 2019, resp. april 2020), die Polder PV meldde aan de TenneT dochter (waarna deels substantiële correcties werden gepubliceerd), sluit de beheerder van Polder PV niet uit, dat de huidige status bij CertiQ niet (volledig) correct zal kunnen zijn. Een vierde casus diende zich aan n.a.v. het februari rapport in 2021. Met name foute capaciteit opgaves van netbeheerders voor "kleinere" projecten kunnen, ondanks aangescherpte controles bij CertiQ, aan de aandacht blijven ontsnappen en over het hoofd worden gezien. Maar ook cijfermatige incidenten met opgaves van volumes van grotere projecten kunnen nog steeds niet uitgesloten worden. Deze laatsten zullen, indien onverhoopt optredend, hoge impact hebben op het volume aan maandelijkse toevoegingen, en ook, zei het in relatieve zin beperkter, invloed hebben op de totale accumulatie van gecertificeerde PV capaciteit aan het eind van de betreffende maand rapportage. Hierbij komt ook nog het feit, dat ooit gepubliceerde volumes in de maandrapportages, al snel bijgesteld kunnen worden door continue toevoegingen en correcties voor de betreffende maanden, bij CertiQ. Wat de directe gevolgen daarvan zijn, vindt u grafisch geïllustreerd in het artikel gepubliceerd op 4 november 2020. Voor 2020 en 2021 zijn de consequenties van deze continu optredende bijstellingen opnieuw berekend - in de rapportage voor december 2021. Deze bijstellingen zullen in analyses van de maand rapportages verder worden bijgehouden door Polder PV, waaruit o.a. de meest actuele jaargroei volumes worden berekend.