Tijdens onze vakantie verscheen het laatste status overzicht voor de SDE regelingen bij RVO, met peildatum 1 juli 2022, met alle overgebleven beschikkingen tot en met SDE 2020 II, en voor het eerst de complete SDE 2021 regeling (2e SDE "++") toegevoegd. In deze analyse wordt het grote zonnestroom deel-dossier weer in detail tegen het licht gehouden. Er is in een kwartaal tijd een zwaar tegenvallende groei vastgesteld door RVO, van slechts 189 MWp (549 beschikkingen), bij een weer hoog verlies van 295 MWp ooit beschikte PV capaciteit, verdeeld over 249 toekenningen. De realisaties zijn gemiddeld genomen meer dan de helft zo klein dan in de vorige update van 1 april jl.

Het duidelijk weer afgenomen tempo leidde eind juni tot een totaal van 8.023 MWp aan beschikt gerealiseerd PV vermogen, verdeeld over inmiddels 27.960 gerealiseerde aanvragen. Die daarbij niet gelijk gesteld mogen worden aan "projecten" i.v.m. de mogelijkheid van meerdere beschikkingen per project. De nieuwe toevoeging van 189 MWp beschikt vermogen is minder dan een kwart van de 790 MWp toename in de voorgaande update. De voorjaars-ronde van SDE 2017, al lang kampioen bij de uitvoering, staat momenteel op 1.445 MWp aan beschikte realisaties. Dat is bijna 9 MWp lager dan in de vorige update. Bij meerdere SDE rondes zijn, door steeds vaker optredende neerwaartse bijstellingen van beschikkingen door RVO, "negatieve groei cijfers" vast te stellen bij de capaciteiten. Ook bij de SDE 2018 II en SDE 2017 II regelingen, die ook al een tijdje meer dan 1 GWp aan beschikte capaciteit hebben gerealiseerd. Relateren we de nieuwe volumes aan het opgeleverde (beschikte) vermogen per dag, is er in de huidige versie, na het nieuwe record van de voorgaande update, weer een zeer laag relatief niveau bereikt, van slechts gemiddeld 2,1 MWp per dag, in het 2e kwartaal.

De verliezen van talloze eerder beschikte projecten blijven ook in de huidige update aanhouden, zei het op een veel minder catastrofaal niveau dan in de vorige rapportage. Wel is wederom SDE 2020 I de grootste verliezer, met ruim 93 MWp verdwenen beschikte capaciteit. Voor alleen de SDE "+" regelingen is, mede door het enorme geaccumuleerde verlies onder SDE 2020 I, reeds 35% van het oorspronkelijk toegekende vermogen verloren gegaan. In totaal is er bij alle ooit toegekende SDE beschikkingen (SDE, SDE "+", en de eerste 2 SDE "++" regelingen, SDE 2020 II en SDE 2021) een enorm volume van bijna 6,8 GWp aan beschikte PV capaciteit, verdeeld over 22,6 duizend oorspronkelijke beschikkingen verdwenen. Hiermee heeft de PV sector reeds een maximale marktwaarde aan subsidies van bijna 7 miljard Euro laten verdampen sedert de start van de eerste SDE regeling.

Met deze update resteert, tot en met de nieuw toegevoegde SDE 2021 regeling, de tweede officiële SDE "++" ronde, een nog in te vullen, beschikt volume van ruim 11,7 GWp, verdeeld over nog 9.275 overgebleven PV project beschikkingen in dit omvangrijke dossier. Dit artikel behandelt de actuele status update volgens de recentste cijfers gepubliceerd door RVO.

Dit artikel behandelt in ieder geval de status update voor zonnestroom en, kort, thermische zonne-energie, gedateerd 1 juli 2022. Een analyse van uitgebreide updates over de laatste 5 jaar vindt u onder de volgende publicatie data op Polder PV: 14 april 2022, 11 februari 2022, 10 december 2021, 4 augustus 2021, 8 april 2021, 22 januari 2021, 29 oktober 2020, 21 juli 2020, 9 april 2020, 15 januari 2020, 30 december 2019, 19 augustus 2019, 16 mei 2019, 18 februari 2019, 13 december 2018, 12 juli 2018, 19 april 2018, 13 februari 2018, en voor 2017 onder 18 november, 4 september, 31 augustus, en 31 mei 2017.

In deze meest recente update is bij de opgeleverde capaciteit, als "officieel" SDE beschikt zonnestroom volume opgegeven door RVO een volume van 8.023,3 MWp, dus al ruim 8 GWp (voor peildatum 1 april 2022 was dat nog 7.835 MWp), verdeeld over 27.960 project beschikkingen. In het overzicht van 1 april jl. lag dat laatste nog op een volume van 27.411 gerealiseerde toekenningen. Van de oudste regelingen staan er nog steeds 2 (SDE 2015), 1 (SDE 2016 I), resp. 12 (SDE 2016 II) beschikkingen open.

De SDE 2017 I regeling had al sinds lange tijd het stokje van SDE 2014 (realisatie, iets neerwaarts aangepast, 575,2 MWp) overgenomen m.b.t. de door RVO bestempelde gerealiseerde capaciteit, en was de eerste SDE regeling ooit, waarvoor de invulling meer dan 1 GWp was. Dat is in de huidige update met 9 MWp afgenomen, naar 1.444,9 MWp, een trend die ook bij sommige andere regelingen is terug te zien, omdat RVO de laatste tijd zeer regelmatig beschikte capaciteiten neerwaarts bijstelt *.

Het resterende volume van ruim 1,4 GWp onder SDE 2017 I is een factor 2,5 maal zo veel capaciteit (volgens de beschikkingen), dan onder de in de vorige update formeel afgesloten SDE 2014. De najaars-regeling van SDE 2017 werd in de april 2021 rapportage, de tweede historische SDE regeling met meer dan 1 GWp "beschikt opgeleverd". Deze staat momenteel op 1.198,8 MWp, ruim 2,5 MWp minder dan in de update van april. In het cijfer overzicht met peildatum 1 juli 2021 diende de derde SDE regeling zich aan met ruim 1 GWp aan realisaties volgens de beschikte capaciteit, SDE 2018 II. Deze is fors verder uitgelopen op SDE 2017 II, en staat op de 2e plaats met 1.356,8 MWp. Wel met 4,5 MWp minder dan het volume in de april update. Met nog 530 MWp aan overbljvende beschikte capaciteit, is het, puur theoretisch, mogelijk, dat SDE 2018 II uiteindelijk SDE 2017 I zou kunnen voorbijstreven bij de realisatie. Maar dan mag er nog maar weinig volume gaan afvallen, en dat is beslist geen gegeven in recente jaren. 3 recentere SDE regelingen zijn, wat beschikte gerealiseerde volumes betreft, de SDE 2014 ook al lang voorbij. SDE 2018 I met inmiddels 777 MWp, SDE 2019 I, met 751 MWp, en SDE 2016 II, met 585 MWp.

Op het vlak van opgeleverde aantallen beschikkingen is SDE 2017 I iets verder uitgelopen op SDE 2014, met 2.744 t.o.v. (finaal) 2.144 exemplaren. Er staan nog 31 beschikkingen voor SDE 2017 I open, dus het verschil kan nog iets oplopen. Ook SDE 2018 II en SDE 2017 II zijn op dat punt de SDE 2014 voorbij gestreefd, inmiddels 2.309, resp. 2.196 stuks. SDE 2019 I zal, met nog 330 beschikkingen open staand, en momenteel gerealiseerd, 2.127 exemplaren, beslist ook het eindtotaal van SDE 2014 gaan overvleugelen.

Er is, tm. de hier besproken RVO update, die alle resterende beschikkingen omvat inclusief de nieuw toegevoegde SDE 2021, in totaal al een historisch volume van bijna 6,8 GWp, 6.774 MWp, aan beschikte SDE capaciteit, verdeeld over 22.600 beschikkingen, voor zonnestroom verloren gegaan (!) om diverse redenen. Hier wordt verderop in dit artikel dieper op ingegaan. Daarnaast staan er nog 9.275 SDE subsidie beschikkingen voor zonnestroom projecten open, vanaf de 2 overgebleven exemplaren voor SDE 2015 tm. de slechts 1.433 overgebleven exemplaren voor "grote verliezer" SDE 2020 I (SDE "+"), de 3.203 resterende beschikkingen voor SDE 2020 II (SDE "++"), en nog bijna alle, 3.675, exemplaren voor de nieuw toegevoegde SDE 2021. Met een gezamenlijke, beschikte capaciteit van 11.746 MWp. In de vorige update, nog zonder SDE 2021, was dat volume nog 8.461 MWp.

Gelieve voornoemde artikelen te raadplegen voor achtergronden van de getoonde data. In het huidige artikel presenteer ik zoveel mogelijk de harde, actuele, "officiële" cijfers, mijn commentaar, en interpretaties. En geef ik uiteraard ook weer updates van twee grafieken met de aanzienlijke verschillen tussen de oorspronkelijke en de overgebleven beschikkingen.

* Veel projecten worden kennelijk de laatste jaren (soms fors) kleiner gerealiseerd dan waarvoor ze oorspronkelijk zijn beschikt. Wat mogelijk (deels) met de grote problemen met aansluitingen, en overgebleven capaciteit voor grootverbruikers op het net heeft te maken. In ieder geval is het gevolg de al jaren door Polder PV gesignaleerde trend, dat RVO de omvang van de gepubliceerde beschikkingen neerwaarts bijstelt in de meest actuele updates over de SDE regelingen. Als dit geschiedt bij een SDE regeling, waarbinnen weinig "activiteit" (lees: nieuwbouw) is geweest sinds de voorlaatste rapportage, kan het gevolg zijn, dat de totale overgebleven beschikte capaciteit binnen die regeling lager uitpakt dan in de voorgaande update. Zie de broodtekst voor voorbeelden.

Update van de grafiek gepresenteerd voor de status van 1 april 2022, met de nieuwe cijfers voor 1 juli 2022 toegevoegd (laatste kolom achteraan). Ik heb voor het huidige overzicht wederom de fysieke optelling genomen van de (overgebleven) beschikte volumes (!) van alle gerealiseerde projecten in de recent gepubliceerde spreadsheet van RVO. Bovenaan de kolommen zijn de volumes aan gerealiseerde PV beschikkingen vanaf de SDE 2018 najaars-ronde het meest significant gegroeid. Waarbij t.o.v. de voorlaatste update een zeer duidelijke "pas op de plaats" (zeer geringe groei) is te zien. Wat deels wordt veroorzaakt door matige absolute groei cijfers, en deels met neerwaartse capaciteit wijzigingen van talloze projecten door RVO. De wijzigingen t.o.v. de vorige update zijn als volgt.

Tot en met SDE 2016 II is er, op marginale neerwaartse correcties van oudere aantallen beschikkingen en capaciteiten (SDE 2008, SDE 2010, SDE 2013, 2014, en SDE 2016 II) na, weinig gewijzigd. SDE 2016 I voegde 2 kleine beschikkingen toe. SDE 2017 I heeft als eerste regeling met 1 GWp, haar positie slechts marginaal verbeterd, met slechts 8 nieuwe realisaties. Echter, door talloze negatieve bijstellingen van (eerder opgeleverde) beschikkingen, is het netto verschil met de april update bijna 9 MWp negatief, en eindigde deze regeling op, afgerond, 1.445 MWp. SDE 2017 II had sedert de april 2021 update ook ruim een GWp, voegde in de huidige revisie 7 nieuwe realisaties toe, maar verloor tegelijk 17 project beschikkingen, waardoor het netto verlies t.o.v. de april update op 2,6 MWp kwam. Daarmee uitkomend op 1.199 MWp beschikt geaccumuleerd. De voorjaars-ronde van SDE 2018 heeft inmiddels 777 MWp aan gerealiseerde beschikkingen staan (netto groei ruim 14 MWp). De najaars-ronde van dat jaar komt in accumulatie nog steeds op de 2e plaats. En heeft als derde SDE regeling met meer dan 1 GWp, met een netto afname van 4,5 MWp (effect van combinatie 33 realisaties resp. 44 MWp door RVO neerwaarts bijgestelde capaciteit bij de eerder opgeleverde beschikkingen), inmiddels geaccumuleerd 1.357 MWp (toegekend volume). Hier bovenop zijn de groeiende volumes gerealiseerde beschikkingen voor de twee SDE 2019 regelingen toegevoegd. De voorjaarsregeling met netto ruim 29 MWp groei (96 nieuw gerealiseerde beschikkingen, maar ook 34 exemplaren afgevoerd) komt momenteel op 751 MWp. De eerder met massieve afwijzingen geconfronteerde SDE 2019 II, voegde netto ruim 42 MWp toe (26 nieuw gerealiseerde beschikkingen, tegenover 14 exemplaren afgevoerd), en staat momenteel op 502 MWp aan gerealiseerde (beschikte) capaciteit.

Ook in deze update weer een sterk tegenstrijdig verhaal voor de laatste officiële SDE "+" regeling, SDE 2020 I. De regeling is weer 96 van de oorspronkelijk afgegeven beschikkingen resp. ruim 93 MWp kwijtgeraakt, een record in deze update (zie verderop). Maar tegelijkertijd voegde ze, net als in het overzicht van april jl., ook weer de grootste volumes toe bij de realisaties: 248 stuks, waarmee voor deze update de hoogste beschikte capaciteit werd toegevoegd aan het totaal, ruim 78 MWp. In totaal kwam voor SDE 2020 I de accumulatie aan gerealiseerde beschikkingen uit op ruim 487 MWp.

De eerste officiële SDE "++" regeling, SDE 2020 II, verloor 70 beschikkingen resp. bijna 21 MWp aan capaciteit. Maar voegde tegelijkertijd 108 gerealiseerde beschikkingen toe, waardoor de netto toename op ruim 36 MWp kwam, en de accumulatie op 80 MWp voor die regeling, wederom bijna een verdubbeling t.o.v. de situatie in de vorige update.

Hier bovenop volgde nog een bescheiden eerste tranche van 26 realisaties resp. 4,8 MWp capaciteit aan kleine projecten onder SDE 2021. Die echter tegelijkertijd alweer 15 beschikkingen (21 MWp) kwijtraakte uit haar nog niet zo lang geleden door RVO opgegeven start portfolio.

Totale progressie en nieuw relatief dag record

Sedert de voorlaatste update van april 2022 (7.835 MWp geaccumuleerd) is er slechts een zeer bescheiden volume aan gerealiseerde beschikte capaciteit bijgekomen, 189 MWp. Dat is minder dan een kwart van de 790 MWp in de april update, wat wijst op een duidelijke afkoeling van het groei tempo in de SDE gedreven projecten markt.

Achtereenvolgens waren de nieuwe volumes t.o.v. de voorgaande updates, in de afgelopen jaren als volgt: in 2017 50 MWp (jan.-apr.), 49 MWp (apr.-juli), 72 MWp (juli-okt.), 69 MWp (okt. 2017-jan. 2018), 133 MWp (jan.-apr. 2018), 122 MWp in de korte periode apr. - juni 2018), 235 MWp (juni - okt. 2018), 244 MWp (okt. 2018 - jan. 2019), 447 MWp (voormalig record, jan. - mei 2019), 216 MWp (mei - aug. 2019), 432 MWp (aug. - nov. 2019), 308 MWp (nov. 2019 - jan. 2020), het voormalige record volume van 548 MWp (jan. - apr. 2020), 344 MWp (apr. - juli 2020), resp. 356 MWp (juli - sep. 2020). In de periode sep. 2020 - jan. 2021 werd een historisch record gevestigd van 891 MWp nieuw toegevoegd volume. Tussen jan. en apr. 2021 was de toevoeging 610 MWp, gevolgd door ruim 587 MWp tussen april en juli 2021, en nog maar 328 MWp tussen juli en oktober van dat jaar. Het groeitempo is met de 609 MWp tussen oktober 2021 en januari 2022 echter weer flink omhoog gegaan, en verder gestegen, met 790 MWp tot 1 april. Tm. juni volgde een zeer sterke terugval naar een toename van slechts 189 MWp. We moeten naar medio 2018 terug grijpen voor een nog slechter kwartaal resultaat.

Als we, voor een eerlijker vergelijking, terug rekenen naar het aantal dagen tussen de peildata, (die behoorlijk kunnen verschillen, zie de afstanden tussen de updates in de grafiek), komen we met de volgende bevindingen. Een al langer geleden gevestigde oude record toename was bereikt tussen 6 januari en 6 april 2020, met, gemiddeld genomen, 6.021 kWp groei per dag, in uitsluitend het SDE dossier. Dit, althans, als "beschikt volume". De exacte realisatie van die beschikte volumes is onbekend, en kan behoorlijk afwijken (!). De twee periodes daarna vielen deze progressies wat terug, rond de 4 MWp per dag gemiddeld, maar tussen 22 september 2020 en 4 januari 2021 werd het oude record flink omhoog geschroefd naar gemiddeld 8,6 MWp gemiddeld per dag. Daarna viel het weer terug, naar een lage 3,6 MWp/dag tussen 1 juli en 1 oktober 2021. Tot 1 januari dit jaar ging dat omhoog naar ruim 6,6 MWp/dag gemiddeld, maar werd dit in de periode tm. 1 april alweer verbroken met het nieuwe record van bijna 8,8 MWp toegevoegd sedert 1 januari.

Ook bij deze relatieve factor moeten we vaststellen dat de groei in het kwartaal tussen april en juli sterk ondermaats was, slechts 2,1 MWp gemiddeld per dag. We moeten naar de update van 4 oktober 2018 teruggrijpen voor nog lagere relatieve groeicijfers (iets lager dan 2 MWp/dag). Dat is dik 3 en een half jaar geleden, dus dat zegt wel iets over de status quo in de huidige projecten markt. Donkere wolken die zich samenpakken, of een tijdelijke dip ?

Genoemde 2,1 MWp gemiddeld per dag in het SDE dossier komt uiteraard bovenop andere realisaties bij projecten die andere incentives kennen (zoals EIA, subsidies voor sportinstellingen, VvE's, MIA / Vamil, etc.), of zelfs helemaal geen subsidies. Zoals vaak bij nieuwbouw projecten, waarin eventuele PV daken in de bouwsom worden meegenomen. Dit nog exclusief de ook nog steeds booming residentiële markt, inclusief de grote portfolio's die bij de huur corporaties worden uitgerold (volumes: qua toegevoegde MWp-en onbekend, maar groot).

Alles bij elkaar opgeteld is er inmiddels, binnen het SDE dossier, voor een beschikt volume van 8.023 MWp aan "officieel gerealiseerde" PV-projecten, en dus met "ja vinkje" in de gepubliceerde lijst, bekend bij RVO, die een (of meer) SDE beschikking(en) hebben. Zoals te zien bovenaan de laatste kolom in bovenstaande grafiek. In werkelijkheid is er echter al meer aan het net gekoppeld, omdat er flinke administratieve vertragingen zijn in de verwerking van data bij RVO, Polder PV heeft daar honderden voorbeelden van in zijn eigen project overzichten.

RVO cijfers blijven achter lopen op laatst bekende cijfers bij CertiQ

Met de beschikte gerealiseerde volumes in de huidige update voor de status begin juli, blijft RVO nog steeds onder de ook recent gepubliceerde harde accumulatie cijfers bij CertiQ voor eind juni. Toen stond er al 8.466 MWp in de database van de TenneT dochter (analyse Polder PV). RVO zit, met de kersverse 8.023 MWp voor SDE projecten in de update voor 1 juli (beschikt volume met "ja" vinkje), dus sowieso alweer op een 5,2% lager niveau dan CertiQ. Dat verschil gaat natuurlijk verder oplopen richting de volgende update(s) bij CertiQ.

(Nieuwe) afvallers update 1 juli 2022

Terugkerend naar bovenstaande grafiek: bij de oudste regelingen, SDE 2008 tm. SDE 2014 zal er niets meer bijkomen, er staan geen beschikkingen meer "open" voor die regelingen. Wel zijn er in recentere updates nog steeds, regelmatig, om niet gespecificeerde redenen beschikkingen, soms zelfs voor reeds (lang) gerealiseerde projecten, afgevallen. Redenen zouden kunnen zijn: brand, diefstal, hagel schade, installatie afgebroken, verhuizing / nieuwe eigenaar niet geïnteresseerd in subsidie perikelen, of een onbekende, andere reden. Die verloren gegane volumes zijn hier onder in detail weergegeven t.o.v. de update van 1 april dit jaar (2022). Zie ook de bespreking van de uitgebreide update voor de totale volume accumulaties in de tabel verderop.

Let hierbij op, dat het aantal verloren gegane beschikkingen en de capaciteiten niet hoeven te "corresponderen". Zoals eerder in een voetnoot opgemerkt, zie ik al langere tijd, dat RVO, inmiddels zeer regelmatig forse (altijd: neerwaartse) bijstellingen van eerder beschikte capaciteiten doorvoert in haar SDE lijsten, die dus niet gepaard gaan met uitschrijving van de betreffende beschikte projecten. NB: "projecten" derhalve beter te lezen als "beschikkingen", omdat er regelmatig meer dan 1 beschikking voor een en hetzelfde "PV project" wordt aangevraagd en afgegeven (meestal uit verschillende jaargangen, maar niet noodzakelijkerwijs). Polder PV heeft van dergelijke projecten met meer dan 1 SDE beschikking vele tientallen voorbeelden in zijn overzichten staan. De grootste anderhalf-duizend projecten, waarvoor SDE beschikkingen zijn uitgegeven in mijn overzicht, hebben gemiddeld zo'n 1,3 beschikking per project. Ook dat is in de sector kennelijk extreem slecht bekend, want je hoort er verder niemand over, en/of de implicaties worden verzwegen. Zelfs door bekende analisten in de markt.

(Nieuwe) realisaties update 1 juli 2022

Uiteraard zijn er ook projecten cq. beschikkingen tussentijds "volgens de administratieve definities" van RVO gerealiseerd. Afgezien van de ook weer afgevoerde exemplaren, vinden we de eerste 2 "nieuw" ingevulde kleine beschikkingen onder SDE 2016 I, met een totale toevoeging van 59 kWp. SDE 2017 I en SDE 2017 II volgen met 8 resp. 7 nieuwe exemplaren. Dat zien we echter niet terug in een stijging van de capaciteit, omdat er het nodige volume uit andere, reeds gerealiseerde beschikkingen neerwaarts is bijgesteld. Beide regelingen eindigden daardoor op lagere niveaus bij de capaciteit, dan in de april update (9 resp. 2,6 MWp minder).

SDE 2018 I voegde 8 nieuwe beschikkingen toe aan de realisaties, gepaard gaand met een (netto) nieuw volume van 14,4 MWp aan capaciteit. SDE 2018 II brak daarbij weer de trend, door een toevoeging van 33 beschikkingen met een "ja" vinkje, maar gelijktijdig een neerwaartse bijstelling van minus 4,5 MWp voor de hele regeling. Waarschijnlijk door de gememoreerde aanpassingen van andere project toewijzingen, die (veel) kleiner zijn uitgevoerd dan oorspronkelijk beschikt, door de RVO ambtenaren.

Bij SDE 2019 kwamen de nieuwe realisaties neer op 96 en 26 bij de aantallen, resp. 29,4 MWp, en 42,0 MWp voor de capaciteiten in de voorjaar- resp. najaars-rondes. De voorjaars-ronde van SDE 2020, de laatste SDE "+" regeling, gaf in de huidige update de hoogste groei cijfers te zien, 248 beschikkingen met nieuw "ja" vinkje, en een netto groei van de capaciteit, van 78,2 MWp. Met een gemiddelde capaciteit van 315 kWp per beschikking. Relatief klein ten opzichte van de realisaties in 2 van de voorgaande regelingen, die uitkomen op gemiddeldes van 1.799 kWp onder de paar nieuwe realisaties van 2018 I, en 1.615 kWp gemiddeld bij de 26 nieuwe opgeleverde beschikkingen onder SDE 2019 II.

De eerste SDE "++" regeling, SDE 2020 II, scoorde 108 stuks, goed voor 36,3 MWp aan beschikt vermogen. Wederom: relatief kleine projecten van gemiddeld 337 kWp per stuk. De grotere projecten komen meestal later pas, vanwege langere, complexere plannings-trajecten bij de uitvoering.

Voor SDE 2021 waren, sinds de kamerbrief van 1 juli jl, al 26 realisaties bekend, met een geaccumuleerd (beschikt) vermogen van 4,8 MWp (186 kWp gemiddeld per beschikking).

Dit alles geeft een totaal van 549 nieuwe formeel gerealiseerde beschikkingen, met een beperkt beschikt volume van 188,8 MWp t.o.v. de april 2022 update, waarbij de negatieve bijstellingen in de eerste SDE regelingen niet zijn meegenomen. In de voorlaatste update waren die nieuwe volumes veel hoger, 960 beschikkingen opgeleverd, resp. 789,9 MWp. Hieruit blijkt voor het eerst in langere tijd een beduidende afkoeling van de progressie in het grootste PV dossier van Nederland, het SDE gesubsidieerde volume.

Het absolute record bij de capaciteit nieuwbouw was te vinden in de update van 4 januari 2021, toen 891 MWp werd toegevoegd aan de SDE records bij RVO. In eerdere regelingen werden hogere aantallen beschikkingen gerealiseerd, maar die waren per stuk flink kleiner, dan wat er tegewoordig gemiddeld genomen wordt opgeleverd vanuit de SDE regelingen.

Disclaimers

Let altijd op, dat de "capaciteit" (deze update, 189 MWp "netto groei" sedert april 2022) beslist niet het daadwerkelijke, fysiek gerealiseerde volume is. RVO geeft dat namelijk in de meeste gevallen niet op. Zoals meermalen gesteld, heb ik van talloze projecten met SDE subsidies fors verschillende opgeleverde capaciteiten in mijn spreadsheet staan, die soms wel tot 30% kunnen afwijken van het capaciteit cijfer getoond in de RVO lijsten. Zowel afwijkend naar boven, als naar onder. RVO stelt de laatste paar jaar wel, en steeds vaker, de opgevoerde toegekende projecten middels (neerwaartse !) correcties bij t.o.v. de eerder beschikte volumes. Dat wordt bij hen ook wel "vrijval" genoemd, waaraan zelfs een separate publicatie is gewijd. Daar staat tegenover, dat voor projecten die groter worden uitgevoerd dan waarvoor staat beschikt, zeker in het verleden vaak gesignaleerd, RVO de beschikte capaciteiten niet aanpast in hun overzichten.

Maar het blijft wat de aanpassingen betreft zeker wat de oudere beschikkingen betreft, nog steeds eerder uitzondering, dan regel, gezien gedetailleerde project informatie die Polder PV op tafel heeft gekregen van duizenden SDE beschikte projecten (via talloze bronnen). Het is een van de grootste misverstanden bij een toenemend aantal "makkelijke kaartjesmakers", die de RVO bestanden volautomatisch leegtrekken en die via softwarematige manipulaties "in een kaartje gooien". Met daarbij de kennelijke suggestie dat daarin "de verspreiding van gerealiseerde vermogens per project" zou staan in Nederland. Dat is helemaal niet waar. Ten eerste manipuleren ze beschikkingen, geen projecten (die meer dan 1 beschikking kunnen hebben op 1 lokatie). Ten tweede zijn de werkelijk gerealiseerde capaciteiten meestal afwijkend van de beschikking (kan twee kanten op gaan, groter of kleiner, de laatstgenoemde steeds vaker wel getoond door RVO, de eerste echter beslist niet !). Ten derde, zijn de "types" installaties bij RVO regelmatig fout geklassificeerd, waardoor beschikkingen onterecht in een bepaalde categorie worden geplaatst. Sowieso komt het regelmatig voor, dat rooftop en grondgebonden installaties (feitelijk: "beschikkingen") gewoon op een hoop worden gegooid, terwijl het om fundamenteel andere typen installaties gaat. Ten vierde, alle "niet SDE gesubsidieerde" (grotere) projecten schitteren door afwezigheid, waardoor een extra "vals" en misleidend beeld wordt opgeroepen. Ook de lokatie aanduidingen van RVO zijn soms ver af gelegen van de werkelijke positie op de (digitale) kaarten. Ik kwam laatst een project beschikking tegen die 13 kilometer was verwijderd van de correcte lokatie ...

Tot slot, er is geen enkel begrip voor de aard van feitelijke installaties, omdat het ongelofelijk veel werk is om dat in the picture te krijgen. Polder PV doet dat laatste, en een zo goed mogelijk "volledige" inventarisatie, met alle projectdata voor de grotere projecten, al sedert 2015, als enige in Nederland.

Voor de details van alle wijzigingen en "overgebleven" aantallen bij de verschillende categorieën, en de diverse SDE regelingen, zie de volgende tabel hier onder.

Progressie bij de deel-dossiers van de SDE regelingen

Voor uitgebreide toelichting bij de (inhoud van de) tabel, zie artikel met analyse status 3 april 2017.

^^^
KLIK op plaatje voor uitvergroting (komt in apart tabblad ter referentie, naast tabblad met tekst artikel)

In deze regelmatig door Polder PV ververste hoofd-tabel alle relevante bijgewerkte zonnestroom cijfers voor de aantallen en Megawatten voor alle (bekende) SDE regelingen, waar aan de beschikkingen voor de 2e SDE "++" ronde (SDE 2021) in deze update zijn toegevoegd, onder de 2e stippellijn, en inmiddels ook al van de eerste wijzigingen zijn voorzien. En tevens de cijfers van de update van 1 juli 2022 bevattend voor alle oudere regelingen. Links de oorspronkelijk beschikte volumes, in rood de actuele status van wat RVO met de huidige (detail) update nog in portfolio heeft staan, in blauw de daar uit resulterende, verloren gegane hoeveelheden t.o.v. oorspronkelijk toegekend. In groen volgen de fysieke volumes, volgens administratieve normen van RVO geldende "opgeleverde" (gerealiseerde) project beschikkingen. De laatste vier kolommen betreffen de overgebleven hoeveelheden, nog in te vullen (of t.z.t. af te voeren) beschikkingen van de betreffende SDE regimes.

Zowel voor de aantallen als voor de beschikte capaciteit waren de oorspronkelijke toevoegingen onder de najaars-ronde van SDE 2018 aanvankelijk wederom record hoeveelheden, die de voorgaande records onder de voorjaars-ronde van 2017 hebben vervangen. Het aantal beschikkingen onder de voorjaars-ronde van SDE 2019 had het stokje op dat punt van die van het voorgaande jaar overgenomen, met een record van 4.738 toekenningen door RVO. SDE 2019-II viel echter weer sterk terug, vanwege zeer hoge uitval als gevolg van de extreme overtekening van het beschikbare budget. En het feit, dat door felle competitie met andere projecten, alleen de beschikkingen overbleven die laag hebben ingezet met het betreffende fase bedrag. Dat zijn grotendeels alleen de grotere projecten geweest, talloze kleinere rooftop projecten zijn binnen die regeling gesneuveld.

De laatste SDE "+" ronde, SDE 2020 I, verzette wederom alle piketpalen. Onder die ronde zijn zowel bij de aantallen oorspronkelijk goedgekeurde beschikkingen (6.882 exemplaren), als de daarmee gepaard gaande toegekende capaciteit (3.440,1 MWp), destijds nieuwe records gevestigd (dikke rode kader voor aantallen). Waarbij ook rekenschap gehouden moet worden met het feit, dat onder SDE 2017 I tm. SDE 2018 II er telkens 6 miljard Euro was te vergeven, sedert SDE 2019 I echter nog maar 5 miljard Euro per ronde (NB: voor álle projecten, niet alleen voor zonnestroom). Op het gebied van de toegekende capaciteit, werd dat record echter al snel verbroken onder de SDE 2020 II regeling, met 3.602,9 MWp aan toegekende capaciteit in. Dat was geen lang leven beschoren, want SDE 2021 heeft dat alweer verbeterd naar 3.790 MWp (rood kader), met slechts ruim de helft van het aantal beschikkingen onder SDE 2020 I. Daarbij de voortdurende schaalvergroting in de projecten markt nogmaals benadrukkend: er worden gemiddeld genomen steeds grotere projecten aangevraagd, en toegekend.

Bij de oudere "SDE" voorgangers waren de aantallen maximaal bij SDE 2008 (8.033 oorspronkelijke beschikkingen), bij de capaciteit was het SDE 2009, die voor de twee varianten bij elkaar ("klein" resp. "groot" categorie) 29,0 MWp kreeg beschikt (dunne rode kaders).

In oranje veldjes heb ik in het blok "overgebleven beschikte volumes" bij de primaire data wederom aangegeven dat er negatieve wijzigingen zijn geweest t.o.v. de status in de voorgaande update. Bij vier oudere regelingen zijn er in de huidige update projecten en/of capaciteit verloren gegaan. Vanaf SDE 2016 II zien we weer de gebruikelijke, soms forse neerwaartse bijstellingen terugkomen bij zowel de aantallen als de daarmee gepaard gaande capaciteiten van de project beschikkingen in de recentere regelingen. Soms echter (SDE 2017 I en SDE 2018 II), blijven de aantallen op peil, en vermindert toch de capaciteit: een duidelijk bewijs voor de voortdurende neerwaartse aanpassingen van beschikte capaciteiten voor opgeleverde projecten die (veel) kleiner worden uitgevoerd dan waarvoor ze oorspronkelijk zijn beschikt.

Ook ditmaal zijn er geen vreemde "anomalieën" in de vorm van toenames van beschikte aantallen of capaciteiten bij oudere SDE regelingen terug te vinden in de huidige update.

Data in de overige "blanco" veldjes zijn niet meer gewijzigd sedert de vorige update van 1 april 2022.

(a) Verloren gegane beschikkingen t.o.v. de oorspronkelijk toegekende volumes (blauwe sectie in tabel), accumulaties - bijna 6,8 GWp aan capaciteit teloor gegaan

Er is t.o.v. de accumulatie status getoond in de vorige update, toen een "historisch record" volume aan beschikkingen en capaciteit verloren is gegaan, wederom het nodige volume verdwenen, al is het gelukkig weer op een veel lager niveau. Beschikkingen die, om wat voor reden dan ook, ingetrokken of alsnog ongeldig zijn verklaard door RVO, zie ook paragraaf "nieuwe afvallers" hier boven. Voor de langdurig een dominante rol spelende, in de vorige update formeel afgesloten SDE 2014 is na al die jaren in totaal een (theoretische) capaciteit van 307 MWp verspeeld (829 project beschikkingen). Het capaciteits-verlies is opgelopen tot bijna 35% (aantallen: bijna 28%) ten opzichte van oorspronkelijk beschikt. Deze populaire oudere regeling is op het gebied van capaciteit verlies echter in (extreem) negatieve zin overtroefd door meerdere latere regelingen. Cumulatief gingen daarbij met name de volgende grote volumes aan beschikte capaciteiten verloren: 384,9 MWp onder SDE 2016 II, 598,1 MWp onder SDE 2017 II, 844,9 MWp onder SDE 2018 I, 849,6 MWp onder SDE 2017 I, en 909,5 MWp onder de voorjaars-regeling van SDE 2019. Het dieptepunt werd verder vergroot, met een hoog volume aan afgevoerd beschikt vermogen van 1.066,7 MWp onder SDE 2018 II. Maar plotsklaps record houder werd in de vorige update de toen met catastrofale verliezen geconfronteerde laatste SDE "+" regeling, SDE 2020 I, met inmiddels alweer 1.406,2 MWp aan verloren gegane beschikte capaciteit (gemarkeerd in de tabel).

De najaars-regeling van SDE 2019 heeft nog een relatief beperkt teloorgegaan volume van 154,1 MWp, maar bekend is dat er voornamelijk (zeer) grote beschikkingen zijn overgebleven, na een grote slachtpartij onder de kleinere rooftop aanvragen vanwege de enorme overtekening in die ronde. De verwachting is dat de meeste van dergelijke grote beschikkingen wel gerealiseerd zullen gaan worden, ook omdat er grote (financiële) belangen bij zullen spelen.

Het verlies bij de eerste SDE "++" regeling, pas vrij recent toegevoegd aan de lange lijst, is nog klein, 33,1 MWp capaciteit is verdwenen, verdeeld over 101 beschikkingen. Voor de in de huidige update toegevoegde SDE 2021 zijn de verliezen nog beperkt, 21,2 MWp verdeeld over 15 toekenningen.

Gezamenlijk verloren alle SDE regelingen bij elkaar, "geholpen" door het massieve verlies onder SDE 2020 I, 22.600 project beschikkingen met een geaccumuleerde capaciteit van 6.774 MWp, dus al bijna 6,8 GWp wat verloren is gegaan ... Voor alleen de regelingen onder het SDE "+" regime waren die hoeveelheden 16.055 stuks, wat al sedert de april 2020 update meer is dan het geaccumuleerde verlies van de oude drie SDE regelingen (inmiddels alweer 6.429 beschikkingen teloor gegaan). Dat is t.o.v. de enorme hoeveelheid oorspronkelijke beschikkingen (36.470 onder SDE "+", incl. SDE 2020 I) al 44%. Kijken we naar de beschikte capaciteit, is het totaal verlies voor SDE "+" 6.700 MWp (!). T.o.v. het oorspronkelijk beschikte volume (19.082 MWp) is dat al een totaal verlies van ruim 35%. Ruim een derde van de oorspronkelijk beschikte capaciteit voor het totaal aan SDE "+" project toekenningen is alweer verdwenen.

Claim Schootstra deels onwaar

Energie specialist Siebe Schootstra plaatste op 5 september 2018 een nogal onrustbarende tweet waarin hij claimt: "dat van de voorjaarsronde van 2018 nog niet de helft gerealiseerd zal worden. Voor 2017 geldt ook zoiets". Wat de aantallen beschikkingen voor SDE 2017 betreft, heeft hij echter al geruime tijd ongelijk gekregen, het realisatie percentage is daar inmiddels al opgelopen naar 62,6 resp. 55,7%, met nog 62 beschikkingen te gaan. Wat de beschikte capaciteit betreft, is dat voor SDE 2017 I inmiddels op ruim 61% gearriveerd (het hoogste absolute volume van alle jaar rondes, 1.444,9 MWp). De najaars-ronde van SDE 2017 heeft echter al een invulling van 62,7% van de lagere oorspronkelijk beschikte capaciteit bereikt. Dus ook in dat opzicht, heeft Schootstra voor in ieder geval de SDE 2017 regelingen reeds ongelijk gekregen. Er staat bovendien nog een volume van ruim 173 MWp open voor beide SDE 2017 regelingen, dus de relatieve prestatie zal bij de capaciteit nog verder gaan toenemen, zelfs als er alsnog veel uitval zal optreden.

SDE 2018 I haalt waarschijnlijk 50% (net) niet

De voorjaars-ronde van SDE 2018 zit wat de capaciteit betreft momenteel nog maar op 45,4% van realisatie t.o.v. oorspronkelijk beschikt, en is zelfs al 49,4% van de ooit toegekende capaciteit kwijt (ingetrokken of anderszins). Zelfs als alle resterende openstaande capaciteit, ruim 88 MWp, daadwerkelijk ingevuld zou gaan worden, kan die regeling nog maar maximaal 50,6% van oorspronkelijk beschikt volume halen. Gezien de voortgaande forse uitval van beschikkingen, lijkt het onwaarschijnlijk dat zo'n scenario werkelijkheid wordt, en moeten we vrezen dat in ieder geval voor SDE 2018 I Schootstra's claim bewaarheid kan gaan worden wat de capaciteit betreft. Wat de aantallen beschikte projecten betreft zit deze regeling al een stuk hoger, op 48,9% realisatie, maar mogelijk wordt daar ook de helft van ooit beschikt net niet gehaald, met nog maar 59 open staande beschikkingen.

Het totaal verloren gegane volume van 6.774 MWp aan ooit beschikte SDE capaciteit voor zonnestroom (SDE, SDE "+", en eerste, forse verliezen voor SDE "++"), is al bijna 94 procent van de eindejaars-accumulatie in heel Nederland (7.226 MWp), aan het eind van 2019, volgens de meest recente CBS cijfers van 31 mei 2022. Het totale verlies is al 25,5% van de oorspronkelijk beschikte volumes voor al die regelingen tezamen, inclusief de in de huidige update toegevoegde SDE 2021 regeling, die een record volume van 3,8 GWp aan beschikte capaciteit inbracht in het totaal. Dat percentage was nog 28,4% in de vorige update, nog zonder SDE 2021. Maar aan dat verloren volume kan beslist nog het nodige worden toegevoegd, gezien de vele "riskante" grote project beschikkingen van de afgelopen rondes in 2016-2021. M.b.t. de aantallen is het verlies al fors groter, 22.600 projecten, bijna 38% van oorspronkelijk toegekend door RVO en haar voorgangers. Dat lag aanvankelijk vooral aan de enorme verliezen bij de oude SDE regelingen, zoals hierboven gemeld. Die staan boven de eerste stippellijn in de tabel. Het betreft veelal beschikkingen voor particulieren, maar ook woningbouw projecten die niet zijn doorgegaan, of die om diverse andere redenen zijn ge-cancelled. Helaas is de SDE "+" al langere tijd ook bij de aantallen project beschikkingen massale verliezen aan het lijden, cumulerend in de enorme afschrijvingen onder SDE 2020 I. Het SDE "+" regime heeft de hoeveelheden teloor gegane project beschikkingen bij de oude SDE regelingen sedert de update van april 2020 ingehaald. Inmiddels 16.055 om 6.429 stuks.

Nieuwe grafieken - updates

Om goed zichtbaar te maken wat de volumes aan teloor gegane (beschikte) aantallen en capaciteiten zijn, heb ik in deze analyse wederom de 2 volgende, bijgewerkte grafieken opgenomen.

In bovenstaande grafiek links de stapel kolom met de aantallen oorspronkelijk uitgegeven PV beschikkingen, voor alle SDE (2008-2010), SDE "+" (2011-2020 I), resp. SDE "++" (2020 II-2021) regelingen. Met bovenaan de sommatie van wat ooit is uitgegeven voor solar: 59.835 beschikkingen tm. SDE 2021. NB: niet "projecten", omdat veel project sites meerdere beschikkingen hebben gekregen. In de rechter kolom de hoeveelheden die er in de RVO update van 1 juli 2022, tot en met SDE 2021, in totaal zijn overgebleven, als gevolg van voortdurende eliminatie van om wat voor reden dan ook weer verwijderde project beschikkingen uit de RVO database. Er zijn nu nog in totaal 37.235 beschikkingen over. Inclusief de in de huidige update toegevoegde SDE 2021 beschikkingen, waarvan zelfs al een klein aantal vrij snel zijn gerealiseerd (zie later). Dat laatstgenoemde totaal cijfer is 62,2% van het oorspronkelijke toegekende volume (blauwe pijl). In de vorige update was dit percentage wat lager, 60,2%, maar daar zat SDE 2021 nog niet bij.

Vooral de forse verliezen bij de populaire SDE "+" 2017-2018 regelingen vallen hier al op, maar het nieuwe drama is zich al aan het aftekenen onder SDE 2020 I: de hoeveelheid overgebleven beschikkingen is nog maar 44% van het oorspronkelijke volume, in relatief korte tijd. Onder de oude 3 SDE regelingen zijn destijds ook al grote volumes verloren gegaan (de nodige op kleinzakelijke projecten, en bij veel particulieren). Nog steeds "lekken" er ook van die oudste drie regelingen af en toe een gering aantal beschikkingen weg, in bijna elke RVO update. RVO besteedt geen enkele aandacht aan de wegval van die oudere, reeds lang geleden opgeleverde project beschikkingen. Van de oorspronkelijk uitgegeven 16.047 beschikkingen voor genoemde eerste drie SDE regelingen zijn er inmiddels nog maar 9.618 over (60%).

Voor de feitelijke realisaties t.o.v. de rechts weergegeven overgebleven beschikkingen, zie de nieuwe grafiek onder aantallen in sectie f.

In deze tweede grafiek een vergelijkbaar beeld als bij de aantallen beschikkingen, maar ditmaal met de oorspronkelijk beschikte capaciteit per regeling (in MWp, links), resp. de daarvan overgebleven beschikte volumes in de update van 1 juli 2022 (ditto, MWp, rechter kolommen stapel). Aan de stapels zijn in de huidige update ook de volumes voor de tweede SDE "++" regeling, SDE 2021, toegevoegd. Die vooralsnog weinig verlies kent.

In totaal is er, tm. SDE 2021, een spectaculair volume van 26.543 MWp (26,5 GWp) ooit beschikt onder SDE en haar opvolger regelingen, onder de noemers SDE "+", resp. SDE "++". Daarvan zou op 1 juli jl. een volume van in totaal 19.769 MWp zijn overgebleven volgens de RVO boekhouding, een nog steeds relatief hoge score van 74,5% (blauwe pijl bovenaan). In de vorige update was dit nog 71,6%, maar daar zat het grote volume van SDE 2021 natuurlijk nog niet bij, wat nu nog een hoge stempel drukt op de totale capaciteiten.

Dat het totale percentage, in verhouding tot de aantallen beschikkingen (62,2%, vorige grafiek), zo hoog ligt, komt vooral doordat de verliezen bij de aantallen zeer groot zijn geweest, aanvankelijk bij de drie oude SDE regelingen, en culminerend onder SDE 2020 I. Terwijl de recent toegevoegde record regeling SDE 2021, met nog bijna de volledige beschikte capaciteit (inmiddels 3.769 MWp) nu nog volop de rest domineert. Als hier veel van zal gaan afvallen, net als bij veel van de "succesvolle" voorganger regelingen onder SDE "+", wordt de verhouding waarschijnlijk heel anders. Veel zal ook afhangen van het overblijven van veel grote projecten. Als die om wat voor reden dan ook alsnog zouden afvallen, kan dit een forse invloed gaan hebben op de ratio overgebleven versus oorspronkelijk toegekend, in deze capaciteit grafiek.

In het "kader" gevormd door de twee lange zwarte stippellijnen heb ik de volumes voor de vier "historisch succesvolle" SDE 2017 en 2018 regelingen weergegeven. Oorspronkelijk was dat een volume van 8.928 MWp, maar daar is nog maar 5.568 MWp van overgebleven. Derhalve, een verhouding van 62,4%. Dat is beduidend minder dan de 74,5% voor alle project beschikkingen bij elkaar. Wat aangeeft, dat de verliezen bij deze vier, bij zowel de aanvragen als de beschikkingen succesvolle regelingen bovenmatig hoog zijn geweest. Een vergelijkbaar lot gaan de opvolger regelingen SDE 2019 I en SDE 2020 I tegemoet, waar nog maar 63,8%, resp. 59,1% van de oorspronkelijk beschikte capaciteit van over is.

Voor het feitelijke gerealiseerde volume aan beschikte capaciteit t.o.v. de rechts weergegeven overgebleven beschikkingen, zie de nieuwe grafiek onder capaciteit in sectie f.

(b) Fysieke realisaties per SDE jaar-ronde "volgens de officiële RVO cijfers" (groene sectie in tabel), accumulaties

In totaal is er tot en met de huidige officiële RVO update een volume van 8.023 MWp "SDE beschikt" opgeleverd (ruim 8 GWp), verdeeld over 27.960 project beschikkingen, waarbij we de interne administratieve vertragingen bij RVO voor lief nemen. De volumes zijn derhalve minimale hoeveelheden, er is aan het begin van het derde kwartaal van 2022 al veel meer netgekoppelde, SDE gesubsidieerde capaciteit opgeleverd.

De opleverings-sequentie van de beschikte capaciteiten volgens de RVO updates was, van meest recent naar ouder, als volgt: april 2022 7.835 MWp, januari 2022 7.045 MWp, oktober 2021 6.436 MWp, juli 2021 6.108 MWp, april 2021 5.521 MWp, januari 2021 4.911 MWp, september 2020 4.019 MWp, juli 2020 3.663 MWp, apr. 2020 3.319 MWp, jan. 2020 2.771 MWp, nov. 2019 2.463 MWp, aug. 2019 2.031 MWp, mei 2019 1.815 MWp, jan. 2019 1.368 MWp, oktober 2018 1.124 MWp.

Genoemde aantal van bijna 28 duizend beschikkingen in de huidige update betreft echter beslist veel minder projecten, omdat er veel sites meerdere beschikkingen hebben, een van vele eigenaardigheden van de SDE regelingen die nooit de pers halen, maar die Polder PV al vele jaren signaleert en toelicht. Aanvankelijk kwam het merendeel van dat "aantal" uit de oude SDE regelingen, toen duizenden particulieren mee konden doen. Dat is echter al in recente updates omgeslagen naar het SDE "+", en, in de vorige update, toegevoegde SDE "++" volume, wat vrijwel exclusief op en door bedrijven, instellingen, gemeentes e.d. wordt gerealiseerd, achter grootverbruik aansluitingen. Veel grote rooftop projecten hebben meerdere beschikkingen, deels onder dezelfde regeling, deels onder verschillende SDE rondes. Een deel betreft uitbreidingen van eerder gerealiseerde projecten, een fors deel is gewoon opsplitsing van projectplannen voor dezelfde lokatie, verdeeld over meerdere tranches. Hetzelfde geldt voor diverse grote veld-installatie projecten. Alle individuele beschikkingen moeten separaat, fysiek gecertificeerd en geijkt bemeten worden (pers. comm. CertiQ), dus dat gaat vaak om technisch-logistiek bezien nogal complexe bedradings-, en, gezien de hoge capaciteiten die daarmee gepaard gaan, ingewikkelde afzekerings-trajecten.

Alle anderszins gefinancierde projecten, inclusief de al vele honderden PCR of, recenter, SCE ("postcoderoos 2.0") gesubsidieerde installaties die geen SDE "component" hebben, recentere installaties met EIA belasting voordelen, en ook de projecten zonder enige vorm van directe overheids-subsidie, zult u in de hier geanalyseerde SDE overzichten in het geheel niet terugvinden. Goed om dat in de oren te blijven knopen.

Het aandeel van alleen SDE op totaal realisatie SDE + SDE "+" + SDE "++" bedraagt momenteel 9.618 (overgebleven !) beschikkingen = ruim 34% bij de aantallen, inclusief de in de huidige update toegevoegde SDE 2021 regeling. Dat was nog 60% in de augustus 2019 update (zonder de SDE 2019 - SDE 2020 I rondes). Dat aandeel zal stapsgewijs verder blijven dalen, naarmate er meer SDE "+" en SDE "++" projecten zullen worden opgeleverd. Bovendien verdwijnen er nog steeds druppelsgewijs eerder afgegeven beschikkingen, maar dat geschiedt zowel bij de oude SDE, als bij de latere SDE "+" en SDE "++" rondes. Het aandeel van alleen opgeleverde SDE beschikkingen is slechts bijna 49 MWp op een totaal van momenteel 8.023 MWp (SDE + SDE "+" + SDE "++") = 0,61% (april 2022 0,62%, januari 2022 0,69%, oktober 2021 0,76%, juli 2021 0,8%, april 2021 0,9%, januari 2021 1,0%, sep. 2020 1,2%, juli 1,3%, apr. 1,5%, jan. 2020 1,8%, nov. 2019 2,0%, aug. 2019 2,4%, mei 2019 2,8%; dit was nog zonder SDE 2017 II in de april 2018 update 6,4%; in juli 2017 was het nog ruim 10%). Wezenlijk verschillend, dus.

Dat heeft alles te maken met de enorme schaalvergroting onder het SDE "+" regime, waar onder de "bovencap" van, ooit, 100 kWp is ge-elimineerd, en er enorm grote projecten werden beschikt, en inmiddels, in een steeds rapper tempo, zijn, en worden opgeleverd. Zoals Zonnepark Harpel / Vlagtwedde, het daar op volgende nog grotere Zonnepark Vloeivelden Hollandia, het recent opgeleverde grote Dorhout Mees project op de oude golfbaan in Biddinghuizen, en het al langer in stappen voorbereide grootschalige project Energielandgoed Wells Meer (Limburgse gemeente Bergen, zie de aparte website). Een eerste (SDE 2021 "++") beschikking voor een 1 hectare grote "pilot" van 2.000 zonnepanelen voor Wells Meer is al afgegeven door RVO (nieuwbsbericht van 4 februari 2020, op de project website). Als alle beschikkingen voor de "zon op dijken" projecten van drie ontwikkelaar groepen voor de westkust van de Noordoostpolder (Fl.) bij elkaar worden geveegd, zou je op een nog groter project volume komen (beschikt ruim 400 MWp). Ik houd de aparte delen echter vooralsnog gescheiden, vanwege het gesplitste eigenaarschap van die grote deelprojecten.

Relevant in dit aspect blijft, dat de opgevoerde beschikte capaciteit bij RVO zeker bij de duizenden oudere installaties bijna nooit het daadwerkelijk gerealiseerde vermogen van de installaties weergeeft. Daar kunnen behoorlijke afwijkingen in zitten. Bovendien kunnen beschikkingen door RVO later nog aangepast worden. Zo verloor de beschikking voor het bekende, in 2017 opgeleverde Woldjerspoor project van GroenLeven in Groningen maar liefst 6 MWp (!) t.o.v. de oorspronkelijk beschikte capaciteit. Het resultaat lijkt echter, met de huidige update van 1 juli 2022, nog steeds niet de daadwerkelijk opgeleverde capaciteit weer te geven, volgens de detail project informatie beschikbaar bij Polder PV, het verschil is dik 20%. Er zijn geen andere (al dan niet anonieme) veldopstelling beschikkingen bekend in dit gebied. Ook van andere (grote) projecten heb ik realisaties die (veel) hoger, óf véél lager uitvallen dan de beschikking van RVO toont.

Relatieve recordhouders bij de realisaties

Kijken we bij de realisaties naar de percentages t.o.v. de oorspronkelijke beschikkingen, duiken andere "record houdende SDE jaarrondes" op dan bij de absolute volumes. Voor de "oude SDE" was dat SDE 2009 voor zowel aantallen en capaciteiten (inmiddels, door historische uitval 66 resp. 76 procent van oorspronkelijk beschikt). Hierin zal geen (positieve) wijziging meer komen, die regelingen zijn al lang "afgerond". Alleen wegval van dergelijke projecten zou nog tot kleine neerwaartse bijstellingen kunnen gaan leiden. Waarbij "wegval" beslist niet persé hoeft te betekenen, dat het project is afgebroken o.i.d. Het kan zijn verhuisd (zonder de beschikking "mee te nemen"), of overgenomen, waarbij de nieuwe eigenaar geen trek had in SDE administratie "gedoe", of er zijn andere redenen waarom de beschikking zou kunnen zijn vervallen. Wie weet hoort "fraude" daar ook bij, al hoor je daar nooit iets over in relatie tot de oude, kleine beschikkingen jaren geleden verstrekt.

Voor het "SDE+ regime" zijn de "records" inmiddels voor de aantallen (72%) nog steeds de inmiddels afgesloten SDE 2014 regeling, ook al is in absolute zin al sedert een eerdere update SDE 2017 I deze ooit populaire regeling voorbij gestreefd (inmiddels 2.744 versus 2.144 opgeleverde project beschikkingen). En ook de najaars-ronde van SDE 2018, en van 2017 zijn, met 2.309 resp. 2.196 gerealiseerde beschikkingen, SDE 2014 in absolute zin al voorbij.

De zeer weinig volumes leverende SDE 2015 heeft op het vlak van invulling van de capaciteit een "score" van bijna 72% t.o.v. oorspronkelijk beschikt. SDE 2016 I was even tweede, verloor die positie door een neerwaartse aanpassing van de beschikte capaciteit in de update van januari 2020, maar is terug op de tweede positie sedert de update van april 2020, met 68,4% t.o.v. oorspronkelijk beschikt. Daardoor is SDE 2014, met 65,2%, op de 3e plaats beland onder het SDE "+" regime. Bij SDE 2016 I zal dat niet meer wijzigen, er staat namelijk nog maar 20 kWp open voor 1 beschikking. SDE 2014 is in de update van april 2022 al definitief afgerond met het verschijnen van het laatste "ja" vinkje bij RVO.

Opvallend is de zeer slechte prestatie voor de (ook reeds lang afgeronde) SDE 2012: slechts 31% van aantal oorspronkelijke beschikkingen opgeleverd, en zelfs maar 27% van de capaciteit. Uiteraard was er ook maar heel weinig beschikt (oorspronkelijk 17,1 MWp, waarvan er echter maar 4,5 MWp is overgebleven), anders had dat een "ramp-subsidie-jaar" geworden.

De latere regelingen gaan nog spannend worden, mede gezien de enorme verliezen van beschikkingen binnen die rondes, die waarschijnlijk nog verder zullen gaan oplopen. SDE 2017 I zit nog maar ruim 61% realisatie t.o.v. oorspronkelijk beschikt, maar heeft nog wel wat volume te gaan (60 MWp, 2,5% t.o.v. oorspronkelijk toegekend volume). De verwachting is, echter, dat er nog wat volume van zal gaan wegvallen. Er zal dus maximaal 64% gerealiseerd kunnen gaan worden van de oorspronkelijk beschikte capaciteit.

De najaarsronde van dat jaar zit met de realisaties zelfs al wat hoger, 62,7% bij de capaciteit, met nog 114 MWp (6% van oorspronkelijk beschikt volume) te gaan. Deze kan bij beperkte verdere wegval dus beslist flink over de 65% realisatie heen gaan. Latere SDE regelingen zitten bij de capaciteits-realisatie nu nog op percentages (ver) onder de 50% t.o.v. de oorspronkelijk beschikte volumes.

Gemiddelde beschikking grootte bij de realisaties

In de kolom realisaties ziet u achteraan de uit de aantallen en beschikte capaciteiten berekende gemiddelde omvang per beschikking, volgens de toekenningen van RVO. Hierin is een duidelijk trend van schaalvergroting herkenbaar. Van zeer klein (gemiddeldes van zo'n 2-9 kWp per beschikking onder de 1e 3 SDE regimes), tot fors uit de kluiten gewassen in groeiende tendens onder de "SDE+" regimes vanaf SDE 2011. Groeiend van gemiddeld 48 kWp onder SDE 2011 tot volumes tussen de 214 en 268 kWp gemiddeld in de SDE 2014-2016 I regelingen. Een vorig recordhouder, SDE 2016 II in de april 2020 update nog op 489 kWp zittend, is door de nieuwe, gemiddeld genomen kennelijk kleinere realisaties in de latere updates weer een stuk lager uitgekomen, inmiddels op 458 kWp. In een van de vorige updates is een nieuwe, vermoedelijk tijdelijke recordhouder opgedoken, de najaars-ronde van SDE 2019, die momenteel op 1.208 kWp gemiddeld per beschikking is gekomen. Dat was in de april 2022 versie nog 1.181 kWp, in januari 2022 864 kWp, in de oktober update van vorig jaar 702 kWp, en daarvoor zelfs nog maar 184 kWp bij de realisaties (in juli 2021 was het tijdelijk fors hoger, 762 kWp). Nog steeds zijn er relatief weinig beschikkingen ingevuld, 415 stuks.

Na het hoge niveau van deze najaars-ronde van SDE 2019, vallen de overige gemiddeldes globaal genomen weer terug naar 588 kWp (SDE 2018 II), 546 kWp (SDE 2017 II), 527 kWp (SDE 2017 I), 458 kWp voor SDE 2016 II, en 421 kWp onder SDE 2018 I. De inmiddels 1.587 gerealiseerde beschikkingen van SDE 2020 I betreffen nog relatief kleine projecten, met gemiddeld slechts 307 kWp per stuk (volgens beschikking). De laatstgenoemde regeling moet uiteraard nog een beetje "op stoom" komen, met name wat de grote project realisaties betreft. SDE 2020 II heeft nog maar 298 gerealiseerde beschikkingen, met een relatief bescheiden gemiddelde van 268 kWp per realisatie. De net toegevoegde SDE 2021 zit nog maar op gemiddeld 186 kWp, voor de eerste 26 opgeleverde beschikkingen. Typische "beginner" projectjes bij een recent opgenomen SDE regeling in de RVO verzameling.

Voor alle realisaties bij elkaar heeft het gemiddelde per beschikking inmiddels al een omvang bereikt van 287 kWp. In de vorige updates waren die gemiddeldes achtereenvolgens: april 2022 286 kWp, januari 2022 266 kWp, oktober 2021 251 kWp, juli 2021 245 kWp, apr. 2021 229 kWp, jan. 2021 215 kWp, sep. 2020 184 kWp, juli 2020 175 kWp, apr. 2020 167 kWp, jan. 2020 150 kWp, nov. 2019 138 kWp, aug. 2019 121 kWp, mei 2019 114 kWp, jan. 2019 90 kWp, daar voor 77 kWp. Ook al groeit dat gemiddelde dus continu door, het wordt nog steeds fors gedrukt door de vele kleine residentiële projecten onder de 3 oudste SDE regimes, zoals ook al bekend is uit de maandelijks door Polder PV geanalyseerde CertiQ data over de gecertificeerde zonnestroom capaciteit in ons land.

Splitsen we die twee regimes uit (onderaan in de tabel), is de oude SDE op de gemiddelde overgebleven beschikking grootte blijven steken van ruim 5 kWp. SDE "+" heeft een aanzienlijk groter gemiddelde bij de realisaties, inmiddels 438 kWp. Maar dat is nog wel slechts 72% van het gemiddelde volume van alle overgebleven beschikkingen (rode cijfer veld, 607 kWp gemiddeld). In de update van juli 2020 lag het laatst genoemde gemiddelde op 604 kWp, flink hoger lag dan de 532 kWp in de update van april van dat jaar. Deze fluctuaties zijn het gevolg van het opnemen van de SDE 2019 najaars-ronde in de cumulatie van de beschikkingen (april 2020), die per stuk gemiddeld zeer grote installaties heeft toegevoegd, gevolgd door de SDE 2020-I ronde, die gemiddeld weer veel kleinere project beschikkingen heeft opgeleverd, al was het wel in grote aantallen.

De gemiddelde project groottes bij de overgebleven beschikkingen (rode veld in tabel) zijn, voor de regelingen waarvoor nog (veel) projecten open staan, ook bij de deel regelingen hoger dan die bij de realisaties. Dit komt omdat vele (zeer) grote projecten nog niet zijn gerealiseerd. Als die worden opgeleverd, zullen ze een opwaartse druk geven aan het systeem gemiddelde van de uiteindelijk gerealiseerde projecten cumulaties. Voor alle overgebleven beschikkingen is het gemiddelde momenteel 531 kWp. Dat is wederom een opvallende toename t.o.v. de 482 kWp in de vorige update. Genoemde 531 kWp is een factor 1,9 maal zo hoog dan bij de realisaties tot nog toe.

(c) Actuele portfolio aan overgebleven SDE beschikkingen voor PV (zwarte sectie in tabel), accumulaties

Dit alles (oorspronkelijk beschikt minus verloren gegane beschikkingen cq. realisaties) leidt tot een "overgebleven" pool aan beschikte projecten die nog opgeleverd moet gaan worden. Of, bij pech, tot extra verlies om wat voor reden dan ook. In de juli 2022 update waren er bij RVO voor SDE 2015 tm. SDE 2021 nog 9.275 beschikkingen over, resp. 11.746 MWp (april 2022, nog zónder SDE 2021, 8,5 GWp, januari 2022 10,9 GWp, oktober 2021, incl. SDE 2020 II, 11,8 GWp, juli 2021, nog zónder SDE 2020 II, bijna 9,0 GWp, april 2021 9,8 GWp, januari 2021 10,9 GWp, sep. 2020, met SDE 2020 I toegevoegd, 12,1 GWp, juli 2020, nog zonder SDE 2020 I 9,4 GWp, apr. 2020, nog zonder SDE 2019 II 8,1 GWp, jan. 2020 nog 9,3 GWp, nov. 2019 10,1 GWp, aug. 2019, nog zonder SDE 2019 I, nog ruim 8,2 GWp). Ondanks de doorgaande verliezen van beschikkingen bij diverse oudere SDE regelingen, heeft de toevoeging van SDE 2021 weer voor een forse opwaartse bijstelling van de populatie "nog op te leveren" gezorgd.

Deze resterende capaciteit van ruim 11,7 GWp is een zeer groot volume, voor een land wat begin 2021, volgens de meest recente CBS update, inclusief de projecten markt, én residentieel, na al die jaren, 14.418 MWp aan PV capaciteit had staan. Puur theoretisch zou dat volume alleen al vanwege de resterende, nog niet ingevulde SDE beschikkingen met ruim 80% kunnen toenemen, maar helaas gaat daar natuurlijk nog heel veel capaciteit om diverse redenen van wegvallen.

De marginale resterende volumes voor SDE 2015-2016, 1,35 MWp, zullen, afhankelijk van realisatie of definitieve "afvoer", niets meer uitmaken gezien hun zeer geringe omvang. Wat de forse resterende volumes voor de opvolgende regelingen betreft, moet daar deels wel voor worden gevreesd, als ze niet op tijd gebouwd of aan het net kunnen worden gekoppeld. Mede gezien de smaller geworden tijd-vensters voor de oplevering (ondanks het geaccordeerde uitstel onder voorwaarden van een jaar extra realisatie tijd in Den Haag), gecombineerd met om zich heen grijpende netcapaciteit problemen en tekorten aan personeel bij de netbeheerders. Voorspellingen zullen op dit vlak met prudentie moeten worden genoten, want het aantal onzekerheden over de (potentie aan) realisaties neemt alleen maar toe. Zelfs als we er van uitgaan dat er al verschillende "oplossingsrichtingen" voor de beperkte net capaciteit in gang zijn gezet. Makkelijk zal het allemaal beslist niet gaan.

(d) Ratio SDE+/SDE

Onderaan twee velden in de tabel heb ik ook nog de ratio berekend van de officieel overgebleven beschikte volumes voor alle SDE "+" t.o.v. de oude SDE regelingen (rode veld), en dit herhaald voor de reeds door RVO als opgeleverd beschouwde project beschikkingen (groene veld). Die verhouding ligt, vanwege heftige toevoegingen van beschikkingen onder met name de laatste acht SDE "+" rondes, verminderd met de tussentijdse aanzienlijke hoeveelheden reeds verloren gegane exemplaren, net als in de vorige update, rond de 2,1 voor de aantallen overgebleven beschikkingen. In de update van juli 2017 was het slechts een factor 0,6. De SDE werd door duizenden particuliere toekenningen gedomineerd, en die was tot niet zo lang geleden bepalend voor deze inmiddels aardig "recht getrokken" verhouding. Bij de realisaties is die verhouding inmiddels ongeveer 1,9. Dit, omdat veel grote projecten uit latere SDE "+" regelingen nog niet zijn opgeleverd, en de vele reeds afgeronde oude SDE micro projectjes die som nog zwaarder onder druk zetten.

Bij de capaciteiten is de verhouding precies andersom, omdat SDE "+" gedomineerd wordt door talloze zeer grote projecten. Bij de overgebleven beschikkingen, incl. de zeven toegevoegde SDE 2017-2019 en SDE 2020 I regelingen, is die factor weer verder afgenomen, een verhouding 255 : 1 (SDE "+" staat tot SDE; in update van 1 april 2022 factor 260 : 1, 1 januari 2022 factor 293 : 1, oktober 2021 factor 299 : 1, juli 2021 factor 308 : 1, apr. 2021 factor 313 : 1, jan. 2021 factor 322 : 1, in sep. 2020 nog 326 : 1; in juli 2020 261 : 1; in juni 2018 120 : 1, wel ook tussentijdse afname vanwege uitval van beschikkingen !).

Bij de realisaties ligt die verhouding een stuk lager, inmiddels een factor 162 : 1 (in april 2022 nog 159 : 1, in januari 2022 143 : 1, in oktober 2021 131 : 1, juli 2021 124 : 1, apr. 2021 112 : 1, jan. 2021 nog 100 : 1, sep. 2020 nog 81 : 1; in juli 2020 nog 73 : 1; in de juni 2018 update was dat nog 17 : 1, dus nog steeds verder oplopend). Met dezelfde oorzaak: veel zeer grote projecten in de beschikkingen zijn nog niet opgeleverd, inclusief de grote volumes uit SDE 2017 I tm. SDE 2020 I. Tot slot, bij de gemiddelde systeemgrootte vinden we die trend wederom terug. SDE "+" staat tot SDE bij de overgebleven beschikkingen 120 : 1, maar bij de realisaties nog "maar" een factor 87 : 1 (juni 2018 update 43 : 1). Ook deze verhoudingen kunnen wijzigen, naar gelang er een fors aantal grote "SDE + projecten" daadwerkelijk alsnog gerealiseerd zal gaan worden.

Uiteraard zijn dergelijke vergelijkingen ook te maken tussen de SDE en SDE "++" regelingen, of tussen SDE "+" en SDE "++", maar omdat de eerste SDE "++" ronde, SDE 2020 II, pas in een recente update is toegevoegd, en de SDE 2021 pas in het huidige besproken exemplaar, heeft dat nog niet veel zin. Wellicht wil ik daar in een later stadium nog wat woorden aan spenderen.

(e) Evolutie systeemgemiddelde capaciteit volgens RVO beschikkingen

In een van de artikelen over de effecten van de beschikkingen van SDE 2019 I, heb ik reeds uitgebreid stil gestaan bij de belangrijke factor "gemiddelde capaciteit" per beschikking, en bij de realisaties. Zie daarvoor het 5e artikel in die reeks (16 november 2019), paragraaf 3.

(f) Verzamel grafieken alle SDE regelingen - PV capaciteit bij beschikkingen / realisaties

In deze paragraaf toon ik weer de meest recente versies van de 2 bekende "stapel grafieken" met de begin juli dit jaar overgebleven volumes bij de beschikkingen (weergegeven in de grafiek hierboven, onder a), en bij de door RVO opgegeven "realisaties". Die vindt u hier onder.

Stapelgrafiek met links de kolommen stapel met de overgebleven (!!) hoeveelheden beschikkingen van SDE 2008 tm. SDE "++" 2021. SDE 2021 is in de huidige update toegevoegd, en nog grotendeels met intacte oorspronkelijke volumes (bruin-rode segment bovenaan). In combinatie met de voortgaande uitval bij de oudere SDE regelingen, zien we momenteel een cumulatie in de resterende, overgebleven hoeveelheid van 37.235 toekenningen voor zonnestroom (project beschikkingen). Dat waren bij de ooit oorspronkelijk vergeven exemplaren nog 59.835 beschikkingen (zie tabel en eerste grafiek onder a). De rechter stapel kolom geeft de in de update van 1 juli 2022 door RVO formeel als "gerealiseerd" verklaarde hoeveelheden beschikkingen per regeling weer. Met als voorlopige cumulatie 27.960 beschikkingen gerealiseerd. Wat 75,1% van het overgebleven aantal "totaal overgebleven beschikt" (linker stapel) is. Wederom een fors verschil met de 81,1% in de vorige update, wat grotendeels het gevolg is van de opname van SDE 2021 bij de beschikkingen (linker kolom).

Goed is hier het grote verschil tussen de SDE 2019 II en SDE 2020 I regelingen te zien. De eerste had relatief zeer weinig beschikkingen, die gemiddeld per stuk echter wel "zeer groot" waren. De laatste SDE "+" regeling, 2020 I, had een record aantal aan gemiddeld genomen véél kleinere toekenningen, waar, ondanks de massieve uitval, nog steeds veel volume van over is. Daar bovenop zijn links de nieuwe volumes voor SDE 2020 II en SDE 2021 gestapeld, waarvan echter nog maar weinig beschikkingen zijn opgeleverd. "Onderin" de kolommen stapel is er, tm. SDE 2016 II vrijwel geen activiteit meer, omdat bijna al die oudere regelingen geen openstaande beschikkingen meer hebben (of nog maar een handvol). Wel is er soms nog geringe uitval, met name, regelmatig, bij de oudste 3 SDE regelingen. Die uitvallers zien we druppelsgewijs in deze grafiek terug komen, al hebben ze relatief weinig impact.

Vergelijkbare stapelgrafiek, met nu niet de aantallen (overgebleven) beschikkingen, maar links ditto, de totale capaciteit in MWp die er over is gebleven in de laatste update (met reeds aanzienlijke volumes door RVO virtueel weg gekieperd en dus niet meer zichtbaar). Zie ook de tweede grafiek onder paragraaf (a), voor een vergelijking tussen oorspronkelijk beschikte volumes en op 1 juli dit jaar daarvan overgebleven hoeveelheden.

De in de huidige update nieuw toegevoegde SDE 2021 regeling is, nog vrijwel ongeschonden sinds de in de kamerbrief genoemde volumes, bovenaan zichtbaar, met nog 3.769 MWp aan beschikt vermogen (oorspronkelijk toegekend 3.790 MWp). Het totale volume voor alle regelingen culmineert in (inmiddels overgebleven) 19.769 MWp. Dat was bij het ooit oorspronkelijk vergeven / beschikte project volume nog 26.543 MWp (zie tabel en grafiek onder paragraaf a). Vooral de verliezen bij de SDE 2017 tm. SDE 2020 I regelingen wegen zwaar. Rechts het nog zeer beperkte "gerealiseerde" volume, althans van de beschikkingen (niet de werkelijk opgeleverde capaciteit !). Met in totaal "officieel" 8.023 MWp gerealiseerd, ruim 8 GWp. Wat nog maar 40,6% is van het (overgebleven) beschikte volume. Er is dus in ieder geval wat het RVO - SDE dossier betreft, op het gebied van te realiseren capaciteit nog 59 procent van het nu (overgebleven) beschikte volume te gaan.

Het CertiQ dossier (met fysiek gerealiseerde volumes) blijkt in hun laatste status update van eind juni 2022 alweer een stuk verder te zijn, t.o.v. de gerealiseerde volumes beschikkingen van RVO. Bij CertiQ stond begin juli 2022 8.466 MWp aan fysieke opleveringen, waarvan het allergrootste deel SDE beschikte projecten is (en nog een onbekend, hoogstwaarschijnlijk "zeer beperkt" deel zonder SDE beschikking). Wat alweer 5,5% meer geaccumuleerd volume is dan wat er begin juli 2022 in totaal als gerealiseerd beschikt staat bij RVO (incl. SDE 2021). Zouden we het bereikte CertiQ volume afmeten aan het overgebleven beschikte totaal volume bij RVO, zouden we al op 42,8% realisatie komen (kader in grafiek). Met de voorbehouden die daar bij horen.

Normaliter ligt CertiQ altijd (ver) voor op het RVO - SDE dossier. Feit blijft, dat sowieso bij RVO talloze reeds netgekoppelde projecten nog niet met een "ja" vinkje zijn gezegend in de publiek beschikbare data overzichten. Die dus nog niet in hun cijfers kunnen zitten. Die projecten staan al lang in de CertiQ databank, omdat er al meteen garanties van oorsprong aangemaakt moeten gaan worden, "zodra de stekker in het betreffende project gaat". De meeste projecten achter grootverbruik aansluitingen dienen maandelijks (automatisch) meetgegevens via de meet-gemachtigde in, die direct naar CertiQ worden doorgesluisd na validatie. Registratie bij CertiQ gebeurt in het grootste deel van de gevallen zeer rap na fysieke netkoppeling. Dagelijks worden updates gedraaid met de nieuwste toevoegingen die door de exploitanten worden doorgegeven, en waarvoor de netbeheerders hun formele fiat hebben gegeven (pers. comm. CertiQ). Wat daarna geschiedt in het RVO traject kan echter vele maanden kosten, voordat dit leidt tot een "formeel ja vinkje" in hún databestand.

Het verschil tussen "overgebleven beschikt" volume en "gerealiseerd volume status 1 juli 2022" bedraagt 19.769 - 8.023 = 11.746 MWp (ruim 11,7 GWp). Sowieso gaat hier nog heel veel volume van afvallen, gezien de trend van de afgelopen overzichten van RVO. En het is nog steeds niet het "gerealiseerde" volume. Dat kunnen we alleen te weten komen als exacte project informatie beschikbaar komt, zoals in ultimo bij CertiQ bekend moet zijn of worden. Polder PV heeft in ieder geval van de "top" in de markt, de grootste projecten, inclusief de 625 reeds gerealiseerde grondgebonden zonneparken (excl. andere "niet rooftop" projecten zoals drijvende projecten), die de grootste volumes aan MWp-en inbrengen, het meest complete, gedetailleerde overzicht van Nederland.

Thermische zonne-energie

Over dit kleine andere zonne-energie dossier is er ditmaal niet veel zinnigs te melden. Er zijn geen nieuwe realisaties gemeld sedert de update van 1 april jl., en er zijn geen wijzigingen geweest in de eerder opgeleverde aantallen of capaciteiten. Vandaar dat de kolommen rechts in de grafiek identiek zijn.

Wel zijn er nieuwe beschikkingen vanuit de SDE 2021 regeling toegevoegd. Dat zijn er ditmaal 9, met een gezamenlijke capaciteit van 4,92 MWth. De grootste 2, beiden met een beschikt vermogen van 1,16 MWth, vinden we bij een winkel / bedrijfsverzamelgebouw in Lijnden (Haarlemmermeer, NH), resp. een sporthal complex bij De Oversteek brug in Nijmegen (Gld).

Ook zijn er weer beschikkingen verloren gegaan, 1 maal van SDE 2018 II, 1 maal van SDE 2019 II, en alweer 3 exemplaren van de onfortuinlijke SDE 2020 I regeling.

De combinatie van enkele toevoegingen, en de verliezen van de weg gevallen beschikkingen resulteren begin juli 2022 in een overgebleven populatie van 104 beschikkingen voor thermische zonne-energie projecten, met een geaccumuleerd vermogen van 109,1 MWth. De oudste beschikking komt uit de SDE 2012 (al lang gerealiseerd), SDE 2015 en SDE 2017 II hebben géén beschikkingen voor dergelijke installaties (meer).

Voor details van de onveranderde status quo bij de realisaties, zie onder de analyse van de 1 april 2022 update (onderaan het artikel).

RES doel begint toch gevaar te lopen op basis van alleen SDE projecten

RVO insereert de laatste tijd ook een tabblad bij de projecten status sheets, met de volgens hen gehanteerde prognoses hoe het staat met de haalbaarheid van het zogenaamde RES doel. Dat was lange tijd: productie van 35 TWh aan extra, "subsidiabele" stroom uit de hernieuwbare bronnen wind en zonnestroom op land (incl. floating solar etc., installaties groter dan 15 kW), aan het eind van het jaar 2030. RVO heeft weer nieuwe berekeningen gedaan op basis van de meest actuele situatie bij de SDE regelingen. En komt nu op een prognose uit van "slechts" 31,1 TWh in 2030. Hierbij wordt onder anderen uitgegaan van slechts (gemiddeld) 60% realisatie van de beschikte capaciteit bij de nog niet gerealiseerde PV projecten, voor wind ligt die aanname veel hoger (98%). In de vorige update was de prognose nog maar 28,8 TWh, dus er is wel iets verbeterd, maar het is beslist nog niet voldoende (voor de oude doelstelling).

Ook al geeft RVO ook aan dat er geen "rechten" aan deze berekening ontleend kunnen worden, het geeft wel aan dat we voor die oorspronkelijke RES doelstelling bijna 4 TWh tekort zouden komen, als je alleen van het SDE potentieel zou uitgaan.l Dat is grofweg het equivalent van de maximaal haalbare jaarproductie van oude kernsplijter Borssele. Er moet dus meer gebeuren om dat doel te halen, in weerwil van de heel wat optimistischer berekeningen van Martien Visser van Energieopwek.nl, begin 2021 (33,2 TWh, zie artikel bij Sargasso.nl). Visser gaf in zijn berekening toen trouwens slechts 50% invulling van de PV beschikkingen op, en was dus pessimistischer dan het uitgangspunt bij RVO.

Eerdere analyses omtrent publicatie van de beschikkingen van de SDE 2021 regeling bij Polder PV:

Toekenningen SDE 2021 (tweede SDE "++") gepubliceerd, deel 1 - zoveelste record niveau voor zonnestroom beschikkingen, bijna 3,8 GWp toegekend (14 juli 2022)

SDE 2021 (tweede SDE "++"). Deel 2. Kern parameters cumulaties alle SDE - SDE "++" beschikkingen (16 juli 2022)

SDE 2021 (tweede SDE "++"). Deel 3. Details uit projecten lijst - segmentaties inclusief zonneparken (17 augustus 2022)

SDE 2021 (tweede SDE "++"). Deel 4. RVO update alle SDE regelingen zonnestroom incl. SDE 2021, 1 juli 2022 - sterk gekrompen nieuw volume, 189 MWp realisaties toevegevoegd, en 295 MWp beschikte capaciteit verloren gegaan (26 augustus 2022; huidige artikel)

Bron (extern):

Feiten en cijfers SDE(+)(+) - RVO, status 4 juli 2022)

• Totaal 130 (nieuwe) beschikkingen voor "veldsystemen" (terminologie: RVO), inclusief 3 die toewijzing "n.b." hadden gekregen. Plus 20 projecten op water (incl. 1 met toewijzing "n.b."). Totaal 150 exemplaren.
  
  
• De grootste drie project beschikkingen zijn voor veldopstellingen: (1) 136 MWp voor de Groene Corridor (Zwanenburg, NH), (2) een 2e beschikking voor het Solarfields Westermeerdijk project, van bijna 115 MWp voor lokatie Espel (NOP, Fl.), resp. (3) een 71 MWp grote beschikking voor het Lanakerveld zonnepark project NW van Maastricht (L.), langs de grens met België, en van de hand van Sunvest. Zoals hierboven besproken, is het Westermeerdijk project de tot nog toe grootste "beschikte" lokatie, met gezamenlijk 211 MWp, verdeeld over 2 beschikkingen van 2 jaar rondes.
  
  
• Vermoedelijk zijn van bovengenoemde 130 beschikkingen voor "veldsystemen", zo'n 31 (voor Polder PV) nieuwe zonnepark projecten / lokaties. Hiervan zijn enkele geanonimiseerd, dus het kan best zijn dat daarvan nog een klein deel mogelijk uitbreidingen van bestaande dan wel al langer geplande projecten betreft. Het geeft eens te meer aan, dat zelfs voor Polder PV, die zeer veel tijd besteedt aan het zo nauwkeurig mogelijk bijhouden van alle grondgebonden PV project realisaties en plannen in Nederland, er nog steeds verrassingen uit de goochelhoed tevoorschijn worden getoverd. En dat de activiteit in de markt voor grondgebonden PV projecten nóg groter is, dan ondergetekende al jaren signaleert. Wel dient hierbij aangetekend te worden, dat het bij de voorheen nog niet bekende projecten meestal om wat kleinere installaties gaat. Bij de 31 genoemde gaat het om een totaal beschikte capaciteit van 148 MWp, 9% van de totaal beschikte capaciteit voor veldsystemen binnen deze ronde.
  
  
• Voor de totaal 20 beschikkingen voor drijvende projecten zijn er 14 nieuw voor Polder PV. Wat de capaciteit betreft, gezamenlijk 10,1 MWp voor de nieuwe exemplaren, geldt ook dat dit 9% is van het beschikte volume voor de 20 projecten. Opvallend is, dat er meerdere beschikkingen zijn voor meestal kleinere projecten op regenwater bassins op het erf van landbouwbedrijven. Kennelijk begint het laten aanleggen van floating solar projecten op bassins dus bekend te worden in de tuinbouw sector. De potentie is hoog, wie satelliet foto's bekijkt van kassen gebieden in Nederland, ziet talloze van dergelijke bassins.
  
  
• Alle overige project lokaties (99 beschikkingen voor veldsystemen, en 6 drijvende projecten) waren reeds eerder bij Polder PV bekend geworden zonnepark "sites", die al langer in het grote overzicht "pending" waren opgenomen. Soms zijn hierbij details aangevuld op basis van nieuw onderzoek naar die projecten. Veel van deze "oudere" sites zullen sowieso zelfs bij veel specialisten onbekend zijn geweest, omdat er tot nog toe nauwelijks over is gerapporteerd. Deze nieuw beschikte projecten zijn nu door Polder PV overgeheveld uit het overzicht "pending zonder", naar "pending met SDE beschikking(en)". Een van de belangrijkste sub-lijsten in de overzichten van Polder PV, omdat daar een zeer hoog volume aan capaciteit in zit, en wat voor het overgrote deel daadwerkelijk zal worden gerealiseerd.
  
  
• Net als in de vorige SDE regelingen, is er ook weer een aantal beschikkingen voor uitbreidingen. In SDE 2019-II waren er 20 van dergelijke uitbreidings-beschikkingen, in SDE 2020-I 14, en voor SDE 2020-II 6 exemplaren. Onder SDE 2021 heb ik nog eens 15 toewijzingen voor dergelijke extensies gevonden voor veldopstellingen (hetzij van reeds opgeleverde projecten, hetzij voor al langer geplande, maar nog niet gerealiseerde project sites). De vermoedelijke reden van dat opvallende aantal beschikkingen voor uitbreidingen heb ik in een vorige analyse reeds uit de doeken gedaan, zie aldaar voor de mogelijke verklaring. In totaal is er voor de huidige 15 uitbreidingen een flink volume van 183 MWp beschikt, wat 11% is van het totale volume toegekend voor veldopstellingen binnen SDE 2021. De meest opvallende is wel een extra 4,2 MWp beschikking voor het kort durend grootste zonnepark van Nederland (voordat het door Dorhout-Mees te Biddinghuizen werd vervangen), een exemplaar voor 1 van de project BV's voor "Zonnepark Exloërmond", onderdeel van het zuidelijke gedeelte van het Vloeivelden Hollandia project in Borger-Odoorn (Dr.). En reeds overgenomen door nieuwe eigenaar Blue Elephant (BRD).
  
  
• Er is ook nog een extensie beschikking van ruim 1,9 MWp, voor het drijvende zonnepark project op naam van beschikking houder GroenLeven in Hattemerbroek, wat daarmee, met de oorspronkelijke SDE 2020-I hoofd beschikking, in totaal ruim 16,7 MWp toegewezen heeft gekregen. Dit grote drijvende zonnepark lijkt te zijn overgenomen van Powerfield, wat al lange tijd een project pagina op haar site heeft staan.
  
  
• Een curiosum betreft een SDE 2021 beschikking van 16,4 MWp voor Zonnepark Munsterjansdijk van Solarfields. Deze werd opgevoerd in de RVO update van 16 juni jl., maar is niet meer in de "groslijst" (alle beschikkingen), noch in het on-line SDE dossier meer terug te vinden. Kennelijk was dit 1 van de gevallen waarbij een ontwikkelaar een project mocht her-indienen, omdat nog niet bekend was geworden of een aanvraag uit een eerdere ronde toegekend zou worden. Al is het hierbij vreemd, dat de "oude" beschikking voor 14,3 MWp al toegekend is onder SDE 2019-II. In ieder geval lijkt de "dubbelaar" onder SDE 2021 alweer te zijn vervallen. Wat, gezien de hier eerder geventileerde cijfers, het totaal aantal overgebleven beschikkingen voor louter veldopstellingen formeel op (minimaal) 129 zou brengen.
  
  
• Net zoals in de vorige 4 SDE regelingen, is de eerder al populair geworden categorie zonneparken / veldjes op rioolwaterzuiveringen en op de erven van drinkwater bedrijven verder uitgebreid. In totaal werden onder SDE 2021 binnen deze categorie weer 14 beschikkingen toegevoegd aan de al forse portfolio voor veldopstellingen op RWZI's. Het zijn niet zeer grote projecten, wegens de vaak relatief beperkte ruimte op de RWZI terreinen. De kleinste is het al genoemde, voor 19,5 kWp beschikte project van Wetterskip Fryslân te Sumar. De grootste een beschikking voor 4,3 MWp op RWZI Oijen, van Waterschap Aa en Maas. Waterbedrijf Groningen heeft een zonneveldje gepland voor het volledig te renoveren distributiepompstation voor het bedrijf, in Oostwold, en daarvoor een SDE 2021 beschikking verkregen van ruim 48 kWp. Net als bij voorgaande inventarisaties geldt, dat sommige van deze nieuwe beschikkingen voor "veldsystemen" bij RWZI's (ook) rooftop installaties kunnen bevatten. Er is ook nog een kleine, pure rooftop beschikking voor Waterschap Vechtstromen, in Hardenberg (Ov.).
  
  
• Door RVO afgegeven beschikkingen voor veldsystemen zijn in de meeste gevallen slechts grove richtlijnen. De realiteit is hierbij vaak, dat dergelijke getallen nog lang niet in beton zijn gegoten, en dat die in het verdere plannings-stadium, en zelfs nog tot ver in de bouwfase, fors kunnen worden aangepast. Dat kan zowel neerwaarts als opwaarts zijn t.o.v. het beschikte volume. In de uitvoering kan dit vaak vele Megawatten schelen, dus staar u s.v.p. niet blind op de RVO tabellen ...
  
  
• Onder de beschikkingen voor "veldsystemen" heb ik ook al 2 projecten gevonden die ik in een byzondere categorie onderbreng, PV op verkeers-infra zoals geluidsschermen en - wallen. Mogelijk zitten er nog meer dergelijke projecten "verstopt" in de algemene pot met "daksystemen". Maar als die opgeleverd worden vind ik die vanzelf wel terug, en breng ze onder in de betreffende categorie. Hetzelfde geldt voor "combi" projecten die niet als zodanig worden onderscheiden door RVO. Zo kunnen onder "daksysteem" beschikkingen ook projecten schuil gaan, waarin (ook) een veldopstelling component is gerealiseerd. Polder PV houdt al die (deel)projecten ook bij, met de getelde, of ge-extrapoleerde aantallen panelen en capaciteit, bij in de grote veldopstelling spreadsheet, als ze daadwerkelijk zijn opgeleverd, en er informatie over naar buiten komt.

• Dakopstellingen gemiddeld (max. subsidie) 4,66 ct/kWh, minimum 2,62 ct/kWh, maximum 4,86 ct/kWh (gemiddelde 2020-II 4,60, 2020-I 4,51; 2019-II 6,46)
• Veldopstellingen gemiddeld (max. subsidie) 3,54 ct/kWh, minimum 2,52 ct/kWh, maximum 4,47 ct/kWh (gemiddelde 2020-II 3,77, 2020-I 4,25; 2019-II 6,20)
• Opstellingen drijvend op water gemiddeld (max. subsdie) 4,35 ct/kWh, minimum 3,08 ct/kWh, maximum 4,55 ct/kWh (gemiddelde 2020-II 4,71, 2020-I 4,13)
• Categorie "n.b." (mengsel van verschillende types, niet als zodanig door RVO geïdentificeerd) gemiddeld (max. subsidie) 3,74 ct/kWh, minimum 3,02 ct/kWh, maximum 4,47 ct/kWh.
• Alle projecten gemiddeld 4,62 ct/kWh, minimum 2,52 ct/kWh, maximum 4,86 ct/kWh (gemiddelde 2020-II 4,36; 2020-I 4,25; 2019-II 6,43)
• Voor detail cijfers onder SDE 2018-II zie hier, ditto onder SDE 2019-I zie hier, onder SDE 2019-II zie hier, onder SDE 2020-I zie hier, en onder SDE 2020-II zie hier.