25 oktober 2020: SDE 2020 voorjaarsronde (laatste SDE "+"). Deel 3. Details uit projecten lijst - segmentaties inclusief zonneparken. In twee eerdere berichten heb ik reeds gerapporteerd over de eerste resultaten uit de kamerbrief over de voorjaarsronde van SDE 2020, de laatste officiële "SDE +" regeling. In deel twee volgde een nadere analyse van de verhoudingen tussen de beschikkingen en aanvragen in die regeling, met de evolutie van enkele extra belangrijke parameters van alle regelingen sedert SDE 2008.

Dit derde deel behandelt, naar analogie van de analyse van de beschikkingen voor de najaarsronde van SDE 2019, en eerdere rondes, meer specifieke parameters van de zonnestroom beschikkingen in de RVO lijst, en in groter detail. Aandacht wordt hierbij gegeven aan indeling in grootte klasses, in type installatie (voor zover RVO daar kijk op heeft gekregen en er correcte meldingen zijn verstrekt), en in het beschikte potentieel aan de zonneparken en, ditmaal ook, enkele installaties "op water". Daarnaast worden er wat financiële details samengevat. Ook in deze ronde zijn weer behoorlijk veel (meer dan honderd) zonnepark beschikkingen uitgegeven, deels geanonimiseerd. Wat altijd een hoop uitzoek-werk kost om te achterhalen wat voor projecten dat precies betreft, waar ze liggen, en of er al meer informatie over beschikbaar is. Van alle beschikkingen voor door RVO als zodanig gemarkeerde grondgebonden installaties, en in deze ronde ook weer enkele projecten, als zodanig gemarkeerd, "op water", is wederom stuk voor stuk nagezocht wat voor (extra) informatie boven tafel gehaald kon worden. Al deze informatie is inmiddels toegevoegd aan het zeer belangrijke deel dossier "grondgebonden zonneparken" en "floating solar projecten" met SDE beschikking, bij Polder PV. Hierin is inmiddels een zeer groot volume aan potentiële PV capaciteit ondergebracht. Die zeer waarschijnlijk voor een aanzienlijk deel ook daadwerkelijk zal worden gerealiseerd, i.t.t. een substantieel deel van de projecten uit de "pending" lijst die nog geen felbegeerde beschikking hebben, en waarvan verwacht mag worden dat er nog heel veel van af kan vallen, vanwege een scala aan redenen.

(1) Verdeling beschikkingen SDE 2020-I over grootte klasses

Ten eerste de verdeling van de in totaal 6.882 beschikkingen voor PV projecten onder SDE 2020-I. Met in totaal 3.440,1 MWp aan toegekende capaciteit, goed voor een maximaal uit te keren budget van MEUR 2.148 over een periode van 15 jaar (afgezien van mogelijkheid van extra jaar d.m.v. "banking"). Deze grafiek verschilt qua karakter en onderlinge verhoudingen aanzienlijk van die voor de najaarsronde van SDE 2019 (met slechts 986 toegekende, gemiddeld grote beschikkingen, resp. 1.954 MWp capaciteit en max. MEUR 1.734 budget toegewezen). Die ook al zeer sterk afweek, qua karakter, van de voorjaarsronde voor dat jaar (zie detail analyse van 8 juli 2020).

Ter vergelijking, zie hier de identieke grafiek voor de voorgaande SDE 2019-II regeling, in een apart tabblad.
U zult zien dat er nogal wat fundamentele verschillen zitten in de toekenningen onder deze twee regelingen.

In deze stapel grafiek staan wederom drie parameters getoond, aantallen beschikkingen voor PV projecten binnen SDE 2020-I (linker kolom), de daarmee gepaard gaande beschikte project capaciteit in MWp (middelste kolom), en het maximale te vergeven subsidiebedrag voor dat toegekende volume, over de "klassieke" subsidie periode van 15 jaar (rechter kolom). Per kolom is onderscheid gemaakt in de door mij al langer gebruikte 7 project grootte categorieën (zie bijvoorbeeld indeling van grondgebonden projecten, artikel van 19 februari 2019). Deze indeling houd ik standaard aan voor alle analyses van SDE projecten.

Bij de aantallen is, net als in de voorlaatste regelingen (SDE 2018-II, SDE 2019-I, SDE 2019-II) de "typische rooftop" categorie PV projecten vanaf 50 tot 500 kWp blijvend dominant, met 5.278 van de 6.882 beschikkingen (aandeel van 76,7%). Dat is een terugkeer naar het hoge niveau van SDE 2019-I (77,5%), na het relatief lage aandeel onder de byzondere voorganger regeling, SDE 2019-II, die gedomineerd werd door relatief weinig, maar gemiddeld wel grote projecten (63,2%). Ditmaal komt categorie 500 tot 1.000 kWp op de tweede plaats bij de aantallen beschikkingen (703 stuks, 10,2%), verrassend gevolgd door de populair geworden categorie met beschikkingen van 1 tot 5 MWp per stuk (467 exemplaren [6,8%], ruim 4 maal zoveel dan onder SDE 2019-II, met 112 stuks). De kleinste categorie 15 tot 50 kWp komt op de vierde plek, met 355 beschikkingen. Dan is er nog een klein restant van 79 beschikkingen van 5 MWp of groter, die echter wel bij de totale toegekende capaciteit relatief sterk scoren (zie verder).

Capaciteit - weer sterk gewijzigde verhoudingen t.o.v. situatie SDE 2019-II

Als we nu de beschikte capaciteiten nader onder de loep gaan nemen, blijken de oude verhoudingen weer min of meer te zijn terug gekeerd, die met de "byzondere" SDE 2019-II tijdelijk op de schop waren genomen. Onder die voorgaande SDE ronde waren het vooral de grotere projecten die de dienst uitmaakten, met een zeer hoog volume, 78% van de totale toegekende capaciteit, voor de drie grootste categorieën (vergelijk de situatie onder SDE 2019-II ook met het exemplaar voor SDE 2019-I - in separate tab-bladen). Bij de capaciteit blijkt de onder SDE 2019-II nog omvangrijkste categorie, beschikkingen per stuk van 30 MWp of groter (toen 705 MWp, 36% van totaal) nu weer op de een-na-laatste plaats te zijn beland, met 65 MWp (nog geen 2% van totaal, wat zelfs nog een stuk lager ligt dan de bijna 9% voor deze grootste categorie, t.o.v. het totaal volume toegekend onder SDE 2019-I). De grootste hoeveelheid toegekende capaciteit vinden we onder SDE 2020-I, net als bij de aantallen beschikkingen, weer in de populaire rooftop categorie met beschikkingen tussen 50 en 500 kWp. Met in totaal 1.269,1 MWp, bijna 37% van het totale beschikte volume van 3,44 GWp.

Daarmee is de verhouding tussen deze categorie en de zeer grote beschikkingen vanaf 30 MWp op een niveau gekomen van 19,5 staat tot 1. Onder de exceptionele SDE 2019-II was dat totaal anders (factor 0,2 staat tot 1). Onder SDE 2019-I was die verhouding 4,1 staat tot 1. Ergo: de populaire "rooftop categorie" met beschikkingen tussen de 50 en 500 kWp is in deze laatste SDE "+" ronde zelfs nog beter bedeeld dan onder de voorjaars-ronde van SDE 2019, in relatie tot de "typische" grote veldopstelling categorie met beschikkingen vanaf 30 MWp. De sterke verschuiving in schaalvergroting die plaatsvond onder SDE 2019-II is met de laatste ronde dus weer teruggedraaid naar "normalere" verhoudingen, in het voordeel van (veel meer) kleinere rooftops. Een "politiek gewilde" ontwikkeling.

Ditmaal volgt de grootte klasse 1-5 MWp onder SDE 2020-1 op enige afstand van categorie 50-500 kWp, met 907,4 MWp (ruim 26% van totaal). Onder deze categorie vallen de grote rooftop projecten op, onder anderen, distributiecentra, en de kleinere veld installaties. Dit is een duidelijke progressie t.o.v. de situatie onder de voorgaande SDE regelingen (572 MWp onder SDE 2019-I, en slechts 246 MWp onder SDE 2019-II, met aandelen van 23% resp. 13% op de totale volumes). Opvallend is, dat binnen deze categorie met grote projecten, weer het merendeel van de toegekende projecten dakgebonden is. Slechts 8% betreft beschikkingen voor veld projecten (bij de capaciteit is het marginaal meer, 9%).

Na deze categorie volgen twee klassen met ongeveer even grote volumes, 504,5 MWp (14,7% van totaal) voor de "typische veldopstelling categorie" met beschikkingen tussen de 5 en 15 MWp, resp. 484,3 MWp (14,1% van totaal) voor de "typische grotere rooftop categorie", met project beschikkingen tussen de 500 en 1.000 kWp. De categorie met grote beschikkingen tussen de 15 en 30 MWp telt op tot 197,7 MWp (5,7% van totaal). Na de hierboven al genoemde grootste project categorie met beschikkingen vanaf 30 MWp (65 MWp), volgt nog het kleinste segment, beschikkingen tussen de 15 en 50 kWp, die slechts een volume van 12,1 MWp bij elkaar omvatten, een povere 0,4% van het totale volume. Veel ontwikkelaars van dergelijke kleine zonnestroom projecten zullen al lang niet meer de moeite nemen om SDE subsidie aan te vragen. Bij de sterk geslonken systeem prijzen, is zo'n project beslist al "betaalbaar uit de beschikbare kasmiddelen" te achten. Zoals hierboven geschetst, zijn er nog maar 355 beschikkingen in deze kleinste klasse afgegeven in de laatste SDE "+" ronde, wat wel een toename is t.o.v. SDE 2019-I.

Budget claims per categorie

Niet veel anders dan voor de beschikte capaciteiten, luidt het verhaal voor de totale (maximale) budget claim die deze volumes hebben veroorzaakt, met slechts geringe relatieve verschillen tussen de project categorieën onderling. Wel is opvallend, dat er forse relatieve verschillen zijn in de totale project subsidies, tussen de laatste drie SDE "+" regelingen. Voor de voorjaarsronde van SDE 2019 werd 2.514,6 MWp toegekend, met een maximale beschikking van 2.543,8 miljoen Euro, derhalve gemiddeld 1,01 Euro per Wattpiek maximale subsidie (uiteindelijk waarschijnlijk een stuk lager uitpakkend). In de najaarsronde voor dat jaar is die verhouding, met 1.954,4 MWp toegekend en max. 1.734 miljoen Euro subsidie over 15 jaar, nog maar maximaal 0,89 Euro per Wattpiek geworden. Onder SDE 2020-I, met 3.440,1 MWp, resp. 2.148 miljoen Euro, is dat verder gedaald naar nog maar 0,62 Euro per Wattpiek, maar liefst 30% minder dan onder de voorgaande regeling. De - geforceerde - kostenreductie voor de overgebleven beschikkingen is hard gegaan, de laatste tijd.

De meest succesvolle categorie bij zowel de aantallen als het toegekende vermogen, beschikkingen van 50-500 kWp, claimt maximaal 824,3 miljoen Euro exploitatie subsidie in 15 jaar tijd (ruim 38% van totaal - maximaal - beschikt voor PV, 2.148 miljoen Euro). De verhoudingen bij de overige categorieën zijn grofweg 26% (1-5 MWp), bijna 15% (500-1.000 kWp), bijna 14% (5-15 MWp), ruim 5% (15-30 MWp), en 1,7% (vanaf 30 MWp). De kleinste project categorie (15-50 kWp) claimt slechts max. 7,6 miljoen Euro over een periode van 15 jaar (0,4% van totale claim).

(2) Verdeling beschikkingen SDE 2020-I over type opstelling

Disclaimer.
RVO heeft in de laatste updates van haar overzichten een "typering" van de projecten opgenomen, en had aanvankelijk alleen een categorie "veldopstelling" ingevoerd. Die kwalificatie is beslist niet altijd voldoende, en soms zelfs fout. Polder PV kent meerdere SDE beschikte projecten die in zijn geheel of deels als grondgebonden project zijn uitgevoerd, maar die geen "ja vinkje" hebben gekregen van RVO voor de eerder gehanteerde typering "veldopstelling". En die zijn dus onterecht ondergebracht in de grootste categorie, "daksysteem". Bovendien zijn er behoorlijk wat - meestal kleinere - veldopstellingen gerealiseerd zonder SDE beschikking, die helemaal niet bij RVO zijn terug te vinden (voor een eerdere vergelijking tussen RVO en Polder PV data, zie deze analyse van begin 2019). Daaronder zitten onder andere Postcoderoos projecten, maar ook andere installaties die niet in publiek toegankelijke dossiers zijn terug te vinden. Polder PV kende eerder al ook enkele projecten met "ja" vinkje achter "veldopstelling" bij RVO die dat beslist niet zijn (rooftop installaties).

Later is ook een extra kwalificatie voor drijvende projecten (floating solar) ingevoerd, maar ook daarvoor gelden vergelijkbare waarschuwingen: zeker van oudere projecten is die kwalificatie helemaal niet meegenomen, soms is een floating solar installatie (slechts) een onderdeel van een groter project on-site (mengvormen met veldopstelling en/of rooftop op hetzelfde erf), etc. Ergo: we moeten blijven oppassen dat we projecten niet in de verkeerde categorieën (laten) belanden, en ons daar door laten leiden. Alleen exacte, individuele project kwalificaties, zoals Polder PV al jaren bijhoudt, kunnen de precieze toedeling garanderen. Het is de laatste jaren evident geworden, dat de RVO lijsten beslist niet 100% voldoen aan deze vereiste. Daar heeft ondergetekende in de loop der jaren meerdere voorbeelden van ontdekt. Van zeer veel projecten heb ik detail informatie, en vaak ook fotografische documentatie in archief. Dat is dus goed hard te maken.

Voor de grafieken in het huidige artikel is echter gebruik gemaakt van de kwalificaties zoals RVO die opgeeft. Die dus niet een compleet en helder beeld geeft van de werkelijke verdeling. Al blijft rooftop solar natuurlijk in alle opzichten bij de aantallen SDE projecten het grootste stempel drukken. In tegenstelling tot de SDE 2019-II regeling, zijn onder SDE 2020-I wederom enkele nieuwe drijvende zonnepark project beschikkingen als zodanig geïdentificeerd door RVO. Er zijn wel wat twijfels bij de 5 beschikkingen voor Waterschap Scheldestromen (Zeeland), omdat die allemaal rioolwaterzuiveringen betreffen. Gaat het waterschap zonnepanelen op het rioolwater in hun bezinkbassins aanleggen ? Ik heb hierover in ieder geval nog geen nadere info gevonden, wel dat het waterschap, net als diverse andere collega bedrijven, hun RWZI's o.a. middels toepassing van zonne-energie wil verduurzamen (dat betreft echter in de meeste gevallen veldopstellingen, en soms wat kleinere rooftops on-site).

Wel lijkt de kwalificatie bij RVO kennelijk steeds beter en gedisciplineerder gehanteerd voor nieuwe projecten, omdat daar ook naar wordt gevraagd in de aanvraag formulieren op de website. Zo ook onder de SDE 2019 en 2020 jaar rondes, waar nu naast "daksysteem" (nog steeds allergrootste hoeveelheid projecten) ook standaard "veldsysteem" is verschenen in de overzichten. Die rap in belang toegenomen categorie van grondgebonden installaties, was onder SDE 2019-II zelfs de belangrijkste van allemaal, wat capaciteit betreft. In SDE 2020-I is dat aandeel op het totaal echter een stuk minder, maar nog steeds significant.

Verder gaat de "uitsplitsing" van RVO nog steeds niet. Dus er is ook geen - zeer belangrijke, en dus nog node missende - uitsplitsing van byzondere projecten als geluidswallen met PV (een byzonder type "veld systeem"), carports, trackers, fassade systemen, en wat dies meer zij. Die Polder PV ook al jaren wel separaat in zijn overzichten opvoert. Het is dus een "grove indeling", die hier onder wordt getoond.

Ter vergelijking, zie hier de identieke grafiek voor de voorgaande SDE 2019-II regeling, in een apart tabblad. Ook daaruit blijkt, dat het
karakter van de SDE 2020-I wezenlijk anders is geweest m.bt.. de verdeling van de toekenningen, dan onder SDE 2019-II.

Uitsplitsing van de 6.882 PV beschikkingen over "type installatie", volgens de RVO toewijzingen aan 3 project categorieën (inclusief enkele drijvende installaties geoormerkt). Ook deze grafiek is qua karakter wederom "dramatisch verschillend" van die voor de najaarsronde van SDE 2019. Uiteraard het overgrote merendeel blijvend rooftop projecten, of "andere categorie niet zijnde veldopstelling of drijvend" betreffend, die niet als zodanig door RVO zijn geïdentificeerd. 6.772 van de 6.882 opgevoerde PV beschikkingen, dik 98% van het totaal aantal beschikkingen valt onder de categorie dakopstelling. Waarmee ook weer direct wordt aangetoond, dat het merendeel van het aantal project beschikkingen naar rooftop installaties blijft gaan. Dat was ook al zo onder SDE 2018-II en SDE 2019-I, alleen onder SDE 2019-II was het iets minder, 88%.

Ditmaal zijn 103 project beschikkingen (1,5% van totaal) naar zogenaamde "veldopstellingen" gegaan, wat minder dan de 121 onder SDE 2019-II, of de 105 exemplaren onder SDE 2018-II. Maar beduidend meer dan de 85 exemplaren onder SDE 2019-I. Wel blijft het bij de aantallen toekenningen veruit de minderheid t.o.v. de rooftop beschikkingen.

Er zijn ditmaal ook weer door RVO 7 beschikkingen afgegeven voor projecten "op water".

Kijken we naar de beschikte capaciteiten, is de realiteit weer sterk gewijzigd t.o.v. de voorgaande regeling, die werd gedomineerd door een zeer hoog volume voor veldopstellingen (77% van totaal capaciteit onder SDE 2019-II !). De situatie is weer genormaliseerd onder SDE 2020-I. De verhouding is wel beduidend groter dan bij de aantallen projecten, het volume aan capaciteit toegekend voor grondgebonden projecten, 531,1 MWp, is 15,4% t.o.v. het totaal toegekende volume (3.440,1 MWp). Maar het volume voor rooftop installaties, 2.890,9 MWp is ditmaal sterk dominant, 84% van totaal toegekend volume. En dus een factor 5,4 maal het volume toegekend aan grondgebonden installaties. Dit is compleet verschillend van de factor 3,3 in het voordeel van de veldopstellingen (t.o.v. rooftop), onder SDE 2019-II. Onder SDE 2019-I lag de verhouding rooftop projecten t.o.v. de veldopstellingen ongeveer op een factor 3 staat tot 1. Dat SDE 2019-II zo sterk afwijkt van de voorgaande en opvolgende SDE regeling, heeft met de enorme overschrijding van het aangevraagde budget te maken. Met name daardoor is het grootste deel van de omvangrijke stapel (kleine) rooftop projecten, met "te hoog gevraagde" basisbedragen t.o.v. de veel lager inzettende grote (veld) projecten kansloos geweest, en is dat afgewezen.

Big rooftops

De grootste beschikking voor een rooftop project valt, onder SDE 2020-I, toe aan het hoofdkantoor van Swinkels Family Brewers, bekend van Bavaria, in Lieshout (Laarbeek, NB), en heeft een beschikte capaciteit van maar liefst 15,5 MWp. Dit kan echter onmogelijk op het vrij bescheiden gebouw op deze lokatie (nog geen 2.500 m²), en is waarschijnlijk bedoeld voor een grote carport op de parkeerterreinen er omheen (en valt derhalve bij Polder PV beslist niet in de "klassieke rooftop" categorie). Bovendien wordt het te bouwen - vrij staande ? - PV dak kennelijk geleased van de beschikking houder, een van de vele dochters van Sunrock, welbekend om haar grote (plat dak) rooftop solar projecten. Wel is er eerder al een rooftop installatie met SDE beschikking van een kleine 1.300 panelen op het naburige pand met de Drankenhandel aangebracht, begin 2017.

De nummer twee bij de grote rooftop beschikkingen van SDE 2019-II is een nieuw te bouwen bedrijfspand naast het Action Distributie centrum in Echt (L.), wat zelf al 4 jaar een grote PV generator op het dak heeft liggen. Hier is de PV tak van de grote, in Oisterwijk zetel hebbende logistieke vastgoed bouwer Dokvast, Powerlinq, de beschikkinghouder. Er is voor deze nieuwbouw lokatie een beschikking verkregen van 13,8 MWp.

Nummer drie is alweer een Sunrock project, wederom op geplande nieuwbouw in het buitengebied (Klaver 5 plan) van DC centrum "hot-spot", Venlo Greenport, binnen de grenzen van Sevenum (gem. Horst aan de Maas, Limburg). Daarvoor is een 11,55 MWp grote rooftop beschikking afgegeven. Voor de portfolio van Sunrock in relatie met 2 andere grote project ontwikkelaars, zie ook het intermezzo hier onder.

Helemaal tegenover het hierboven genoemde "grote rooftop geweld" van de drie grootste beschikkingen onder SDE 2020-I, staan nog steeds een serie kleine project beschikkingen voor daken in de RVO lijst, in deze ronde zelfs 23 installaties kleiner dan 20 kWp (vorige ronde: 13 stuks). De kleinste twee exemplaren, voor een verzorgingshuis in Aalsmeer (NH), resp. een ingenieurs-bureau in Roermond (L.), zelfs op de laagst aan te vragen project grootte, exact 15 kWp. Ook al blijven de aantallen beschikte kleine projecten relatief bescheiden, er is wel een duidelijke toename in de kleinste project categorie te zien. Onder de huidige besproken laatste SDE "+" regeling, SDE 2020-I, zijn er maar liefst 355 project beschikkingen per stuk tussen de 15 en 50 kWp, met zelfs twee kleine veldopstellingen daarbij (de rest is klassieke rooftop), in de RVO lijst terug te vinden. Met een gezamenlijk vermogen van ruim 12 MWp, wat slechts 0,4% bedraagt van het totaal beschikte volume. In voorgaande rondes lagen de aantallen bij de oorspronkelijke beschikkingen op heel wat lagere niveaus bij deze kleinste project categorie: 113 stuks onder SDE 2019-II, onder SDE 2019-I 288 stuks, bij SDE 2018-II 303 exemplaren.

De bandbreedte in beschikte rooftop projecten is onder SDE 2020-I dus een factor 1.033 tussen de grootste (15,5 MWp, weliswaar een byzondere, waarschijnlijk een grote carport) en de kleinste afgegeven beschikking (15 kWp). Onder SDE 2019-II was die verhouding nog een factor 1.084 : 1.

Ook grote bandbreedte project-beschikkingen veldopstellingen

De range van de project beschikkingen in de categorie grondgebonden PV installaties loopt onder SDE 2020-I weer over een enorme bandbreedte van minimaal 26 kWp, tot zelfs een beschikking van 35 MWp, een factor 1.346 maal zo groot. In de bandbreedte voor SDE 2019-II was die verhouding zelfs nog fors groter, omdat de grootste beschikking ooit onder die regeling is afgegeven (148 MWp voor Zonnepark Dorhout-Mees te Biddinghuizen, Fl.), een factor 1.642. Onder SDE 2019-I was het verschil ook groot, factor 1.231, maar dus wel een stuk kleiner dan bij de opvolgende 2 regelingen. Het verschil in brandbreedte t.o.v. dat bij de rooftop beschikkingen onder SDE 2020-I (factor 1.033 : 1), is echter nog steeds beduidend groter. Het geeft de enorme range weer, waar onder het fenomeen "veldopstelling" kan - en zal worden - gebouwd. Van zéér klein, tot grootschalig. Alles er tussenin is (ook) mogelijk.

De kleinste beschikking voor een veld-opstelling vinden we binnen de SDE 2020-I regeling terug in het Zuid-Hollandse Reeuwijk, en wel bij de lokatie van een nieuw te bouwen woning met kantoorfunctie, in het plassengebied. Waar kennelijk een kleine grondgebonden installatie is gepland, waarvoor subsidie is aangevraagd, en ook daadwerkelijk in de vorm van een beschikking voor 26 kWp van RVO is verkregen. Een tweede kleine beschikking, voor slechts 28 kWp, is afgegeven voor het erf bij de monumentale zorgboerderij Margaretha's Hoeve in Nieuw-Vennep (NH). Deze boerderij is in beheer bij Stadsherstel Amsterdam, die probeert om zoveel mogelijk monumenten in en buiten Amsterdam te redden van verval, en ze een "tweede leven" te geven. Daarbij wordt gepoogd de opstallen en het erf zo veel mogelijk intact te houden.

De grootste beschikking is in deze laatste SDE "+" regeling een geanonimiseerd exemplaar, voor maar liefst 35 MWp. Wat, gezien de omvang, hoogstwaarschijnlijk het reeds langer bij Polder PV bekende project plan voor zonnepark Sambeeksedijk van Profin (Sustainable Energy Solutions) in het Noord-Brabantse Sint-Anthonis betreft. De beschikking staat weliswaar voor Oploo gemeld, maar dat zijn vaak bij grotere veld installaties verwijzingen naar kadastrale percelen, die in eerdere jaren onder andere benamingen of zelfs (her-ingedeelde) gemeentes vielen. De perceel nummers in de omgevingsvergunning voor zonnepark Sambeeksedijk vallen dan ook onder "Oploo", een dorp wat (tegenwoordig) een stuk meer naar het zuid-westen ligt van de werkelijke project lokatie. Hier is wel vaker verwarring over bij de beschikkingen in de RVO lijsten. Overigens staat op de website van Profin, dat er een 28 MWp project met 95.000 zonnepanelen zou worden gerealiseerd. De realiteit is hierbij vaak, dat dergelijke getallen nog lang niet in beton zijn gegoten, en dat die in het verdere plannings-stadium, en zelfs nog tot ver in de bouwfase, fors kunnen worden aangepast. Zie ook de laatste grafiek voor verdere verfijning van deze project categorie.

Ik ben wederom, vanwege het volume aan beschikkingen voor door RVO toegewezen "veldopstellingen" (ditmaal 103 stuks), weer behoorlijk wat tijd kwijtgeraakt aan het uitzoeken van het karakter, en exacte lokatie van de talloze beschikkingen voor grondgebonden projecten onder SDE 2020-I, en heb dat, tussen diverse andere statistiek projecten door, stap voor stap afgerond. Er zaten weer een dertiental anonieme beschikkingen tussen, waarvan het altijd spannend is, of daar toch geen (reeds bekend) plan aan is te koppelen. Wederom heb ik van de meeste daarvan de werkelijke lokaties kunnen ontrafelen, aan de hand van eerder mij bekend geworden info uit de enorme "pending" lijst, aangevuld met nieuwe data, deels uit omgevingsvergunningen, etc. Net als voor de voorgaande ronde, is er weer een behoorlijke aantal beschikkingen voor uitbreidingen van bestaande projecten en/of van reeds geplande, eerder beschikte project lokaties.

Veldopstellingen - diverse detail zaken

Ik heb diverse zaken rond de afgegeven beschikkingen voor veldopstellingen nog even op een rijtje gezet, de resultaten leggend naast alle mij bekende reeds opgeleverde en geplande grondgebonden zonnepark projecten en lokaties. En kom daarbij tot de volgende bevindingen over deze blijvend belangrijke categorie binnen SDE 2020-I:

Het overzicht met de cijfers over september (en voor de GvO's tm. augustus) 2020 verscheen bij CertiQ op 7 oktober 2020.

In de detail analyse hier op volgend wordt ingegaan op de wijzigingen en aanvullingen, deels grafisch verbeeld. Voor uitgebreide toelichting ter referentie, gebruik s.v.p. daarvoor het eerder gepubliceerde artikel met analyse van het augustus 2019 rapport van de TenneT dochter.

1. Ontwikkeling van aantallen gecertificeerde zonnestroom installaties

Nieuwe aantallen installaties in bovenstaande grafiek, rode curve, met als referentie de linker Y-as. In september 2020 werd een relatief bescheiden aantal netto bijschrijvingen bij CertiQ gerapporteerd, iets meer dan in augustus (281), maar met netto 343 nieuwe exemplaren nog steeds ver verwijderd van het record volume, in juli dit jaar (589 stuks).

De accumulatie is te zien aan de blauwe kolommen curve in bovenstaande grafiek. In de september 2019 rapportage is de piketpaal van twintigduizend gecertificeerde zonnestroom projecten gepasseerd. Het totaal is eind september 2020 gekomen op, voorlopig, 24.775 exemplaren (gemarkeerd datapunt rechtsboven, eind augustus was dit nog 24.432). Daarmee lijkt het waarschijnlijk, zoals in de vorige analyse voorspeld, dat in oktober, bij het huidige tempo, een hoeveelheid van 25 duizend PV projecten in het register van CertiQ zal worden overschreden. Dit is weliswaar nog steeds een zeer gering aandeel op het totaal aantal PV systemen in Nederland, wat eind 2019 al een omvang had van meer meer dan 1 miljoen installaties volgens de meest recente CBS cijfers (dominant residentieel). Maar bij de capaciteit heeft de projecten markt al in 2019 de residentiële sector stevig ingehaald, gezien dezelfde CBS data, in diverse artikelen besproken door Polder PV. En recent in een uitgebreide detail analyse nogmaals getoond (paragraaf 0(e) in analyse).

Voor alle CertiQ data geldt: Netto effect = aantal bijschrijvingen minus het aantal uit de CertiQ databank verwijderde PV-projecten per maand. Bovendien geldt ook, dat alle huidige "eerste cijfers" voor 2020, en ook die voor 2019, later nog zullen worden bijgesteld, zoals ook voor voorgaande jaren is geschied (wijzigingen voor 2018 zijn in de revisie van het CertiQ rapport over dat jaar besproken, zie ook de daar gelinkte detail analyse). Voor de eerste jaar resultaten van 2019, zie het voorlopige rapport, waarvan we later waarschijnlijk nog een forse revisie kunnen gaan verwachten.

Grafiek met de variatie in de (netto) groei van de aantallen installaties per maand (rapport) bij CertiQ. De nieuwe volumes gerealiseerde projecten per maand zijn vanwege de enorme stapel aan SDE beschikkingen die wordt uitgevoerd in 2020 t.o.v. 2019 al weer sterk toegenomen. In augustus was er een tijdelijke terugval te zien, waarna het volume in september weer wat is toegenomen. In 2019 (gele kolommen, met max., in juli, 443 nieuwe projecten) was er op dit punt al duidelijk een versnelling zichtbaar.

Na een relatief rustige start in januari 2020, zijn de groei volumes in de daar op volgende vier maanden bovengemiddeld hoog geweest, aanvankelijk culminerend in een hoge melding van 433 nieuwe projecten in april, gevolgd door 399 stuks in mei. In juni werd een record gevestigd van 465 nieuwe installaties, maar dat is in juli direct alweer gesneuveld, met 124 installaties meer (27%), leidend tot het nieuwste record van 589 nieuwe projecten in 1 maand tijd. In augustus werd een forse terugval naar netto 281 nieuwe projecten gerapporteerd. Met augustus, is september in 2020 nu de tweede maand, waarbij er (iets) mínder nieuwe projecten werden gescoord, dan in september van het voorgaande jaar (368 nieuw in sep. 2019, 343 in sep. 2020).

Mede door deze laatste twee maandresultaten voor de nieuwe aantallen projecten, is het nieuw vastgestelde maandgemiddelde voor 2020 weer wat verder afgenomen, van 411 naar een niveau van gemiddeld 404 nieuwe installaties per maand (horizontale blauwe stippellijn). Het is echter nog steeds het hoogste niveau tot nog toe, bijna 16% hoger dan het kalenderjaar gemiddelde in 2019 (horizontale gele stippellijn). Tot 2018 was er een verwarrende periode van 4 jaar waarbij ook tijdelijk negatieve groei optrad, vanwege een combinatie van langdurende her-registratie verplichtingen, en mogelijk "natuurlijke uitval" bij CertiQ.

Het maand gemiddelde in de eerste 9 maanden van 2020 is nog steeds bijna het dubbele van het kalenderjaar gemiddelde in 2018 (210 stuks/mnd), 2,6 maal dat van 2017 (158 stuks/mnd), resp. 3,9 maal dat van 2016 (105 stuks/mnd). Die kalenderjaar gemiddeldes zijn met de eigen "jaar kleur" ook in gestippelde horizontale lijnen weergegeven.

Ook deze volumes (evenals die voor de capaciteiten) zullen achteraf nog worden bijgesteld door wijzigingen in de primaire database van CertiQ. De revisie voor 2017 gaf, bijvoorbeeld, gemiddeld 143 nieuwe installaties per maand (1.717 nieuwe installaties in 2017). 9,5% lager dan uit de oorspronkelijke maand rapportages afgeleid kon worden. In de revisie voor 2018 zijn de meest recente EOY cijfers in de revisie tabel 14.706 (EOY 2017) resp. 17.399 (EOY 2018), waaruit een jaargroei resulteert van 2.693 nieuwe PV projecten (afgerond gemiddeld 224 per maand). Vergelijken we die met de cijfers volgend uit de veel eerder gepubliceerde oorspronkelijke maand rapportages (14.430 resp. 16.946), was die groei aanvankelijk 2.516 exemplaren (gemiddeld 210 per maand). Met de gecorrigeerde EOY cijfers bij CertiQ zijn er dus netto 177 nieuwe projecten bijgekomen in 2018, 7% méér (ditto bij het daar van afgeleide maandgemiddelde).

Het nieuwe jaarvolume voor 2017 kwam volgens de maandrapporten uit op 1.898 installaties. In 2018 was dat 2.516 stuks. 2019 zit inmiddels op 4.195 exemplaren netto, 67% meer volume dan in dezelfde periode in het voorgaande jaar. In jan. - sep. 2020 zijn al 3.634 nieuwe projecten opgetekend door CertiQ. Als de groei in de rest van 2020 op een vergelijkbaar niveau ligt als in de eerste negen maanden, zou het totaal dit jaar al richting de 4.800-4.900 nieuwe projecten kunnen gaan. Op het vlak van aantallen is er dus ook een zeer duidelijke groei. Wederom hierbij het voorbehoud, dat totale volumes per jaar achteraf kunnen - en zullen - worden bijgesteld door CertiQ. Ook wordt er hierbij van uitgegaan, dat de "dip" in augustus een tijdelijke is geweest (mogelijk vakantieperiode effect), gezien de grote portfolio aan SDE beschikkingen voor projecten die nog moeten worden gebouwd.

2. Capaciteit evolutie van gecertificeerde zonnestroom installaties

Voetnoot bij grafiek: de cijfers voor september 2017 zijn na vragen van Polder PV door CertiQ aangepast.
Voor de reden, zie analyse herziening september 2017 rapportage ! Ook voor juli 2019 is het aanvankelijk op 1 augustus 2019
verschenen maandrapport na interventie door Polder PV fors neerwaarts gecorrigeerd in een later gereviseerde versie.
Als klap op de vuurpijl resulteerde uit het april 2020 rapport een bizarre negatieve maandgroei van -108,5 MWp,
a.g.v. een "drie-nullen correctie" van een eerder (?) foutief ingegeven installatie door een netbeheerder.

In vergelijking met de groei van de aantallen nieuw geregistreerde gecertificeerde PV projecten (vorige grafiek), gaat het bij de netto toegevoegde capaciteit al langer om opvallende, gemiddeld substantieel grotere volumes dan wat we in eerdere jaren hebben gezien. Met name in 2018 en 2019, en voor 2020 (met name vanaf mei, maar met uitzondering van augustus). Na de heftige revisie van het nieuwe netto volume voor juli 2019 volgde een nieuw, met nog wel wat vraagtekens omgeven historisch record van 270,9 MWp in augustus, wat het vorige record in februari van dat jaar (165,0 MWp) naar de annalen verwees. In november van 2019 werd wederom een verpletterend nieuwe record toevoeging van maar liefst 409,9 MWp geregistreerd. Ook december pakte hoog uit, met 156,2 MWp.

2020 Begon met name in februari voortvarend, met het hoogste historische maandvolume in het eerste kwartaal, 204 MWp. Daarna kwam er zeer fors de klad in. Met een zwaar tegenvallende groei van 43,4 MWp in maart 2020, wat zelfs onder de toename lag in maart 2018 (70,9 MWp), en minder dan de helft van het volume in maart 2019 (97,6 MWp), is daarmee voor het eerst het kwartaalgemiddelde voor QI nu een stuk ónder dat van het voorgaande jaar komen te liggen: 101,4 MWp in 2020, t.o.v. 104,6 MWp in 2019. De bizarre negatieve maand "groei" in april kwam daar overheen (verkeerd doorgegeven project door een netbeheerder, met verregaande consequenties). Daar kon de redelijk groei van 120,1 MWp in mei, en de opvolgende nog hogere toename van 149,4 MWp in juni nog wel wat aan "corrigeren", maar duidelijk is, dat in het eerste half jaar de toename op een fors lager niveau is komen te liggen dan in 2019 (zie grafiek verderop).

Na het tussentijdse maand record van 207,6 MWp nieuwe capaciteit in juli kwam er in augustus flink de klad in, met slechts 93,7 MWp aan nieuw volume, een schijntje t.o.v. de 270,9 MWp in dezelfde maand een jaar eerder. Gelukkig werd dit in september weer goedgemaakt met het nieuwe maandrecord voor 2020, 256,9 MWp. Wat een factor 3,6 maal van het volume in september 2019 (bijna 72 MWp) is. De trend in de afgelopen twee maanden is dus precies andersom geweest, tussen 2019 en 2020.

Het maandgemiddelde is in 2020, ondanks de weer zeer hoge groei in september, nog steeds een stuk lager dan het kalenderjaar gemiddelde in 2019, te zien aan de blauwe t.o.v. gele stippellijn. Al is het t.o.v. de situatie tm. augustus (gemiddeld bijna 96 MWp) wel weer flink aangetrokken, naar 114 MWp in de eerste 9 maanden. In het hele kalenderjaar van 2019 was het maandgemiddelde 142 MWp, dus er moet flink wat volume in het laatste kwartaal van 2020 bijkomen, om enigszins in die richting te komen dit jaar. Waarbij natuurlijk ook het zeer hoge maandvolume in november 2019 in ogenschouw genomen moet worden: gaan we dit jaar ook een vergelijkbare piek krijgen ? In het februari rapport lag het maandgemiddelde in 2020 nog marginaal onder dat van 2019. Het gemiddelde in 2020 ligt wel al beduidend hoger dan het maandgemiddelde in het hele kalenderjaar 2018 (paarse stippellijn). De verwachting is nog steeds dat dit de komende maanden verder kan gaan bijtrekken, maar dan moeten de volumes in de laatste drie maanden (zeer) hoog blijven.

3. Gemiddelde capaciteit & absolute volumes PV projecten (tot en met) september 2020

Voor bespreking tot en met 2019 verwijs ik naar een vorige rapportage met november en december 2019. Als we uitgaan van de CertiQ cijfers zoals nu gepubliceerd, en "relatief weinig uitstroom" van verwijderde projecten in de data bestanden, en de maandelijkse netto toevoegingen in september 2020 combineren met de toegevoegde capaciteit in die maand, resulteert dit weer in een zeer hoog gemiddeld systeem vermogen van 749 kWp per stuk bij de nieuwkomers, in deze negende maand van 2020. Dat ligt natuurlijk aan de combinatie van "relatief weinig" nieuwe projecten, maar wel een hoge toegevoegde totale capaciteit, afgelopen maand. Het is bovendien het hoogste gemiddelde per maand in 2020, al haalt het nog niet het zeer hoge systeemgemiddelde vermogen bij de nieuwe projecten in november 2019 (1.073 kWp gemiddeld !). Er zullen ongetwijfeld enkele grotere zonneparken en/of grote rooftop projecten bij de toevoegingen in september hebben gezeten, die dat gemiddelde flink hebben opgekrikt.

Voor evoluerend systeemgemiddelde bij de totale accumulatie in het CertiQ dossier, zie paragraaf 8.

4. Kwartaal cijfers CertiQ maandrapportages - QIII afgerond

Groeicijfers per kwartaal. De volumes voor alle vier de kwartalen in 2019 gaven allen nieuwe records t.o.v. de vergelijkbare periodes in 2018 te zien. Achtereenvolgens QI 314 MWp (89% meer volume dan in QI 2018), QII 295 MWp (43% meer dan in QII 2018), resp. QIII, aanvankelijk een nieuw record kwartaal volume, 440 MWp. Wat 115% hoger ligt dan in QIII 2018 (205 MWp). Het laatste kwartaal van 2019 sloeg wederom alle records, met 653 MWp nieuw toegevoegde capaciteit. Een spectaculaire factor 2,4 maal de 274 MWp in QIV van 2018. En ook nog eens anderhalf maal zoveel volume dan in het voorgaande record kwartaal, QIII 2019.

Het eerste kwartaal van 2020 laat meteen alweer een forse trendbreuk zien. Voor het eerst sedert het derde kwartaal van 2019 is er geen toename, maar meer dan een halvering t.o.v. het voorlaatste (weliswaar: record) kwartaal, QIV 2019, te zien. QI 2020 liet een groei in de maandrapporten zien van slechts 304 MWp. Dit is zelfs iets (ruim 3%) minder dan in QI 2019, toen 314 MWp nieuw verscheen in de eerste drie maand rapportages.

QII laat een zeer laag volume zien van slechts 161 MWp, wat natuurlijk ligt aan het feit dat april een bizarre negatieve capaciteit "toename" gaf te zien van -108,5 MWp. De merkwaardige negatieve groei in april is zelfs op nog hogere niveaus terug te zien, zie paragrafen 5 en 6. Derhalve, heb ik ook in deze grafieken een nieuwe disclaimer opgenomen (wit veld met rode rand), om op die bizarre, officiële april ingave te wijzen. QII haalde mede vanwege de curieuze negatieve groei in april slechts 55% van de groei in QII 2019 (295 MWp). Ook QII in 2018 kwam op een hoger niveau uit, 206 MWp.

De hoge toevoeging in september heeft veel goedgemaakt. Hiermee is het derde kwartaal van 2020 inmiddels recordhouder voor die periode geworden in de getoonde geschiedenis, met 558 MWp. Het is wel nog steeds bijna 15% lager dan absoluut recordhouder, QIV 2019 (653 MWp nieuw volume), maar het derde kwartaal van 2020 heeft inmiddels maar liefst 27% méér nieuwe capaciteit opgeleverd, dan hetzelfde kwartaal in 2019 (440 MWp). En het is een factor 1,8 maal het volume in het "normale" eerste kwartaal dit jaar (304 MWp). Dat lijkt dus de goede kant op te gaan.

5. Half-jaar cijfers CertiQ maandrapportages - tm. september 2020

Groeicijfers per half-jaar. De Y-as geeft de nieuw gerapporteerde capaciteiten in MWp, volgens de maandrapportages in de getoonde half-jaren. Op de X-as per kolom de resultaten van de 6 maand rapportages uit de half-jaren (HI = jan. tm. juni; HII = juli tm. december) sinds 2010, tot en met het tweede afgeronde half-jaar voor 2019. Met een voorlopig nieuwe, spectaculaire record capaciteit van 1.094 MWp. Die het voorgaande half jaar record, HI in 2019 608 MWp) alweer aan diggelen sloeg, met een factor 1,8 maal zo veel toegevoegde capaciteit in dat tweede half-jaar.

Daarnaast is het "afgeronde" resultaat voor HI 2020 getoond, met het totaal volume van de eerste 6 maand rapporten van dit jaar. Goed moet hierbij beseft worden, dat de hoge "negatieve groei" in het april rapport ook zit besloten in de getoonde 465 MWp groei voor 2020 HI. Daardoor komt die groei op slechts ruim 76% van het hoge volume in 2019 HI (608 MWp). Wel is de toename in 2020 HI inmiddels 25% hoger geworden dan de gerapporteerde aanwas in 2018 HI. Zelfs als er later eventueel voor april 2020 gecorrigeerd zou gaan worden, is de vraag is of het tot nog toe "record eerste half jaar" van 2019 ge-evenaard zal gaan worden, met de blijvende actuele problemen.

Achteraan de eerste resultaten voor het tweede half jaar van 2020, gearceerd weergegeven omdat alleen de volumes in juli tm. september nog bekend zijn, bij elkaar 558 MWp. Bij de bespreking van het vorige maandrapport dacht ik, dat het hoge volume van HII in 2019 niet behaald kon worden. Echter, als de hoge groei in september wordt gecontinueerd, kan dit beslist weer op tafel komen. Veel zal afhangen van eventuele "eindejaars-rally's" met diverse grote zonneparken, die een forse invloed op het laatste kwartaal kunnen hebben.

In ieder geval zal, bij de gemiddelde groei in juli-september in de laatste drie maanden, het eerste half jaar in 2020 zeer flink overtroefd gaan worden, het volume is nu al 20% hoger. Dit, nog afgezien van een eventuele correctie van de "negatieve groei" in april. Voor een prognose van de potentiële jaargroei in het CertiQ dossier, zie paragraaf 9.

6. Kalenderjaar cijfers CertiQ maandrapportages & jaar-revisies - tm. september 2020

Deze grafiek heb ik in een eerdere analyse opgenomen om het verschil te laten zien tussen de nieuwe kalenderjaar volumes volgend uit de oorspronkelijke maand rapportages (lichtblauwe kolommen), en de volumes die volgen uit de later gereviseerde jaar rapportages (donkerblauwe kolommen). Laatstgenoemde bijgestelde "definitieve" jaargroei cijfers vindt u ook in de inset van de belangrijke verzamelgrafiek in het eerste jaaroverzicht van 2019, die ik begin dit jaar heb opgesteld. De eerste resultaten voor 2019 zijn gearceerd weergegeven, omdat de verwachting is, dat in de komende revisie (mogelijk pas laat in de herfst van 2020 ?), het EOY cijfer voor zowel dat, als voor het voorgaande jaar nog zal worden bijgesteld. En, voor 2019, mogelijk ook nog in een later rapport van CertiQ kan wijzigen. Dit naar aanleiding van vergelijkbare bijstellingen van de CertiQ cijfers in voorgaande jaren. De jaar volumes zijn de laatste jaren allemaal opwaarts bijgesteld, in 2018 ging het om maar liefst 7,5% meer jaargroei (915 i.p.v. 851 MWp), dan volgde uit de oorspronkelijke maand rapportages.

De cumulatie van de eerste 9 maandrapportages voor 2020 (inclusief "negatieve groei"-maand april) is rechts uiteraard weer gearceerd weergegeven, daar moet nog heel veel volume, voor het laatste kwartaal, bij worden geschreven. Getoonde 1.023 MWp is weliswaar relatief laag, maar wel al 20 procent méér dan het hele jaarvolume volgend uit de maandrapportages in het jaar 2018 (851 MWp). Als we van een te pessimistisch scenario "evenveel groei in de resterende maanden als in jan. tm. september" zouden uitgaan, zou je nu op 1.364 MWp groei komen in 2020. Wat al 60% hoger zou zijn dan de jaargroei volgens de maandrapportages in 2018. Maar nog steeds 20% lager dan de zeer hoge groei volgens de maandrapportages in 2019 (1.702 MWp). De verwachting blijft, dat de resterende maanden van 2020 een flinke volume groei kunnen laten zien. Hoe groot, dat moeten we nog afwachten.

7. Accumulatie van gecertificeerde PV capaciteit

De trendlijn in de grafiek is sedert de mei update, als gevolg van de tegenvallende cijfers in 2020, aangepast t.o.v. het exemplaar in de voorgaande versies. De polynoom "best fit" curve is vervangen door een voortschrijdend gemiddelde trendlijn, waarbij het gemiddelde resultaat van de laatste drie maanden wordt weergegeven. Mede vanwege de bizarre "negatieve maandgroei in april 2020", vlakte deze curve tijdelijk wat af, rechts bovenaan in de grafiek. De groei is echter gecontinueerd door de relatief hoge volumes genererende maanden mei tm. juli, de "mindere" maand augustus en, vooral, door de zeer hoge groei in september. Vandaar dat de rode lijn weer een sterk positieve stijging laat zien. Vertikale blauwe stippellijnen geven het snijpunt van de bereikte 500 MWp piketpalen ("een halve GWp") met deze curve weer. De zevende piketpaal werd in de voorzomer van 2020 bereikt. De achtste (4 GWp), was al in de vorige analyse voor augustus 2020 aangekondigd door Polder PV, en is nu ruimschoots overschreden, met alweer bijna 250 MWp.

In 2018 vond er een duidelijke versnelling van de gerapporteerde capaciteiten plaats, culminerend in een record toevoeging in december. In 2019 ging het rap verder met de toevoegingen, van ruim 51 MWp in januari, tot nieuwe maand records van, achtereenvolgens, 165 MWp in februari, bijna 271 MWp in augustus, en, tot slot, de spectaculaire, goed zichtbare bijna 410 MWp nieuwe capaciteit in november. Januari en februari 2020 voegden ook weer voor die maanden record hoeveelheden toe, 57 resp. 204 MWp. Daarna kwam, o.a. door de gevolgen van de Corona crisis, én de merkwaardige negatieve groei in april 2020, de klad er tijdelijk in. Om in mei tot en met juli wederom een "inhaalrace" te beginnen, in augustus weer tijdelijk terug te vallen, en in september weer rap in de versnelling te gaan. De progressie hangt wederom van onzekere factoren af. Zelfs al zou er later dit jaar een verdere versnelling van de uitbouw van SDE projecten kunnen plaatsvinden, de enorme "klap" in het eerste half jaar zal hoogstwaarschijnlijk niet meer opgevangen kunnen gaan worden voor hoge, laat staan record volumes voor het gehele kalenderjaar. Maar we gaan wel weer "de goede kant op".

Eind september 2020 bereikte de zonnestroom databank van CertiQ in ieder geval een geaccumuleerde gecertificeerde capaciteit van 4.248,7 MWp. Het bereiken van de eerste "gecertificeerde" GWp kostte sinds eind 2009, toen er nog slechts 22 MWp PV capaciteit bij CertiQ bekend was (gecertificeerd), 8 een een half jaar. De tweede GWp heeft minder dan een jaar gekost. De derde GWp is al binnen een periode van 6 maanden toegevoegd (tussen mei en november 2019). De vierde GWp volgde, mede vanwege de curieuze "negatieve groei" in het april rapport, 8 maanden later. Het is een van de belangrijkste redenen, waarom de netbeheerders op talloze plekken in ons land in de problemen zijn gekomen met de beschikbare netcapaciteit: ze zijn compleet overvallen door het enorme tempo van de nieuwbouw van met name de grote PV projecten. En, wat de grote zonneparken betreft: vaak in dunbevolkte gebieden met een historisch verklaarbare "krappe netcapaciteit".

Het bereikte volume van bijna 4,25 GWp in het september rapport is een factor 193 maal het volume eind 2009 (22 MWp). En al bijna 33 maal het volume in juni 2015 (129,5 MWp), vlak voordat de hoge groei bij CertiQ manifest werd. De tussenpozen tussen het bereiken van de nieuwe "500 MWp" piketpalen bij de geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteiten zijn de afgelopen drie jaar steeds korter geworden, al is die trend in het eerste half jaar van 2020 duidelijk weer gebroken, en in het tweede half jaar weer aangetrokken. Voor een nieuwe prognose voor eind 2020, gebaseerd op dit diagram, zie de grafiek in paragraaf 9.

CertiQ vs. RVO
Kort geleden heeft Polder PV in detail uit de doeken gedaan wat de resterende beschikte, resp. gerealiseerde volumes aan zonnestroom projecten onder de SDE - SDE"+" regimes zijn geweest, volgens de opgegeven of bijgestelde beschikte hoeveelheden, in de status update van 3 juli 2020. Daar is inmiddels een update van gekomen, voor september dit jaar, waar nog in detail op ingegaan zal worden. Het geaccumuleerde volume aan "ingevulde beschikte capaciteit" is 22 september bij RVO opgelopen tot 4.019,5 MWp, verdeeld over 21.829 beschikkingen.

CertiQ komt nu eind september met fysiek gerealiseerd (= niet gelijk aan beschikt volume !) 4.248,7 MWp PV capaciteit voor (gecerticificeerde) zonnestroom. Dat volume is inclusief een onbekend, waarschijnlijk gering volume "niet SDE gesubsidieerde" PV projecten*. De september update van RVO ligt dus alweer, ruim een week eerder, wat beschikte volumes betreft, 229 MWp achter op de harde realisatie cijfers van CertiQ tm. eind september dit jaar. Dit soort verschillen zal niet verdwijnen, het niveau van het gesignaleerde verschil verandert per status update van een van de beide instanties.

Fysieke realisaties (die wel bij CertiQ worden gemeld) kunnen sterk afwijken van de door RVO gehanteerde capaciteiten. Polder PV heeft daar vele honderden voorbeelden van in zijn overzichten staan ! RVO past daarnaast de laatste 2 jaar ook regelmatig het volume van de beschikte capaciteit van een toenemend aantal projecten aan in haar overzichten. Dat is altijd in neerwaartse richting. Polder PV kent daarnaast talloze projecten die (soms fors) groter zijn uitgevoerd dan dat er door RVO is beschikt bij de SDE toekenning. RVO past (vrijwel) nooit opwaarts aan, omdat hun taakstelling, vanwege de subsidie voorwaarden, slechts de "maximaal subsidiabele" capaciteit betreft. Wat daar bovenop komt, interesseert het agentschap derhalve niet, en wordt dan ook niet vermeld. Een nogal heikel thema, wat zéér slecht bekend is bij de solar community in Nederland, en waar nooit over lijkt te worden gediscussieerd.

Ook het aantal bij CertiQ ge-accumuleerde productie installaties voor zonnestroom (eind sep. 2020: 24.775 stuks) laat zich, ondanks pogingen daartoe, niet zomaar een op een vergelijken met het aantal door RVO bijgehouden, momenteel veel lager gelegen aantal beschikkingen met "ja-vinkje" (update 22 september: 21.829 stuks, niet zoals Solar Magazine claimt, 21.783). Er zijn namelijk, aan de ene kant, nogal wat projecten met meerdere beschikkingen voor dezelfde lokatie, die bij CertiQ beslist als "1 productie installatie" zullen kunnen zijn geregistreerd, afhankelijk van de opgetuigde bemetering bij complexe projecten. Aan de andere kant, loopt het register bij RVO altijd - soms zelfs zeer fors - achter op de status updates van CertiQ, zoals ik ook in mijn continu bijgehouden projecten sheet al jaren bemerk: ik heb alleen al honderden opgeleverde (netgekoppelde) grote projecten in sheet staan, die nog helemaal geen "ja" vinkje(s) bij RVO hebben gekregen (incl. nogal wat projecten met meer dan 1 beschikking per lokatie).

Hierbij komt óók nog, dat er ook niet-SDE gesubsidieerde projecten kunnen instromen bij CertiQ, waaronder talloze zeer kleine installaties die meedoen bij handel in groene stroom via platforms als Powerpeers van Vattenfall, en meer lokaal gerichte platforms zoals "Energie uit de Achterhoek" van de Gelderse energieleverancier AGEM. Al met al, is het dan ook beslist niet vreemd, dat CertiQ ver voor loopt op RVO wat aantal geregistreerde projecten t.o.v. aantal "beschikkingen met ja-vinkje" bij het Agentschap betreft. En inmiddels, met de september update, ook al weer een stuk verder is met de geregistreerde fysiek netgekoppelde capaciteit t.o.v. de verzameling voor "beschikte volumes" op 22 september jl. bij RVO.

* NB: Hardnekkige claims, dat de CertiQ databanken alleen maar projecten "met SDE+ subsidie" (beschikkingen) zouden bevatten kloppen absoluut niet. Een groot volume bij de aantallen betreft kleine projecten met oude SDE beschikkingen, zoals hier ook voor de zoveelste maal gemeld. Maar daarnaast zijn er ook projecten zónder SDE of SDE "+" subsidie, die via diverse groencertificaten platforms instromen. Het aantal of het volume daarvan (in MWp) is echter niet publiekelijk bekend, omdat dat onderscheid in de CertiQ data niet wordt gemaakt.

8. Evolutie systeemgemiddelde capaciteit bij accumulaties CertiQ dossier - een nieuw record

Met de aanhoudend sterke groei van de accumulatie van (gecertificeerde) zonnestroom capaciteit, bleef jaren lang ook de gemiddelde projectgrootte fors groeien in de cijfers van CertiQ. Maar daar is eerder dit jaar duidelijk de klad in gekomen, sedert de historische piek in februari 2020 (159,5 kWp). Al in maart kregen we te maken met een "unicum", de gemiddelde systeemcapaciteit van het totale geaccumuleerde volume nam af. Door continue instroom van behoorlijk veel nieuwe projecten, maar beperkte hoeveelheden nieuwe capaciteit, én de daar op volgende "april anomalie" (negatieve capaciteits-groei), is het systeemgemiddelde voor het eerst in zeer lange tijd een korte periode achteruit gegaan. Vanaf mei is er weer een toename te zien, en belandde dit eind juni op 156,6 kWp per project. Eind juli hadden we een nieuw record te pakken, 161,4 kWp, ondanks ook een record bij het aantal nieuw geregistreerde projecten. Vanwege het relatief gering aantal nieuwe projecten in augustus, bij een "redelijk" groot nieuw volume, en de nog grotere discrepantie in de september rapportage, blijkt dat record inmiddels in de accumulatie cijfers wederom fors te zijn verbeterd. De gemiddelde systeem capaciteit van alle bij CertiQ aangemelde dan wel overgebleven gecertificeerde installaties is namelijk verder gestegen naar 171,5 kWp per project.

Het bereikte niveau eind september is een hoge factor 30 maal het gemiddelde begin 2010. En een factor 11,4 maal zo hoog dan de minimum omvang waarvoor een SDE "+" project sedert SDE 2011 (volgens wettelijk voorschrift) wordt geaccepteerd door RVO (15 kWp, horizontale blauwe stippellijn). Ook in deze grafiek is, vanwege de trendbreuk begin 2020, afgestapt van een polynoom trendlijn, en is deze vervangen door een voortschrijdend gemiddelde lijn, met gemiddelde waarden van de laatste drie maanden (rode curve). Na een korte neerwaartse buiging tm. juni, is deze weer omhoog gebogen a.g.v. de forse toevoeging aan capaciteit in juli, de beperktere aanwas in augustus, en de weer hoge toename in de september rapportage.

In het maand rapport van maart 2019 is de gemiddelde systeemgrootte bij de accumulatie aan gecertificeerde PV installaties bij CertiQ voor het eerst boven de 100 kWp gekomen. In het december rapport van 2019 is de 150 kWp piketpaal gepasseerd.

De gemiddelde systeemgrootte van de netto toevoeging in de september 2020 rapportage lag die maand fors hoger, 749 kWp (paragraaf 3), wat weer vergelijkbaar is met de situatie over een lange periode hier aan voorafgaand, en "brekend met de tijdelijke trendbreuk in maart".

Dat het in de grafiek getoonde gemiddelde voor alle geaccumuleerde projecten normaliter een stuk lager ligt dan bij de maandelijkse toevoegingen, komt door het blijvend "drukkende effect" van de duizenden kleine residentiële PV installaties uit de eerste 3 SDE regelingen (vaak met een omvang van maar een paar kWp per stuk). De verwachting is, dat dit effect op het totale systeemgemiddelde nog lang zal aanhouden gezien hun volume. Pas als er continu véél, en ook zeer grote fysiek opgeleverde nieuwe SDE projecten gaan cq. blijven instromen bij CertiQ, zal dat effect (deels) worden opgeheven. Daarbij s.v.p. niet vergeten dat de duizenden kleine residentiële installaties ook voor 15 jaar een SDE (2008-2010) beschikking hebben (zie grafiek met de actuele [overgebleven] aantallen per grootte categorie in het eerste jaar overzicht van 2019). Dus het gros daarvan zal beslist nog tot en met 2023 in dienst zijn, en geregistreerd blijven bij CertiQ. Zonder registratie immers géén (voorschot-betalingen voor) SDE subsidie meer.

9. Totaal CertiQ volume - extrapolatie tm. eind 2020 inclusief versie "revisie jaar cijfers"

De verwachting, dat Nederland in 2019 weer een record jaar tegemoet zou gaan zien, is met de voorlopige cijfers voor de projecten markt - in casu CertiQ data - volledig uitgekomen. Een belangrijke vervolg vraag blijft luiden: hoe "groot" wordt het CertiQ volume in Corona pandemie jaar 2020 ?

Lange tijd werd er in 2019 - voor wie dat aandurfde - over mogelijk 2 GWp nieuwbouw voor heel Nederland gesproken, inclusief de gecertificeerde volumes (bijna uitsluitend SDE projecten), en de grote volumes aan residentiële en niet, of anderszins gesubsidieerde projecten. De groei is substantieel hoger geworden dan "slechts" 2 GWp", al moeten we tot eind dit jaar wachten voordat het CBS daar definitief duidelijkheid over kan verschaffen. Een laatste inschatting van het CBS ligt weer lager dan tijdens de eerste publicatie: 2.402 MWp is in het recent gepubliceerde "hernieuwbare energie rapport 2019" inmiddels 2.352 MWp groei geworden. Dit kan later beslist nog steeds worden aangepast. Voor 2020 deden aanvankelijk nog zeer grove speculaties van "mogelijk 3 GWp" de ronde. Dat was echter vóórdat een akkefietje als "de gevolgen van een Coronavirus pandemie" de ronde deed... En dat zien we nu alweer duidelijk terug in de cijfers voor dit jaar.

Hier onder ga ik daar wat alleen het CertiQ volume betreft (!) andermaal op in, met een nieuwe extrapolatie, voor eind 2020. Dit, n.a.v. de groei bij de accumulatie van de capaciteit, inclusief de wijzigingen in de laatste maandrapporten. Ook in deze versie tm. de september 2020 rapportage wederom een afschatting op basis van een extrapolatie van de gereviseerde EOY jaar cijfers van CertiQ.

Eerder maakte ik een dergelijke extrapolatie grafiek voor het eindejaars-volume van 2018 op basis van het november rapport dat jaar, waarbij ik destijds uitkwam op - zeer conservatief geschat - zo'n 1.470 MWp eind van het jaar. Het werd in het voorlopige (eerste) jaar rapport van CertiQ zelfs 1.523 MWp (weergegeven in de grafiek op basis van de maand rapportages, gele kolommen), dus ik was toen inderdaad "conservatief". In een recente versie heb ik ook de gereviseerde EOY jaarcijfers opgenomen in de vorm van een curve met groene diamantjes, waar doorheen een best fit curve (4e graads polynoom trendlijn) en prognose "de toekomst in" is getrokken (bijbehorende groene stippellijn). EOY 2018 is zelfs alweer opgewaardeerd naar 1.644 MWp door CertiQ, wat alweer 12% meer volume is dan ik aan de hand van de extrapolatie op basis van het november rapport voor dat jaar had afgeschat.

Dit, om aan te geven dat de wijzigingen van die cijfers behoorlijk kunnen oplopen. En dat daar altijd rekening mee gehouden dient te worden. Daar staat tegenover, dat er ook tegenslagen kunnen komen. Gezien de maand rapportages in met name het eerste halfjaar, is daar inmiddels in 2020 duidelijk sprake van, in de vorm van de impact van de Corona pandemie, én een curieuze negatieve maandgroei in het april rapport. Weliswaar is de groei daarna doorgegaan, maar de "klap" in het eerste halfjaar zal zeker impact gaan hebben op het jaar resultaat.

In een nieuwe, "conservatieve" lineaire extrapolatie (zwarte lijn), ben ik niet meer uitgegaan van medio 2015 als startpunt, omdat de groei daarna zeer sterk is toegenomen. Voor een vergelijkbare extrapolatie heb ik eind 2018 als begin referentie genomen (eerste vertikale blauwe stippellijn), en via het laatste maand resultaat (september 2020) lineair ge-extrapoleerd naar eind 2020 (2e vertikale blauwe stippellijn). Dit geeft een veel "logischer" conservatief scenario, dan op basis van de niet meer realistische extrapolatie over een veel langere periode, toen de "oude" groeicijfers op een véél lager niveau lagen. Met deze extrapolatie komen we inmiddels op een mogelijke accumulatie, eind 2020, van zo'n 4.600 MWp uit, weergegeven rechts van de rechter Y-as (een stuk hoger dan in de augustus update, toen kwam ik op 4.470 MWp). Daarbij natuurlijk de aanname, dat er niet nog meer nare verrassingen uit de goochelhoed worden getoverd, dit jaar.

Ten tweede. Gaan we uit van de best fit trendlijn door de maand resultaten, nog conservatiever dan voorheen, 3e graads polynoom (rode curve), en bepalen we daarvan het snijpunt met genoemde blauwe stippellijn, komen we ditmaal op hetzelfde niveau uit, 4.600 MWp (idem in de vorige update). Dit is een voorlopige "educated guess" voor het geaccumuleerde CertiQ volume, eind 2020 (een forse 130 MWp meer dan in de vorige update). Waarbij nog steeds het uitgangspunt is, dat in het laatste kwartaal een forse verdere inhaalslag "kan" worden gemaakt om het verlies in de eerste jaarhelft (deels) te kunnen compenseren. Ook, omdat er duizenden SDE beschikkingen een relatief korte realisatie periode hebben, en er weliswaar een jaar verlenging is toegezegd, a.g.v. een aangenomen motie van vd Lee / Sienot. Maar dat ene jaar nog steeds als (te) krap kan worden gezien door de ontwikkelaars, en men haast wil maken om zoveel mogelijk projecten toch nog "op tijd" gerealiseerd te krijgen.

Zouden we bovengenoemde ruim 4,6 GWp EOY 2020 voor haalbaar houden, zou dit t.o.v. het nog voorlopige EOY cijfer voor 2019 (3,2 GWp) een jaargroei kunnen opleveren van zo'n 1.375 MWp aan uitsluitend gecertificeerde PV capaciteit in 2020.

Gaan we, een stuk riskanter, gezien de veel langere prognose periode vanaf het laatst bepaalde, bekende "harde" datapunt (EOY 2018 - 1.644 MWp) van de trendlijn door de EOY cijfers voor de door CertiQ gereviseerde cijfers (groene punten, ditmaal een best-fit 4e graads polynoom curve), zouden we op basis van die prognose nog veel hoger uitkomen, rond de 5.150 MWp (groen cijfer rechts). Vanwege de grote onzekerheden rond de langer durende impact van de Corona virus pandemie, inclusief een tweede "golf" van de uitbraak, houden we voorlopig het conservatievere scenario (4.600 MWp EOY 2020) aan. Waarbij de realiteit uiteraard altijd nieuwe verrassingen, zowel in opwaartse, als in neerwaartse zin, zal kunnen tonen.

10. Gecertificeerde zonnestroom productie tm. augustus 2020 - na record juni terugval en curieuze opleving

De "gemeten" producties van gecertificeerde zonnestroom worden door CertiQ ook in hun maand rapportages weergegeven, en wel over de daar aan voorafgaande maand. Dit zijn, wederom, altijd minimum inschattingen, omdat er vaak nog de nodige productie cijfers "na worden geleverd". De grootste volumes zijn wel al bekend, in de rapportage maand, volgend op de verslag-maand. Na het laatste historisch record volume in juni 2019, vielen de productie cijfers stapsgewijs weer terug, in het ritme van de seizoenen. Met de later toegevoegde (eerste) resultaten tot en met juni 2020 hadden we wederom, na het record volume in mei, een nieuw productie record te pakken, van maar liefst 509 GWh. Wat, gezien de combinatie van zeer zonnig weer in juni (volgens het KNMI), én de capaciteits-toevoegingen in de maanden januari tm. mei, weer geen verrassing is. Echter, in juli, bij het KNMI ingeboekt als "vrij normaal" wat de instralings-duur betreft, is er een duidelijke, flink neerwaartse - voorlopige - productie vastgesteld door CertiQ, van slechts 392 GWh. Maar liefst 23% minder dan in record maand juni ! Hier lijkt het een en ander aan productie nog te moeten worden bijgeschreven, want het verschil met juli is beslist opmerkelijk, en slecht verklaarbaar.

Dit blijkt ook wel uit het laatst bekende cijfer. In het september rapport werd door CertiQ namelijk voor de maand augustus een flink hógere productie gemeld, dan voor de voorgaande maand, 435 GWh. Dat is maar liefst 11% méér (voorlopig) gemeten productie dan in juli ! M.b.t. augustus stelt het KNMI, dat het zeer zonnig is geweest, met gemiddeld over het land 229 zonuren t.o.v. het officiële langjarige gemiddelde van 195 zonuren, dus ruim 17% meer. Voor juli stelde het KNMI landelijk 217 zonuren vast ("vrijwel normaal" voor die maand). In augustus is de zonneschijn duur dus 5,5% langer geweest dan in juli.

Het aantal zonneuren is wel gerelateerd aan, maar beslist niet 100% rechtlijnig in verhouding tot de fysieke zoninstraling, die doorslaggevend is voor de productie van zonnestroom. Anton Boonstra houdt al enkele jaren de horizontale instraling cijfers van het KNMI nauwkeurig bij in maandelijkse tweets. Voor juli 2020 stelde hij een gemiddelde hoeveelheid instraling in het horizontale vlak voor heel Nederland vast van 154,7 kWh/m². In augustus dit jaar was dat echter niet meer, maar wat mínder dan in juli, 143,6 kWh/m², met als extra toevoeging, "sommige provincies hebben meer zon gezien dan vorig jaar, andere minder". Dus ondanks meer zonuren dan in juli, is de fysieke instraling toch minder geweest in augustus. Zelfs 7% minder. Dit is dus in tegenspraak met de trend bij de uitgegeven Garanties van Oorsprong bij CertiQ (zie grafiek hier onder), en ook met de al twintig jaar gemeten en gepubliceerde maandproducties bij het PV systeem van Polder PV. Wat al die jaren minder productie laat zien in augustus dan in juli. Zowel in absolute zin, als gemiddeld over alle jaren.

De conclusie van Polder PV luidt: kennelijk moeten er nog heel veel GvO's voor met name de maand juli achteraf worden toegevoegd door CertiQ, en is er voor die maand een behoorlijke achterstand ontstaan in de registraties (oorzaak: onbekend).

In bovenstaande grafiek in magenta de geaccumuleerde gecertificeerde PV capaciteit in de CertiQ databank, cumulerend in, voorlopig, 4.248,7 MWp in het september 2020 rapport (geel omrand punt rechtsboven, 5 maanden na de bizarre, met signaal venstertje weergegeven "dip" in april, referentie: linker Y-as). Na het - voorlopige - productie record van 508,7 GWh in juni 2020 (rood omrande datapunt in de blauwe curve), is de nu bekende productie van gecertificeerde zonnestroom geregistreerd in juli, opvallend, flink lager, 391,7 GWh (referentie: rechter Y-as, in GWh garanties van oorsprong toegekend per maand). Juni 2020 had 83% meer GvO's toegekend gekregen dan in juni 2019 (record maand in dat jaar, met 278,1 GWh) ! Juli 2020 zit "slechts" 43% hoger dan de destijds gemeten voorlopige productie in juli 2019.

Zoals gemeld, ligt augustus 2020 onverwacht fors hoger dan juli, op 435,0 GWh, ruim 11% méér, wat niet in lijn is met de verwachtingen (zie discussie boven de grafiek). Wel is deze hoeveelheid al 63% hóger dan de uitgifte in het maandrapport van augustus 2019 (267,3 GWh), wat wel logisch is. Ondanks het feit dat augustus 2020 1% minder instraling op het horizontale vlak gaf te zien dan in dezelfde maand in 2019, is er in de tussentijd zoveel nieuw PV volume bijgebouwd, en bijgeschreven bij CertiQ, dat zo'n enorme stijging goed kan worden verklaard. Al die nieuwe producties komen namelijk bovenop de output van de reeds langer geregistreerde, grote hoeveelheid projecten bij deze TenneT dochter.

Ter vergelijking: in het augustus 2020 rapport van CertiQ, waarin ook de "grijze stroom" productie in aparte certificaten wordt weergegeven, werd voor elektriciteit productie uit steenkool én de productie van kerncentrale Borssele in die maand gecombineerd een beduidend minder grote hoeveelheid weergegeven, dan voor alleen zonnestroom (229 + 153,6 = 382,6 GWh t.o.v. zon, 435 GWh).

Zoals reeds opgemerkt, kunnen dergelijke GvO volumes in latere bijstellingen nog gaan toenemen, omdat er altijd vertraging zit in de verstrekking van deze groencertificaten, met name voor de kleinere installaties. Het is waarschijnlijk, dat de volumes aan GvO's uit te geven voor augustus 2020 (en, vooral, voor de maand juli) daar alweer flink overheen zullen gaan.

Rechts onderaan in de grafiek zijn de vier meest recente, herkenbare "winter-dips" zichtbaar (blauwe pijlen). Deze worden steeds "hoger", vanwege de continu toenemende capaciteiten, en de daarmee gepaard gaande - relatief geringe winterse - producties in die maanden, die bovenop de producties van de al langer bestaande installaties worden gestapeld. De logische verwachting is, dat december 2020 en januari 2021 weer op een veel hoger niveau zullen eindigen, dan de eerder gerapporteerde resultaten voor die wintermaanden in 2019 / 2020.

11. Andere cijfers zonnestroom certificaten CertiQ

CertiQ geeft ook al jaren per maandrapport een cumulatie van alleen de gecertificeerde, van Garanties van Oorsprong (GvO's) voorziene producties van de laatste 12 maanden op. Daarvoor werd wederom een nieuw record, van 3.379 GWh zonnestroom in een jaar tijd genoteerd (bijna 3,4 terawattuur, 91% van de 3.701 GWh compleet gemeten in 2019, van kernsplijter Borssele). Ten opzichte van die cumulatie in het voorgaande maandrapport is het verschil weer opgelopen, tot bijna 276 GWh. In juni werd door CertiQ nog een historisch record verschil volume van maar liefst 300 GWh vastgesteld t.o.v. de voorgaande rapportage.

CertiQ publiceert ook import- en export cijfers van GvO's voor zonnestroom. Die waren in september dit jaar 22,2 GWh import (nog steeds flink lager dan het hoogste volume in 2020, 94,1 GWh in mei). Respectievelijk 63,0 GWh voor ge-exporteerde zonnestroom certificaten (februari zat dit jaar nog wat hoger, op 78,6 GWh). Voor de accumulaties van de laatste 12 maanden waren de hoeveelheden 564,9 GWh (import) resp. 340,2 GWh (export). De langjarige maandgemiddeldes in de periode januari 2016 tm september 2020 waren als volgt: 75,2 GWh/mnd (import) resp. 11,1 GWh/mnd. Veel meer (netto) import dan export, waarmee een klein deel van de nog steeds sterk fossiele stroom consumptie "administratief wordt vergroend".

De maand met de hoogste import van zonnestroom GvO's was, vanaf de eerste rapportages in 2014, juli 2016 (310,0 GWh), de hoogste export vond plaats in december 2019 (79,8 GWh). De voortschrijdende 12-maand accumulaties vonden hun hoogtepunten in oktober 2018 (import 1.830,7 GWh), resp. maart 2020 (export 372,7 GWh).