NAAR INDEX PAGINA

^ TOP

---

4 maart 2020: Laatste "klassieke" SDE"+" ronde (voorjaar 2020) naar verdubbeld budget. De zenuwen omtrent het verloop van de energietransitie beginnen aardig hoog op te lopen in Den Haag. Met het Urgenda vonnis, waartegen tevergeefs door de staat werd geprocedeerd tot aan de Hoge Raad, vers in het geheugen, is nu het volgende piketpaaltje gezet door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Dat werd echter weer niet, zoals te doen gebruikelijk, op de website van het ministerie zelf gepubliceerd. Maar (tot aan upload van dit artikel) slechts op de website van de Tweede Kamer*.

In deze brief sorteert Wiebes voor op de impact van de motie van Van der Lee, om voor 1 april 2020 de Kamer te informeren over de extra maatregelen die nodig zijn om de CO2 uitstoot te beperken (zoals afgedwongen in het Urgenda vonnis). Hij gaat het budget voor de komende SDE 2020 I ronde, de laatste die nog volgens de officiële "SDE+" systematiek werkt (kern doel: zoveel mogelijk duurzame energie opwekking tegen de laagste kosten), voordat (in het najaar) wordt overgestapt op de "verbrede SDE++ systematiek" (prioriteit: CO2 besparing), verdubbelen. Die ronde moet al op 17 maart a.s. opengaan, vandaar dat Wiebes nu die brief aan de Tweede Kamer heeft laten verzenden.

Met enige moeite was dat bij elkaar geschraapte budget namelijk maar 2 miljard Euro, voor SDE 2020-I. Dat gaat nu dus 4 miljard Euro worden. Wiebes krijgt dat voor elkaar, door "een deel van het beschikbare SDE+(+) budget naar voren te halen".

Wiebes claimt dat, ook door het grote aantal projecten ingediend voor de najaarsronde van SDE 2019 (waar een immens deel aan zonnestroom projecten sowieso van zal zijn afgevallen, omdat ze pas vanaf fase II zijn ingediend, terwijl fase I al overtekend was), "een groter deel van de beschikbare projecten met een korte realisatietermijn, zoals zonprojecten, op korte termijn tot realisatie [zullen] komen". Hij doelt daarbij echter vooral ook op de uitval uit SDE 2019-II, die daarmee "een tweede kans" zou kunnen krijgen. Ook projecten waarvoor toen nog (deels) vergunningen ontbraken, zouden nu die kans kunnen gaan grijpen, maar dan gaat ook de deur echt dicht voor klassieke SDE"+" projecten. Vanaf het najaar moeten alle technologieën "die CO2 reduceren", dus helaas ook de fossiele productie industrie in het zadel houdende CCS afvang, met elkaar in de ring voor hetzelfde budget. En zal de speelruimte voor alleen energie (of, in het geval van PV, elektriciteit) opwek beslist veel kleiner gaan worden.

Mijn voorspelling is, overigens, dat, zelfs met verdubbeling van het budget tot 4 miljard Euro in SDE 2020-I, deze alsnog extreem overtekend zou kunnen gaan worden, gezien de taferelen die we hebben gezien bij SDE 2019-II. Een regeling die nog 5 miljard Euro budget tot haar beschikking had, én de eerste tranche, waarbij de verplichte transport indicatie op voorhand al een "potentiële remmende factor" zou kunnen zijn geweest bij de aanvragen. De overtekening van die regeling was maar liefst 81% (ruim 9 miljard Euro aangevraagd, slechts 5 miljard Euro beschikbaar), voor historische cijfers van die voorlaatste regeling t.o.v. haar voorgangers, zie mijn artikel van 21 december 2019.

We gaan zien waar dit schip weer zal gaan stranden. Veel succes met de aanvragen, vanaf 17 maart aanstaande.

* De Kamerbrief verscheen na publicatie van dit artikel alsnog (ook) op de website van MinEZK. En wel, alhier

Openstelling SDE+ voorjaarsronde 2020 (brief van Wiebes aan de Tweede Kamer, 4 april 2020)

Miljarden voor zonnepanelen eerder beschikbaar (nieuwsbericht NOS, 4 april 2020)

Gerelateerd:

Motie van het lid Van der Lee over voor 1 april 2020 een aanvullend pakket klimaatmaatregelen presenteren (website Tweede Kamer, 17 november 2019)

Gewijzigde motie van de leden Van der Lee en Sienot over ontheffing voor partijen met een SDE-beschikking die nu nog geen aansluiting of transport krijgen (32813-429) (website Tweede Kamer, 19 december 2019).

SDE+ najaar 2019: nog geen beschikking en nu? (RVO, 28 februari 2020)

Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) (RVO, actuele stand van zaken komende rondes)

---

4 maart 2020: Eerste - voorlopige - cijfers CBS voor energie uit hernieuwbare bronnen 2019, inclusief zonnestroom - jaargroei 2.402 MWp. Het CBS heeft vroeg dit jaar reeds cijfers voor capaciteits-evolutie en productie van elektra uit hernieuwbare bronnen gepubliceerd. Er is een record volume van 21,8 TWh aan duurzame elektriciteit geproduceerd. In het overzicht van CBS ook eerste cijfers voor de evolutie van zonnestroom. Zoals verwacht mocht worden geven deze eerste cijfers reeds het beeld weer wat we al lang van de markt hadden. 2019 is ook een record jaar geweest voor de evolutie van zonnestroom. De opgestelde capaciteit zou zijn toegenomen van 4.522 MWp EOY 2018 tot een spectaculair volume van 6.924 MWp EOY 2019. De resulterende jaargroei in 2019 zou derhalve al 2.402 MWp hebben bedragen. Cijfers die niet ver verwijderd liggen van die gepubliceerd in het recent gepubliceerde Nationaal Solar Trendrapport (6.931 MWp EOY, 2.408 MWp YOY). Hierbij wel de waarschuwing, dat CBS aan het eind van elk kalenderjaar de capaciteit en productie in het voorafgaande jaar nog flink kan wijzigen, wat de laatste jaren altijd in opwaartse richting is geweest. Dit geldt trouwens voor alle cijfers, waarvan het CBS nu de eerste versies heeft gepubliceerd.

Algemene trends

In 2018 nam de productie van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen met 11% toe, tot 18,5 TWh (1 TWh = 1 miljard kWh), in 2019 is dat alweer 18% meer geworden, 21,8 TWh. Windenergie had als vanouds het hoogste aandeel in die productie mix, 49%, maar is, doordat het een relatief matig windjaar was, met ook nog eens weinig groei van opgestelde capaciteit, duidelijk terug gezakt t.o.v. de 54% in 2018. De productie groeide wel, met een relatief bescheiden 7% t.o.v. 2018, naar een volume van ruim 10,7 TWh in 2019. Opvallend is, dat het aandeel biomassa bij de (duurzame) elektriciteitsproductie, 26% (in 2018 nog 25%), nu al bijna door de sterke toename bij zonnestroom, 24% (2018 nog 20%) is ingehaald. Gezien het enorme tempo waarin zonnestroom capaciteit daadwerkelijk wordt gerealiseerd, en een waarschijnlijk goede productie (ook versterkt door gemiddeld steeds meer lichtinval in het horizontale vlak), is te verwachten dat het aandeel t.o.v. biomassa de tweede plaats zal gaan innemen binnen korte tijd.

^^^
Grafiek gegeven door CBS in hun artikel van 4 maart 2020, met de evolutie van de productie mix van hernieuwbare
bronnen in de jaar reeks 2010-2019. De eenheid is in miljard kWh (= terawatturen). Polder PV heeft voor 2010 en 2017-2019
de optellingen toegevoegd (zwarte cijfers bovenaan de kolommen). Let op dat 2019 nog zeer voorlopig is, en nog kan wijzigen.
Cijfers tm. 2018 zijn definitief, volgens opgaves van het CBS.

Ten opzichte van het totale elektriciteits-verbruik in Nederland, is het aandeel van elektra opwek uit hernieuwbare bronnen binnen de landsgrenzen gestegen van 15 naar 18% in de jaren 2018 en 2019. Elektriciteit is slechts een deel van de totale hoeveelheid energie uit hernieuwbare bronnen (naast warmte en motorbrandstoffen).

Zonnestroom

Opvallend is, dat het CBS, waarschijnlijk voor het eerst na een aankondiging in hun rapportage over "hernieuwbare energie in 2018", een verklaring heeft gegeven voor de wijze waarop de cijfers over zonnestroom productie tot stand komt. Die wordt grotendeels nog steeds berekend met hulp van een standaard (verouderd) kengetal, voor een fictieve populatie halverwege het kalenderjaar, maar er is wel iets nieuws bijgekomen:

"Met ingang van verslagjaar 2018 wordt in de berekening van de productie van zonnestroom de sterkte van de instraling van de zon meegenomen. De sterkte van de instraling in 2018 was 14 procent hoger dan het langjarig gemiddelde waardoor de uitkomsten voor zonnestroom hoger uitkomen dan eerder gepubliceerd".

NB: 2018 was een recordjaar qua instraling, in 2019 was dat minder, dus zal er met minder hoge correcties gerekend moeten zijn. Nog niet duidelijk wordt, hoe die berekening dan verder tot stand komt. Bijvoorbeeld, of er ook rekening wordt gehouden met de instralingsverschillen per maand, of dat er een gemiddelde meer opbrengst factor wordt gehanteerd. In een andere tabel van het CBS, zijn de kennelijk berekende maandelijkse producties in GWh (1 GWh = 1 miljoen kWh) terug te vinden. Voor de laatste twee jaren heb ik die gegevens hier onder weergegeven (CBS grafiek, data tm. november 2019 voorhanden). Duidelijk is, dat de maandelijkse producties fors toenemen, met name in de zomermaanden, als er sowieso veel meer licht voorhanden is dan in de wintermaanden. Het berekende record ligt inmiddels in de maand juni 2019, waarin volgens het CBS 802 GWh zonnestroom zou zijn geproduceerd. Zouden we dat in de welbekende "huishoudelijke verbruiken" willen uitdrukken, en we nemen als gemiddelde netafname per huishouden de door CBS apart bijgehouden cijfers tm. 2018 (analyse Polder PV), 2.790 kWh/HH.jr, zou die record maand opbrengst het equivalent zijn van het jaarlijkse stroomverbruik van zo'n 287 en een half duizend van dergelijke "gemiddelde huishoudens".

^^^
Door CBS gegenereerd diagram uit de Open Data tabel "Elektriciteitsbalans; aanbod en verbruik".
Door Polder PV geselecteerd: maandproducties zonnestroom (in GWh/maand),
van januari 2018 tm. november 2019, het laatst bekende resultaat).

Ik lees uit de hier boven geciteerde opmerking van het CBS in ieder geval nog niet, dat er serieus gekeken wordt naar de geijkt bemeten, inmiddels al enorme populatie bij CertiQ ingeschreven (grotendeels SDE gesubsidieerde) zonnestroom projecten. Daar moeten onderhand toch zeer serieuze, grote aantallen, en betrouwbare meetdata vandaan te halen zijn. Hoogst curieus dat dit nog steeds niet geschiedt.

Het CBS stelt, dat uit hun berekeningen, zou volgen, dat de zonnestroom productie in Nederland sterk is gestegen, van 3,7 naar 5,2 terawattuur (een groei van ruim 40%). Het totale stroom verbruik was in 2018 112,6 TWh. Gezien de reeds bekende kwartaal verbruiken, lijkt het er op, dat 2019 daar niet significant van af zal wijken. Houden we 113 TWh aan, zou de nationale zonnestroom productie in 2019 dus al mogelijk 4,6% van de consumptie van stroom hebben bereikt. En de groei blijft voorlopig nog wel even doorzetten.

In bovenstaande grafiek heb ik kalenderjaar 2019 toegevoegd aan de historische reeks, die tm. 2018 in ieder geval (op afrondings-verschillen na) ongewijzigd is gebleven t.o.v. het exemplaar uit de update van 19 december 2019. Ik heb de eerdere jaren nu ook weg gelaten, de data zijn vanaf 2010 weergegeven.

De groei is fenomenaal. Zowel de eindejaars-accumulaties (blauwe kolommen), als de jaarlijkse groei cijfers (oranje kolommen, beiden met als referentie de rechter Y-as, in MWp), blijven nog steeds rap toenemen. 2019 voegde, met de nu nog zeer voorlopige eerste cijfers (kolommen gearceerd), 2.402 MWp toe (791 MWp meer dan de jaargroei in 2018, toename van die jaargroei dus 49%!). Waarmee de eindejaars-accumulatie al is toegenomen, van 4.522 MWp eind 2018, tot een spectaculaire 6.924 MWp, eind 2019 (toename 53%). Deze eerste cijfers liggen dicht bij de data gegeven in het Nationale Solar Trendrapport wat eerder dit jaar verscheen (2.408 MWp jaargroei, 6.931 MWp eindejaars-accumulatie in 2019). Maar, zoals gezegd, deze kunnen best nog wel fors gewijzigd worden. Vooral ook, omdat de markt al zeer omvangrijk is, en eventuele bijstellingen door het CBS (definitieve verwacht eind 2020) ook nogal groot kunnen gaan worden. Voor een staatje van historische bijstellingen van eerdere jaar opgaves, zie het exemplaar gepubliceerd in mijn december update eind vorig jaar. Neem daarbij goed notie van het feit dat het uiteindelijke EOY cijfer voor 2018 door het CBS met 5,2% opwaarts werd bijgesteld t.o.v. de allereerste afschatting. Als een vergelijkbaar - hypothetisch - percentage op het huidige eindcijfer voor 2019 zou worden toegepast, zou je al op een verschil van 360 MWp (opwaarts) kunnen uitkomen. Dit is natuurlijk speculatie. In 2017 was de bijstelling veel kleiner, 1,6% bij het eindejaars-volume.

In de grafiek is ook een grijze stippellijn curve getoond waarbij het procentuele verschil in de jaargroei in jaar X wordt vergeleken met dat van jaar X-1 (referentie: linker Y-as). Hierin kunnen forse fluctuaties optreden, zoals de flinke terugval bij de jaargroei toename tussen 2013 en 2014 (vooral effect van budget overschrijding nationale subsidie regeling voor particulieren medio 2013). Daarna zien we weer een flinke groei van die verschil percentages, van jaar tot jaar. We zien daarbij twee piek-jaren wat toename van de jaargroei betreft, 2015, 45%, en, vooral, 2018, met 108% hogere jaargroei dan in 2017. De toename van de jaargroei in 2019 is weer beduidend minder geworden, 49% t.o.v. YOY 2018, maar nog steeds spectaculair. Het wordt, bij een markt die al zeer grote volumes per jaar afzet, steeds moeilijker om die groei "substantieel te laten toenemen" in het opvolgende jaar. Een groei van bijna de helft t.o.v. het voorgaande jaar is, zeker voor Nederland, in 2019, zonder meer "uitermate bemoedigend" te noemen. Als we dergelijke dubbele groeicijfers aan kunnen houden, kan het totale volume rap toe blijven nemen.

"Segmentatie"
Het CBS stelt ook, dat de groei in 2019 voor het aller grootste deel is gekomen uit "nieuwe grote installaties op daken van gebouwen, en op de grond", 1.700 MWp van de 2.402 MWp groei in dat jaar. Kennelijk suggereert het CBS hier, dat het residentiële volume ruim 700 MWp zou kunnen zijn geworden? In 2018 was de groei daarvan 611 MWp (zie EOY accumulaties, 3e grafiek). Wat zou betekenen, dat de groei in dat historisch belangrijke segment in 2019, nog steeds, in een tijd dat "het afscheid van klassiek salderen" rond zingt, 15% zou zijn geweest t.o.v. het jaar volume in 2018. Een opmerkelijk resultaat.

Het is nu wachten op bijstellingen van deze nog zeer voorlopige cijfers. Daarvoor moeten we geduld betrachten. Medio dit jaar komt een eerste bijstelling. De waarschijnlijk definitieve cijfers voor het jaar 2019 volgen pas eind 2020.

De eerste twee grafieken in dit artikel zijn ontleend aan het nieuwsbericht, en van Open Data registers van het CBS

Productie groene elektriciteit in stroomversnelling (CBS, 4 maart 2020)

---

2 maart 2020: Hoge groei zonnestroom capaciteit Enexis volgens jaarverslag - maar resultaten nog ambigu. Enexis heeft haar jaarverslag over 2019 gepresenteerd. Naast veel financiële en organisatorische informatie over het bedrijf in het voor de netbeheerder zeer intensieve jaar, zijn ook eerste data over zonnestroom gepubliceerd. Die zijn echter niet erg helder weergegeven, dus we houden in dit artikel nog een slag om de arm waar het eventuele onduidelijkheden of mis-interpretaties betreft. En eventuele latere bijstellingen.

OPGELET! Update 9 maart 2020 - Analyse "zonnestroom data Enexis" door Polder PV deels terug getrokken - toevoeging 9 maart 2020 !

Mede gezien de soms uitermate verwarrende cijfers die Enexis in het verleden heeft gepubliceerd, was Polder PV niet "gerust" op met name de "capaciteit" grafiek die Enexis in haar jaarverslag over 2019 had gepubliceerd (2e grafiek op pagina 19 van het jaarverslag, hier onder weergegeven). En waar Polder PV op 2 maart o.a. commentaar op had gegeven.

^^^
De "verdachte" grafiek in het jaarverslag 2019 van Enexis. Niet "alleen zonnestroom capaciteit", zoals aanvankelijk
leek te worden gesuggereerd, maar "alle duurzame opwek opties gestapeld" (in MW). Bovendien, uitsluitend grootverbruik
aansluitingen betreffend, exclusief (dominant residentieel) installaties achter kleinverbruik aansluitingen ...

Ik heb daarover navraag gedaan, en vandaag kwam de onthutsende mededeling, dat die grafiek niet (alleen) "opgesteld vermogen aan PV installaties" bevat. Maar, ten eerste, dat de kolommen een cumulatie zijn van "duurzame opwek zon, wind, biomassa én waterkracht". Ten tweede, zou dit ook nog alleen de in bedrijf zijnde grootverbruik aansluitingen (GVB) betreffen (!). Ergo: kleinverbruik (KVB) valt hier ook nog eens buiten ! Uit die grafiek kunnen we dus beslist nog niet degelijk onderbouwde cijfers van de jaargroei van alléén zonnestroom installaties afleiden. Omdat KVB ontbreekt, en omdat er meerdere (soms hoge impact makende) opties als wind en biomassa bij zitten. Hoe die capaciteiten dan zouden zijn opgeteld vertelt het verhaal nog niet eens, want die zijn natuurlijk bij, bijvoorbeeld, PV-installaties, windturbines, en biomassa centrales, volkomen onvergelijkbaar, gezien de sterk verschillende capaciteitsfactoren per deeloptie.

Het enige wat nu aan de hand van die grafiek kan worden gezegd, is dat de accumulatie van opgestelde capaciteit van duurzame productie installaties achter (uitsluitend) GVB aansluitingen bij Enexis in 2019 is toegenomen van 1.893 MW (EOY 2018) naar 2.476 MW (EOY 2019), wat resulteert in 583 MW jaargroei. Wat slechts 4,5% hoger ligt dan de 558 MW jaargroei in 2018. Wat het aandeel van PV capaciteit binnen die 583 MW GVB capaciteits-toename is geweest, is nog onduidelijk, maar zal beslist op een hoog niveau hebben gelegen, gezien de nationale jaargroei cijfers.

Vanwege bovenstaande, moet ik mijn eerdere uitlatingen over deze tweede grafiek terugtrekken. Ik heb de betreffende tekst passages hier onder in het origineel laten staan, maar ze lichtgrijs gemaakt i.v.m. "incorrecte interpretatie van een extern gepubliceerde grafiek zonder goede uitleg". De overige commentaren houd ik hier overeind. Het is, helaas, niet de eerste keer, dat ik een artikel over cijfers van Enexis achteraf heb moeten aanpassen. Hopelijk wordt de publicatie policy bij deze netbeheerder grondig herzien, en worden er voortaan alleen maar kristalheldere data gepubliceerd die niet voor meerdere uitleg vatbaar zijn...

Peter J. Segaar / Polder PV (9 maart 2020).

Zoals de vlag er nu bijhangt, lijkt Enexis eind 2019 al (minstens) 2.476 MWp aan PV capaciteit te hebben geaccumuleerd, en heeft ze daarmee, zoals eerder al voorspeld door Polder PV, beduidend afstand genomen van het volume bij de grootste netbeheerder, Alliander. Wel lijkt de jaargroei in 2019, 583 MWp volgens deze eerste cijfers, slechts zeer matig, 4%, hoger te zijn geweest dan de jaargroei in vorig record jaar 2018. Ook het totaal aantal PV installaties bij Enexis lijkt inmiddels een stuk hoger te zijn dan bij Alliander. In dit artikel een nadere beschouwing van deze eerste gepresenteerde data door Enexis.

Intro

Zoals gebruikelijk, bevat het 140 pagina's lange jaarverslag veel financiële informatie over het wel en wee van het inmiddels 10 jaar zelfstandig bestaande Enexis. Daarnaast ook de nodige organisatorische aspecten, waaruit duidelijk blijkt, dat het net bedrijf in 2019 alle zeilen bij moest zetten om met name de enorme vraag naar nieuw elektrisch vermogen, aansluitingen, en netverzwaringen, te kunnen bijbenen. Dit proces is nog maar net ingezet, en zal nog vele jaren aan inzet van mankracht en financiële middelen gaan vergen. Enexis signaleert regelmatig over de problematiek van de energie transitie, en heeft van alle netbeheerders, exclusief mogelijk TenneT, waarschijnlijk de zwaarste klus voor de boeg. Waarbij met name zorgenkind Noord-oost Nederland het bedrijf (wat daar 1 van haar kernregio heeft, Groningen, Drenthe, en Overijssel) flinke kopzorgen geeft.

Het jaarverslag signaleert vier hoofd prioriteiten voor de netbeheerder: "klantgedreven werk", "verbeterprojecten voor de klant", "energietransitie versnellen", en "veilig werken".

Twee grafieken

Op pagina 19 van het jaarverslag vinden we 2 grafieken over zonnestroom. Helaas is de duiding ervan niet eenvoudig, omdat de legenda's ontbreken, en er alleen indirect iets uit de titels is af te leiden. De pagina waar de grafieken op staan, gaat weliswaar over zonnestroom, maar met "aansluitingen waarop wordt terug geleverd" kunnen ook projecten met windenergie, biovergisters, waterkracht e.d. bedoeld worden. Die aantallen zijn t.o.v. de volumes aan zonnestroom installaties (vele tienduizenden) zo klein, dat ze, áls ze er al in zouden zitten, in de eerste grafiek volkomen wegvallen tegen de PV projecten.

(1) Aantal projecten

"Jaarlijkse toename in aansluitingen waarop wordt teruggeleverd", zo heet de eerste grafiek in het Enexis jaarverslag. We gaan er van uit dat dit "bijna exclusief", of mogelijk zelfs wel geheel zonnestroom projecten betreft. We gaan deze data uitzetten tegen een andere belangrijke data reeks, van (exclusief) PV projecten volgens het Klimaatmonitor data portal. Wat sedert enige jaren haar informatie / data direct van het CBS betrekt, die een compleet nieuwe statistiek methode heeft ontwikkeld om de aantallen en capaciteiten van PV installaties in Nederland te bepalen, door slimme koppeling van verscheidene grote, alleen voor hen toegankelijke dossiers.

In deze grafiek zijn uitgezet, in blauw, de nieuwe cijfers van Enexis zoals gerapporteerd in het jaarverslag van 2019, voor "aantallen aansluitingen waar op wordt terug geleverd", sinds 2011. In magenta de uit de EOY cijfers in de Klimaatmonitor databank afgeleide jaargroei cijfers van aantallen zonnestroom installaties in de vijf Enexis provincies, Groningen, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant, en Limburg. Deze laatste reeks heb ik 2 jaar eerder laten starten (EOY cijfers zijn bij Klimaatmonitor vanaf 2008 beschikbaar). Er zijn behoorlijke verschillen tussen deze twee reeksen zichtbaar, met name in de jaren 2012, 2015 en 2017. Dit kan, gezien de volume verschillen, beslist niet te wijten zijn aan al dan niet inclusief zijn van het aantal "niet-zonnestroom installaties" (zoals windturbines). En is vermoedelijk terug te voeren op bijstellingen van historische cijfers door Enexis, die kennelijk nog niet zijn "doorgesijpeld" tot zowel de oorspronkelijke CBS, als tot de daarvan afgeleide Klimaatmonitor statistiek overzichten. Er komt zelfs een negatief groeicijfer voor in laatstgenoemde reeks, voor 2011. Maar dat is te wijten aan het feit dat voor dat jaar er voor 7 provincies (inclusief Enexis regio Groningen, Drenthe, en Overijssel) vraagtekens openstaan in het Klimaatmonitor overzicht (geen data). En daardoor het jaar groei cijfer (afgeleid uit EOY 2010 en 2011) verminkt wordt in een jaar dat er nog niet zoveel PV projecten nieuw werden opgeleverd. Een eerste "boom" begon pas in 2012, toen de Lenteakkoord aanschaf subsidie regeling in de markt werd "gegooid" door Den Haag, tegen de zin in van de branche organisatie.

Forse groei aantal installaties
In ieder geval is de groei van het aantal installaties in Enexis gebied, sterk beïnvloed door de groei bij de talloze residentiële systemen, fenomenaal. Uitgaande van de - aangepaste - cijfers in het jaarverslag, groeide van 2016 tm. 2018 het aantal installaties van ruim 41 duizend, via 54 duizend en ruim 78 duizend naar een spectaculaire omvang van al bijna 108 duizend systemen. Meer dan honderdduizend installaties nieuw in een jaar tijd (2019), een opmerkelijk resultaat voor slechts 1 netbeheerder. Hierbij is de toename van de jaargroei in die periode als volgt geweest: 2017 t.o.v. 2016 +31%; 2018 t.o.v. 2017 +45%; 2019 t.o.v. 2018 +38%. Vergelijken we de jaargroei in 2019 met die van 2016, is die een factor 2,6 maal zo groot geweest !

"Dip 2014"*
Opvallend aan de grafiek is ook nog, dat in het netgebied van Enexis, in 2014 een kleine "dip in de jaargroei" zichtbaar is, vergeleken met de omringende jaargroei cijfers in 2013 en 2015. Een vergelijkbare kleine "dip" zien we bij de aantallen nieuwe installaties bij Alliander (2013 plm. 27 duizend, 2014 25 duizend, 2015 34 duizend nieuw per jaar). Maar in Stedin gebied kwamen er juist iets meer installaties bij in 2014 dan in 2013 of 2015 (3e grafiek in artikel van 24 januari 2019). De dip is bij Enexis manifester als we naar de nieuwe capaciteit per jaar kijken (af te leiden uit de EOY cijfers in de volgende grafiek, blauwe lijn volgens jaarverslag). Dan zien we het rijtje 2013 122 MWp, 2014 58 MWp, 2015 135 MWp jaargroei. Kijken we naar de laatst bekende nationale cijfers (CBS), is er bij de nieuw toegevoegde capaciteiten in MWp echter slechts een marginale "inzinking" van de jaargroei in 2014 geweest (landelijk groei volume, 357 MWp, bijna even hoog als de 363 MWp in 2013). Die situatie is eigenlijk beter te kwaliferen als "tijdelijke stabilisatie van de marktgroei". Ook omdat de cijfers van het CBS een onzekerheidsmarge van maar liefst 20% kennen voor de productie verwachting (1 op 1 gekoppeld aan de onzekerheid in de opgestelde capaciteit).

Extrapolatie aantal PV installaties EOY 2019
Kijken we naar de verschillen tussen de overlappende periodes van deze twee reeksen, blijkt de totale groei tussen 2011 en (eind) 2018 bijna 21 duizend installaties minder te zijn geweest dan tot nog toe uit de Klimaatmonitor cijfers is gebleken. Vermoedelijk zijn dit verwijderde installaties waarvan de ingaves niet klopten, of anderszins. Enexis staat bij een dergelijke "reiniging van bestanden" niet alleen, eerder is dat ook al op forse schaal bij Alliander gebeurd. Eind 2018 had Klimaatmonitor geaccumuleerd in Enexis gebied ruim 318 duizend PV installaties staan. Trekken we daar genoemde "verwijderde" bijna 21 duizend installaties van af, en tellen we de jaargroei voor 2019 (jaarverslag: bijna 108 duizend stuks) er weer bij op, kom ik voor het ge-extrapoleerde eindejaars-cijfer 2019 voor Enexis op ruim 405 duizend geaccumuleerde PV projecten uit.

Het jaarverslag zelf vermeldde geen totaal geaccumuleerd volume van de aantallen installaties, wel werd in de introductie geclaimd dat de groei tussen 2015 en 2019 is gegaan van 118.000 naar ca. 400.000 "teruglever aansluitingen". In Klimaatmonitor staat nu nog voor eind 2015 een volume van bijna 139.000 zonnestroom projecten vermeld, dus ook daar zal vermoedelijk e.e.a. gewijzigd gaan worden. Enexis stelt voorts, dat het geaccumuleerde volume eind 2019 goed zou zijn "om circa 1 miljoen huishoudens te voorzien van zonne-energie". Het hangt er hier natuurlijk helemaal van af, wat je dan als "gemiddeld huishouden" zou hanteren, om een inschatting te maken over de uitkomst. Voor de meest recente cijfers van het CBS, wat een forse variatie per huishouden laat zien, zie het separate artikel gepubliceerd door Polder PV, in september 2019.

Segmentatie (te) beknopt
Ook over segmentatie is bijna niets te vinden in het jaarverslag, op een opmerking na: "Het aantal aansluitingen waarop wordt teruggeleverd nam het afgelopen jaar toe met circa 35% bij consumenten en 55% bij grootzakelijke klanten". Ook dit is een zoveelste tale-telling signaal, dat beide markt segmenten hard groeien, maar dat de groei (hier slechts voor het "aantal" projecten) bij grootverbruik het hardst gaat. Hoe zich dat vertaalt in de daarmee gepaard gaande capaciteiten, is nog niet duidelijk. Maar het lijkt waarschijnlijk, dat zelfs met de relatief geringe aantallen GVB projecten, er toch (veel) meer capaciteit nieuw zal zijn opgeleverd, dan in het door residentiële installaties gedomineerde kleinverbruikers segment. De oorzaak: de duizenden SDE beschikkingen voor gemiddeld genomen (voor NL-se begrippen) "zeer grote" PV projecten. Waarvan de grootste projecten veelal in het netgebied van Enexis zijn gepland.

Vergelijking met Alliander
Vergelijken we de jaargroei van het aantal nieuwe PV projecten in 2019 bij Enexis, met de recent uitgebreid tegen het licht gehouden detail cijfers voor de grootste netbeheerder in Nederland, Alliander, komen we tot de volgende uitkomst. In het netgebied van Alliander dochter Liander groeide het aantal PV installaties van 271.978 (EOY 2018) flink door naar 379.827 (EOY 2019), een jaarlijkse aanwas van bijna 108 duizend exemplaren. Dit blijkt dus bijna identiek aan de volume groei in het netgebied van Enexis, wat beslist een verschillende samenstelling resp. karakter heeft dan dat van de collegae van Liander ! Wel is het zo, dat Enexis in totaal meer installaties heeft staan. Als het hierboven berekende volume van ruim 405 duizend installaties blijkt te kloppen, zou het verschil dik 25 duizend installaties zijn. Ruim 6% minder bij Liander dan bij Enexis. Dat verschil kan beslist weer wijzigen in komende jaren, sterk afhankelijk van de evolutie van de markt, en waar de grootste PV volumes zullen worden gerealiseerd.

Totaal volume NL richting de miljoen gaand ?
Beide netbeheerders bij elkaar zouden dan al zo'n 785 duizend installaties hebben, eind 2019. Stedin had eind 2018 al bijna 123 duizend PV installaties, en liet in dat jaar een toename zien van ruim 31 duizend nieuwe projecten. Als we afschatten, dat deze op 2 na grootste netbeheerder in 2019 er minstens 40 duizend nieuwe projecten bij gekregen zou kunnen hebben, zit je met de drie grootste netbeheerders al op een totaal volume in de buurt van de 950 duizend PV projecten. Daar moeten de kleinere netbeheerders dan nog bij worden geteld (Enduris onderdeel van Stedin groep apart te tellen, Westland Netbeheer, Coteq, en Rendo). Ergo: het eerste miljoen zonnestroom installaties kan zeker al eind vorig jaar zijn bereikt. Daarvoor moeten we echter harde cijfers voor die kleinere netbeheerders afwachten. En eventuele latere bijstellingen van de data van de grote netbeheerders.

(2) PV capaciteit Zie inleiding. Dit tekstblok én de gemaakte - afgeleide - grafiek worden terug getrokken, wegens verkeerde interpretatie van onduidelijke Enexis grafiek

De tweede grafiek is door Enexis "Jaarlijks duurzaam opgewekt vermogen (cumulatief in Megawatt)" gedoopt. Ten eerste wordt hier beslist niet "de opgewekte hoeveelheid energie" mee bedoeld, want die wordt uitgedrukt in kWh, MWh, GWh, etc. Gezien andere historische cijfers van Enexis, vooral die van de jaren 2017 en 2018, moeten we uit de gepresenteerde data concluderen, dat deze grafiek "de eindejaars-accumulatie van PV capaciteit" (in MWp) moet weergeven. Als we er van uitgaan dat dit een terechte conclusie is, moet er ook een ander onherroepelijk gevolg uit de cijfers in deze grafiek worden afgeleid: dan zijn kennelijk de historische data voor geaccumuleerd PV vermogen bij / door Enexis in extremo aangepast ! Ik laat dit wederom zien in een vergelijking met de data uit het Klimaatmonitor portal (afkomstig van het CBS), in de tweede door mij opgemaakte grafiek.

Ditmaal in een lijngrafiek de - zeer opvallende - verschillen die we zien als we de eindejaars-accumulaties van de PV capaciteit in het netgebied van Enexis vergelijken tussen de 2 genoemde data-sets. De magenta lijn geeft de historische waarden aan die nog steeds in de Klimaatmonitor databank staan aangegeven, en die afkomstig zijn van het CBS. De lijn stijgt hard, maar heeft haar voorlopige eind punt voor EOY 2018 staan: 1.933 MWp.

De cijfers uit genoemde grafiek in het jaarverslag van Enexis zien er, afgezien van de twee aardige "matches" voor 2017 en 2018 (nauwelijks verschillen), totaal anders uit (blauwe lijn). Ten eerste is er natuurlijk een eerste cijfer voor EOY 2019, en wel 2.476 MWp. Ik ga er van uit dat dit nog een voorlopig cijfer is, wat nog flink kan worden bijgesteld. Want indien hier jaargroei cijfers uit worden berekend, zou de jaargroei in 2019 "maar" 583 MWp zijn geweest. Waarbij de groei in 2018 al 558 MWp zou zijn geweest, wat betekent dat de groei toename slechts 4% zou zijn tussen de aanwas cijfers in 2018 en 2019. Dat lijkt extreem bescheiden, terwijl nu toch wel al zeer duidelijk is, dat 2019 in alle opzichten een record jaar is geweest, met een véél hogere groei dan in 2018 ... Hier zal zeker nog wel wat water voor door de Rijn vloeien, en, naar inschatting van Polder PV, nog wel "een en ander" aan gaan wijzigen.

Dit laat onverlet, dat t.o.v. de collegae van Alliander, er wederom een piketpaal is verzet. Die 2.476 MWp accumulatie is namelijk al zo'n 254 MWp, dik 11% meer, dan de 2.222 MWp die Alliander tot nog toe heeft gepubliceerd. Ook daaruit blijkt het eerder al door Polder PV geschetste beeld, dat Enexis aan het "uitlopen is" t.o.v. haar "grotere zusje" Alliander. En dat komt vooral door de enorme capaciteiten die er gerealiseerd worden in de vele grote SDE projecten die sterk zijn geconcentreerd ("over-vertegenwoordigd") in het netgebied van Enexis. Hierbij natuurlijk wel weer het voorbehoud, dat zowel de cijfers voor Alliander, als die voor Enexis, voor 2019 beslist nog bijgesteld kunnen gaan worden, gezien de nu beschikbare data.

Tezamen hebben Alliander en Enexis, eind 2019, met deze eerste cijfers, al een capaciteit staan van bijna 4,7 GWp. Niet gek staan te kijken dat het in latere rapportages nog substantieel meer zal kunnen gaan worden, als er bijstellingen worden gepubliceerd ...

Forse bijstellingen historische cijfers
Een tweede byzonderheid aan deze tweede grafiek is, dat in het jaarverslag van Enexis, zonder enige vingerwijzing of commentaar, er historische cijfers staan vermeld, die zeer substantieel afwijken, van de nu nog bekende cijfers in het Klimaatmonitor (KMt) portal. De blauwe lijn "volgens jaarverslag" ligt vér boven de huidige cijfers bij Klimaatmonitor (magenta lijn). De vraag is natuurlijk of dit klopt, want het resulteert ook in een "scherpe knik" in de curve tussen 2017 en 2018.

Hoe het ook zei, ik ga voorlopig uit van "fors gecorrigeerde historische data" bij Enexis. Waarvan de verschillen t.o.v. de Klimaatmonitor cijfers oplopen tot een factor 8,6 (!) voor het EOY cijfer van 2011 (niet 61, maar 530 MWp opgestelde capaciteit eind van het jaar). En daarna stapsgewijs afnemend, tot een verschil factor van ruim 1,1 voor EOY 2016. Het cijfer voor 2017 ligt marginaal onder het KMt cijfer (-0,4%). De EOY waarde voor 2018 ligt er ruimer onder, -2,1%.

Als deze aanname "gereviseerde data" klopt, zou Enexis niet pas in 2017 de 1 GWp PV capaciteit drempel hebben gehaald (KMt cijfers), maar mogelijk reeds medio 2015 (Enexis jaarverslag data) ...

Nogmaals: zeker is dit allemaal beslist niet, het kan ook zijn dat er weer eens fouten zijn geslopen in de weergaves bij Enexis. Een euvel wat, helaas, vaker is voorgekomen, en waar ik het netbedrijf herhaalde malen op heb gewezen (laatste keren bij cijfers in augustus 2019 en, daarvoor, in juli van hetzelfde jaar).

Zelfs al zouden de weergaves "correct" zijn, en geïnterpreteerd zoals in dit artikel: mijn verwachting is dan nog steeds, dat ze achteraf nog fors zullen worden bijgesteld. Vooral vanwege de slechts zeer geringe jaargroei in 2019 t.o.v. die in 2018, die uit de gepresenteerde data lijkt te moeten volgen.

---

Begeleidend commentaar over zonnestroom

Enexis heeft het op verschillende plekken in het jaarverslag over de impact van o.a. zonnestroom.

Zonneparken en netcapaciteit
Bij bovengenoemde grafieken wordt gesteld dat rooftop solar relatief makkelijk is in te passen door de netbeheerder. Maar, vervolgt Enexis, "tegen het grote animo voor zonneparken, dat bij projectontwikkelaars ontstond als gevolg van de beschikbare SDE+-subsidie, is het netwerk niet in alle gebieden opgewassen". Enexis moest zonnestroom (overschotten) invoedende klanten "soms teleurstellen". Deze slachtoffers werden in een wachtrij gezet, in afwachting van transportcapaciteit die uiteindelijk (sowieso) ter beschikking moet worden gesteld. Te veel netinvoeding "kan schade opleveren aan het elektriciteitsnet en de betrouwbaarheid van de algemene stroomlevering in gevaar brengen". Dat netcapaciteit probleem speelt met name in Noordoost-Nederland, waar relatief weinig mensen wonen. En waar van oudsher dunnere, en minder kabels liggen. Deze regio is door de lage grondprijs en de beschikbare ruimte gewild om wind- of zonneparken te bouwen. Enexis stelt, dat de combinatie van de beperkte netcapaciteit en de ontwikkeling van grote zonneparken in korte tijd, ertoe heeft geleid, dat niet alle duurzame initiatieven in Noordoost-Nederland op korte termijn gerealiseerd kunnen worden. De netbeheerder liet ook een actueel kaartje zien van de netproblematiek in haar gebied, zie ook de twee recente tweets van Polder PV daar over (10 feb. resp. 20 feb. 2019).

De locaties waar zonneparken worden gepland zijn meestal wel in de buurt van "een" trafostation te vinden (grondkabels zijn erg duur, de lengte wil je als ontwikkelaar beperkt houden), maar houden geen rekening met de algehele elektrische infrastructuur, zeker niet in dunbevolkte regio met krap bemeten netten. Enexis is van rechtswege toch verplicht om dergelijke projecten aan het net aan te sluiten, maar dat wordt een steeds groter wordend probleem vanwege de al ontstane capaciteits-claims van - vaak slechts beperkt aantal - eerder aangevraagde grote projecten in dergelijke regio. Vraag en aanbod van stroom beginnen hier duidelijk fors uit elkaar te lopen, wat een onwenselijke situatie is. Enexis is daarom blij met het nieuwe instrument van het verplichte transport indicatie document, wat bij nieuwe SDE aanvragen meegestuurd moet worden, anders maakt een aanvraag sowieso geen schijn van kans. Dit werd voor het eerst ingezet tijdens de najaars-ronde van SDE 2019, en leverde een score op van 87% positieve indicaties. 13% kon dus geen valide SDE aanvraag doen wegens gebrek aan capaciteit op het net in de geplande regio. Met die indicaties, krijgt Enexis vroegtijdig inzicht in waar de meeste vraag naar nieuwe invoedings-capaciteit zal gaan ontstaan, en kan ze daar op anticiperen bij haar planvorming.

Gezien de enorme toevloed aan nieuwe project plannen (die regelmatig worden opgenomen in het overzicht "pending" bij Polder PV), zal dit naar mijn mening echter slechts een doekje voor het bloeden blijken. De netproblemen als gevolg van plannen voor grotere zonneparken zullen in veel meer gebieden gaan ontstaan. Dat heeft alles te maken met het enorme tempo waarin de energietransitie nu gestalte krijgt, ook gezien de nu opgetuigde RES scenario's. Waarbij zaken per regio concreet moeten worden gemaakt, en er dus harde project voorstellen op tafel moeten gaan komen. Wat weer alles heeft te maken met het feit dat Nederland extreem lang heeft liggen slapen op het gebied van duurzame energie. En nu sterk geforceerd "in de versnelling moet", om niet permanent het contact met de evolutie in de rest van Europa kwijt te raken. Een verwijt wat de nodige kabinetten in de afgelopen decennia valt te maken. Nederland stond in het jaar 2018 helemaal achteraan in de lange rij van EU28, met het aandeel energie uit hernieuwbare bronnen op de totale consumptie, met slechts 7,4%, achter Malta, Luxemburg, en België. Ons land was bovendien in dat jaar het verst verwijderd van de door de Europese Commissie opgelegde streefdoelen voor 2020 (Eurostat persbericht van 23 januari 2020).

DALI boxen
Ook al is digitalisering geen prioriteit geweest in 2020, Enexis heeft in dat jaar zo'n 2.500 "DALI boxen" aangesloten in hun onderstations. Hiermee kunnen vroegtijdig aankomende problemen van bijvoorbeeld hoge invoeding van zonnestroom en andere storingen worden gesignaleerd (er wordt bijvoorbeeld een signaal gegenereerd bij hoge teruglevering), en tijdig worden ingegrepen. In laagspanningsnetten zijn er tot nog toe meestal niet zo veel problemen, maar wel is een issue het spanningsniveau wat binnen bepaalde grenzen moet blijven, om te voorkomen dat elektrische apparatuur beschadigd kan worden. Gezien de zeer forse groei bij het kleinverbruik, goed zichtbaar bij de enorme toename in het aantal "terugleverende" installaties in de eerste grafiek, is het belangrijk om ook hier de vinger aan de pols te houden.

Slimme meters
Ook in 2019 is de plaatsing van "slimme meters" bij huishoudens en andere kleinverbruikers onvervaard door gegaan, die zouden moeten bijdragen aan uitbouw van een "smart grid", om meer "sturing" van stroom- en gas consumptie te kunnen faciliteren. Er zijn door Enexis contractanten in dat jaar zo'n 600 duizend nieuwe meters geplaatst, de 3,5 miljoenste inclusief, en de operatie zou in 2020 beeindigd moeten zijn. Exclusief een klein contingent weigeraars. Die voor 1 januari 2023 alsnog een nieuwe slimme of domme meter in huis zullen moeten hebben, die invoeding door zonnepanelen op het laagspanningsnet kan registreren, vanwege de aangekondigde forse wijzigingen in de salderings-methodiek. Er zijn tijdens die operatie uit voorzorg ook 50 duizend gasmeters met een productie fout vervangen.

Financiering en "wie betaalt de kosten van transport" ?
Als gevolg van het enorm verzwaarde takenpakket is bij Enexis de financierings-druk ook fors toegenomen. Er ging in 2019 alweer 86 miljoen Euro meer in de elektra infrastructuur zitten (en 11 miljoen Euro in de gas netten), er wordt naar externe financiering gezocht om alle uitbreidingsplannen af te kunnen vangen en op tijd gefinancierd te krijgen. Er komt in totaal (alle benodigde investeringen) een werkpakket van zo'n 878 miljoen Euro op Enexis af in 2020. Althans, dat is het streefbedrag, wat afhankelijk van de omstandigheden nog kan wijzigen. In 2019 was de realisatie 804 miljoen Euro. Het werkpakket zal tussen 2015 en eind 2020 met 50% zijn gestegen. Er is overleg met de overheid om anders om te gaan met de wijze waarop de regulering van het netbeheer, via Autoriteit Consument & Markt (ACM), tot nu toe gestalte krijgt. Omdat die methodiek niet meer van deze tijd is, en de verkeerde prikkels geeft. Enexis geeft in het volgende stuk goed weer waar volgens hen ook het nodige dient te veranderen, om te voorkomen dat grote ontwikkelaars van met name zonneparken als "free-riders" een te hoge kostendruk op de samenleving afwentelen:

"De kosten die netbeheerders hiervoor maken komen niet voor rekening van de projectontwikkelaar, maar worden doorberekend in de netwerktarieven voor al onze klanten. In het licht van verduurzaming van energievoorziening in Nederland, waar de samenleving als geheel baat bij heeft, is dit te rechtvaardigen. Anderzijds wil Enexis projecten bij voorkeur daar realiseren waar het netwerk toereikend is, zodat onnodige investeringen in netcapaciteit kunnen worden vermeden en de betaalbaarheid van de energietransitie niet onder druk wordt gezet. Enexis zou daarom graag een passende prikkel bij de projectontwikkelaar leggen om duurzame energieproductie daar te realiseren waar de maatschappelijke kosten in totaal zo laag mogelijk zijn".

Elders stelt Enexis, dat de ontwikkeling van omvangrijke projecten als zonneparken "maatschappelijk gezien, eigenlijk ook een bredere afweging vergen". Voor nieuwe projecten lijkt dat een verstandige insteek. Voor de bestaande, reeds beschikte zonneparken, is dat "te laat". Daarvan zal het gros daadwerkelijk worden gerealiseerd. Tot nog toe is er bij Polder PV, exclusief de reeds gerealiseerde paar honderd zonneparken (!), al een totaal volume aan grondgebonden PV project plannen van dik 2,5 GWp bekend met SDE beschikking(en). Hierbij zit ook ook nog een volume aan nog niet als zodanig bekende exemplaren die in de najaarsronde van SDE 2019 ook een beschikking toegewezen heeft gekregen, of nog zal gaan krijgen. RVO meldde op 28 februari dat er reeds ruim 90% van de aanvragen was beoordeeld uit die ronde. En dat er zelfs opnieuw in de "voorjaars-ronde" van SDE 2020 opnieuw kon worden aangevraagd voor hetzelfde project als er nog geen beschikking was verstrekt (bij alsnog verkrijgen van een SDE 2019 II beschikking moet dan de nieuwe aanvraag verplicht worden ingetrokken).

Afterburner
Tot slot, laat Enexis zich ook uit over de door hen gewenste wijze van verrekening van transport tarieven, waarmee ik dit artikel afsluit. En waarover u bij uzelf te rade kunt gaan, wat u daarvan zou vinden (pagina 39 van het jaarverslag):

"Enexis pleit voor een nieuwe netwerktarievenstructuur, waarbij de netwerktarieven meer gebaseerd zijn op het daadwerkelijk afgenomen of ingevoede vermogen. Wie het netwerk zwaarder belast, betaalt een hoger netbeheertarief dan zijn buurman die dat niet doet. Dit is niet alleen eerlijker, maar het stimuleert klanten ook om hun energieverbruik meer te spreiden over de dag en daarmee het net efficiënter te gebruiken. Zo voorkomen we hoge pieken in de vraag en is er minder netverzwaring nodig. Wij zien het als onze maatschappelijke rol om efficiënt te werken en daardoor de netwerkkosten te beperken".

* Toegevoegd later op 2 maart 2020: Stukje over de kleine "dip" van de marktgroei bij de aantallen nieuwe installaties bij Enexis in 2014.

Werkpakket Enexis netbeheer stijgt tot hoogste niveau ooit (Introductie tot het jaarverslag 2019 van Enexis Groep, met boekdelen sprekende titel, 27 februari 2020)

Energie in een nieuwe realiteit - jaarverslag 2019 (Enexis jaarverslag 2019, pdf, 140 pagina's)

---

19 februari 2020: Polder PV presenteert unieke historische PV data netbeheerder Liander en voorlopige resultaten voor 2019 incl. segmentaties klein- en grootverbruik. Polder PV heeft op aanvraag wederom een hoogst interessant overzicht ontvangen van de grootste netbeheerder, Liander (onderdeel van de Alliander groep). Daarin zijn uitgesplitst de door hen geregistreerde aantallen én capaciteiten van alle (bij hen bekende / geregistreerde) PV installaties in hun netgebied, zoals opgetekend aan het eind van elk kwartaal. De data reeks is daarbij "naar voren in de tijd" uitgebreid, met, gedeeltelijk, eerste data vanaf het jaar 2007. De reeks bevat tevens de waarschijnlijk nog zeer voorlopige resultaten voor 2019 (recent in grote lijnen belicht door Polder PV). Daarbij zijn zowel uitsplitsingen gemaakt van de installaties achter kleinverbruik (KVB) als achter grootverbruik (GVB) aansluitingen. Tevens is een segmentatie weergegeven per regio, meer specifiek (delen van) provincies. Waarbij onder anderen Amsterdam als hoofdstad ook individueel is uitgelicht.

^^^
Een van vele nieuwe grafieken van de evolutie van de PV data bij de grootste netbeheerder, Liander.
Meer specifiek: de evolutie van de gemiddelde capaciteit per project, voor de totale populatie (KVB + GVB) bij Liander, in kWp.
De neergaande lijnen in de tweede jaarhelft van 2019 doen sterk vermoeden, dat er nog het nodige aan gerealiseerd volume
in met name de grote projecten markt ingevoerd moet worden bij Liander. Dit, mede vanwege het feit, dat in het CertiQ dossier
(nationale accumulatie) voor dat markt segment dik anderhalf maal zoveel nieuw jaar volume is gerapporteerd dan in het voorgaande jaar.

Voor verdere toelichting zie de uitbreide rapportage, hier onder gelinkt.

Meerdere aspecten in de uitwerking van de data van Liander duiden op nog behoorlijk onvolledige cijfers voor in ieder geval kalenderjaar 2019. Met name de getoonde volumes aan capaciteiten achter grootverbruik aansluitingen (GVB) zijn zeer sterk ondermaats, vooral in de tweede jaarhelft. Zo zou er in voormalig record jaar 2018 een nieuw volume van 286 MWp achter GVB aansluitingen zijn geplaatst, een factor 4,4 maal het volume in 2017 (65 MWp). In het, volgens alle andere cijfers nieuwe record jaar, 2019, zou er achter GVB aansluitingen echter nog maar 264 MWp, 8% minder nieuwe capaciteit zijn bijgekomen, volgens de meest recente Liander data. Dit staat in schril contrast met de dik anderhalf maal grotere (nationale) volumes die bij CertiQ nieuw zijn ingeschreven in 2019 t.o.v. het voorgaande jaar. CertiQ bevat voor het allergrootste deel het geregistreerde volume aan SDE-gesubsidieerde projecten die sedert SDE 2012 verplicht op een grootverbruik aansluiting moesten worden aangesloten. De verwachting is dan ook, dat alle Liander cijfers voor 2019 later nog flink zullen worden bijgesteld, met name de data voor de projecten achter GVB aansluitingen. Alle uitspraken over "aantallen" en "capaciteit" in dat jaar moeten dan ook in dit licht worden bezien: ze worden waarschijnlijk nog aangepast.

De verwachting is in ieder geval dat, met te verwachten forse bijstellingen van in ieder geval de GVB data, deze ook nog, in verband met de enorme af te wikkelen SDE portfolio's, de komende tijd een nog grotere rol gaan krijgen bij de totale capaciteit nieuwbouw. Met volumes die nog groter zullen gaan worden dan in de afgelopen twee record jaren.

Er is in ieder geval alweer met de huidige data een kwartaal nieuwbouw record gebroken bij Liander. Het tweede kwartaal van 2019 bracht een record niveau van 229,3 MWp nieuwbouw met zich mee, inclusief een record volume voor het GVB segment, 105,7 MWp. Voor het KVB segment was tot nog toe het laatste kwartaal van 2019 net aan recordhouder, met 124,2 MWp (iets hoger dan in Q2 2019).

Met de toevoegingen in 2019, steeg de totale accumulatie in het netgebied van Liander naar (minimaal) 2.222 MWp, verdeeld over bijna 380 duizend installaties. Waarbij er slechts 751 MWp (34%) achter GVB, en 1.471 MWp achter KVB aansluitingen schuil zou gaan. Zuster netbedrijf Enexis had al in 2018 35% van de totale capaciteit achter GVB aansluitingen geaccumuleerd (677 MWp op een totaal van 1.934 MWp). Waarbij er in record jaar 2019 beslist nog veel meer capaciteit achter GVB aansluitingen is toegevoegd, en het aandeel op de totale accumulatie fors zal zijn toegenomen. De zeer voorlopige totale jaargroei bij Liander is in 2019 721 MWp geweest. Gezien de slechts 15% toename t.o.v. de jaargroei van 628 MWp in 2018, moet ook hier uit worden geconcludeerd, dat de cijfers bij Liander nog fors opwaarts zullen moeten worden bijgesteld.

Amsterdam heeft eind 2019 al minimaal 14.240 PV projecten, met een capaciteit van minimaal 73 MWp geregistreerd staan in de databank van Liander. Het is al langere tijd niet meer de Nederlandse gemeente met het meeste vermogen op haar grondgebied. Die eer valt al een tijdje toe aan agrarische gemeentes met 1 of meer grote zonneparken op hun grondgebied.

Op basis van de voorlopige EOY cijfers voor 2019 is voor de meeste regio ook een eerste impact berekening gemaakt van het totaal geïnstalleerde PV vermogen per inwoner. Opmerkelijk daarbij is, dat Friesland inmiddels in Liander gebied met kop en schouders boven de rest uitsteekt, met maar liefst 660 Wp/inwoner. Bij uitgangspunt van een grof geschatte capaciteit van minimaal 7 GWp, EOY 2019, in heel Nederland, zou dat voor het hele land neerkomen op slechts zo'n 402 Wp/inwoner. Ook Flevoland heeft een forse "footprint" in Liander netgebied, met mogelijk al zo'n 508 Wp/inwoner, EOY 2019. Friesland heeft in het netgebied van Liander ook veruit het hoogste gemiddelde vermogen per GVB project, sedert begin 2018. In QIV 2019 was dat reeds 388 kWp gemiddeld per project, wat waarschijnlijk nog opwaarts zal worden bijgesteld.

Op basis van de trend in de groei van de capaciteit per kwartaal heeft Polder PV ook een voorlopige "tongue-in-cheek" prognose gedaan voor de mogelijke accumulatie van de PV capaciteit in het netgebied van Liander, eind 2020. Hij komt met zijn voorlopige bevindingen op mogelijk zo'n 3.075 MWp eind 2020 voor deze netbeheerder (waarschijnlijk een conservatief scenario). Dit wel, uiteraard, de nog bij te stellen data voor 2019 indachtig. En als extra voorwaarde, in tijden van om zich heen grijpende netcapaciteit problematiek, dat er geen "calamiteiten" geschieden in de projectenmarkt.

Polder PV heeft een uitgebreide grafische analyse van de nieuwe data van Liander gemaakt en deze op een separate webpagina voor u gepresenteerd. Deze bevat talrijke details, en veel nieuwe grafieken. Die bovendien over een langere periode gaan dan in de eerste versie van deze special:

Nieuwe PV data Liander - installaties, capaciteit, klein- & grootverbruik, verdeling over regio, tm. 2019

Bron: Liander

---

---

Bovenstaande grafiek is een update van het exemplaar getoond tot en met QIII 2019 (analyse Polder PV dd. 15 oktober 2019), met toevoeging van de laatste cijfers voor het vierde kwartaal, Q4 2019. Oudere cijfers zijn steeksproefsgewijs gecheckt, er lijken geen wijzigingen te zijn geweest in voorheen gepubliceerde kwartaal cijfers.

Gelderland blijft, met vrijwel lineaire groei, kampioen in het netgebied van Alliander, met inmiddels 777 MWp aan PV capaciteit. Op afstand gevolgd door Noord-Holland inclusief Amsterdam (656 MWp, reconstructie uit separate opgaves voor de provinciale volumes zonder Amsterdam, 583 MWp, en alleen de hoofdstad, 73 MWp), en op veel grotere afstand Friesland (429 MWp). Wat een beduidend "minder grote groei" kende in de laatste 2 kwartalen (t.o.v. het eerste half jaar van 2019). Het relatief kleine Flevoland komt pas veel lager uit. EOY 2019 op slechts 215 MWp uit komend. Zuid-Holland "noord" (146 MWp) is een byzonder geval, omdat slechts het kleine noordelijke deel van de provincie in het netgebied van Liander ligt. Het veel grotere zuidelijke deel, met o.a. metropool Rotterdam en, niet te vergeten, grote zonneparken "rijk" Goeree-Overflakkee, liggen in het netgebied van Stedin, en zijn hier dus niet weergegeven. Amsterdam had eind 2019 volgens de opgaves van Alliander 73 MWp geaccumuleerd. En moet het al langere tijd afleggen tegen agrarische gemeentes die met zonneparken grootschalig kunnen uitpakken met de capaciteit (zie voor gemeente overzicht CBS tot en met 2018 deze analyse van Polder PV).

In deze tweede grafiek zijn de PV capaciteiten (MWp) in de deelgebieden van Alliander per kwartaal gestapeld weergegeven. In het eerste kwartaal van 2018 werd de eerste GWp bereikt (1.037 MWp, rode streepjes-lijn). Eind 2018 bereikte het totale volume reeds 1.501 MWp. De volumes aan de opvolgende kwartalen in 2019 zijn in grijs, en het eindejaars-volume voor 2019 in zwart, bovenaan de kolom in cijfers weergegeven. In het derde kwartaal van 2019 werd de 2 GWp accumulatie overschreden. Het eindejaars-volume bereikte dat jaar een omvang van 2.222 MWp. De grootste contribuant, Gelderland, staat onderaan in de kolommen, de kleinste (Amsterdam) bovenaan.

De jaargroei in 2019 was (2.222 - 1.501 =) 721 MWp. Het eindejaars-volume in 2019 is een factor 101 maal zo groot dan de 22 MWp eind van het eerste kwartaal van 2011.

In deze derde grafiek de nieuwe totaal volumes per kwartaal in de complete Alliander reeks tussen 2011 en 2019. De groei vanaf 2018 is opmerkelijk, en al lange tijd diverse malen door Polder PV benadrukt (o.a. in zijn maandelijkse CertiQ rapportages). De zonnestroom markt groeit, door een combinatie van forse volumes in de "klassieke" residentiële markt, maar vooral door enorme groei in de SDE subsidies gedreven projecten markt hard, de laatste twee jaar. Bij Alliander leidde dit tot een kwartaal groei van gemiddeld 169 MWp in de periode 2018-2019, t.o.v. een groei van slechts gemiddeld 32 MWp per kwartaal in de periode (Q2) 2011-2017. Met, uiteraard, ook weer fluctuaties, die vrij groot waren. Van 113 MWp in QIII 2018, tot een record nieuw volume van 229 MWp in QII 2019.

De laatste 2 kwartalen van 2019 lieten een beduidend lagere groei zien dan in het eerste half jaar. Opmerkelijk, omdat er nogal wat zonneparken in uitvoering waren in de tweede jaarhelft. Mogelijk vinden er nog correcties plaats voor de cijfers voor 2019, dat moeten we afwachten. Met de huidige cijfers is er echter wel al in vergelijking met de kwartaal cijfers voor 2018 het volgende vast te stellen. De eerste drie kwartalen gaven hogere toevoegingen te zien dan die in 2018, variërend van 25, 40, tot 28% (meer capaciteit t.o.v. vergelijkings-kwartaal in 2018). Alleen het vierde kwartaal pakte slechter uit, met 24% minder volume dan in 2018 (142 MWp in QIV 2019, dat was nog 187 MWp in QIV 2018).

In deze vierde grafiek heb ik uit de eindejaars-accumulaties de jaargroeicijfers voor alle regio, én voor de totale cijfers in heel Alliander netgebied berekend, en in stapelkolommen getoond, tussen 2012 en 2019. Wederom is evident, dat de echte groei pas in 2018 is begonnen, met lichte aanzetten in de jaren 2015-2017 (de eerste jaren dat er "betekenisvolle" volumes in met name de projectenmarkt gerealiseerd begonnen te worden). Over de "anomalie genaamd Flevoland" heb ik u eerder uit de doeken gedaan wat daar is gebeurd, in 2016 (de Noordoostpolder werd overgeheveld van Enexis naar Liander, zie artikel van 26 juli 2018). De jaargroei in 2019, 721 MWp, is 15% hoger dan de 628 MWp toegevoegd in 2018.

Alle regio zijn gegroeid, maar het hardst ging het bij, nota bene, Amsterdam, wat haar nieuwe jaarvolume met 42% zag toenemen t.o.v. de nieuwe aanwas in 2018. Dat is vooral het gevolg van, onder anderen, enkel SDE beschikte project realisaties in het havengebied, waar de hoofdstad sterk op inzet, vanwege haar de facto "onmogelijke" grote binnenstedelijke gebied (grotendeels appartementen hoogbouw, lastig en duur om daar betekenisvolle project volumes op gerealiseerd te krijgen). Maar het gaat daarbij natuurlijk wel om relatief bescheiden volumes in absolute capaciteit. Gelderland groeide met 17% in jaarvolume t.o.v. 2018, de andere provincies deden het met 14-16% extra groei niet veel slechter. Behalve een uitzondering. Flevoland, wat in de beginjaren hoge groei liet zien omdat de agrariërs daar al langere tijd hun vele stallen lieten beleggen met heel veel zonnepanelen, is duidelijk "in de vertraging" gegaan. Nog steeds groei, maar wel bijna 8 en een halve procent minder hoog dan de aanwas in 2018 (54 i.p.v. 59 MWp nieuw jaarvolume).

Tot slot, net als in de vorige updates, een poging voor een nieuwe prognose op basis van de laatste cijfers van Alliander. In het voorlaatste exemplaar, met cijfers tm. QIII 2019, had ik nog een educated guess voor EOY volume van 2019 gedaan. En kwam daarbij uit op een potentieel van 2.325 MWp, met verwachting dat het hoger zou kunnen uitpakken vanwege de diverse in bouw zijnde zonneparken. Met die laatste "verwachting" lijk ik dus fout te zitten, gezien de "vrij lage" groei cijfers in de laatste 2 kwartalen, tenzij er nog een forse update van de cijfers voor 2019 zou gaan komen. Het kan ook beslist zo zijn, dat er al enkele zonneparken in Alliander netgebied zijn gebouwd, eind 2019, maar dat ze nog niet aan het net zijn gekoppeld. Die moeten dan voor 2020 bijgeschreven gaan worden. Met de - voorlopig - gerealiseerde 2.222 MWp, eind 2019, lijkt Alliander in ieder geval ruim 4% lager uit te komen dan mijn voorspelling op basis van trend curves.

In het huidige, nieuwe exemplaar, doe ik een voorzichtige "gooi" naar het mogelijke eindejaars-volume voor 2020. Zijn we conservatief, en gaan we alleen op basis van de trendmatige groei in de laatste twee jaar uit, en verlengen we die trend naar eind 2020 (schuine blauwe lijn), komen we zo rond 2.925 MWp uit. Volgen we de "historische trendlijn", rood gestippeld (4e graads polynoom), komen we veel hoger, richting de 3.600 MWp uit. Als we van die twee scenario's "ongeveer in het midden" gaan zitten, eindig je ergens rond de 3,3 GWp. Door een combinatie van verwachtingen, "2020 een nieuw record jaar qua PV volume", én "mogelijk al forse capaciteits-problemen op het net ook bij Liander, dus vertragingen bij de bouw", lijkt zo'n "conservatief midden scenario" het verstandigst om van uit te gaan.

Tot slot

Ook al is Alliander de grootste netbeheerder, de grootste volumes aan PV capaciteit worden in het netgebied van zuster bedrijf Enexis gerealiseerd, wat een omvangrijk agrarisch areaal telt (altijd al "goed" voor zeer veel PV volume), én de kern concentraties van grotere zonneparken in haar - zorgwekkende - takenpakket heeft (noord-oost Nederland). Waar Alliander eind 2018 1.501 MWp had staan, was dat volume bij Enexis toen al 1.933 MWp, 29% meer. Het is dus beslist niet "opportuun" om vanuit de cijfers van alleen Alliander te extrapoleren naar een mogelijk totaal volume in heel Nederland. Daarvoor zijn de verschillen tussen de netgebieden te groot. Op die "andere" cijfers zullen we dus nog even moeten wachten.

---

Eerdere publicaties over PV volume in netgebied van Alliander op Polder PV

QIII 2019 (15 oktober 2019)

QII 2019 (13 juli 2019)

Volledige detail reeks groot- en kleinverbruik segmentatie tm. QI 2019 (11 april 2019; detail studie hier)

QIV 2018 (21 januari 2018)

QIII 2018 (12 oktober 2018)

QII 2018 (26 juli 2018)

Liander schoont eigen deel PIR fors op (17 juli 2014)

Extern:

"Onze actuele prestaties - Ontwikkeling zonne-energie" (website Alliander, gezien 15 januari 2020)

Nagekomen extern:

Liander sluit recordaantal zonnepanelen aan op elektriciteitsnet (nieuwsbericht Liander, 23 jan. 2020)

---

• SDE 2008 tm. SDE 2013 geen projecten verloren gegaan in huidige update
• SDE 2014 geen projecten verloren gegaan, maar wel 15 kWp "uitgeschreven" (minder capaciteit)
• SDE 2015 1 project en capaciteit ter hoogte van 172 kWp verloren gegaan
• SDE 2016 I 1 project minder, en een forse capaciteit van ruim 6 MWp verloren gegaan
• SDE 2016 II 127 projecten minder, resp. 130,7 MWp
• SDE 2017 I 2 projecten minder, 38,0 MWp
• SDE 2017 II 56 projecten minder, 36,6 MWp
• SDE 2018 I 587 projecten minder, 186,1 MWp (! hoogste aantal en volume in deze update)
• SDE 2018 II 40 projecten minder, 69,1 MWp
• SDE 2019 I 14 projecten minder, 6,4 MWp (eerste aanpassingen voor deze regeling)

De uitval is ditmaal met name voor de voorjaars-ronde van SDE 2018 zeer fors geweest t.o.v. de voorgaande update, ruim 186 MWp verdeeld over 587 projecten. Eerder waren het vooral de twee SDE 2017 rondes die grote verliezen hebben geleden. Ook de najaars-ronde van SDE 2016 is een groot volume van bijna 131 MWp kwijtgeraakt. De najaars-ronde van SDE 2018 had ook dikke pech (-69,1 MWp), en, de twee SDE 2017 rondes verloren nog meer volume, al was het minder dramatisch dan in voorgaande overzichten (38 resp. bijna 37 MWp). In totaal vielen er in de huidige update 828 project beschikkingen weg, respectievelijk een totale beschikte capaciteit van ruim 473 MWp ! Een nieuw, triest record bij de uitval. In totaliteit bezien t.o.v. de voorgaande updates, toen er, vanaf januari 2019 achtereenvolgens 160, 101, 74 MWp, en zelfs 257 MWp (update november 2019) verloren gingen, helaas dus alweer een dramatisch groot verlies aan PV project beschikkingen. Om u een idee te geven van de impact daarvan: gerekend met moderne PV modules van 300 Wp (plm. 1,62 m²) per stuk, hebben we het wat het verlies in deze laatste update betreft, over een niet gerealiseerd potentieel van bijna 1,6 miljoen (!) zonnepanelen, met een gezamenlijke oppervlakte van zo'n 256 hectare ... (in een periode van ongeveer 2 maanden).

Voor de voorjaars-ronde voor SDE 2017 zijn de uitval percentages inmiddels in totaal 21,5% (943 beschikkingen) voor de aantallen, en bijna 14% (325 MWp) voor de (oorspronkelijk) beschikte capaciteit ! Hierbij zijn er kennelijk vooral neerwaartse aanpassingen bij de beschikte capaciteiten gedaan, want het verlies was in de vorige update nog 287 MWp, met 2 projecten meer). Daarmee is deze ronde in absolute zin, bij het verloren gegane project volume, al de zwaarst verlies lijdende SDE "+" regeling geworden, daarmee SDE 2014 naar de 2e plaats schuivend (301 MWp verlies). De najaars-regeling van SDE 2017 zit al dicht op de hielen van SDE 2014, met al 294 MWp verloren gegane capaciteit. Bij de aantallen projecten is inmiddels de najaars-ronde van SDE 2017 absoluut kampioen bij de SDE "+" regimes geworden waar het teloor gegane project beschikkingen betreft: er zijn er alweer 1.578 afgeschreven door RVO, 40% van de oorspronkelijk beschikte hoeveelheid van maar liefst 3.945 exemplaren. Wat al (veel) meer is dan de massale uitval bij 2 van de drie oude SDE regelingen, waarbinnen vooral residentiële en zeer kleine andere PV projectjes werden gerealiseerd (SDE 2009 en SDE 2010, zie tabel). De SDE 2017 voorjaars-regeling volgt op de voet, met al een uitdunning van 943 project beschikkingen, en mogelijk nog heel wat te gaan op dat vlak.

Procentueel bezien t.o.v. de oorspronkelijke beschikte volumes zijn vooral de eerste drie SDE "+" regelingen flink in de min geraakt: 43-68% verlies bij de aantallen, 55-72% bij de beschikte capaciteiten.

Voor de forse uitval onder SDE 2017 was eerder al gewaarschuwd, door Siebe Schootstra op Twitter (m.b.t. SDE 2017 en 2018, en later wederom m.b.t. SDE 2018). Dit in verband met een geclaimd slecht business model voor bedrijven met hoog eigenverbruik van via een SDE beschikking gegenereerde hoeveelheid zonnestroom, waarvoor lagere subsidie bedragen dan voor directe net-invoeding zijn gaan gelden (rooftop projecten). Polder PV is benieuwd of de reeds heftige gematerialiseerde aderlatingen nog langer zullen aanhouden in latere updates.

De forse uitval bij de 2 "populaire" SDE 2017 regelingen, gezamenlijk al een omvang hebbend van 619 MWp verloren gegaan volume, bovenop de ook al aanzienlijke verliezen onder beide voorgaande SDE 2016 regelingen (totaal 312 MWp), en alweer 314 MWp afvoer onder de twee SDE 2018 regimes, is in ieder geval beslist slecht nieuws, ook voor Den Haag. Alle moeite die voor de hier dus definitief afgevoerde projecten is gedaan, honderden miljoenen Euro's aan SDE subidie toezeggingen, alle duur betaalde ambtelijke tijd (en consultancy uitgaven voor ontwikkelaars) die hiermee zinloos is verspild: dat alles is voor niets geweest...

2 miljard Euro misgelopen
Bovendien is het voor de branche organisatie ook zeer slecht nieuws. Alle beschikte overgebleven PV projecten tm. SDE 2019 I hebben een maximale subsidie claim van, inmiddels, ruim 13,9 miljard Euro (over een periode van max. 15 jaar exclusief "banking year"). Oorspronkelijk is er tussen SDE 2008 en SDE 2019 I maximaal zo'n 15,9 miljard Euro aan subsidie toegekend (2e grafiek in historisch overzicht artikel van 21 december 2019). De zonne-energie branche - en de talloze niet aangesloten organisaties die wel PV projecten ontwikkelen, hebben dus nu al zo'n 2 miljard Euro aan (maximaal haalbare) subsidie beschikkingen voor fotovoltaïsche capaciteit laten liggen. Daar hadden mooie dingen mee gedaan kunnen worden, de afgelopen jaren ...

Het ligt in de verwachting, dat dit reeds enorme verlies nog fors groter zal gaan worden, de komende jaren. Zeker als de om zich heen grijpende netcapaciteit problemen zelfs al lang beschikte projecten in gevaar gaan brengen, vanwege extreme vertragingen van netaansluitingen in wat tegenwoordig met een sjiek woord "congestie" gebieden heet. Als die vertragingen de realisatie termijn van de soms jaren geleden verkregen beschikkingen gaan overschrijden, dreigt immers onherroepelijke, nog steeds in de regelgeving afgetimmerde intrekking van die kostbare RVO papierwaren ... Een recent afgekondigde mogelijke - voorwaardelijke - verlenging van een jaar (aangenomen gewijzigde motie van Van der Lee / GL en Sienot / D'66 van 19 december 2019) zal daarbij slechts als een doekje voor het bloeden kunnen gelden, gezien de zeer grote problemen op dit punt (zie bijvoorbeeld netcapaciteit kaartje Enexis van 23 december jl in noord-oost Nederland).

---

13 januari 2020: Verbruiks-cijfers Polder PV in 2019 2e surprise in drie jaar. Het kalenderjaar 2019 ligt alweer twee weken achter ons, en wederom wordt bij Polder PV de balans opgemaakt van enkele energie verbruiks-cijfer data van het huishouden alhier. Wat bestaat uit 2 personen, woonachtig in een huurappartementje op de begane grond, 73 m², met elektra, stadswarmte, sedert april 2018 over op inductie koken (kookgas afgesloten, dus nihil verbruik 2019), en drinkwater aansluitingen. En al ruim 19 en een half jaar (de eerste) eigen zonnepanelen op het dak van de verhuurder, op de 4e verdieping. De eerste 4 panelen werden 7.245 dagen geleden (13 maart 2000) op ons huisnet aangesloten, en ze doen het "naar omstandigheden" nog steeds prima. Zie ook eerste artikel in 2020, en het vervolg daar op. Ook echter, wederom, een uitermate vervelende verrassing op het eind ...

Elektra

In bovenstaande grafiek de totale netto resterende stroom consumptie per kalenderjaar (getal bovenzijde niet geel gekleurde kolommen), de totale zonnestroom productie per jaar (geel, stapsgewijs groter wordend door systeem uitbreidingen tm. april 2010, zwarte cijfers bovenzijde kolommen), en eventueel in elk kalenderjaar optredende kleine "overschotten" (eerste "beetje" in 2012, structureel wordend vanaf 2014). Die ik onder de X-as heb weergegeven, met bijbehorende omvang in gele cijfers met een "-" er voor. En die dus netto netinvoeding op kalenderjaar-basis inhouden. Die overschotten worden in ons complex, net zoals in de meeste andere "stedelijke gevallen" gewoon direct geconsumeerd door de buren. Via de eigen stroommeters, waar over gewoon energiebelasting, SDE heffing, en btw wordt betaald. En waarvoor de buren dus "gratis" i.p.v. uitsluitend door de bank genomen vieze grijze mix, ook nog wat "zonnestroom elektronen" hebben mogen consumeren...

2019 was alweer het zesde jaar op rij dat we netto op jaarbasis bezien stroom "over" hadden, en we dus de status van "neggie" (voor elektra) hebben gecontinueerd. Weliswaar een minder hoog overschot betreffend dan in 2018, maar we hebben in 2019 nu het hele jaar op inductie gekookt (in 2018 nog tm. medio april). En de instralingsdata van in de buurt liggend KNMI meetstation Voorschoten laten een horizontale instraling zien die bijna 6% onder dat van het hoog scorende jaar 2018 lag (kom ik later nog op terug). Dus dat is niet heel vreemd.

Ondanks de paar maanden extra elektrisch koken verbruikten we netto toch minder dan in 2018 (1.207 kWh i.p.v. 1.275 kWh, 5,3% minder), maar door een combinatie van twee factoren hebben we ook wat minder kilowatturen "netto" op het net ingevoed (onder de x-as). Dat zijn (a) de gemiddeld lagere instraling. En (b) minder vakantie buiten huis, waardoor het verbruik wat hoger heeft gelegen.

Door deze combinatie zaten we in 2018 netto bezien op een jaarverbruik van 1.207 - 141 = 1.066 kWh. Dit netto verschil schommelt enigszins, variërend tussen 1.095 kWh in 2014, 1.115 kWh in 2015, 1.097 kWh in 2016, 970 kWh in 2017, en 1.050 kWh in 2018. De verschillen zijn niet zeer groot, we hebben al jaren lang een vrij "stabiel" stroom verbruik.

In 2019 is 141 kWh van onze totale zonnestroom opwek netto bezien, op jaarbasis het net op gegaan ("na saldering"). Dat is 37% minder dan in 2018 (225 kWh), maar nog steeds blijvend "positief" op het punt van zonnestroom overschot. We zijn al 6 jaar een zogenaamde "neggie", een huishouden wat op jaarbasis bezien meer stroom zelf opwekt dan dat ze netto verbruikt. Midden op de dag hebben we vaak, behalve in de somberste wintermaanden, overschot, wat automatisch naar de buren vloeit. Uiteraard gebruiken we 's avonds net als iedereen stroom van het net. Wat dominant via gas- en kolencentrales wordt opgewekt in ons land, al komt er steeds meer windstroom en (sterk decentraal opgewekte) zonnestroom op het distributienet. Voor overzichten, zie de maandelijkse rapportages van En-tran-ce van Hanzehogeschool in Groningen, en het korte status overzicht van de eerste afschattingen voor het jaar 2019 op de Klimaatmonitor website (bericht van 30 december 2019).

Maand grafiek elektra

Laatste update van de maandelijkse productie en verbruiks-data van elektra bij Polder PV, tm. december 2019. In deze maand weer een iets hoger dan gemiddeld maandverbruik (rode lijn), en, zoals te verwachten, een groot deel van dat verbruik netto van het net betrokken. Plus een klein beetje eigen opwek van zonnestroom. In 2019 hebben we 5 maanden gehad (januari & februari, oktober tm. december), waarbij we in die maand netto minder zonnestroom hebben opgewekt, dan we in totaal aan stroom hebben verbruikt. In het zonnige jaar 2018 waren dat zelfs maar 3 maanden.

---

Kookgas

Het tweede exemplaar van onze jaarlijkse energie verbruik cijfers laat ons volledig bemeten schriele verbruik aan kookgas zien, en wel de definitieve versie. Want sinds we in april 2018 zijn overgestapt op koken op een inductie kookplaat (en elektrisch fornuis), verbruiken we helemaal geen gas meer in ons huishouden. 2019 is dus het eerste volle kalenderjaar dat we "gasloos" zijn. Alle oude metingen zijn geschied via een officiële, gecertificeerde G1,6 gas meter (netmeter Liander). Bijna alle "normale" huizen hebben minimaal G4 tot G6 meters. De grafiek laat een mooie dalende lijn zien. Aanvankelijk grotendeels veroorzaakt doordat werd overgestapt op een elektrische waterkoker i.p.v. de klassieke fluitketel. Verder minder ingewikkeld, korter koken, en vaker uit huis geweest. We verbruikten in het laatste volle kalenderjaar 2017 nog slechts 15,5 m³ kookgas. Toen werd nog het hele jaar op gas gekookt.

Uiteraard is dit verbruik totaal niet vergelijkbaar met een "klassiek" huishouden, omdat we stadswarmte hebben voor ruimteverwarming en tapwater (volgende grafiek). Een "nu nog normaal" gas gebruikend huishouden (warmte, tapwater en kookgas) verbruikte in 2018 volgens het CBS 1.270 m³ (trend, afhankelijk van gemiddelde winter temperatuur: dalend. In 2018 weer iets hoger dan in 2017, maar temperatuur-gecorrigeerd zelfs weer iets minder dan in 2017). Desondanks blijven we de "volle mep" aan aansluit- en meterkosten betalen voor het equivalent van een "standaard gaswoning", aan de netbeheerder. Die we vervolgens weer "gecompenseerd krijgen" van onze stadswarmte leverancier, omdat er een "Niet Meer Dan Anders" principe (warmte vs. gas) gehanteerd zou worden. Waar ene meneer Wiebes weer eens een vileine brief over heeft laten opstellen, dat dat helemaal geen "wettelijk voorschrift" zou zijn. Met daarbij kennelijk de suggestie dat we ons "gelukkig" zouden moeten prijzen, van zoveel "coulance" van de zijde van de warmte monopolist (????). Zie ook mijn recente tweet over die blijvende onzekerheden rond dergelijke onnavolgbare "compensatie posten", en het voorgaande exemplaar met de spreadsheet berekening van de verschillen tussen de tarief componenten tussen 2018 en 2019 (net bekend gemaakt) ...

---

Warmte (incl. tapwater, excl. kookgas)

De beruchte stadswarmte voorziening blijft, zoals gebruikelijk, een pain in the ass in het zuinige huishouden van Polder PV. Dat heeft niet zozeer met het getoonde kalenderjaar verbruik te maken, integendeel. Maar wel met de blijvend migraine veroorzakende #vastrechtwoeker die er mee gepaard gaat. ACM heeft een absurde verhoging van het maximaal in rekening te brengen vastrecht aangekondigd, en onze leverancier is op die max gaan zitten. Maar heeft daarbij een totaal onnavolgbare goocheltruuk uitgehaald, door een eerder ingevoerde, niet door ACM gecontroleerde fictieve korting post extreem te verhogen (met factor 3 !), zodat het eindresultaat van de in rekening te brengen, nog steeds voor zuinig verbruikende huishoudens onverteerbaar hoge vastrecht kosten op hetzelfde niveau als in 2018 zijn gehouden (tweet). De "stabiliteit", cq. "houdbaarheid" van die volstrekt fictieve zogenaamde "korting" is natuurlijk compleet onzeker, net als de al jaren gehanteerde zogenaamde "kookgas vastrecht compensatie" post, waarvan Vattenfall claimt dat die zo weer overboord gekieperd zouden kunnen worden "tenzij nadrukkelijk schriftelijk anders is overeengekomen" ... ACM zal er dan niet naar gaan kraaien, "want daar gaan we niet over" ... NB: die compensatie post is ook bevroren op het niveau van 2019, en bedraagt EUR 134,21 te ontvangen door de klant, waarbij het capaciteitstarief voor "een" (kook)gas aansluiting bij Liander inmiddels alweer EUR 143,66 is geworden. Zowel in 2019 als in 2020 krijgen we minder compensatie, dan dat we werkelijk aan vastrecht betalen.

Alleen de variabele kosten zijn, curieus, omdat de ook impliciet te betalen energiebelasting op stadswarmte, door de extreme verhogingen van zowel de energiebelasting als de SDE heffing op gas, ook flink moeten zijn gestegen (vanwege 1 op 1 koppeling tarieven gas <> stadswarmte), iets gedaald. Zowel in het "max. tarief" van ACM, als bij Vattenfall per 1-1-2020. Bij laatstgenoemde van EUR 26,15 (2019) naar EUR 25,90 per GJ in 2020, dus minder dan 1% t.o.v. het voorgaande tarief.

Ondertussen is het enige wat huurders als ondergetekende "kunnen" doen aan het inperken van die door de Nederlandse Staat gefaciliteerde grootschalige inhaligheid bij de warmte leveranciers, de radiatorkraan zo weinig mogelijk open, en het tapwater verbruik reduceren. Echter, we zitten al sedert we hier wonen - bewust - op zeer lage verbruiks-cijfers. En het resterende verbruik wordt in extreme mate bepaald door de "koude" in een bepaald jaar. Zo zal in een "warm" jaar het aantal GJ zeer beperkt kunnen blijven (2002, 2014, slechts rond 6 GJ/jaar), maar als er zelfs maar korte hevige koude periodes in zo'n jaar vallen, schiet ook bij Polder PV het verbruik omhoog (met name in 2010, toen we op het dubbele verbruik kwamen, ruim 12 GJ).

Gelukkig is het verbruik bij ons, ook door relatief zachte winterse perioden aan het begin en eind van 2019, weer laag geweest. We kwamen uit op 8,2 GJ in 2019 (ruimteverwarming en tapwater, geen kookgas verbruik meer, wat sowieso apart werd bemeten). Dat ligt 1,8% onder het langjarige gemiddelde verbruik, 8,35 GJ/jaar (blauwe stippellijn). Er is ook een lineaire trendlijn berekend (gele streepjeslijn), maar de verbruiken per jaar zijn zo verschillend, dat de "richting" daarvan niet heel erg veel zegt, al is die opwaarts (we worden ouder, zijn langer thuis, en zullen dus gemiddeld genomen iets meer stoken dan in eerdere jaren).

Zouden we met de nieuwe tariefstellingen bij Vattenfall voor 2020 met genoemde gemiddelde van 8,35 GJ rekenen, zouden we voor de beïnvloedbare variabele kosten op EUR 216,27 komen. De totale "vastrecht load", exclusief nog een post "vastrecht levering" bij de hypothetische (kookgas) leverancier, en in geen enkel geval door "bewust gedrag" te vermijden, komt dan op: EUR 475,61 (vastrecht stadswarmte, 4 deelposten, Vattenfall) + EUR 143,6637 (vastrecht gas, bemeten <500 m³/jaar bij Liander, 4 deelposten) - EUR 134,21 ("kookgas vastrecht compensatie vanwege NMDA", Vattenfall) = EUR 485,06 inclusief 21% btw in 2020. Voor een daadwerkelijk verbruik à EUR 216,27. Totale jaarkosten EUR 701,33. Waarvan de vastrecht "load" een blijvend ondraaglijke, ruim 69% is (identiek aan een eerdere berekening voor het jaar 2015, toen ik nog met een jaarverbruik van 9 GJ rekende). Die wat de "consumenten beschermende" autoriteit ACM beslist nóg hoger had mogen worden ...

Maand grafiek stadswarmte

Aan het maandelijkse verbruik van stadswarmte (voor ruimteverwarming in de koude maanden, en tapwater in het gehele jaar), is goed te zien dat we extreem spaarzaam zijn met dit kostbare goedje - wat immers de grootste kosten post is op de energienota's (we zitten voor elektra en kookgas [inmiddels nul-verbruik] bij een andere leverancier). De blauwe lijn is het voortschrijdende 12-maandelijkse gemiddelde, wat een grillig verloop kent vanwege de zeer sterk seizoens-bepaalde impact van ons verbruik. In de periode ongeveer tussen april en oktober staat de hoofdkraan richting de radiatoren dicht en is er dus geen verbruik aan ruimte verwarming. Wel douchen we en gebruiken we ander warm tapwater voor de afwas (met de hand). Dat is aan de zeer lage kolommen onderin de grafiek te zien, het niveau komt in die maanden zelden boven de 0,2 GJ meer uit. Als de radiatoren echt aan moeten vanwege intredende koude, ziet u meteen enorme verbruikspieken ontstaan. Toch blijft ons jaarverbruik "spectaculair laag", ondanks het feit dat ik vrijwel altijd thuis werk.

---

(Drink-)waterverbruik

Polder PV houdt ook al jaren nauwkeurig het drinkwater verbruik bij, en het volume wat hij bespaart aan uit de regentonnen "geviste" hoeveelheid water voor de toiletspoeling (simpel emmertjes water dragen alhier). Zoals u begin 2017 al heeft kunnen lezen, is Polder PV in 2016 helaas getroffen door een geniepige, forse drinkwater lekkage in een van de kruipruimtes. Die al die jaren onbereikbaar was. En die pas nadat de oude vloer was opengebroken, toegankelijk werden. Met direct de bevestiging van de al eerder geuitte vrees, dat er iets goed mis moest zijn met de water "infrastructuur" ergens in het appartement. Zie artikel van 6 november 2016.

Na deze lekkage, wat we destijds als een "ongelukkig incident" beschouwden, hebben we dik twee jaar lang weer een normaal, zeer laag verbruik gehad. Omdat ik al vele jaren lang het verbruik heb bijgehouden, en onze leefpatronen al lang duidelijk waren geworden, heb ik in 2019 niet meer elke maand de meterstanden ingevoerd in de al jaren bijgehouden spreadsheet, ook vanwege drukke andere werkzaamheden (waar onder talloze complexe cijfer operaties op het vlak van zonnestroom). Bij de ingave voor de jaarnota voor het drinkwaterbedrijf, viel me direct al op dat er iets goed mis was, we hadden een meer dan twee maal zo hoog verbruik dan "normaal". Ik ben direct in de kruipruimte gedoken waar het lek in 2016 was ontstaan. En ja hoor, een binnenzee en een klaterend geluid kwamen me tegemoet. Dat bleek echter niet een lekkage in onze eigen waterleiding te betreffen, maar in die van een van de buren in het complex. Pas veel later, toen onze nieuwe bamboe vloer in de woonkamer was opengemaakt door de parket legger, kon onze eigen lekkage worden gelokaliseerd en hersteld. Dat is dus alweer de derde lekkage in "een" drinkwaterleiding onder onze vloer in drie jaar tijd...

Om een lang verhaal kort te maken: er is in de tweede helft van 2019 dramatisch veel drinkwater weg gelekt in onze kruipruimtes. De leidingen blijken in een zeer slechte conditie te verkeren (zwaar gecorrodeerd), en een structurele oplossing daarvoor is nog steeds niet aangereikt door de corporatie. Het is wachten op het volgende "incident", ik ben de meterstanden nu weer op de voet aan het volgen om deze ellende te proberen te voorkomen ...

In 2017-2018 was het verbruik weer - tijdelijk - genormaliseerd, en zaten we met een totaal verbruik van 22,4 (2017) tot 25,5 m³ drinkwater (2018), en 5,3 (2017) tot 3,9 m³ (2018) regenwater voor incidentele toiletspoeling weer op het bekende relatief lage niveau wat we al jaren kenden. Het verbruik was in 2018 wat hoger, omdat het extreem, en langdurig droog is geweest.

Lekkage jaar numero twee, 2019, gaf echter een dramatisch "verbruik" van zo'n 58 kubieke meter kostbaar drinkwater te zien, extreem veel hoger dan "normaal". De lekkage bleek sedert juli te zijn ontstaan en stap voor stap erger te zijn geworden, zoals ik heb kunnen reconstrueren uit de maandelijkse meteropnames. Pas medio december 2019 is de lekkage verholpen (nieuw tussenstuk bestaande uit kunststof binnen en buitenmantel, met kern van aluminium). We gaan op dit vlak weer "een spannend jaar" tegemoet ...

---

Computer verbruik

In de zomer van 2017 hebben we als voorzorgsmaatregel "voor eventueel optredende problemen" een nieuwe harde schijf voor de NUC micro computers besteld en deze ingebouwd. Geen enkel probleem bij de computer bij mijn partner. Maar bij mijn eigen exemplaar ging het mis: de computer weigerde na inbouw op te starten. De leverancier van de computer heeft de zaak bekeken en concludeerde dat de NUC om onbegrijpelijke redenen kennelijk de geest had gegeven. Gelukkig kregen we onder garantie van de fabrikant een nieuw exemplaar. En ik kon - na enige tijd op het exemplaar van m'n partner te hebben moeten werken - verder op die nieuwe. Kennelijk heeft Polder PV geen geluk met computers, je krijgt er grijze haren van (inmiddels al flink "wit" aan het worden).

Desondanks kunnen we uit de stroom verbruiks-grafiek concluderen dat de nieuwe NUC en z'n vervanger (groen) een structureel veel lager verbruik hebben dan de eerder gebruikte "mini-computer" (blauw), die al een fors minder verbruik had dan de oude antieke "tower" (rood). Het jaarverbruik in 2019 kwam op 160 kWh (was in 2018 nog 170 kWh). Wat nog geen 31% was van het jaarverbruik van de oude "tower" in 2011. "Dips" omlaag zijn periodes dat we langdurig van huis waren (computers etc. uit). Wel gebruik ik de nieuwe computers zeer intensief, dagelijks, en langdurig. Het totale jaarverbruik van de meest recente NUC, in combinatie met een spaarlamp voor de avond uurtjes, is een substantieel deel van ons lage jaarverbruik, 160 van (netto) 1.066 kWh. We hebben weinig zware apparatuur, de enige apparaten die verder echt invloed hebben - naast de energiezuinige koelkast - zijn de waterkoker, het koffiezet apparaat, de wasmachine (2, max. 3x in de week). De behoorlijk veel prik slurpende mechanische ventilatie unit is al lang vervangen door een zuiniger DC exemplaar op het dak. De meeste andere apparatuur wordt weinig gebruikt, en/of heeft nauwelijks impact op het totale stroom verbruik. De sedert april 2018 dagelijks in gebruik zijnde inductie kookplaat en het sporadisch gebruikte elektrische fornuis blijken een zeer beperkte invloed te hebben op de verbruiks-totalen.

Bron:
Maandelijkse meterstand opnames alle energie en water modaliteiten Polder PV

---

9 januari 2020: Aandelen maandproducties in jaaropbrengst: Vergelijking langjarige gemiddeldes met het laatste volledig bemeten jaar - 2019. Na de absolute opbrengsten aan zonnestroom in 2019 te hebben beschreven en geïllustreerd voor de PV-installatie van Polder PV, gaan we over naar de tweede belangrijke afgeleide "dataset". Net als vorig jaar is deze zeer belangrijke grafiek wederom van een update voorzien. Daarin worden de relatieve aandelen van de zonnestroom producties van elke maand op de totale jaarproductie van elk jaar bepaald in procent. Vervolgens worden over alle compleet bemeten jaren die percentages per maand gemiddeld, ditmaal dus inclusief 2019. Hieruit volgt een grafiek die een representatief beeld laat zien van de sterk seizoensmatig bepaalde productie van zonnestroom voor het onderhavige systeem. In dit geval, de grotendeels bijna 18 en een kwart jaar oude 1,02 kWp grote "kern" installatie van Polder PV, op het platte dak van de vierde verdieping van ons appartementen complex in westelijk Leiden (ZH). Met de toevoeging van de 6 toen nieuwe 108 Wp modules aan de 4 reeds anderhalf jaar eerder geïnstalleerde (93 Wp) modules, en de netkoppeling op 12 oktober 2001 werd de "officiële productie" van die uit tien panelen bekende kern installatie gestart.

In onderstaande grafiek de relatieve aandelen van elke maand voor het afgesloten jaar 2019 (paars), afgezet tegen de langjarige gemiddelde percentages in de hele reeks volledig bemeten jaren, 2002-2009 en 2011 tm. 2019 (geel). Voor de originele maandelijkse productie data voor dit deel-systeem in kilowatturen, zie het vorige artikel, en de tabel op de highlights pagina van Polder PV.

2019 (paars)
De eerste jaarhelft van 2019 gaf wederom enkele forse afwijkingen per maand te zien, t.o.v. de langjarige gemiddelde waardes (geel). Na een iets subgemiddelde start in januari (2,3%, 0,2 procentpunten van het jaar aandeel lager dan "normaal", 2,5%), liet februari voor het tweede jaar op rij zien dat in zo'n winterse maand beslist relatief hoge productie gehaald kan worden, als het zonnig is. Met 6,4% van de jaaropbrengst, 1,6 procentpunt hoger dan langjarig gemiddeld (4,8%), was het een mooie maand, vroeg in 2019. Maart scoorde echter weer flink ondergemiddeld, met 7,1% (ipv langjarig gemiddeld 8,8%). Dat werd wederom iets gecompenseerd door een mooie april maand, met een robuuste 12,8% (ipv 12,0% gemiddeld). Mei presteerde met 13,0% iets onder het gemiddelde niveau (13,3%), gevolgd door een zeer positief resultaat in de problematische (vaak warme) juni. Die 0,8 procentpunt hoger uitkwam (13,9%) dan het langjarige gemiddelde (13,1%).

Juli kwam vrijwel exact uit op het langjarige gemiddelde voor die maand, 13,3%, augustus echter scoorde veel beter, met 12,5% beduidend hoger dan gemiddeld 11,8%. September-oktober was een tegenvallende periode voor ons systeem. Op basis van instralingsdata moest de beginwaarde voor oktober worden ge-extrapoleerd i.v.m. afwezigheid (vakantie), maar beide maanden scoorden ook met die ge-extrapoleerde startwaarde slecht. September 0,6 procentpunt minder dan gemiddeld, oktober zelfs 1,2 procentpunt minder. November zat weer vrijwel op het gemiddelde (3,0% 2019, 2,9% langjarig gemiddeld). December, tot slot, was een "mooie wintermaand". Met 0,3 procentpunt productie boven het langjarige gemiddelde van 1,7%. Wat natuurlijk, als vanouds, de laagste maandopbrengst, en dus ook het laagste jaar-aandeel weergeeft van het jaar. Ook voor 2019 geldt, dat februari, met slechts 28 dagen, opvallend veel hoger scoorde dan 31 dagen tellende december: Een factor 3,2 maal zo hoog (NB: in 2018 was dat verschil zelfs 4,6 maal zo groot).

Als we naar de verdeling van de jaarhelft aandelen kijken, komen we voor 2016 op 51,5 / 48,5 % voor jaarhelften I en II. In 2017 is die verdeling flink in het "voordeel" van de eerste jaarhelft verschoven: 56,4% was het aandeel van de eerste 6 maanden in de totale jaarproductie, de tweede jaarhelft bracht maar 43,6% in. Een nogal significant verschil met de verdeling in het voorgaande jaar. In zowel 2018 als in 2019 is die verhouding echter weer iets bijgetrokken: 54,6% productie in de eerste, en 45,4% in de tweede jaarhelft, t.o.v. de output in het hele kalenderjaar.

Bij vergelijkingen van eigen productie resultaten met deze specifiek voor Polder PV systeem gemaakte grafiek dient altijd een waarschuwing in acht te worden genomen. Sterke afwijkingen van de hellingshoek, oriëntatie t.o.v. het zuiden, en microklimaat aberraties (hoge stofbelasting, of bijv. mogelijk extra instraling en/of verkoelende effecten indien systeem vlak bij een groot wateroppervlak staat), kunnen nogal wat impact hebben op de procentuele verdeling tussen de maanden bij andere PV installaties. Globaal zal het beeld wel vergelijkbaar zijn, maar op detail niveau kunnen beslist afwijkingen worden vastgesteld voor de eigen installatie.

Voor de steeds populairder wordende "oost-west" installaties (met name op platte daken, maar zelfs ook al "ingeburgerd" bij vrije-veld projecten) verwijs ik gaarne naar een prachtige, klassieke zomer (dag-)curve van zo'n systeem, die zo in een studieboek voor installateurs kan worden opgenomen (tweet Polder PV van 22 januari 2016). Uiteraard gaat het in dergelijke, al bijna usance geworden installatie configuraties, om een nogal afwijkende verdeling van de productie per dag (per oriëntatie), en zal dit ook de nodige impact kunnen hebben op de productie verdeling over het jaar. Al helemaal, als dergelijke systemen niet "pal oost-west" staan, maar bijvoorbeeld, zoals ik al heel vaak heb gezien, bijvoorbeeld OZO/WNW of WZW/ONO. Om maar niet te spreken over een toenemend aantal installaties die zelfs (bijna pal) "zuid-noord" zijn opgesteld ...

U vindt een iets uitgebreidere toelichting van de ververste maand aandelen grafiek op de specifieke pagina op Polder PV:

Maandelijks aandeel van zonnestroom productie in de jaaropbrengst

Bron:
Maandelijkse uitlezingen van alle 13 OK4E-100 micro-inverters bij Polder PV, en daarvan afgeleide percentages

---

9 januari 2020: Eerste voorlopige jaaroverzicht CertiQ 2019, in vergelijking met gereviseerde rapportages voorgaande jaren - zonnestroom. In het vorige artikel ben ik uitgebreid ingegaan op de evolutie van de cijfers m.b.t. (gecertificeerde) zonnestroom, in de maand rapportages van CertiQ, tm. december 2019. Analyses die ik als enige in Nederland al jaren tot in groot detail, en inhoudelijk becommentarieerd, publiceer. Het is echter ook al jaren zo, dat data in die maand rapportages later worden bijgesteld. In sommige gevallen zelfs behoorlijk ingrijpend. Het is ook al jaren traditie, dat na een eerste, nog zeer voorlopig jaaroverzicht aan het begin van het opvolgende jaar, later in dat jaar een - soms fors - gereviseerd jaaroverzicht verschijnt, waardoor eerder gepubliceerde cijfers komen te vervallen. Normaliter verscheen die revisie zo'n beetje in het voorjaar, het - fors - aangepaste rapport voor 2018 verscheen echter, nadat ik daar wederom naar had gevraagd, pas eind oktober 2019 (zie gedetailleerde analyse van dat rapport).

Een dag na het in de eerder besproken laatste maand rapportages voor (record maand) november, en december 2019, is ook het eerste, nog zeer voorlopige jaaroverzicht over 2019 verschenen (op 7 januari jl.). Polder PV heeft de cijfers in dat rapport zoals gebruikelijk in historische context geplaatst, en in een separate analyse gepubliceerd. Zie daarvoor onderstaande link in deze introductie.

Meest opvallend is uiteraard weer de afgeleide jaargroei van de capaciteit van gecertificeerde PV capaciteit op basis van (a) deze eerste voorlopige rapportage over 2019, en (b) de zeer laat verschenen revisie voor het jaar 2018. Op basis van de cijfers in de maandelijkse rapporten is eerder een jaargroei van 1.702 MWp berekend. Maar met bovenstaande 2 jaaroverzichten, waar onder een flink gereviseerd exemplaar, is die groei "nog maar" een zeer voorlopige 1.581,3 MWp geworden. Maar ook dat is beslist nog geen definitieve eind-uitkomst, omdat er nog een - vermoedelijk flinke - revisie overheen gaat komen. In de revisie voor 2017 werd, na een laatste bijstelling, in totaal 8,5% aan capaciteit voor EOY bijgeplust t.o.v. het eerst gepubliceerde volume in het 1e jaar overzicht. Voor 2018 is de bijstelling inmiddels al 7,9%, en kan dat nog hoger gaan worden. Als er ook voor de huidige data voor 2019 weer 8% capaciteit toegevoegd zou worden t.o.v. de "start waarde", zou je zelfs al iets boven het volume uitkomen zoals werd berekend uit de (verouderde) maand rapportages ...

Ook nieuw is in het voorlopige jaaroverzicht van 2019 een - relatief bescheiden - omhoog bijgestelde productie van gecertificeerde zonnestroom voor kalenderjaar 2018. Die viel 0,5% hoger uit dan de eerst-publicatie voor dat jaar. Ook dié productie kan, theoretisch, in een revisie van het jaaroverzicht 2019, mogelijk nog worden bijgesteld.

De diverse wijzigingen zijn door Polder PV weer in een grafische jaar rapportage verwerkt. Uit de accumulatie cijfers voor 2018 volgt nu ook, dat het aandeel van gecertificeerde PV capaciteit bekend bij CertiQ, eind dat jaar al ruim 36% van het totale geaccumuleerde volume bedraagt, zoals gepubliceerd door het CBS voor heel Nederland. De verwachting is, dat dat aandeel behoorlijk zal zijn toegenomen in 2019, vanwege de zeer hoge groei in de projecten markt met SDE beschikkingen (alle SDE gesubsidieerde projecten belanden uiteindelijk in de CertiQ database). Een nog zeer speculatieve afschatting van Polder PV komt voor dat jaar al op een aandeel van zo'n 45% aan geregistreerde capaciteit in het CertiQ dossier, ten opzichte van het nationale totaal volume (álle capaciteit).

Voor de ontwikkeling van de eindejaars-volumes (aantallen en capaciteit van gecertificeerde zonnestroom projecten bekend bij CertiQ, en afgeleide systeem-gemiddelde capaciteit) volgt deze nieuwe grafiek. 2019, gearceerde kolom, is nog "zeer voorlopig" (kan nog flink worden bijgesteld):

Voor de afgeleide jaargroei cijfers (blauw), en de nieuwe, geijkt bemeten jaar producties van gecertificeerde zonnestroom (geel, beide volumes voor 2019 nog zéér voorlopig !) heb ik de hier onder weergegeven nieuwe grafiek gemaakt, waaruit blijkt dat er alweer bijna 2 terawattuur gecertificeerde zonnestroom is geregistreerd door CertiQ, voor het jaar 2019, geproduceerd door een EOY volume van 3.225 MWp, en een nog zeer voorlopig nieuw jaar volume (inzet, blauw, linksboven) van 1.581 MWp.

De status van de garanties van oorsprong (GvO's), uitgegeven voor alle dossiers bij CertiQ (zon, wind, water, biomassa) wordt kort toegelicht, zowel voor elektriciteit als voor warmte. Ook wordt ingegaan op het nieuwe dossier, certificatie van "niet-hernieuwbare elektriciteit". Er is wederom meer import van GvO's voor "groene elektriciteit" Nederland geweest in 2019 (45,2 TWh), de toename was 18% in de jaren 2017-2019.

Tot slot wordt de status van het kleine dossier (grootschalige) thermische zonne-energie aangestipt.

Voor uitleg van, en toelichting op bovenstaande, en diverse andere nieuwe grafieken over gecertificeerde zonnestroom, en veel meer details m.b.t. de gepubliceerde CertiQ jaar overzichten, zie:

Evolutie gecertificeerde PV systemen en capaciteit in jaar rapportages CertiQ (tm. 2019*, 1e versie)

 

---

---