NAAR INDEX PAGINA

^ TOP

---

16 november 2019: SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 5. Stapelgrafieken beschikkingen en realisaties aantallen en capaciteit PV, en gemiddelde omvang per beschikking.

In dit vijfde deel van de reeks naar aanleiding van het verschijnen van de beschikkingen voor zonnestroom onder de voorjaars-ronde van SDE 2019 twee grafieken die ik wel vaker heb laten zien n.a.v. RVO updates. De laatste exemplaren heb ik gemaakt op basis van de cijfers verschenen in de update van 5 augustus bij het agentschap. Daar zat SDE 2019 I natuurlijk nog niet bij. Ook deze grafieken ontlenen hun data aan de net verschenen lijst met alle (overgebleven) project beschikkingen vanaf SDE 2008 tm. SDE 2019 I, met peildatum 1 november 2019.

(1) Verzamel grafieken alle SDE regelingen - aantallen zonnestroom project beschikkingen / realisaties

^^^
Aantallen overgebleven project SDE beschikkingen voor zonnestroom (linker kolom stapel)l,
resp. de feitelijke - tot 1 november 2019 bij RVO bekende - "officiële realisaties" (rechter kolom stapel)

In deze stapelgrafiek, een update van het eerder getoonde exemplaar (analyse 19 augustus 2019), zijn ditmaal niet de in het voorgaande artikel getoonde project categorieën gestapeld, maar de afzonderlijke SDE regelingen met de per regeling overgebleven toegekende aantallen beschikkingen (linker stapel, tot en met SDE "+" 2019 I), resp. de - volgens RVO - gerealiseerde hoeveelheid beschikkingen. Nota bene, m.b.t. de laatst-genoemde "stapel". Deze loopt altijd behoorlijk sterk achter op de realiteit, zelfs bij recente updates. Bij de voor mij belangrijkste grotere projecten had ik in het voorgaande exemplaar bij de grotere projecten (vanaf zo'n 450 kWp per beschikking ) al een paar honderd realisaties meer in de eigen spreadsheet staan, dan RVO in dat overzicht heeft laten zien. Bij de kleinere projecten (vrijwel uitsluitend rooftop) zal dat waarschijnlijk nog grotere verschillen geven, omdat die makkelijker en sneller (kunnen) worden gerealiseerd. Als ik tijd kan vinden, ga ik ook bij de kleinere projecten verder "graven" naar realisaties.

Het paarse top segment in de linker stapel laat de laatste toevoeging van de beschikkingen van SDE 2019 I zien, een record volume onder SDE "+", 4.738 projecten. Waarmee het totale volume is gekomen op 33.537 (grotendeels: overgebleven) beschikkingen. Gerealiseerd waren er in de 1 november update van RVO al heel wat, voor alle beschikkingen tot dan toe 17.900 stuks (inclusief 14 eerste exemplaren onder SDE 2019 I). Dat is 53% van geaccumuleerd toegekend (boven stippellijn met pijl weergegeven). Maar (a) er zijn inmiddels al de nodige projecten méér gerealiseerd, die door administratieve processen bij RVO in de laatste update nog niet (formeel) zijn afgevinkt. En (b) een groot deel van de zeer belangrijke grote projecten is nog niet gerealiseerd, en dat volume heeft een zeer hoge impact op de totale te verwachten realisatie van capaciteit, en op de te verwachten zonnestroom productie gesubsidieerd via SDE beschikkingen (zie vervolg grafiek).

Voor SDE 2008 tm. 2013 zal er naar verwachting niet veel meer veranderen, tenzij er gerealiseerde projecten gaan uitvallen vanwege diverse redenen (niet alleen vanwege calamiteiten zoals brand of zware stormschade).

Andere regelingen zijn, wat de beschikte hoeveelheden betreft, reeds het nodige aan volume kwijtgeraakt, om diverse redenen. Vooral het verlies bij de najaars-ronde van SDE 2017, momenteel op 2.423 exemplaren, is t.o.v. het niveau in de voorlaatste update (3.585 stuks) aanzienlijk geweest (een heftige aderlating van maar liefst 1.162 beschikkingen ...).

(2) Verzamel grafieken alle SDE regelingen - PV capaciteit bij beschikkingen / realisaties

^^^
Capaciteit van overgebleven project SDE beschikkingen voor zonnestroom, in MWp (linker kolom stapel),
resp. het feitelijke - tot 1 november 2019 bij RVO bekende - "officieel gerealiseerde volume" (rechter kolom stapel)

Een vergelijkbare grafiek als het vorige exemplaar, maar ditmaal de geaccumuleerde beschikte capaciteit (in MWp) van de diverse SDE rondes, tm. SDE 2019 I aan de linkerzijde, en de volgens RVO op status datum 1 november 2019 gerealiseerde (beschikte) capaciteit aan de rechterzijde (tm. SDE 2019 I). Het toegevoegde "paarse blok" voor SDE 2019 I, 2.515 MWp, is geen nieuw record volume, maar ligt onveranderlijk hoog.

Het verlies bij de najaars-ronde van SDE 2017, momenteel op 1.654 MWp is t.o.v. het niveau in de voorlaatste update (1.849 MWp) wederom fors geweest. Maar liefst 195 MWp (bijna 11%) aan beschikte capaciteit ging verloren voor deze aanvankelijk succesvolle regeling ...

Met de toevoeging van de nieuw beschikte capaciteit van SDE 2019 I, bovenop de reeds hoge stapel met oudere (overgebleven) beschikkingen, is dat reeds aangezwollen tot een hoog volume van 12.536 MWp. Waarvan, althans, volgens de 1 november 2019 update van RVO, toen nog maar 2.463 MWp (20%) "officieel" zou zijn opgeleverd (rechter kolom). Het grootste deel daarvan inmiddels door de meest succesvolle regeling tot nog toe, SDE 2017 I, met 914 MWp (37% van totaal gerealiseerd volume volgens RVO gerealiseerd op die peildatum). Dat is al al 58% hoger dan numero 2, SDE 2014 (momenteel 579 MWp, met nog marginaal volume toe te voegen), die jarenlang bovenaan stond wat betreft de realisatie van PV capaciteit bij alle SDE jaar rondes. Derde is SDE 2017 II, met volgens RVO 410 MWp gerealiseerd.

Kijken we echter naar de behoorlijk wat actuelere cijfers van CertiQ, waarvan tm. september dit jaar de laatste cijfers bekend zijn gemaakt, en we ervan uit mogen gaan dat bijna alle volume SDE beschikte capaciteit zal zijn geweest*, was er toen al, geaccumuleerd, 2.572 MWp gecertificeerd zonnestroom vermogen bekend / geregistreerd bij deze TenneT dochter, 4,4% meer dan nu voor 1 november door RVO wordt gemeld voor SDE projecten. Het CertiQ volume is (eind september) al ongeveer 20,5% van het totale beschikte vermogen van ruim 12 en een halve GWp onder alle SDE regelingen, so far. Het gemiddelde vermogen wat door CertiQ in 2019 per maand werd toegevoegd tm. september is 116,5 MWp geweest. Als dat gemiddelde niveau wordt aangehouden, zou er eind oktober mogelijk al tegen de 2.690 MWp aanwezig kunnen zijn geweest in de CertiQ databanken (potentie: over de 21% t.o.v. totaal beschikt onder alle SDE regelingen).

Zelfs met al deze cijfers in gedachten is, zeker met de toevoeging van SDE 2019 I, er nog een hele lange weg te gaan. Zeker als men bedenkt, dat voor de meeste grote beschikkingen de realisatie periode 3 jaar is, en voor de kleinere recente beschikkingen zelfs maar anderhalf jaar. Al die volumes "tuimelen" inmiddels over elkaar heen, en we mogen verwachten dat de komende drie jaar er een enorme hoeveelheid van de resterende 10 GWp daadwerkelijk gerealiseerd zal gaan / moeten worden. De combinatie met de forse transportcapaciteit problemen op grote delen van het net is wat dat betreft op een erg ongelukkig moment gekomen. Al zijn het vooral eerder gerealiseerde en reeds lang door RVO beschikte zonneparken die een groot deel van die problemen hebben veroorzaakt.

(3) Evolutie van gemiddelde omvang beschikkingen en realisaties zonnestroom projecten per SDE regeling

In deze laatste grafiek wordt, per SDE regeling, afgezet, wat de gemiddelde capaciteit is geweest bij de (overgebleven) beschikkingen, in gele kolommen (met zwarte cijfers). En wat uiteindelijk de gemiddelde volumes zijn geweest bij de daadwerkelijk al gerealiseerde projecten** (open kolommen met rode rand, rode cijfers).

Omdat tot en met SDE 2013 er geen beschikkingen meer open staan voor PV, zijn beide gemiddelde systeem / beschikking groottes gelijk (geworden). Vanaf SDE 2014, waarvoor in de 1 november 2019 update nog slechts 6 beschikkingen open stonden, verschillen deze twee volumes. Iets minder bij de gerealiseerde beschikkingen voor SDE 2014 (271 kWp i.p.v. totaal beschikt "over" 270 kWp per toekenning), meer bij SDE 2015 (230 kWp versus 247 kWp, 3 beschikkingen nog open staand), en weer vrijwel geen verschil bij SDE 2016 I (achter de komma, 228 kWp). Daarna zijn de verschillen aanzienlijk, de gemiddelde groottes per beschikking zijn véél lager bij de reeds gerealiseerde projecten, dan bij de totale hoeveelheid beschikkingen, aflopend van 92% bij SDE 2017 I, tot slechts 21% bij SDE 2018 II. Voor SDE 2019 I zijn nog maar 14 beschikkingen gerealiseerd, met een gemiddelde omvang van 168 kWp. Bij het totaal aan beschikkingen is dat gemiddelde 531 kWp, een factor 3,2 maal zo hoog.

Het hoogste gemiddelde niveau ligt bij de (overgebleven) beschikkingen onder SDE 2017 II, op 683 kWp. Het tot nog toe hoogste gemiddelde niveau bij de realisaties ligt op 553 kWp in de voorjaars-ronde van dat jaar.

De reden van dit forse verschil ligt aan het feit dat meestal, als er eenmaal beschikkingen van een SDE ronde zijn afgegeven door RVO, de kleinere projecten het eerst worden uitgevoerd omdat ze én natuurlijk financieel redelijk behapbaar zijn, én meestal niet zeer ingewikkeld qua uitvoering. De grote projecten zoals grondgebonden installaties, hebben langere trajecten nodig, want er moet, zelfs als er een omgevings-vergunning is verstrekt (sowieso een absolute must, anders maakt een aanvraag geen schijn van kans), "nogal" wat aan papierwerk geregeld worden voordat er ook maar gedacht kan worden aan de bouw van dergelijke complexe projecten. Die komen dus meestal "wat later". Bovenstaande grafiek laat zien, dat er "nogal" wat volume in grote projecten als "pending" in de wachtlijst staat bij sommige subsidie rondes. Waardoor de gerealiseerde gemiddelde project grootte per regeling nog fors achterblijft bij het gemiddelde van alle beschikkingen onder die regeling. Pas als een substantieel volume van die met name grote projecten gerealiseerd zal gaan worden, én ze krijgen een "ja" vinkje ("officieel gerealiseerd") bij RVO, zal het verschil tussen de twee hier getoonde parameters per SDE regeling fors kleiner gaan worden. Voor een "oudere" regeling als de SDE 2016 II is de discrepantie tussen (overgebleven) beschikt en uitgevoerd nog opvallend hoog: factor 4.

Achteraan staat ook nog een oranje kolom, met de totalen voor alle SDE en SDE "+" regelingen bij elkaar. De gemiddelde omvang voor alle project beschikkingen is 374 kWp (een stuk hoger dan de 339 kWp in de vorige update). Bij de realisaties is dat nog een stuk minder, 138 kWp, maar al fors hoger dan de 44 kWp in de vorige update. Het niveau van de realisaties ligt inmiddels op 37% van totaal beschikt, bijna drie maal zo hoog dan in de vorige upate (13%). Dat het percentage nog wel vrij laag is, wordt vooral veroorzaakt door de duizenden kleine SDE beschikkingen gerealiseerd bij (vooral) particulieren in de eerste 3 SDE rondes, diehet gemiddelde bij de realisaties nog steeds flink onder druk zetten ("relatief klein houdt"). De verwachting is, dat door een sterke toename van grote project realisaties, dit "gerealiseerde gemiddelde per beschikking" behoorlijk verder zal gaan toenemen. Vanaf ongeveer 2023 zullen de oudste beschikkingen, voor duizenden kleine residentiële projectjes, bovendien hun beschikking verliezen (eind termijn verstreken), waardoor er een extra "boost" zal gaan komen voor de systeemgemiddelde capaciteit voor het overblijvende "gerealiseerde volume". Hierbij wordt aangenomen, dat al die oude - verlopen - beschikkingen uit de database van RVO zullen gaan verdwijnen, ook al blijven die installaties waarschijnlijk nog vele jaren doordraaien. Maar zo ver is het voorlopig nog niet.

* Er zijn waarschijnlijk de nodige "kleine projectjes" uit diverse GvO verkoop trajecten buiten het hele SDE gebeuren om ook geregistreerd bij CertiQ, zoals de projecten die o.a. door Vandebron voor particuliere installaties worden geadministreerd. De verwachting is echter, dat wat capaciteit betreft, die volumes marginaal zullen zijn (doch, helaas: onbekend).

** Volgens de opgaves van RVO, die altijd (fors) achter lopen bij de realiteit.

Dit is deel 5 in de serie artikelen die naar aanleiding van het verschijnen van de SDE 2019 voorjaarsronde beschikkingen is / zal worden gepubliceerd op Polder PV. Voor de overige artikelen zie:

(1) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 1. Beschikkingen - 2.515 MWp PV inclusief. 1,1 miljard Euro niet geclaimd. Portfolio beschikt: 12,8 GWp

(2) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 2. Kern parameters cumulaties alle SDE - SDE "+" beschikkingen

(3) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 3. Details uit projecten lijst - segmentaties inclusief zonneparken

(4) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 4. Synthese en segmentatie beschikkingen alle regelingen inclusief laatste voorjaars-ronde SDE 2019

(5) huidige artikel

(6) Grondgebonden installaties nieuw beschikt en totalen voor alle (overgebleven) SDE beschikkingen

Bron:

Stand van zaken SDE aanvragen (website RVO - de project lijst voor alleen SDE 2019 I verscheen pas 14 nov. 2019 op deze pagina)

---

15 november 2019: SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 4. Synthese en segmentatie beschikkingen alle regelingen inclusief laatste voorjaars-ronde SDE 2019. Nu de details van de voorjaarsronde van SDE 2019 bekend zijn gemaakt, kunnen we ook weer een status update van alle SDE regelingen bij elkaar voor zonnestroom gaan maken, inclusief de resultaten voor de voorjaars-ronde van SDE 2019. En daaruit de evoluties van diverse andere parameters gaan afleiden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de net gepubliceerde data voor SDE 2019 I, in samenhang met de recente update van alle oudere regelingen (tm. SDE 2018 II) door RVO, met peildatum 1 november 2019. Hierin wordt weer de balans opgemaakt tussen - helaas - verdere uitval van beschikkingen bij oudere regelingen, én nieuwe realisaties van nog openstaande beschikkingen (NB: sedert SDE 2014, de oudere SDE rondes voegen geen nieuwe projecten of -volumes meer toe, tenzij er iets aan eerder opgegeven project capaciteiten wordt gewijzigd).

In een vervolg artikel ga ik in op de nieuwe stand van zaken rond de realisaties van de voorgaande SDE regelingen, het huidige exemplaar behandelt de status quo bij de beschikkingen. Voor wijzigingen sedert een vergelijkbaar overzicht tot en met SDE 2018 II, zie het artikel van 6 mei 2019. Voor eerdere artikelen in deze reeks, zie de links onderaan deze bijdrage.

(1) Aantallen en capaciteiten van beschikkingen tm. SDE 2019 I, naar project klasse

In bovenstaande grafiek staan links de aantallen beschikkingen die tot en met de update van 1 november 2019 jl. volgens RVO nog over waren tot en met SDE "+" 2018 II, aangevuld met de nieuwe toekenningen onder SDE "+" 2019 I. Het hier uit resulterende netto totaal is toegenomen tot 33.537 beschikkingen. Dit betreft meestal enkele projecten met slechts 1 toekenning, al zijn - en blijven - er de nodige uitzonderingen op die regel. Ik heb in het verleden van behoorlijk wat project sites meer dan 1 beschikking gevonden, meestal, doch beslist niet exclusief, uit meer dan 1 jaar ronde. In de rechter kolom staat de geaccumuleerde toegekende capaciteit van alle (overgebleven) SDE beschikkingen van SDE 2008 tm. SDE "+" 2019 I. Dit telt inmiddels op, tot een spectaculair volume van 12.536 MWp (ruim 12,5 Gigawattpiek aan in te vullen potentieel). Dit is wel lager dan ik eerder meldde aan de hand van de (nu verouderde) RVO update, in combinatie met de data van de net gepubliceerde SDE 2019 I regeling. Ik kwam in dat eerste artikel over SDE 2019 I op 12.794 MWp, en moet dus helaas concluderen, dat er alweer 258 MWp aan beschikte capaciteit uit eerdere jaar rondes verloren is gegaan (2%). Daar kom ik later nog op terug.

Daarnaast dienen we blijven te beseffen, dat realisaties altijd (soms substantieel) kunnen afwijken van het door RVO toegekende vermogen, maar er zijn zowel project realisaties (fors) onder de beschikte volumes, als PV systemen met capaciteiten die - soms zelfs aanzienlijk - groter zijn uitgevoerd, dan de toekenning opgeleverd in de loop der jaren. Dus dat kan twee kanten op uitwerken in de feitelijke realisaties. RVO geeft heel vaak slechts de beschikte capaciteiten op, en in mindere mate de werkelijk gerealiseerde volumes. Gelukkig zie ik de laatste paar jaar wel steeds vaker daadwerkelijk opgeleverde capaciteiten of benaderingen daarvan terugkomen in de RVO updates.

Van "klein" naar "groot"
De kolommen zijn stapelingen van de volumes in de deelcategorieën die ik al enige tijd ben gaan onderscheiden, om daar iets zinnigs over te kunnen zeggen. Daarbij heb ik de kleinste categorie wederom, zoals in de eerdere update, nog verder uitgesplitst in subsidie beschikkingen voor installaties van 601 Wp tm. 3,5 kWp (SDE 2008 bestond uitsluitend uit deze zeer kleine, grotendeels residentiële systeempjes). En voor beschikkingen groter dan 3,5 kWp tot 15 kWp. Vooral bij de aantallen overgebleven beschikkingen is hierbij een duidelijk onderscheid te zien (7.040 overgebleven beschikkingen voor de kleinste categorie, 23 minder dan in de vorige update, en 2.229 voor de iets grotere kleine projectjes, 1 minder dan in het laatste overzicht). Bij de stapeling van de capaciteit in de rechter kolom zijn deze minuscule volumes bijna niet terug te zien in de grafiek. In cijfers ernaast: 14,5 resp. 14,9 MWp op een totaal nu beschikt (overgebleven) volume van 12.536 MWp aan PV capaciteit onder alle SDE regelingen tussen SDE 2008 en SDE "+" 2019 I (ergo: aandelen van slechts zo'n 0,1% per deel categorie op het totaal volume).

Bij de aantallen zien we nog een sterk opvallende categorie terug, de beschikkingen met toegekende volumes tussen de 50 en 500 kWp. Deze sub-categorie, heeft nu in totaal (over) 17.901 toekenningen onder de SDE regimes tussen SDE 2009 en SDE "+" 2019 I, fors meer dan de 15.772 in de vorige update, met name vanwege de toevoeging van een grote stapel SDE 2019 I beschikkingen. Deze categorie neemt dan ook bij de capaciteit, rechts, het grootste deelvolume in, 4.001 MWp, 32% van totaal (in de vorige update was dit volume nog 3.441 MWp). Het is een belangrijke project categorie, omdat een zeer groot deel van de capaciteit onder de SDE regimes op commerciële rooftops en utiliteit hier onder valt. En dat is het volume wat veel mensen kennelijk het liefst gerealiseerd willen zien (dit naar aanleiding van vermoeiende discussies over de wenselijkheid van grondgebonden zonneparken).

De kleine categorie met beschikkingen voor 15-50 kWp bevat wel behoorlijk wat volume bij de aantallen, 2.972 stuks (8,9% van het totale aantal), maar heeft een zeer beperkte impact bij de capaciteit (85 MWp, 0,7% van totaal volume). Veel kleinere rooftops, die in theorie in dat traject zouden vallen, worden hetzij zonder subsidie gerealiseerd, soms ook met bijv. EIA belastingvermindering, en/of er worden kleine postcoderoos projectjes gerealiseerd op dat soort daken (mogen niet worden "gedubbeld" met SDE, maar moeten, indien zo'n geval zich voordoet, fysiek daarvan worden gescheiden).

Een belangrijke "grotere" categorie installaties, van 500 tot 1.000 kWp, heeft een redelijk aantal van 1.776 (vorige update nog 1.465) subsidie toekenningen (5,3% van totaal), en een behoorlijke impact op de daarvoor toegekende capaciteit (1.329 MWp, 10,6%, in vorige update nog 1.075 MWp). Het zijn de rap populair geworden "kleinere grote" rooftops die binnen deze categorie worden gerealiseerd, veel daarvan trouwens in de intensieve veeteelt en bij akkerbouw met opslag faciliteiten. Zoals op stallen-complexen, en/of op opslag loodsen, deels met gekoelde opslag. En vaak meerdere daken op 1 erf betreffend.

Belangrijke contributoren van, met name, de latere jaar rondes (SDE 2016 ff.) zijn de grotere projecten. Zowel op grote daken als distributiecentra, en de industrie, als op de grond. Getalsmatig stellen die projecten niet veel voor. Nog een behoorlijk (voor velen vermoedelijk al "spectaculair") aantal van 1.334 (vorige update 1.142) beschikkingen voor de categorie 1 tot 5 MWp. Daarna zijn de volumes eerder gering te noemen: 201 (vorige update 164) stuks in de categorie 5 tot 15 MWp, 50 (42) maal in de categorie 15-30 MWp, en 34 (26) maal in de grootste categorie, >= 30 MWp per beschikking. Bij elkaar genomen, claimen deze vier grootste categorieën (vanaf 1 MWp) slechts 1.619 van de aantallen van alle (overgebleven) beschikkingen (slechts 4,8% van totaal aantal). Kijken we rechts, zien we echter, dat bij dit relatief bescheiden aantal projecten, er een capaciteit is beschikt van 2.719 + 1.676 + 1.041 + 1.657 = 7.093 MWp (vorige update: 5.826 MWp). Dat is een fors aandeel van bijna 57% van het totale (overgebleven) beschikte volume, 12.536 MWp. En aanzienlijk meer dan de eerder genoemde 32% voor de "typische rooftop categorie", beschikkingen tussen de 50 en 500 kWp ...

---

(2) Evolutie van systeemgemiddelde capaciteiten per regeling en voor de voortschrijdende totalen

In deze grafiek laat ik per SDE regeling de evolutie van de systeemgemiddelde capaciteit van de overgebleven beschikkingen zien (blauwe curve), en een vergelijkbare curve in oranje voor de cumulatie van de (overgebleven) hoeveelheid beschikkingen, tot en met de getoonde SDE regeling.

De algemene trend is, dat met elke nieuwe regeling de gemiddelde (overgebleven) capaciteit per beschikking is gestegen. Er zit echter ook soms een tijdelijke terugval in de blauwe curve, onder de (dramatisch slecht voor PV uitpakkende) SDE 2015, en die voor de voorjaarsronde van SDE 2016 (lichte terugval van de (inmiddels) 271 kWp onder de succesvolle SDE 2014, naar 230-228 kWp gemiddeld per beschikking, in vorige update nog 219-220 kWp). Het gemiddelde trok vervolgens zeer fors aan onder de ook weer succesvolle SDE 2016 II en SDE 2017 I rondes (omhoog naar 600 kWp per beschikking onder laatstgenoemde regeling, in vorige update nog 591 kWp).

Vervolgens is de curve duidelijk anders dan in de vorige update. I.p.v. te dalen naar 490 kWp onder SDE 2017 II, stijgt deze nu door naar gemiddelde 683 kWp per beschikking. Dit is waarschijnlijk het gevolg van het uit de RVO bestanden verdwijnen van een substantieel aantal beschikkingen onder die najaars-ronde (t.o.v. begin dit jaar zo'n anderhalf duizend stuks, met een volume van ongeveer 268 MWp !). Kennelijk zijn dat vooral kleinere projecten geweest, waardoor het gemiddelde van de overgebleven populatie flink is gestegen... Het niveau in de voorjaarsronde van SDE 2018 ligt i.i.g. fors lager, op 464 kWp, maar is door diverse mutaties in het overgebleven bestand bij RVO wel wat hoger geworden dan in de vorige update (toen nog 453 kWp). De succesvolle najaarsregeling van SDE 2018 brak alle records, met behoorlijk wat grote projecten, en stuwde daarmee het gemiddelde per beschikking flink omhoog. In de overblijvende grote hoeveelheid beschikkingen is het niveau echter weinig gewijzigd. Van 669 kWp naar, momenteel 671 kWp gemiddeld per beschikking. Door de enigszins tegenvallende volumes en het beperkte aantal grote projecten, viel het gemiddelde echter weer flink terug onder SDE 2019 I, en belandde momenteel op 531 kWp. Dat is echter nog steeds het equivalent van een voor Nederlandse begrippen beslist zeer forse (gemiddelde !) installatie van 1.770 zonnepanelen van 300 Wp per stuk, wat alleen al wat de panelen zelf betreft een oppervlakte claimt van zo'n 2.867 vierkante meter.

Als we alle beschikkingen in de loop van de tijd bij elkaar optellen, drukken de talloze kleinere projecten de totale volumes aan beschikkingen waar het de gemiddelde capaciteit aan gaat. Dit toont de oranje curve, waar, i.t.t. bij de individuele SDE regelingen, nu wel een continu door stijgende lijn zichtbaar is. Slechts minder dan 7 kWp per beschikking voor alle overgebleven regelingen tot en met SDE 2011 (de eerste SDE "+" regeling, waarbij er geen plafond op project omvang meer was). Maar de grote aantallen beschikkingen voor zeer kleine residentiële installaties in de eerste drie SDE regelingen doen desondanks lang hun invloed gelden. Pas vanaf de voorjaarsronde van SDE 2016 begint de gemiddelde omvang per beschikking (SDE 2008 tot en met SDE 2016 I) beduidend toe te nemen. Van 63 kWp per beschikking tot, uiteindelijk, een nog steeds spectaculaire 374 kWp, voor alle overgebleven beschikkingen van SDE 2008 tot en met SDE 2019 I. Dat is een installatie van 1.247 panelen à 300 Wp, met een oppervlakte claim van alleen de zonnepanelen zelf van zo'n 2.020 vierkante meter.

De boodschap: gemiddeld genomen wordt de gemiddelde beschikking, en, in vrijwel de meeste gevallen dus ook de te bouwen systeem capaciteit, fors groter in de loop van de tijd. De schaalvergroting in de PV sector op weer een andere wijze geïllustreerd.

• klasse 500-1.000 kWp van 40 MWp (over) naar 333 MWp > factor 8,3 maal zo veel
• klasse 1-5 MWp van 166 MWp (over) naar 638 MWp > factor 3,8 maal zo veel
• klasse 5-15 MWp van 118 MWp (over) naar 366 MWp > factor 3,1 maal zo veel
• klasse 15-30 MWp van 19 MWp (over) naar 372 MWp > factor 20 (!) maal zo veel
• klasse >= 30 MWp van 293 MWp (over) naar 455 MWp > factor 1,6 maal zo veel.

Ook hiermee kunnen we definitief vaststellen, dat de schaalvergroting bij de toekenningen voor - grote - PV projecten ongekend is geweest in slechts een paar jaar tijd. Op de schaal, zoals in de grafiek getoond, stellen de project beschikkingen tot 50 kWp vrijwel niets meer voor t.o.v. de volumes in de hogere grootte klasses. Bij de regelingen van SDE 2013 tm. SDE 2019 I zijn ze al bijna niet meer te zien (dunne streepjes onderaan de hoge kolommen).

Bij de kleinere project categorieën vanaf 50 kWp zijn in de SDE 2019 I ronde toenames te zien, maar bij de grotere projecten juist afnames. Waarmee de "top" markt wat afgekoeld lijkt te zijn. Met spanning worden hier de resultaten afgewacht die de - voor zonnestroom mogelijk spectaculaire - najaarsronde van de SDE 2019 zal gaan brengen.

Dit is deel 4 in de serie artikelen die naar aanleiding van het verschijnen van de SDE 2019 voorjaarsronde beschikkingen is / zal worden gepubliceerd op Polder PV. Voor de overige artikelen zie:

(1) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 1. Beschikkingen - 2.515 MWp PV inclusief. 1,1 miljard Euro niet geclaimd. Portfolio beschikt: 12,8 GWp

(2) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 2. Kern parameters cumulaties alle SDE - SDE "+" beschikkingen

(3) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 3. Details uit projecten lijst - segmentaties inclusief zonneparken

(4) huidige artikel

(5) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 5. Stapelgrafieken beschikkingen en realisaties aantallen en capaciteit PV, en gemiddelde omvang per beschikking

(6) Grondgebonden installaties nieuw beschikt en totalen voor alle (overgebleven) SDE beschikkingen

Bron:

Stand van zaken SDE aanvragen (website RVO - de project lijst voor alleen SDE 2019 I verscheen pas 14 nov. 2019 op deze pagina)

---

• Dakopstellingen gemiddeld (max. waarde) 7,41 ct/kWh, minimum 5,2 ct/kWh, maximum 7,6 ct/kWh
• Veldopstellingen gemiddeld (min. waarde) 6,88 ct/kWh, minimum 6,1 ct/kWh, maximum 7,6 ct/kWh
• Drijvende installaties gemiddeld (medium waarde) 7,01 ct/kWh, minimum 6,7 ct/kWh, maximum 7,6 ct/kWh
• Alle projecten gemiddeld 7,40 ct/kWh, minimum 5,2 ct/kWh, maximum 7,6 ct/kWh
• Voor detail cijfers onder SDE 2018 II zie hier

Aan de gemiddeldes voor de project categorieën is te zien dat de veldopstellingen weliswaar iets beter scoren ("goedkoper zijn") dan de overige typen installaties, wat niet vreemd is gezien de gemiddelde omvang ervan. Maar de verschillen zijn vrij klein, en het gevonden minimum (6,1 ct/kWh) ligt beduidend hoger dan het minimum aangetroffen bij de rooftop installaties (5,2 ct/kWh). Tussen de uitersten bij de gemiddelde waarden voor alle projecten is de spread 2,4 cent per kWh. Hoe de uitvoering van de verschillende projecten zal zijn / worden blijft natuurlijk het geheim van de smid. Er kan en zal beslist opportunistisch zijn ingezet bij de aanvragen. En er kan beslist vaak veel goedkoper worden gerealiseerd dan dat er is "ingezet". Anders zou er beslist niet zoveel - blijvende - belangstelling voor zonneprojecten onder de diverse SDE regimes zijn.

Dat laat onverlet, dat de fysieke condities tussen de projecten fors kunnen verschillen. Denk alleen maar aan de dure grondkabels en hoge aansluitkosten bij veel grote grondgebonden projecten. Ook is het goed om te bedenken, dat de exploitatie periodes van (grote) projecten nogal kunnen variëren. Ik zie bijvoorbeeld grondgebonden projecten die na 15 jaar weer afgebroken zouden gaan worden in de planvorming. Maar ik zie ook contract periodes van bijvoorbeeld "maximaal 30 jaar" langskomen. Dat geeft fundamenteel verschillende uitkomsten bij de business-case, als je over die periodes de veronderstelde stroomproductie (inclusief berekende afname in de loop van de tijd) gaat terugrekenen naar de prijs die een gemiddelde kilowattuur dan zou hebben opgeleverd. Dus het blijft lastig om hier peren met appels te vergelijken.

* Bij nader onderzoek blijkt er op deze locatie echter geen drijvend zonneparkje, maar een grondgebonden zonneveldje náást een nieuw bassin (en kas) te zijn vergund. Er zijn dus maar 6 drijvende zonnestroom projecten in de voorjaarsronde van SDE 2019 ! (opmerking toegevoegd dd. 20 nov. 2019)
** Wijziging beschikking Bemmel toegevoegd dd. 20 nov. 2019.

Dit is deel 3 in de serie artikelen die naar aanleiding van het verschijnen van de SDE 2019 voorjaarsronde beschikkingen is / zal worden gepubliceerd op Polder PV. Voor de overige artikelen zie:

(1) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 1. Beschikkingen - 2.515 MWp PV inclusief. 1,1 miljard Euro niet geclaimd. Portfolio beschikt: 12,8 GWp

(2) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 2. Kern parameters cumulaties alle SDE - SDE "+" beschikkingen

(3) huidige artikel

(4) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 4. Synthese en segementatie beschikkingen alle regelingen inclusief laatste voorjaars-ronde SDE 2019

(5) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 5. Stapelgrafieken beschikkingen en realisaties aantallen en capaciteit PV, en gemiddelde omvang per beschikking

(6) Grondgebonden installaties nieuw beschikt en totalen voor alle (overgebleven) SDE beschikkingen

Bron:

Stand van zaken SDE aanvragen (website RVO* - de project lijst voor alleen SDE 2019 I verscheen pas 14 nov. 2019 op deze pagina)

---

13 november 2019: SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 2. Kern parameters cumulaties alle SDE - SDE "+" beschikkingen. Met de nieuwe data die uit de voorjaars-ronde van de SDE "+" 2019 zijn gekomen (zie deel 1), gaan we in dit tweede artikel in de reeks weer kijken naar de evolutie van enkele hoofd parameters, vanaf de eerste SDE 2008, tot en met de SDE 2019 I regeling. Eerder deed ik dit al voor de status tot en met de najaarsronde van SDE 2018 (zie analyse in artikel van 27 april 2019).

Oorspronkelijke allocaties budgetten voor alle SDE regelingen

In bovenstaande grafiek alle daadwerkelijk toegewezen oorspronkelijke budgetten voor alle SDE regelingen, voor alle als "hernieuwbaar" bestempelde energie opwek opties, tot en met SDE 2019 I. Links van de rode stippellijn de "oude" 3 SDE regelingen (bij zonnestroom gedomineerd door residentiële aanvragen en kleine installaties bij MKB, instellingen e.d.). Rechts alle SDE "+" regelingen, waarbij voor PV de ondercap op 15 kWp werd ingesteld, en er geen bovenlimiet meer was. Vanaf SDE 2016 zijn er telkens twee jaar rondes geweest (voorjaar, blauw, en najaar, oranje), die de toegewezen kalenderjaar budgetten enorm hebben doen "springen". Waren de jaar volumes tm. 2012 nog relatief bescheiden, tussen de 1.401 miljoen Euro (SDE 2008) en ruim 2,5 miljard Euro (SDE 2009, na ophoging van het budget), lagen de beschikte volumes in de drie jaar vanaf 2013 tussen de 3 en 3 en een half miljard Euro. Vanaf 2016 ging "het gas" er op (2020 en Europese verplichtingen bleken angstwekkend dichtbij te zijn gekomen), met 9 miljard onder SDE 2016 toegewezen, een spectaculaire 11,9 miljard Euro in de twee jaar rondes van SDE 2017, en nog steeds een hoge (doch wat eerste ronde betreft, vanwege de nodige "rommel aanvragen" tegenvallende) toewijzing van 9,6 miljard Euro in SDE 2018. Ook de eerste jaar ronde van SDE 2019 viel tegen, met slechts 78% toegekend van de beschikbare 5 miljard Euro: 3.905 miljoen Euro aan toewijzingen.

Voor SDE 2019 II ligt (of beter, vanaf morgen: "lag") er weer 5 miljard Euro klaar om uitgedeeld te worden over een periode van maximaal 15 jaar (plus 1 jaar mogelijkheid tot "banking"), weergegeven door het kolom segment met oranje arcering. Gezien de grote vraagtekens rond de aankomende SDE 2020 ("verbrede" regeling, minder ruimte voor pure energie opwekking), verwacht ik, dat het storm is gelopen met de aanvragen voor de huidige najaars-ronde. En verwacht ik dat die 5 miljard Euro tot de laatste cent verdeeld zal gaan worden door RVO, ondanks problemen met verplichte transport indicaties e.d.

Met de toekenning van het budget voor SDE 2019 I is, sedert de eerste SDE regeling in 2008, inmiddels een totaal budget toegewezen van 58,45 miljard Euro. Een fors deel daarvan zal echter nooit besteed gaan worden, door grote hoeveelheden uitgevallen beschikkingen, allerlei problemen met projecten, tijdelijk stil liggende energie producties door verschillende oorzaken, minder uit te keren subsidie hoeveelheden als de marktprijzen van energie stijgen, etc.

Aandeel zonnestroom op totale budget toewijzingen

In deze grafiek worden, uitgesplitst per jaar ronde de totale toegewezen (oorspronkelijke) budgetten voor alle SDE modaliteiten (inclusief zonnestroom) van links naar rechts weergegeven in blauwe kolommen, van SDE 2008 tm. SDE 2019 I (met budget plafond van 5 miljard Euro voor SDE 2019 II helemaal rechts, gestippeld, nog niets van toekenningen bekend). In gele kolommen zijn de toegewezen budgetten voor uitsluitend zonnestroom projecten weergegeven (voor beide kolommen rechter Y-as raadplegen). In een lichtgroene stippellijn volgt het daar uit vastgestelde aandeel van die PV project allocaties t.o.v. de totale toekenningen in de betreffende jaar rondes. Dit, in procent, met als referentie de linker Y-as.

Zonnestroom kon lang, tot en met SDE 2012, nauwelijk een deuk in het pakje SDE boter slaan, met toewijzingen van maximaal 101 miljoen Euro onder SDE 2009, slechts 4% van de totale toewijzingen (voor dat jaar 2,55 miljard Euro). SDE 2013 gaf, met iets meer beschikt volume, de opmaat naar de uitzonderlijke SDE 2014 regeling, waarvoor het zeer lang duurde voordat de laatste fase in ging. En er massaal (voor die tijd) werd aangevraagd - en beschikt: Een volume van 1,3 miljard Euro, opeens 37% van het totaal aantal toegewezen budget van 3,5 miljard Euro dat jaar. Toen was er weer een tijdelijke terugval vanwege enorme budget allocaties naar biomassa bijstook in steenkolen centrales, en naar windenergie. In de voorjaars-ronde van SDE 2016 begon het tij weer definitief te keren voor zonnestroom. Aanvankelijk nog relatief bescheiden, met 172 miljoen Euro. Maar dat werd al 988 miljoen Euro onder de najaars-ronde dat jaar (20% van totaal budget allocatie), veerde op naar bijna 2,9 miljard onder SDE 2017 I (49%), en viel daarna weer terug naar een nog steeds respectabel niveau van ruim 2 miljard Euro onder SDE 2018 I. Desondanks was het toen het hoogste aandeel op de totale allocatie (57%), vanwege de zeer bescheiden toekenning van "slechts" 3,56 miljard Euro voor alle projecten.

SDE 2018 II liet een absoluut record in beschikt zonnestroom budget zien (3,3 miljard Euro), al lag het op de totaal beschikte hoeveelheid van 6 miljard Euro relatief bezien iets onder het niveau van de voorjaars-ronde dat jaar (55%). Vanwege de enorme terugval in het toegekende budget binnen de voorjaars-ronde van SDE 2019, slechts 3,9 miljard Euro totaal beschikt (er was 5 miljard Euro beschikbaar), én de blijvend hoge toekenning voor zonnestroom (ruim 2,5 miljard Euro), is het relatieve aandeel daarvan naar een record hoogte gestegen van 65% van het totaal. Voor de najaars-ronde van SDE 2019 zijn de verwachtingen weer hoog gespannen: gaat het budget van 5 miljard Euro vol worden geclaimd, en wat zal het aandeel van zonnestroom op dát totaal gaan worden? We gaan het pas over enkele maanden horen, is de verwachting, als de waarschijnlijk al enige tijd overspannen RVO ambtenaren alle complexe aanvragen zullen hebben uitgeplozen.

Gemiddelde omvang per aanvraag en per beschikking

Voor het totaal aantal aanvragen die ooit zijn gedaan voor zonnestroom projecten, zie de derde grafiek in de vorige analyse van april dit jaar. Voor SDE 2015 en SDE 2016 ronde I zijn geen oorspronkelijke aantallen aanvragen bekend, wel van de overgebleven toegekende projecten.

Van de wel bekende aantallen beschikkingen, en de bijbehorende capaciteiten, is de volgende grafiek gereconstrueerd, met de berekende gemiddelde capaciteit per aanvraag / beschikking, per jaar ronde, tot en met SDE 2019 I.

Links van de stippellijn wederom de 3 oude SDE regelingen, met zéér bescheiden gemiddelde project beschikkingen van maximaal 28 kWp bij de aanvragen (paars), en slechts 2 kWp (SDE 2008), tot 8 kWp (SDE 2009) bij de oorspronkelijk toegekende beschikkingen (groen). SDE 2011, de eerste "SDE+" regeling, waarbij de bovencap op de aan te vragen systeemgrootte was verwijderd, begon met een anomalie bij de gemiddeld aangevraagde project grootte (laatste fase bij voorganger van RVO), maar bij de oorspronkelijke toekenningen bleef daar maar weinig van over: gemiddeld 74 kWp per beschikking. Zowel bij de aanvragen als bij de oorspronkelijke toekenningen klommen vervolgens de volumes, naar gemiddeld 363 kWp per aanvraag onder SDE 2014, en 297 kWp bij de oorspronkelijke beschikkingen. Voor de twee rondes daarna is geen informatie voorhanden voor de aanvragen, maar bij de oorspronkelijke beschikkingen daalde het gemiddelde naar 215 kWp onder de voorjaars-ronde van SDE 2016. Daarna gingen de vlaggen in de mast, met de enorme budget allocaties van SDE 2017 tot en met SDE 2019 I. Grote projecten werden aangevraagd, resulterend in hoge volumes per aanvraag, culminerend in 658 kWp onder SDE 2018 II, wat ook met een record gepaard ging bij de uiteindelijke toekenningen (669 kWp gemiddeld per oorspronkelijke beschikking). Wel is de algemene trend geweest, op SDE 2018 II na, dat er veel minder grote beschikkingen overbleven dan werden aangevraagd, door uitval van kennelijk met name grotere project aanvragen. De discrepantie was onder SDE 2018 I het grootste (588 kWp aangevraagd, doch gemiddeld slechts 453 kWp beschikt, 23% minder).

Ook bij de voorjaars-ronde van SDE 2019 is bovengenoemde trend zichtbaar, al is die minder uitgesproken: de gemiddelde aanvraag van 564 kWp werd een gemiddelde beschikking van 531 kWp, 6% minder. Er zijn minder zeer grote projecten aangevraagd en beschikt dan in de populaire en succesvolle najaars-ronde van SDE 2018. Het niveau bij de beschikkingen daalde tussen die twee jaar rondes fors, met 21%.

Uiteraard zijn bij de overgebleven beschikkingen, na forse hoeveelheden uitval, de parameters wederom gewijzigd bij de eerdere SDE regelingen. Voor de exacte stand van zaken in de update van 5 augustus jl. (tot en met SDE 2018 II), verwijs ik u naar de uitgebreide analyse daarvan (met name de cijfers in de tabel).

Kengetallen oorspronkelijk beschikte PV projecten tm. SDE 2019 ronde I

In deze laatste grafiek van dit tweede deel over de zonnestroom beschikkingen uit de SDE 2019 I, de evolutie van drie kengetallen, van SDE 2008 tm. SDE "+" 2019 I. Let op, dat de Y-as logaritmisch is weergegeven voor alle drie de kentallen. De blauwe kolommen geven de oorspronkelijke beschikte aantallen zonnestroom projecten weer*. De oudste 3 SDE rondes (links van de rode streepjeslijn) hadden grote aantallen (oorspronkelijk) toegekende beschikkingen, grotendeels voor particuliere daken en/of voor kleine bedrijven, scholen, e.d. Een substantieel deel daarvan is trouwens in de loop der jaren alweer afgevallen om diverse redenen (overzicht zie hier). SDE 2011-2013, de eerste drie SDE "+" regelingen, hadden beperkte aantallen beschikkingen, tussen de 110 (SDE 2012) en 678 (SDE 2011) exemplaren. SDE 2014 was uitzonderlijk omdat de laatste fase zeer lang op zich liet wachten, en er vele grotere project aanvragen beschikt konden worden, uiteindelijk zelfs 2.973 exemplaren. De terugval in SDE 2015 was opmerkelijk (slechts 48 toekenningen). Vanaf SDE 2016 is de lijn weer progressief, van 831 naar een voorlopig record van 4.386 stuks onder SDE 2017 I. Dan een lichte terugval, om in de voorjaars-ronde van SDE 2019 opnieuw een record te vestigen (dat van SDE 2018 II verbrekend), met 4.738 oorspronkelijk toegekende aanvragen.

In oranje kolommen worden de met de aantallen toewijzingen gepaard gaande capaciteiten in MWp weergegeven. Nog relatief laag in de eerste SDE (29 MWp SDE 2009) en SDE "+" regelingen (17 tot 134 MWp in SDE 2012 en SDE 2013). Al substantieel in de byzondere SDE 2014 (883 MWp). Tijdelijk terugvallend in de zeer mager resultaat hebbende SDE 2015 (11 MWp). En daarna weer gezwind aanzwellend, via 179 MWp onder SDE 2016 I, tot een voorlopig nieuw record onder SDE 2017 I (2.354 MWp), iets terugvallend naar 1.710 MWp onder SDE 2018 I, en weer aantrekkend naar het nieuwste record, 2.953 MWp oorspronkelijk beschikt onder SDE 2018 II. De laatst bekende regeling, SDE 2019 I, heeft geen record, maar de tweede plaats veroverd m.b.t. zonnestroom. Er werd 2.515 MWp beschikt.

Uit bovenstaande twee parameters kan een belangrijke afgeleide worden berekend, de gemiddelde grootte per project beschikking in kWp. Deze is weergegeven in de groene lijn. Deze start zeer laag rond de 2 kWp onder SDE 2008, neemt iets toe tot 8 kWp onder SDE 2009, zakt weer iets in naar 6 kWp onder SDE 2010, maar begint daarna hard omhoog te gaan. Wat natuurlijk veroorzaakt wordt door het weg slopen van de bovencap per beschikking (aanvankelijk 15 kWp, onder de "grote" deel regelingen van SDE 2009 en SDE 2010 naar 100 kWp). En er vanaf de eerste SDE "+" regeling de facto ongelimiteerd grote projecten aangevraagd konden gaan worden.

De oorspronkelijk toegekende gemiddelde omvang per beschikking nam toe, van 74 kWp onder SDE 2011, naar 297 kWp gemiddeld onder SDE 2014. Zakte toen weer in naar 215 kWp onder SDE 2016 I. Maar werd weer fors hoger, aanvankelijk naar 537 kWp (SDE 2017 I), licht inzakkend naar 453 kWp (SDE 2018 I), en weer fors stijgend naar een nieuw record niveau van 669 kWp onder SDE 2018 II. Om, tot slot, weer wat omlaag te gaan naar gemiddeld 531 kWp per beschikking onder de net "afgesloten" SDE 2019 I. Ook hiervoor geldt weer: na verwijdering van door ontwikkelaars ingetrokken, of om wat voor reden dan ook gefaalde beschikkingen, is dat globale beeld weer gewijzigd, en zal dat nog steeds kunnen veranderen. Met name voor de recente "grote" regelingen, tussen SDE 2016 I en SDE 2019 I.

* Eigenlijk dient hiervoor te worden gelezen "gemiddelde omvang [in kWp] per SDE aanvraag of beschikking voor PV projecten". Het komt namelijk regelmatig voor, dat een en dezelfde adres locatie, en vaak zelfs hetzelfde dak, 1 of meer beschikkingen (meestal uit verschillende jaar rondes) heeft gekregen. Polder PV houdt dit zeer zorgvuldig bij, en heeft dan ook in zijn omvangrijke (gerealiseerde) projecten sheet, talloze single-site locaties staan waar 1 of meer SDE beschikkingen voor zijn afgegeven, en vaak ook al zijn ingevuld. Het is goed om dit cruciale verschil op het netvlies te krijgen, omdat daardoor verwarring kan ontstaan over opgeleverde aantallen "projecten", en de capaciteit volumes die daarmee gepaard gaan.

Dit is deel 2 van de serie artikelen die naar aanleiding van het verschijnen van de SDE 2019 voorjaars-ronde beschikkingen is / zal worden gepubliceerd op Polder PV. Voor de overige artikelen zie:

(1) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 1. Beschikkingen - 2.515 MWp PV inclusief. 1,1 miljard Euro niet geclaimd. Portfolio beschikt: 12,8 GWp

(2) huidige artikel

(3) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 3. Details uit projecten lijst - segmentaties inclusief zonneparken

(4) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 4. Synthese en segementatie beschikkingen alle regelingen inclusief laatste voorjaars-ronde SDE 2019

(5) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 5. Stapelgrafieken beschikkingen en realisaties aantallen en capaciteit PV, en gemiddelde omvang per beschikking

(6) Grondgebonden installaties nieuw beschikt en totalen voor alle (overgebleven) SDE beschikkingen

Stand van zaken SDE aanvragen (website RVO, de project lijst voor alleen SDE 2019 I verscheen pas 14 nov. 2019 op deze pagina)

---

12 november 2019: SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 1. Beschikkingen - 2.515 MWp PV inclusief. 1,1 miljard Euro niet geclaimd. Portfolio beschikt: 12,8 GWp. Na de eerste tussenstand van de voorjaars-ronde van SDE 2019 (bericht 26 april 2019), en een verrassend, recent tweede tussen-rapportje (artikel 5 november 2019), is vandaag de kamerbrief van Min. EZK verschenen met de definitieve eindstand voor die ronde. Er is behoorlijk wat volume afgevallen. Van het ter beschikking staande budget (5 miljard Euro) wordt 22%, 1,1 miljard Euro, niet (in deze ronde) besteed. Zonnestroom is, zoals kon worden verwacht uit de eerste tussen-rapportages, wederom kampioen, met ruim 65% van het geclaimde budget.

SDE 2019 I
Hier onder volgt de stand van zaken rond de reeds op 4 april 2019 gesloten SDE 2019 I (voorjaars-)ronde. Hiervoor was, i.t.t. de 6 miljard Euro voor de beide SDE 2018 rondes, "slechts" 5 miljard Euro budget gereserveerd. Desondanks was aanvankelijk slechts 4.845 miljoen Euro aangevraagd, en is er, met het eindresultaat, zelfs 1,1 miljard Euro niet geclaimd, vanwege forse uitval van nogal wat projecten. In onderstaande tabel heb ik de data voor alle aan te vragen opties koloms-gewijs naast elkaar gezet. Links telkens de data bij de aanvragen, er naast de resultaten bij de oorspronkelijke beschikkingen in de kamerbrief van 12 november 2019, en daar weer naast de "score" in procent van beschikt t.o.v. aangevraagd.

^^^
Klik op plaatje voor tabel in separaat venster

SDE 2019 I heeft met "slechts" 3.905 miljoen Euro maar 78% van het beschikbare budget van 5 miljard Euro geclaimd (bij de aanvragen was het 97%). Er is nogal wat uitval ontstaan, 512 projecten zijn weg gevallen t.o.v. de status bij de (oorspronkelijke) aanvragen. Wiebes van Min. EZK wijt dit aan afwijzing op inhoudelijke gronden (278 exemplaren), waar onder geen, of een "onjuiste" vergunning, geen toestemming van de gebouw / locatie eigenaar, onvolledige aanvragen (55 projecten), of "dubbele" subsidie beschikkingen. Dit laatste is nota bene een gevolg van het beleid bij RVO, die er bij project indieners op heeft aangedrongen om, vanwege de lange tijd bij het toewijzen van beschikkingen voor de najaars-ronde van SDE 2018, eventueel nogmaals in te dienen. Als er in de tussentijd alsnog een toewijzing voor SDE 2018 II heeft plaatsgevonden, is de aanvraag voor hetzelfde project in SDE 2019 I natuurlijk automatisch "dubbel" geweest. Deze zijn vervolgens, al dan niet op aangeven van de aanvragers, ingetrokken. Dit betreft nog een rest volume van 179 virtueel te shredderen aanvragen.

Al deze vervallen projecten, inclusief 406 MWp aan aanvragen voor zonnestroom (437 stuks), hebben er toe geleid dat er nog maar 4.864 project beschikkingen zijn overgebleven (uitval: 9,5%), en dat er maar 3.905 miljoen Euro is toegekend (een forse 940 miljoen Euro, 19,4% van aangevraagd weg gevallen).

Zonnestroom record houder - wederom
Zoals ook bij de vorige ronde (SDE 2018 II), is wederom by far het meeste geld naar PV gegaan. Er werden maar liefst 4.738 zonnestroom projecten goedgekeurd door RVO (92% van aangevraagd). Dit is, trouwens, even hoog, als in de "tussentijdse" update in een kamerbrief van 5 november jl. werd gemeld, dus er zijn daar geen nieuwe beschikkingen voor PV meer bijgekomen. Het blijft wel een nieuw absoluut record onder het SDE "+" regime, wat het aantal projecten betreft. Echter niet wat de beschikte capaciteit aan gaat. Er is namelijk voor een gezamenlijke capaciteit van 2.515 MWp beschikt (86% van aangevraagd), wat 438 MWp onder het record volume onder SDE 2018 II ligt (2.953 MWp oorspronkelijk toegekend). Het ligt wel iets hoger dan het volume toegekend voor SDE 2017 I (2.354 MWp), waar trouwens ondertussen al zeer veel volume van verloren is gegaan (ingetrokken projecten, en mogelijk in capaciteit omlaag gebrachte project beschikkingen).

Voor zonnestroom is onder SDE 2019 I een budget claim van 2.544 miljoen Euro beschikt (ruim 86% van aangevraagd, en maar liefst 65% van het nu totale gereserveerde budget !). Dit gaat gepaard met een maximaal beschikte (lees: te subsidiëren) zonnestroom productie van 8,6 petajoule (PJ) per jaar (wederom: 86% van het aangevraagde volume). Dat laatste komt overeen met ongeveer 2,4 TWh/jaar (ongeveer 68% van de gemiddelde productie die kernsplijter Borssele in de periode 2009-2018 heeft gedraaid, 3.535 GWh/jr). In 1 jaar ronde.

Het toegekende vermogen leidt, met het aantal beschikte zonnestroom projecten, tot een systeemgemiddelde capaciteit van 531 kWp per beschikking. Dit is wat lager dan de 564 kWp gemiddeld bij de aanvragen. En het is fors minder dan de 669 kWp per beschikking onder de voorgaande ronde, SDE 2018 II. Wat betekent dat er gemiddeld genomen iets minder grote projecten zullen zijn toegekend. We zullen binnenkort zien wat de "aard" van de nu beschikte projecten is geweest (eind 12 november was er nog geen projecten lijst bij RVO te vinden). Desondanks blijft de 531 kWp gemiddeld nog steeds hoog voor de voorjaars-ronde van 2019: het zijn, wederom, gemiddeld grote projecten van zo'n 1.770 kristallijne silicium panelen à 300 Wp.

Met de huidige ruim 2,5 GWp toegekende extra zonnestroom projecten, komt het totaal aan toekenningen in de SDE historie, met de nog overgebleven "stapel" van 10.279 MWp (vierde grafiek in SDE update van 5 augustus 2019), op maar liefst 12.794 MWp. Een blijvend spectaculair volume van bijna 12,8 GWp! Ook al zal daar beslist nog wel het een en ander van gaan afvallen (mede gezien de zeer grote problemen rond de netcapaciteit in steeds meer gebieden, waardoor mogelijk alsnog beschikkingen niet op tijd kunnen wordne ingevuld), er blijft enorm veel capaciteit over om in te vullen. Het is bijna het dubbele volume van de capaciteit waarvan ik verwacht dat die in totaal eind 2019 zal zijn geaccumuleerd in ons land (6,7 GWp).

Bij CertiQ stond eind september 2.572 MWp aan realisaties van gecertificeerde PV capaciteit in de boeken, het overgrote merendeel daarvan is SDE beschikt volume. Dat is nog maar een vijfde deel van de nu bekende accumulatie van toegekende capaciteit onder de SDE - SDE "+" regimes, tot en met SDE 2019 I.

Totale impact en thermische zonne-energie
Het totaal aantal overgebleven toegekende projecten (incl. PV) is voor deze ronde 4.864 exemplaren (246 meer projecten dan de 4.618 exemplaren die onder SDE 2018 II werden beschikt). De te subsidiëren maximale jaarlijkse productie is 17,6 PJ/jr (een fors stuk minder, 33%, dan de 26,3 PJ/jr onder SDE 2018 II). De werkelijke invulling hangt van diverse parameters af, zoals marktprijzen op o.a. de stroombeurs.

Wiebes waarschuwt, dat ook projecten uit SDE 2019 I in de problemen zullen kunnen komen vanwege de netcapaciteit schaarste, zelfs al was er toen geen "transportindicatie" verplichting nodig. Hij houdt er dus al rekening mee, dat van de nu beschikte projecten er alsnog exemplaren gaan afvallen. Mede vanwege de extra complicatie rond de Raad van State uitspraak over de PAS regelgeving ("stikstof dossier"), en stil liggende bouw projecten, is hij met de ongebruikelijke ingreep gekomen om een extra SDE ronde in te lassen in 2020, die niet ten kosten van het budget voor de "verbrede SDE plus-plus" in dat jaar zal gaan. Maar waarvan het vrijvallende budget van de wegval van projecten uit de SDE 2019 rondes I en II (de laatste nog lopend tm. 14 november a.s.) zal worden gebruikt. Hoeveel daarvoor dan gereserveerd zou gaan worden is nog niet bekend.

Thermische zonne-energie is, wederom, marginaal bedeeld, de eerste cijfer achter de komma is ditmaal niet ingevuld ("0,0 PJ"). Van de oorspronkelijke 85 aanvragen, zijn er slechts 29 goedgekeurd (34%, bij de capaciteit zelfs maar 33%). Onder SDE 2018 II, toen er van de 46 aanvragen 19 van overbleven, waren deze percentages nog 41% (aantallen), resp. 34% (beschikte capaciteit).

^^^
1 van de vier grafische bijlagen bij de kamerbrief over SDE 2019 II, met het "verplichtingen budget" per jaar ronde,
vanaf SDE "+" 2011 tm. de najaars-ronde van 2019. Zon domineert de laatste jaren de budget claims in zeer sterke mate (gele vakjes).
Opvallend is het weer lage aandeel voor windenergie (blauwe vakjes).

SDE 2019 II
Het perspectief voor de najaars-ronde wordt door Wiebes gekenschetst als "meer aanvragen dan in de voorjaars-ronde". Wiebes heeft er vertrouwen in, dat er "veel animo" zal zijn. Mijn inschatting is, dat SDE 2019 II wederom, ondanks de transport indicatie verplichting, een verpletterend aantal aanvragen en beschikkingen voor zonnestroom zal gaan opleveren. Wie weet, mogelijk zelfs een record.

Dit is deel 1 in de serie artikelen die naar aanleiding van het verschijnen van de SDE 2019 voorjaarsronde beschikkingen zal worden gepubliceerd op Polder PV. In afwachting van gegevens te publiceren door RVO (in tegenstelling tot de claim van Wiebes, in de kamerbrief van 12 november, vandaag nog niét op de website van het agentschap gepubliceerd*), zal, als vanouds, nader op de cijfers worden ingegaan door webmaster Segaar.

* Pas rond kwart voor vier in de middag van 13 november verscheen de tabel op de website van RVO, zie link hier onder.

Dit is deel 1 in de serie artikelen die naar aanleiding van het verschijnen van de SDE 2019 voorjaarsronde beschikkingen is / zal worden gepubliceerd op Polder PV. Voor de overige artikelen zie:

(1) huidige artikel

(2) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 2. Kern parameters cumulaties alle SDE - SDE "+" beschikkingen

(3) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 3. Details uit projecten lijst - segmentaties inclusief zonneparken

(4) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 4. Synthese en segementatie beschikkingen alle regelingen inclusief laatste voorjaars-ronde SDE 2019

(5) SDE 2019 voorjaarsronde. Deel 5. Stapelgrafieken beschikkingen en realisaties aantallen en capaciteit PV, en gemiddelde omvang per beschikking

(6) Grondgebonden installaties nieuw beschikt en totalen voor alle (overgebleven) SDE beschikkingen

Extern:

Kamerbrief over resultaten voorjaarsronde SDE+ 2019 (kamerbrief ondertekend door Eric Wiebes, van 12 november 2019. bevat 4 grafische bijlagen over de status van alle MEP, SDE, SDE "+", en wind-tenders, tm. SDE 2019 I).

Stand van zaken SDE aanvragen (website RVO, de project lijst voor alleen SDE 2019 I verscheen pas 14 nov. 2019 op deze pagina)

---

5 november 2019: Korte status update voorjaars-ronde SDE 2019 in lange kamerbrief - record aantal beschikkingen zonnestroom projecten onder SDE "+", 4.738 stuks. Vandaag verscheen een wederom lange kamerbrief met antwoorden op vragen aan Minister Wiebes van EZK n.a.v. de begrotingsbehandeling (2020). In de 286 antwoorden verdeeld over 76 pagina's ook een korte status update van de laatste drie SDE regelingen.

Onder vraag 46 publiceert Min. EZK een staatje met de huidige stand van zaken omtrent SDE 2018 I en II, en de voorjaars-ronde dit jaar, SDE 2019 I*:

Ten opzichte van het voorgaande voorlopige overzicht (10 juli 2019), toen er al 236 beschikkingen (inclusief 189 voor PV projecten) voor SDE 2019 I waren afgewezen, en eerdere publicaties, is wat zonnestroom betreft het volgende gewijzigd:

Wiebes geeft aan dat er - uiteraard - weer een kamerbrief zal komen: "Over de resultaten van de voorjaarsronde ga ik nader in op de beschikte projecten en relevante ontwikkelingen, zoals de netproblematiek". Maar hij noemt nog geen datum wanneer we die brief kunnen gaan verwachten. Wordt dus vervolgd.

* In de hashtag van de deep-link naar dit artikel staat abusievelijk "najaars-ronde" (moet natuurlijk voorjaars-ronde zijn). Die hashtag heb ik laten staan omdat er al meermalen naar het artikel is gelinkt van buitenaf, en ik geen doodlopende verwijzingen wilde veroorzaken (PJS).

Feitelijke vragen begrotingsbehandeling. Minister Wiebes beantwoordt de feitelijke vragen over begrotingsbehandeling (website Rijksoverheid, 5 november 2019)

---

3 november 2019: Klimaat- en energieverkenning 2019 PBL III. Reactie Wiebes / Min. EZK & extra voorstellen Klimaatakkoord incl. "aflaten". Uiteraard volgde op het enorme KEV 2019 rapport onder regie van het PBL (besproken door Polder PV, deel I, en deel II), een reactie van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Dit, omdat PBL al had aangegeven dat nog niet alle aangekondigde maatregelen van het Klimaatakkoord doorgerekend konden worden. Maar dat de perceptie was, dat alsnog Rutte III's regeerakkoord doel, "49% CO2 reductie in 2030", niet gehaald zou gaan worden.

Wiebes reageerde hier in een 24 pagina's lange brief op, waarvan de nummering vanaf pagina 2 in de soep is gelopen. Hij gaat uitvoerig in op de blijvende wens van Rutte III om die hoogst ambitieuze 49% te gaan halen, verwijst naar diverse afspraken die zijn gemaakt in, en na te komen verplichtingen jegens de Europese Unie, en gaat in op de wijze waarop Nederland denkt die afspraken (alsnog) na te komen. Althans, vanuit het kabinets-standpunt uit beredeneerd.

Wiebes erkent dat de al talloze paden die zijn ingegaan, ondanks forse inspanningen (onder anderen van de "Klimaat tafels"), nog steeds onvoldoende zijn om de gestelde doelen (inclusief het nakomen van de CO2 reductie doelstelling voor de rechter afgedwongen in de Urgenda Klimaatzaak) te bereiken. En komt met een zoveelste pakket van extra maatregelen om de grootste gaten te stoppen in het beleid.

Extra SDE "+" ronde 2020 ...
De meest opvallende maatregel is, dat er nota bene een extra subsidieronde onder de SDE zal worden ingelast, waarbij Wiebes deze nogal ongebruikelijke "move" onderbouwt, met het feit dat er twee spaken in het wiel van het reeds flink op stoom gekomen SDE "circus" zijn gestoken, die voortvarende project aanvraag en -bouw dreigen te brusqueren. Dat zijn de dreigende "bouwstop" voor alle grotere bouwprojecten vanwege de uitspraak van Raad van State over het stikstof dossier ("PAS uitspraak", zie ook info pagina van de overheid, met "stikstof helpdesk", en FAQ), waar zelfs duurzame energie projecten de klos van dreigen te worden. En, als noviteit, door hemzelf veroorzaakt (...): als gevolg van het niet verkrijgen van een positieve transportindicatie van de regionale netbeheerder, dreigen projecten zoals zonneparken die al ver in het stadium van voorbereiding zijn, in de momenteel lopende najaars-ronde van SDE 2019 te gaan stranden ("geen transportindicatie, dan ook geen geldige aanvraag", resulterend in afwijzing door RVO).

Bizar is wel, dat Wiebes stelt: "Door de mogelijkheid te bieden om een nieuwe aanvraag in te dienen, kunnen projecten waarvoor een negatieve transportindicatie is afgegeven op een andere locatie alsnog worden gerealiseerd. Ook projecten waarvoor geen vergunning kon worden afgegeven in verband met PAS-uitspraak kunnen mogelijk alsnog worden gerealiseerd. De extra opstellingsronde draagt daarmee niet alleen bij aan het aandeel hernieuwbare energie, maar biedt ook de mogelijkheid om hernieuwbare energieprojecten die vanwege bovenstaande redenen niet zijn gerealiseerd alsnog tot stand te brengen". De crux zit hem natuurlijk in die eerste frase, "een andere locatie". Want Wiebes is niet van plan om de netbeheerders nog verder op de kast te jagen, maar biedt zogenaamd een uitweg voor de betreffende ontwikkelaars, om dan maar "ergens anders" een project te gaan starten. Waar dus [nog] geen netproblemen zijn, en een transportindicatie van de daar actieve netbeheerder geen probleem zou zijn. Ergo: er wordt gewoon "tijd" gegeven om een compleet nieuw project, met alle toeters en bellen die daar aan vast zitten, en alle kosten die in de voorbereiding gestoken zullen moeten worden (procedures, informatie avonden, rapportages ...), van de grond te krijgen.

Lokale coöperaties (wederom) de klos ?
Het bestaande project, waarvoor géén (tijdige) transportindicatie afgegeven kon worden, maar waarvoor al veel geld in de voorbereiding is gestoken, staat echter de facto on-hold, met een groot vraagteken op mogelijkheid tot realisatie, als de lokale transport knelpunten niet binnen afzienbare tijd opgelost zullen zijn. Een nogal onzekere propositie richting de betreffende ontwikkelaars. En voor lokale energie coöperaties, die specifiek locatie-gebonden zijn, natuurlijk de hond in de pot: die kunnen waarschijnlijk moeilijk intern "verkopen" dat ze "elders in de regio" (als daar al geen transport problemen zijn) een project "moeten" gaan realiseren, omdat het in de regio de komende tijd met hun met veel bloed, zweet, en tranen, tot stand gekomen lokale project "nog niet kan" (omdat de capaciteit is vol geclaimd door enkele grote project ontwikkelaars). Een geheel "nieuw", onzeker project, "elders" in de regio, kun je niet verwachten, van vrijwilligers die al jaren op hun tandvlees lopen met hun eerste, nog steeds niet gerealiseerde "lokale kindje".

Voor goed in de slappe was zittende grotere projectontwikkelaars kan het ontwikkelen van "andere" locaties een tijdelijke escape zijn, al zullen ze tandenknarsend moeten accepteren dat onderdelen in hun bestaande project portfolio ernstige vertraging gaan oplopen (en mogelijk bij langdurige blokkade van de regionale transport capaciteit, afgeblazen moeten gaan worden).

Na wat opmerkingen over terughoudendheid jegens de maatschappelijk gevoelige projecten voor biomassa verbranding, stelt Wiebes dat "deze extra openstellingsronde wordt gefinancierd uit het niet-benutte budget van de openstellingsronden in het voorjaar en najaar van 2019 en gaat dus niet ten koste van de openstellingsronde van de verbrede SDE++ in 2020. Hiermee zal naar verwachting de komende jaren additionele hernieuwbare opwek en CO2- reductie kunnen worden gerealiseerd". Wat er met "het niet-benutte budget" uit voorgaande jaar-rondes zal geschieden wordt er niet bij gezegd. Alleen al voor zonnestroom, zijn duizenden projecten uit die rondes inmiddels richting de virtuele papiershredder gegaan (overzicht laatste stand van zaken SDE 5 aug. 2019, alleen al 3.600 projecten met een gezamenlijke capaciteit van maar liefst 943 MWp, onder de SDE "+" regelingen tm. SDE 2018 II, samengesteld door Polder PV).

Andere "nieuwe" maatregelen die belangrijk zijn voor zonne-energie in de kamerbrief:

---

3 november 2019: Klimaat- en energieverkenning 2019 PBL II. Status zonne-energie - gemiddelde groei 2018-2030 >16%/jaar. In deel I van dit drie-luik gaf ik een grafische representatie van de mogelijke ontwikkeling van de productie van zonne-energie tm. 2030 volgens nieuwe cijfers gepresenteerd door het PBL en CBS. In het 242 pagina's omvangrijke definitieve KEV 2019 rapport van PBL staan nog meer passages omtrent zonnestroom die hier worden behandeld.

PV capaciteit evolutie volgens KEV 2019
Op p. 105 gaat PBL in op de mogelijke ontwikkelingen bij zonne-energie, dominant zonnestroom. PBL verwacht dat de capaciteit van PV, na eind 2018 - voorlopig volgens CBS - 4.414 MWp te hebben bereikt (door PBL afgerond op 4.400 MWp), eind 2020 zal zijn toegenomen tot 9 GWp, in 2023 zal zijn aangezwollen tot 15 GWp, en omstreeks 2030 een volume van 27 GWp zal hebben bereikt. Dit impliceert, dat door het PBL in de periode 2018-2030 rekening wordt gehouden met compound annual growth rates (CAGR) van gemiddeld 11%/jaar voor de residentiële sector, ruim 20%/jaar voor de "niet-woning" sector, en gemiddeld rond de 16,3%/jaar voor de totale marktgroei voor zonnestroom capaciteit in die periode.

Zoals in het eerste artikel van dit drie-luik geponeerd, was mijn eerdere voorspelling voor eind 2019 6,7 GWp (met verwachte jaargroei van 2,3 GWp in 2019), wat zou inhouden dat volgens PBL ongeveer een zelfde jaar volume in 2020 zou moeten worden gerealiseerd (2,3 GWp). Gezien de enorme stapel SDE beschikkingen die tijdig moeten worden afgerond, om het gevaar van intrekking door RVO te voorkomen, lijkt me dat aan de conservatieve kant. Mogelijk houdt PBL rekening met forse uitval of "niet tijdige realisatie" als gevolg van capaciteit problemen op het net in 2020 en in de jaren daarna, en/of hebben ze de recente spectaculaire evolutie van de CertiQ maandrapport cijfers voor 2019 (nog) niet meegenomen in hun analyses (?).

Slaging-kans SDE projecten
Tot en met 2023 verwacht het PBL wat de slagings-kans van SDE-gesubsidieerde zonne-energie projecten betreft slechts 60% (!), terwijl dat voor wind-energie op 100% wordt gesteld. PBL stelt expliciet, dat de SDE budgetten, die tot en met 2023 in de begroting 2019 van het Ministerie van EZK staan, in de huidige verkenning (KEV 2019) niet volledig zullen worden benut. PBL verwacht dat in de periode van 2024 tot en met 2030, er door Min. EZK rekening gehouden zal gaan worden met de slagingskans van SDE projecten, "waardoor uiteindelijk het beoogde niveau van 3,4 miljard uitgaven per jaar gehaald wordt" (structureel voor het eerst in 2026 bereikt).

Verschillende berekeningen capaciteit en zeer hoge onzekerheids-marge
27 GWp zonnestroom capaciteit in 2030, zoals opgenomen in het KEV 2019 rapport, correspondeert niet helemaal met de data die ik uit een spreadsheet van ECN heb gehaald. Daarin staat namelijk, dat er in 2030 naar verwachting 87,8 PJ aan elektra (zonnestroom) zou worden opgewekt. 1 PJ staat gelijk aan 278 GWh, dus de verwachte jaarproductie in 2030 zou 24.408 GWh bedragen (24,4 TWh). Bij aannames van zonder meer haalbare specifieke opbrengsten van 875-1.000 kWh/kWp.jr kom je dan op een opgestelde capaciteit tussen de 24 en 28 GWp, die bovengenoemde productie op haar geweten moet hebben. Dit, als al die capaciteit in dat jaar een volle jaar productie zou gaan draaien. Ga je halverwege deze twee extremen zitten, kom je op zo'n 26 GWp uit, 1 GWp lager dan in het KEV rapport zelf staat als (EOY) volume in 2030. En 2 GWp meer dan ik berekende op basis van de productie cijfers.

Er wordt echter ook een zeer grote onzekerheids-marge gehanteerd bij de cijfers van KEV 2019 voor 2030. Deze ligt voor PV tussen de 18 en 36 GWp (!!), een zeer aanzienlijke spread voor dat jaar. PBL wijt deze enorme onzekerheid aan de reeds vastgestelde grote variatie in de hoeveelheid aanvragen voor SDE / SDE "+" subsidies, de daar uit volgende beschikkingen, en de feitelijke realisaties die het gevolg daarvan zijn, in de afgelopen jaren. Het PBL stelt daarom: "De onzekerheid in de snelheid waarmee de zonne-sector projecten kan ontwikkelen, is daardoor groot". Te zien aan de grote spread, gaat het PBL dan kennelijk uit van "zeer grote onzekerheid" over het eindresultaat.

De gerealiseerde capaciteit tm. 2018 (CBS, voorlopig), mijn prognose voor 2019, en de prognoses uit het KEV 2019 rapport, heb ik in onderstaande grafiek bij elkaar gebracht, voor 2 markt sectoren:

^^^ In deze eerste grafiek zijn 3 curves afgebeeld. Ten eerste de resultaten voor de capaciteit evolutie voor woningen (rood), waarvoor door het CBS cijfers zijn opgegeven (tm. 2018, nog niet definitief, voor eerdere grafieken tm. 2017, zie artikel van Polder PV). Het was jarenlang het dominante segment in Nederland, maar dat gaat veranderen. De "niet-woningen" curve bevat alle volume wat op of bij bedrijven, instellingen, gemeentedaken en andere nuts- en "niet-nuts" voorzieningen is aangebracht (blauw). Deze curve knikt in 2018 al merkbaar omhoog, en zal die voor het woning segment gaan snijden. Zonneparken bevinden zich in deze grafiek nog onder dit segment "niet-woningen" (zie voor het aandeel daarvan de tweede grafiek). Het totaal volume is in zwart weergegeven, wat, afgerond, op 4 GWp komt, eind 2018 (detail opgave CBS is 4.414 MWp). Alle verder in de tijd liggende data punten zijn prognoses.

Voor totaal eind 2019 heeft Polder PV (minimaal) 6,7 GWp voorspeld (open rondje). Het PBL voorspelt voor 2020 9 GWp, voor 2023 15 GWp, en voor 2030 27 GWp. Dat laatste datapunt heeft echter een enorme onzekerheid, weergegeven met de vertikale zwarte pijl (tussen 18 en 36 GWp). Voor de marktsegmenten, tot slot, is uit de marktaandeel percentages gegeven door PBL (zie ook 2e grafiek) berekend dat op woningen ongeveer 8 GWp aan PV capaciteit zou zijn geaccumuleerd in 2030, en bijna 19 GWp elders (in deze grafiek "niet-woningen", meestal bedrijven & andere rooftops, en in zonneparken). Daarbij dient uiteraard wel rekening te worden gehouden met de enorme spread in het verwachte totaal volume.

Door de datapunten zijn"best-fit" curves getrokken middels Excel. Kristalhelder is dat residentieel ("woningen") weliswaar verder zal gaan groeien, maar dat deze groei relatief bescheiden zal zijn t.o.v. het totaal volume. In de periode 2018-2030 is de compound annual growth rate (CAGR) van dit segment gemiddeld 11% per jaar. De "niet-woningen" sector gaat aan de haal met de grootste volumes, grotendeels als gevolg van de enorme hoeveelheid SDE beschikkingen en verwachtingen van meer volume via dat subsidie kanaal. Deze sector zal volgens PBL eind 2030, met 19 GWp, een factor 2,4 maal zo groot kunnen worden dan het "woningen" marktsegment. Voor dit segment ligt de (verwachte) CAGR op een veel hoger niveau, ruim 20% per jaar gemiddeld. De trendlijnen van de twee grote marktsegmenten hebben dan ook een fundamenteel verschillend karakter, zoals te zien in de grafiek. Voor de totale marktgroei zou de CAGR voor de periode 2018-2030 neerkomen op gemiddeld 16,3% per jaar.

Forse bijstellingen t.o.v. NEV 2016, 2017
In twee voorgaande Nationale Energieverkenningen, die uit 2016 en 2017, zijn ook prognoses genoemd voor de mogelijke opgestelde capaciteit in het jaar 2020. Deze lagen een stuk lager dan in het huidige KEV 2019 rapport (9 GWp), namelijk 4-5 GWp (NEV 2016), resp. 6 GWp (NEV 2017). Het huidige scenario gaat dus al uit van een ruime verdubbeling t.o.v. de lage schatting in NEV 2016, en ik vermoed dat het nog steeds een te lage schatting kan zijn. Dit hebben we overal ter wereld gezien in sterk groeiende zonnestroom markten: de schattingen van zowel regerings-instanties, als van de regionale branche organisaties blijken keer op keer te laag te zijn geweest. De eigen PV markt groeide in werkelijkheid vaak harder dan men van tevoren dacht.

In 2018 is geen NEV rapportage verschenen vanwege de complexe onderhandelingen over het aanstaande Klimaatakkoord. In eerdere rapportages van de NEV (2015 en 2014) werden geen expliciete prognoses voor de mogelijke capaciteits-ontwikkeling van de PV markt gegeven.

Segmentatie
Gaan we uit van het KEV 2019 rapport, zou van de 27 GWp in 2030 30 procent zijn opgesteld bij huishoudens (eerste grafiek: plm. 8 GWp). Dit geeft duidelijk aan dat, waar Nederland jaren lang aanvankelijk dominant residentieel was georiënteerd bij de opgestelde PV capaciteit (grafiek met data tm. 2016 in artikel van 1 augustus 2018), dit, als gevolg van de opeenvolgende SDE regelingen, significant omgeslagen is naar een steeds groter aandeel bij bedrijven, en in grote PV projecten van, o.a., project ontwikkelaars. PBL claimt dat maar liefst 37% van de opgestelde capaciteit in 2030 al in zonneparken zal staan, naast grofweg nog eens zo'n 30 procent "op daken van bedrijven". Als we de percentages, om 100 procent totaal te krijgen, verdelen over 30% woningen (rooftop), 33% niet-woningen (rooftop "bedrijven"), resp. 37% zonneparken, krijgen we de volgende gereconstrueerde grafiek om de evolutie goed te kunnen duiden.

^^^ In deze tweede grafiek heb ik de marktsegmentatie voor drie typen installaties weergegeven in een "100 procents-grafiek" (Y-as telt op tot 100% / totale volume). De aandelen van de marktsegmenten, PV op daken van woningen (rood), en "niet-woningen rooftops" (blauw), zijn hierbij uitgedrukt in procent t.o.v. dat totaal. Voor de periode tm. 2018 heb ik de gepubliceerde detail resultaten van het CBS genomen in hun Open Data overzicht van 26 april 2019. Daarbij heb ik een derde segment, de grondgebonden zonneparken (groen), uit mijn eigen projecten database gebruikt, die in de afgelopen twee jaren fors hogere volumes laat zien, dan wat het CBS tot nog toe heeft gepubliceerd. De data van Polder PV zijn wat de grondgebonden PV projecten betreft al jaren op een zorgvuldige wijze tot stand gekomen, middels gedegen bronnen onderzoek, en zijn volgens de webmaster van betere kwaliteit en sowieso veel vollediger dan die van het CBS. Het "blauwe segment", de niet-woning roof-top projecten, vormen in deze grafiek derhalve het restvolume van de CBS totaal data verminderd met de residentiële rooftops en "mijn zonneparken volume". Voor 2018 volgt dan (met het CBS totaal volume van nu nog 4.414 MWp), dat de residentiële markt nog net aan meer dan de helft van het markt aandeel had (52,3%), dat de "niet-woning" rooftops (grotendeels bedrijven e.a. objecten) 34,6% van het totaal volume claimde. En dat grondgebonden zonneparken (NB: exclusief drijvende zonneparken, carports, geluidswallen, etc.) in 2018 al ruim 13% van het totale geaccumuleerde PV volume zouden claimen.

De residentiële markt had in 2013-2014 het grootste historische aandeel (max. 66,6%, waarschijnlijk (na-ijlend) effect van de Lenteakkoord subsidie, die uiteindelijk 272 MWp nieuw residentieel vermogen binnen dik een jaar tijd opleverde), met deze opzet had het "niet-woningen" rooftop segment (exclusief de zonneparken volumes volgens Polder PV) het grootste aandeel in 2016 (38,4%). Daarna namen de zonneparken een steeds groter deel van de niet-residentiële sector over, ten koste van het blauwe segment.

Het KEV 2019 rapport van PBL geeft alleen voor 2030 een verdeling aan van een "mogelijke" markt segmentatie, de kolom helemaal rechts. We zien dat de residentiële rooftop markt volgens deze voorstelling van zaken fors aan marktaandeel inboet, en nog maar 30% overhoudt in dat jaar (meer dan 2 maal zo klein dan het maximale aandeel in 2013-2014). De "niet-woning" rooftop sector is dan (nog steeds) tweede met 33%. Maar volgens het PBL zal er in 2030 een nieuwe kampioen zijn ontstaan, die maar liefst 37% van het dan totaal geaccumuleerde volume (27 GWp, echter met zeer grote spread, zie eerste grafiek) onder de rokken zal hebben: de grondgebonden zonneparken. Een trend die overal ter wereld in groeiende zonnestroom markten is voorgekomen, en waar Nederland, ondanks groeiend "verzet" tegen deze ontwikkeling, geen uitzondering op zal blijken te zijn.

Effecten opheffen salderings-regeling NIET meegenomen, gevolgen mogelijk opgevangen ?
Opvallend is dat het KEV 2019 claimt dat er is uitgegaan van "voortgezette, ongekorte saldering tot en met 2030 en het beschikbaar blijven van SDE+-subsidie voor grote zonnestroomprojecten". Kennelijk is de recente brief van Wiebes, over het concrete wetsvoorstel om de salderings-regeling stapsgewijs af te bouwen door slechts nog maar een percentage van de ingevoede hoeveelheid zonnestroom "saldeerbaar" te maken, niet in het omvangrijke overzicht van PBL opgenomen. Wel stelt het PBL in de KEV 2019, dat "er is aangekondigd dat de salderingsregeling wordt afgebouwd tussen 2023 en 2031. De wijze waarop is nog niet bekend". Dat is nu dus wel al bekend, al zal het zeer lastig blijken om te proberen te becijferen, wat de eventuele gevolgen van die stapsgewijze afbouw voor de aantrekkelijkheid van de aanschaf van zonnepanelen bij particulieren zal gaan hebben. PBL stelt "de aantrekkelijkheid van zonnestroom bij huishoudens zal daardoor lager liggen dan aangenomen in deze KEV". Maar stelt daarbij óók een potentiële "vlucht" route voor de in ons land actieve, al bijna 1.700 PV systemen aanbiedende bedrijven (mijn vetdruk): "Een deel van de installatiecapaciteit van de sector zal echter voor andere projecten ingezet kunnen worden. Hierdoor zal het afschaffen van de salderingsregeling wellicht meer invloed hebben op het soort zonnestroomprojecten, dan op de totale toename van zonnestroom".

Gevolgen wind en zon groei voor primair energie verbruik
Op pagina 109 vinden we een toelichting op het effect van de sterke groei van de productie van elektriciteit uit windturbines en zonnestroom centrales op het primaire energie verbruik. PBL zegt daarover: "De statistische conventie is dat bij wind- en zonne-energie de elektriciteitsproductie telt als het primair verbruik, er worden dus geen omzettingsverliezen toegerekend. Daardoor leidt de groei van elektriciteit uit wind en zon tot een daling van het primaire verbruik met circa 70 petajoule over de periode 2020-2030."

Verdringing thermische zonnecollectoren door PV
Op pagina 138 van KEV 2019 stelt het PBL, dat de toekomst voor zonnecollectoren niet rooskleurig lijkt, zelfs al is het mogelijk om daar onder de ISDE regelingen subsidie voor aan te vragen (het budget is recent weer met 60 miljoen Euro verhoogd wegens vervroegde dreigende uitputting). Slechts 5,3% van het totale geclaimde budget gaat naar zonneboilers (3,6% particulieren, 1,7% bedrijven), het grootste deel van de claims gaat naar warmtepompen. Het PBL zegt hierover: Zonnepanelen die elektriciteit produceren verdringen zonneboilers die warm water produceren. De beperkte groei van zonneboilers tot 2010 is nagenoeg tot stilstand gekomen. Doordat oude systemen niet meer worden vervangen, zal de hernieuwbare warmteproductie door zonneboilers in de toekomst af gaan nemen. Zie daarvoor ook de door mij gemaakte grafiek in deel I van dit drie-luik, die genoemde stagnatie goed illustreert. Na 2020 lijkt er geen alternatief meer voor de ISDE regeling te zijn, deze stopt per 31-12-2020. Een groot deel van het bestaande volume in Nederland is al aardig op leeftijd, en zal waarschijnlijk binnen komende jaren stapsgewijs worden afgeschreven. Dit is de belangrijkste factor die de negatieve prognose lijkt te onderbouwen. En daar kan de vrij beperkte impact van de ISDE regeling helaas geen verandering in brengen.

Tot en met 2018 is de nieuwbouw resp. (veronderstelde) uit-gebruikname van thermische collector oppervlakte zo'n beetje op een vergelijkbaar niveau gekomen, en is het totale overgebleven areaal, na jaren van continue groei, vrijwel ongewijzigd gebleven (grafiek bij CBS Open Data, status 29 mei 2019).

Meer opmerkingen over zonnestroom in KEV 2019

In enkele andere passages passeert zonnestroom in andere hoedanigheid in het omvangrijke rapport. Polder PV licht er de volgende uit:

Bron: Schoots, K. & P. Hammingh (2019), Klimaat- en Energieverkenning 2019, Den Haag: Planbureau voor de Leefomgeving (digitaal te downloaden via deze link)

Andere beschouwingen over de Klimaat- en Energieverkenning 2019 op Polder PV:

Klimaat- en energieverkenning 2019 PBL I. Status productie potentieel zonne-energie (1 november 2019)

Klimaat- en energieverkenning 2019 PBL III. Reactie Wiebes / Min. EZK & extra voorstellen Klimaatakkoord incl. "aflaten" (3 november 2019)

---

1 november 2019: Klimaat- en energieverkenning 2019 PBL I. Status productie potentieel zonne-energie. Het lang verwachte rapport "Klimaat- en energieverkenning 2019" (KEV 2019)* is gepubliceerd door het Planbureau voor de Leefomgeving, PBL. Diverse doelstellingen op het gebied van energie en klimaat worden niet gehaald, inclusief de door de Europese Commissie voor Nederland "verplichte" 14% energie uit hernieuwbare bronnen (HE) in 2020 (raming PBL: 11,4 [bandbreedte: 10-12] procent). Ten tweede, de gewilde 100 PJ (petajoule) besparing in dat jaar zal niet worden bereikt met het vigerende, én het voorgenomen beleid, PBL blijft momenteel steken op slechts 80 PJ besparing voor dat jaar. Ook de uit de Urgenda rechtszaak voortvloeiende verplichting om 25% van de broeikasgas uitstoot in 2020 t.o.v. referentie (Kyoto) jaar 1990 te hebben bespaard zal niet worden gehaald. PBL komt niet verder dan 23%, met een forse onzekerheid liggend tussen 19 en 26%. Dus alles moet meezitten om dat door de rechter afgedwongen doel alsnog te halen (reken er echter niet te vast op).

Het nieuwe doel om 16% energie uit HE bronnen in 2023 te halen, kán wel bereikt worden, met de raming van PBL op 16,1%, echter wederom met een onzekerheids-marge, tussen 14 en 17% (kan dus alsnog te laag uitpakken in het slechtste geval).

Het PBL gaat ook apart nog in op de mogelijke extra stimulansen die vanwege afspraken in het recent afgesloten Klimaatakkoord uit zouden kunnen gaan, en vat die samen in een separate "policy brief". De belangrijkste conclusies uit die brief:

"Enerzijds onderzoekt de studie of met Klimaatakkoord meer emissiereductie kan worden gerealiseerd dan met het ontwerp Klimaatakkoord. Het antwoord daarop is bevestigend. Anderzijds geeft de studie antwoord op de vraag of het doel van 49% emissiereductie bij uitvoering van het akkoord bereikt wordt. Ondanks het grotere effect is het antwoord op deze vraag negatief. De studie concludeert dat met het akkoord een reductie van 43% - 48% bereikt kan worden". Ergo, de met veel tam-tam verkondigde "49%" uit het Regeerakkoord van Rutte III, "het groenste kabinet ever", gaat ook, op deze wijze, niet bereikt worden.

Wel is er uiteraard al heel erg veel in gang gezet, met name vanwege de vele miljarden Euro's die al in vele duizenden subsidie beschikkingen voor opwekking van duurzame energie onder de SDE regimes zijn toegezegd. Maar de berekeningen laten duidelijk zien dat het allemaal veel te laat is geweest, dit had veel eerder moeten geschieden.

Voor zonne-energie heb ik uit het pakket documenten de ramingen, die in petajoule productie per jaar worden weergegeven, in een grafiek uitgezet, om de door het PBL geschetste, mogelijke groei-trend tot en met 2030 te laten zien:

In deze grafiek is de gerealiseerde (groen kader, tm. 2018, laatste jaar echter nog steeds niet definitief vastgesteld) en de verwachte productie cq. het bruto eindverbruik van zonnestroom (geel) en thermische zonne-energie warmte, donker rood) weergegeven (gestapeld, in PJ productie per jaar). Vanaf 2019 geldt dat voor het door PBL doorgerekende resultaat met bestaand én het voorgenomen beleid. Zonnestroom groeit, zoals op basis van de enorme groei en de grote berg (overgebleven) SDE subsidie beschikkingen die zijn afgegeven verwacht kon worden, vergezeld van de autonome groei van de kleinverbruik sector, als kool. Van, volgens het PBL, 11,5 PJ productie in 2018, naar bijna 88 PJ in 2030**. Als we uitgaan van tegen die tijd een haalbare specifieke opbrengst van 1.000 kWh/kWp.jaar voor moderne zonnestroom systemen, zou dat kunnen neerkomen op ruim 24 GWp opgesteld PV vermogen in 2030 (met een verwachte jaar productie van ruim 24 TWh). Ter vergelijking: eind 2018 stond er nog maar ruim 4,4 GWp. De voorspelling van Polder PV is dat het, met de toevoegingen in nieuw record jaar 2019 (mogelijk richting de 2,3 GWp gaand), gestegen kan zijn naar 6,7 GWp, eind december.

Hier moet beslist bij worden gezegd, dat genoemde 24 GWp eind 2030 volgens PBL, nog ver verwijderd is van de potentie die branche organisatie Holland Solar nog voor zich zag voor dat verre jaar voor alleen zonnestroom. Zij suggereerde dat 58 GWp opgesteld PV vermogen in 2030 haalbaar zou moeten zijn, in een analyse in 2018, herbevestigd in een commentaar van toenmalig voorzitter Baarsma op 10 juli dat jaar.

TKI Urban Energy kwam eind 2017 in hun uitgebreide prognose voor de ontwikkelingen tm. 2050 voor het jaar 2030 wat lager uit, en zetten in op 50 GWp PV capaciteit in dat jaar (rapport Roadmap PV Systemen en Toepassingen). Voor beide scenario's liggen de berekeningen van het PBL dus stukken lager voor 2030. Ook moet hierbij natuurlijk nog worden vermeld, dat nog niet goed duidelijk is hoe ernstig de huidige capaciteits-problemen op de stroomnetten eventueel roet kunnen gaan gooien in de geschetste evolutie paden door de verschillende partijen. Dat kan nog wel eens voor nare verrassingen gaan zorgen.

Thermische zonne-energie blijft klein ?
Ook valt sterk op in de grafiek, dat thermische zonne-energie, in de beginjaren veruit de grootste contribuant bij de energie productie bij de twee zonne-energie modaliteiten (grafische analyse), het veruit aflegt tegen zonnestroom, en ook een ondergeschoven kindje zal blijven, volgens de PBL berekeningen. Of u dat leuk vindt of niet. Het aandeel zou moeizaam stijgen naar 0,9 PJ in 2030. Dat is slechts 1% van de verwachte hoeveelheid zonnestroom in vergelijkbare energie equivalenten ...

* De KEV is een gezamenlijke publicatie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), ECN part of TNO en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en wordt ondersteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). PBL is projectcoördinator en eindverantwoordelijk. Het is de eerste Nationale Klimaat- en Energieverkenning, hiervoor verschenen Energieverkenningen, de laatste was de NEV 2017.

** Gemiddelde jaarlijkse groei percentages (CAGR) volgend uit de cijfers van de PBL berekeningen voor evolutie zonnestroom zijn:

2018-2030: 18,5% gemiddeld per jaar
2015-2018: 42,2% gemiddeld per jaar
2005-2018: 44,1% gemiddeld per jaar

U kunt alle documentatie zelf nalezen op de website van het CBS en van het PBL, en naar hartelust grasduinen:

Klimaat- en Energieverkenning 2019. Ambitieuze doelen geven energietransitie elan, uitvoering blijkt weerbarstig (1 nov. 2019, persbericht PBL)

Klimaat- en Energieverkenning 2019 (1 nov. 2019, rapport PBL, 242 pagina's, pdf)

Het Klimaatakkoord: effecten en aandachtspunten (1 nov. 2019, "policy brief" n.a.v. nog niet in KEV 2019 verwerkte nadere plannen in het recent afgesloten Klimaatakkoord, PBL)

Klimaat- en Energieverkenning 2019 (1 nov. 2019, persbericht CBS)

Klimaat- en Energieverkenning 2019 (1 nov. 2019, toelichting en links naar documenten, CBS)

Andere beschouwingen over de Klimaat- en Energieverkenning 2019 op Polder PV:

Klimaat- en energieverkenning 2019 PBL II. Status zonne-energie - gemiddelde groei 2018-2030 >16%/jaar (3 november 2019)

Klimaat- en energieverkenning 2019 PBL III. Reactie Wiebes / Min. EZK & extra voorstellen Klimaatakkoord incl. "aflaten" (3 november 2019)

---

NAAR INDEX PAGINA

^ TOP

---