Nieuws & analyses P.V. pagina actueel

meest recente bericht boven

Specials:
Financial close voor Zonnepark Eekerweg, grootste PV project van Nederland, en grafiek schaalvergroting

vanaf 27 januari 2025

27 januari 2025. Financial close voor grootste zonnepark van Nederland - karakteristiek voor voortdurende schaalvergroting PV projecten. Over schaalvergroting van projecten in de zonnestroom sector heeft Polder PV regelmatig, in het verleden uitspraken gedaan, altijd ondersteund met cijfers en andere feiten. Vaak gerelateerd aan de immer groter wordende zonneprojecten uit de SDE dossiers. In dit artikel ga ik in op de "finale" aankondiging van de bouw van het grootste zonnepark van Nederland, Zonnepark Eekerweg, en toon ik in de tweede sectie een nieuwe grafiek, die, voor vier afzonderlijke sectoren in de Nederlandse solar sector, de enorme opschaling van (gerealiseerde) projecten nogmaals laat zien in de loop van de jaren.

1. Grootste zonnestroom project van Nederland aangekondigd

Uiteraard was het bericht over het grootste zonnestroom project van Nederland in wording beslist niet het eerste, Polder PV had al de nodige eerdere aankondigingen en berichten over de te bouwen installatie gezien en opgeslagen in het enorme projecten archief. Maar als er een zogenaamde "financial close" wordt afgekondigd, is er een deur dichtgetrokken die niet meer open gaat. Het is de belangrijkste stap om zo'n enorm, op diverse vlakken risicovol project ook daadwerkelijk doorgang te laten vinden. Er is een omvangrijke hoeveelheid hardware voor zo'n project nodig, het spul moet van goede kwaliteit zijn, en intensief worden gecontroleerd, er moet goed, kwalitatief en kundig personeel worden aangetrokken voor de bouw, er moeten opzichters komen, de ingewikkelde logistieke stromen moeten in goeden banen worden geleid. Dit soort projecten gaan gepaard met steeds omvangrijkere landinpassings-plannen, waarvoor aannemers, hoveniers, ecologen, etc. moeten worden ingehuurd. Er moeten trafostations worden gebouwd, een zeer specialistische tak van sport. En in onderhavig geval wordt er zelfs een eigen hoogspanning koppeling gebouwd die direct op het netwerk van TenneT zal gaan invoeden, gezien de omvang van het project, en, natuurlijk, vanwege de ook in deze contreien heersende, extreem knellende netcongestie.

Daarnaast is het afdekken van financiële risico's, een aan alle kanten kloppend business-model, een profijtelijke exploitatie, een in de exploitatie opgenomen post met benodigd onderhoud, controle, monitoring en checks, het aangaan van goede verzekeringen, het beveiligen van het project, etc. ook allemaal niet gratis, het moet allemaal worden meegenomen in de toestand die moet leiden tot "financial close", waarbij álles tot in de puntjes geregeld moet zijn vóórdat de bouw is begonnen. Uit organisatorisch oogpunt bezien beslist een "monsterklus".

Op 22 januari 2025 verscheen onder anderen bij de primaire ontwikkelaar van dit grootste Nederlandse PV project in wording, Novar, een persbericht met al de nodige informatie en toelichting.

Locatie

Het project heet Zonnepark Eekerweg, de eerste plannen voor een zonnepark in deze polder stammen al uit 2015. Het zonnepark wordt gebouwd op het grondgebied van twee dorpen in oostelijk Groningen, oostelijk van het verkeersknooppunt A7 / N33, en is tussen het spoor (Hoogezand-Winschoten), en het Winschoterdiep in geklemd. Het eerste deel, met een omvang van 70 hectare, wordt gebouwd op het grondgebied van Meeden (gem. Midden-Groningen), gevolgd door het grootste deel, 90 hectare, in Scheemda (gem. Oldambt). Het hele vergunningen traject was het eerste klaar voor het deel in Meeden, waarvoor vervolgens een beschikking uit de najaarsronde van SDE 2020 werd verkregen (de eerste SDE "++" regeling, dat exemplaar is goed voor ruim 94 MWp). Het traject voor de percelen in Oldambt werd, nadat ook nog een extensie van 14 hectare werd toegevoegd, uiteindelijk afgehamerd door deze gemeente, op 27 maart 2024. Hiervoor was al een tweede, grote SDE beschikking voor het Oldambt deel afgegeven, onder de SDE 2023 regeling (ruim 116 MWp). In totaal zijn er drie separate omgevingsvergunningen voor het hele project door de twee betrokken Groningse gemeentes verstrekt.

Kaartje van de website van Coöperatie Eekerpolder. Het zonnepark bestaat uit een drietal afzonderlijk vergunde gedeeltes. In geel het deel voor Meeden, gem. Midden-Groningen, in blauw de 2 eerste delen voor Scheemda, gem. Oldambt, en gestippeld in blauw, de 14 hectare extensie aan laatstgenoemde project deel. Links het klaverblad / knooppunt Zuidbroek (A7 / N33), direct N. van het project is het Winschoterdiep te zien. Direct rechts van het project gebied bevinden zich ook nog een Gasunie Compressorstation van GTS (Nederlandse Gasunie), en tussen die locatie en Scheemda in ligt een uit gebruik genomen gaswinnings-locatie van de NAM (De Eeker), met Hoogspanningsstation Scheemda van TenneT. TenneT station Meeden, waar het te bouwen GDS net op moet worden gekoppeld, is niet op deze foto te zien, dat ligt ruim 5 km. zuidelijker.

In het ruim 160 hectare grote projectgebied van het geplande zonnepark is zo'n 18 hectare "ter bevordering van de natuur" besloten, waarvan een tiental hectares zal worden opengesteld voor het publiek, inclusief een nieuw fietspad, waarbij men het moderne energielandschap kan ervaren.

De vroeg bij het project betrokken coöperatie zet flink in op natuurlijke waarden. Een van de hoofdthema's voor het project is "Levend Water". Ze zeggen daar zelf het volgende over:

"Het is de bedoeling een natuurinclusief zonnepark te realiseren in de Eekerpolder op het gebied van flora en fauna. Hierbij is het hoofddoel om levend water te creëren omdat dit de meeste potentie heeft voor biodiversiteit toename in dit gebied. Levend Water betekent niet alleen dat er letterlijk leven in het water zit, maar ook dat het water kan stromen (deze twee toepassingen versterken elkaar). Dit hopen we te realiseren door de bestaande sloten met elkaar te verbinden en zo een watercirculatie te laten ontstaan".

Er komt een noord-zuid verbinding met groen en plas-dras gebieden, en er komen tevens zogenaamde "wild-akkers". Het gehele projectgebied is omgeven door dijken, van zowel het spoor, als van het Winschoterdiep.

De exploitatie zou maximaal 30 jaar zijn. Daarna wordt beslist of er eventueel kan worden doorgestart (met volledig nieuwe omgevingsvergunning, onder een compleet ander gesternte), of moet het project volledig worden geruimd door de project eigenaar.

Inpassing elektra

Elektrisch bezien zal het project met het naastgelegen, grote N33 windpark project, bestaande uit 2 deelprojecten voor RWE en Eurus Energy, met 35 turbines van elk 4,3 MW, totaal goed voor 150,5 MW, worden gecombineerd. Er wordt voorts sinds mei 2024 al een elektriciteitsstation gebouwd in het westelijke deel van het Oldambt zonnepark perceel, wat middels een 220 kV verbinding direct op het TenneT netwerk zal worden aangesloten. De verwachte oplevering is in mei 2025. Van het resulterende Gesloten Distributie Systeem (GDS Avermieden), wat goedkeuring van Autoriteit Consument & Markt heeft gekregen, en wat al sinds 2019 in ontwikkeling is, kunnen straks ook andere partijen gebruik gaan maken. Volgens de vergunning van ACM zouden er sowieso al van vier project ontwikkelaars in totaal 8 zonneparken aangesloten gaan worden op dit GDS netwerk.

1 van de andere grote projecten waarvoor het plan is om dat op dit eigen GDS net aan te sluiten, is het noordelijker gelegen Evenreiten zonnepark in Noordbroek, ook van Novar. Een project wat ontwikkeld wordt, in samenwerking met coöperatie Menterwolde. Zowel Eekerweg, als Evenreiten, zal op het transformator station worden ingekoppeld via separaat aan te leggen 33 kV kabelverbindingen.

Omdat het om een GDS netwerk gaat, moeten de aangesloten resp. aan te sluiten opwekkers / afnemers alle kosten daarvan betalen. Deze kunnen niet worden doorberekend aan consumenten, zoals normaliter wel zou gebeuren, als er direct op het regionale net van Enexis ingevoed zou gaan worden.

De betreffende TenneT hoogspannings-aansluiting wordt gerealiseerd op het bijna 5 kilometer zuidelijker gelegen, grote station Meeden. Over de talloze klant aansluitingen op dit grote complex vindt u een uiterst lezenswaardig, leerzaam draadje op het onvolprezen hoogspanningsforum.com. Een van de al eerder gerealiseerde opvallende private invoedingen daar zou afkomstig zijn van het 12 kilometer zuidelijker gelegen 110 kV station van Zonnepark Stadskanaal, waar weer een eigen enorm lang GDS netwerk aan hangt, met Zonnepark Fluitenberg N. van het Drentse Hoogeveen als ultieme, verst gelegen zonnepark (Blue Elephant zonneparken reeks, gebouwd door Chint Solar).

Sowieso zullen bedrijven die op de wachtlijst staan voor uitbreiding van hun capaciteit in de regio rond Zonnepark Eekerweg waarschijnlijk versneld aangesloten worden, zodra het GDS Avermieden in werking treedt.

Er is ook al opslag gepland in hetzelfde gebied als Zonnepark Eekerweg. Dit alles, om het lokale distributienet van Enexis zoveel mogelijk te ontzien. Als batterij opslag gefaciliteerd kan worden, kunnen zelfs bedrijven in de omgeving (in)direct gebruik gaan maken van duurzame stroom, opgewekt in de regio.

Financieel

Al op 15 september 2022 werd een contract opgemaakt waarbij Coöperatie Eekerpolder voor 50% aandeelhouder werd van het veel later te bouwen project Zonnepark Eekerweg B.V. Dat is byzonder in de Nederlandse historie, dat al zo vroeg zo'n enorm belang werd verzilverd door een lokale energiecoöperatie, die de belangen van de betrokken inwoners van Midden-Groningen en Oldambt gaat bewaken.

In het persbericht van Novar staan meer details over de vele betrokken partijen, inclusief de belangrijke financiële partners, waaronder Rabobank, en Fonds Nieuwe Doen, die via het "Fonds Ontwikkelkosten Energiecoöperaties Groningen" een lening heeft verstrekt aan Coöperatie Eekerpolder om alles goed en grondig te gaan opzetten voor hun 50% aandeel in het project. Genoemd fonds heeft ook een lening verstrekt voor het ontwerp en uitvoering van het transformatorstation en de kabels voor het GDS netwerk. Eigen vermogen is beschikbaar gesteld door Novar zelf. De totale project kosten bedragen ruim 100 miljoen Euro.

Bouw partners en omvang van het project

In het originele persbericht worden de bekende Duitse EPC partijen Belectric (primaire aannemer) en ibvogt (feitelijke bouwer) genoemd als bouw partners. Het service bedrijf van Novar, Klaer (Solarfield Services, in juli 2023 verzelfstandigd), zal als zogenaamde "asset manager" gaan optreden, die verantwoordelijk is voor zowel het onderhoud, als het technische en commerciële beheer van het project.

De eerste vijf jaar is een PPA afgesloten met Eneco, die de opgewekte hoeveelheid duurzame elektriciteit zal gaan afnemen, en die ook "het zonnepark zal aansturen en inzetten op verschillende markten". Dat kunnen frequentie en onbalans markten zijn, al wordt dat verder niet gespecificeerd.

In het persbericht van Novar wordt gesproken van een project van "bijna 200 MWp". Dit is verder niet gespecificeerd, maar werd door vrijwel alle persbureaus en commentatoren overgenomen. Meer hierover was te vinden op het Duitse Presseportal, waarop het bekende Belectric uiteraard ook, als hoofdaannemer, kond wilde doen van dit voor hen byzondere project, op dezelfde datum gepubliceerd. Dit project wordt zelfs het grootste Europese project voor hen, tevens het grootste Nederlandse zonnepark. Als het is gebouwd, zou Belectric in ons land bijna een halve GWp aan zonneparken hebben gerealiseerd, bij een globale portfolio van ruim 5 GWp.

Het Duitse bedrijf, wat sedert eind 2021 onderdeel is geworden van Elevion Group, specificeert de plannen nauwkeuriger, dan Novar deed. Zonnepark Eekerpolder zou namelijk een omvang moeten krijgen van "slechts" 189 MWp (flink lager dan Novar leek te claimen), waarbij, volgens Novar, 312.939 zonnepanelen opgebouwd zouden gaan worden. Dit resulteert in toepassing, van, vermoedelijk, grote exemplaren van zo'n 600-605 Wp per stuk. Belectric claimt een oppervlakte van "249 voetbalvelden", zonder te specificeren van welk type voetbalveld ze dan wel uitgaan. Zou het gelijk zijn aan de geclaimde totaal oppervlakte van ruim 160 hectare vlg. Novar, zouden ze rekenen met voetbalvelden van 0,64 ha per stuk. Wat ongeveer overeen zou komen met de "kleinste" velden waar de KNVB resp. FIFA International mee zouden rekenen (Wikipedia).

De verwachte stroomproductie van het project zou in totaal neerkomen op 182 GWh per jaar, volgens Coöperatie Eekerpolder. Als die opgave nog klopt zou, in combinatie met de capaciteit claim van Belectric, er gerekend worden met een zeer hoge specifieke opbrengst van 963 kWh/kWp.jr. Mogelijk wordt dit later nog bijgesteld. Novar claimt een equivalent van "67.000 huishoudens voorzien", wat, bij gebruik van bovenvermelde 182 GWh/jaar, zou betekenen, dat er mogelijk uitgegaan zou worden met een gemiddeld jaarverbruik van 2.716 kWh per huishouden.

Volgens Belectric zou de bouw tussen februari 2025 en mei 2026 moeten plaatsvinden, ijs en weder dienende.

2. Schaalvergroting grote projecten op nieuwe wijze verbeeld

Naar aanleiding van bovengenoemd concreet geworden plan voor het (nu) grootste zonnepark van Nederland, ben ik ook weer wat scherper gaan kijken naar de evolutie van de grootste, reeds netgekoppelde solar projecten in ons land. Om daar het nieuwe exemplaar, mogelijk in het voorjaar 2026 on-line te komen, tegen af te zetten.

In onderstaande grafiek heb ik daartoe voor vier project categorieën uit mijn "Big List", alle grootste projecten per categorie op een rij gezet. Helemaal achteraan, gearceerd, staat voor 2026, het geplande Zonnepark Eekerweg afgebeeld. Let op dat, om alle categorieën mooi in beeld te krijgen, de Y-as logarithmisch is gekozen.

In sommige jaren staat geen nieuw project afgebeeld in de vier reeksen. In betreffend jaar werd er géén project in betreffende categorie opgeleverd, dat groter was dan het tot dat jaar grootste project in die categorie. Daar kan soms zelfs meer dan 2 jaar overheen gaan (bijv. in periode 2014-2016 voor floating solar). In 2024 zijn, voor zover de informatie bekend is over dat jaar, in alle vier de project categorieën, (nog) geen grotere netgekoppelde projecten gevonden dan in voorgaande jaren.

(a) Rooftop projecten. In de "klassiekste aller klassieken" categorie, zonnepanelen op daken, is de evolutie gestaag naar steeds grotere projecten gegaan. In 2011 was het grootste (bij mij bekende) rooftop project nog een installatie van een melkveehouder in Limburg, die, nota bene met 2 SDE 2009 beschikkingen beiden gemaximeerd op 100 kWp, een 200 kWp project wist te realiseren. Stapsgewijs zijn de daken (veel) groter geworden, wat uiteraard alles had te maken met het feit, dat vanaf SDE 2011 de "bovencap" uit de regelingen is gesloopt, en er dus in 1 keer (of in stappen) steeds grotere volumes op een erf konden worden gerealiseerd. In 2022 is het grootste mij bekend rooftop project gerealiseerd van Nederland, mogelijk ook van Europa. Het 31,2 MWp kasdek systeem van GroenLeven op grond van Royal Pride in Middenmeer, waar Polder PV een special met scoop aan wijdde, in 2023. Een mogelijk ongeveer even groot project in Velden (Venlo) heeft een handhavingsverzoek en forse dwangsom aan de broek gekregen, en kan mogelijk een zelfde lot tegemoet zien als het door de rechter als "illegaal" beschouwde project in Meijel (zie intermezzo Polder PV van 26 juli 2024). De verhouding tussen de grootste projecten in deze rooftop categorie, in 2022 en 2011 is een factor 156 : 1.

(b) Wat de door Polder PV als aparte categorie vrijstaande solar carports (en vergelijkbare projecten) betreft, is de ontwikkeling heftiger geweest. Dit heeft deels te maken met het feit dat er niet erg veel van dit soort installaties zijn. In 2012 was het grootste tot dan bekende project een combinatie van 2 carports en een pergola bij de Apenheul in Apeldoorn, met een bescheiden omvang van 114 kWp. In een viertal grote stappen, zijn opvolgende grotere projecten van 0,6 MWp (2014), 1,2 MWp (2015), 5,6 MWp (2016), en, uiteindelijk, het Biddinghuizen solar carport project van 37,7 MWp in 2021 opgeleverd. Grotere gerealiseerde projecten in deze categorie zijn nog niet bekend geworden. De verhouding tussen de grootste projecten in deze categorie, in 2021 en 2012 is een factor 343 : 1.

(c) De evolutie is nog sterker geweest in de schaalgrootte bij de floating solar projecten, of, zo u wilt, "zonnepanelen drijvend op water" (bassins, veelal zandwinning plassen). Het "grootste" mij bekende project in 2013 had een bescheiden omvang van ruim 26 kWp, op het bassin van een groententeler in het Brabantse Meierijstad. Dit is, schoksgewijs, in een vijftal stappen, fors opgehoogd, naar projecten met een omvang van 0,8 MWp (2017), 2,1 MWp (2018), 27,3 MWp (2020), 29,8 MWp (2021), tot, in 2023, het grootste project van allemaal werd opgeleverd. Het bekende, ruim 41 MWp grote floating solar project op de Sekdoornse Plas, van de hand van GroenLeven, wat de machinerie van de zandwinning daar van duurzaam opgewekte stroom voorziet. Er staat wel al een wat grotere SDE beschikking klaar, voor het Friese Skûlenboarch project op de grens van de dorpen Eastermar en Drogeham (gem. Tytsjerksteradiel), maar wat daar uiteindelijk daadwerkelijk opgeleverd gaat worden is nog niet duidelijk. De verhouding tussen de grootste projecten in deze categorie, in 2023 en 2013 is een factor 1.370 : 1. Alweer fors groter, dus, dan de ratio bij de solar carports. Over de desondanks veel lagere realisatie dan verwacht in deze categorie, publiceerde Polder PV op 22 januari 2025 nog een tweet met bijbehorende grafiek uit zijn recente zonnepark analyse.

(d) De ontwikkeling bij de grondgebonden zonneparken, tot slot, is t.o.v. voorgaande drie categorieën, ronduit spectaculair geweest. Van de 1.010 grondgebonden veldopstellingen, geopenbaard in de uitgebreide zonnepark update van Polder PV, van 14 januari 2025, was in het jaar 2011 1 resterend pilot project bekend, bij Acrres in Lelystad, met een totaal opgesteld vermogen van zo'n 27 kWp. Stapsgewijs werden de projecten groter, en groter, na de zonneparken op Ameland (2015), Sunport te Delfzijl (2016), Scaldia in Borsele / Vlissingen (2018), Midden-Groningen (2019), Vlagtwedde (2020), Vloeivelden Hollandia (2021), tot het al enige jaren stand houdende record project Dorhout-Mees van Novar te Biddinghuizen, met een omvang van ruim 144 MWp. Daarmee is de verhouding tussen de grootste projecten in deze categorie, bereikt in 2022 en 2011, zeer sterk toegenomen, met een factor 4.807 : 1. Een bijna vier maal zo grote verhouding wat de op-een-na-grootste categorie bij deze factor betreft (drijvende zonneparken). Kijken we naar het in 2026 op te leveren 189 MWp Zonnepark Eekerweg project, zou die verhouding zelfs kunnen gaan toenemen naar een factor 6.300 : 1.

Wat al deze vier project categorieën in ieder geval goed laten zien is dat de schaalvergroting van de afzonderlijke projecten fors tot zeer groot is geweest. Waar er zelfs superlatieven gebruikt moeten worden voor de qua aantallen, en, vooral, vermogens, grootste categorie, die van de grondgebonden zonneparken. De verhouding van de omvang bij de eerste en laatste grootste projecten is in deze categorie ongekend hoog, in vergelijking met de overige 3 categorieën.

Mogelijke andere kandidaten

Eekerpolder staat hier nog aangegeven als grootste "concrete" project, als er tenminste geen andere grotere projecten rond die tijd gerealiseerd zouden zijn. Meerdere kandidaten staan al te trappelen van ongeduld. Het Noordermeerdijk deelproject langs de dijken van de Noordoostpolder (gepland 98 MWp) is er slechts 1 van, daarvan is de bouw al lang begonnen. Zouden ook andere project delen van dat "superproject" (deels) opgeleverd zijn in 2026 (bijv. Westermeerdijk deelproject, waarvoor zelfs 211 MWp is beschikt), is het best mogelijk dat daar dan nog meer volume zou kunnen staan dan in het Eekerweg project. Maar dat is natuurlijk van diverse factoren afhankelijk. Bovendien zijn de deelprojecten eigendom van verschillende projectontwikkelaars, en dienen ze formeel gescheiden gehouden te worden. Een andere kandidaat is het vervolg van het al grote Vlagtwedde project, waarvoor nog eens 132 MWp staat beschikt voor een nieuw groot veld oostelijk van het reeds gerealiseerde eerste, westelijke deel ervan. Wat al een vermogen heeft van 110 MWp.

Het zal verder beslist moeilijk gaan worden om nóg grotere projecten te plannen, laat staan deze te bouwen. Maar wie de soms verbazingwekkende historie van zonnestroom in Nederland goed bekijkt weet, dat er veel mogelijk is op dat gebied.

Primaire bronnen voor Zonnepark Eekerweg (heel veel duplicaten / samenvattingen op tal van websites):

Grootste zonnepark van Nederland gefinancierd (persbericht Novar, 22 januari 2025)

BELECTRIC baut größten Solarpark der Niederlande (persbericht Belectric, 22 januari 2025)

Energiecoöperatie Eekerpolder is officieel mede-eigenaar van Nederlands grootste zonproject (bericht Novar, 15 september 2022)

Zonnepark Eekerpolder (project website van Coöperatie Eekerpolder)

Zonnepark Eekerpolder. Een zonnepark in twee gemeentes (project pagina Novar)

Duurzame initiatieven mogelijk dankzij netoplossing (GDS Avermieden, website Novar)

Ontwerpbesluit omgevingsvergunning deel Scheemda (16 nov. 2022; Gemeenteblad Oldambt)

Omgevingsvergunning deel Meeden (20 dec. 2023; Gemeenteblad Midden-Groningen)

Ontwerpbesluit omgevingsvergunning deel Scheemda - uitbreiding (17 apr. 2024; Gemeenteblad Oldambt)