Evolution of sub 1MWac solar market segment Netherlands

Introductie

Op Polder PV is er de laatste jaren bovenmatig veel aandacht besteed aan de projectmatige PV markt in Nederland, aan de hand van zeer gedetailleerde grafische analyses van, onder anderen, de CBS data (laatste "mini review" van laatste cijfers voor 2023 alhier, eerste cijfers medio 2024 alhier), de uitgebreide analyses van de RVO data met de status van SDE beschikkingen (laatste voor 1 oktober 2024 alhier), de ook zeer gedetailleerde beschouwingen van de complexe VertiCer cijfers van de gecertificeerde markt (maandrapport november 2024 alhier), etc. Dat is beslist niet zonder reden: qua capaciteit heeft de projectenmarkt, of, zo u wil, het "bedrijfsmatige" marktsegment, al lang, sedert 2019 (eerste grafiek in artikel 13 juni 2024), de eerste plaats bezet, en heeft dat grote segment dus op de totale zonnestroom markt de hoogste impact, ook wat te verwachten / berekende / daadwerkelijk gecertificeerd bemeten productie betreft.

Uiteraard rapporteert Polder PV ook op talloze andere / "lagere" niveaus over zonnestroom statistieken, zoals op het niveau van netbeheer (voorbeelden Stedin, Alliander), en natuurlijk ook m.b.t. diverse segmentaties op basis van de CBS statistieken (laatste gedetailleerde totaal overzicht voor medio 2023 alhier). Dit zal gecontinueerd worden, waar dat mogelijk is, maar de nadruk zal bij Polder PV op de grotere projecten markt blijven liggen. Dagelijks wordt daartoe zijn uitgebreide projecten database bijgewerkt (momenteel, begin december 2024, ruim 10,8 GWp aan netgekoppelde capaciteit omvattend).

Op deze pagina presenteert Polder PV updates van de actuele stand van zaken bij energieleveren.nl. Een data portal wat inmiddels "het lagere marktsegment" omvat. Met registraties tot 1 MWac.

Energieleveren.nl statistiek

Wat aanvankelijk wat aarzelend en "onbemind" was begonnen, om met name residentiële PV installaties geregistreerd te krijgen (zie o.a. het artikel over de voorganger, het zogenaamde Productie Installatie Register, PIR, van 6 oktober 2014), is inmiddels, door allerlei verbeteringen en wettelijke registratie verplichting, een representatieve database geworden voor met name de kleinere installaties. De informatie wordt toegankelijk gemaakt op de website energieleveren.nl. De grote projecten vinden we daar echter niet, het register is namelijk aan de bovenzijde afgegrensd op PV installaties (beter: registraties) per stuk kleiner dan 1 MWac.

Op de website van energieleveren.nl worden sinds maart 2024 ook cijfers gepubliceerd over de voortgang van zaken daar. Deze Open Data zijn afkomstig uit het Centrale Registratie van Systeemelementen (CERES), wat als opvolger van het oude "PIR" register gezien kan worden. Zie ook het bericht van de kleine netbeheerder Coteq Netbeheer, daar over (13 juli 2020). In het huidige overzicht zullen deze cijfers in context worden geplaatst, van extra berekeningen worden voorzien, en, uiteraard, grafisch worden verbeeld, zoals u gewend bent van Polder PV. Waar mogelijk, en als er tijd voor is, zal Polder PV proberen een maandelijkse update van de cijfers te laten zien op de huidige webpagina. Uiteraard hoort bij de cijfers van energieleveren.nl ook een toelichting, en een verklaring van de betekenis van die data. Die vindt u hier onder.

Technische voetnoten

(1) Penvoerder van energieleveren.nl is de al jaren wat op de achtergrond van het publieke domein opererende organisatie "namens de netbeheerders", EDSN (Energie Data Services Nederland), een dienst die allerlei ingewikkelde energiedata verzamelt, controleert, en deelt, om alle taken van energieleveranciers en netbeheerders mogelijk te maken.

(2) Het energieleveren.nl dossier bevat uitsluitend PV projecten waarvan het vermogen van (het totaal aan) de omvormer(s) kleiner is dan 1 MWac. Grotere installaties cq. projecten ontbreken in dit bestand (!).

(3) De opgegeven vermogens zijn dan ook NIET, zoals te doen gebruikelijk, de generator vermogens (die drukken we altijd uit in kWp, MWp, e.d.), maar in AC capaciteit. Bij de wat grotere projecten "onder de 1 MWac" zal het dan om de met de netbeheerder gecontracteerde AC capaciteit gaan. Bij alle kleinverbruikers (KVB), met aansluitingen tm. 3x 80 ampère, is er nooit zo'n contract. De netbeheerder moet dergelijke KVB installaties altijd preferent, zonder contract, accepteren.

(4) Omdat het energieleveren.nl register met AC vermogens werkt, zijn de hier weergegeven data dus absoluut niet zonder meer vergelijkbaar met de al lang gepubliceerde CBS statistieken, die altijd van het generator vermogen zijn uitgegaan (DC-zijdig van de omvormers). Hierbij meteen een waarschuwing: de dimensionering van omvormers t.o.v. de generator kan ook bij kleinere projecten zéér verschillend zijn, dus er kunnen beslist géén generieke rekenregels worden gebruikt, elke situatie is weer anders. Desondanks wordt op de energieleveren.nl website geclaimd: "Het wattpiekvermogen is gemiddeld 5% hoger dan het omvormervermogen". Er hoort beslist een pot zout bij die claim. Het CBS is naast generator vermogens namelijk ook AC omvormer capaciteiten gaan publiceren. En zij komen voor 2023 en medio 2024 op zelfs 14% meer AC, dan DC generator vermogen, in hun registraties (PPV artikel 18 november 2024).

(5) EDSN claimt dat "ongeveer 90% van de zonnepanelen wordt geregistreerd". Het is dus geen complete verzameling, ondanks het feit dat registreren "verplicht is volgens de Nederlandse en Europese wetgeving". Een aardig drukmiddel is een eventuele (rechtsgeldige) weigering van een energieleverancier om zonnestroom productie te salderen bij kleinverbruikers, als blijkt (bijvoorbeeld uit aanwezigheid van een slimme meter, of een ander type meter die zowel netafname als netinvoeding registreert), dat er zonnestroom wordt ingevoed door de klant. De meeste klanten laten in zo'n situatie dan alsnog hun, mogelijk zelfs oude, installatie registereren bij energieleveren.nl.

(6) Naast het missende, geschatte percentage van 10% (zie hier boven) zal, omdat het op energieleveren.nl om door derden ingevoerde registraties gaat, het register structureel achterlopen bij de feitelijke realiteit. Er staat altijd al meer capaciteit on-line, dan de huidige statistiek update. Hoeveel meer, is een niet te beantwoorden vraag.

(7) Een belangrijke extra vingerwijzing, is het feit dat het aantal registraties niet overeenkomt met het aantal adressen waar PV-installaties aanwezig zijn. Er zijn altijd meer registraties, dan aansluitingen, respectievelijk, adressen, omdat er per aansluiting / adres meer dan 1 gemeld PV-project aanwezig kan zijn. Bij de aantallen is er dus altijd een overschatting t.o.v., bijvoorbeeld, het "aantal woningen met PV".

(8) Vanwege de afgrenzing "tot 1 MWac", zal in ieder geval de complete kleinverbruikers-markt (KVB) te vinden zijn in de EDSN statistieken, exclusief de nog niet aangemelde installaties. En slechts een kleiner deel van de grootverbruikers-markt (GVB), met aansluitingen groter dan 3x 80 ampère, en per aangemelde installatie minder dan 1 MWac. Ook daar kunnen verder statistische complicaties optreden, omdat er zowel meer dan 1 aansluiting per adres kan zijn, als meerdere (aangemelde) PV projecten per aansluiting. Er moet per aansluiting worden gemeld. De aantallen zijn dan ook niet in lijn te brengen met "het aantal project sites", zoals Polder PV bijhoudt (verzameling installaties op 1 erf / 1 eigenaar). Polder PV heeft vele honderden project sites in zijn overzicht waarbij, vaak in verschillende fases, meerdere PV installaties zijn aangebracht die waarschijnlijk, indien per stuk kleiner dan 1 MWac, deels separaat staan ingevoerd in dit register, omdat ze vaak (een) nieuwe omvormer(s) hebben. Deel installaties met een nieuwe omvormer moeten als "nieuwe installatie" worden aangemeld bij energieleveren.nl.

(9) Op de website van energieleveren.nl is ook een FAQ pagina aanwezig, met technische vragen over opgaves, wijzigingen, en verwijderen van PV installaties in het register.

(10) Volgens de website zouden er reeds "2,5 miljoen installaties" zijn aangemeld. Niet duidelijk is, wat daarvan het PV aandeel is, al zal dit beslist het dominante deel zijn van het geheel. Sowieso correspondeert het niet met het aantal PV registraties, dat is inmiddels, eind november 2024, gestegen naar 3,11 miljoen exemplaren. Er worden bij deze website ook andere duurzame energie producerende installaties zoals kleine windturbines geregistreerd. Uiteraard vallen de aantallen daarvan compleet in het niet vergeleken bij de aantallen PV registraties.

(10) Sinds juli 2024 is er ook een registratieplicht voor netgekoppelde accu's / batterijen met een vermogen tot 1 MWac, bij energieleveren.nl. Er moet ook "met terugwerkende kracht" worden bijgewerkt, dus ook oudere opslag systemen moeten worden aangemeld. Daar zijn nog geen zuivere statistieken van voorhanden. Bij de start zouden er zo'n 700 registraties zijn in dit nieuwe dossier.

De update datum voor deze grafiek sectie is 2 december 2024 volgens de opgave van energieleveren.nl, met status van de data tot en met november 2024. Er zijn 2 nieuwe grafieken toegevoegd.

(1) Cumulatief en nieuw aantal maandelijkse registraties van PV installaties < 1 MWac

In deze eerste grafiek worden o.a. de data voor het "totaal aantal registraties" van PV-installaties per stuk kleiner dan 1 MWac getoond, volgens opgave van energieleveren.nl, en weergegeven in de zwarte curve (referentie: rechter Y-as). Deze evolueert van 1.514.734 exemplaren eind juni 2021, tot ruim het dubbele niveau, 3.113.392 stuks, begin december 2024. Vanaf begin 2023 is er een lichte versnelling zichtbaar, maar het tempo vlakt vanaf medio dat jaar weer af. Desondanks zijn we eind juni dit jaar al op ruim 3 miljoen "installaties" gekomen (meer precies, 3.018.047). Al moet daarbij meteen worden vermeld, dat het feitelijk om "registraties" gaat, waarbij er meerdere geregistreerde installaties op een en hetzelfde pand / complex kunnen voorkomen. Dit is endemisch in Nederland, uitbreidingen zijn in ons land schering en inslag, zowel op woningen, als bij bedrijven en instellingen. Het moet dus beslist niet verward worden met, bijvoorbeeld "het aantal woningen met PV" in Nederland. Voor een recente Polder PV analyse van CBS cijfers daarover, zie het artikel van 20 augustus 2024. In de update van 15 november jl. geeft het CBS voor installaties op woningen voor eind 2023 2,65 miljoen exemplaren aan, en voor medio 2024 voorlopig 2,79 miljoen stuks. Energieleveren claimt voor het totaal aan installaties kleiner dan 1 MWac eind 2023 2,83 miljoen installaties. Het verschil zit hem waarschijnlijk in de "niet-woning" installaties die in de huidige statistiek worden meegeteld.

In de groene kolommen heb ik de afgeleide nieuwe maandvolumes weergegeven, met als referentie de linker Y-as. Er is een zeer forse toename van de nieuwe volumes per maand te zien, tussen de 28 duizend (aug. 2021) en een record, van 69 duizend nieuwe registraties, in maart 2023. Dat niveau bleef nog een drietal maanden zeer hoog, maar vanaf juli 2023 kwam de klad in het aantal nieuwe registraties. Het viel terug naar zo'n dertigduizend nieuwe exemplaren rond de jaarwisseling 2023/24, veerde in maart weer iets op, maar is sindsdien zeer fors afgenomen, om in augustus 2024 uit te komen op een nieuw dieptepunt van nog maar 14 duizend nieuwe registraties. In september en oktober volgden gelukkig weer iets hogere groei cijfers, van 18, resp. 23 duizend nieuwe registraties. In november was er weer een terugval naar 18 duizend exemplaren, al geeft het bijbehorende Open Data portal 18.602 nieuwe installaties op. Hoe je het ook wendt of keert, het globale nieuwe volume is slechts zo'n 47% van het nieuwe volume in november 2023.

Mogelijk was de significante terugval in augustus 2023 mede het gevolg van de invoering van extra vastrecht kosten voor klanten van Vandebron met zonnepanelen, als eerste "pionier" in de stroommarkt, en de daar op volgende felle discussies in het publieke domein (zie bericht in het salderings-dossier op Polder PV). Diverse energieleveranciers volgden Vandebron, met name in 2024. Op diverse fora, nieuwsberichten, en programma's verhevigde de polemiek over deze extra kostenpost bij PV eigenaren, en er na volgden nog eens twee schokgolven: de Senaat stemt tegen het 7 jaar lang voorbereide, en door de Tweede Kamer goedgekeurde wetsvoorstel afbouw salderen, 13 februari 2024, en "salderen wordt afgeschaft per 1-1-2027", volgens de budget toelichting van het nieuwe kabinet, op 16 mei 2024. Inmiddels is de Tweede Kamer definitief "om", waarbij het wetsvoorstel voor het afschaffen van salderen werd aangenomen. Alleen de Senaat kan nog roet in het eten gooien (...).

Het is hoogst waarschijnlijk, dat de zeer forse teruggang in de nieuwe registraties in het "kleinere marktsegment" (tot 1 MWac), door deze maatschappelijke ontwikkelingen in hevige mate zijn beïnvloed.

Twee extra trends

In de grafiek heb ik nog twee trends toegevoegd.

Ten eerste de gemiddelde maandgroei per kalenderjaar, weergegeven met horizontale streepjeslijnen bij de betreffende jaren. Voor 2021 en 2024 zijn (nog) geen hele kalenderjaar cijfers voorhanden, met maandelijkse aanwas cijfers over 6 resp. 11 maanden. Het gemiddelde voor die jaren kan dus enigszins kunstmatig uitpakken, omdat niet over het hele jaar is gemiddeld, i.t.t. de gemiddeldes voor 2022 en 2023. Desondanks kan worden gesteld dat, na een kennelijke groei van gemiddeld bijna 32 duizend nieuwe registraties per maand in de tweede jaarhelft van 2021, via bijna 41 duizend nieuwe exemplaren in 2022, er een record gemiddelde groei is waargenomen, van bijna 53 duizend nieuwe registraties per maand in 2023. Daarna viel het, met de resultaten voor de eerste elf maanden, in 2024 terug naar gemiddeld bijna 26 duizend nieuwe registraties per maand. "Slechts" 48,6% van het niveau in recordjaar 2023. Maar wel nog een respectabele 81% t.o.v. het niveau in het 2e half-jaar van 2021.

Ten tweede, heb ik door Excel een 12-maandelijks voortschrijdend gemiddelde laten uitrekenen en tonen, in de vorm van de gestippelde curve. Na een duidelijke piek in het voorgaande jaar, rond augustus / september 2023, is een beduidende afkoeling in dit "kleiner dan 1 MWac segment" te zien. De vraag is, hoe "diep" het dieptepunt gaat worden, en of er eventueel sprake zal zijn van een - licht, liefst structureel - herstel. Dat zal van veel factoren afhangen. Om de kosten van een PV-systeem hoeft geen burger of kleinbedrijf met wat spaargeld (met weer aardige rente opbrengsten) het niet meer te doen. Solar is nooit zo goedkoop geweest als nu. Bloomberg had het in hun global outlook begin dit jaar over "record low" marktprijzen voor PV panelen.

Voor de capaciteit, met daarin ook nog een segmentatie in drie grootteklasses, zie de vergelijkbare grafiek opgenomen in paragraaf 3.

1b - evolutie aantallen registraties, kalenderjaren gegroepeerd per maand

In deze 2e grafiek met aantallen nieuwe registraties per maand zijn de jaren gegroepeerd per maand en van een eigen kleur voorzien. Alle maand volumes zijn bovenaan de kolommen cijfermatig weergegeven. Hiermee is de langjarige trend ook goed terug te zien. In de 2e jaarhelft van 2021 lagen de volumes op een "relatief bescheiden" niveau, tussen de 28 en 34 duizend nieuwe registraties per maand. Waar, dat moet ook beslist worden gezegd, veel landen toen al stikjaloers op waren. In 2022 waren alle nieuwe maandvolumes in de tweede jaarhelft al een stuk hoger dan in 2021, vooral in september tm. november. De eerste jaarhelft was de maandelijkse groei iets lager dan in de 2e jaarhelft (221 versus 269 duizend nieuwe installaties).

In 2023 lagen de nieuwe maandvolumes vervolgens weer (ver) boven de waarden voor 2022, met name tot en met juli. Alleen augustus en september deden het toen nog (iets) beter, maar vanaf oktober 2023 vielen de nieuwe maandvolumes fors terug, en belandden ze onder de equivalente maandvolumes in het voorgaande jaar. In 2023 is vanwege deze trend, de eerste jaarhelft veruit het succesvolst geweest, met 371 duizend nieuwe registraties, t.o.v. de 264 duizend nieuw in de 2e jaarhelft. Daarmee kwam de cumulatie in die laatste 6 maanden al iets uit onder de nieuw genoteerde 269 duizend registraties in het voorgaande jaar.

2024 bleef vér achter op de volumes in 2023, bleef zelfs achter op het nieuwbouw niveau in 2022, en gleed vanaf mei stapsgewijs verder onderuit bij genoemde nieuwe volumes in 2023. Om in augustus een nieuw dal te bereiken, van 14 duizend nieuwe registraties. Dat is nog maar 33% t.o.v. augustus 2023, 39% t.o.v. het niveau in augustus 2022, en zelfs de helft van het niveau in augustus 2021. In september en oktober 2024 krabbelde de markt weer wat op, met 18, resp. 23 duizend nieuwe registraties, in november viel het weer terug naar 18 duizend nieuwe exemplaren.

(2) Cumulatieve capaciteit per grootte klasse en totalen installaties < 1 MWac

In deze derde grafiek is een uitsplitsing gemaakt naar de omvormer vermogens (MWac) voor drie afzonderlijke grootte categorieën, installaties kleiner dan 5 kWac (dominant residentieel, blauw), geregistreerde projecten tussen 5 en 15 kWac (nog steeds dominant residentieel, en kleinere projectjes op boerderijen, MKB, kleinere scholen e.d., oranje), en de enorme verzamelbak registraties tussen 15 en (minder dan) 1.000 kWac (MKB, grotere boerderijen, gemeentelijk vastgoed, talloze "kleinere" industriële installaties en ander projecten in het zeer populaire bedrijfs-segment van enkele honderden kilowatten per bedrijfs-erf, groen). De drie categorieën zijn gestapeld weergegeven, met bovenaan, in zwarte cijfers, de totale volumes. Deze evolueren van 9.408 MWac, eind juni 2021, tot 18.300 MWac, begin november 2024.

Voor de begin- en eindwaarden is voor alle drie de categorieën ook het bijbehorende getal weergegeven. We krijgen daarmee met een evolutie van de volgende verhoudingen te maken tussen genoemde maanden:

categorie | volume juni 2021 | aandeel op totaal volume juni 2021 >>> volume nov. 2024 | aandeel op totaal volume nov. 2024 | factor toename nov. 2024 t.o.v. juni 2021

Uit bovenstaande volgt, dat voor de 2 kleinste categorieën de relatieve aandelen zijn toegenomen in de getoonde periode. En dit voor de grootste categorie is afgenomen, al blijft het aandeel op de geaccumuleerde volumes momenteel nog steeds het hoogst (38,4% eind november 2024). Het volume van de geaccumuleerde registraties in de kleinste categorie is met een factor 2,07 toegenomen, de middelste categorie kende de grootste groei, met factor 2,32. De grootste categorie nam een factor 1,68 toe in de getoonde periode. Nemen we alle drie de categorieën bij elkaar, is de toename een factor 1,95 geweest (bijna verdubbeling van totale volume sedert juni 2021). De volumes van de kleinste en de grootste categorie kruipen dicht naar elkaar toe.

Voor de uit deze grafiek afgeleide maandgroei volumes, zie de volgende grafiek.

Artificiële conversie naar generator vermogen en vergelijking met CBS data

Zoals bij de technische voetnoten gemeld, gaat energieleveren.nl kennelijk uit van "gemiddeld 5% meer generator (DC) vermogen dan het vermogen van de omvormers / AC capaciteit". Wat u ook van zo'n boude bewering mag vinden, als we van de 18,300 GWac capaciteit, eind november 2024, zouden uitgaan, zou eind van die maand volgens deze claim, er een nominaal generator vermogen van 19,22 GWp in deze deelverzameling zijn opgenomen (registraties per stuk minder dan 1 MWac).

Gaan we terug naar eind 2023, met volgens energieleveren.nl 16.771 MWac omvormer capaciteit, zou dat met bovengenoemde 5%, op een potentiële 17,61 GWp nominale generator capaciteit gekomen kunnen zijn.

In de laatste update van het CBS voor eind 2023, werd, voor de totale PV populatie in Nederland, 24,302 GWp geclaimd. Als we uitgaan dat gecorrigeerde volume, zou dat betekenen, dat er een volume overblijft van 6,69 GWp, wat projecten / registraties betreft, per stuk 1 MWp of meer. Wat 27,5% van het totale volume in heel Nederland zou zijn. Hieronder zal zich het grootste deel van de zonneparken in Nederland bevinden, alsmede vrijwel alle (delen van) uitgestrekte rooftop projecten op grote distributiecentra. Overigens heeft Polder PV voor eind 2023 al 7,43 GWp aan projecten per stuk groter dan 1 MWp in zijn "Big Sheet" staan, waarbij als kanttekening geldt, dat talloze projecten meerdere deel-installaties bevatten (Polder PV telt cumulatief per perceel / eigenaar, niet per "installatie").

In de analyse van het net uitgebreid besproken november 2024 rapport van VertiCer, met uitsluitend gecertificeerde PV projecten in Nederland, vinden we onder de categorie projecten groter dan 1 MWp per stuk (generator capaciteit) ook al een volume van 7,99 GWp terug, eind 2023. Dat is een substantieel verschil met het hierboven "herleide" generator volume voor projecten vanaf 1 MWac in het energieleveren.nl dossier. Ook al omdat de afgrenzingen iets anders zijn, blijven dit soort verschillen moeilijk waterdicht te duiden. Het verschil is echter wel fors, ruim 19 procent. Het blijft derhalve lastig om dossiers die op afwijkende wijze tot stand komen, en die bovendien verschillende parameters hanteren, op hun merites te beoordelen, zolang dit soort verschillen aan de hoge kant blijven.

(3) Nieuw geregistreerde capaciteit per maand, per grootte klasse en totalen installaties < 1 MWac

In deze vierde grafiek geef ik de uit het vorige exemplaar afgeleide nieuwbouw volumes per maand weer. Wederom in een stapelgrafiek, met de drie grootteklassen installaties apart weergegeven, en bovenaan de totale nieuwe volumes aan ontvangen registraties per maand bij energieleveren.nl.

Deze grafiek lijkt uiteraard enigszins op die voor de totale aantallen registraties opgenomen in paragraaf 1, maar kan op detail niveau wat de totalen betreft beslist af en toe iets verschillen. Wel is ook hier de maand maart 2023 in de getoonde historie, en hoogstwaarschijnlijk ook in de complete geschiedenis van PV in Nederland, recordhouder, met een toename van 371 MWac in die maand, voor alleen het segment tot 1 MWac. Ter vergelijking, in de update van november 2024 voor uitsluitend de bij VertiCer geregistreerde gecertificeerde PV projecten (die slechts een beperkt deel overlap zullen hebben met de installaties in bovenstaande grafiek), stond voor maart 2023 een aanwas van bijna 246 MWp generator capaciteit geboekt (wat AC-zijdig beslist nog een stuk minder zal zijn geweest). Dat was beslist geen "historisch record volume". Deze dossiers lopen dus beslist niet gelijk op, wat trends betreft, en men dient uitermate zorgvuldig te zijn, om deze data verzamelingen op hun merites te beoordelen. Ze zijn immers, wat opzet betreft, beslist niet vergelijkbaar, met slechts gedeeltelijk overlap, en ook grote volumes die niet in het andere dossier (kunnen) voorkomen.

Significante marktafkoeling segment tot 1 MWac

Juni en juli 2023 kwamen enigszins in de buurt van maart 2023, maar daarna kwam ook bij de capaciteit de klad er in, met name vanaf augustus dat jaar. Er was nog een kleine oprisping met een subtopje in maart 2024 (in totaal 205 MWac toegevoegd), daarna ging het rap verder bergafwaarts. Tot het laagste niveau in de getoonde periode, 81 MWac in augustus 2024. September en oktober gaven slechts lichte verbeteringen te zien, 98, resp. 114 MWac nieuw geregistreerd omvormer vermogen in die maanden. November stelde weer teleur, met slechts 97 MWac aan capaciteit toegevoegd aan dit dossier.

Ook hier heb ik de gemiddelde maandvolumes per kalenderjaar weergegeven, met horizontale zwarte streepjeslijnen voor alleen de totale volumes. Deze gemiddelde maandwaarden evolueerden van 191 MWac (2021 6 maand gemiddelde, 2e jaarhelft), via 234 MWac (2022) naar een record niveau van gemiddeld 284 MWac in 2023. Daarna viel het fors terug naar een gemiddelde maandgroei van 139 MWac in de eerste 11 maanden van 2024. In dit geval, was dat "slechts" 49,0% van het niveau in recordjaar 2023 (bij de aantallen was het 48,6%). Maar wel nog bijna 73% t.o.v. het niveau in het 2e half-jaar van 2021. Dat niveau lag voor de aantallen echter duidelijk hoger, op 81% (paragraaf 1).

Een zeer significante afkoeling, derhalve, van het marktsegment "aan de onderkant van de markt". En slecht nieuws voor Den Haag, als ze "meters" zouden willen blijven maken van rooftop solar, resp. het residentiële marktsegment. Wat verder natuurlijk onweersproken laat, dat de salderingsregeling voor kleinverbruikers echt op haar laatste tanden liep, omdat die regeling vanwege de fors toegenomen kosten voor met name "niet zonnepaneel eigenaren" onhoudbaar is geworden. Wat er eventueel voor in de plaats zou komen is een open vraag. De 21% btw is er al af, bij de aankoop, veel goedkoper kun je PV systemen voor particulieren in het huidige tijdsgewricht niet maken, zonder door de Europese Commissie van "oversubsidiëring" beschuldigd te worden. Er is sprake van het "verbieden" van kosten voor de invoeding van zonnestroom door kleinverbruikers bij de leveranciers in de Tweede Kamer, maar deze zullen desondanks blijvend de profiel- en onbalanskosten van de netbeheerders in rekening gebracht krijgen. Op de een of andere manier zullen die kosten worden gerecupereerd door de leveranciers, en mogelijk zijn ook niet-zonnepaneel-eigenaren daar uiteindelijk de dupe van. Wat beslist slecht is voor het vertrouwen in en acceptatie door de markt.

Ik heb bij de grootte segmenten ook nog even gekeken wat, per jaargang, de maximale en minimale aandelen waren, in procent aandeel van de totale aanwas per maand. We komen dan per jaar op de volgende cijfers:

Hieruit blijkt wel, dat van jaar tot jaar, en van maand tot maand, de impact, en de onderlinge verhoudingen van de drie categorieën installaties op de totale maandelijkse groei cijfers nogal kunnen verschillen. Dit blijkt ook uit de gemiddelde aandelen per maand, per kalenderjaar. Waren deze, voor de categorieën < 5 kW/5-15 kW/15-1.000 kW, in de 2e jaarhelft van 2021 nog 37/23/40%, was dit in de opvolgende jaren voor dezelfde jaarhelft 39/32/29% (2022), 41/28/31% (2023), resp. 39/25/37% (1e 11 maanden 2024; afgeronde deel-percentages, tellen niet altijd mooi op tot 100%).

(4) Evolutie van gemiddelde capaciteit per PV registratie energieleveren.nl, bij accumulaties en bij maandelijkse aanwas

In deze grafiek laat ik de uit de voorgaande data van energieleveren.nl berekende gemiddelde capaciteit per PV registratie zien, bij zowel de voortschrijdende accumulatie (paarse curve, referentie rechter Y-as), als bij de nieuwe aanwas per maand (oranje curve, referentie linker Y-as). Beide Y-assen zijn aan de onderkant "afgekapt" om de evolutie in de loop van de tijd zo goed mogelijk te laten zien, bij beide parameters.

Bij de accumulatie is er, na een min of meer plateau fase tot en met begin 2022, een opvallend neerwaartse trend te zien. Het gemiddelde AC vermogen van de gerapporteerde omvormer capaciteit is gedaald, van 6,21 kWac eind juni 2021, tot nog maar 5,88 kWac, eind november 2024. Hoe kan dat? We weten namelijk, uit cijfers van het CBS, dat de gemiddelde generator capaciteit (DC-zijdig, nominaal vermogen van de verzamelde zonnepanelen), juist is toegenomen bij woningen, zowel bij de accumulaties, als bij de nieuwbouw per jaar (zie detail statistiek in mini-review CBS cijfers door Polder PV).

Welnu, dit heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat in de huidige verzameling installaties, alle kleine residentiële zitten, alsmede een grote hoeveelheid grote projecten van honderden kW per stuk. Die laatste categorie geeft sowieso een sterk "opwaartse druk" aan het gemiddelde niveau.

In 2022 kwam een record aantal (kleine !) residentiële installaties op woningen on-line, volgens dezelfde marktcijfer update van Polder PV (grafiek onder paragraaf 5 aldaar). Deze enorme hoeveelheid nieuwe kleine PV installaties zal het gemiddelde vermogen per omvormer (AC-zijdig) flink hebben gedrukt, en daar zien we hier het resultaat van. De enorme nieuwbouw van PV op woningen duurde tot ver in 2023 voort, op een iets lager niveau, waardoor het systeem gemiddelde is blijven dalen. Pas in 2024 zien we een stabilisatie van het gemiddelde. Dit is waarschijnlijk het gevolg van het feit, dat de enorme toevloed van zeer kleine installaties hard onderuit is gegaan, waardoor het "drukkende effect" van die subpopulatie vrijwel ongedaan is gemaakt. Het vermoeden is, dat, als de residentiële markt verder instort, en/of structureel nog maar bescheiden volumes zal (blijven) opleveren, en realisatie van grotere projecten in deze projecten verzameling gelijktijdig zal blijven doorzetten, dit alles weer zal leiden tot een opwaartse beweging van de paarse curve in de grafiek. Vooralsnog lijkt dit nog niet te gebeuren, de curve buigt zelfs weer iets verder neerwaarts.

Bij de maandelijkse berekende nieuwbouw (oranje curve) is het verloop zeer grillig. Dit heeft natuurlijk te maken met het feit dat de hier getoonde (sub-) populatie PV systemen uit een mix van zeer verschillende typen projecten bestaat. Aanvankelijk heel erg veel residentiële installaties, waarvan de toename echter flink onderuit is gegaan in 2024. En gecontinueerde nieuwbouw van, t.o.v. residentieel, "middelgrote tot grote" installaties. Omdat de groei van dergelijke grotere projecten zeer grillig verloopt (zie ook de statistieken van VertiCer, voor uitsluitend de gecertificeerde projecten markt, DC volumes, zelfs bij de oudere, reeds aardig gesettelde volumes), heeft dat ook zijn weerslag op bovenstaande grafiek voor de nieuwe maandvolumes (AC-zijdige capaciteit).

De nieuwe maandvolumes voor de gemiddelde AC capaciteit schommelen tussen de 6,12 kWac in juni 2021, een dip in augustus 2021 (5,57 kWac), en een hoogste piek van 6,60 kWac in januari 2022. Vanaf 2022 gaan de gemiddelde capaciteiten stapsgewijs, op en neer schommelend, naar steeds lagere waardes. In augustus 2023 is er nog een korte opleving (5,60 kWac), direct gevolgd door de toen nog laagste waarde in de grafiek, 5,19 kWac in september dat jaar. Na weer wat lage piekjes en dalen, klimt het gemiddelde AC niveau per registratie weer duidelijk omhoog uit het dal, van 5,23 kWac in mei, tot zelfs alweer 5,79 kWac in augustus 2024. Dat is grofweg het niveau wat eerder in de zomermaanden van 2022 was gehaald. In september en, vooral, oktober, ging het echter weer fors onderuit, van 5,44 naar nog maar 4,96 kWac. Maar in november veert het gemiddelde weer op, naar 5,39 kWac. Het blijft lastig te duiden wat hiervan de betekenis is, mogelijk zijn het natuurlijke schommelingen in een rare verzamelbak van (kleinere) installaties. Vandaar dat ik in paragraaf 5 nader inga op de segmentaties van die gemiddeldes.

Het verschil tussen de hier getoonde hoge (6,60 kWac) en lage piekwaarden (4,96 kWac) is een factor 1,3. Dat is niet zeer groot, maar wel significant.

Vanwege de onzekerheden over interpretaties van de gemiddeldes in de gehele populatie, zoals weergegeven in paragraaf 4, heb ik de Open Data van energieleveren.nl er bijgehaald, en een segmentatie kunnen maken van de evolutie per grootte-klasse. Dan krijgen we de volgende (nieuwe) grafiek.

In deze grafiek staan de evoluties van de systeemgemiddeldes in kWac, per grootteklasse, en voor alle installaties bij elkaar geplot. En wel, in een grafiek met een logarithmische Y-as, om alle curves mooi gespreid in 1 diagram te krijgen.

De gemiddelde systeem capaciteit in de kleinste categorie (installaties kleiner dan 5 kWac, blauw), evolueert van 2,78 kWac (juni 2021) naar 2,88 kWac, eind november 2024, een bescheiden groei, dus. De max. lag op 2,89 kWac, in oktober 2023.

De "midden" categorie, installaties tussen de 5 en 15 kWac, gaf ook een niet spectaculaire wijziging te zien, tussen de 6,73 kWac, eind juni 2021, naar 6,81 kWac, eind november 2024 (groene curve).

Meest significant blijkt de verandering te zijn bij de grotere installaties (> 15 kWac, maar kleiner dan 1 MWac). Deze zijn weergegeven in de rode curve, waarbij het gemiddelde systeem vermogen opvallend daalt, van 87,9 kWac, eind juni 2021, tot nog maar 71,4 kWac, eind november 2024. Kennelijk wordt het minder aantrekkelijk om dergelijke projecten te entameren, in ieder geval is er een duidelijk trend tot kleinere vermogens in deze "grootste" sub-categorie.

Het is met name deze categorie, die de daling in het gemiddelde vermogen van álle installaties (sub 1 MWac markt) verklaart, weergegeven in de zwarte curve (hetzelfde als de paarse curve in de grafiek in paragraaf 4).

(6) Evolutie van aantallen projecten in de sub 1 MWac markt bij klein- en grootverbruik (nieuw)

In het portal zelf is er geen onderscheid tussen installaties die vallen onder kleinverbruik en grootverbruik, maar in de Open Data zijn hiervoor wel de cijfers voor de aantallen projecten te vinden (helaas niet voor de vermogens). In de laatste grafiek heb ik de evolutie van beide marktsegmenten in hetzelfde diagram geplot. Wederom met een logarithmische Y-as, om de evolutie enigzins te kunnen duiden, vanwege de grote verschillen in aantallen tussen de 2 verschillende segmenten.

Voor dezelfde periode zijn in bovenstaande grafiek (Y-as logarithmisch) de aantallen installaties bekend bij Energieleveren.nl, gescheiden weergegeven voor projecten (kleiner dan 1 MWac per project), aangesloten op een kleinverbruik aansluiting (KVB, huishoudens en veel kleinzakelijke projecten), resp. op een grootverbruik aansluiting (GVB, divers spectrum van installaties bij wat grotere zakelijke projecten). De evolutie tussen juni 2021 en de laatst bekende maand (momenteel: november 2024) wordt getoond.

Duidelijk is het enorme verschil in aantallen projecten bij de 2 categorieën. Terwijl het KVB segment evolueert van bijna 1,50 miljoen installaties, eind juni 2021, naar alweer 3,08 miljoen stuks, eind november 2024, moet het GVB segment het met structureel lageren aantallen doen. Dat evolueerde van 19.430 exemplaren tot 30.006 exemplaren in dezelfde periode.

De toenames zijn ook duidelijk verschillend in deze periode, ruim 106% groei voor het KVB segment, en "slechts" ruim 54% voor het GVB deel. De verhouding tussen KVB en GVB is bij de aantallen ge-evolueerd van een factor 77 : 1, eind juni 2024, naar een factor 103 : 1, eind november 2024. Wel is de groei in het enorm hard gegroeide KVB segment bij de aantallen duidelijk aan het afvlakken (curve loopt vlakker vanaf medio 2023).

Energieleveren.nl laat ook een drietal kaartjes zien, waarbij verdelingen over de (momenteel, 2024) 342 gemeentes in Nederland zichtbaar zijn gemaakt (die niet uit de publiek beschikbare cijfers van EDSN zijn af te leiden).

Het gaat daarbij om de volgende drie kleurrijke kaartjes, waarbij ik de exacte inhoud heb weergegeven, om verwarring met de soms te onduidelijke titels te voorkomen:


	Evolutie PV installaties tot 1 MWac	links	PV-systeem	basics	grafieken graphs	huurwoningen	nieuws	index

Energieleveren.nl - nieuwe statistieken

Evolutie van PV registraties tot 1 MWac volgens EDSN portal