Zelflevering pilot zonnestroom Amsterdam met 3 VvE's

14 oktober 2012. Sign of the times: quote van de week. Op Tweakers.net is een nieuwe discussie gestart n.a.v. de volgende start-post: "Wie weet welke ontwerp free/software er beschikbaar is om een off grid systeem te ontwerpen. Heb 11 kWp opwekkingsvermogen geinstalleerd en wil nu onderzoeken of het mogelijk is met een dergelijke PV generator off grid te gaan. Totaal verbruik nu ongeveer 6.500 kWh/jaar". Dit uitgangspunt werd direct gevolgd door een smakelijke quote:

Het maak niet uit of het (financieel) rendabel is. Het opheffen van de middelvinger tegen de stroomboeren, netbeheerders, staat en andere uitvreters is voldoende genoegen . Dat mag een paar cent kosten."

Gevonden op GoT

Of de geschetste "plannen" realistisch zijn of niet valt nog te bezien, zeker met het gesuggereerde forse stroomverbruik van 6.500 kWh/jaar (Bijna het dubbele van een "gemiddeld huishouden"). Zie ook de eerste reacties op dat forum onderdeel. Maar ook uit Duitsland komen op dit gebied ("Speicher" bij particulieren) de nodige kritische kanttekeningen (o.a. onderzoek van Photon), en die weten waar ze het over hebben. Photovoltaik.eu kwam in een uitgebreid artikel (september 2011) met een voorlopig oordeel: "Rentabilität schwer abschätzbar": Moeilijk in te schatten, en sterk afhankelijk van de situatie. En dat in een land met verzekerde en voorspelbare Einspeise tarieven voor zonnestroom, wat in NL ondenkbaar lijkt.

De genoemde "reden" van het plan zou wat mij betreft echter boekdelen moeten spreken over de groeiende houding onder het - geïnformeerde - Hollandse publiek, jegens "de uitvreters". Die maar dik blijven afromen, met twijfelachtige of geen tegenprestatie. Ook al doen de 16,7 miljoen Nederlanders nog zo hun stinkende best om minder energie te gaan verbruiken...

http://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/1520345 (topic titel: "Off Grid"...)

12 oktober 2012. The Battle Of The Chambers: Amerikaans handelsministerie herbevestigd anti-dump maatregelen. Het Department of Commerce van de U.S.A. heeft haar onderzoek naar de (vermeende) dumpingsactiviteiten van Chinese cel- en module producenten op de Amerikaanse markt afgerond. Er waren al hoge provisorische importheffingen geïmplementeerd op basis van de eerste onderzoeksresultaten. Inmiddels zijn de definitieve heffingen vastgesteld. Er zijn nu zogenaamde dumping-margins voorgeschreven tussen de 18,32 en 249,96 procent. De producenten Suntech (onder drie dochter namen) cq. Wuxi Sun-Shine Power Co., Ltd. kregen een niveau van 31,73% voor de kiezen. Trina (onder twee namen) kreeg genoemde 18,32% opgelegd. Een speciale lijst ondernemingen met een "separate rate" werd 25,96% marge toebedeeld. En alle overige bedrijven uit China zaten op een percentage van bijna 250%.

Er werd ook een zogenaamde "export buyer's credits" subsidie voor alle ondernemingen vastgesteld. Op basis van die bevindingen zijn extra "strafheffingen" vastgesteld, de "final subsidy rate" (Photon noemt dat zogenaamde "Ausgleichsstrafzölle"). Voor dochters van Suntech komt die heffing neer op 14,78%, voor Trina op 15,97%, en voor alle andere ondernemingen op 15,24%. Deze heffingen zouden hoger zijn dan in het voorjaar nog voorlopig werd vastgesteld. Het betreft bij deze zaak uitsluitend kristallijne zonnecellen en modules uit China. Dunnelaag technologie etc. is geen onderdeel van het onderzoek cq. de "vaststelling" van de vereiste heffingen.

Het is ook nog niet het laatste woord, want deze zaak wordt nu overgedragen aan de Internationale Handelscommissie van de U.S.A., de ITC, die het besluit moet erkennen. Daarover zou in november een besluit genomen kunnen gaan worden.

Volgens het laatste document van het Department of Commerce zou China in 2011 voor een waarde van zo'n 3,1 miljard dollar (2,4 miljard Euro) aan zonnecellen hebben geëxporteerd naar de U.S.A. Dan kunt u zich wellicht voorstellen dat er bij menig Chinese PV-holding de rillingen over de rug zijn gaan lopen n.a.v. dit handelsconflict...

Reacties uit "het veld"
Rhone Resch, voorzitter van de Amerikaanse industriële PV-sector SEIA, zegt in een reactie dat de strijd desondanks nog niet voorbij is. Hij stelt dat in de internationale handel vastgesteld moet gaan worden wat een "acceptabele" staatsondersteuning zou zijn voor bedrijven. Hij betreurt de gang van zaken, en hoopt de sector samen met zijn Chinese collega's, en ook in andere takken van duurzame energie naar een hoger plan te kunnen tillen.

De lobbyorganisatie "Coalition for Affordable Solar Energy" (CASE), die Chinese producenten in hun verweer heeft bijgestaan, is natuurlijk niet blij met deze voor hen harde uitkomst van het onderzoek. Voorzitter Jigar Shah (bekend van doortimmerde marktanalyses van de mondiale PV-sector) is "bezorgd" over de toename aan internationale handelsconflicten. Deze zullen volgens hem slechts het aantal jobs in de Amerikaanse PV-industrie op het spel gaan zetten.

De president van SolarWorld Industries America, Inc., de "petitioner" van het onderzoek in de U.S.A. (volle dochter van de grootste overgebleven Duitse cel/module producent), Gordon Brinser, was natuurlijk vol lof over de uitspraken van het Amerikaanse Handelsministerie. Hij stelde dat slechts eerlijke concurrentie voor een duurzame groei van de branche kon zorgdragen. Zijn uitspraak was te vinden op de website van de "Coalition for American Solar Manufacturing" (CASM). Op die site harde taal over de Chinezen. Zoals deze claim: "China's predatory trade practices and huge overcapacity have pushed at least 14 crystalline silicon solar producers to close plants or lay off significant numbers of workers."

Reactie uit China
Ondertussen heeft ook het Chinese Handelsministerie, Ministry of Commerce - People's Republic of China (MOFCOM), gereageerd. Zegsman Shen Danyang is teleurgesteld dat het Amerikaanse Department of Commerce niet is ingegaan op de verdediging van de Chinese regering en de betrokken bedrijven. En dat ze "oneerlijke" accijnzen oplegt om de Chinese zonnecel export naar de Verenigde Staten af te remmen. "China is diep teleurgesteld over de beslissing", is de nogal onderkoelde reactie van de heer Shen. Die bewoordingen zijn in het diplomatieke verkeer redelijk heftig.

De heer Shen stelde ook dat door deze beslissing een negatief signaal middels de protectie van de handel werd gegeven die de ontwikkeling van hernieuwbare energie in de hele wereld zou blokkeren. De maatregel zou "inconsistent" zijn met besluiten tijdens de G20 top waar juist zou zijn afgesproken dat er geen nieuwe protectionistische maatregelen voor handel en investeringen zouden worden genomen. Hij stelt dat er eerder toenadering was tussen de twee grootmachten, en dat de een niet zonder de ander kan op het gebied van schone energie. Ook gaat er een waarschuwende vinger richting de Verenigde Staten: Deze beslissing kan "belangen van US exporteurs van ruwe materialen en apparatuur, en die van US consumenten schaden". Hierbij wordt mogelijk impliciet gewezen op vermeende "dumping" van o.a. goedkope solar-grade silicium door de US molochs Hemlock en MEMC in China.

Shen liet verder weten dat de bedrijven in U.S.A. en China juist meer tot elkaar waren gekomen, met wederzijds profijt. China hoopt dat de U.S.A. "can correct the wrong doing" (ook een nogal sterke terechtwijzing), de importheffingen zal staken, verdere samenwerking tussen bedrijven uit beide staten zullen bevorderen, en de ontwikkeling van nieuwe energie en een groene economie voor ogen zal staan.

We gaan zien wat de uitspraak van het Amerikaanse Department of Commerce allemaal zal gaan betekenen voor de verhoudingen in de PV-business, en wat de consequenties zullen zijn voor de reeds gestarte vergelijkbare onderzoekingen door de EU met een soortgelijk proces, gestart door de Duitse SolarWorld onderneming en andere bedrijven. In het wereldje wordt de kans groot geacht dat ook de Europese Unie vergelijkbare importheffingen voor Chinese "dump"waar in het leven zal gaan roepen.

Leuk is het allemaal in ieder geval niet...

Department of Commerce documenten in deze zaak:
Factsheet 10 oktober 2012 (definitieve vaststelling Dep. Commerce)
Factsheet 17 mei 2012 (voorlopige vaststelling)
Factsheet 8 november 2011 (onderzoek gestart)

CASE over de uitkomst van het onderzoek (10 oktober 2012)
SEIA over de uitkomst van het onderzoek (10 oktober 2012)
CASM over de uitkomst van het onderzoek (10 oktober 2012)

MOFCOM over de uitkomst van het onderzoek (reactie China, 12 oktober 2012)

Peter Desmet van Solar Clarity over kans importheffingen EU (15 oktober 2012; Desmet, vertegenwoordiger van een van de grootse PV groothandels in Nederland, denkt "dat het wel mee zal gaan vallen" met die heffingen...)

12 oktober 2012. Amsterdam gooit ook een knuppel in het hoenderhok: "virtueel salderen" experiment van start. De progressieve gemeente Amsterdam had al lang geleden aangekondigd dat ze de "randen van de wetgeving" zou gaan opzoeken met het starten van een "virtueel salderings-experiment" bij Verenigingen van Eigenaren (VvE's) in de gemeente (aankondiging 18 juli 2011). Dat is natuurlijk niets anders als datgene wat al langer met stroom van coöperatief geëxploiteerde windturbines wordt "uitgetest" door de Windvogel onder de bezielende leiding van de onverwoestbare Dick van Elk. En die na de eerste experimenten met Eneco (wat zich terugtrok) verder is gegaan met "salderen buiten de eigen aansluiting om", bij energieleverancier Anode (video bij New-Energy.tv). Het beroemde "kropje sla model" waar ook duurzame organisatie ODE al jaren lang mee loopt te leuren. En wat zonnestroom betreft onder anderen expliciet gestalte heeft gekregen met een in eerste instantie geslaagd experiment op minstens een (al snel overschreven) gemeentelijk dak in Nijmegen, waarbij die gemeente voor twee jaar de "normaal gesproken te betalen energiebelasting" voorschiet, om te kijken of er in de tussentijd "passende" wetgeving voor dat model zal worden opgetuigd in Den Haag (zie bericht over dat project op Polder PV).

Belofte ingelost
De druk op de residentie wordt nu verder opgevoerd doordat Amsterdam haar belofte heeft ingelost. De "pilot virtueel salderen" is op 11 oktober "officieel" van start gegaan, en wel met drie VvE's. De gemeente vindt het op zijn minst "raar" dat salderen "achter de aansluiting" wel zou mogen, en "voor de meter" niet. Dat wordt als discriminatie opgevat. Daarbij komt voor de gemeente nog een praktische reden. Het stikt natuurlijk van het dakoppervlak binnen de grenzen van Amsterdam, maar het is grotendeels hoogbouw, waarbij het fysiek bijna onmogelijk is om kabels van een op de hoge daken staande PV-installatie te gaan doorverbinden met alle appartementen "zonder eigen dak". En aldus "volledig binnen de grenzen van de wettelijke mogelijkheden achter de meter te laten salderen". Als het al zou "kunnen", zal het belachelijk duur zijn, en elke potentiële business-case in de kiem smoren door veel te hoge infrastructuur kosten.

Het huidige experiment is expliciet bedoeld om datgene te gaan doen wat inmiddels half Nederland lijkt te gaan willen doen. Namelijk gewoon het PV-systeem op één aansluiting te koppelen, in eerste instantie bij VvE's die zelf al een aansluiting hebben voor de centrale voorzieningen. En dan gewoon administratief de opwek en de afname van de binnen de VvE wonende leden tegen elkaar weg te laten strepen. Ergo: alsof er "achter de aansluiting van elk lid" wordt gesaldeerd. Want dan zit je tegen de hoogste energie belasting staffel weg te strepen, 11,40 Eurocent excl. BTW, en dat is zéér lucratief, zoals alle "normale" saldeerders in ons landje weten (of: zouden moeten weten).

Uiteraard kan de gemeente dat niet zelf doen, maar zijn daar de regionale netbeheerder Liander (die ook in Nijmegen een rol speelt, namelijk bij de bemetering) en de (hof?)leverancier Vattenfall/NUON voor ingeschakeld om het "gewenste proces" vlekkeloos te laten verlopen. Interessant is de positie van de energieleverancier, die suggereert dat ze participeren "omdat zij een groeiende vraag ziet onder haar klanten om zelf elektriciteit op te wekken". Wat een merkwaardige reden is, want dat doen mensen meestal gewoon zelf, zonder "hulp" van een e-bedrijf (zo is Polder PV als huurder ook begonnen, toen hij nog klant was van NUON voorganger EWR Leiden, lang geleden). Wel is het in dit specifieke geval natuurlijk byzonder dat het nu ook "klanten" betreft die zelf geen eigen dak hebben. Hoewel dat in mijn geval ook verder "geen probleem" is. Onze panelen staan immers op het dak van onze verhuurder, Portaal. De eerste vier al twaalf jaar lang...

De intentie van deze pilot is, zo wordt gesteld, "het in kaart brengen hoe een toekomstbestendige nationale regeling vormgegeven kan worden". Polder PV vraagt zich echter al enige tijd af of salderen sec überhaupt een "toekomstbestendig" scenario is, ook n.a.v. zijn analyses over de harde marktgroei van PV, en de reactie van Wim Sinke op zijn berekening van de gemiste energiebelasting inkomsten voor de Staat tijdens The Solar Future op 24 mei 2012 (zie ook het Energeia stuk over "salderen is straks killing"). Uiteraard is de branche-organisatie van de leveranciers zeer sceptisch over al dat "gesaldeer buiten de aansluiting om". Zij vinden dat salderen nu al de grenzen van het betamelijke zou naderen (pikant: de Amsterdamse pilot partner Vattenfall/NUON is een van de belangrijkste leden van Energie Nederland...).

Opzet pilot Amsterdam
Maar dat daargelaten: het gaat nu serieus werk worden in Amsterdam. Ze zijn daar het wachten op maatregelen in Den Haag beu - die eerst een motie van Diederik Samsom nogal bruut en grotesk afserveerde, maar daarna wel een - wat onschuldiger klinkend - onderzoek (motie CDA) goedkeurde. En daarna zelfs ook een "pilot voorstel" voor "zelflevering" bij coöperaties van Samsom samen met SP specialist Paulus Jansen (Staatscourant 8 december 2011) heeft aangenomen. Wat recent een vervolg kreeg in de vorm van een massale "ondersteuning" (pleidooi) van de bekende decentrale energie organisaties (zie blog Paulus Jansen).

A'dam neemt nu weer het voortouw met drie VvE's, die zijn geselecteerd uit een groot aantal kandidaten (90!). De bedoeling was om VvE's te selecteren waarbij er kon worden ingevoed op de gemeenschappelijke aansluiting, en waarbij het momentane verbruik op die aansluiting ongeveer 30% zou bedragen van het totale verbruik van de VvE leden. Het overschot zou dan "virtueel worden gesaldeerd" met het verbruik van die VvE leden. Het dakoppervlak moest groot genoeg zijn om minimaal 500 kWh per VvE lid per jaar "virtueel te kunnen salderen". Voorwaarde van deelname was dat er een meter zou zijn - of zou worden geïnstalleerd - die teruglevering zou registreren (er is niet over verplichting "slimme meter" gesproken, dus dat had ook een "domme" digitale meter met gescheiden telwerken voor afname en invoeding kunnen zijn).

^^^
VvE project "De Vrolike Eik" in volle glorie (51 modules, 12,75 kWp).
Let op de lage hellingshoek van de PV-modules (lage windlast).
In het rood bakstenen gebouw achter het complex zit het Frontaal Theaterbureau.

Beide foto's in dit artikel: © Guus Lambalk / www.zonnestroom.eu

Terugval achtervang (correctie en aanvulling: 15 okt. 2012)
Er moest ook rekening gehouden worden met twee "terugval scenario's", mocht de Staat deze creatieve belastingen vermijdende opzet niet willen erkennen met toereikende regelgeving. Amsterdam gaat voor een jaar het risico afdekken, en trekt daar een bedrag voor uit van maximaal 17.100 Euro (risico van alsnog aan het Ministerie van Financiën te betalen energiebelasting en de verschuldigde BTW over zowel de EB post, als die over de post "levering"). Na het "pilot" jaar is er dekking vanuit de gemeente voor nog eens 25.500 Euro voor eventuele ombouw van de installaties als "virtueel salderen" niet wordt toegestaan door de wetgever.

Een van de consequenties van het falen van het "business-model" zou kunnen zijn dat de pilot PV-systemen op de daken van de VvE's weer "fysiek uit elkaar moeten kunnen worden getrokken", om met minimale kosten alsnog kabels naar de afzonderlijke appartementen te kunnen trekken (om "normaal te mogen salderen achter de aansluitingen"). Het alternatief zou zijn de situatie intact te laten, waarbij er uitsluitend op de VvE aansluiting kan (blijven) worden gesaldeerd (met evt. verruimde saldering >5.000 kWh/jaar, omdat Weekers van Financiën dat niet heeft verboden). Waarbij het overschot dan verkocht zou moeten worden aan een te verkiezen leverancier (natuurlijk voor een extreem veel lagere prijs dan via "virtueel salderen" mogelijk zou zijn).

Er was trouwens ook nog een optie voor andere VvE's om mee te doen met louter een inkoop actie (dus zonder het "zelflevering concept"). In totaal zouden er 11 installaties met een totaal vermogen van 239 kWp moeten worden gerealiseerd binnen de (uitgebreide) pilot. Bij de VvE's die alleen met de inkoopactie meedoen zou er bij drie projecten een installatie van 40 kWp moeten worden geleverd. De kleinste installatie was 750 Wp (3 PV-modules). Het projectbureau van de gemeente Amsterdam eiste een haalbare specifieke opbrengst van minstens 900 kWh/kWp.jaar (wat ze hanteren als een "forfaitaire waarde"). Het initiatief staat bij de gemeente bekend onder "project Zon op VvE".

Details projecten
De drie voor het salderings-experiment "uitverkoren" VvE's werden verder niet in het persbericht benoemd, maar inmiddels is Polder PV te weten gekomen welke dat betreft. En wat de project groottes zijn bij die VvE's, met hartelijk dank aan het installatie bedrijf Zonnestroom.eu van Guus Lambalk, die de PV-systemen mocht aanleggen.

(1) VvE De Vrolike Eik II, met tien woningen aan de Eikenweg nabij het Oosterpark, in stadsdeel Oost / Watergraafsmeer. 51 stuks Suntech STP250S-20/Wd monokristallijne modules (15,4% module rendement, datasheet), 12,75 kWp. Geschakeld op een SMA Tripower STP 10000TL omvormer. Oriëntatie plat dak/panelen: ZZO.

(2) VvE Nieuwe Kerkstraat, met 32 woningen (mix eigenaren en een derde deel huurders), in het ZO deel van stadsdeel Centrum, oostelijk van de Amstel (Weesperbuurt/Plantage). 180 Suntech modules (zelfde type), 45 kWp. Geschakeld op 2 Mastervolt CS20 omvormers. De inkomsten van de installatie gaan naar de VvE, er is een constructie bedacht om de huurders mee te laten profiteren van de opbrengsten. Oriëntatie plat dak: WZW-ONO (lengte richting), modules ZZO.

(3) VvE Renswoudestraat. 20 woningen, 5 etages, stadsdeel ZuidOost (Gaasperdam). 100 Suntech modules (zelfde type), 25 kWp. Op een Mastervolt CS 20 omvormer aangesloten. Modules vermoedelijk ook ZZO (lengteas plat dak richting NNW)

Er moest volgens Lambalk soms creatief omgegaan worden met de wijze van aansluiten van de omvormers. De aansluitingen zijn na goedkeuring van medewerkers van Liander, en binnen de speelruimte van de technische voorschriften (NEN 1010) tot stand gekomen. Voorzien is dat bij geen van de drie situaties er op jaarbasis nog "overschotten" zullen zijn die extern verkocht zouden moeten worden als de huidige "zelflevering" constructie wordt gedoogd.

^^^
VvE project Nieuwe Kerkstraat. 180 modules, 45 kWp. Virtueel salderen maar!

© Guus Lambalk / www.zonnestroom.eu

Totale projectgrootte van de drie delen: 331 modules, 82,75 kWp. In totaal zou er door de drie betrokken VvE's zelf 130.000 Euro zijn geïnvesteerd in de installaties, wat zou neerkomen op een interessante, niet exorbitante, en ook niet "dump" systeemprijs van EUR 1,57/Wp (ex BTW). Minstens een kwart van de aanschafprijs moest door de VvE's zelf worden opgehoest (uit eigen vermogen), de rest kon worden geleend bij het Amsterdam Investeringsfonds.

Polder PV is zeer benieuwd of de aarzeling bij de Belastingdienst om een proces tegen Windunie/Anode te beginnen (nog steeds geen proces gematerialiseerd) overwonnen zal gaan worden, of dat ze ook deze "verkenning van de Grenzen Van De Wet" zal gaan tolereren. Met daarbij het risico dat straks de hemelsluizen zullen opengaan. Want dan wil de rest van Nederland ook wel "coöperatief virtueel zonnestroom gaan salderen". Massaal, en van een ongekende ordegrootte, is mijn verwachting...

http://www.amsterdam.nl/gemeente/pers/@564080/amsterdam-maakt/ (persbericht 11 oktober 2012)
Factsheet "Zon op VvE" van gemeente Amsterdam
http://www.zuidoost.amsterdam.nl/@564161/expertbijeenkomst/ (11 oktober 2012 - er wordt o.a. ook gedacht om het Academisch Medisch Centrum met zonnepanelen te bedekken)

Lees s.v.p. ook nog eens de schoffering van Samsom door Verhagen toen eerstgenoemde suggereerde dat zelflevering gestimuleerd moest worden. Bericht op Polder PV van 30 november 2011. En het eerdere uitgebreide stuk over salderen op 1 juni van 2011.

Meer publicaties over "het nieuwe salderen" vindt u op mijn speciale links pagina.

11 oktober 2012. Defensie ook aan de rol met PV. Elke dag van het jaar heeft tegenwoordig iets byzonders, en dat "moet worden gevierd". Dag van de dit, dag van de dat, dag van jeweetwel... Alles kan, en als het zo door gaat hebben we straks geen dagen in het jaar meer over om alle heuglijke "dagen van" te vieren. Desondanks werd er gisteren heel wat af gevierd. Want het was ditmaal weer "Dag van de Duurzaamheid". Belangrijkste trekker van het evenement: natuurlijk, Urgenda, die met niet aflatende energie continu "originele" manifestaties, evenementen, projecten en Gaia weet wat meer uit de mouw schud alsof het kralen zijn. De media aandacht is vanouds weer verpletterend, dus daar "hoeft" Polder PV zich verder niet mee bezig te houden. En iets speciaals doen op zo'n dag is ook niet echt besteed aan Polder PV. Die doet liever het hele jaar door "duurzaam". Drie-honderd-en-zes-en-zes-tig dagen lang, dit jaar...

De n.a.v. deze heuglijke dag wederom gepresenteerde "Duurzame Top 100", gepubliceerd in Trouw is natuurlijk een leuk lijstje met hartstikke actieve mensen. En zelfs twee leden van het Koninklijke Huis, die bekend staan om hun forse waarde hebbende aandelen in mondiale molochs als gas- en olie tycoon Shell en het over de oren in de fossiele mijnbouw zittende Biliton - niet de meest duurzame bedrijven ter wereld... Maar het zijn verder wel vaak de bekende "echt duurzame" mensen in het wereldje. En dat begint op te vallen. Henri Bontenbal schreef daarover een best wel pittig stukje op zijn geweldig informatieve blog, waar een waarheid als een koe achter steekt. Want, zoals Bontenbal het op de spits gedreven op het elektronische papier zet, "De Duurzame Top 100 is ... een belediging van alle Nederlanders die dagelijks, zonder op te vallen, een bijdrage leveren aan een groener Nederland". Die mag u wat mij betreft in uw oren knopen. De Top Honderdduizend bestaat helaas niet, maar menig Niet Bekend Nederlander verdient daarin een ereplaats...

Militairen en zonne-energie
Dat terzijde: natuurlijk gebeuren er goede dingen op het vlak van duurzaamheid, en de meest onwaarschijnlijke spelers doen daarvoor op die "DvdD" een duit in het zakje. Zelfs ... het Ministerie van Defensie. Wablief? Jawel, onze (restanten van onze) verdedigers des vaderlands. Die hadden ook iets mede te delen. En het heeft zelfs met zonnepanelen te maken! Niet dat ze ondersteuning vanuit duurzame fondsen van Triodos of ASN Bank zullen krijgen. Want die mijden investeringen in het militaire apparaat (ik geef ze groot gelijk, en heb dan ook rekeningen bij en aandelen in fondsen van beide banken). Maar dat terzijde.

Nu is de interesse bij de militairen in zonne-energie ook weer niet zo vreemd, want bijvoorbeeld alleen al in een land als de Verenigde Staten van Amerika, wat zo'n beetje stijf staat van het militarisme waar al decennia lang goud geld over de balk wordt gesmeten, hebben ze de zonnestroom al lang geleden omhelsd, en zijn ze er intensief mee bezig. Oorlog voeren en het in stand houden van een absurd groot militair apparaat ZUIPEN immers energie. Vooral natuurlijk motor- en vliegtuig brandstoffen, maar alleen al alle "facilities" en de uitgestrekte militaire bases verslinden ook nog eens angstaanjagende hoeveelheden elektriciteit.

Vooral op dat laatste vlak is Amerika grootscheeps aan het uitpakken, met name bij hun vaak in woestijnachtige, zonnige gebieden liggende, uitgestrekte legerbasis, met als "lichtend" voorbeeld het spectaculaire 14 MW project met Sunpower modules op Nellis Air Force Base. Of op daken van onderkomens op militaire bases (SolarStrong initiatief, uitgevoerd door de rap groeiende onderneming SolarCity). De ambities voor solar-powered military facilities zijn hoog (artikel New York Times van 26 april 2012). Maar ook eerder al, via heftige overheids-research programma's als het door DARPA gefinancierde VHESC project, wat er specifiek op gericht is om de loodzware soldaten rugzakken "in den vreemde" te verlichten. Daarbij willen de militairen de benodigde reserve batterij last voor de communicatie apparatuur reduceren door de inzet van extreem hoog rendement hebbende, draagbare zonnepanelen met een zeer complexe architectuur (bespreking pilot 2 augustus 2007, voor paper met technische achtergronden, zie dit exemplaar).

Militairen ook elders actief
Het is niet uniek, overal ter wereld beginnen de militaire bazen te beseffen dat de energie zuipende "post" defensie een steeds grotere "liability" wordt voor hun toko. In Australië behangen ze soldaten zelfs al met zonnecellen, en wordt bewegings-energie van de heren "nuttig gebruikt" (bericht op Ecocitizenaustralia.com). Les Français doen het weer op de Franse Slag - daar gaan ze hun nieuwe Ministerie van Defensie in een reusachtig energiezuinig pand huisvesten waar menig architect een natte broek van zou krijgen. Uiteraard met zonnedaken en een complexe dak constructie die je niet van het hoofdkwartier van stijve militairen zou verwachten... (bericht op Architectenweb.nl).

Ook Nederlandse Defensie in solar - indirect en direct
En ook de financieel zwaar onder druk staande Nederlandse militairen hebben op de "Dag van de Duurzaamheid" een duit in het zakje gedaan. Ze waren er natuurlijk ook al een tijdje mee bezig, maar dat werd niet zo hard van de paar met zonnepanelen bezette daken geroepen. Defensie Nederland besteedt per jaar zo'n 80 miljoen Euro aan de inkoop van energie, getuige antwoorden van minister Hillen van Defensie op vragen van PVV kamerleden Hernandez en De Mos (brief van 13 februari 2012). Ze participeerden in een 9 MW groot windturbine park bij Coevorden, en om daar draagvlak voor te krijgen (een zeer heikele issue in ons rare landje), werd er ook op bescheiden schaal geld gestoken in zonnestroom systemen op gemeentelijke scholen en gebouwen ter waarde van 121.000 Euro. Wat de reden was van de geprikkelde vragen van de PVV. De investering in het windpark was 5,6 miljoen Euro, en de voorziene baten zouden neerkomen op zo'n 600.000 Euro per jaar (daarbij werd niet gezegd dat dit waarschijnlijk via SDE gelden uit de Rijksbegroting, en per 2013, uit een heffing bij stroomverbruikers wordt weggehaald).

Op de gemeentelijke gebouwen in Coevorden zouden 1.100 zonnepanelen (1.800 m²) worden bevestigd die een gezamenlijke productie van 268.830 kWh/jaar zouden hebben. De totale investeringssom zou 216.200 Euro hebben bedragen, waarvan Defensie dus zo'n 56% voor haar rekening genomen zou hebben. Bijna alle modules zouden eind 2012 moeten zijn aangebracht, en wel door het lokale bedrijf Vriend Duurzaam B.V. (na openbare aanbesteding geselecteerd). Dat bedrijf is onderdeel van het landelijke EcoNed/ElektroNed collectief.

Volgens Energeia zou het om een totaal geïnstalleerd vermogen van 260 kWp gaan (artikel gekopieerd op Rooftop Energy), wat zou inhouden dat er met een gemiddelde specifieke opbrengst van maar liefst 1.034 kWh/kWp.jaar zou zijn gerekend (!). Dat lijkt me nogal "over the top" van de waarschijnlijke waarden voor Coevorden. Optimaal geïnstalleerd zou er volgens Siderea.nl een specifieke opbrengst van zo'n 911 kWh/kWp.jaar mogelijk moeten zijn, op basis van Rob de Bree's inventarisatie voor de jaren 2004 tot en met 2009 (LOB jaararchief op Siderea.nl website). Of er moeten daar wel hele sjieke, hoog renderende modules zijn geplaatst - wat gezien de investeringssom niet waarschijnlijk is. Het zou namelijk gaan om panelen van gemiddeld zo'n 236 Wp per stuk, en er zou een bodemprijs zijn betaald van slechts 83 Eurocent per Wattpiek (waarschijnlijk excl. BTW), waar je beslist geen "Sunpower" modules voor in huis gaat krijgen. Laat staan dat je de installatie dan nog kunt betalen. Ik ben erg benieuwd wie aan dat project iets heeft verdiend...

Verder zouden er volgens de Kamerbrief van Hillen gebouwen van Defensie worden geïsoleerd in de periode 2009-2017, de investeringen van 65 miljoen Euro zouden zich op termijn gaan terugverdienen. Er zouden 9 mensen bij Defensie bij het werkveld "energie" zijn betrokken.

Volgens de website van het al jaren slapende Stroomwerk zouden in het verleden door Defensie op verschillende kazernes al zonnepanelen zijn geplaatst (hier is weinig van bekend).

^^^
Foto van een van de daken waarop de dunnelaag matten op een stalen felsendak met daar bovenop een soort gaas constructie en een lichtgekleurde plaat lijken te worden uitgerold. Zon genoeg hier, zelfs voor een bijna plat liggend systeem met relatief laag rendement hebbende dunnelaag panelen (type onbekend, ogenschijnlijk een exemplaar met twee banen met amorf Si cellen). Zie ook detail van de foto verderop.

Foto © Ministerie van Defensie

Direct investeren - in Afghanistan
Het bericht waar het nu om draait is het goede nieuws dat op de politiek bezien zeer gevoelige "compound" in Mazar-e-Sharif (provincie Balkh) in het noorden van Afghanistan zonnepanelen worden aangelegd. Gezien de gepubliceerde foto van het Ministerie van Defensie gaat het om dunnelaag matten die sterk lijken op de hardware van de begin dit jaar failliet gegane Amerikaanse producent Energy Conversion Devices/UniSolar (zie rechtbank dossier faillissement). Over merk en type wordt helaas niet gerept (heb ik reeds een vraag over gepost op het defensie blog).

De matten zouden worden aangelegd op twee zogenaamde "chalets" op de compound. De oppervlakte zou 480 vierkante meter bedragen. Het moduleveld zou per jaar 28.560 kWh moeten opwekken, dus bijna 60 kWh/m², onder vrijwel horizontale opstelling (liggend op dak met zeer licht afschot). De horizontale instraling in deze contreien is volgens het Amerikaanse NREL ongeveer 4,5-5 kWh/m².dag (pdf), dus 1.643-1.825 kWh/m².jaar. Dat is "slechts" een factor anderhalf tot 1,7 maal de instraling in de meest zonnige plaatsen in Nederland (kuststrook). Geschat wordt dat er een systeem met een grootte van zo'n 18-19 kWp kan zijn aangelegd, het vermoeden is dat er modules met amorf Si cellen zijn gebruikt met een laag celrendement, maar ook met een lage temperatuur coëfficiënt. Dat laatste betekent dat amorf Si minder "last" van hitte heeft dan kristallijne panelen, het globale verschil is 0,21 resp. 0,45% minder STC vermogen per graad Celsius boven 25 graden cel temperatuur.

^^^
Detail van de kleine foto hierboven. Duidelijk zijn de "modules" te zien met elk twee banen op
een lichte ondergrond, met de DC aansluitingen bovenaan "in de nok" van het zeer zwak hellende
stalen felsendak. Klaarblijkelijk is de opbouw constructie gekozen om te voorkomen dat de matten
te heet worden door het staal van het dak zelf, en is er zo voldoende ventilatie-ruimte onderlangs
de "dakopbouw".

Foto © Ministerie van Defensie

Heftig kWh tarief
Er wordt gesproken over een "terugverdientijd" van 2 jaar. Dat heeft te maken met de zeer hoge kosten voor met name diesel om de aggregaten aan te drijven. Die moet via lange, slecht onderhouden en levensgevaarlijke wegen worden aangevoerd naar de compound. In het geciteerde Telegraaf artikel wordt gesproken van een lokale kWh prijs van ... 2 Euro. Dat ligt een factor negen hoger dan mijn huidige stroomprijs van 22,53 Eurocent/kWh (incl 21% BTW). Die zo kunstmatig "hoog" is vanwege de extreme hoeveelheid energiebelasting die er over aan kleinverbruikers geleverde elektriciteit wordt geheven. Momenteel 11,40 Eurocent/kWh, met 21% BTW wordt dat 13,79 Eurocent/kWh. Met de BTW post over de levering harkt de Staat der Nederlanden momenteel bij mij 15,31 Eurocent/kWh, 68% van de totale variabele prijs af ... als ik een kWh zou afnemen. In Afghanistan wordt elke kWh voor een deel met grote milieuschade en mensenlevens betaald. In Nederland wordt een aanzienlijk deel van die twee Eurodubbeltjes door de Staat geïncasseerd zonder tegenprestatie. De ene kilowattuur is de andere niet...

In ieder geval kan van de plaatselijke zon gratis worden geoogst. Bij mijn weten bestaat er geen belasting op gebruik van dat licht in het verscheurde land. De panelen zijn oprolbaar en kunnen in theorie naar "een volgende missie" worden meegenomen. Ook is de mogelijkheid dat ze zullen worden achtergelaten mocht de Afghanistan missie worden gestaakt. Daar is nog geen beslissing over genomen. Andere duurzame activiteiten in Mazar-el-Sharif zijn het hergebruik van restwarmte van een aggregaat, en het gebruik van zuinige LED lampen.

Op Malta staan op een steunpunt voor de marine (onderdeel voor de bescherming voor de koopvaardij langs de kust van Somalië) zonnepanelen op containers. Nog een lange weg te gaan voordat Defensie projecten als Nellis Air Force Base zal kunnen gaan trekken. Dat zal ook niet gaan gebeuren gezien de sterk ingekrompen omvang van het militaire apparaat in Nederland. Maar dat is niet erg. Alle kleine beetjes helpen. Duurzame energie heeft immers op elke plek op aarde wel een toepassings-richting. En is zeer lastig te monopoliseren. Daarom is het de toekomst, en het Ministerie van Defensie ziet dat blijkbaar ook.

Tot slot
De in het artikel genoemde "terugverdientijd van 10-20 jaar" in Nederland is uiteraard compleet achterhaald. Nieuwe systemen zullen zich bij gehandhaafde saldering voor particulieren (!!) zeker binnen de tien jaar kunnen "terug verdienen". Waarschijnlijk zelfs korter, wat sterk afhankelijk is van andere financiële prikkels die ter beschikking staan. Dat geldt zowel voor particulieren als voor ondernemers.

http://www.defensie.nl/actueel/nieuws/2012/10/10/defensie-duurzaam-op-missie (persbericht Ministerie van Defensie op de Dag van de Duurzaamheid)
http://defensieweblog.blogspot.nl/2012/10/groene-missie-in-afghanistan.html (1 kWh in Afghanistan = 2 Euro... NB: blog is van Wereldomroep medewerker, journalist en adviseur van The Hague Centre for Strategic Studies, Hans de Vreij)

Waarschijnlijk heeft het NL bedrijf Zonel de PV-matten geleverd, gezien hun pagina "Zonel in het nieuws"

9 oktober 2012. Grootste zonnestroompark van Duitsland andermahl. En weer is er "een grotere" bij de oosterburen. Na vele voorgangers, de laatste het eind 2011 opgeleverde 91 MWp Briest project van het toen al op een insolventie afkoersende Q-Cells, wat wonderwel er in slaagde om de financiën voor dat project op orde te krijgen, is het nu de beurt aan een >100 MWp zonnestroom kneiter. Wat zeg ik? >100? Honderdenvijfenveertig MWp zult u bedoelen! Er is een overschot aan zonnepanelen op de wereldmarkt, dus de Duitsers zullen dat weten ook!

Het wonder is neergevleid op de voormalige Sovjet luchtmacht basis bij Neuhardenberg, wat op mijn militaire pilotenkaart van 1989 nog Marxwalde heette. Het ligt ongeveer 15 kilometer verwijderd van de Poolse grens, ongeveer 30 kilometer oostelijk van Berlijn. De dimensies en alle parafernalia van deze PV-reus zijn wederom van een verpletterende omvang. En de collegae in Groß Dölln, in de Uckermark, hebben met hun "slechts" 128 MWp grote project, ook in september "technisch opgeleverd", in ieder geval het nakijken op het label "de grootste" (NB: voor dat G.D. project bij Templin werd in de augustus update bij Bundesnetzagentur al 60 MWp opgevoerd in vier grote blokken)...

^^^
Kaartsegment pilotenkaart van omgeving Berlijn. Neuhardenberg is met een rode pijl aangegeven (gericht op een blauw rondje - oude militaire vliegvelden). Ook FinowTower en Templin, twee andere PV-reuzen op vergelijkbare lokaties, zijn aangegeven.

Map: © TPC E-2B, DGMS UK, 1989 (1:500.000)

Solarhybrid doet niet meer mee...
Het park bij Neuhardenberg werd aanvankelijk samen met terrein eigenaar Airport Development A/S (basis in Kopenhagen, Denemarken) als een 150 MWp PV-centrale gepland door de befaamde projectontwikkelaar Solarhybrid AG, die al 8 reuzenprojecten op voormalige militaire vliegvelden in 2010 en 2011 op haar conto had staan met een gezamenlijke capaciteit van 218 MWp. Een van die PV-reuzen is het in twee fasen opgebouwde FinowTower project van 84,7 MWp, wat Polder PV al eerder heeft besproken. Helaas was, waarschijnlijk door een combinatie van het complete ramp beleid van Rößler en Röttgen, die de definitieve doodsteek voor grote projecten in Duitsland leek te gaan worden in het begin van 2012, het overname debâcle van de enorme Amerikaanse (CSP/PV) projecten portefeuille van het omgevallen Solar Millennium, en de miljoenen Euro's verslindende, riskante business waarin het bedrijf zich bewoog, teveel van het goede. Het bedrijf startte een insolventie procedure op 1 juni 2012. Uitkomst nog ongewis.

Complexe investeerders-taart
Toen moest dus rap een andere investeerder worden gevonden. Het werden er uiteindelijk, onder het "bewind" van projectontwikkelaar / leider ENFO AG, zelfs vier. En het totale, zeer complexe project gebied, werd opgeknipt in zelfs tien afzonderlijke delen (kaartje hier onder). Waarvan Enerparc AG de grootste "taartpunten" tot zich mocht nemen, 77 MWp verdeeld over vijf blokken (PV2 8 MWp, PV3 22 MWp, PV4 20 MWp, PV5 20 MWp, en PV9 7 MWp). MEP Asset Management GmbH mocht door subondernemer Thermovolt AG een fraai blok van 21 MWp vol laten bouwen (PV1). Dan was er nog een grillig gevormd stuk rond de westrand van de start/landingsbaan, 20 MWp (PV6) voor Ecos-energy GmbH die als systeembouwers PVbackoffice GmbH i.G. en LIMA Group GmbH inzette. Baysolar AG liet haar 20 MWp gedeelte (PV10) door subondernemers S Quadrat Renewables GmbH en Gräss Solartechnik GmbH & Co. KG uit de grond oprijzen. En dan zijn er nog wat schnabbels die door ENFO AG zelf na 1 oktober 2012 zullen worden gerealiseerd (die dus ook voor lagere Einspeise Vergütungen zullen gaan opteren): PV7 2 MWp, PV8 1 MWp, en het binnen het blok van PV9 ingesloten terrein voor PV11 met 4 MWp als sluitpost. Totaal voor ENFO dus 7 MWp. ENFO heeft haar hoofdzetel in het van het Karl May museum (Old Shatterhand & Winnetou!) bekende Radebeul in Sachsen.

^^^
Bouwplan van het mammoet project rond de landingsbaan van het vliegveld bij Neuhardenberg (dikke grijze balk, bijna horizontaal verlopend in het midden). In kleuren de verschillende secties van het project, de grijze segmentjes zouden na 30 september 2012 worden aangelegd (totaal 7 MWp).

Image © ENFO AG (this document)

Minstens 135 van de geplande 145 MWp moest eind september 2012 zijn opgeleverd en "technisch aansluitklaar", om nog voor de hogere Einspeise Vergütung van 15,7 Eurocent/kWh (20 jaar lang plus restant 2012 vanaf 1 oktober) te kunnen opteren. Al duurt het nog even voor de netaansluiting op orde is.

Het hele project is vrij ingewikkeld van structuur en organisatie, met talloze regionale en internationale spelers. Er moest het nodige aan munitie worden verwijderd uit de bodem, er zijn omvangrijke "restructurerings-maatregelen" voor de omliggende bossen doorgevoerd om beschaduwing te minimaliseren, er wordt nieuw bos geplant, en er moet nog voor het eind van het jaar een 7 kilometer lange spanningskabel naar de 110 kV hoogspannings-aansluiting, en een nieuw "Umspannwerk" worden aangelegd (netaansluiting voor eind 2012 voorzien, tot die tijd moeten de investeerders op hun eerste uitbetalingen voor de Einspeise Vergütungen wachten...).

Voorwaarde was, net als bij het FinowTower project, dat de bestaande start/landingsbaan intact zou blijven en voor recreatief luchtverkeer zou kunnen worden blijven gebruikt. Blijkbaar is dat geen enkel probleem, als rond die baan hele velden vol zonnepanelen staan. Dus alle potentiële studies die er in Nederland gedaan zouden kunnen gaan worden in die richting hoeven niet te worden uitgevoerd: Schiphol kan gewoon ook volgeplempt worden met zonnepanelen. Een beginnetje is er recent al gemaakt.

Ook zal het u niet verbazen dat er de nodige protesten zijn geweest tegen dit mammoet zonne-energie project, waaronder die van natuurbeschermingsorganisatie NABU die de slaapplaats van 600 dwergvleermuizen in gevaar gebracht zag worden door de plannen.

Dat alles lijkt juridisch allemaal beklonken te zijn, en ook vermeende problemen met "de vele nationaliteiten bij het benodigde personeel voor de opbouw van het geheel" lijkt verder niet tot vertraging geleid te hebben (het woord "racisme" schijnt in die discussie naar voren te zijn gekomen...). Het project is er gewoon - in recordtijd - gekomen en het grootste deel was eind september opgeleverd, en werd op 3 oktober met een ceremonie passend gevierd. Waarbij pers en omwonenden met bussen of vliegtuigjes het project van alle kanten konden bekijken, en uiteraard de nodige bobo's hele mooie woorden mochten verkondigen over het fraais.

^^^
De nieuwste Duitse gigant uit de lucht, westwaarts blikkend. Zeer duidelijk de landingsbaan rechts zichtbaar. Midden in beeld de blokken PV1 (21 MWp voor "MEP") en er direct achter het driehoekige stuk PV10 (20 MWp voor Baysolar). Direct rechts naast de landingsbaan delen van de enorme claim van Enerparc AG, aan het einde het onregelmatig gevormde stuk van 20 MWp voor ECOS. Rechts achteraan het water van de Kietzer See.

Image © Deutsche Presse Agentur (this website)

En nu de ruwe feiten van molochje numero zoveel:

	Projectnaam: Solarpark Neuhardenberg "Deutschlands größtes Solarprojekt".
	145 MWp totale projectgrootte, verdeeld over tien deel installaties.
	Projekt ontwikkeling en eindverantwoordelijke ENFO AG (Radebeul, Sachsen), in samenwerking met grondbezitter Airport Development A/S.
	Installaties verdeeld over vier investerende PV-bedrijven, het grootste deel (77 MWp, 53%) voor Enerparc AG.
	Meer dan 600.000 zonnestroom panelen geïnstalleerd, afkomstig van de bekende Chinese leveranciers LDK Solar, Yingli Solar, Trina Solar, Suntech, en Talesun (de laatste is vrij onbekend in NL, maar heeft in China ook al een 100 MWp project beleverd). En, als outsider, het Noorse REC, wat echter haar wafer/cel productie capaciteit tegenwoordig compleet in Singapore (Maleisië) heeft draaien... Op basis van het totale project vermogen en het opgegeven aantal panelen, is er gewerkt met een gemiddeld module vermogen van ongeveer 242 Wp.
	Omvormer en opbouw materialen en -constructies komen van verschillende, niet met name genoemde leveranciers.
	Totale oppervlakte PV-park 240 hectare. Dat betekent een pakkingsgraad van 604 kWp/hectare. Of een oppervlakte claim van 1,7 hectare per MWp. Op foto's is te zien dat zeker een deel van de modules is opgesteld op frames met vier rijen in landscape boven elkaar, wat een hoge power factor per oppervlakte eenheid zal geven. NB: de totale oppervlakte van het vliegveld areaal is 700 hectare.
	Record bouwtijd van 4 (homepage ENFO: 5) weken met talloze onderaannemers en ruim 1.700 monteurs (volgens Fakten document website ENFO, volgens persberichten zouden er zelfs tegen de 2.000 mensen zijn ingezet).
	Wettelijk vastgelegde vergoeding n.a.v. de nieuwste Novelle van het Erneuerbare Energien Gesetz: 15,7 Eurocent/kWh, 20 jaar lang. En, in theorie, als dit jaar nog een netaansluiting gerealiseerd kan worden, de resterende tijd in 2012.
	Netaansluiting gepland via 7 kilometer lange kabel naar het noordwestelijk van de lokatie gelegen Umspannwerk Metzdorf en het 110 kV net van EON.edis. In voorjaar aansluiting aangevraagd, in augustus aanwijzing netbeheerder verkregen, echter Umspannwerk bouw en kabel trekken kost drie maanden.
	Voorbereidingen hielden een complete, vlakdekkende sondering van de bodem in, het verwijderen van munitierestanten, afvoer van oude rommel, en het slopen van oude militaire installaties en gebouwen.
	Conversie van 35 hectare bos. Met wettelijk verplichte compensatie maatregelen ten bate van de bos-, soorten-, en biotoop bescherming.
	Vliegveld functie intact gehouden, inclusief de 2,4 kilometer lange start/landingsbaan.
	Er zou volgens een bericht eind 2011 280 miljoen Euro in het project worden gestoken. Dat zou zijn neergekomen op een all-in prijs van EUR 1,93/Wp.
	De stroom opbrengst zou "goed zijn voor 48.000 huishoudens". Uitgaande van 3.500 kWh/HH.jaar zou dat neerkomen op een volume van plm. 168 GWh/jaar. Waarbij er dus gerekend zou worden met een zeer hoge specifieke opbrengst van maar liefst 1.159 kWh/kWp.jaar (NB: in oost, dus "continentaal" Duitsland). Dus of de opgave is te optimistisch, of er wordt met een hoger verbruik per huishouden gerekend. Zie ook het volgende punt.
	In een artikel in MAZ wordt gesproken over inkomsten van 21 miljoen Euro per jaar aan Einspeise Vergütungen, bij een tarief van 15,7 Eurocent/kWh. Dat zou betekenen dat er per jaar 134 GWh zou worden geproduceerd. Uitgaande van 145 MWp zou dat kunnen betekenen dat er met een specifieke opbrengst van 924 kWh/kWp.jaar zou worden gerekend. Dat lijkt me beter te kloppen met de realiteit in Duitsland (zeker voor zo'n efficiënte grote installatie, waar elke kWh productie "telt").
	Het project is een vliegwiel voor verdere hernieuwbare energieplannen in de wijde omgeving. Het "Energiepark" moet daarbij aangevuld gaan worden met projecten in bioenergie, en logistieke operaties omvatten rond de houtverwerking en andere biomassa-stromen.
	In samenhang met dit project is er al op 25 augustus 2012 een Energiegenossenschaft Oderland-Energie eG in het leven geroepen die lokale initiatieven in de regio Märkisch-Oderland voor verdere stappen in de duurzame energie revolutie moet gaan ontwikkelen. De bevolking moet financieel kunnen participeren in die initiatieven. Als smaakmaker zal ENFO AG daartoe dit jaar nog drie PV installaties gaan realiseren op de daken van de basisschool en van twee kindercrêches in Neuhardenberg.

Tot besluit
De capaciteit van deze ene PV-centrale is al ongeveer even groot als er momenteel mogelijk in heel Nederland is geaccumuleerd aan zonnestroom installaties. Het is maar dat u het weet...

http://enfo.biz/ (uitgebreide project informatie op homepage ENFO AG)
Meer foto's van het project via Google

Netaansluiting nog niet op orde, park is opgeleverd (6 okt. 2012 in MAZ)
Project toelichting met fraaie luchtfoto (3 okt. 2012, Wirtschaft.t Online)
Vleermuizen zijn voer voor discussie volgens NABU (21 sep. 2012 in Märkische Allgemeine)
Projekten incl. Neuhardenberg dreigen in gevaar te komen door overheidsbeleid (9 mrt. 2012, MAZ)
Presentatie oorspronkelijke 150 MWp plan door Solarhybrid AG (15 dec. 2011, op DGAP.de)

8 oktober 2012. Grafische update PV-markt Duitsland tm. augustus 2012. Het leek me zéér toepasselijk om, vlak voor de in het onderstaande bericht aangekondigde "follow up" van "Here Comes The Sun" van vier jaar geleden, nog even voor u een grafische update te presenteren van de stand van zaken in Duitsland. Althans, als we van de politiek brisante data van het Bundesnetzagentur (BNA) moeten uitgaan. Er is steeds meer discussie over die cijfers, maar voorlopig ga ik van die "populaire" data uit, die voor iedereen van de BNA site zijn te downloaden.

Even het belangrijkste grafiekje, met voor de leut de "stand van zaken" in ons zielige landje (voor zover bekend) er ook weer op getoond. Dan weten we allemaal weer waarom die Power To The People aflevering van Tegenlicht vanavond zo nodig is. En waarom de handen uit de mouwen zullen moeten. Veel kijk plezier, zowel naar de special pagina op Polder PV, als naar de Tegenlicht aflevering om vijf voor negen vanavond!

Het geheel is op de aparte webpagina na te kijken:

PV-markt Duitsland in grafieken: update augustus 2012

7 oktober 2012. Na "Here Comes The Sun" komt "Here Comes Power To The People". Neen, ik doel daarbij niet op een nieuwe aflevering van het lijfblad van de Zonnestroom Producenten Vereniging. Maar op een vervolg op de in Nederland beroemd geworden, zeer stimulerende Tegenlicht uitzending "Here Comes The Sun" van Rob van Hattum (NB: alweer van 20 oktober 2008...). Waarin Hermann Scheer, de Godfather van de zonnestroom revolutie, terecht een hoofdrol kreeg. En die van lobby organisatie Eurosolar (waar Hermann Scheer voorzitter van is geweest, hij overleed helaas veel te vroeg op 14 oktober 2010, zie obituary) de Solar Prize 2009 (onderdeel "media") heeft gekregen in Berlijn.

Maandagavond 8 oktober om 20:55 een "logisch vervolg". Want de decentrale revolutie heeft ook in Nederland toegeslagen, al is het op geheel andere wijze dan in Duitsland is geschied (we hebben helaas nog steeds geen Erneuerbares Energien Gesetz of iets wat er ook maar in de verste verte op lijkt). Zwaar gefrustreerd door het jarenlange wanbeleid van Den Haag, hebben burgers inmiddels het heft zelf in handen genomen, en gaan gewoon in grote getalen duurzame stroom zelf opwekken, of zijn dat van plan. Waar het schip "strand" zien we vanzelf wel.

Maar de decentrale revolutie gaat uiteraard niet alleen over duurzame stroom, maar ook over tal van andere initiatieven. Zoals, zeer belangrijk, het kweken van eigen voedsel, het bouwen van eigen woningen (Transition Town movement), en ga zo maar door. Power To The People, is dan ook de goed gekozen (maar voor de hand liggende) titel geworden van VPRO's nieuwe Tegenlicht uitzending, op maandag 8 oktober 2012.

De onvermijdelijke boodschap: mensen zijn de machtige holdings, de ongrijpbare multinationals, de onzichtbare molochs, en de weifelachtige, wipkippende en bange politici kotsbeu. Ze willen hun zaakjes zo veel mogelijk eigenhandig proberen te regelen.

Polder PV is benieuwd of "Power To The People" ook het niveau van "Here Comes The Sun" zal gaan halen. Aan de knetterende energie en spontaniteit van de honderden "collectieven", duurzame organisaties e.d. zal het verder niet hebben gelegen.

Kijken, dus: maandag, of naar de herhaling op dinsdag om 9h55 (ook Nederland 2). Mevrouw Minnesma (Urgenda, Wijwillenzon.nl, etcetera) is ook weer van de partij...

http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2012-2013/power-to-the-people.html

Zie ook een verzameling decentrale pioniers, waaronder enkele energie coöperaties:
http://tegenlicht.vpro.nl/nieuws/energie/citizenergy/Pioniers.html

6 oktober 2012. Hoop lektuur weer, kan PPV toontje lager zingen. Polder PV is al sinds 2004 actief in het promoten van zonne-energie (met name zonnestroom), en levert de burgers in Nederland bijna dagelijks feiten en details over de meest decentrale energie revolutie van al, PV. Jarenlang is de website een roepende in een gitzwarte fossiele woestijn geweest waar het dat soort feiten betreft, die steeds vaker met eigen onderzoek boven tafel werden gebracht. En die vaak ook in grafische, hopelijk begrijpelijke vorm voor u op het wereldwijde web werden gepresenteerd. Gratis, tot op de dag van vandaag. Totdat ik u de rekening ga presenteren (grapje... ).

Intermezzo
Gelukkig is er de laatste tijd de nodige verandering in gekomen. De media worden - de nodige ongelukjes daargelaten - steeds beter, en komen met een groeiend aantal auteurs en specialisten met eigen, steeds professioneler geschreven stukken, interviews, achtergrond artikelen, enzovoorts. Dat is een goede zaak, want dan kan het particuliere initiatief Polder PV steeds verder terugtreden en in de anonimiteit van de historie verdwijnen. We hebben hier meer dan genoeg gepionierd, het is tijd voor anderen, het liefst professionals die kennis van zaken hebben, en bij voorkeur met een technische of juridische achtergrond (heeft er heel lang aan ontbroken!). Die met een blijvend (zeer) kritische blik op het werkterrein, het stokje over gaan nemen.

Dit is geen bericht van afscheid, maar het is een feit dat een mens fysiek onmogelijk de razendsnelle ontwikkelingen in alleen al de zonnestroom wereld op een decente wijze kan presenteren in de voor u bekende vorm op deze website. Ik ben hier full-time mee bezig, en nog heb ik het gevoel dat ik steeds meer achter de feiten loop aan te hollen. Ik moet dagelijks keuzes maken uit een verpletterende hoeveelheid nieuws, en zelfs als je uitsluitend nog aan "cherry-picking" doet, vallen er dagelijks bossen smakelijke kersen buiten de boot. So be it, je moet niet boven je stand gaan leven, anders ga je daar aan onderdoor.

Ergo: u zult het er mee moeten doen, meer is fysiek onmogelijk. Ik kan natuurlijk wel, zoals helaas te doen gebruikelijk, een website gaan optuigen die eindeloos persberichten en nieuwtjes herkauwt en ze in iets gewijzigde vorm weer op het net spuugt zonder ook maar een drol toe te voegen. Je ziet een verpletterend aantal sites die feitelijk niets anders zijn dan overschrijf machines "met een leuk plaatje erbij". Maar dat vind ik zo'n vreselijk zinloze bezigheid, dat hoeft u hier niet te verwachten. Als we hier iets presenteren, doen we het goed - maar dan zit je soms wel een dag aan een bericht te werken, ondertussen primaire bronnen checkend, getallen controlerend, en het geheel in context plaatsend. Dan maar kwaliteit, i.p.v. kwantiteit.

Polder PV gaat natuurlijk wel door, er is immers nog meer dan genoeg interessants te melden - met de geschetste beperkingen in gedachten houdend. En van meet af aan is deze website natuurlijk opgezet als een portal om de eigen productie resultaten te tonen, die onveranderlijk tot in groot detail tot u blijven worden gebracht. En ik zal u verklappen: dat is nog steeds allemaal edel handwerk, geholpen door de briljante, zijn tijd ver vooruit zijnde logging software van Henk Oldenkamp (OKE services) en Ron Hoekstra (iQue), en natuurlijk Excel.

Tot zover dit stukje zelfreflectie. Wat meer mensen zouden kunnen doen, is goed voor u!

Tijdschriften (jawel, ze bestaan nog, en gaan nog wel even mee...)
Twee van de professionele informatiebronnen die ik kort wil presenteren zijn het vak tijdschrift Solar Magazine van hoofdredacteur Edwin van Gastel, en het al lang in de markt opererende Energie+, tegenwoordig door hoofredacteur Jacques Kimman uitgebracht. De recentste exemplaren van beide magazines gleden gisteren in de brievenbus, en bevatten een keur aan zeer interessant materiaal wat voor lezers van Polder PV zonder meer lezenswaardig is. Met een groot aandeel voor de momenteel mogelijk populairste "optie" van allemaal: fotovoltaïsche opwekking van elektriciteit, en het begin van de decentrale revolutie die nu ook in Nederland een steeds vaster voet in de natte polderklei begint te krijgen.

Inhoud Energie+ 32(5) / okt. 2012. 32 pagina's.

Zo, dat was wel weer even genoeg reclame voor deze twee tijdschriften (neen, hiervoor is niets betaald, ze weten nog van niks... ).

* De in het artikel genoemde vrees dat de 30 miljoen Euro subsidie voor 2013 wel eens zou kunnen komen te vervallen is recentelijk inderdaad uitgekomen, al is de oppositie nog aan het proberen om de schade in te perken (resultaat ongewis, over de € 30 mln. werd in ieder geval niet meer gesproken).

http://www.energieplus.nl
http://www.solarmagazine.nl

4 oktober 2012. Subsidie en salderings-perikelen - the never ending story. Enkele staaltjes Nederlands wanbeleid, o.a. uit twee zogenaamde "incentive regimes" voor zonnestroom. Als ik een kunstgebit had, zou dat ding permanent op de vloer liggen...

(1) Van een ondernemer die de sprong in het diepe waagde, en geprezen mag worden door Verhagen, die bedrijven met zonnestroom wensen voor een hondenfooi van een paar Eurocent/kWh onder het absurde SDE 2012 regime als "zeer innovatief" heeft bestempeld:

"“De SDE+ 2012 is op 13 maart 2012 om 9:00 uur geopend”

“U hoort binnen drie maanden na het indienen van de aanvraag of de SDE-subsidie wordt toegekend.”

Nou mooi niet dus, nada noppes reactie, ook de helpdesk "mag" niks zeggen. Ik zit hier met een boer die 120 kWp wil neerleggen, af en toe drinken we een bakje koffie, meer kunnen we niet doen.

ZUCHT"

Afzender bekend bij Polder PV, eind augustus 2012

Overigens is de "reden" van al dat "gewacht" ook bekend, want "Brussel" moest eerst nog haar zegen geven voor de ondersteuning van "duurzame warmte" binnen de SDE + regeling, en zoals u weet kost dat allemaal veel tijd. Die "goedkeuring" is inmiddels binnen (documentatie op website Rijksoverheid / EL&I, let op de grote detail rijkdom van het document van de EU!), dus het "beschikkingen circus" van Agentschap NL kan van start gaan voor SDE 2012. Een gigantische sloot geld gaat naar die optie "warmte". Er mogen ook een paar schaam-miljoentjes (doekje-voor-het-bloeden) naar zonnestroom "voor innovatieve ondernemers die niet op een cent meer of minder willen kijken" (en sowieso aanspraak doen op andere potjes, anders is er niks rendabel te krijgen). Stand van zaken 17 september 2012: 564 aanvragen voor in totaal slechts 24 miljoen Euro, voor PV-projecten. Hernieuwbare warmte en warmtekrachtkoppeling (WKK), grotendeels uitsluitend door (zeer) grote bedrijven te exploiteren, claimt een staggering 2,7 miljard Euro... Decentrale revolutie: mijn grootje...

Er is inmiddels voor 3 miljoen Euro voor 86 PV-projecten "beschikt" door Agentschap NL. Onbekend is of bovengenoemde "afzender" daar bij zit.

(2) Van een Tweaker die kennis nam van het door de VVD/PvdA overboord gooien van de door de "Lentecoalitie" beloofde dertig miljoen Euro subsidie voor zonnepanelen in 2013:

"... ik heb zojuist de subsidie aanvraag ff ingeschoten, nu het nog kan. Ben benieuwd hoelang de doorlooptijd is hiervan."

swapevent op GoT, 3 okt. 2012

(3) Er wordt ook geklaagd over het feit dat mensen die pas heel laat subsidie hebben aangevraagd bij ANL veel rapper met een beschikking worden gezegend dan de vroege indieners die zich vanwege de server problemen bij ANL noodgedwongen hebben moeten wenden tot de meer "klassieke" aanvraag middelen van tante Pos, e-mail, fax, of zelfs de "personal delivery". Veel van die ongelukkige indieners wachten tot ze een ons wegen, met de winter al rap in aantocht...

(4) Nog steeds bereiken mij (al vele jaren lang) klachten en oeverloos gezeik over saldering van zonnestroom. Laatst nog wederom gesodemieter met een klant van netbeheerder Stedin, die inmiddels als "berucht" te boek staat in het wereldje. En die klanten niet als klanten lijkt te beschouwen, maar als lastposten die "kort" gehouden dienen te worden. Meters die prima functioneren zouden "vervangen" moeten worden, terwijl er geen enkele zinnige reden voor is te bedenken. Maar Stedin beweegt zich blijkbaar gaarne als een olifant in de bekende porseleinkast, de argeloze kleine decentrale opwekker [in spé] wordt vermalen onder de dikke poten.

Ach ja. NEEderland prutst gezwellig verder met compleet onserieuze en nooit daadkrachtige ondersteuning voor zonnestroom. Het is nooit anders geweest. Went u er maar aan. Of beter: doe uw ogen dicht, negeer de bende in Den Haag, hef het hypothetische zwaard jegens een ieder die uw zonnestroom wens dreigt te dwarsbomen, en onderneem zelf actie. Anders krijgt u er nog spijt van dat u nog niets heeft, en uw buren wel...

2 oktober 2012. Ook Ecofys kan zich af en toe vergissen ... zoals een veiling van boedel SMN laat zien. Zie ook "Nagekomen"!

Op de website van zonne-energie branche organisatie Holland Solar verscheen enige tijd geleden een Ecofys rapport geschreven voor Agentschap NL, wat een invulling is van rapportage verplichtingen aan het International Energy Agency. Het rapport luidt "National Survey Report of PV Power Applications in The Netherlands 2011". Als "issue date" wordt door de publicerende instantie, IEA-PVPS (de fotovoltaïsche tak van het International Energy Agency, waar ex-EZ minister van der Hoeven sinds 1 september 2011 de scepter zwaait) 7 augustus 2012 opgegeven. Het rapport zelf rept op de titelpagina echter van "June 2012", terwijl op alle 53 pagina's van het document bovenaan in de kantlijn zelfs "April 2012" staat geschreven. Het overzicht geeft een samenvatting van de ontwikkelingen in zonnestroom op de Nederlandse markt zoals Ecofys die blijkbaar ziet. Er worden oudere cijfers van het CBS gebruikt, die al eind juni 2012 op StatLine (database portal van CBS) licht werden gecorrigeerd, en ik heb nog wel meer commentaar op en opmerkingen over dat rapport*. Voor mijn laatste marktanalyses, zie data CertiQ, waar Ecofys vrijwel geen detail info over geeft, mijn CBS updates (beschouwend artikel en detail pagina), en een combinatie van beide "data sets" (vorige versies, zijn slechts licht gewijzigd), gepubliceerd op 9 juli 2012. Mijn artikelen en analyses of het al jaren gepubliceerde oudere werk op Polder PV worden in dat rapport in het geheel niet genoemd of geciteerd (lees: klaarblijkelijk "non-existent" voor het sinds het Econcern debâcle onder de Eneco holding opererende Ecofys). Maar daar gaat het mij nu even niet om.

* Een punt wil ik u hier niet onthouden: Ecofys stelt dat "typical values" voor de specifieke productie van zonnestroom in Nederland zou neerkomen op 850 kWh/kWp.jaar. Er wordt in het geheel niet gerept over de aan praktijksituaties getoetste hogere verwachtingen van instralings-specialist Siderea.nl, die al jaren voor "optimale" systemen uitgaat van (gemiddelde) waarden ver over de 900 kWh/kWp.jaar, tot 979 kWh/kWp.jaar in Noord Holland (referentie periode 2004-2009). En voor "suboptimale" installaties op waarden tussen 843 en 907 kWh/kWp.jaar (jaaroverzicht prognoses Siderea.nl).

Mijn aandacht werd getrokken door enkele opmerkelijke passages over een voormalig Nederlands bedrijf in het document, gezien historische en recente ontwikkelingen (mijn vetdruk):

The Module manufacturer Solar Modules holds it’s ground and focuses on new high efficiency technology for module manufacturing. (p. 24)

...

It appears that the equipment companies are more easily surviving the competition. Tempress, Smit Ovens, Solar Excel, Rimas are doing well. As well as Solar modules, that are targeting the market with higher efficiency modules. (p. 30)

...

The Netherlands are expected to play an important role in the supply of manufacturing machines. However, there are indications that production of PV modules is moving back to Europe as transport costs for these modules are very high compared to production costs. This opens new possibilities for the Netherlands as their track record on innovations in the field of modules is excellent. An example of this is the continuing good growing business of Solar Modules Nederland. (p. 52)

Citaten uit het Ecofys rapport gepubiceerd door IEA-PVPS (zie deze download pagina, onder National Survey Report NL).

In deze citaten wordt uitdrukkelijk Solar Modules Nederland B.V. (hierna: SMN) bedoeld, wat in het begin diverse andere namen heeft gehad, en wat door de heer van Laarhoven van (destijds) Ubbink Solar Modules na de verwikkelingen rond het instorten van de Econcern holding in het leven werd geroepen. Aanvankelijk werd er nog over "Jollysol B.V.", of "Solar Modules Limburg" gerept (zie artikel van 28 januari 2010 op PPV). De in mei 2010 operationeel wordende module fabriek stond in Kerkrade, de bedoeling was dat er later grootschalig zou worden doorgestart op het (Nederlandse deel van het) Avantis terrein. Van Laarhoven werd in Solar Magazine in 2010 (download hier pdf) geïnterviewd, waar hij stelde dat in dat jaar er 45 MWp aan modules zou worden geproduceerd, er 46 medewerkers zouden zijn door sterke groei, en dat er in 2011 mogelijk zelfs wel zo'n 70 à 80 MWp zou kunnen worden geproduceerd door SMN.

De ambities die in dat interview worden gepresenteerd zijn van "on-Nederlandse" klasse, maar gezien de kwaliteit van hun modules, beslist van een fundament voorzien. Er zouden cellen zijn ingezet van de producenten Sunrise (China), Photovoltech (België), en Solland Solar (NL). De twee laatsten zijn, zoals inmiddels bekend failliet (sluiting deuren in september 2012) dan wel uitverkocht aan een buitenlandse onderneming (de grootste cellen klant van voormalig Solland Solar, Pufin Group, waarvan nog steeds niet bekend is wat ze momenteel met de productie doen in de Avantis lokatie van dat bedrijf).

Het bedrijf van van Laarhoven werd als het ware een "proeftuin" voor een nieuw celconcept, waarbij o.a. gebruik werd gemaakt van metallisatie technieken van het Canadese bedrijf Day4 Energy, waarvan Polder PV al op Intersolar van 2008 een duidelijk voorbeeld heeft gefotografeerd (zie onder). Op de website van SMN zijn nog steeds beelden, en het Nederlandstalige datasheet van de 60-cels multikristallijne model modules van Day4 Energy te vinden (link). De intentie was om zonnepanelen "zonder subsidie" in de markt te gaan zetten.

^^^
Day4 Energy module gefotografeerd tijdens Intersolar 2008 in München. Let op het fijne metallisatie "grid" (mesh) wat toepassing van het tijdrovende en voor de zonnecellen riskante solderen grotendeels overbodig zou maken...

De "Q" geeft aan dat het Canadese bedrijf toen nog cellen van de grote Duitse cellen fabrikant Q-Cells betrok. Dat bedrijf is inmiddels na een voor Duitsland schokkende insolventie onderdeel geworden van de Koreaanse holding Hanwha Group.

Die "proeftuin" van SMN werd later al snel ingepalmd door het Alinement project van Gosse Boxhoorn en andere oudgedienden in de PV-maakindustrie in Nederland (o.a. Shell Solar, Solland Solar) die grootse plannen hebben voor een revolutionair totaal concept met diverse nieuwe technologische innovaties die de hele keten van wafer tot en met module zou moeten omvatten. Al in november 2010 werd een samenwerking tussen Day4 Energy, Alinement B.V. ("ABV"), en het Duitse, onder Meyer Burger vallende Roth & Rau aangekondigd in de vorm van een trilaterale overeenkomst, waarmee een geheel nieuw cel/module concept uit de grond gestampt moest gaan worden (persbericht 12 november 2010 op site R. & R.). Hierbij zouden hoogrendements hetero-junction cellen van Roth & Rau worden ingezet, die zouden worden gecombineerd met de metallisatie techniek van Day4 Energy, wat tot de productie van silicium modules met een hoge efficiëntie zou moeten leiden. Aanvankelijk was nog sprake van voortvarende plannen voor een 80 MW productie lokatie op het Avantis terrein die in het eerste kwartaal van 2012 in bedrijf had moeten gaan, later werden de plannen naar medio 2012 verzet. Onduidelijk is of er al iets is geschied, of dat de plannen alweer zijn uitgesteld. Er was zelfs al sprake van uitbreiding tot 500 MW, en globaal zelfs tot een spectaculaire 2,5 GW...

Medio juni 2011 volgde een bericht op de website van SMN, dat ze nauw gingen samenwerken met Day4 Energy, en dat er sprake was van technology transfer van het cel concept van de laatsten naar SMN (persbericht 14 juni 2011). Het leek er op dat SMN als een soort van "brug" ging functioneren tussen het Canadese bedrijf en Alinement en R. & R. Het was dan ook niet verbazingwekkend, dat Jac Hanssen zowel CEO bij SMN was (zie het geciteerde bericht), als bij Alinement zelf (zie homepage Alinement). Alinement had volgens enkele bronnen een meerderheidsaandeel in SMN.

Wat wel verbazingwekkend is, is dat in bovengenoemd persbericht van medio 2011 nog expliciet wordt geclaimd dat de productie capaciteit bij SMN slechts 25 MW zou zijn (die zou worden "opgewaardeerd" met de Day4 Energy upgrades), wat in het geheel niet rijmt met de productiecijfers die een jaar eerder in het artikel in Solar Magazine werden genoemd (70-80 MWp productie op een capaciteit van 25 MW???).

In een video clip op de website van Wijlimburg.nl is te zien dat een nieuw cel/module productie procedé werd uitgetest bij SMN. CEO Hansen vertelt dat met deze nieuwe productie techniek er geen busbars meer hoeven te worden ingezet, het zilver verbruik (duur!) wordt gereduceerd, de productie fors kan worden geautomatiseerd, en de kosten worden verminderd. In de clip is te zien dat de van Day4 Energy bekende "metallisatie meshes" met de hand op een module matrijs worden opgebracht. Mogelijk is dat een van de weinige handmatige handelingen die er nog aan te pas komen.

Op 8 maart 2012 verscheen een artikel van de bekende Paul van Gerven op Bits&Chips, waarin door de heer Boxhoorn werd gesproken van continuering van de plannen voor zowel The Silicon Mine (silicium fabriek op het voormalige Chemelot terrein in Geleen), als voor het Alinement project op het Avantis terrein bezuiden Heerlen. In dat korte artikel werd ook gerept van een drieploegen rooster voor module producent SMN (zie bericht B-C). De hoop werd uitgesproken op verbetering van de marktomstandigheden voor de lokale maakindustrie, omdat marktanalisten voor 2013 en 2014 een herstel van de marges hadden voorspeld.

Op de websites van Avantis European Science & Business Park en die van Alinement zelf zijn nog geen aankondigingen te vinden dat de ambitieuze PV-onderneming daadwerkelijk al fysieke stappen (bouwactiviteiten) heeft gezet voor een productie lokatie op het terrein tussen Heerlen en Aachen. Begin september verscheen een bericht dat Heerlen in navolging van Aachen de vestigings-regels voor het grensoverschrijdende Avantis business-park zou gaan versoepelen om meer bedrijvigheid te krijgen op het al lang vrij karig bezette grote terrein (Zuid Magazine van 8 september 2012).

SMN is niet meer
Wat er ook verder van diverse in het verleden gedane uitlatingen of data niet (meer) klopt, doet wat SMN betreft eigenlijk niet meer ter zake. De module producent uit Kerkrade ging namelijk op 29 mei 2012 ondanks alle mooie vooruitzichten en forse ambities, failliet, slechts twee jaar na de start van de productie in Kerkrade (link).

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Screenshot van © Faillissementen.com (zoeksleutel: "solar")

Op dezelfde dag werd daar op de site Wijlimburg.nl nog een artikel aan gewijd, waarbij verwezen werd naar een partner die in zwaar weer zou zijn geraakt (link). Daarbij werd niet vermeld om welke partner dat ging. Mogelijk wordt daarmee Roth & Rau bedoeld, wat in februari aankondigde dat ze fors verlies hadden geleden in 2011, eind 2012 significant in het personeelsbestand zouden gaan snijden, en een omvangrijke herstructurering zouden ondergaan (bericht PV-Magazine.com van 7 februari 2012).

Uitverkoop
Recent is er aan het verhaal nog een typisch vervolg gekomen, wat ons sterk doet denken aan de veelbesproken veiling van de hardware van het onfortuinlijke Helianthos (wat op het allerlaatste nippertje toch nog - voorlopig - werd gered door Swanborn van HyET). Want inmiddels zijn er nog wat restanten van de boedel van SMN te koop aangeboden door het veilinghuis BVA Auction dot com. De veiling vindt plaats van 5 tot 9 oktober 2012. Er is een kijkdag op vrijdag 5 oktober, van 10:00 uur tot 16:00 uur, in de productie lokatie van het failliete SMN aan de Klarenanstelerweg 6 in Kerkrade (Limburg). Het lijkt er op dat er slechts een "rest-inventaris" te koop is, en dat de geavanceerde module productie apparatuur op voorhand al door een gegadigde is afgenomen (onbekend wie dat is geweest). Een greep uit de hardware van interesse voor mogelijke hobbyisten in zonnestroom zaken (naast uiteraard het gebruikelijke "huishoudelijke" en kantoor inventaris spul, en hardware die voor de magazijnen zelf nodig was, zoals transport materieel). Onder het hoofdje "Voorraden" in de lijst met kavel categorieën:

^^^
Deel van foto van enkele met het fijne "metallisatie mesh" geprepareerde cellen, op dozen
met de naam van de technologie ontwikkelaar Day4 Energy, op de veilingsite van BVA.

Doodzonde weer dat al dit spul "in de ramsj" wordt uitverkocht. De "grote" zaken zijn al lang weg. Waarheen is nog niet duidelijk. Uit bovenstaande wordt in ieder geval wel zeer duidelijk dat de geciteerde claims van Ecofys in hun markt overzicht voor Nederland overboord kunnen: Solar Modules Nederland bestaat niet meer, al ruim twee maanden voordat het rapport door IEA werd gepubliceerd. De geclaimde "continuing good growing business" is zeer vroegtijdig aan een eind gekomen voor SMN. En de restanten van de boedel zijn straks óf verkocht, óf ze belanden mogelijk bij het grof vuil cq. de recycling.

Nagekomen (5 oktober 2012). Een van de contribuanten aan het Duurzame Energie forum van Tweakers.net (GoT) is een kijkje wezen nemen op de kijkdag en was zwaar teleurgesteld over het aanbod. Strekking: meeste module materiaal is restant, is kapot / werkt niet (doorgemeten met multimeter) of niet afgemaakt (kleine 6-cels modules, zonder glasplaat). M.a.w., deze veiling lijkt echt een restpartij van beslist niet meer gangbaar materiaal te betreffen, de interessante spullen zijn al voor de veiling verdwenen. Zie bericht van Petje72, en meer foto's van zijn bezoek (waarvoor trouwens dank, voor de info!). Let op de (stickers van de) Alpinsun Prisma modules van de Duitse partner JMS Solar, ook met de Day4 Energy metallisatie techniek.

Polder PV hoopt van harte dat Alinement alsnog rap van start kan gaan en met de intellectuele erfenis van de module productie techniek van Day4 Energy / Solar Modules Nederland een goede "doorstart" kan gaan maken. En dat de "marktomstandigheden" snel beter zullen gaan worden om het Avantis terrein van wat nieuwe bruisende zonnestroom-gerelateerde activiteiten te gaan voorzien.

Bericht faillissement SMN op Wijlimburg.nl (29 mei 2012)
https://www.bva-auctions.com/auction/index/6185 (site met veiling aanbod boedel SMN)

http://www.iea-pvps.org/index.php?id=93 ("National Reports" betreffende de ontwikkelingen van de zonnestroom markten - inclusief die van de "maakindustrie" - van bij IEA aangesloten landen)

1 oktober 2012. Tussenmeterstanden elektra en stadswarmte. In het vorige overzicht ontbrak nog een tale-telling figuur. De frequent door mij opgenomen tussenmeterstanden van de elektra en stadswarmte meters, die ik om de paar dagen check. Hier izzie:

Stadswarmte gebruik is behoorlijk gereduceerd (rood: hoge impact op nota's). Ons zonnestroom overschot (geel) is fors opgelopen, en het gele vlak onder de meterstand van vorig jaar (enkeltarief meter, dus maar een getal) gaan we nooit op tijd inlopen voordat de meteropnemer weer langs komt.

Dat gaat vast een gezellig gesprekje worden met de beste man (mogelijk een ingehuurde student, maar het kan ook een strenge meneer in paars/gele outfit gaan worden...).

Of de netbeheerder gaat idiote verbruiken schatten (ik waarschuw nu alvast: weet wat u doet, dat ga ik niet pikken...). Alles is mogelijk in dit bizarre land...

1 oktober 2012. Bovengemiddelde september 2012, met nog steeds productie overschot, en weer een mijlpaal... Na een mooie augustus volgde een beslist niet vervelende, zelfs aangename herfstmaand september. Het KNMI sprak van afgelopen maand als "zonnig en droog", met vrij weinig neerslag, maar wel - na een vrij warme start - gemiddeld genomen een iets lagere temperaratuur. Een ieder die zich een beetje in de materie van zonnestroom heeft verdiept, weet dat dit goed nieuws is voor hun te verwachten stroom productie. Want de alomtegenwoordige zonnepanelen met uit silicium bestaande cellen doen het prima bij lage temperaturen. Zon en fris, that's the way to go.

Het verbaast de insiders dan ook niet dat september - iets - bovengemiddeld "presteerde" in de historische reeksen, zoals de twee bekende, ververste plaatjes op Polder PV laten zien:

Voor deze 1,02 kWp deelgroep, lag de productie in september ruim 4% boven het langjarige gemiddelde (93 i.p.v. 89 kWh); sinds 2006 hadden we niet meer zo'n goede september maand gehad (zie fysieke productie cijfers in de tabel in de highlights sectie). Uiteraard zitten we wel in een flink "neerwaartse curve", maar dat had u kunnen weten als u zich in de seizoenen, en zonnestand had verdiept toen u (ook) besloot om een PV-systeem aan te schaffen. Dat zijn er nog steeds een hele hoop, er komen dagelijks meldingen van nieuwe plaatsingen binnen (zie o.a. deze waslijst op Polder PV).

Tevens doet Polder PV melding van een nieuwe mijlpaal: in september zijn we de 12 MWh productie grens gepasseerd:

We waren in het weekend van 15/16 september elders en hebben van die dagen dan ook geen metingen (zie fotoverslagen hier en hier...), maar de accumulerende meterstand opnames voor en na dat weekend laten onherroepelijk de doorbraak zien in het gemarkeerde gele vakje: De 12 MWh is "binnen". Dit alles met een in fasen opgebouwd relatief klein PV-systeem, waarvan de eerste paneeltjes in maart 2000 aan het net gingen.

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Ook in dit plaatje wordt duidelijk: de 12 MWh productie is voor elkaar...

Productie resultaten van deelsystemen in de PV-installatie van Polder PV, september 2012:

Alle modules, 1.336 Wp: 123,586 kWh = 92,5 kWh/kWp
4x 93 Wp ZZO: 33,629 kWh = 90,4 kWh/kWp
2x 108 Wp ZZO voor: 20,270 kWh = 93,8 kWh/kWp
4x 108 Wp ZZO achter: 39,364 kWh = 91,1 kWh/kWp
6x 108 Wp ZZO (2+4): 59,634 kWh = 92,0 kWh/kWp
1.020 Wp ZZO (4+2+4): 93,263 kWh = 91,4 kWh/kWp (zie grafieken)
2x 108 Wp Z: 20,428 kWh = 94,6 kWh/kWp
Kyocera 2x 50 Wp (geflasht 98,3 Wp) in serie, ZZW: 9,895 kWh = 100,7 kWh/kWp
Met de opbrengst voor de 1,02 kWp deelinstallatie komt september 2012 vanaf 2002 op de 4e plaats, na september 2003 (uitzonderlijk hoog scorend), 2005 en 2006. De productie ligt ruim 4% boven het langjarige gemiddelde voor dat deelsysteem.

De eerder al kort besproken 12 MWh mijlpaal is inmiddels gepasseerd, op naar de "13".

Alle jaren met accumulerende productie curves voor de oudste groep van 4 stuks 93 Wp modules in een diagram. September 2012 in groen weergegeven: een "bovengemiddelde" maar niet record curve. Wel opvallend was dat in de eerste helft van de maand het zeer zonnig was, later liep de accumulatie curve terug. We zijn in september vaak op vakantie geweest, dus lang niet van alle jaren zijn de gegevens bekend (geen monitoring). Voor interactieve grafieken voor zowel deze, als de iets minder oude 6x 108 Wp groep, zie de aparte pagina.

Energie- en water verbruik
De energie en water verbruikscijfers waren in september alweer zeer laag:

Elektra Nog steeds (!) 11 kilowattuur "negatief verbruik" op maand basis, ondanks inzet van de waterkoker en ander extra verbruik om van ons al forse stroom overschot proberen af te komen voor het eind van het jaar. We waren vier dagen niet thuis, dat heeft natuurlijk ook niet echt geholpen om het (in de zomer fors opgebouwde) zonnestroom overschot weg te werken. Geproduceerd is er in totaal (zie boven) bijna 124 kWh, er is dus 124-11 = 113 kWh verbruikt in eigen appartement (gemiddeld bijna 4 kWh/dag). 23 kWh daarvan ging "op" aan de - relatief energiezuinige - computer (nog exclusief randapparatuur). Marktwaarde van de opgewekte hoeveelheid zonnestroom deze maand, bij ons tot en met eind september geldige all-in (variabele) tarief van 22,16 cent/kWh: EUR 27,48.

Overschot Ondanks de beperkte "maatregelen", stond onze enkeltarief Ferrarismeter aan het begin van oktober 2012 nog 224 kWh onder de meterstand die in 2011 aan het eind van het jaar werd opgenomen. Polder PV verwacht niet dat het gaat lukken om dat helemaal "op" te krijgen, en de webmaster wacht met spanning de komst van de meteropnemer af...

Kookgas slechts 1,9 kubieke meter verbruikt, mede doordat we vier dagen weg waren, en de elektrische waterkoker gebruiken voor het bereiden van theewater. Bij de 66 cent/m³ die wij tm. eind september betaalden kostte het kookgas "verbruik" in september slechts EUR 1,24.

Stadswarmte (uitsluitend voor tapwater) slechts 0,169 GJ "uit de meter genomen". Dat kost met de tariefstelling tm. eind september (EUR 24,16/GJ) 4 Euro en acht cent.

Noot: alle energieprijzen worden per 1 oktober 2012 met 21 i.p.v. met 19% belast. Houdt daar rekening mee bij berekeningen van (vermeende) inkomsten uit zonnestroom productie!!! Voor informatie over hoe leveranciers met die situatie om moeten gaan, zie deze overheids-website. Zeker met energie nota's over langere periodes (meerdere tariefperiodes van een half jaar, deel van tweede half jaar 2012 in 19% BTW tarief, rest in 21% tarief), gaat hiermee een nieuwe serie complicaties in die het zelf proberen uit te rekenen van de nota tot een hel zal maken voor gemddelde Nederlanders (die er waarschijnlijk nooit aan zullen beginnen).

Water 2,0 kubieke meter drinkwater en plm. 500 liter regenwater (toiletspoeling). Kost geen drol. Bij het huidige drinkwater tarief van EUR 1,33/m³ kost die 2,0 kubieke meter ons 2,66 Euro.

Vervoer Treinreizen: 1x enkele reis Leiden-Barneveld en Amersfoort-Leiden met de fiets en 2 personen (lang weekend kamperen Veluwezoom). En 1x retour Leiden-Arnhem (idem, lang weekend verblijf op sjieke lokatie georganiseerd door vriend, bij Hoog-Keppel). Voor de rest alles met de fiets, geen auto gebruik.

Voor updates van de maandelijkse energie/water verbruiks-grafieken (tm. augustus 2012), zie onder elektra, kookgas, stadswarmte, en water (laatste gegevens volgen nog).

NAAR
INDEX
PAGINA

^
TOP

29 september 2012. Bundesnetzagentur bevestigt: Duitsland > 30 GWp zonnestroom capaciteit. Zoals eerder al gemeld versprak de nieuwe CDU minister van Milieu Peter Altmeier zich al dan niet bewust recent, dat er in augustus 2012 alweer 320 MWp bij geplaatst zou zijn in Duitsland. Het Bundesnetzagentur meldde gisteren dat het zelfs dik 329 MWp is geworden. Wat trouwens nog steeds naar tevredenheid zal zijn van Altmeier, die er in zag bevestigd wat velen al lang hebben gevreesd: dat het "tempo van de bijbouw" bij de oosterburen flink is afgezwakt, gezien de 543 MWp nieuwbouw in juli. Een "politiek gewild" doel, kun je gevoeglijk stellen. Dat zegt natuurlijk feitelijk nog niks over de overige maanden van het jaar, Duitsland zou Duitsland niet zijn als er niet alsnog "verrassingen" uit de mouw zouden kunnen worden getoverd.

Desalniettemin: 329 MWp in 31 dagen tijd (bijna 11 MWp/dag) is nog steeds een "respectabele" prestatie waar de domme 'ollanders bij blijven verbleken, ook al doen we hier met de bescheiden "middelen" die we hier hebben nog zo onze stinkende best.

Bijbouw augustus: 329,433 MWp, 12.856 nieuwe installaties, met een gemiddelde capaciteit van 25,6 kWp per stuk. Er zitten 26 (delen van) installaties bij van elk groter dan 1 MWp per stuk, met een gezamenlijke capaciteit van ruim 107 MWp. De grootste installatie, in 4 grote brokstukken opgevoerd in de Bundesnetzagentur data, is alweer een "monster in de deelstaat Brandenburg", Templin, met bijna 60 MWp schoon aan de haak. Dat is 39% meer capaciteit op een lokatie dan er in heel 2011 in Nederland is bijgekomen (43,1 MWp)...

Van 1 januari tot en met 31 augustus 2012 staat er nu voor Duitsland een voorlopige, nog door het agentschap op correctheid te controleren nieuw volume genoteerd van 5.246 MWp. Pakweg een factor 35 maal het totale geaccumuleerde volume in Nederland. Nog ruim 2,3 GWp te gaan om het record van vorig jaar te proberen te breken...

In ieder geval kan de zoveelste vlag uit voor de Duitsers. "Het" staat nu ook op het elektronische papier vermeld: Duitsland heeft meer dan 30 Gigawattpiek vermogen aan zonnestroom installaties op haar grondgebied staan, eind augustus van het Jaar des Heeren 2012.

^^^
Screendump van DE statistiek pagina voor zonnestroom capaciteits-uitbouw in Duitsland.
Het onweerlegbare bewijs is hier geleverd, ook al gaat het nog om voorlopige cijfers:
Duitsland heeft eind augustus 2012 meer dan 30 GWp aan zonnestroom vermogen gerealiseerd...

Ik kan niet genoeg benadrukken, dat alleen dat al een fenomenale prestatie is, en altijd zal blijven. Waar wij uitsluitend need'rig voor in het stof zullen moeten blijven kruipen, en gal en azijn daarover zullen moeten inslikken. Wat u daar ook van vindt. Let wel: bovenop 30 GW aan gerealiseerde windturbine capaciteit en het nodige aan ander hernieuwbaar spul zoals 155.000 pelletkachels (eind 2011), 132 TWh warmte productie uit biomassa installaties (NB: waarvan 51% bij huishoudens...), dik 15 miljoen vierkante meter zonnecollector oppervlakte, en ga zo maar door (zie detail data 2011). Oh ja: en dat alles zonder een significante bijdrage van "slimme" meters - die daarvoor dan ook helemaal niet nodig waren...

Een grafische update voor het zonnestroom gebeuren bij de Duitsers staat in ieder geval al gepland in huize Polder PV...

Statistiek pagina Bundesnetzagentur

27 september 2012. Brussel wil ook een beetje groot worden in zonnestroom - 1,2 MWp TIR-project aan het net. Ik blijf het byzonder vinden dat de trekker van het momenteel grootste PV-project in Brussel nog steeds geen website lijkt te hebben. Ik heb gezocht, maar niks gevonden. Project ontwikkelaar "Blue Lines" uit Sint-Lambrechts-Woluwe mag wat dat betreft wel als een byzonder bedrijf worden bestempeld. Gelukkig zijn er "media", en daar in werd gecommuniceerd dat de ontwikkelaar hun al eerder op Polder PV aangekondigde project op drie hallen van het TIR opslag centrum aan de Havenlaan in het havengebied van Brussel officieel heeft laten openen, op dinsdag 25 september 2012. Uiteraard, in het "hart van de Europese Unie", vergezeld van de benodigde bobo's. Mevrouw Brigitte Grouwels, de Brusselse minister "bevoegd voor de Haven van Brussel" (op de website van de Haven als "voogdijminister" opgevoerd), lid van CD&V (Vlaamse christen-democratische partij) mocht de officiële opening doen. Er werd niet gemeld wat zij deed met de sleutel van wat een kast vol vermogens-elektronica lijkt op gepubliceerde foto's. Opmerkelijk is het citaat uit haar mond "Met het grootste zonnepaneel van Brussel draagt de haven haar steentje bij tot het halen van die [13% energie verbruik België in 2020 duurzaam] doelstelling" (Editie Pajot site). Een zonnepaneel van ruim een MWp, poeh poeh...

Verder waren natuurlijk een bestuurder van Blue Lines (de heer Jean-Claude Doesburg), de voorzitter van de vooral als importeur van bouwmaterialen bekende, Nederland als belangrijkste handelspartner hebbende Haven van Brussel (Benoit Hellings), en twee ambtenaren van de haven autoriteiten aanwezig om het geheel luister bij te zetten. Gerept wordt van de "grootste installatie van dit type in stedelijke omgeving in België". Tevens de eerste waarvoor het initiatief werd genomen door "een Brusselse overheid". Wat dat eerste betreft: klaarblijkelijk wordt er niet van uitgegaan dat de vier lokaties van het reusachtige (40 MW) Katoen Natie project (2x Kallo/Beveren-Waas, Gent, en Genk), en andere grote projecten in het hart van het havengebied van Antwerpen (deels ook van Katoen Natie, maar bekijk ook eens deze reuzenprojecten van Ikaros bij Molenbergnatie...) en elders niet als "stedelijk gebied" zouden mogen worden gekwalificeerd. Maar dat terzijde: elk groot project zoekt naar "superlatieven" om zichzelf bij de presentatie extra in the picture te zetten. Onschuldig volksvermaeck, dus.

^^^
Minister Grouwels trots voor de multikristallijne zonnepanelen op
"haar" TIR dak. Op de achtergrond de noordelijk van de installatie
gesitueerde gothische Kerk van Onze-Lieve-Vrouw-Van-Laken.

Foto © Brigitte Grouwels (verkleind van ex. op Edite Pajot site,
op originele pagina van Grouwels staat een klein exemplaar).
Foto lijkt enigszins te zijn bewerkt (halo rond gestalte).

Over naar de harde feiten, want daar draait het om bij Polder PV:

Brussel in Belgisch perspectief
Een ding kan in ieder geval duidelijk worden gesteld met de indienstneming van deze grote PV-installatie. Brussel, wat altijd ver onderaan bungelde met de capaciteit groei, een dwerg vergeleken bij Wallonië, en, vooral bij het gigantisch veel grotere volume wat Vlaanderen er sinds 2006 bij heeft gegooid, kan eindelijk een wat groter stapje voorwaarts maken.

^^^
Impressie van het TIR complex (hier "Centre Tir Marchandise" gedoopt) volgens
Bing Maps (nog zonder zonnepanelen). Nog ruimte genoeg op deze lokatie voor flinke
uitbreidingen, zowel op daken, als op de grond...

De Brusselse regulator Brugel publiceerde in hun laatste overzicht (status 28 juni 2012) een accumulatie van ruim 6,9 MW aan zonnestroom vermogen, verdeeld over 2.074 gecertificeerde PV-installaties met een gemiddeld systeem vermogen van zo'n 3,3 kW (nog niet duidelijk is of dat AC dan wel DC generator vermogen betreft). In 2010 waren die getallen nog ruim 5,9 MWp en 1.872 installaties (Brugel jaarverslag 2010, pdf). Als we er van uitgaan dat ook de cijfers voor 2011 "DC" capaciteit betreffen [dus in "MWp"], zou met de indienstname van het TIR project in het Brussels Gewest in een keer het volume met dik 17% toenemen tot 8,1 MWp. Met daarbij natuurlijk wel in gedachten houdend: wie nog weinig heeft, kan procentueel bezien hard groeien als er opeens een forse capaciteit bij komt.

En daar blijft het niet bij, natuurlijk. Er ligt ook al een installatie van 720 kWp (opgave Ikaros Solar, in het Franstalige persbericht wordt gesproken van "705 kWc", wat mogelijk het AC vermogen betreft) op het platte dak van Euroveiling (snijbloemen e.d.) in Neder-Over-Heembeek in het noorden van het Brussels Gewest (bijna vlakke plaatsing van 2.520 modules in Nieuwsblad.be, 20 maart 2012).

Ook zou het Audi concern op haar productie lokatie in de Brusselse gemeente Vorst/Forest (ZW Brussel) een PV-installatie willen plaatsen, naar analogie van het grote PV-systeem in het Duitse Neckarsulm (bericht Energeia van 3 mei 2012). Of de ambities van het Brussels Gewest waar gemaakt zullen gaan worden (streven 63 GWh "groene" stroom in 2020) moeten we nog zien, waar het nieuwe capaciteit aan zonnepanelen betreft. Volgens Brugel waren er nog maar 28 "dossiers" voor nieuwe projecten binnengekomen in het eerste kwartaal van dit jaar. Het kan natuurlijk desondanks wel hard gaan, als een deel van die dossiers joekels van PV-systemen betreft, zoals de 1,2 MWp installatie op het TIR complex...

Sinds halverwege 2011 is er weliswaar door een ingreep van het Zwitserse parlement meer "lucht" in die lijst gekomen (meer geld, snellere goedkeuring PV-projecten). Maar in de status lijst van 26 september 2012 staan maar liefst 26.873 aanmeldingen vermeld. En voor nog maar 6.374 installaties zou er een toezegging (beschikking) voor een KEV vergoeding zijn gedaan.

Marktdata
Het laatste markt overzicht van Swiss Solar, van maart 2012, bevat schattingen van de volgende nationale data:

(1) Nieuwbouw van ongeveer 100 MWp in 2011 (NL: ruim 43 MWp).

(2) Accumulatie van 210 MWp aan het eind van datzelfde jaar (NB: Nederland zat toen slechts op ruim 132 MWp, met een ruim twee maal zo grote bevolking, 16,7 vs. 7,9 miljoen inwoners, en veel meer dak ruimte cq. toegankelijk land ter beschikking). Het zou gaan om ruim 10.000 installaties (waarbij de aller kleinste systeempjes niet worden mee gerekend). Het aantal installaties in Nederland is, ondanks claims van Enexis, NIET bekend, omdat heel veel mensen (zeker die met kleine installaties van een paar paneeltjes, enkele tienduizenden) zich nooit "aanmelden" bij de bekende site.

(3) Er zou nog een vermogen van 530 MW in de pijplijn staan vermeld wat aanspraak zal gaan maken op de KEV subsidie. Daarbij komt ook nog dat volgens het Swiss Solar plan "20% PV tot 2025" er in dat jaar een opgesteld vermogen van ongeveer 12 GWp zou moeten worden gehaald. Het "Nationaal Plan Zonnestroom" gepubliceerd door KEMA rept slechts van een totaal niet ambitieuze 4 GWp voor 2020 in Nederland (de vraag is of we zelfs in de buurt gaan komen in het huidige tempo) ...

(4) Niet in de opsomming, maar beslist noemenswaardig, is de eind februari 2012 opgeleverde grootste PV-installatie van Zwitserland. Het 4,2 MWp / 48.000 m² grote PV project van energiebedrijf SIG (Industrielle Werke Genf), op de daken van het beurscomplex Palexpo in Genève. Daar zijn 14.892 - hoogstwaarschijnlijk Chinese - modules door het Belgische bedrijf Derbigum in landscape op de daken gemonteerd. Voor fraaie foto zie de homepage van de Zwitserse dochter.

De Lust in Solarstrom zit er dus goed in, in die prachtige berg natie.

Handen uit de mouwen
Van de altijd met de meest waanzinnige links komende Paul Cohn kreeg ik weer eens een mooie toegeworpen. Het betreft het - volgens eigen zeggen - grootste dakgeïntegreerde project van Zwitserland, tevens het op een-na-grootste PV-projekt. En een van de "uitvoerders" blijkt Greenpeace Schweiz te zijn. Die lieden worden nogal eens weg gezet als "geiteharenwollensokken types", "werkschuw tuig", en noem de volslagen belachelijke (en totaal misplaatste) karakteriseringen maar op. De mensen die dat soort bullsh*t uit hun mond laten vallen moeten maar eens gaan meehelpen daar, in het Alpenland. Want dat linkse "tuig" doet wat ze zeggen, en zeggen wat ze doen, om de vlijtige heer Cohn maar weer eens te parafraseren. In tegenstelling tot de huilende meute in Den Haag, waar tot nu toe vrijwel uitsluitend "Green Speak" uit is gekomen, en oh zo bitter weinig daadkracht.

25 medewerkers van Greenpeace Schweiz hebben sinds de bouwstart op 20 augustus jl. de Schweisstropfen van het gezicht moeten vegen om, met in totaal zo'n dertig man per dag, elf-dui-zend-en-ne-gen-hon-derd multikristallijne modules op het dak van de 320 meter lange en 78 meter brede "Hal B" van de voormalige Aargauer Stahlwerks Ferrowohlen (staalverwerkend bedrijf) in Wohlen (Aargau, westelijk van Zürich, Zwitserland) te krijgen en te bevestigen. Dat complex aan de Industriestrasse, gebouwd in 1994, is nog steeds in beheer van de firma Ferrowohlen AG. Het gebouw heeft twee zeer zwak hellende dakhelften (materiaal: "Dachblech"), het zonder meer grootste schuin afhellend richting zuid-zuid-oost (voor duidelijke foto van het gebouw profiel, zie dit artikel van 5 maart 2012 in de Aargauer Zeitung). Men heeft echter niet gekozen voor een "zuid" plaatsing van de zonnepanelen, maar voor een steeds meer voorkomende "Ost-West" opstelling, zoals uit de foto in het Greenpeace bericht blijkt.

^^^
Mooi vergezicht over de in aanbouw zijnde installatie met
zeer duidelijk twee tegenover elkaar opgestelde rijen
(oost-west) multikristallijne zonnepanelen.

Foto © Greenpeace / Linda Mullan (this link)

Van dunnelaag naar kristallijn
Aanvankelijk was de bedoeling dat het enorme, klaarblijkelijk lekkende oude dak zou worden afgedicht en dat er een dunnelaag installatie op zou worden geplaatst, met "Dünnschichtmodule ... die auf Produktionsanlagen der Schweizer Firma Oerlikon Solar hergestellt werden" (volgens het artikel in de Aargauer Zeitung). Echter, de foto van Greenpeace toont "kristalhelder" een enorme oost-west installatie bestaande uit multikristallijne panelen. Er lijkt dus een forse wijziging in de oorspronkelijke plannen te zijn gekomen (heb ik ook een reactie over geplaatst op de Greenpeace pagina, en een e-mail gestuurd). De installatie zou een oppervlakte hebben (of: "bezetten") van 25.000 vierkante meter. De installatie zou eind deze maand nog aan het net moeten worden gekoppeld (vermoedelijk om nog de KEV vergoeding geldig tot oktober te kunnen claimen). En zou voor het eind van het jaar definitief moeten worden opgeleverd.

In ieder geval was er oorspronkelijk een 1,75 MWp installatie gepland, "de grootste in het Duitstalige deel van Zwitserland". Er was aanvankelijk sprake van 13.400 dunnelaag modules, waarvoor de al in 1985 in het leven geroepen (voorloper van de) project ontwikkelaar ADEV Solarstrom AG uit Liestal een slordige 4,66 miljoen CHF (3,85 mln Euro) zou betalen (dit kan later zijn gewijzigd, zie verder). Op basis van die eerste plannen zou er dus voor een grote 1,75 MWp installatie een zeer forse 2,2 EUR/Wp moeten worden betaald in 2012, mogelijk de reden dat er naar een alternatief is gezocht (dat bedrag is in Nederland zelfs te hoog voor veel particuliere installaties). Nota bene: de voorloper van ADEV werd beschreven als een "Genossenschaft für dezentrale Energieproduktion". So much for de "innovatieve decentrale business-modellen" met zonnestroom zoals in Nederland tegenwoordig zo'n beetje van alle kerktorens worden geschreeuwd. In Zwitserland zijn ze al meer dan een kwart eeuw oud...

Het dak-geïntegreerde oost-west installatie concept is ontwikkeld in samenwerking met PV-systeem ontwikkelaar Solventure AG uit Wettingen.

^^^
Foto van de enorme hal (links) waarop de PV-installatie is-wordt aangebracht. Duidelijk is te
zien dat het een zeer zwakke hellingshoek heeft en bijna als een "plat dak" kan worden gezien,
licht hellend op ZZO. In het nieuwe, blauwe gebouw met wit dak rechts komen twee firma's die
in de metaalbewerking actief zijn.

Over stroomopbrengsten enzovoorts
De verwachte stroom opbrengst van de uiteindelijk te realiseren installatie zou 2,5 miljoen kWh bedragen (volgens Greenpeace). Als er geen wijziging in de plannen zou zijn gekomen (GP noemt helaas geen systeem vermogen*), zou bij 1,75 MWp er een specifieke opbrengst worden gehaald van 1.429 kWh/kWp.jaar. Dat is zelfs voor Zwitserland "bij zuid plaatsing" veel te hoog, dus ik vermoed dat vanwege wijziging van plannen (dunnelaag >> multikristallijn bij "ongeveer oost-west plaatsing") er een veel hogere capaciteit is geplaatst dan genoemde 1,75 MWp.

Update: op 27 september werden foto's bijgeplaatst met een korte mededeling: systeemgrootte 2,8 MWp. Zie ook verder toegevoegde opmerkingen in rood:

Het gaat om modules met 60 cellen volgens de Greenpeace foto. Zouden we uitgaan van, bijvoorbeeld, standaard 250 Wp modules van Yingli Solar (link) zou bij genoemd aantal van 11.900 zonnepanelen er een vermogen van zelfs bijna 3 MWp (zie boven: behoorlijk goed gegokt, het was 2,8 MWp) aangelegd kunnen zijn/worden. In het oorspronkelijke artikel, waarbij nog van 1,75 MWp "dunnelaag" modules werd gesproken, werd een productie van 1,6 GWh geprognosticeerd. Dat zou betekenen dat er met een specifieke opbrengst van 914 kWh/kWp.jaar zou worden gerekend. Als we dat transponeren op de uiteindelijke installatiegrootte van 3 MWp zou er op deze lokatie mogelijk zo'n 2,74 GWh worden geproduceerd per jaar, wat het stroom verbruik van zo'n 783 huishoudens (à 3.500 kWh/jaar) zou kunnen compenseren. Greenpeace rekent in hun artikel echter met een stroom opbrengst van 2,5 GWh/jaar en 700 huishoudens, waarbij wordt geclaimd dat het stroomverbruik van 10% van de huishoudens in Wohlen zou kunnen worden gedekt. Er zouden zo'n 15.000 inwoners zijn in de gemeente, dus alleen deze installatie zal sowieso een hoge impact hebben op de stroom huishouding ter plekke.

Met de door Greenpeace opgegeven capaciteit van 2,8 MWp betekent dit: een verwachte specifieke opbrengst van 893 kWh/kWp.jaar voor het Ost-West systeem. Op basis van 11.900 panelen en 2,8 MWp is er dus gebruik gemaakt van een multikristallijn 60-cels paneel van 235 Wattpiek (indien foto's representatief zijn voor alle gebruikte modules, 235 Wp is een gangbaar paneel vermogen in de PV-markt). Er wordt gerekend met een gemiddeld verbruik van 3.571 kWh/huishouden.jaar.

Rekening houdend met de te verwachten levensduur, rekent ADEV met een "kost"prijs ("Stromgestehungskosten") van 31 Rappen per kWh voor deze grote installatie. Dat zou neerkomen op 26 Eurocent/kWh. Dat lijkt nogal "ruim gerekend" (lees: zeer conservatief). Onbekend is op welke wijze dat bedrag tot stand is gekomen.

"Participatie" mogelijk - invulling onbekend
De installatie is uiteraard voor de "KEV" subsidie aangemeld, maar die schijnt nog niet te zijn toegekend. Tot het moment van toekenning zal de stroomopwek als "Ökostrom" op de markt worden verkocht. Daarbij wordt de suggestie gewekt dat inwoners van Wohlen middels een "groenstroom" contract met vinkje "Solarstrom" alvast indirect zouden kunnen "participeren" in deze reuzen installatie binnen de eigen gemeente grenzen. Of ze dat daadwerkelijk zullen gaan doen, tegen een hoge meerprijs in een land wat stijf staat van de goedkope hydropower en nukestroom (aandeel in stroomopwek in Zwitserland, 2011 54%, naast een hoog aandeel van 41% aan atoomstroom!) valt nog te bezien. ADEV suggereerde zelfs dat, middels een "Kapitalerhöhung" voor de onderneming, mensen indirect zelfs zouden kunnen participeren in het PV-project. Onbekend is of mensen en/of speculanten om die redenen geld in het bedrijf hebben gestoken. Maar geproduceerd zal er natuurlijk beslist gaan worden, door deze grote installatie.

https://twitter.com/deWindvogel/status/251295621342973952

Zonnestroom ondersteuning info pagina Swiss Solar
Status lijst aanmeldingen PV-installaties Zwitserland
KEV vergoedingen per staffel en per startdatum, voor PV-installaties gebouwd vanaf 1 januari 2010
Meer informatie bij Bundesamt für Energie
De Zwitserse zonnestroom branche in getallen (status: maart 2012)

Verlaging KEV per 1 januari 2011 (artikel PPV van 15 december 2010)

Grootste PV-installatie in Zwitserland - beurs in Genève (artikel EE-News.ch, 14 aug. 2012)

Installatie Wohlen:
Artikel van Greenpeace over installatie in Wohlen (25 september 2012, met foto update dd. 27 sep. 2012)
Artikel over installatie in Wohlen - nog gepland als dunnelaag systeem, bij ADEV (13 maart 2012)
Artikel over installatie in Wohlen in Aargauer Zeitung (9 maart 2012)
Artikel over plannen PV-installatie in Wohlen in Aargauer Zeitung (5 maart 2012)
Google Map lokatie van het gebouw in Wohlen (het grote gebouw met volledig "wit" dak. NB: op een overzicht is te zien dat de gemeentegrens dwars door het gebouw loopt, de westelijke helft ligt op het grondgebied van de gemeente Villmergen)
Bing Map lokatie (scherpere foto)


zontwikkelingen "oud"	links	PV-systeem	basics	grafieken graphs	huurwoningen	nieuws	index

Nieuws P.V. pagina 98

Voor belangrijke "highlights" voor ons PV-systeem, zie pagina nieuws_PVJSS22.htm