Tariefcomponenten elektriciteit Nederland ontrafeld inclusief evolutie

Introductie
Op deze pagina in de sectie financiën het langverwachte vervolg op mijn al jaren op Polder PV staande, en af en toe van een forse update voorziene pagina over de stroomtarief componenten en de energiebelastingen. Polder PV is immers primair een zonnestroom site, vandaar dat elektra een dominante rol blijft spelen. Maar er is natuurlijk meer onder de zon, waaronder gas. Al is ook dat weer rap aan het veranderen, vanwege de politieke turmoil rond gasbevings-gevoelig Groningen. De energietransitie zal beslist niet met een fluwelen evolutie gepaard gaan. Schokken kunt u zowel in de politieke besluitvorming, als in de daarmee gepaard gaande "tarieven chaos" terugzien. Eind 2015 werd er "eventjes" een belastingschuif doorheen gejast, en sinds 1 januari 2016 is daarmee in een klap de salderingswaarde van zonnestroom met 2 en een halve cent per kWh een kopje kleiner gemaakt. Zomaar "een voorbeeld" van de paniek in Den Haag.

Op deze pagina vindt u alle relevante tarieven voor de stroomnota. Voor gas heb ik al een aparte pagina klaarstaan, die moet nog worden bijgewerkt.

Ik heb aanvankelijk voor een range aan verbruiken de uiteindelijke financiële impact voor de jaarlijkse kosten op een rijtje gezet, gebaseerd op de werkelijke opbouw van de prijs van een kilowattuur (alleen variabele kosten of ook met de naar het kWh verbruik toegerekende vaste kosten op jaarbasis). En laat op deze pagina diverse variaties op het thema zien, afhankelijk van het aspect wat ik wil benadrukken. Fouten zijn natuurlijk voorbehouden, maar PPV heeft behoorlijk veel werk gemaakt van de spreadsheets die de basis vormen voor de grafieken op deze pagina.

Ter leeringh ende vermaeck, en natuurlijk: uitsluitend harde uitgangsdata zoals op deze pagina getoond kunnen de werkelijk gerealiseerde prijsontwikkelingen laten zien. Polder PV doet geen buitennissige, opgeklopte dan wel compleet uit de duim gezogen uitspraken over de extreem ongewisse (nabije) toekomst. En oppert dus al helemaal niet absurd speculatieve toekomstige prijsontwikkeling met totaal verkeerde uitgangspunten die aan de basis staan van zoveel "terugverdientijd berekeningen", die bij Polder PV geschaard worden onder het koosnaampje "teeveetee'tjes". Die bijna allemaal op drijfzand berusten in ons land. Want bijna niemand kent de tarieven, de diverse deelcomponenten, of de politiek hoogst "gevoelige", af en toe flink misbruikte posten (zoals de energiebelasting op verbruikskosten, of de teruggavepost energiebelasting) van de komende jaren.

Talloze partijen, ook binnen de PV sector, refereren aan aantoonbaar onjuiste tarief omstandigheden, blijven maar reppen over minimaal 7% (of nog veel hogere) stijging van de stroomprijs per jaar (waar echt geen moer van klopt, de basis is een compleet verkeerd begrepen CBS tabel), en/of begrijpen niet hoe energietarieven in elkaar steken. Het is echt nodig om te snappen wat er staat, en bijvoorbeeld van wezenlijk belang als je een terugverdientijd berekening voor je zonnestroomsysteem zou willen optuigen. Of het effect van energiebesparings-maatregelen zou willen proberen te becijferen. Want uit die berekeningen dienen alle niet-beïnvloedbare "vaste posten" op uw energienota rücksichtslos te worden weggestreept. Ze hebben geen enkele invloed op energiebesparing noch op decentrale opwek door uzelf. Tenzij er een wijziging in de "capaciteit" van uw aansluiting mee gepaard zou gaan. Dat gebeurt echter zelden, eigenlijk uitsluitend bij mensen die moedig definitief fysiek afscheid van hun gasaansluiting hebben genomen en overschakelen op, bijvoorbeeld, een warmtepomp systeem en dus "all-electric" gaan. Daarbij kan de gasaansluiting "overboord" (lees: alle "vastrechten voor gas" komen te vervallen, mits ordentelijk afgemeld). Daartegenover kan komen te staan dat de elektra aansluiting mogelijk moet worden verzwaard. En dat kan weer een pijnlijke, jaarlijks terugkerende verrassing opleveren bij het beruchte, per 1 januari 2009 ingevoerde capaciteitstarief bij de netbeheerder...

(a) Energiebelasting op elektriciteitsverbruik (status eindejaars persbericht Min. Fin. 2015)

Let op!
Voor een veel gedetailleerder en verder in de tijd terug gaand overzicht van alle energie belasting tarieven voor elektra en gas, zie de aparte pagina in de sectie "Financiën". Onderstaande grafieken zijn gemaakt met de door het Ministerie van Financiën in de "eindejaars persberichten" gepubliceerde tariefstellingen. En bevatten de meestal het hele kalenderjaar geldende tarieven voor de hoogte van de EB. De gedetailleerdere historische CBS Statline overzichten omvatten ook tussentijdse wijzigingen, en oudere tariefstellingen!

Een van de voor veel mensen steeds meer schuim op de lippen brengende variabele posten op de elektriciteitsnota (reeds jaren aanzienlijk hoger dan de pure "leveringskosten" vanwege de "compensatie" voor de invoering van het capaciteitstarief per 1 januari 2009, rode stippellijn) is de beruchte energiebelasting (EB) per kilowattuur. Die wordt hier getoond exclusief btw volgens opgave van het Ministerie van Financiën (op uw nota komt er nog eens sinds 1 okt. 2012 21% btw overheen, daarvoor was het 19%). Deze enorme tarief component is weliswaar "gestaffeld" per verbruikersgroep, maar ik reken consumenten die meer dan 10.000 kWh (2e staffel, olijfkleurig) beslist niet tot "normale" stroomverbruikers. Een verbruik van 8.000 kWh per jaar vind ik al volslagen absurd, al kom ik helaas steeds vaker mensen (zonder elektrische warmtepomp!) tegen die dat blijkbaar een normaal verbruik vinden. Helaas worden die spilzieke mensen ook nog eens gematst: voor alle verbruik boven die al enorme 10.000 kWh/jaar valt hun restverbruik in een (extreem) veel lager EB tarief, wat tot en met 2015 veel minder dan de helft was van dat in de eerste staffel. Hoezo, werd energiebesparing in NEEderland beloond??? Die kan ook in het overvolle mandje "broodje @@p"!

Vandaar dat ik me in andere grafieken zal beperken tot jaarverbruiken van maximaal 10.000 kWh, voor "normale" mensen, dus. Die het zwaarst door onze hypocriete overheid worden gepakt op verbruik. Voor die "staffel" gelden de - hoogste - donkergroene kolommen in het bovenstaande plaatje. Voor alle elektra consumenten trouwens, het maakt daarbij niet uit in welk gebied je zit of welke leverancier je hebt. Alleen voor die eerste staffel zijn alle relevante bedragen in Euro per kWh zichtbaar gemaakt (getallen bovenaan de betreffende kolommen), en voor de overige tariefgroepen alleen die voor het laatste jaar, 2016, om de boel leesbaar te houden. Zie ook de Y-as voor de hoogte van de EB (Euro/kWh ex btw).

Kentering per 2016
Zoals Jan Willem Zwang al in zijn beschouwing van 18 december 2015 had besproken, en ik al tot in detail had uitgewerkt op 23 december van dat jaar, is er een structurele wijziging in "het beleid" gekomen per 1 januari 2016. Feitelijk de tweede trendbreuk in de geschiedenis, de eerste vond begin 2009 plaats, toen het capaciteitstarief voor elektra werd geïntroduceerd, en om de "besparingsprikkel te behouden" tegelijkertijd de EB/kWh fors omhoog "moest".

Rond Kerst 2015 is er, met de enorme problemen met de gaswinning in provincie Groningen op het zeer gevoelige politiek netvlies, besloten om de productie onder zware dwang omlaag te schroeven. Of het allemaal genoeg zal zijn, is de vraag, de inwoners van de meest noordoostelijke provincie van ons land vinden dat het nog fors minder moet met de winning. Het heeft allemaal onherroepelijke gevolgen voor de belastinginkomsten uit gas, bij ongewijzigd beleid. En dus werd er weer eens iets op verzonnen, in de drukke wandelgangen van Min. Fin. en Min. EZ. De belasting op gas werd aanzienlijk, met bijna 32% omhoog opgeschroefd, om nog iets te "redden" van de terugvallende inkomsten. En tegelijkertijd werden de paar honderdduizen zonnestroom opwekkers hun kennelijk al te lucratief wordende "niet gerealiseerde afdrachten aan de belastingdienst" een paar cent per kWh afhandig gemaakt. Via een gelijktijdige, unieke, verlaging van energiebelasting per kWh van 16%. Hoe deze "zoveelste ambtelijke operatie" er uit kwam te zien, ziet u in de kolommen voor de eerste staffel voor 2016 terug in de energiebelasting grafiek. Die zijn fors ingezakt, zowel voor "grijze", als voor groene stroom. Die EB tarieven zijn al sinds 2005 gelijkgetrokken.

Stroomzuipers nog steeds ontzien bij energiebelasting, ondanks magere bijstelling 2016
Een tot steeds meer protesten leidende schande in de tariefstellingen betreft de gigantische bevoordeling van elektriciteit zuipende ondernemingen die 10 miljoen kWh of meer per jaar verbruiken, en die pas vanaf 2004 überhaupt "iets" aan energiebelasting hoefden te gaan betalen. De tariefstelling voor die ondernemingen, bijna niet zichtbaar in deze grafiek, en die ik (rechts onderaan) in rood heb gemarkeerd, met pijltjes erbij om het microscopische betreffende kolommetje aan te duiden, is sinds dat jaar 2004 namelijk ook nog eens bijna ongewijzigd en spectaculair laag gebleven. En ook nog eens al die jaren niet inflatie gecorrigeerd. I.t.t. alle andere tariefgroepen die wel degelijk (bovenop politiek gemotiveerde verhogingen) al die jaren inflatie-gecorrigeerde verhogingen voor de kiezen hebben gekregen. De heren Wientjes (VNO-NCW) en Grünfeld (VEMW) hebben al die jaren effectief gelobby'd, zullen we maar zeggen...

En dus betalen die stroom zuipers (lees: ongetwijfeld vooral kolen- en gasgestookte elektra dan wel Borssele kernsplijt stroom grootconsumenten) al die jaren slechts 0,1 (niet-zakelijk) of zelfs maar een bizar lage 0,05 Eurocent/kWh (zakelijk) aan energie"belasting" over hun giga-verbruik. Voor het jaar 2016 komt de voor die categoriën nauwelijks verhoogde EB "heffing" op stroom neer op een volslagen absurde verhouding tussen eindverbruikers met max. 10.000 kWh/jaar en zakelijke verbruikers met meer dan 10 miljoen kWh/jaar van een factor 190 staat tot 1 (ondanks de al gemelde forse verlaging voor de eerste categorie per 1 jan. 2016)! Rekenen we de óók nog door consumenten te betalen 21% mee (EB incl. btw in 2016 zelfs 12,18 Eurocent/kWh), komen we zelfs op een "effectieve" factor 230 staat tot 1!! En dan heb ik de separaat opgevoerde SDE heffing nog niet eens mee gerekend...

Andersoortige EB frivoliteiten
Let verder op de zeer "stevige" stijging van de EB op stroom voor verbruik van 0 tot 10.000 kWh van 2000 naar 2001 (56,7% hoger...) en de eveneens volslagen idiote stijging van 2008 naar 2009 (49,2% hoger...) die veroorzaakt werd door de benodigde "compensatie ter behoud van de besparingsprikkel vanwege de invoering van het capaciteitstarief en het wegvallen van de variabele transportcomponent bij de netbeheerder" per 1 januari 2009 (demarkatielijn in rood)... Er zijn overigens ook tussentijdse stijgingen geweest. In 2003 en 2004 voor EB over (alleen) "groene stroom" werd niet alleen aan het begin van het jaar het tarief verhoogd, maar ook per 1 juli, toen de regering in de gaten begon te krijgen dat er een hoop geld "weglekte" naar het buitenland. Dat soort tussentijdse frivoliteiten (die, mind you, impact gehad kunnen hebben op de exacte berekening van uw jaarnota omdat die van "gemiddelde bedragen over de factuurperiode" uitgaat voor de variabele posten...) zijn in deze grafieken weggelaten, tenzij specifiek vermeld, om niet een nog grotere chaos van de vele variabelen te maken. Zie daarvoor de volledige historische ontwikkeling op de aparte webpagina in deze sectie financiën.

"Groene stroom" was, sinds de invoering van energiebelasting in 1996 aanvankelijk vrijgesteld van energiebelasting, maar het immer armlastige Ministerie van Financiën zou het Ministerie van Financiën niet zijn als daar niet rap werd ingegrepen: per 2003 moesten de klanten met een groen stroom contract ook EB gaan betalen. Mijns insziens trouwens terecht, het blijft immers "verbruik", al had het geld natuurlijk voor de volle honderd procent linea recta naar decentrale opwekking van duurzame energie in eigen land moeten gaan. Wat natuurlijk weer helaas niet geschiedde, er werd namelijk weer eens lekker "impliciet" gefraudeerd en dubbel geïncasseerd door ranzige leveranciers die van de "groenheid" van waterkracht uit reeds decennia bestaande Scandinavische stuwmeren leuke extra winsten zijn gaan afromen. In het wereldje ook wel bekend geworden als het eufemistisch gestelde "buitenland lek". Wat dan ook de directe aanleiding was om dat belastingvoordeel maar weer snel overboord te kieperen. Aanvankelijk betrof het een lager tarief dan voor "grijze" stroomcontracten. Per medio 2004 werd het alweer fors opgekrikt naar 5,04 eurocent/kWh (ex btw), vanaf 2005 is het gewoon hetzelfde als voor grijze kolen-, nuke- dan wel gasgestookte stroom.

Ook later is het gezeur over "groene stroom" niet opgehouden. Sinds WISE via hun actie website groenestroomjagraag.nl het begrip "sjoemelstroom" is gaan hanteren (de NL "consumptie" van "groene" stroom dekt op geen enkele wijze de eigen productie, en moet worden gecompenseerd door absurd hoge import van zogenaamde garanties van oorsprong van al decennia bestaande Noorse, Zweedse, Franse waterkracht centrales en certificaten uit diverse andere landen) ligt de discussie daarover weer op straat. En flakkert die regelmatig weer op. Dat zal nog wel jaren zo blijven, want we blijven schandalig slecht "presteren" op het vlak van in eigen land geproduceerde energie uit hernieuwbare bronnen. Waarmee meestal elektriciteit wordt bedoeld. Bij warmte en motorbrandstoffen is het helemaal een drama.

Lichtpuntje?
Het enige "lichtpuntje" in de grafiek is een nieuw fenomeen per 1 januari 2014. U had het al geraden: het "verlaagde energiebelasting" tarief, weergegeven in "postcoderoos-rood". Wat tijdens de oneindig lange onderhandelingen bij de "Energieakkoord" partijen uiteindelijk als miraculeus en uniek Hollands "stimulerings-product" uit de koker is gekomen. In de wandelgangen ook wel bekend als het "postcoderoos-tarief". Want het gaat daarbij (zeer waarschijnlijk in bijna alle "toe te kennen" gevallen) om PV-installaties in de beruchte "4-cijferige postcoderoos". Particuliere participanten in de "coöperatie" (die aanvankelijk zelfs géén bedrijfsleden mocht hebben, later weer "gecorrigeerd onder voorwaarden") konden daarbij aanvankelijk op een korting van 7,5 Eurocent/kWh ex btw (= 9,075 Eurocent/kWh incl. btw) rekenen die ze "zogenaamd" van het PV-project "afnemen". Maar dan slechts voor (a) een verbruik van maximaal 10.000 kWh/jaar (laagste energiebelasting staffel elektriciteit). Én (b) voor maximaal het eigen jaarverbruik als dat lager ligt...

De vraag of projecten rond gerekend konden worden ondanks die korting, werd al snel beantwoord. Niet alleen gezien de administratieve ellende die het allemaal ging opleveren. Er kon slechts een flinterdunne marge met dit soort projecten gemaakt worden. En er werden er dan ook een beperkt aantal van gerealiseerd tot en met 2015. Pas nadat er voor de zoveelste maal door de Tweede Kamer werd ingegrepen, en de energiebelasting "op nihil" werd gesteld voor de PCR klanten (aangegeven in de grafiek), begon er hoop te gloren aan de horizon. En is de verwachting dat 2016 "los" zal gaan met dit hoogst merkwaardige, en typische Hollandse fenomeen, voorgekomen uit ambtelijke kokers.

In deze tweede figuur zijn de ontwikkelingen in de energiebelasting op elektriciteit weergegeven per "staffel" (horizontale as), waarbij per categorie de ontwikkeling van jaar tot jaar is weergegeven (EB tarief wederom aan het begin van het jaar), van 2000 tot en met 2016. Ook hier is goed te zien dat de kleinverbruiker de sjakie is, dat de iets grotere verbruikers minder dan de helft betalen, en dat de grootstroom zuipers "nagenoeg niets" betalen cq. "betaalden". Hun "tarief" verdient dat woord helemaal niet, sinds de "invoering" in 2004 is die belachelijke fooi (vrijwel) ongewijzigd gebleven. De failliet gegane aluminium smelters Zalco en de kunstmest gigant Thermphos, die het grootste deel van de productie van Borssele opslokten, en ditto Aldel (Eemshaven, Gr.) die eind 2013 haar Waterloo beleefde na jarenlang verlies draaien, staatssteun, en een inefficiënte productie, zouden deels mogelijk zelfs in het geheel géén energiebelasting hebben hoeven betalen, als ik die tale-telling passage op dit energiebelasting tariefblad en dit infoblad van Vattenfall zo lees...

U ziet links in de grafiek wie in NL feitelijk "de rekening" betaalt - ondanks de verlaging van de EB binnen die staffel, per 1 jan. 2016. Henk en Ingrid, groene stroom of niet. Dokken.

Voor postcoderoos participanten is het licht eindelijk gearriveerd op de Nederlandse bodem: die betalen voor het deel "waarvoor ze op vreemd dak zonnestroom opwekken" helemaal geen energiebelasting meer. Per 1-1-2016 (rode cirkel, "nihil" tarief).

(b) SDE heffing op elektriciteit ("ODE")

Naast de al jaren geheven (zeer hoge) post energiebelasting (EB, vorige paragraaf), betaalt u sedert 2013 ook "fysiek zichtbaar" op uw energie nota de beruchte "SDE heffing". Ook wel, hoogst ongelukkig, "ODE" (afkorting voor "opslag duurzame energie") genoemd. Het heeft natuurlijk niks met energie opslag in accu's o.i.d. te maken. Maar met een bijdrage aan de kosten van de uitbouw van duurzame energie bronnen. Of, en daar moet een uitroepteken bij, aan de uitbouw van "hoogst dubieuze, als 'duurzaam' geframe-de bronnen". Zoals afvalverbranding "groene fractie". En, het allerergst, bijstook van gigantische hoeveelheden uit Amerika en elders naar NL versleepte biomassa, op een bedje van steenkolen. Dat laatste kunnen we gerust als schaamteloze mega-subsidie aan exploitanten van vieze kolencentrales beschouwen. Ook al springen ze van de hoogste toren in Den Haag dat "je dat niet zo zou moeten zien".

Conclusie: dat woord "opslag" betekent hier gewoon (belasting) "heffing".

Afijn, de burgers zouden "de helft van de vanwege de SDE regelingen ontstane kosten voor (duurzaam veronderstelde) energie" moeten ophoesten, het bedrijfsleven (verondersteld) de andere helft. Voor "de burgermensen" resulteert dat in de in onderstaande grafiek weergegeven heffing voor elke op jaarbasis (!) verbruikte kWh, tot en met een verbruik van 10.000 kWh/jaar de eerste drie kolommenrijen. De tarieven voor de hogere verbruiken volgens rechts daarvan. Als u flink wat van uw stroomverbruik "weg-saldeert", hoeft u over dat weggestreepte saldo niets te betalen (u saldeert net als de EB, óók de SDE heffing weg, bij de nog vele huishoudens met een Ferrarismeter, gebeurt dat volautomatisch!). Dit in expliciete tegenstelling tot postcoderoos gebruikers, die ondanks een "nihil" heffing m.b.t. de energiebelasting per 1 januari 2016, vanaf die datum wel genoemde SDE heffing blijven betalen. Óók over de van hun verbruik af te trekken hoeveelheid opgewekte stroom in het PCR project! Zo bizar kan het in Nederland gaan met het "taxen" van stroom...

Let op dat byzonder is, dat niet de "laagste" verbruiksstaffel de hoogste SDE heffing betaalt, maar de verbruikersgroep vanaf 10.000 tm. 50.000 kWh/jaar. Dit is beslist een andere opzet dan bij de energiebelasting, en heeft mogelijk te maken met het feit dat de SDE"+" regelingen vrijwel uitsluitend "ten goede komen" aan het bedrijfsleven. Burgers kunnen nauwelijks mee profiteren van SDE+ projecten, tenzij ze een groot crowdfunding project weten op te tuigen achter een grootverbruik aansluiting. Wat al lastig genoeg is om gerealiseerd te krijgen. De derde categorie (50.001-10 miljoen kWh/jaar) betaalt al veel minder SDE heffing dan de voorgaande twee, bijna 34% van het tarief voor de laagste staffel in 2016. Boven de 10 miljoen kWh/jaar verbruik is de afdracht nog maar een fractie van het door burgers betaalde tarief: 1,4% van de 0,56 ct/kWh die burgers betalen...

(energiebelastingen op gas)

Zie separate (voorlopige) overzicht, dit wordt nog uitgewerkt tot en met de laatste tariefstellingen

(c) Vaste teruggave post energiebelasting ("koopkracht" compensatie elektra en gas)

II Variabele kosten. Stroom tarieven bij Vattenfall/NUON - opbouw van de totale prijs

In tegenstelling tot wat (bijna) iedereen "lijkt" te denken, is de (kale) stroomprijs (getoond: het zogenaamde "continu tarief" exclusief btw) helemaal niet onderworpen aan een rigide dictaat "elk jaar word ik weer [veel] hoger". Vaak is het tarief inderdaad (een beetje) gestegen per (half) jaar, tot zelfs een forse stijging begin 2007 en begin 2009. Maar ook komen (soms forse) dalingen voor, zoals vanaf de 2e jaarhelft van 2007, de "diepe val" begin 2010 (crisis effect), en de - opvallende - geleidelijke, maar blijvend hardnekkige daling vanaf begin 2013. Over-all gemiddelde trend van deze "leveringskosten" (waarin de - veronderstelde - "marge" voor de producent al zit verwerkt) wordt weergegeven in de gestreepte lineaire trendlijn aangegeven in rood. Het langjarige gemiddelde van alle tarieven sinds 2002 wordt weergegeven door de horizontale groene stippellijn: 6,65 Eurocent/kWh ex btw. Het "kale" tarief is alweer verder onderuit gegaan in de eerste jaarhelft van 2016: het ligt nog maar op een niveau van 5,97 Eurocent/kWh...

Dát die retail prijs de laatste jaren gemiddeld genomen daalt heeft veel te maken met de enorme overschotten van fossiele stroom in Duitsland. Bijvoorbeeld van bruinkool centrales die maar door blijven draaien terwijl er gigantische hoeveelheden gratis uit de lucht geplukte wind en fotonen omgezet worden door, eind 2015, gezamenlijk al ruim 83 gigawatt aan opgesteld vermogen van windturbines en zonnestroom installaties (status 1 feb. 2016, Fraunhofer ISE rapportages). Nederland importeert massale hoeveelheden van die voor een prikkie opgekochte "dumpstroom" (mind you: een groot deel van de in Duitsland opgewekte zonnestroom van meer dan 1,5 miljoen decentraal over het land verspreide PV-installaties, wordt direct massaal in eigen land verbruikt!). Daarbij komt dat er vandaag de dag (februari 2016) in Nederland maar liefst vijftig vergunninghouders voor de levering van elektriciteit zijn (ACM). Die knokken elkaar de tent uit voor klanten, en die kale "retailprijs" gaat (nog steeds) niet omhoog de komende jaren! Dat kunt u op een briefje krijgen. Tenzij er Europees succes wordt geboekt met belastingen op fossiel en/of dat er "normale" CO2 emissiehandel prijzen worden afgedwongen (lees: veel hoger dan vandaag de dag!). Pas dan kunnen er echt andere prijstrends gaan ontstaan. Eerder niet.

Gaan we de zogenaamde "compound annual growth rate" (CAGR) methode toepassen (artikel 22 mei 2012), komen we in bovenstaande grafiek, van 2002-I tot en met de tariefstelling voor 2016-I, op een gemiddelde jaargroei van slechts 2,63% over de getoonde periode, voor het kale leverings-tarief. Echter, dat is nog lang niet het effect op de relevante "all-in" prijzen, die met name ook in Nederland vooral gedomineerd worden door energiebelasting (zie verderop). Ga je de andere "kWh-gerelateerde" componenten daar bovenop stapelen, wordt de CAGR per jaar voor de "totale kWh prijs" nog een stuk lager over de onderzochte periode...

(b) Kale retailprijs, diverse variabele prijs contracten en varianten, ex btw

In de tweede grafiek zijn de "ex btw" leverings-tarieven en componenten weergegeven voor halfjaarlijks wijzigende standaard "variabele prijs" contracten bij NUON/Vattenfall in de loop der jaren vanaf 2005 (volle kalenderjaar vanaf de liberalisering medio 2004, waarvoor ik alle relevante tarief componenten tot mijn beschikking heb). In rood het continu tarief ("enkeltarief") zoals voor een iets langere periode weergegeven in de eerste grafiek. Dan in twee bij elkaar horende kleuren voor "dubbeltarief" contracten de "lage" (lichtere kleur) dagprijs, en de "hoge" (donkerder kleur) avond cq. nachtprijs. Die tarieven hangen af van het netgebied waarin de aangeslotene woont. Voor Leiden (Zuid-Holland) geldt het zogenaamde "avond-actief tarief" (combinatie lichtblauw "avond laag" en donkerblauw "avond hoog").

Daarnaast heb ik ook de destijds door NUON in het leven geroepen "donkergroene" variant "Natuurstroom" ingevoegd (de "enkel tarief" variant, in donkergroen, die vergelijkbaar is met het "continu tarief" in de eerste grafiek), die Vattenfall voor nieuwe klanten echter per 1 juli 2010 heeft laten vervallen (bestaande contracten wijzigen niet). En de toen "vervangende" tariefsoort, schuil gaand onder de naam "CO2 OK Stroom" (variabele, direct opzegbare contract), weergegeven in lichtgroene kolommen (beschikbaar vanaf medio 2010). Dat contract was trouwens een zogenaamd "koppel"contract: het kon alleen samen met "CO2 OK Gas" worden afgenomen. Dus ook hier is een eventuele "vergelijkingsbasis" door de nooks and crannies van de "vrije markt" condities al op voorhand twijfelachtig te noemen. Ergens worden "marges" gehaald. En die vormen hier dus al inherent een probleem bij de "prijsvorming" van individuele "producten" als elektriciteit.

Tot overmaat van "ramp" is medio 2014 kennelijk alweer afscheid genomen van dat slechts 4 jaar instand gehouden "CO2 OK" gedoe, en is er per 1 juli 2014 weer wat sjieks voor in de plaats gekomen, de "tijdgeest" indachtig. Genaamd "Groen uit Nederland". Met als extra "beperking", dat het minimaal een 1-jarig contract moet zijn, dus niet "voor onbepaalde tijd". Een half jaar later was er echter weer wel zo'n "variabel groen" contract mogelijk, maar in 2016 werd dat alleen maar aangeboden met "Blijven Loont" korting, wat een veel hoger kWh tarief gaf dan het "1-jaar vaste groene" contract (7,25 i.p.v. 6,22 ct/kWh incl. btw). Ook bij deze wipkippende condities rond de tariefstellingen wordt de vergelijking met "standaard grijze stroom" (hier: "altijd direct opzegbaar") alweer een stukje artificiëler, maar ik heb de "variabele groene" tarieven zo goed en kwaad als mogelijk proberen te handhaven in het tarief overzicht.

Bij die "groene" tariefstellingen wordt in ieder geval ook duidelijk dat ze fors naar beneden zijn bijgesteld. En dat het tarief voor "groen uit Nederland" bij Vattenfall inmiddels (2016) nog maar een fractie boven dat voor "grijze stroom" ligt. Het begint de grote energie holdings kennelijk te dagen, dat ze zichzelf permanent uit de markt prijzen, als ze niet én groen "van dichtbij" aanbieden, én dat tarief zo scherp mogelijk neerzetten in de stampvolle aanbodmarkt...

Verschillen steeds meer geërodeerd
Ondanks deze overwegingen is al van meet af aan duidelijk, dat er zeker in de eerdere jaren forse verschillen in de tariefstellingen aanwezig waren. Maar dat die tarieven stapsgewijs "meer naar elkaar toe zijn gegroeid" in recente jaren. Vooral de aanzienlijk verschillen tussen de "hoge" en "lage" tarieven bij dubbel-tarief contracten zijn stapsgewijs tot een minimum gereduceerd, waardoor er nog maar maximaal ruim 1,3 Eurocent/kWh ex btw verschil is overgebleven tussen de "extremen" bij een standaard contract (nacht-actief tarief, iets lager bij avond-actief tarief). Voor veel mensen zal het financieel bezien dan ook nauwelijks meer lonen om te switchen van enkel- naar dubbel tarief, tenzij ze enorme hoeveelheden verbruik naar de avond dan wel nachtelijke uren, en/of naar het weekend "zouden kunnen verplaatsen". Dat zal in de meeste gevallen een volstrekte illusie zijn of blijken.

Ook zijn de verschillen tussen de ooit "dure" (cq. "als duur veronderstelde") Natuurstroom variant en de opvolgers "CO2 OK Stroom" cq. "Groen uit Nederland" t.o.v. het equivalente grijze "enkeltarief" contract niet meer om over naar huis te schrijven (in 2016 GuN minder dan 0,1 Eurocent/kWh ex btw).

Met een rode stippellijn heb ik het langjarige gemiddelde niveau (2002 - 2016) van het grijze continu tarief weergegeven, 6,7 Eurocent/kWh ex btw. Daaruit wordt duidelijk dat we, wat het toepasselijke "kale leveringstarief" in 2016 betreft (5,97 Eurocent/kWh ex btw, 11% ! onder het langjarige gemiddelde), terug zijn op het niveau van de periode tussen 2005 en 2006, ruim 10 jaar geleden. Dit gaarne wederom in uw oren knopen als u weer de nog veel te vaak klinkende valse boodschap "energieprijzen stijgen elk jaar" voor de tigduizendste maal op uw computerscherm ziet verschijnen...

In deze grafiek zijn vijf (van de vele) Vattenfall/NUON tarieven cq. -combinaties opgenomen, waarbij per kolom het totaal van de kWh-gerelateerde posten per periode is weergegeven. In rood het continu tarief (iedereen met een enkeltarief meter zoals Polder PV, maar ook mensen met een dubbeltariefmeter in de meterkast die expliciet voor continu tarief hebben gekozen). Daarnaast de twee dubbeltarief constructen bij Vattenfall ("avondtarief hoog/laag" resp. "nachttarief hoog/laag", afhankelijk van het netgebied waar men woont). In donkergroene kolommen het "natuurstroom" continu tarief, wat een tijdje een vaste opslag kende t.o.v. het "grijze" continu tarief. Dit laatste is om onduidelijke, waarschijnlijk puur marketingtechnische redenen halverwege 2010 omgezet in een zogenaamd "CO2-OK" contract met vergelijkbaar lijkende uitgangspunten. Dat is weergegeven in de lichtgroene kolom. Uiteraard hadden beide varianten ook weer hun "dubbeltarief" equivalenten, maar die zijn weggelaten om de grafieken nog een beetje leesbaar te houden. "CO2-OK" was echter geen lang leven beschoren - medio 2014 is dat type "groene" tarief alweer vervangen door de volgende groene marketing truuk, "Groen uit Nederland". Waarbij in het variabele contract nu standaard de beruchte, door mij voor stadswarmte klanten kritisch uitgeplozen "Blijven Loont korting" zit verwerkt.

Alleen het totale all-in tarief voor het continu tarief (rode kolommen) is weergegeven in rood-bruine cijfers (bedrag in Euro incl. btw), wederom ten bate van de leesbaarheid. Ook is het "maximale" tarief voor alle getoonde varianten in de weergegeven historische reeks aangegeven: in de eerste helft van 2007 lag de hoge component van het "avond-actief tarief" (donkerblauwe kolommen, overdag doordeweeks verbruik) op een niveau van maar liefst 27,78 Eurocent/kWh incl. btw. Dat "verpletterend" hoge tarief is way beyond de hoogste tarieven die de laatste 7 jaar hebben gegolden bij Vattenfall (24 Eurocent/kWh en - veel - lager, voor "Natuurstroom" en haar afgeleide groene derivaten).

Zeer duidelijk is wederom te zien dat met name de zogenaamde lage component van de "avond" en "nacht" actief tarieven in aanzienlijke mate is opgeschroefd in een paar jaar tijd (t.o.v. de hogere tarieven en componenten). En dat de verschillen tussen alle 5 tarieven/componenten de laatste jaren, inclusief de heffingen en btw post gering zijn geworden in vergelijking tot eerdere jaren. Alle tarieven zijn stapsgewijs "naar elkaar toe geknepen" rond het continu tarief, met slechts weinig afwijking...

Ondanks alle jarenlange geblaat en onzin daar over op internet, is de variabele all-in kWh prijs in 5 jaar tijd, tm. 2015, zoals kristalhelder uit deze grafiek blijkt, zo'n beetje gestabiliseerd, na een tijdelijke "high" periode in 2007 - 2009. Voor details m.b.t. een eerdere versie van deze all-in grafiek, zie verder ook mijn bespreking van 25 december 2010 n.a.v. bekendmaking van de energiebelasting tarieven voor 2011 en de al bekende leveringsprijs van Vattenfall/NUON. De btw verhoging per 1 oktober 2012 (van 19 naar 21%, periode 2012-III) heeft slechts een marginaal effect gehad op het totale kWh bedrag, daarna is de all-in prijs sowieso weer licht gedaald bij Vattenfall.

En per 1 januari 2016 stortte ook de inclusief btw, ODE, en EB prijs in als een kaartenhuis. De reden: politieke bemoeizucht, en het flink verlagen van de zeer hoge kWh post, energiebelasting. Daarmee is het "all-in continu tarief" inmiddels weer beland op het niveau van de eerste jaarhelft van ... 2006. 9 jaar geleden...

In de grafiek tot slot nog twee lijnen. Oranje stippellijn: Gemiddelde van het continu tarief in de periode 2002-I - 2016-I is EUR 0,2105/kWh incl. btw. Blauwe stippellijn: Gemiddelde in de "post-liberalisering periode" 2005 - 2016-I is EUR 0,2202/kWh incl. btw. Daaruit valt te concluderen: de totale stroomprijs is weliswaar iets gestegen, maar het verschil tussen die twee trendlijnen is gering, 4,6%. En de ogenschijnlijke beloftes dat het allemaal "goedkoper" zou gaan worden "vanwege de liberalisering" kunnen in de dichtstbijzijnde vuurkorf in brand worden gestoken. Het is grofweg lood om oud ijzer, al betaalt u meer, maar dat gaat vooral naar de Staat (kWh belastingdruk) en naar Netbeheer toe (vastrechten aansluiting/transport) ... Tot slot: De per 1 januari 2016 resulterende plm. 20 Eurocent per kilowattuur (waarvan nog steeds 70 procent naar de Staat gaat) stelt feitelijk ook nog steeds niets voor. Die prijs moet naar een dubbel zo hoog niveau om werkelijk impact te hebben en besparing te stimuleren. Helaas is daar door de "belastingschuif" truuk van Den Haag de klad in gekomen. Stroom is weer veel te goedkoop geworden. De marktwaarde van uw zonnestroom opwek is nu al uitgehold. En besparen is met die forse verlaging van de all-in prijs nog onaantrekkelijker geworden...

(e) Continu tarief grijs Vattenfall/NUON all-in prijs incl. btw, opgesplitst in hoofdcomponenten.

Voor een goed begrip van de wijzigingen in voornoemde "all-in kWh prijs" (grafieken onder paragraaf c resp. d) is het zaak om de "interne componenten" op uw netvlies te krijgen. Dat heb ik gedaan in de volgende grafieken, wederom met het "grijze continu tarief" als uitvalsbasis.

In deze grafiek laat ik per periode naast elkaar in gekleurde kolommen de relevante kWh-gerelateerde componenten zien, inclusief het betreffende btw tarief. Achtereenvolgens (voor zover van toepassing in de getoonde periodes) "levering" (grijs), "variabele transport tarief" component (lichtblauw), "energiebelasting" (magenta), en "SDE heffing" (ook wel "ODE", oranje). Als je genoemde componenten bij elkaar optelt, stapelt dat op tot de brede doorzichtige kolommen, het in de vorige grafieken weergegeven "all-in kWh tarief inclusief btw".

Voorts zijn de "laatst bekende" tarieven per component in cijfers weergegeven. Voor het variabele transport tarief van Liander (destijds nog Continuon) geheten was dat de tweede jaarhelft van 2008 (4,14 Eurocent/kWh incl. 19% btw). Per 1 januari 2009 is voor alle netbeheerders die component vervangen door de VASTE post, het enorme capaciteitstarief (waarvan de uitgaven niet meer door "gedrag" zijn te beïnvloeden, je betaalt die vaste post altijd zolang je een aansluiting cq. geldig stroomafname-contract hebt). Verder is per 1 januari 2013 de SDE heffing er bij gekomen. Vooralsnog een zeer geringe post (in dat jaar 0,13 Eurocent/kWh incl. 21% btw), maar die gaat de komende jaren misschien weer verder per jaar verdubbelen. In 2016 is 't ie alweer 0,68 Eurocent/kWh incl. btw. Als je (gemiddeld, CBS 2014) 3.050 kWh/jaar zou verbruiken (evt. na saldering met zonnestroom opwek), geef je daarmee (dit jaar al) 20 Euro en 74 cent weg aan de - zeer waarschijnlijk - grote partijen die SDE "+" projecten "kunnen" trekken...

Overduidelijk is dat niet de "levering" component (2016-I: 7,22 Eurocent incl. 21% btw) de crux is bij de stroomprijs, alle geblaat over "marktwerking" ten spijt. Het is en blijft, ondanks de "belastingschuif" truuk, die enorme post energiebelasting. Die nog steeds een omvang heeft van 12,18 Eurocent/kWh incl. 21% btw, in 2016. Samen met de SDE heffing en de btw posten over die heffing en over de leverings-post, harkt het Ministerie van Financiën van de Staat der Nederlanden per kWh in zo'n situatie al 12,86 Eurocent per kWh weg van de 20,08 Eurocent/kWh die een Vattenfall klant zou betalen. Dat is nog excl. de btw over de leveringspost. Rekenen we die mee, is de optelsom van EB, ODE, en btw, 70% van het totale kWh bedrag. Slechts een fractie minder dan de 71% in 2015...

In onderstaande grafiek dezelfde situatie, maar nu de deelcomponenten boven op elkaar gestapeld:

(f) "Natuurstroom" en follow-up "groene" Vattenfall/NUON all-in prijs opgesplitst in hoofdcomponenten

(g) Dubbeltarief grijs contract "avondactief tarief" Vattenfall/NUON: opsplitsing van de tariefcomponenten

Tarieven zoals in de vorige grafieken, maar nu uitsluitend voor de twee tariefstellingen "hoog" (smalle gestapelde kolommen op de voorgrond) resp. "laag" (brede gestapelde kolommen op de achtergrond) voor het voorheen als zodanig benoemde "avondactief" tarief voor klanten van Vattenfall/NUON met een dubbeltarief meter. Met de er bij horende uitsplitsing van de hoofdcomponenten, alles inclusief btw. De tarieven voor dat "avondtarief" liggen iets hoger dan die voor "nachttarief" (hier verder niet getoond, het betreft marginale verschillen). U kunt daar niet voor kiezen: het hangt er van af in welk deel van Nederland u woont (binnen het netgebied van Liander). In onze provincie Zuid-Holland zou u onder dit iets duurdere, vanaf 21h00 tot 07h00 geldende "avondtarief" vallen als u Vattenfall als leverancier zou hebben, gezien het schakel regime van netbeheerder Liander (zie uitleg op hun site).

Let op dat tot en met 2008 óók de variabele transport tarief component in een "hoog" resp. "laag" fractie was onderverdeeld bij netbeheer (wederom: tariefstelling Continuon tm. 2008). Deze componenten hadden ook fors verschillende tariefstellingen. Let daarbij ook op dat door de invoering van het capaciteitstarief per 1 januari 2009, en de daarmee gepaard gaande "universele forse verhoging" van de energiebelasting/kWh (onafhankelijk van "hoog" of "laag" verbruik), het totale effect voor het all-in lage deeltarief veel groter is geweest dan het effect voor het all-in hoge deeltarief. In negatieve zin: mensen die onbewust van de waanzinnige veranderingen bij de tariefcomponenten bijstellingen m.b.t. de elektriciteitsnota, een hoop van hun verbruik in de nacht of naar het weekend hebben "weten te verplaatsen" (en wellicht hun gedrag daarop zijn gaan aanpassen), zijn in die periode en later waarschijnlijk fors bedrogen uitgekomen met het "veronderstelde voordeel" van het zogenaamd "lage" tarief...

Niets is van eeuwige waarde, en ook dit soort "vermeende voordelen" uit het verleden kunnen stiekem uitgehold worden zonder dat Henk en Ingrid zich daar bewust van zijn. Van die energienota blijven ze immers toch niks snappen...

Voor de duidelijkheid heb ik in deze complexe grafiek niet de afzonderlijke getallen opgenomen. Zie de Y-as voor de hoogte van de deelcomponenten.

Ook uit deze grafiek wordt kristalhelder dat het nauwelijks meer loont om een hoop kilowattuur verbruik de nacht (en/of het weekend) in te schuiven: het verschil tussen "hoog" en "laag" is nauwelijks meer interessant sinds 2011, een zeer groot contrast met de situatie voor de invoering van het capaciteitstarief (na die invoering is het "gat" tussen de beide deeltarieven zelfs behoorlijk veel kleiner geworden)...

(h) Gemiddelde all-in jaar kWh tarieven bij Vattenfall/NUON (incl. netbeheer Continuon tm. 2008) en gemiddelde stijging van de stroomprijs (tm. 2015)

Voor deze "jaargemiddelde" grafiek werd van de twee halfjaar tariefstellingen voor elk "afgerond" kalenderjaar het gemiddelde prijsniveau bepaald en afgebeeld, met de daarbij horende gemiddelde waardes, en voor 5 verschillende tarieven (variabele contracten cq. bij dubbeltarief de twee componenten "hoog" resp. "laag"). De "gemiddelde" tariefstelling voor 2015 is toegevoegd: die was weer meestal - een fractie - lager dan in 2014 (die al lager was dan in 2013). Voor 2016 moet het jaargemiddelde nog afgewacht worden als de tarieven per 1 juli bekend zullen worden gemaakt.

Ook werd met een rode stippellijn een rechtlijnige trendlijn opgevraagd voor het in rode kolommen weergegeven "continu tarief" via Excel. Deze laat weliswaar een lichte stijging zien over de afgebeelde periode van 2005-2015 (volledige jaarcijfers bekend). Maar hij is beslist géén "7% [of meer] per jaar" zoals je vaak hoort, verre van dat. De prijstrend was in 2008 en 2010 zelfs negatief t.o.v. het voorgaande jaar bij het continu tarief. In 2012-2015 is er globaal genomen een gemiddelde stabilisatie opgetreden. Sterker nog: voor diverse deeltarieven is er over het hele jaar 2013 genomen zeer weinig verandering gekomen. En in 2014 zijn alle tarieven weer licht gedaald per 1 januari. Voor procentuele wijzigingen in de jaarlijkse gemiddeldes van jaar tot jaar, zie de volgende grafiek. Tegelijkertijd is echter wel sluipenderwijs het "hoge" en het "lage" deeltarief van de dubbeltarief pakketten steeds dichter naar elkaar toe gebracht door Vattenfall/NUON, door de "lage" tariefcomponenten van de dubbeltarief contracten stapsgewijs in de loop der jaren te verhogen. Slechts zeer weinig mensen hebben dat in de gaten gehad, omdat ze de evolutie in de loop van de tijd niet volgen. In de grafiek is deze stiekeme, stapsgewijze bijstelling kristalhelder verbeeld.

Natuurstroom ontbreekt in 2015, het "product" werd niet meer aangeboden in dat jaar. Daarvoor in de plaats kwam al in 2010 "CO2 OK" stroom, wat echter alweer rap werd gevolg door "groen uit Nederland". De tariefstellingen en "kleur" ervan veranderen waar je bij staat. Wat wil je ook, als je weet dat er al 50 energieleveranciers in hetzelfde vijvertje zitten te vissen...

Gemiddelde groei tarieven (zie ook percentages in figuur onder j)
Als we naar de trendlijn voor het grijze continu tarief kijken, is er "natuurlijk" gemiddeld genomen een lichte groei geweest van het gemiddelde jaartarief. Maar beslist niet zo hoog als veelvuldig wordt nagekwaakt op het wereldwijde web. Het verschil tussen het gemiddelde all-in grijze continu tarief in 2005 en 2015 is 22,65 - 18,67 = 3,98 Eurocent/kWh. In 10 jaar tijd is dat een toename van 21,3%. Volgens de CAGR methodiek komt dat neer op een "gemiddelde verhoging" van 1,95% YOY (van jaar tot jaar) in de getoonde periode. En dus beslist niet 7 procent. Laat staan hoger (wat je helaas ook nog steeds soms ziet) ...

Daarbij wel realiseren dat de groei voor bijvoorbeeld het "avondactief tarief laag" wel fors is geweest in die 10 jaar: 21,95 - 14,48 = 7,47 Eurocent/kWh. Wat neerkomt op een groei van maar liefst 51,6% in genoemde periode, per jaar gemiddeld volgens CAGR methodiek: 4,25%. Echter, dat tarief wordt uitsluitend 's avonds en in het weekend gebruikt, en het zal zeer sterk van het huishouden afhangen hoeveel van het totale verbruik daar (in die periode van 10 jaar, continu) ondergebracht "kon" worden. Bekijken we het "bijbehorende" hoge avondtarief, is dat slechts 1,57 Eurocent/kWh gestegen van 2005 tm. 2015, wat neerkomt op een gemiddelde jaarlijkse stijging (CAGR) van slechts 0,69% (zie verder ook figuur j). Het zal dus vooral van het verbruiksgedrag afhangen wat de echte impact van die sterk gedifferentieerde stijgingen is geweest. Voor mensen met zonnepanelen en een dubbeltarief contract zal met name het "hoge" tarief de doorslag geven, en dat is nu juist het minste gestegen in genoemde periode, en dus ongunstig wat de te salderen zonnestroom waarde betreft. Want daarvoor zou je je eigenlijk een zo hoog mogelijke waarde wensen...

(i) Jaarlijkse groei cq. afname van de gemiddelde all-in kWh stroomprijs bij Vattenfall/NUON in netgebied Continuon/Liander (basis: grafiek onder h)

Op basis van de vorige grafiek onder (h) wordt in dit exemplaar per jaar de afwijking van de specifieke, berekende jaargemiddeldes van de deeltarieven t.o.v. dat in het voorgaande jaar weergegeven. In 2006 en 2007 was er gemiddeld een behoorlijke stijging (tot maximaal zo'n 16-17% voor de "hoge" deeltarieven in 2006 >> 2007). In 2008 was het zo'n beetje lood om oud ijzer over het hele jaar genomen, met zelfs een negatieve tendens voor de meeste deeltarieven. In het economische crisisjaar 2009 was de meest opvallende verandering een zeer forse aanpassing van de "lage" deeltarieven (nacht en weekend), van dik 20%, en 2010, daar direct op volgend, viel juist op door een over de hele linie forse negatieve bijstelling, tot wel 12% voor het hoge deeltarief van het avondactief pakket. In 2011 waren alweer de "lage" deeltarieven van de dubbelcontracten het slachtoffer, zei het met slechts zo'n 3%. Het continu tarief bleef gemiddeld genomen over het jaar vrijwel stabiel, de andere drie tarief componenten vertoonden een negatieve groei van (ruim) 2% (trend ongeveer vergelijkbaar met die in 2008). 2012 liet weer een opgaande lijn zien (met name vanwege de btw verhoging per 1 oktober!), met het grootste totaal effect op het lage nachtactief tarief, van 6,3%.

In 2013 zijn de gemiddelde all-in prijzen per kilowattuur vrijwel niet gewijzigd, nog geen anderhalve procent in de plus voor de lage "avond/nacht" tarief componenten. De inflatie (consumenten-prijsindex) bedroeg in dat jaar, 2013, gemiddeld 2,53% volgens het CBS. 2014 liet over de hele linie wederom negatieve bijstellingen zien, met de grootste vermeende neerwaartse bijstelling voor natuurstroom (minus 4,3%), waarvan de actuele tarieven toen echter al niet meer op de NUON site worden weergegeven. Die tarieven zouden "gelijk" zijn gesteld aan het per 1-7-2014 ook al verdwenen/niet meer nieuw aangeboden "CO2-OK" contract (antwoord op vragen van PPV). Uitgaande van de veronderstelling dat ook het "oude natuurstroom tarief" niet gewijzigd zal zijn t.o.v. de eerste jaarhelft van 2014, volgt bovenstaande percentage (verschil t.o.v. gemiddeld tarief 2013). Dat doet er verder niet veel toe, in 2015 was die mogelijkheid sowieso al niet meer verkiesbaar voor nieuwe klanten cq. "switchers".

In 2015, tot slot, is er vrijwel niets meer gewijzigd, de kWh tarieven incl. belastingen zijn zo'n beetje gestabiliseerd bij de Zweedse holding.

Voor de totale effecten over de gehele bekende periode, zie de laatste grafiek in deze reeks, onder "j".

(j) Gemiddelde groei all-in kWh tarieven Vattenfall (CAGR) in twee reeksen

Gemiddeld over de "post-liberaliserings"-periode 2005-2015 (eerste kolommenreeks) is er weliswaar een positief resultaat "gemiddelde stijging van kWh kosten per jaar". Maar alleen voor de in jaren tijd door Vattenfall cq. dochter NUON stapsgewijs omhoog gemanipuleerde "lage" deeltarieven (grijs en lichtblauw) was die stijging in dit relatief korte tijdvak 4,13-4,25% per jaar (CAGR methode). Voor de andere tariefgroepen was dit gemiddeld slechts 1,95% (continu, rood, zie ook toelichting bij figuur h) of nog fors lager ("hoge" deeltarieven, donkergrijs en donkerblauw, gemiddeld 1,04 tot zelfs maar 0,69%/jaar).

Kijken we naar nog oudere cijfers, een vergelijking met het gemiddelde jaar tarief voor 2002 (helaas alleen voor "continu tarief" beschikbaar), blijft de YOY jaargroei nog steeds steken op gemiddeld 2,15% per jaar. De blijvende, en regelmatig aan u verkondigde boodschap van Polder PV: Way out of line van de nog steeds vaak in de media rondgetoeterde, en onbegrepen, onzinnige ">=7%/jaar".

Met daarbij de notitie: "kWh prijs" (relevant voor bespaarders en/of zonnestroom opwekkers) = energiebelasting/kWh + leveringsprijs/kWh + variabele transportkosten/kWh (tm. 2008) + SDE heffing/kWh (vanaf 1 januari 2013) + btw over alle deelposten. Vastrechten en vaste teruggave posten zijn niet "saldeerbaar" en niet door "gedrag" te beïnvloeden, dienen hier buiten gehouden te worden, en afzonderlijk te worden besproken. Zie de volgende paragraaf, III.

(k) Stroomprijs ontwikkeling volgens ACM

In dezelfde publicatie waarin voor een korte periode het "gemiddelde vastrecht levering" per jaar werd opgegeven door de Autoriteit Consument & Markt (ACM), was in de tabellen ook de prijsevolutie van de "kale" stroomprijs voor alle leveranciers (excl. btw) weergegeven. Ik heb voor elektriciteit die data naast het standaard grijze continu tarief van Vattenfall/NUON gezet (over een veel langere periode!), waarmee je de volgende grafiek krijgt:

Deze grafiek laat goed zien dat, i.t.t. bij de de facto "ongereguleerde" post vastrecht levering, de tariefstelling van Vattenfall (rood-bruine curve) niet heel erg veel afwijkt van de - beperkt beschikbare (!) - ACM data van het (veronderstelde†) gemiddelde van alle spelers op de markt (blauwe curve). De vorm van het curve verloop is vrijwel identiek, al missen we voor de totale markt enorm veel data, die ik voor Vattenfall WEL heb. Direct blijkt uit deze grafiek dat de zogenaamde "vrije markt" geen drol van betekenis is geweest bij de tariefstelling: het is vrijwel een pot nat, de verschillen met de grote, al vele jaren lang "gevestigde" leverancier Vattenfall/NUON en haar voorgangers zijn (zeer) bescheiden. Oplopend tot grofweg een halve Eurocent/kWh begin 2007 en in het jaar 2009 (ex btw prijs, hierbij nog btw effect optellen). Als je "relatief zuinig" stroom verbruikte, zeg 2.500 kWh/jaar, zou je daar t.o.v. het "marktgemiddelde" maximaal zo'n 15 Euro mee hebben kunnen verdienen incl. btw in een jaar dat het prijsverschil "relatief groot was" met het gemiddelde. Minder als je nog lager zat met je verbruik, meer bij een zogenaamde kWh prijs "dumper". Als je tenminste tegelijkertijd via de achterdeur niet belazerd zou zijn geweest met een absurd hoog "vastrecht levering" (er is er een die tot voor kort sinds haar bestaan absurde woeker pleegde op dat vlak, al die tijd ongestraft door de autoriteiten).

Dus dat slaat allemaal nergens op, en met "duurzaamheid" heeft het sowieso niks te maken. Dat de momenteel 50 (!!) stroomleveranciers met vergunning u om de haverklap met cadeautjes proberen te verleiden, of soms forse vroegtijdige overstap boetes van de oude leverancier willen betalen om u als klant te krijgen, zegt alles over de lage marges op deze vechtmarkt.

Let op de neergang van zowel de "gemiddelde" tariefstelling (alle leveranciers, bekend tm. 2013), als voor Vattenfall in de laatste jaren. Voor deze laatstgenoemde betekent het een prijs, in 2014 (beide jaarhelften identiek), die slechts 2,5 Eurocent/kWh (ex btw) boven dat van 2002-I ligt, 60,2%. Berekend met de CAGR methode, kom je dan op een gemiddelde jaargroei van 4,0% voor het "kale" ex btw leveringstarief. Echter, door de enorme impact van de veel minder sterk per jaar gegroeide, daar bovenop gestapelde energiebelasting (vermeerderd met de nog geringe SDE heffing per 1 januari 2013) en de btw, blijft de gemiddelde procentuele groei per jaar voor de all-in prijs op een zeer bescheiden niveau (zie sectie (c) van deze paragraaf).

† Een "zuiver" gemiddelde van álle "stroomtarieven in de Nederlandse markt" zou anno 2016 rekening moeten houden met de tariefstellingen van alle 50 aanbieders, met de hoeveelheid daadwerkelijk lopende contracten voor al die tarieven, en daaruit een gewogen gemiddelde berekenen "naar rato van daadwerkelijk gebruik". Dat gebeurt natuurlijk niet. Er wordt gewoon ordinair "gemiddeld", zonder rekening te houden met fysieke contracten, net zoals bij Min. Ez. geschiedt bij het "bepalen van de gemiddelde stroomprijs" voor de hoogte van de jaarlijkse "correctiebedragen" binnen de SDE regelingen voor de onder SDE 2008-2010 gesubsidieerde particuliere installaties.

(l) Trendbreuk stroomprijs ontwikkeling vanaf 2010

In deze laatste grafiek een vergelijking van trendlijnen voor de variabele kWh prijs ex btw, in de periode vóór, en vanaf 2010. Exclusief btw, om de "kunstmatige" verhoging sinds het 3e kwartaal van 2012 (btw van 19 naar 21%) te elimineren.

In bovenstaande grafiek heb ik door Excel lineaire trendlijnen laten berekenen voor de periode van 2002-I tm. 2009-II (oranje kolommen, roodbruine trendlijn), en voor de periode van 2010-I tm. 2016-I (groene kolommen, donkergroene trendlijn). Als je veel uitingen op talloze website zo ziet, lijken hele volksstammen nog het scenario cq. de "trend" van de situatie tm. 2009 nog op het netvlies te hebben, een behoorlijk sterke stijging van "het kWh tarief" (ex btw) in de loop van de tijd. De "bittere" realiteit is echter de lijn vanaf 2010. Die is van "een compleet andere orde". En heeft zelfs een (licht) negatieve trend. Vooral versterkt door de neerwaartse bijstelling van het energiebelasting tarief op elektriciteit per begin 2016. Waardoor de kWh prijs "onderuit ging" sinds eind 2015. Het "drama" in de kWh prijs evolutie laat zich het best zien als u die twee trendlijnen met elkaar vergelijkt. En is een mooie illustratie van de antieke economische wet "behaalde resultaten in het verleden kunnen niet geëxtrapoleerd worden naar de toekomst".

Onthoud deze grafiek. Want u kunt er een hoop ellende bij uw "prognoses" mee besparen, als u tot nog toe suggereerde dat je met zonnestroom schaamteloos een hoop geld zou kunnen gaan verdienen...

III Vaste kosten. Vastrechten bij netbeheer en bij de leverancier van elektriciteit. Update met tarieven voor 2016.

(a) Totale vastrecht load elektra Liander netbeheer + Vattenfall/NUON

NB: in deze pure "vastrecht grafieken" is natuurlijk géén rekening gehouden met de teruggave post energiebelasting van het Ministerie van Financiën, die in principe als een "negatieve vastrecht post op de energienota" gezien kan worden. Met "vastrechten" heeft die post verder niets van doen, maar het is wel een vast bedrag per jaar wat u terugkrijgt (op lokaties "met een verblijfsfunctie"). Geheel onafhankelijk van wat u uitvreet achter die aansluiting. Zie daarvoor paragraaf energiebelasting en -teruggaaf.

Tariefstelling vastrecht netbeheer voor 2016 geldt het hele jaar (zoals in de meeste jaren). Ook de begin 2014 stiekem flink opgekrikte post "vastrecht levering" bij Vattenfall/NUON is sindsdien niet verder gewijzigd.

Deze grafiek toont de totale hoeveelheid te betalen vastrecht per jaar voor elektriciteit sinds 2002 (voor zover data voorhanden). Voor een inwoner in het netgebied van Liander (voorheen Continuon) die een variabel stroom contract bij Vattenfall/NUON zou hebben, en een standaard aansluiting van max. 3x 25 Ampère (incl. enkelfase aansluitingen). Die pyramide aan vastrechten omvat vier tarief componenten bij de netbeheerder, 1 bij de leverancier, en het geheel vermeerderd met btw wat naar de Staat toe vloeit. Duidelijk is dat de totale vastrecht "load" voor zo'n stroomklant enorm is gestegen, veel sneller dan de gemiddelde stijging van de "all-in stroomprijs/kWh exclusief vastrechten" (tweede paragraaf). Alleen is sinds 2013 weer een continue daling ingezet. Kennelijk omdat ACM heeft ingegrepen in de net tarieven. Desalniettemin ligt het totale niveau in 2016 nog steeds ongeveer op het niveau van 2012, toen er al stevig uit uw portemonnee werd gegraaid zonder dat u er ook maar iets tegen kunt doen. 270 Euro op jaarbasis is een "stevige slok" op de jaarnota, zeker voor spaarzame huishoudens!

Van de eerste jaarhelft van 2002 tot dat voor 2016 zijn de vastrechten, inclusief de daling vanaf 2013, bij de combinatie Continuon/Liander en Nuon/Vattenfall netto gestegen van 65,28 tot 269,68 Euro incl. btw per jaar, een toename van maar liefst 313% (nog erger tm. 2013). Met de CAGR methodiek komt dat neer op een gemiddelde stijging van 10,66%/jaar over die periode (tm. 2013 zelfs 14,42%/jaar)! Die enorm hoge procentuele groei wordt vooral veroorzaakt door de invoering van het capaciteitstarief voor elektriciteit, per 1 januari 2009. Een compleet nieuwe, zeer hoge vastrecht post voor netbeheer elektra. Daardoor nam de vastrecht load in 1 jaar tijd met 151% toe. Aan de andere kant werd tegelijkertijd de teruggave post energiebelasting ook enorm opgehoogd, kwam de variabele transport tarief component bij netbeheer te vervallen, en werd de energiebelasting per (netto) verbruikte kilowattuur ook nog eens aanzienlijk verhoogd "om de besparingsprikkel bij de stroomconsument te behouden". Die enorm ingewikkelde operatie (waarbij met name het Ministerie van Financiën flink moest bloeden vanwege de enorm opgehoogde teruggave post) zou over het geheel genomen wat totale nota kosten betreft "ongeveer tot hetzelfde eindresultaat voor alle consumenten" moeten hebben geleid.

(b) Ontwikkeling gemiddelde vastrecht load elektra per maand bij Liander netbeheer + Vattenfall/NUON - met componenten

In deze grafiek zijn de vastrecht lasten die per maand moeten worden betaald aan - met name - netbeheer en - in mindere mate - de leverancier van elektriciteit gedetailleerd weergegeven voor zover ze beschikbaar zijn bij Polder PV. Wederom wat de situatie bij Continuon/Liander resp. Nuon/Vattenfall betreft, en inclusief btw. Grafiek (a) is hiervan afgeleid door de totale maandbedragen te vermenigvuldigen met 12. Uit deze grafiek wordt kristalhelder zichtbaar waarom de totale vastrecht load de hemel in is geëxplodeerd: de invoering van het capaciteitstarief per 1 januari 2009, hier weergegeven als de post "capaciteitsvergoeding transport" volgens weergave bij Liander*. Daarna is die tarief post nog eens fors door gestegen naar een bezopen niveau van al EUR 14,84 per maand anno 2013. Met name als gevolg daarvan bedroeg de stijging van de gehele vastrecht load een spectaculaire 150 procent van 2008 naar 2009. En steeg deze met nog eens 22% verder door in 4 jaar tijd. Alleen voor de tariefstellingen sinds 2014 werd door de Autoriteit Consument & Markt de rem er op gezet, en "moest" de vastrecht last bij netbeheer weer iets worden terug geschroefd.

Tegelijkertijd gooide de leverancier Vattenfall echter in 2014 meteen weer roet in het eten, door haar post "vastrecht levering" bij dochter NUON zo extreem te verhogen, dat die daling bij de netbeheer vastrechten stapel grotendeels weer teniet is gedaan in dat jaar. En er slechts een miezerige vermindering van 1% voor 2014 overbleef m.b.t. de totale vastrecht load (zie rode pijlen voor de effecten). Gelukkig werden wat netbeheer betreft de banden verder aangehaald door ACM, en is het capaciteitstarief anno 2016 weer met 7,6% gedaald t.o.v. het niveau in "topjaar" 2013. Maar nog steeds is het veruit de hoogste vastrecht post, 61% van het totaal aan te betalen vastrechten (EUR 22,47/maand in 2016). Ook is verrassend dat de meetdienst met name in 2016 flink verder is teruggebracht: van EUR 2,72 in 2013 naar EUR 1,71 in 2016. Een forse teruggang van 37%. Daarbij s.v.p. niet vergeten dat in miljoenen huishoudens (verder prima werkende) meters hangen die al vele jaren geleden economisch zijn afgeschreven.

Dit alles resulteert in ieder geval voor de totale vastrecht load voor elektra, met de CAGR methode, in een gemiddelde YOY stijging van 10,66%/jaar incl. btw, tussen 2002 en 2016. Ik heb eerder over de wijzigingen 2013 >> 2014 een kritische analyse geschreven, zie artikel 24 december 2013.

Ook eerder heeft Vattenfall verhogingen van de berucht wordende post "vastrecht levering" doorgevoerd (bovenste, olijfkleurige segment in de stapel kolommen). Deze slecht begrepen vastrecht post is vanaf het eerste half jaar van 2002 (EUR 1,31/maand incl. 19% btw) gestegen met 92% tot een niveau van EUR 2,49/maand incl. 21% btw in 2013. Waarna de meest heftige ingreep plaatsvond: er ging in een keer nog eens 30,5% (!) bovenop in 2014, zodat er al 39 Euro incl. btw op jaarbasis betaald moet worden voor zogenaamde "administratie" kosten bij de leverancier, zonder dat je een kilowattuur hebt afgenomen. En zonder dat er merkbaar iets aan zoiets vaags als "service" is veranderd. Gelukkig is sindsdien die vastrecht post gestabliseerd, al zou een zuinig huishouden eigenlijk veel minder moeten betalen voor dat curieuze tarief.

Systeemdienst*
Er is nog een geniepige post die genoemd moet worden, en dat is de zogenaamde "systeemdienst" van hoogspanningsnetbeheerder TenneT, die formeel valt onder het Ministerie van Financiën. Bij Liander wordt dat postje al jaren - sinds het een "vastrecht tarief" is geworden (per 1-1-2009) - "verstopt" in de enorme tariefcomponent "capaciteitsvergoeding" (grootste kolom segment in grafiek, blauw). Die systeemdienst is voor alle regionale netbeheerders identiek en bedroeg anno 2014 EUR 3,79 per jaar ex btw = EUR 4,58 per jaar incl. 21% btw (in 2013 nog EUR 5,03 incl. btw, dus ook deze post is verlaagd). Zie de aparte melding in de tarievenlijst elektriciteit 2014 (download pagina), bij netbeheerder Stedin, die deze post wel jarenlang afzonderlijk liet zien, met het tarief.

Echter, de krampachtige pogingen van het parlement om "de energienota te vereenvoudigen" (die zij zelf absurd ingewikkeld hebben gemaakt vanwege alle liberalisering-gedoe), hebben er inmiddels toe geleid dat er per 1 januari 2015 géén aparte systeemdienst door TenneT meer in rekening wordt gebracht richting de regionale netbeheerders (nieuwsbericht TenneT 1 aug. 2014). Maar die post blijft natuurlijk gewoon doorberekend worden. En wordt dus - zoals Liander voor kleinverbruikers al jarenlang deed - straks gewoon "verstopt" in de transport tarieven van de netbeheerders. Zodat straks weinig mensen meer zullen kunnen achterhalen waar eventuele onverwachte verhogingen van de afvalemmer genaamd "transportkosten" door worden veroorzaakt... Houdt mensen dom, is het devies. Dan kunnen ze ook niet "gefundeerd klagen".

Zie verder ook de toelichting systeemdienst op de "energiekosten kort" pagina, (financiën 9).

IV Vastrecht levering evolutie voor elektriciteit volgens ACM

In een antwoord op kamervragen door - destijds - energie specialist Paulus Jansen van de SP over de niet (cq.: "slecht") gereguleerde post "vastrecht levering" werd hij "weg gezet" door Henk Kamp. Die suggereerde dat er niks aan de hand was (lees: "zou zijn"), en dat hij beslist niet van plan was om "onderzoek" te doen of de tariefstelling van die post wel "fair" zou zijn. Het zal u niet verbazen: de explosieve vastrecht stijgingen voor die post bij Vattenfall voor 2014, hier snoeihard gedocumenteerd zijn in het geheel niet ter sprake gekomen in die 4 pagina's tellende brief. Noch zijn de door mij gesignaleerde mogelijk rampzalige gevolgen voor klanten van Greenchoice die (ongewild) in het netgebied van Liander wonen genoemd. Laat staan dat er op is ingegaan. Voor een uitgebreide bespreking van deze zoveelste duivelse gifadders in het energiedossier, zie mijn artikel van 24 december 2013.

Dan weet u ook direct dat, terwijl de beleidsambtenaren bij EZ natuurlijk donders goed weten wat er aan de hand is, het hen in het geheel niets lijkt te interesseren wat voor woeker onschuldige burgers wordt aangesmeerd via de achterdeur.

Derhalve deze grafiek, die ik heb gemaakt van de zogenaamde "gewogen gemiddelde" prijsontwikkeling (zie ook mijn artikel voor uitleg).

Tarief ontwikkeling van de post "vastrecht levering" elektriciteit bij Vattenfall (rood-bruin, data van tarief overzichten, bijgehouden door Polder PV), en "gewogen gemiddelde" van alle leveranciers volgens ACM (nieuwe naam NMa). De laatste geeft géén data voor 1 juli 2006, en ook is 2014 nog niet opgenomen. Wat gezien de explosieve ontwikkeling bij Vattenfall beslist als een grote misser moet worden gezien... Er zijn in de tweede jaarhelft verder geen "bijstellingen" geweest, dus het tarief voor 2014 geldt het gehele kalenderjaar.

In genoemde ACM tabellen worden ook gemiddelde prijzen ex btw voor de leveringspost voor elektra en gas opgegeven. Voor elektriciteit heb ik deze al naast die van Vattenfall (continu tarief, "grijs") gezet, zie sectie (l) in paragraaf II.

V Totale stroomkosten volgens tarieven overzichten, incl. variabele & vastrecht posten en inclusief teruggavepost energiebelasting.

In het volgende overzicht grafieken die de totale "aan het elektriciteitsgedeelte toe te rekenen" kosten op jaarbasis weergeven waarmee betreffende stroomklanten te maken krijgen in het geval van de casus: "wonend in het netgebied van Liander, en standaard grijze stroom afnemend van Vattenfall/NUON" met een enkeltarief ("continutarief") contract. Hierbij is ook rekening gehouden met de aftrek van de "teruggavepost energiebelasting", die immers onder het elektriciteits-gedeelte op uw nota wordt geboekt. Het is echter wel een compensatie van het Ministerie van Financiën voor "hoge kosten voor zowel elektriciteit als voor gas". Dus helemaal "eerlijk" is zo'n handelswijze niet. Aangezien er verder geen specificatie wordt gegeven "welk deel voor elektra, en welk deel voor gas" zou zijn bedoeld bij die curieuze, enorme teruggave post, is het onmogelijk om zo'n "toewijzing per energie modaliteit" te geven. De meeste mensen snappen toch niets van die post, maar accepteren hem natuurlijk maar wat graag, op de energie nota. Maar iedereen krijgt hem, "achter een aansluiting met woonfunctie".

Hier dus onder "elektra" gerekend, "conform energienota"...

De gebruikte verbruiksgerelateerde kWh tarieven zijn de gemiddelde waarden per jaar (meestal per 1 januari en 1 juli tariefwijziging bij standaard variabale stroomcontracten).

(a) "All-in stroomkosten incl. vastrechten en teruggaaf energiebelasting" in kalenderjaar 2015

Voor 6 verbruiksgroepen zijn hier de totale kosten op de nota post "elektriciteit" inclusief teruggaaf energiebelasting (TEB, compensatiepost voor stroom én gas!) weergegeven, voor het gemiddelde van de tariefstellingen voor het volledig afgeronde kalenderjaar 2015. Posten exclusief btw, de totale btw post is apart weergegeven. De teruggave post TEB is natuurlijk "negatief" (onder de X-as). De totale kosten op de stroom paragraaf op de nota, in vetdruk weergegeven bovenaan de kolommen inclusief btw, worden daardoor natuurlijk "gedrukt". In het geval van zeer spaarzame huishoudens, zoals een "exemplaar" wat na salderen van eigen opwek van zonnepanelen netto nog maar 100 kWh op jaarbasis heeft te verrekenen (helemaal links), leidt dat zelfs tot een "netto negatief bedrag". Waarbij niet vaak genoeg kan worden gezegd, dat de compensatie TEB feitelijk ook voor het gas gedeelte op de nota geldt.

Van onder naar boven zijn zichtbaar de volgende posten, tenzij anders aangegeven exclusief btw: TEB (negatief, vaste teruggave post per aansluiting), kosten levering, energiebelasting, SDE heffing ("ODE"), waar bovenop de vastrechten, vastrecht netbeheer, vastrecht leverancier, en tot slot, de btw over alle posten bij elkaar (21%) zijn gestapeld. Uiteraard zijn wederom de tariefstellingen van Continuon/Liander (netbeheer) en Nuon/Vattenfall (leverancier) als voorbeeld gebruikt. Maar die kunnen als representatief voor andersoortige contracten worden beschouwd, al zult u uw eigen tarieven (leverancier: kale kWh prijs resp. bijbehorende post vastrecht levering, netbeheerder: licht afwijkend indien niet Liander) daartoe moeten invoeren. Als vierde verbruikscategorie is het gemiddelde per huishouden voor het jaar 2014 volgens CBS Statline aangegeven: 3.050 kWh/jaar (exclusief niet gemeten eigen verbruik van zelf opgewekte zonnestroom).

De "resultante" stroom paragraaf op de zes nota's variëren in het onderhavige geval van een netto teruggaaf van EUR 75,56 bij het zelf opwekkende / zeer zuinige huishouden met een netto (gesaldeerd) jaarverbruik van 100 kWh, via bijna 593 Euro bij het "gemiddelde" huishouden, tot een heftige uitgavepost van bijna 1.714 Euro in het geval van een jaarverbruik van 8.000 kWh in 2015, helemaal rechts. Let op dat, alleen in het eerste geval, er ook impliciet een "netto teruggaaf van btw" plaatsvindt (EUR 13,11 op jaarbasis). In de rest van de gevallen is die btw post natuurlijk (flink) positief. In het laatste geval (8.000 kWh/jaar verbruik) strijkt de Staat alleen daar aan al bijna 300 Euro op (nog excl. de "kale" EB resp. ODE posten excl. btw).

(b) Interactieve grafiek totale stroomkosten 6 verbruiksgroepen tm. 2014

Beweeg de muiswijzer over de knoppenbalk onder de hier weergegeven, unieke interactieve stroomprijs grafiek tot en met 2014. En u krijgt het bijbehorende plaatje te zien met de totale "kostenpyramide" (incl. de teruggave energiebelasting onder de x-as) voor de betreffende verbruiksgroepen: huishouden met zonnestroom opwek en restverbruik van 100 kWh/jaar na saldering tot en met een "er op los levend" huishouden met 8.000 kWh/jaar verbruik. Toegevoegd - op verzoek van iemand die daartoe een mail stuurde aan Polder PV - is een categorie (verondersteld) "gemiddeld stroomverbruik van een Nederlands huishouden". Het sterk op de realiteit achterlopende "officiële" laatste cijfer van Staatswege is voor deze grafiek het "gemiddelde stroomverbruik" in 2012. CBS StatLine had daarvoor 3.200 kWh/jaar staan (link), een stuk hoger dan de hierboven weergegeven 3.050 kWh/jaar voor het jaar 2014. Nota bene: een "gemiddeld huishouden" zou volgens hetzelfde StatLine sinds 2007 nog steeds uit "2,2 personen" bestaan (link).

ROLL-OVER IMAGE Beweeg muiswijzer over knoppen zonder te klikken voor in situ vergelijking jaarreeks.
Klik op jaarvakje om afzonderlijk plaatje van het betreffende jaar te zien (sluit grafiekvenster om terug te keren).

De "sprong" in de netto negatieve stroomnota tussen 2005 en 2006 (met name opvallend bij categorie "verbruik 100 kWh/jaar"), is het gevolg van het elimineren van de zogenaamde "MEP-heffing" (geel kolomsegmentje), die als een soort "vastrecht" door de regionale netbeheerder werd geïnd in de jaren 2003 (NB: vanaf 1 juli) tm. 2006. Die heffing was aanvankelijk ook in de voorschotten geboekt voor het jaar 2006 (lees: u betaalde die heffing aanvankelijk in dat jaar), maar werd uiteindelijk met terugwerkende kracht voor dat kalenderjaar door alle regionale netbeheerders terug gestort nadat Den Haag weer eens voor de zoveelste maal wat "piketpaaltjes" had verzet (MEP werd de facto per 18 augustus 2006 onthoofd door kort aangebleven EZ Minister Joop Wijn van het CDA, het parlement bevond kennelijk dat er weer eens "gecompenseerd" moest gaan worden, iets met "hoge energiekosten", of zoiets...).

(c) Totale kosten stroom 2015 onder aftrek van teruggavepost energiebelasting

Deze grafiek voor het jaar 2015 is vergelijkbaar met de laatste grafiek in de getoond onder (a). Hier is de "teruggavepost energiebelasting" reeds in verdisconteerd (afgetrokken van de te betalen bedragen). Alleen de btw post is apart weergegeven in rood. Een huishouden wat "gemiddeld" (status 2015) netto 3.050 kWh verbruikte op jaarbasis was alleen al aan die "bruto toegevoegde waarde" 103 Euro per jaar kwijt, bij 8.000 kWh was dat al ruim EUR 297. Dat zou ook een stimulans kunnen zijn om het stroomverbruik flink terug te dringen en "ergens in de linkerhelft van de grafiek proberen terecht te komen". Want de Staat der Nederlanden doet er helemaal niks voor. Kunt u beter in uw eigen zak houden, toch, dat rode segment?

Een huishouden wat het (m.b.v. eigen zonnestroom opwek gesaldeerde) stroomverbruik extreem heeft weten in te perken (zoals bij Polder PV), houdt er zelfs een beetje geld aan over op jaarbasis. In het onderhavige voorbeeld voor 2015 bijna 76 Euro op jaarbasis indien er nog een (netto) restverbruik van 100 kWh zou zijn. Maar daarbij s.v.p. niet vergeten dat er nog vele andere kosten zijn te betalen voor energie, naast het veelvuldig over de tong gaande deel "elektriciteit". Bij Polder PV met name de gigantische vastrecht load bij stadswarmte (ondanks zogenaamd "beschermende" Warmtewet nog verder geëxplodeerd!), vastrechten kookgas, en warmte en gas leverings-kosten. Betalen blijven we bijna allemaal, en de teruggavepost (compensatie hoge elektra en gas kosten) is zo'n byzonder - al sinds 2009 niet meer met inflatiecorrectie verhoogd - element in de Europese verhoudingen, dat we nog moeten gaan zien hoe lang dat overeind zal blijven. Er is al twee jaar achter elkaar wat van die post afgeknabbeld. We gaan zien wat daarvan over "mag" blijven van Den Haag ...

(d) Totale stroomkosten bij netto verbruik 3.050 kWh/jaar in tijdreeks

Totale stroomkosten per huishouden met een volgens CBS gemiddeld elektriciteitsverbruik van 3.050 kWh per jaar in 2014 (StatLine). Waarbij als belangrijke voetnoot moet worden vermeld: "Het verbruik is exclusief elektriciteit die eventueel in de particuliere woningen zelf wordt opgewekt bijvoorbeeld door zonnepanelen". Ook belangrijk om te melden dat de teruggavepost energiebelasting in het hier getoonde totale te betalen bedrag is verwerkt (al compenseert deze post voor "hoge elektra én gas kosten"). Berekeningen zijn gedaan met de op deze pagina getoonde harde tarieven zoals die golden bij Vattenfall/NUON (levering + vastrecht levering), Liander/Continuon (netbeheer 3 posten, plus meetdienst), TenneT (systeemdienst), en Ministerie van Financiën (energiebelasting per verbruiks-eenheid, teruggave post energiebelasting, btw en, in nauwe samenwerking met dossier-verantwoordelijk Ministerie van Economische Zaken, per 1 jan. 2013 de SDE heffing).

Deze grafiek geeft de totale kosten die in het verzorgingsgebied van Liander zouden zijn moeten betaald als de leverancier Vattenfall/NUON had geweest, er een variabel continu tarief "grijs" stroomcontract was afgesloten, een jaarlijks (rest-)verbruik van 3.050 kWh zou zijn gemeten, en die afname gelijk verdeeld zou zijn geweest over de twee jaarhelften (twee tarief periodes). Met alle bekende tarieven, ook die van netbeheer en die van de diverse in rekening gebrachte belastingen - en teruggavepost - kan volkomen zelfstandig door iedereen met een beetje doorzettingsvermogen, de feitelijk te betalen stroomkosten op kalenderjaar basis worden uitgerekend. Maar dan moet je wel exact weten wat alle tarieven zijn geweest in alle in rekening gebrachte periodes. Berekeningen zijn incl. 19% btw resp. 21% vanaf 1 oktober 2012, en inclusief de teruggavepost energiebelasting die een huishouden achter een aansluiting "met verblijfsfunctie" automatisch uitbetaald moet krijgen via de leverancier (verrekening op de jaarnota).

Het enige tarief wat niet exact bekend was in de getoonde jaarreeks zijn de vastrecht posten voor netbeheer (destijds: Continuon) in 2003, derhalve is die kolom licht gearceerd weergegeven. Het tarief is afgeleid uit het gemiddelde van nota's die ik heb van een klant in het netgebied van die netbeheerder (afgeleid bedrag transportkosten plm. EUR 46,06/jaar incl. 19% btw).

De trend van deze "all-in jaarkosten incl. teruggave post" is met een lineaire trendlijn weergegeven. Als we de uitersten (2002 en 2015) nemen voor een CAGR berekening, kom ik voor die posten voor elektra gezamenlijk op een gemiddelde YOY groei van het nota-bedrag op conto van de modaliteit elektriciteit "slechts" op 2,7%/jaar (was 3,2% tm. 2013). Knoop die s.v.p. in uw oren.

2009 was een prijzig jaartje voor elektra. En dat lag niet eens aan de slinkse invoering van het middels de "creatieve" energiebelastingen truuks grotendeels gecompenseerde capaciteitstarief. Maar de totale kosten waren in het daar op volgende 2010 alweer fors lager, 13,8%. In 2013 lagen de totale jaarkosten wederom rond het niveau van 2009, maar ook daarna kwamen ze weer iets lager te liggen. De totale kosten in 2015 lagen nog steeds bijna 1% onder die van "record stroomnota jaar" 2009.

Uiteraard gelden voor andere leveranciers/netbeheerder combinaties de door u geheel zelfstandig te bepalen tariefstellingen en dus ook andere eindresultaten. Ook moet duidelijk gesteld worden dat dit "het ideale geval" betreft. Want er wordt natuurlijk nooit (of mogelijk: in een zeer zeldzaam geval "bij toeval") "per kalenderjaar" afgerekend. Maar over minimaal twee delen van aanpalende kalenderjaren. En dan moeten dus alle verschillende tariefstellingen voor de betreffende periodes allemaal in de al snel duizelingwekkend wordende berekeningen worden meegenomen. Dat is slechts aan weinigen voorbehouden om te gaan zitten narekenen. Dat kostte de webmaster van Polder PV voor zijn eigen nota's ook vaak een dag of drie voordat hij er "uit" was. Zulke omvangrijke na-berekeningen doe ik echter steeds minder, er zijn immers veel leukere dingen in het leven... Wel is het essentieel om meterstanden te controleren op uw jaarnota. Als daar iets "mis" mee is, is de rest ook automatisch bagger.

MEP bijdrage
Sinds medio 2003 is op uw energienota ook de destijds nog door netbeheer (!!!) geïnde MEP bijdrage gefactureerd, die in 2003 neerkwam op EUR 17, in 2004 gestegen was naar EUR 40, en in 2005-2006 werd alweer 52 Euro per jaar per huishouden gefactureerd (NB: ex btw, over deze post hoefde, merkwaardig, géén "belasting op de toegevoegde waarde" worden betaald...). Deze zoveelste incentive regeling voor "duurzame opwekkers" (sensu lato), de MEP, werd in augustus 2006 door Joop Wijn echter alweer rap en vakkundig een kopje kleiner gemaakt. En dat jaar werd ook nog eens door de immer radeloze parlementariërs besloten dat iedereen die 52 Euro in 2006 weer terug zou krijgen (blijkbaar vonden ze dat een te grote molensteen voor het plebs, het geschiedde onder het motto "herstel van de koopkracht"). Dus voor dat jaar is hij de facto op uw nota niet meer meegerekend (Polder PV heeft inderdaad het bedrag teruggeboekt gekregen, ik hoop dat het bij u ook is geschied...). Om de zaken niet nog ingewikkelder te maken dan ze zo al zijn, heb ik bij de meeste vastrecht grafieken, behalve die onder de interactieve grafiek IV-b, die mysterieuze "MEP bijdrage" er buiten gelaten (dus ook in bovenstaande grafiek IV-d zit de "MEP bijdrage" er niet in). Het was, zullen we maar zeggen een "aberratie" in het facturatie gebeuren wat we maar weer snel moeten vergeten (sowieso snapte bijna niemand iets van die heffing).

Voor de periode 2003-2004 (en vóór 2002) heb ik geen "harde" tariefbladen van NUON cq. haar voorganger EWR beschikbaar. Iemand die ze heeft? Ik heb belangstelling! Wel heb ik een tariefblad voor 2002 in mijn archief zitten. Op basis daarvan heb ik de totale jaarkosten voor dat jaar ook in deze grafiek opgenomen.

VI Fictieve kWh prijs berekening 2009-II: Stroomtarief componenten variabel en vast

Een fictieve voorbeeld berekening "alle posten terugrekenen naar 1 kWh verbruik", en uitzetten in grafiek afhankelijk van verbruiks-volume is uitvoerig gedaan voor de tariefperiode 2009-II, voor een fictieve klant bij Vattenfall/NUON in het netgebied van Liander, met een 3x25 Ampère kleinverbruik aansluiting. Dit om een beeld te geven van de "type" en "hoogte" van de impact van diverse tarief "componenten" op de totale te betalen kosten, als die worden "terug gerekend" naar de werkelijk verbruikte aantal kilowatturen. Daarbij s.v.p. wederom beseffen, dat de teruggavepost energiebelasting (magenta) feitelijk "bedoeld" is ter compensatie van "hoge elektra én gas kosten". En dat de MEP bijdrage ook niet in deze grafiek is verwerkt.

Grafiek die laat zien hoe ingewikkeld het "totaal aan kosten en teruggavepost" is voor een dagelijks benodigd "product" als elektriciteit in een huishouden met kleinverbruik aansluiting (max. 3x 80 Ampère, in het onderhavige geval is gerekend met het meest voorkomende type van max. 3x 25 ampère waar qua tariefstelling bij netbeheer ook alle enkelfase aansluitingen onder vallen. In deze grafiek zijn alle variabele kosten (levering leverancier, energiebelasting en btw) en alle "vastrecht" posten (excl. de "byzondere" MEP-heffing in 2003-2006), en de teruggavepost energiebelasting, allemaal meegenomen. En dit voor de tweede jaarhelft van 2009, toen er geen variabele transportkosten aan de netbeheerder meer hoefden te worden betaald (vervangen door vastrecht post "capaciteitsvergoeding"). NB: voor alle verbruiksgroepen geldt natuurlijk dat de variabele kosten per kWh op hetzelfde niveau liggen (mits je onder de 10.000 kWh consumptie per jaar blijft).

Daartoe is per verbruiksvolume, zoals weergegeven op de X-as (volumes in deze grafiek liggend tussen een jaarverbruik van 800 kWh en 10.000 kWh) het totaal aan te betalen variabele, kWh-gerelateerde kosten bepaald. Daarbij zijn alle vastrechten voor zowel netbeheer (vastrecht aansluiting, vastrecht transport, capaciteitstarief, en meetdienst), als het vastrecht van de leverancier opgeteld. Maar ook is de teruggavepost energiebelasting als "negatieve post" hier bij opgeteld (eigenlijk: "afgetrokken"). Over het totale eindresultaat (jaarkosten) werd de btw berekend. Vervolgens werden de totale jaarkosten gedeeld door het kWh verbruik wat die kosten heeft veroorzaakt, zodat in de grafiek uiteindelijk per verbruik de "all-in kosten die aan elektriciteit zijn betaald teruggerekend naar 1 kWh verbruik". En dat weer uitgesplitst naar deelpost, die in de grafiek zijn gestapeld om het totale effect op de all-in kWh "prijs" te kunnen zien.

Hierbij moet duidelijk worden gesteld dat dit een volslagen kunstmatige reken- en grafische excercitie is, die geen relatie heeft met uitsluitend met variabele kosten te uit te voeren "terugverdientijd berekeningen". Maar het geeft wel goed aan hoe zwaar de "vastrecht last" gaat wegen voor met name die huishoudens met de laagste stroomverbruiken, waarbij natuurlijk vooral de absurde, op 1 januari 2009 ingevoerde nieuwe post "capaciteitsvergoeding" (of: -tarief), in donkerblauw weergegeven, opvalt. Uiteraard heeft de "teruggavepost" ook bij die laagste stroomverbruikers de hoogste impact als je die terugrekent naar wat er "per kWh" voor wordt ontvangen. Dat liep voor huishoudens die maar 800 kWh/jaar gebruikten in het weergegeven tijdvak (of: gesaldeerd met zonnestroom als "restverbruik" over hebben) op naar een negatief (te ontvangen) bedrag van ongeveer "40 eurocent/kWh verbruik"... (roze kolommen naar beneden gericht).

Voor nog opvallender gevolgen bij ultra-lage verbruiken, zoals regelmatig voorkomen bij mensen met behoorlijk wat zonnepanelen en/of een laag jaarlijks stroomverbruik, zie de aparte grafiek hierna.

In de grafiek zijn twee "typische" verbruiken opgenomen die soms of vaak in publicaties worden genoemd: 4.100 kWh is zo'n beetje het uit de onderzoeken van/namens EnergieNed naar voren komende "gemiddelde stroomverbruik" bij zowel huishoudens met gasaansluiting, als bij huishoudens met een stadswarmte aansluiting. 3.500 kWh is het verbruik wat heel vaak op websites werd genoemd als "het gemiddelde verbruik" van een Nederlands huishouden in het eerste decennium van de 21e eeuw. Beide cijfers moet u met een grote pot zout nemen: de jaarverbruiken per huishouden kunnen tegenwoordig namelijk extreem van elkaar verschillen. En een "gemiddelde" zegt geen drol. Verbruiken zijn in extremo afhankelijk van een combinatie van gezinsgrootte, type woning, en worden vooral bepaald door individueel gedrag. CBS StatLine heeft voor 2012 voor een "gemiddeld gezin met een grootte van 2,2 personen" een gemiddeld stroomverbruik van 3.200 kWh staan.

Vergelijkbare grafiek als de vorige, maar hierbij tevens ingesloten huishoudens met ultra-lage stroomverbruiken van 100 tot 500 kWh/jaar. Die beslist voorkomen in huishoudens zoals Polder PV die op het laagste niveau zitten omdat ze het allergrootste deel van hun jaarverbruik afdekken uit eigen zonnepanelen (met als absolute basisvoorwaarde: een sowieso laag stroomverbruik op jaarbasis, anders gaat dit verhaal niet op). U ziet dat de verhoudingen in de tariefcomponenten, teruggerekend "per kWh restverbruik" volledig uit balans liggen met de verhoudingen in de meeste andere, meer "gebruikelijke" categorieën meer naar rechts op de schaal. Is bij een restverbruik van zo'n 500 kWh de "kostenkant" boven de X-as nog ongeveer in balans met de "baten" kant (standaard teruggave energiebelasting, roze kolom onder de X-as), slaat die balans naar de "negatieve kant" van de X-as door bij een restverbruik van nog maar 100 kWh/jaar. Waarbij de "baten" ongeveer neerkomen op zo'n 3 Euro 30 per kWh "restverbruik" inclusief btw (...), en de "kosten" kant inclusief alle vastrechten, boven de X-as, neerkomt op zo'n 2,20 Euro/kWh "restverbruik". Samenvattend: je krijgt op jaarbasis dan meer aan de standaard teruggave energiebelasting "terug", dan je aan alle andere posten, vastrechten en verbruiks-gerelateerde kosten incluis, "uitgeeft".

Uiteraard zit de overgrote meerderheid van de Nederlandse bevolking ergens rond de 3.000-3.500 kWh per jaar aan elektra verbruik, en dient daarvoor de eerste grafiek te worden geraadpleegd.

Let wel: dit was de situatie in de tweede jaarhelft voor 2009. Elke jaarhelft heeft weer zijn eigen tarief componenten, die afhankelijk zijn van de netbeheerder, van de persoonlijke tariefstelling van het stroomcontract bij de leverancier, en van de hoogte van zowel de energiebelasting op stroom, als de teruggavepost voor het betreffende jaar. Dus elke jaarhelft zou u ook weer zo'n aangepaste grafiek kunnen gaan maken. Deze 2 exemplaren zijn vooral ter illustratie van de bizarre tariefpyramide en de onnavolgbare gevolgen van schuiven met, en de hoogte van deelposten.

(vastrechten en andere tariefstellingen gas)

Zie separate (voorlopige) overzicht, dit zal nog worden uitgewerkt tot en met de laatste tariefstellingen

Bronnen en links

"Alle" tariefstellingen energietarieven Vattenfall/NUON (site bevat een chaos aan contractvormen), ingang:
https://www.nuon.nl/energieprijzen/vergelijken of
https://www.nuon.nl (via blokje "Energie" links onderaan)

Variabele energietarieven Vattenfall/NUON ("standaard" prijzen, laatste):
https://www.nuon.nl/stroom/standaard-stroom
https://www.nuon.nl/gas/standaard-gas

"Energieprijzen 2014: nieuwe energieprijzen" (Vattenfall/NUON kondigt woeker-achtige verhogingen "vastrechte levering" aan voor zowel elektra als voor gas):
http://www.nuon.nl/energie/energieprijzen/energieprijzen-2014.jsp Niet meer beschikbaar, zie ook screendump dd. 30 dec. 2013

Halfjaarlijkse tarieven downloads website Vattenfall/NUON en oudere overzichten (archief Polder PV)

Transport tarieven elektra netbeheerder Liander (voorheen: Continuon):
https://www.liander.nl/consument/tarievenzoeker/tarieven-2016-voor-consumenten

(Meestal) jaarlijkse downloads eerdere tarief overzichten Liander/Continuon (begin van kalenderjaar, er zijn echter soms tussentijdse wijzigingen geweest, sinds 2005 allen in archief Polder PV)

Tarieven energiebelasting van 2007-2016 op website Ministerie van Financiële Zaken / Belastingdienst:
Tabellen tarieven milieubelastingen

Belangrijkste wijzigingen belastingen 2016 (Ministerie van Financiële Zaken, o.a. tarieven energiebelasting 2015 en 2016, downloadbare pdf)

Eerdere EB tarieven van eindejaars-persberichten Min. Fin. (archief Polder PV)
Heffingen op energiedragers (CBS - StatLine tabel met details, ook van tussentijdse wijzigingen, zie grafieken analyse. Laatste update van 2 mei 2014)

Van 2010 tot en met 2013 zijn de tarieven voor EB en teruggave post ook te vinden in het belasting overzicht 2010-2013 van het Ministerie van Financiën (pdf, rechtsboven)

Wet opslag duurzame energie (Staatsblad 2012 Nr. 673: regelt de "SDE heffing" op kWh en m³ per 1-1-2013, tm. tarieven 2016)

Systeemdiensten tarief volgens TenneT (verwijzingen naar vermoeiende NMa/ACM pdf's blijven cryptisch over exacte bedrag KVB...)

Duidelijke uitleg posten op de nota m.b.t. elektriciteit (van Martin Kleinman, op Olino.org. Polder PV is ook geraadpleegd)

Senternovem databank (vergelijkbaar met Klimaatmonitor, qua opzet. Via de optie "energieprijzen" toegang tot een database met "gemiddelde" prijzen voor diverse relevante tarief componenten, te selecteren uitsplitsingen, behoorlijk wat grafieken e.d. Vrij slecht leesbaar. Geen aparte data toe te wijzen aan energieleveranciers. Data te downloaden)

Feedback

Als u fouten in het feiten materiaal op deze pagina vindt, gaarne een bericht met duidelijke toelichting en voorzien van ondersteunend bewijsmateriaal. Met dank!

Alle financiële pagina's op Polder PV

Eerste versie van deze webpagina gepubliceerd in 2009. Actuelere updates: 12 augustus 2011 (cijfers 2e helft 2011); 26 juli 2013 (cijfers tm. 2e helft 2013); 24 december 2013 (update vastrechten netbeheer en leverancier tot en met 2014); 17 januari 2014 (update energiebelastingen tm. 2014, leveringskosten en totale kWh prijs tm. 2014-I, ACM levering versus Vattenfall prijs); 26 augustus 2014 (volledige update tot en met tweede jaarhelft 2014); 24 februari 2016 (volledige update voor elektriciteit tot en met eerste jaarhelft 2016).


	tariefcomponenten tot je scheel ziet...	links	PV-systeem	basics	grafieken graphs	huurwoningen	nieuws	index

Financiën - 5 elektriciteit

De prijsontwikkeling van energietarieven en -componenten
Voorbeeld: Vattenfall-NUON/Liander

Update tm. 2016-I

Financiën - 5 elektriciteit

De prijsontwikkeling van energietarieven en -componenten Voorbeeld: Vattenfall-NUON/Liander

Update tm. 2016-I

De prijsontwikkeling van energietarieven en -componenten
Voorbeeld: Vattenfall-NUON/Liander