PV news, developments, encounters, press info, links

10 november 2010: ... en van 125 kilometer zuidelijker beter nieuws... Gosse Boxhoorn, die fors uitpakt met Neer'lands eerste eigen silicium productie plant, The Silicon Mine*, trekt zich niets aan van de rest van treurig Nederland (zie ook vorige bericht). Zijn nieuwste fotovoltaïsche kindje gaat namelijk Alinement heten, en het Franse equivalent ("alignement"), die als een van de betekenissen "bondgenootschap" geeft, zal vast wel bij die naamgeving in overweging zijn genomen. Want in Limburg is heel wat gaande op het vlak van zonnestroom, en daar komt in dit nieuwste initiatief alweer een zonnecel productie bedrijf bij. Als het aan Gosse ligt. En wel: op het nog erg lege Avantis terein. Waar de fabriek van zijn hand nog steeds aanwezig is, al is Solland Solar nu 100% eigendom van Kernsplijter-Met-Napoleontische-Uitbreidingsplannen Delta**. Uiteraard heeft die naam ook, zoals gebruikelijk bij de heer Boxhoorn, een dubbele betekenis. Want bij zonnecellen komen nauwkeurige depositie procedures om de hoek kijken. Alleen al het zorgvuldige aanbrengen van elektrische contacten, netjes "uitgelijnd", is daarbij een absolute must, anders moet je niet eens beginnen aan dit soort high-tech business.

In die nieuwe zonnecel productie unit zouden 70-80 miljoen Euro gestoken moeten worden, en zou het bedrijf ongeveer 150 banen moeten gaan genereren onder de leiding van directeur en collega van Boxhoorn, Jac Hanssen. Die al over uitbreiding spreekt met 800 banen eind 2013 als zeer optimistisch vooruitzicht. Ik ben altijd erg voorzichtig met dit soort aannames, want vergelijkbare claims zijn wel vaker gemaakt (ook met Solland), en nooit bewaarheid geworden. Dat laat onverlet dat ze mijn zegen hebben, natuurlijk. We moeten een fysieke productiebasis gaan krijgen in eigen land waarmee markt- en lobbymacht voor de sector opgebouwd kan gaan worden, die hopelijk Den Haag eindelijk eens het lid op de neus gaat geven.

En nog is het niet genoeg, want Boxhoorn en de zijnen zijn ook al van plan om een wafer productie te gaan starten, "goed voor honderd banen", waarmee een begin van "vertikale integratie" gemaakt zou gaan worden, de hele procesketen dus. Wafers zijn het bronmateriaal van zonnecellen, en dus essentieel als je "groot" wilt/durft te denken. En daar is de heer Boxhoorn nooit vies van geweest. Of al die fraaie plannen ook daadwerkelijk realiteit zullen gaan worden - Alinement gaat nu het geldzoek stadium in en dat zal waarschijnlijk voor dit volume niet zo'n probleem zijn - blijft afwachten. Maar Boxhoorn claimt de allerhoogste rendementen van de wereld na te streven, en dat is mooi. Niet duidelijk wordt welke technologie dat dan zou moeten zijn. Misschien heeft de heer Boxhoorn daarvoor contact heeft gezocht met de nauwelijks bekende The Solar Cell Company uit Eindhoven die ook plannen heeft voor een plekje op dat intrigerende, grensoverschrijdende industrie terrein genaamd Avantis bij Heerlen, met hoog renderende back contact cellen?

* Solland Solar, waarvan zowel de fysieke productie (80 MWp in 2009 volgens Photon), als, curieus, de productiecapaciteit tegenvallen: Sonne Wind & Wärme rapporteerde in het november nummer van 2010 merkwaardig genoeg dat die capaciteit dit jaar van 170 naar 150 MWp zou zijn gedaald. Photon rept in het aprilnummer echter nog van "170 MWp" als productie platform voor eind 2010).

** De Limburger heeft het over een investering van 600 miljoen Euro voor TSM, het AZ-WEB.de over 600-800 miljoen Euro. Echter, bij de financieringsplannen die eerder deze herfst werden gepresenteerd in samenwerking met de Arabische investeerder Al Manhal International Group uit Abu Dhabi, werd van 500 miljoen Euro gerept voor de opstart fase.

10 november 2010: Het niet vertelde Helianthos verhaal. Er is de laatste weken e.e.a. bericht op diverse fora over een vermeend afscheid van het amorf Si (6% rendement, in tweede opzet, "amorphous nanocrystalline silicon tandem cells", met geclaimd 9%) dunnelaag project Helianthos bij de volle Vattenfall dochter in wording NUON. Daarvan zijn vooralsnog geen harde "toezeggingen" gedaan door NUON zelf, het bedrijf claimt nog in gesprek te zijn - naar verluidt (o.a. Volkskrant) met het Chinese bedrijf Hanenergy. Wat dik in diverse grootschalige energiecentrales (hydro) en in "clean development mechanism" projecten zit, en ook extreem ambitieuze plannen heeft voor "... world most advanced G2 silicon-based film solar energy & photovoltaic core technology...", zoals uitgesproken door CEO Li Hejun tijdens zo'n typisch Chinese "Cornerstone Laying Ceremony for Hanergy Heyuan Thin Film Solar Module Research Development and Manufacture Base" op 29 juni 2010. Een dunnefilm project waarvan de eerste fase al een absurde 600 MWp aan productie capaciteit zou moeten opleveren, en waarvoor al 300 MWp zou zijn toegezegd door de autoriteiten en de vele financiers...

De claim in het EnergieGids artikel van 21 oktober 2010 dat potentieel Helianthos overname kandidaat Hanergy "nog niet actief in de zonneceltechnologie" zou zijn is dus hoogst curieus, mede gezien het feit dat het bedrijf op de eigen site stelt over hun "One Base Two Wings" policy m.b.t. de hernieuwbare energie portfolio:

Dat lijkt me dus wel iets meer dan "nog niet actief". Ook gelogenstraft door de pagina "Solar Photovoltaic R&D and Production" op hun Engelstalige website...

Of Hanergy daadwerkelijk met het puur Nederlandse Helianthos aan de haal zou gaan, zoals nogal indringend in het oorspronkelijke Volkskrant artikel van Michael Persson (met verwijzingen naar "vertrouwelijke stukken" die de krant blijkbaar in heeft kunnen zien) werd gesuggereerd, moeten we echter nog gaan zien. Persson stelde zelfs dat als de verkoop niet door zou gaan, NUON de stekker uit het 13-jarige project zou gaan trekken. NUON zelf houdt de kaken stijf op elkaar, en zou volgens Verhagen van EL&I binnen enkele weken tot maanden (...) definitief uitsluitsel moeten gaan geven. Bedreigend voor de 60 personeelsleden is het beslist, de beloofde 125-150 nieuwe arbeidsplaatsen voor de commerciële productie zijn sowieso een groot vraagteken. Ook provincie Gelderland, die 7 miljoen vestigings-subsidie in het project heeft gestoken, is bepaald not amused, en gaat gegarandeerd dat geld terug eisen als het ergste scenario (sluiting of verkoop naar het buitenland) bewaarheid gaat worden.

Inmiddels is door Verhagen van het Super Ministerie EL&I ronduit toegegeven dat hij niks kan doen aan een eventuele verkoop van het zoveelste Nederlandse "duurzame research" project, omdat er bij de door de Staat gedoogde verkoop van NUON aan het dik in de bruinkolen en rammelende nukes zittende Zweedse staatsbedrijf Vattenfall niks over het "behoud" van zonne-energie voor Nederland afgesproken zou zijn (lijkt me ook erg onwaarschijnlijk, maar dat terzijde). Hij stelt in zijn brief van 8 november dat Vattenfall-NUON 200 miljoen Euri zou moeten scoren om naar "grootschalige productie" van de veelbesproken, doch nog steeds niet verkochte zonnefolie over te kunnen gaan. Er is geen enkele toezegging dat dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren, met ook nog eens een grote kans dat "het" niet in Arnhem zou gaan geschieden als het toch allemaal door zou gaan. Want NUON is nog steeds op zoek naar "strategische partners", en die kunnen beslist hun eigen eisen gaan stellen bij zo'n mega-investering. Een andere, waarschijnlijk goedkopere productie lokatie, bijvoorbeeld.

In totaal zou er volgens Verhagen sinds 1997 in het Helianthos project 20,6 miljoen Euro zijn gestoken door de Staat der Nederlanden, waarvan 17,3 miljoen Euro (84%!) als verloren beschouwd zou moeten worden als onverhoopt het ergste scenario zou uitkomen, namelijk dat Helianthos de kuierlatten zou (kunnen) gaan nemen naar Verweggistan (mogelijk Azië) of zelfs zou "moeten" sluiten. Hoeveel van dat bedrag, of van het restant van 3,3 miljoen Euro, bestemd was voor de SBIR "innovatiesubsidie" die nog zeer recent door Agentschap NL werd uitgegeven (bericht van 26 juli 2010), vertelt Verhagen er helaas niet bij. Want het zou wel heel erg zijn als, vlak nadat NUON die SBIR subsidie voor het Helico samenwerkingsproject met Icopal voor 3 miljoen (?) Euro "SBIR fase 1" binnen gekregen zou hebben, die subsidie ook alweer als "verloren" beschouwd zou moeten worden. Verhagen zou nog wel zijn best doen om voor het niet "vastgelegde" subsidiedeel het geld nog terug te krijgen. Hij stelde dat in die wederom bizarre wollige je-kunt-er-alle-kanten-mee-op-als-je-je-maar-nergens-op-vastlegt CDA-stijl als volgt:

Als je zoveel draaierige en glibberige woorden vuil moet maken om aan te kondigen dat "in het allerergste geval ik mijn best zal doen om die 3,3 miljoen Euri terug te vragen van NUON", met geen enkele zekerheid dat hij die belachelijke fooi ook uit de handen van NUON CEO Huib Morelisse zou mogen ontvangen, weet je dat dit alles totaal irrelevant geblaaskaak is. Niet alleen omdat die blijkbaar al "vergeven" 17,3 miljoen Euripegels daadwerkelijk als desinvestering zouden moeten worden bestempeld in de teneur van Verhagen's bewoordingen. Maar ook: Provincie Gelderland heeft meer dan het dubbele besteed aan het project dan Verhagen "Maximaal" van plan lijkt om op te eisen... Alleen al aan "beschikte" SDE subsidies staan er tientallen miljoenen Euri weg te rotten op de Rijksbegroting aan niet gerealiseerde projecten zonder dat er een haan naar kraait in pecunia-crisis-tijd. En NUON heeft volgens zeggen zelf al 50-100 miljoen Euri in hun dunnelaag troetelkindje gestoken, die dus mogelijk met het badwater zal worden weggegooid als de ergste scenario's zouden uitkomen. Dus wat stelt die 3,3 miljoen Euri "tegoed" voor onze Staat dan nog voor??? Peanuts!

Anderszins
Van een iets andere orde, doch beslist zeer belangrijk om hier te bespreken, is het keihard concurrerende internationale speelveld waarin een nog behoorlijk matig rendement doch in potentie interessante dunnelaag technologie zich zou moeten invechten. Zeker als je, zoals wordt gesteld, nog eens 200 miljoen over de balk zou moeten gaan smijten om commerciële productie te gaan draaien. Waarvan nog steeds niet zeker is of op die schaal continu volledig reproduceerbare resultaten behaald kunnen worden, met een nieuwe technologie waar heel veel toeters en bellen aan hangen. Er zijn nogal wat dunnelaag projecten gesneuveld de laatste tijd, en die zijn vooral in die beruchte commercialiseringsfase hard op de plaat gegaan.

Sunfilm AG - met nota bene een 9,6% efficiency record voor hun 5,7 m² grote reuzen amorf/microkristallijne dunnelaag modules, is dit voorjaar failliet gegaan. Net werd bekend (Sonne Wind & Wärme van 2 november 2010), dat het Duitse Schüco (wat in het Malibu project samenwerkt met kolen- en atoom gigant E.ON) de lokatie Großröhrsdorf over gaat nemen, maar de toekomst blijft voor deze technologie nog steeds een vraagteken gezien de voortdurende kostprijs reductie bij de klassieke kristallijne sector. Signet Solar kondigde in juni dit jaar ook al een "Insolvency proceedings" aan.

Veel erger was het nieuws dat de semiconductor reus Applied Materials hun met veel bombarie de markt op gegooide SunFab dunnelaag technologie - die zowel Sunfilm AG als Signet Solar gebruikten deze zomer niet meer zouden uitleveren aan nieuwe klanten. Ze kappen er mee, nog geen twee jaar na de verkoop van de eerste productiestraten (uitgebreide analyse met time-line van relevante gebeurtenissen in Photon van september 2010). Geschatte herstructureringskosten voor Applied: 400 miljoen dollar. Ook de concurrent Oerlikon Solar kan bepaald niet van gezegende verkopen van hun eigen dunnelaag productie apparatuur spreken, de klad is er goed in gekomen.

Bovendien werd net bekend dat de ook al met veel tamtam op de markt gegooide CIGS nieuwkomer Solyndra (bekend van de typische "buizen PV panelen"), gezegend met een half miljard dollar aan Obama wederopbouw steun, werknemers gaat ontslaan, hun eerste fabriek wil gaan sluiten, en de bouw van hun high-tech Fab 2 in Fremont, 733 miljoen dollar schoon aan de haak kostend, wil gaan uitstellen. Wat zou betekenen dat de extreem ambitieuze capaciteit uitbouw van 610 MWp in 2013 meer dan gehalveerd zou kunnen gaan worden. Voor bespreking van die dunnelaag technologie, zie onderaan de Intersolution 2009 pagina.

Daar tegenover staan berichten dat de silicium productie een enorme omvang aan het aannemen is, dat de productiekosten ervan nog steeds onderuit gaan, dat de marges in die belangrijkste tak van sport in de PV-business ("kristallijne modules, bestaande uit cellen verkregen uit wafers") fors onder spanning staan, dat als gevolg van de overcapaciteit de module prijzen ondanks een excessief hoge vraag (o.a. Duitsland) op een laag niveau blijven steken, dat voor het eerst in de geschiedenis op de spotmarkt de prijs voor monokristallijne modules door het grote aantal aanbieders onder die van de normaal gesproken iets goedkopere multikristallijne zusjes is gedoken, en dat het kort geleden nog hoog van de toren geblazen vermeende "concurrentievoordeel" van dunnelaag systemen als sneeuw voor de zon lijkt te zijn verdwenen.

Daar bovenop zijn er zeker ook succesverhalen bij de dunnelaag sector, met name de ongebroken dominantie van de Amerikaanse CdTe fabrikant First Solar die volgens SWW van november in 2009 reeds een fysieke productie gehaald zou hebben van een zeer respectabele 1.113 MWp (let wel: de volgende grootste module producenten zouden volgens genoemd SWW artikel in dat jaar het Chinese kristallijne Suntech zijn geweest met 735 MWp, Japanner Sharp met 535 MWp kristallijn, en wederom Chinees Yingli met 482 MWp). First Solar heeft al diverse succesvolle projecten met CdTe modules op grote platte industriële daken gerealiseerd (voorbeelden, zie tab "Rooftop"), precies het marktsegment waar Helianthos op doelt. En wat nog belangrijker is: hun beste commercieel verkrijgbare module, type FS-380, 80 Wp (pdf datasheet), heeft al een rendement van ruim 11%. Daar kan Helianthos alleen maar van dromen.

En niet te vergeten: er komt steeds meer concurrentie voor dunnefilm toepassingen. Op dezelfde Intersolar waar Helianthos stond, kwam ik het zeer interessante Xunlight tegen, die eerder dit jaar al een UL licentie voor hun XR productlijn (amorf Si dunnelaag sheets tot 264 Wp per module) heeft verkregen. Er zijn meer van dit soort bedrijven. Not in the least een in Tucson, Arizona (U.S.A.) zetelende firma als Global Solar wat rollen met CIGS cellen op een flexibele stalen backsheet produceert met efficiënties van zo'n 10-11%, en waarvan het beroemde NREL inmiddels al een 13.2% aperture-area efficiency vastgesteld zou hebben voor een "niet speciaal gepimpt" 51 Wp product met 18 cellen...

Tot slot: een van de meest "promising" nieuwkomers op het vlak van dunnelaag technologie is nota bene een Shell dochter, die om strategische redenen Solar Frontier is gedoopt (valt onder de Japanse Showa Shell onderneming). En die gaat 900 MWp aan gloednieuwe productie capaciteit van hun spectaculaire dunnelaag CIGS modules bouwen in het Japanse Miyazaki (zie ook eerdere bericht van 31 mei op Polder PV). Rendement van die prachtige zwarte modules (niet te verwarren met "dat andere", ex-Shell project, Avancis, wat nu door joint-venture partner Saint-Gobain wordt bestierd in het oost-Duitse Torgau) zit al op 11,4% (datasheet, modules verkrijgbaar vanaf 2011), door de CEO wordt geclaimd dat er nu al modules met 13% rendement van de (pilot?) assembly line rollen, en men verwacht in korte tijd al op een spectaculaire 14,2% te zitten. Er is een forse "buzz" in de markt dat deze krachtpatser (met harde financiële backing van krachtige partijen) een doorbraak van dit type hoog-renderende dunnelaag technologie kan gaan forceren, zie ook dit artikel op Greentechmedia.com.

Tegen al dit soort achtergronden is het wellicht helemaal niet zo vreemd dat Vattenfall-NUON van hun nog steeds niet byzonder sterk renderende dunnelaag baby af zou willen. Als zwaar financieel gesteunde Amerikaanse krachtpatsers als Solyndra het al niet lijken te kunnen bolwerken met hun sexy innovatie, en tegelijkertijd met hulp van lichte opbouw constructies de beter renderende concurrentie ook toegang zal kunnen krijgen tot de marktniche die Helianthos zoekt, wat moet NUON dan nog? Moederbedrijf Vattenfall bouwt liever nieuwe nukes met risico's voor de Staat, vervuilende kolencentrales met lozing van niet gebruikte restwarmte op het Natuurmonument de Waddenzee (Magnum), of laat zwaar gesubsidieerde, nog relatief prijzige off-shore windfarms bouwen. De eindgebruikers in Nederland moeten het echter gaan stellen met een aangekondigde verlaging (de derde alweer op rij) van de stroomprijs (minus 1%, bovenop de 9,5% verlaging in 2010), wat de waarde van eventueel met een Helianthos systeempje dan wel een standaard setje kristallijne modules opgewekte zonnestroom ook alweer zal verlagen. In een land met effectief geen vaste ondersteuning van de invoeding van het kostbare spul. Daar kan geen zomerzon op een dunnelaag amorf Si dakbedekking tegen op concurreren...

Uiteraard laat ik me volgaarne door Helianthos verrassen dat ze toch op tijd een krachtige financiële partner zullen vinden om 13 jaar Nederlandse zonnestroom historie alsnog in eigen land, in het Hart van de Fossiele Leeuw Arnhem van een volwaardig commercieel vervolg te gaan voorzien. Ik zeg: DOEN!

Bronnen:
http://tinyurl.com/34q4qfv (9 november 2010, verkorte link naar bericht op de Gelderlander, met claim: "Gelderland wil zijn subsidie terug als Nuon niet minstens vijf jaar in Arnhem blijft met Helianthos en als het afgesproken aantal van minimaal 125 werknemers niet wordt gehaald."; tevens video van Chris van Alem van de Helianthos fabriek)
http://tinyurl.com/34namh6 (8 november 2010, verkorte link naar reactie van Verhagen van EL&I [Super Ministerie van EZ en Landbouw] op mogelijk dreigende [uit]verkoop van Helianthos, in een brief aan de Tweede Kamer, met zo'n beetje de strekking: "ga ik niet over")
http://tinyurl.com/323njap (21 oktober 2010, verkorte link naar bijdrage van Paulus Jansen, energiespecialist bij de SP, die eerder Helianthos met een bezoek vereerde, en die zich boos maakt over de mogelijke gevolgen van verkoop van Helianthos en over de hypocrisie van NUON waar het duurzaamheid betreft)
http://tinyurl.com/27jnvta (21 oktober 2010, verkorte link naar het oorspronkelijke Volkskrant artikel)
http://www.nuon.com/press/newsfacts/20101021/index.jsp (21 oktober 2010, nieuwsbericht op corporate site van Vattenfall/NUON: "Nuon is unable to comment on the process. Nuon hopes to complete the talks successfully").

"Nuon moet niks en mag bijna alles met Helianthos" (8 november 2010, artikel van Frank Straver op Energeia).
"SP wil onderzoek NUON-verkoop" (19 november 2010, artikel op site Omroep Gelderland)

"Nuon dochter Helianthos zet in op fabriek voor lichte uitrolbare zonnecellen" (2 september 2008, artikel van Paul Baeten in Financieele Dagblad: "De buigzame en betaalbare zonnefolie van Helianthos moet voor een doorbraak zorgen in de energiesector").

8 november 2010*: PV-productie met (tijdelijke) handicap. Polder PV is blij dat het grootste deel van de dakwerkzaamheden inmiddels achter de rug is. Er ligt nieuw grind op het dak (waarbij de webmaster zijn hart vasthield, toen hij de in noppenplastic ingepakte herplaatste modules met steentjes bekogeld zag worden uit de dikke slang verbonden met een vrachtwagen-grote compressor op de begane grond), en alles is sinds 30 oktober weer aangesloten. Zoals de meesten van u wel gemerkt zullen hebben helaas niet de beste periode om een zonnestroom systeem in werking te hebben - de zondvloed kwame over ons de afgelopen weken.

Maar af en toe laat de zon zich weer zien, en dan is meteen duidelijk dat Polder PV nog steeds met een tijdelijke handicap zonnestroom produceert. Zoals kristalhelder uit volgend plaatje blijkt:

Linksboven in de logging matrix in de rode ellips 3 modules die duidelijk achter blijven bij de rest (actueel AC vermogen per OK4 omvormer in de onderste rij afgebeeld), bij een paar minuten durend zonnig moment tussen wolken in omstreeks half een 's middags (maandag 8 november 2010). Dat zijn 2 108 Wp modules (19 resp. 14 Watt), resp. 1 93 Wp exemplaar (11 Watt), terwijl de andere exemplaren duidelijk beter presteren. In het apart weergegeven veldje de totale opbrengst van alle in het huidige systeem opgenomen OK4 omvormers (13 stuks): 360 Watt AC vermogen momentaan, sterk wisselend afhankelijk van de lichtcondities.

De reden is simpel: er hangt nog steeds een fiks, vast zeildoek aan het meest oostelijke deel van de steiger die boven het dak uitsteekt, nodig voor de bescherming van de schilders. En zo lang dat zeil daar hangt, boet Polder PV dus wat aan productie in met de - gelukkig - parallel geschakelde modules in die hoek van het dak. Daarbij wel de aantekening dat de fysiek haalbare kWh productie in deze maanden fors veel lager ligt dan in de veel belangrijkere zomerperiode. Oktober bijvoorbeeld, heeft een aandeel van slechts 7,0%, november zelfs maar 3,2% van de totale jaaropbrengst van het 1,02 kWp deelsysteem zoals dat uitvoerig is bemeten in de periode 2002-2009 door Polder PV (zie grafiek). Conclusie: het is een lichte irritatie, dat zeildoek, maar dat gaat wel weer over zodra de steiger hier wordt afgebroken. Geduld is een schoone saeck, ook voor zonnestroom liefhebbers.

6 november 2010: Nieuws onder de Duitse zon? Nota bene op/via de website van ons regelmatig zonnestroom marginaliserende Super Ministerie EL&I (ex EZ) een leuk artikel over de economische en wetenschappelijke push die in Duitsland aan hernieuwbare energie in het algemeen, en zonnestroom in het byzonder wordt gegeven, zie link onderaan (op de subsite van het TWA netwerk). Er staan behoorlijk wat details in het stuk van Rick Bosman en Joop Gilijamse, die blijkbaar als "Technisch Wetenschappelijke Attachés" voor dat Ministerie werkzaam zijn in de hoofdstad van een van de machtigste (en meest ecologisch gerichte) economieën ter wereld. Blijkbaar willen de handelsgeesten bij EZ EL&I dolgraag een vet, lucratief graantje meepikken van de jarenlange snoeiharde arbeid bij de oosterburen. Beter goed gejat dan slecht zelf verzonnen (EPA, MEP, SDE, SDE+, ...) is daarbij wellicht de gedachte.

In het stuk worden de marktontwikkelingen en diverse steunprogramma's voor zonnestroom technologie op een rijtje gezet, altijd handig om eens na te slaan wat die Duitsers allemaal op poten hebben gezet aan onderzoek en industriële ontwikkeling.

Wel enkele opmerkingen n.a.v. citaten in dit verder alleraardigste artikel (vetdruk van Polder PV):

Ten eerste: blijkbaar kunnen de "attachés" dat prachtige construct "Kostendeckende Einspeise Vergütung" (want dat is het, en niets anders) niet uit de mond krijgen. "Feed-in" is een typisch anglosaxische term voor een fenomeen wat Engelstalige landen pas zeer recent zijn gaan implementeren (met hoge uitzondering van een achterlijk landje als het "internationaal gerichte", volgaarne Engels mee pratende NEEderland). Dus dat "feed-in" is onterecht. Eigenlijk dient "K.E.V." worden gehanteerd, want de Duitsers (eigenlijk: de Duits sprekende Zwitsers) hebben dat geweldige systeem uitgevonden (de Duitsers zelf hebben het geperfectioneerd en het is nooit meer verbeterd).

Ten tweede, en dat is heel wat erger: de invoedingstarieven (laten we het even gezellig Nederlands houden) worden al van meet af aan aan zeer strakke, in Wet verankerde degressie onderworpen, waarvan het tempo bovendien de laatste jaren ook nog eens in extreme mate is opgevoerd door de Duitse politici (om de snelle kostprijs reductie in de industrie te volgen en verder op te hitsen). Dus niks "vanaf dat moment" (2013-2015???). Duitsland is al vele jaren alle invoedingstarieven naar beneden aan het drukken, dat heet degressie, hooggeschatte EZ ambtenaren. En het is de motor achter de innovatie die door de markt (en niet door enig ambtenaar) wordt gepusht. Als u het niet gelooft, moet u mijn zeer gedetailleerde degressie grafieken voor de Duitse EEG tarieven voor zonnestroom maar eens bekijken als u durft: HIER!

Tot slot, ronduit opmerkelijk voor Nederlandse lieden die "de Duitse markt pretenderen te kennen", is deze opmerking:

Het bizarre is, dat de auteurs, die elders in het zeer recent, 26 oktober 2010 gedateerde artikel wel diep ingaan op details van de Duitse zonnestroom markt omstandigheden, het bij deze hoogst opmerkelijke "vaststelling" laten zitten. En impliciet lijken te suggereren dat EPIA met de in het artikel getoonde figuur slechts een belachelijke laag volume van slechts 3-5 GWp zou voorspellen voor 2010 en dat die uitkomst waarschijnlijker zou zijn. De auteurs blijken echter een al hopeloos verouderd antiek rapport van EPIA te hebben gebruikt. Ik heb hier de meest recente op het bureau liggen, alweer gedateerd van mei 2010 (dat is een eeuwigheid in de dynamische zonnestroom markt), en zelfs die is alweer veel te pessimistisch gebleken voor de razendsnelle ontwikkelingen in Duitsland. Die folder hadden de hooggeleerde auteurs gratis van de EPIA stand in juni dit jaar op Intersolar in München af kunnen halen. Of ze hadden hem kunnen downloaden van de site van deze Europese belangenorganisatie. HIER (pdf, 2,45 MB). Want wat zegt dat meest recent beschikbare EPIA plaatje?

Ten eerste zegt dat plaatje meer dan duizend woorden, zie de kolom boven de door mij op de screendump geplakte rode pijlkop. En die zegt in ieder geval iets heel anders dan het verouderde plaatje getoond in het artikel van 26 oktober 2010 van de EL&I attachés, namelijk 5.000 MWp voor een "gematigd" groeiscenario, en 7.000 MWp voor een "politiek gedreven" scenario bij de oosterburen, dit jaar (en dus beslist niet 3.000 resp. 5.000 MWp). En zelfs die forse getallen kunnen reeds bij het (EPIA) grofvuil. Want eind september 2010 zat Duitsland volgens het nauwkeurig registrerende Bundesnetzagentur al op ... 5,37 GWp aan nieuwbouw (zie intro en uitgebreid overzicht op Polder PV). Met nog drie maanden te gaan die hoogst waarschijnlijk wederom een absurde hoeveelheid nieuwe installaties met een gigantisch extra volume aan MWp (mogelijk enkele GWp) capaciteit daar nog bovenop gaan gooien aan de vooravond van alweer 13% degressie per 1 januari 2011. De heren Bosman en Gilijamse hadden dus gewoon keihard kunnen stellen dat het "Photon scenario", zoals dat al vaker behoorlijk dicht bij de waarheid bleek te liggen in het verleden, zeer waarschijnlijk uit gaat komen. Ergo: mogelijk dik 8 GWp nieuwbouw in 2010. En dat is alweer 40% meer dan de hoogste "oude EPIA" schatting in het door de auteurs getoonde grafiekje. 40 procent er naast zitten in de wereldmarkt voor de implementatie van zonnestroom is het heel erg mis hebben, zeker tijdens de datum van publicatie van dat artikel (toen waren de september 2010 resultaten namelijk al gepubliceerd door het Bundesnetzagentur) ...

En dan zal ik u niet verder vermoeien met de absurde en enigszins onpasselijke vergelijking tussen kolencentrales en zonnestroom systemen in het artikel. Typen opwek installaties die niets met elkaar van doen hebben qua karakter, "grondstof" gebruik, emissies en sociale impact, behalve dan dat er ergens aan het eind van de rit iets uit beiden komt wat elektriciteit heet. Bij de ene op slechts één lokatie, waar dure, met transportverliezen geplaagde hoogspanningsnetten voor nodig zijn om het spul af te kunnen voeren, bij de andere op duizenden lokaties waar het meeste spul (vrijwel) direct ter plekke en vrijwel zonder verliezen weer wordt verbruikt... Een onzinnige vergelijking van een typisch ouderwets EZ gehalte, zo lijkt het. Een gepensioneerd ingenieur, grootgebracht met "als het maar fikken kan, dan is het goed", zou het ze niet hebben kunnen verbeteren...

In dit wetenschappelijkheid ademende artikel zou ik ook niet al te veel ophef kunnen maken over de opmerking "Er wordt gepraat over megawatt-installaties (MW) en gigawatt-productie (GW)". Maar ik doe het toch. Want dat laatste is een van de meest elementaire blunders waaruit foute begripsvorming blijkt, een veel voorkomende "makke" in Nederland. Elektriciteitsproductie (waar het in het citaat beslist over ging) "meten" we immers niet in "Watt", "Gigawatt", etc., dat is een momentane waarde aan fysieke output die elke seconde kan veranderen (en dus op zich weinig zegt), of het duidt het "opgestelde nominale vermogen van de installatie" aan (wat nog geen drol zegt over momentane output van die installatie, afhankelijk van talloze factoren). Energieproductie zoals die wordt bedoeld moet worden uitgedrukt per tijdseenheid. En dus had er GWh (Gigawattuur) moeten staan. 1 GWh = 1.000 MWh = 1 miljoen kWh = 3,6 miljoen Megajoule = 3,6 Terajoule...

Afsluitend wil ik u toch ook het volgende opmerkelijke, leuke citaat van beide voor het Ministerie van Economische Zaken Nieuwe Stijl werkende heren niet onthouden*:

Waarvan akte. Wel met de aantekening dat het Duitse EEG uitsluitend over de (zeer succesvolle) stimulering van de productie en uitbouw van hernieuwbare elektriciteit gaat, en niets anders. Of de (nieuwe) beleidsmensen van dat ministerie die voor hen redelijk confronterende bewoordingen ook zelf zo gekozen zouden hebben, laat ik aan u om te overwegen. Zeker als u bedenkt dat een "klimaat ambities loslaten" en "kiezen voor groei" prediker als Buijnk daar recent nota bene als secretaris generaal is aangesteld. En u weet wellicht wat die meneer voor ideeën heeft over duurzaam. Hele zwarte ideeën: "exploitatiesubsidies fors reduceren" en "de markt bepaalt wel wat de beste CO2 reductie technologie is", en dat soort nieuwjaars-dictaten. Wat in zijn filosofie zoveel betekent als: alle (succesvolle) invoedingstarieven regelgeving marginaliseren, skippen die "dure" zonnestroom, en de (energie)macht vooral ver weg houden van de miljoenen burgers. Zeer goed passend in het huidige tijdsbeeld van de zwaar georkestreerde afbraak van onze ooit "heilige" democratische principes en uitgangspunten van solidariteit.

* Maakt u zich s.v.p. geen illusies: er komt géén "Nederlands EEG", hoe hard ze dat ook staan te verkondigen in Den Haag, en hoe graag we dat in ons land ook zouden willen. Want Shell, GasUnie, andere grote centralistische producenten, het Ministerie van Financiën, en de grootverbruikers willen het niet. En die hebben de macht in ons land. Al decennia lang.
** Taalkundig detail: Polder PV heeft het altijd over "het EEG", niet "de EEG". Gesetz is namelijk onzijdig in het Duits. Sachlich.

Inmiddels is het geciteerde tweede stuk van beide auteurs door Polder PV gevonden en wederom scherp becommentarieerd. Zie mijn bijdrage van 18 november 2010.

5 november 2010: Oktober update PV-markt Nederland: CertiQ. Ook de volle TenneT (lees: EZ >>> EL&I) dochter CertiQ heeft de maandcijfers voor (o.a.) zonnestroom weer gepubliceerd, en wel van de maand oktober 2010. Ondanks wederom een beetje extra groei van 1,521 MWp en 300 nieuwe PV-systemen (gemiddelde grootte in oktober: 5,1 kWp per stuk, mogelijk omdat er een of meer "grotere" systemen bij die 300 heeft gezeten), blijft de trend in Nederland wat de SDE systemen betreft onmiskenbaar. Slakkentraag en slaapverwekkend. Ondanks een tijdelijke "terugval" in Vlaanderen, werd daar namelijk desondanks nog steeds 22,62 MWp afgezet (of: geregistreerd door de VREG) in oktober. Met 2.242 nieuwe PV-installaties (gemiddelde grootte: 10,1 kWp). Kijken we naar het gemiddelde over dit jaar tot en met oktober, blijven de extreme verschillen tot grote droefenis en waterlanders leiden voor de polderbewoners die noordelijk van die beruchte Hedwige polder (nu weer niet onder water zetten?) wonen.

4 november 2010: Volledige update/revisie PV-markt Duitsland. Op de website van het Bundesnetzagentur (BNA) stond inmiddels alweer een wederom vette spreadsheet met de bijbouw resultaten van zonnestroom installaties in de Bondsrepubliek voor de maand september 2010. Dat was echter niet alles: er werd ook een volledige revisie gegeven van alle maand resultaten vanaf oktober 2009 tot en met augustus 2010. Datum stempel van die revisies, en de september resultaten: 21 oktober 2010.

Uiteraard heeft Polder PV zijn volledige Duitse markt statistieken aangepast. Dat was "nogal" wat werk, want ik heb in de loop van de tijd gedetailleerde uitsplitsingen gemaakt naar systeemgrootte e.d. Ik moest dus alles opnieuw na gaan rekenen middels uitgebreide Excel spreadsheets. De revisies die het BNA over genoemde periode heeft gemaakt, vallen trouwens nog mee qua impact. Blijkbaar is de registratie procedure bij het ambtelijke bolwerk van het Wirtschaftsministerium redelijk eenvoudig, zodat er weinig fouten worden gemaakt. Ik ken wel een instantie in Nederland die die procedure (en, vooral, de bijbehorende Wetgeving) op een gouden presenteerblaadje aangereikt zou mogen krijgen (gaat natuurlijk never gebeuren bij onze onder het kolenstof zittende radio-actieve Neoliberale Regenten, tenzij er revolutie uitbreekt). Voor een indicatie wat de impact van de revisies hebben gehad op het cijfermateriaal, zie o.a. volgend plaatje, voor uitleg zie de gelinkte pagina:

^^^
Impact van revisies maandgegevens BNA, absolute waarden.
Effect op totale bijbouw gegevens sinds jan. 2009 is marginaal,
zowel voor totale capaciteit als voor aantallen plm. 0,1%.

Uiteraard was nog interessanter de bijbouw in september dit jaar. Na een reeds verwachte "dip" na de juni 2010 race (revisie: 2.109 MWp met 65.062 nieuwe installaties in 1 maand tijd...), 663 MWp nieuw in juli 2010, en "slechts" 363 MWp in vakantiemaand augustus, ging het in september 2010 weer de goede kant op. Er werden in die maand weer 493 MWp resp. 21.273 nieuwe PV-installaties geregistreerd door het BNA. Waarmee Duitsland in 2010 alweer op 5,37 GWp aan nieuwbouw komt tot en met september, met reeds een verbijsterend aantal van 194.452 nieuwe installaties (overall systeem gemiddelde: bijna 28 kWp per stuk...). In september is als het goed is inmiddels de 15 GWp barrière met de vingers in de neus "genomen", en gaat het land reeds hard op weg in de richting van de duizelingwekkende grens van 20 GWp.

^^^
Gemiddelde systeemgrootte per dag per kalenderweek, zoals berekend uit de ruwe data
van de PV-installaties geregistreerd door het BNA (januari 2009 tot en met september 2010).
Vertikale blauwe gestreepte lijnen zijn de "degressie" breekpunten (eind 2009 en eind juni 2010).

Polder PV heeft wederom nieuwe grafieken toegevoegd, waaronder enkele byzonder aardige met de door hem berekende gemiddelde dag registraties per kalenderweek (voorbeeld hierboven), en veel meer moois. U vindt alle grafieken en snoeiharde data van de wereldmarkt voor zonnestroom op de bekende pagina:

1 november 2010: Neoliberaal energiebelasting/BTW gezever van VVD kamerlid. Die kon er ook nog wel bij, na de niet eens meer als foute humor te kwalificeren ranzige suggestie van PVV kamerlid Hero Brinkman om alle windturbines van Noord Holland (eind 2009 goed voor 14,5% van het totale NL vermogen) af te breken (NB typerend: 617 reacties op het Telegraaf bericht...).

Volgens een hier onder gelinkt bericht op RTL nieuws is energie nog niet goedkoop genoeg volgens de typisch neoliberale filosofie van de partij van onze nieuwe poldermoeras voorman Rutte. Partijgenoot Neppérus vindt namelijk dat de BTW over de energiebelasting op energie - een regelmatig terugkerend stekelig en slecht begrepen onderwerp op sommige fora - moet worden afgeschaft. En dat "het" dan maar "anders" moet worden opgelost. Hoe dan wel, daar hoor je haar niet over, en dat is al onrustbarend genoeg (denk aan extra vaste, niet verbruiksgerelateerde heffingen, zoals de SDE + er eentje dreigt te gaan worden). Neppérus, die het allemaal maar "ingewikkeld" vindt, en zoals bijna alle andere Nederlanders waarschijnlijk niet in staat is om haar energie nota na te rekenen, is van mening dat dit onderwerp van bespreking moet gaan worden voor het vaststellen van de belastingplannen voor 2011.

Ze "vergeet" daarbij eventjes voor het gemak dat in Europa overal over allerlei soorten van belastingen op energie, alcohol, benzine en dergelijke meestal grote schade aan de samenleving toebrengende goedjes (zeker bij overmatig gebruik, nu nog steeds in excessieve mate het geval, en dus "maatschappelijk onwenselijk") die beruchte VAT (= BTW, "bruto toegevoegde waarde" over het eindproduct) wordt geheven. Niets nieuws onder de zon, dus. Mevrouw Neppérus kan dat alles in dit omvangrijke Europese document nalezen hoe de collega landen, Nederland incluis, dat doen (document ververst in september van dit jaar). Overal wordt BTW op gegooid, ook op die talloze "Excise Duties" die her en der op fossiele energie producten (en trouwens ook "groene" energie van divers pluimage) worden geheven. Ik wens de heer Rutte veel succes met het veranderen van die blijkbaar door zijn partijgeno(o)t(en) onoirbaar bevonden Europese gewoonte. Daarvoor moet hij echter beslist niet bij zijn medestrijders in Dûh Haag wezen, maar in Brussel, die daar alweer een tijdje over gaat.

Wat heeft dit met zonne-energie te maken? Alles. Hoe hoger de uiteindelijke variabele "kosten" van de stroomafname bij de consument, hoe interessanter het zelf opwekken van zonnestroom wordt, en hoe rapper naderbij die veelbesproken (en ook weer: slecht begrepen) "grid parity" (fase I) dichterbij komt. Ergo: elektriciteit moet, juist in weerwil van de "wij willen zo goedkoop mogelijke energie, dondert niet wat" superlobby van VNO-NCW, VEMW en andere grootverbruiker clubs (die slechts een zeer schimmige fooi aan energiebelasting, en dus ook nauwelijks BTW daar weer over betalen...), zo hoog mogelijk geprijsd gaan worden. Elektriciteit kost namelijk nog steeds vrijwel niks, milieuschade wordt niet in de prijs doorberekend, en de nuke- en kolencentrale minnaars van Vattenfall/~~NUON~~ hebben het dit jaar bestaan om in totaal maar liefst 9,5% van de all-in elektra prijs af te halen i.p.v. die, zoals regelmatig onterecht van de daken wordt geschreeuwd, "7% gemiddeld per jaar" te laten stijgen (PPV berichtte daar over op 3 juli 2010). Dat is een omineuze tijding voor zonnestroom opwekkers, net zoals de poging om de BTW van de energiebelasting heffing af te slopen precies de verkeerde boodschap is van deze al langer in de Tweede Kamer zittende VVD dame. De all-in stroomprijs moet juist fors verder omhoog, en de steeds wurgender wordende, al tot absurde hoogte gerezen vastrecht last moet omlaag. Dát is het enige correcte, maatschappelijk verantwoorde, "de vervuiler betaalt" in de praktijk brengende principe. Waarmee de prikkel om te besparen nog groter wordt. De juiste richting. Mogelijk niet de richting die Neppérus in wil slaan...

Het zo flink mogelijk beprijzen van de variabele energie kosten is bovendien goed voor de ontwikkeling van decentrale opwekking van energie. Als u dat niet wilt, hooggeschatte mevrouw Neppérus (of uw opdrachtgevers), zegt u dat dan gewoon eerlijk. Uw voorman Rutte is zo'n voorstander van die heerlijke recht-voor-zijn-raap boodschappen, "level playing field" onzin, etc. Zeg dan gewoon dat de kilowattuurtjes, de kuubjes, en de GigaJoules vet omhoog moeten in prijs, want dat is goed voor ons allemaal. Zelfs voor VNO-NCW (VVD stemmers???), want dan kunnen ze eindelijk, na vele jaren schaamteloos cliëntelisme van de Staat aan 's Neerlands Grootstverbruikers, eens leren wat "besparen" is. Kunnen ze alleen maar beter van worden. Wij ook.

Tot slot nog maar weer eens de reactie van Neppérus' partijgenoot Aptroot in reactie op vragen van TROS Radar (NB: gepubliceerd 17 april 2006), vetdruk van Polder PV:

1 november 2010: Berekende maandopbrengsten Polder PV. Omdat wij tijdens de maandwisseling van september op oktober met vakantie waren, kan Polder PV voor beide maanden niet exact bepalen wat de individuele maandopbrengsten zijn geweest. Daartoe zal nog een verzoek richting Siderea.nl gedaan worden om een indicatie te geven van de verwachte productie verdeling tussen deze twee maanden, zodat een "redelijk nauwkeurige" prognose gemaakt kan worden op basis van de gegevens die ik wel al heb.

In ieder geval heeft onze installatie tussen eind augustus en eind oktober (61 dagen met gemiddeld behoorlijk matig tot slecht weer) slechts 131,6 kWh opgewekt, volgens de data die het OK485 interface wegschrijft naar harde schijf. Voor het langjarige 1,02 kWp deelsysteem was dat 98,5 kWh, genormeerd 96,5 kWh/kWp in 2 maanden tijd (gemiddeld per maand 48,3 kWh/kWp). Als ik de totale gemeten productie van dat 1,02 kWp deelsysteem van de afgelopen jaren bekijk (zeer uitgebreide spreadsheets met alle data), kom ik voor de maanden september plus oktober bij elkaar op een gemiddelde genormeerde (specifieke) opbrengst van ongeveer 147 kWh/kWp (gemiddelde van 6 jaren). Dat is aanzienlijk meer dan onze specifieke opbrengst in september en oktober 2010. Dat komt natuurlijk in eerste instantie door de grote verliezen a.g.v. de drie weken dat ons systeem in oktober van het net is afgeschakeld (minimaal 45 kWh niet geproduceerd, zie vorige artikel), ten tweede door het relatief slechte weer in genoemde maanden. En ten derde: er is ook nog een onbepaalbaar verlies in de eerste week van oktober geweest door partiële beschaduwing van het systeem door de randbeveiliging met zeildoek die tijdens onze vakantie reeds rond het dak was opgebouwd.

M.a.w.: de genoemde totaal opbrengsten voor de maanden september-oktober 2010 zijn totaal niet representatief bij Polder PV, en dienen ook niet als leidraad voor enig ander systeem te worden genomen. Ik zal proberen om bij de eind dit kalenderjaar te bepalen genormeerde opbrengsten in een aparte grafiek weer te geven wat het effect van de systeemverliezen in oktober geweest zou kunnen zijn.

31 oktober 2010: Polder PV weer aan het net met "linkse hobby". Het heeft allemaal weer langer geduurd dan gehoopt, maar gezien de complexiteit en omvang van de dakrenovatie werkzaamheden alhier, en het bouwtechnisch gezien lastige gebouw waarin we wonen ook niet verbazingwekkend. De webmaster van Polder PV kreeg van de projectleider toestemming om de batterij zonnepanelen op het dak weer te herplaatsen en aan te sluiten nadat daar extra isolatie (3 cm.) en nieuw dakleer waren aangebracht door het dakdekkersbedrijf. Vrijdag plaatste ik met mijn partner alle modules weer op de gewenste plek. In essentie in een configuratie zoals de meeste modules al tien jaar op het dak staan. Alleen hebben we een deel van de in de achterste rij staande modules iets naar voren verplaatst zodat ze verder van de vlaggenmast staan. Daar zitten namelijk nogal eens meeuwen op die regelmatig onwelgevoeglijke substanties naar beneden laten vallen. De hele achterste rij, inclusief de 6 exemplaren voor de gemeenschappelijke voorzieningen van ons complex, is nu mooi als een lange "streep" uitgelijnd.

Gisteren, 30 oktober, heb ik alle modules in 3 aparte cohorten aangesloten en direct met het logging programma van het OK485 data interface gecheckt of het proces op het vier verdiepingen hoger gelegen dak allemaal goed was verlopen. Gezien de uitgebreide ervaring met aansluiten/vervangen van OK4 omvormers in het grijze verleden bleek dat allemaal OK, en kon het zelf opwekken van zonnestroom weer na een drie weken durende onderbreking van gang gaan (systeem was op 10 oktober jl. afgekoppeld). Of deze "linkse hobby" nog wel getolereerd zal worden door de verzamelde fossiel-nucleaire machthebbers in ons land zien we dan wel weer: Polder PV veegt zijn achterwerk af met hun verschrikkelijke, vooruitgang in de kiem smorende, vrijheids-berovende Middeleeuwse gedachtengoed en monopolistisch machtsmisbruik met Staatssteun. En wekt bij voorkeur zoveel mogelijk stroom van eigen dak op.

Screendump van het OK485 logging interface, na het aansluiten van de tweede deelgroep op het huisnet (stekker in stopcontact en schakelaar overhalen), ongeveer 15h35. Het was flink bewolkt met slechts een waterig zonnetje wat al relatief laag aan de horizon stond. Vandaar dat de weergegeven opgewekte AC vermogens (hier per OK4 omvormer/module) relatief laag zijn (totaal 272 Watt, op zeer zonnige momenten kan dat in de huidige configuratie makkelijk oplopen naar ver boven de 1.000 Watt, alle parallel geschakelde vermogens opgeteld). De modules met "pal zuid" oriëntatie (rechter foto, voorgrond, kolom 11*), en "iets west van zuid" oriëntatie (Kyocera 2x 50 Wp in serie op 1 OK4 omvormer, rechter foto, rechts-achter, kolom 12) deden het op dit late tijdstip het best met ongeveer 30 Watt AC per module/eenheid.

De linker foto toont een nu nog even bestaand "probleempje" (dubbele roodomlijnde pijl), namelijk de schaduw van een voor de schilder werkzaamheden (kozijnen gevel van de toren) noodzakelijk zeildoek. Deze werpt een forse schaduw over de voorste, meest oostelijk op het dak staande modules in de voorste rij. De opbrengsten van die modules zullen dus nog tegenvallen totdat het doek zal worden verwijderd. Op het moment van logging vertoonden 3 beschaduwde modules in deze oosthoek slechts 7 tot 8 Watt AC vermogen, het vierde module vanaf de oostrand, een 93 Wp exemplaar in de volle zon staand, liet op dat moment 23 Watt zien.

Eind deze week zou het grind weer op het dak aangebracht moeten gaan worden (met een enorme compressor vanaf de begane grond). Toegezegd is dat de modules in noppenfolie zullen worden ingepakt om te voorkomen dat er grind tegen het glas wordt geslingerd. Dat zal dus ook nog even een beetje productie gaan kosten, want dan zet ik het systeem uit. Op 2 kleine schadegevalletjes na lijkt de hele dakrenovatie tot nu toe redelijk goed verlopen (kras in glas en verbogen frame rand).

Verliezen
Over de exacte systeemverliezen die zijn ontstaan door de "ongewilde doch noodzakelijke" dakrenovatie en ongeveer 3 weken durende afkoppeling van het systeem kan ik nog geen precieze uitspraken doen. Als die al zijn te maken, want tijdens terugkomst van onze vakantie had ik al gezien dat er zeildoeken waren gespannen, die in de week voorfgaand aan onze terugkomst al schaduw op enkele modules hebben geworpen en dus tot extra "verlies" hebben geleid. Ook de nu nog komende verliezen (let wel: relatief meevallend vanwege het matige weer en al fors ingekrompen daglengte) tot het moment dat de zeildoeken worden verwijderd moeten daarbij meegerekend worden. Dat zal alleen maar met een grove schatting kunnen, omdat de mate van beschaduwing en de exacte tijdsduur ervan niet bekend zijn. Polder PV gaat zich daar verder niet druk over maken. U kunt op een aparte pagina een uitvoerige analyse vinden die de webmaster jaren geleden al heeft gemaakt om het effect van de "twee rijen opstelling" uit te rekenen (verliezen max. 2% van jaaropbrengst toen het systeem een stuk kleiner was, effect schaduw voorste op achterste rij in de winter). Als ik uitga van in ieder geval het verlies van totale systeemopbrengst van 10 tot en met 30 oktober door de dakrenovatie werkzaamheden, en ik neem daarvoor de opwek in die periode van vorig jaar (met de huidige systeem opzet), zou er 45 kWh aan stroomproductie niet zijn gerealiseerd.

Uitgaande van een zeer conservatieve, voor ons soort oude type modules in Leiden haalbare genormeerde jaaropbrengst van minimaal 900 kWh/jaar (daarbij het minst presterende module type van Polder PV nemend, bij uitsluiting tijdelijke inverter oprispingen), en de huidige all-in systeemgrootte van 1,34 kWp, zou een jaaropbrengst van dik 1.200 kWh realiseerbaar moeten zijn. Die 45 kWh "theoretisch gemiste opbrengst" zou daarvan dus minder dan 4% bedragen. En 45 kWh vertegenwoordigt bij mijn huidige tarief bij Greenchoice (21,3 eurocent/kWh) grofweg een waarde van zo'n 9-en-een-halve Euro aan "gedorven" inkomsten**. Die geef ik daarvoor in de plaats gaarne uit aan een rondje Sonnenbier. Santé!

* Let op dat het vermogen onderaan dat van twee bij elkaar opgetelde modules/OK4 omvormers betreft in deze kolom (11). Alle andere kolommen geven het vermogen van een enkele module/OK4 omvormer weer, behalve kolom 12 (2x Kyocera 50 Wp in serie geschakeld op 1 OK4).

** En wie weet, kan Polder PV wellicht op een microscopische meeropbrengst gaan rekenen: de PV-modules staan immers nu 3 centimeter hoger door de extra isolatie onder het dakleer, en zouden in theorie dus "iets beter natuurlijk geventileerd" kunnen worden. Goede zaak voor het omzettingsrendement van de multikristallijne zonnecellen, afkomstig van een van de grootste olieboeren van deze planeet die echt wel wist hoe die goede zonnepaneeltjes moest maken...

28 oktober 2010: Update groeicijfers PV-markt Nederland. EZ (inmiddels "EL&I" geheten) - TenneT dochter CertiQ had begin oktober, toen de webmaster van Polder PV elders was, haar update van de maand september gepubliceerd. Polder PV analyseerde als vanouds de - gebruikelijke - zeer matige groeicijfers en ververste de grafieken en toelichting op de marktoverzicht pagina voor Nederland. Slechts 676 kWp aan nieuwe gecertificeerde PV-systemen werd voor september gerapporteerd door dit bureau (verschil accumulatie cijfers met vorige maand), minder dan de helft van de groei in de "SDE-record maand" augustus. Toen - nog steeds extreem povertjes - 1,5 MWp werd gemeld.

Het nieuws is oudbakken, maar daarom niet minder waar: Nederland blijft het extreem slecht doen, en zal bovendien met de kleur en de geur van het huidige kabinet (alles wat in de verste verte naar "linkse hobby's" riekt in de allesbrander) nog donkerder tijden tegemoet gaan. Duistere jaren die hoogsten vergezeld van wat fletse paarsbruine verlichting een ijzingwekkende lijkwade over "duurzaam", "hernieuwbaar", dan wel "groen" zullen uitspreiden. Tenzij ook u uit uw stoel gaat komen en het Nationale Kippenhok op zijn grondvesten zal doen schudden.

Dat Verhagen inmiddels laat doorschemeren dat de Eerste Kamer de "schuld" zou zijn van het stuiten van de veelbesproken zogenaamde "voorrang voor duurzaam bij congestie" regelgeving doet daar niets aan af. Duitsland heeft immers al een uitentreuren, tot aan het Europese Hof geteste, extreem succesvolle, snoeiharde "Hernieuwbaar Altijd Voor Grijs" Wet genaamd het Erneuerbare Energien Gesetz in werking, sinds april van het Jaar Des Heeren 2000. Een Wet, overigens, die in geen enkel opzicht valt te vergelijken met het blijvend chaotische, compleet onsamenhangende onduurzame gepruts in onze Residentie. Dus de kersverse minister van EL&I zit uit zijn nek te kletsen dat die Middeleeuwse voorstellen van zijn voorganger uit Limburg nog "getoetst" zouden moeten worden door datzelfde Europa... Tenzij hij hoopt dat het "congestie management model" met ondertekening van vd Hoeven alsnog als "onoirbaar" wordt bevonden door de nieuwe machthebbers in Brussel, en afgewezen. Van der Hoeven had net voordat ze definitief het "post-demissionair" stadium bereikte haar onduurzame carrière bij het oude EZ afgesloten met een "inhoudelijke heroverweging" van dat model, begin oktober. Waarmee ze gewoon bedoelde: prullebakkeren dat voorstel, maar dat kon ze niet uit haar mond krijgen.

Dat alles heeft verder met zonnestroom niets te maken, want we zullen in het gruwelijke slakkentempo bij de "uitbouw" in ons land never "congestie" van enige betekenis krijgen op onze extreem door kolenstroom, gasconversie stroom, kippenmest & cacaodoppen-uit-de-hele-wereld-hierheen-gesleepte (in de fik)-stroom, en paarse nuke-stroom vervuilde dikke netten. Ter illustratie de "groei"cijfers van ons land in vergelijking met buren waar dat mogelijk wel in afzienbare tijd lokaal wat "spanning" zou kunnen gaan opleveren:

KLIK op plaatjes voor vergroting

De hierboven getoonde plaatjes geven natuurlijk "nogal" scheve verhoudingen tussen twee buurlanden weer, maar ik wilde u hem toch niet onthouden. In september van dit jaar zou in Nederland met extreem veel moeite en vele jaren lang continu gehannes met de zoveelste vreselijke (SDE) "regeling" rond de 68 MWp aan netgekoppelde PV installaties bij elkaar zijn geschraapt (rechter plaatje, CBS data 2009 vermeerderd met stand van zaken CertiQ, exclusief niet bekende "niet-SDE plaatsers" in 2010). In Duitsland gelden compleet andere maatstaven die zijns gelijke niet kennen op deze planeet: dat scharrige geaccumuleerde volume van 68 MWp (netgekoppeld) werd in het prehistorische jaar 2001 al bijna verdrievoudigd bij de oosterburen, en in augustus 2010 is het niveau al op een factor 216 maal zo hoog komen te liggen (bijna 15 GWp), und immer noch keine Ende.

Maar zelfs als we ons eigen land vergelijken met een "iets minder hard overkokende" buurman genaamd Vlaanderen (plaatje hierboven), kan Nederland het diepste schaamrood op de kaken niet meer verhullen. En moeten we bij onszelf te rade gaan waarom we alwéér, na windenergie, een van de meest veelbelovende hernieuwbare energie technologieën (zonnestroom) in de eerste de beste poederkool centrale hebben laten opstoken door de vereende krachten van de energie monopolisten, de vlijtig pennende EZ ambtenaren, de "energie zo goedkoop mogelijk, dondert niet wat" grootverbruikers lobbies, de atoomstroom-fetisjisten, en het eeuwig slapende parlement. Het plaatje toont de voor ons verpletterende vergelijking tussen de maandelijkse "groei" van aangemelde PV-capaciteit in ons land (bijna onzichtbare lichtgroene kolommen), met de werkelijk respectabele groeicijfers in Vlaanderen (blauwe kolommen), waarvan de bevolking een factor 2,7 maal zo klein is. Het achterste paar kolommen geeft het gemiddelde maandgroei cijfer weer in de eerste 8 maanden van 2010 voor beide PV-markten in MWp. Meer gedetailleerde uitleg, diverse andere grafieken, en de laatste stand van zaken voor Nederland, zie:

September update PV-markt Nederland cf. CertiQ

NAAR
INDEX
PAGINA

^
TOP

27 oktober 2010: Update groeicijfers PV-markt Duitsland. Door onze vakantie in het Middellandse Zee gebied miste ik de meest recente maand gegevens van het Duitse Bundesnetzagentur over de waanzinnige hoeveelheid aanmeldingen in de zomermaanden juni tot en met augustus 2010. Die cijfers bleken eind september te zijn gepubliceerd, maar toen zat de webmaster van Polder PV nog op de fiets te zweten op Corsicaanse hellingen.

^^^
Een van vele ververste resp. vernieuwde grafieken over de Duitse stormloop met nieuwbouw van zonnestroom installaties. In dit geval het bijgeplaatste volume in Megawattpiek per maand, met telkens links het volume in 2009 en rechts in 2010 (gepaarde kolommen). Detail bespreking en veel meer grafieken op de gelinkte pagina.

Het Bundesnetzagentur had in hun persbericht van 27 juli 2010 voorspeld dat de bijbouw in record maand juni van dit jaar (direct voorafgaand aan de al lang verwachte invoering van de EEG 2010 Novelle met fors teruggeschroefde invoedingstarieven voor zonnestroom) ongeveer 1,7 GWp zou kunnen zijn (hetzelfde volume als in de eerste vijf maanden van 2010). Ze bleken het enigszins mis te hebben. Ze zater er namelijk grofweg zo'n 665 MWp naast. Let wel: te weinig. Er werd in die absurde rush-maand, toen de webmaster voorafgaand aan Intersolar 2010 ook "de nodige" heftige activiteit waarnam tijdens zijn fietstochtje van Regensburg naar München maar liefst een volume aan nieuwe zonnestroom capaciteit van ... 2.126.141,857 Wattpiek aangemeld bij de BNA burelen. In wellicht wat duidelijker termen: 2,13 GWp. Als we conservatief schatten met een te verwachten opbrengst van zeker 900 kWh/kWp.jaar (de gemiddelde opbrengst van alle bij Sonnenertrag aangemelde Duitse PV-installaties ligt veel hoger), zou alleen die hoeveelheid al in het volledige kalenderjaar 2011 minstens 1,9 Terawattuur extra op het Duitse net kunnen gaan invoeden. De productie van een halve Borssele d'r bij. Nogmaals: in één zomers maandje tijd d'r bij geplempt. Die capaciteit wordt trouwens gedragen door 65.416 nagelneue installaties, alleen al in die historische juni maand van 2010. BNA voorspelde in hun persbericht aanvankelijk "weit über 50.000 Anlagen". Dat "weit über" moet dus letterlijk genomen worden, het inmiddels gepubliceerde aantal voor alleen juni 2010 ligt 31% boven die 50.000 stuks...

Let wel: allemaal decentrale opwekkers, die hun eigen zuurverdiende geld hebben uitgegeven of de investering - met rente - zullen ophoesten en afbetalen, zonder risico's voor andere mensen, natuur, of de Staat. Zou onze kersverse, nuke-liefhebbende premier Rutte het al weten? Of zal hij net als alle andere politici in Den Haag doen alsof zijn neus bloedt, en als een rasechte "vrijdenkende" neoliberale stalinist d'r minimaal een, als we pech hebben twee of meer peperdure nukes met verzekeringsrisico en eeuwen lang opslag ellende voor de Staat (lees: wij) via via door onze strot laten duwen?

Polder PV heeft de "marktontwikkeling in 2010" pagina van Weltmeister Deutschland volledig herschreven, met een handreiking aan onze Engelstalige medemens, en een hele serie heerlijk sappige grafieken voor u ververst en aangevuld, met een paar extra foto's d'r bij. U vindt het moois op de pagina:

27 oktober 2010: Reply uit Duitsland op Rapale PV-centrale Corsica. Van de directeur (Geschäftsführer) van Corsoleil, de hoofdaannemer van de door mij uitvoerig gefotografeerde Rapale PV-centrale, kreeg ik een verhelderend antwoord op mijn vraag wat nu eigenlijk de "definitieve" gerealiseerde grootte is van dit fraaie project. Het antwoord van de heer Martin Klaus was: 7,71 MWp, maar oorspronkelijk was inderdaad de genoemde bouwvergunning voor een 10,26 MWp afgegeven. De heer Klaus legde kort uit waarom.

Tijdens het begin van de bouw van de centrale is er blijkbaar een forse zondvloed geweest, waardoor een vergunning in verband met het minimaliseren van hoog water risico's moest worden aangevraagd. Op basis van de uiteindelijk verkregen vergunning is de grootte van het reeds vergunde park dus met bijna 25 procent ingekrompen, mogelijk op aandringen van een verzekeraar. Nu snap ik ook waarom er naast de beek een grote open plek bleek te zijn waar geen modules staan: blijkbaar stonden er tijdens de bouw hier wat tafels met First Solar modules nogal diep in de fors overstroomde, aanpalende Aliso beek, en zijn die tafels later weggehaald...

De heer Klaus (die ik inmiddels heb bedankt voor de aanvullende info) heeft het park trouwens alleen met het bureau van Geomorphic verder ontwikkeld op basis van de samenwerking met de juwi groep uit Duitsland.

22 oktober 2010: Domper voor maanzieke PV-liefhebbers. Soms word je wel eens overvraagd. Polder PV krijgt dagelijks mails binnen met talloze ingewikkelde vragen over de toepassing van zonnestroom die hij al lang niet meer allemaal kan beantwoorden, waarvoor blijvend, en need'rig excuus. Ik wil echter niet eens denken aan de redacties van vaktijdschriften als Photon, die ongetwijfeld helemaal ondergesneeuwd raken door lawines aan bizarre vragen over zonnestroom. Het siert Photon dat ze zelfs een telefonische service daarvoor hebben opgetuigd en af en toe interessante vragen met antwoorden publiceren in hun vaktijdschriften.

In het september nummer ditmaal een hele leuke. Zonnestroom is overal te oogsten, zoals ons net vroegtijdig overleden grote voorbeeld Hermann Scheer niet naliet om op te blijven hameren. Het is de decentrale energie optie (naast lokale thermische opwekking middels zonnecollectoren), en stroom is bovendien een hoogwaardige vorm van energie die zeer veelzijdig kan worden ingezet. Ergo: de intrinsieke waarde van decentraal opgewekte zonnestroom zou een hele hoge economische waarde moeten hebben, die ze echter in een land als Nederland nooit heeft gekregen. Mijn zonnestroom is momenteel "maar" 21,3 eurocent/kWh waard, dat is minder dan 2/3e van de waarde van direct op het net ingevoede zonnestroom voor installaties van max. 30 kWp in Duitsland die vanaf 1 oktober aan het net zijn gekoppeld (33,03 eurocent/kWh, 20+ jaar lang, zie EEG invoedingstarief tabel).

Vanwege die ruime inzetbaarheid en oogstbaarheid is zonnestroom dus de meest democratische optie die de mensheid momenteel tot haar beschikking heeft. Dat is sommige lieden echter nog steeds niet genoeg. Uit, nota bene, Anchorage, uit het bittere noorden van Alaska, kwam de rode-oortjes vraag op de burelen van Photon: kan een PV-systeem ook uit maanlicht elektriciteit opwekken?

Zo'n vraag zou met een typische Deutscher Witz afgedaan kunnen worden, maar de Photon redactie ging er als vanouds bloedserieus - doch waarschijnlijk met een glimlach op het gezicht - op in. De essentie van hun antwoord: vergeet het maar, waarschijnlijk ook over xxx jaar niet. Overdag gooit die 150 miljoen kilometer ver weg staande zon grofweg 1.000 Watt/m² op Aarde (zonder ons een rekening te sturen, je gaat je echt afvragen waarom we daar nog steeds nauwelijks gebruik van maken). Je mag van geluk spreken als je in een met voldoende kunstlicht verlichte kamer slechts een duizendste deel daarvan, dus 1 Watt/m² zult meten. De op "slechts" 384.000 kilometer afstand staande volle maan zit daar met een factor tien nog eens vet onder, dus 0,1 Watt/m². Let wel: dat is feitelijk gereflecteerd zonlicht, blijkbaar een zeer zwak aftreksel van wat we overdag op ons bleke snoetje mogen verwachten...

Photon verwoordde het antwoord aldus: met een "in theorie optimaal werkende" 5 kWp PV-installatie zou dat betekenen dat bij vol maanlicht er minder dan een halve Watt DC vermogen geleverd zou kunnen worden. Daarmee kan de bij zo'n systeem passende omvormer niet eens opstarten. Het is echter nog erger, de "ideale" PV-installatie bestaat niet. Bij lage licht omstandigheden presteert een zonnecel steeds slechter, omdat de interne verliezen steeds groter worden. De kans dat schaarse vrijgemaakte elektronen terugvallen in hun grondtoestand wordt groter, en dus wordt er minder stroom geproduceerd. Zelfs in het onwaarschijnlijke, puur theoretische geval dat de inverter op enig moment zou opstarten (resulterend in belasting van de generator, de modules), valt de spanning weg, en schakelt het apparaat direct weer af.

De voor de Amerikaanse vraagsteller waarschijnlijk ietwat vervelende boodschap, kort maar krachtig:

Wat onverlet laat dat zonnestroom overdag zelfs in poolgebieden een byzonder interessante hernieuwbare optie blijft. Zeker gezien de vaak overvloedig aanwezige reflecties van sneeuw en ijs die zelfs bij lage zonnestand, versterkt door de ook nog eens zeer lage omgevingstemperaturen (waarbij kristallijne cellen byzonder goed presteren) tot praktisch hanteerbare en mogelijk zelfs hoge stroom productie kan leiden. Idealiter zouden de in de poolgebieden levende zonnestroom minnaars een vette akku batterij* tot hun beschikking moeten hebben, zodat ze de overdag geoogste zonnestroom ook 's avonds (al dan niet bij maanlicht) kunnen gebruiken. Of vroeg de koffer in, dat kan natuurlijk ook. Besparen is immers übermeister wat energie "efficiëntie" betreft. Voorkomen blijft beter dan genezen, ook voor zonnestroom verslaafden. Moon-shiners inbegrepen...

* Juist in de Photon issue van oktober werd er een artikel aan dat actuele en "brisante" thema gewijd door auteur Christoph Podewils, genaamd "Strom für gute Zeiten", een analyse van de stroomopslag/akku markt, zeer aktueel voor Duitsland.

21 oktober 2010: Fotoverslag vakantie Corsica met verrukkelijke zonnestroom hoofdmaaltijd. Het heeft door allerlei activiteiten alhier even geduurd, maar hier is 't ie dan. Mijn uitgebreide verslag van de duurzame energie encounters tijdens onze reis naar en natuurlijk vooral het verblijf op Corsica, waar we een dikke 1.700 kilometer hebben gepedaleerd op de fiets. Hoogtepunt was natuurlijk een uitgebreid bezoek aan de goed verstopte 7,7 MWp PV centrale op het grondgebied van Rapale in de Nebbio regio in het noorden van Corsica.

Maar we kwamen nog veel meer leuks tegen tijdens onze omzwervingen. U vindt de uitgebreid gedocumenteerde reportage via onderstaande link. Veel lees- en kijkplezier van uw duurzame dienaar!

21 oktober 2010: Creatieve naam gevraagd voor klassieke netmeter bij duurzaamste medelanders. N.a.v. de immer fascinerende discussie op het beste huidige internet forum over duurzame energie in Nederland, GoT, of ook wel "Gathering Tweakers", forum onderdeel Duurzame Energie (inmiddels de langste deelverzameling, deel 17, pagina 564...) kreeg ik weer eens een oprisping. Er zijn namelijk steeds meer mensen die - ondanks alle subsidie ellende of zelfs daarbuiten - forse systeem uitbreidingen realiseren van hun zonnestroom installatie. Of er worden "enorme" nieuwe installaties (let wel: voor Nederlandse begrippen) aangebracht, zoals het fraaie 13,94 kWp systeem bij de Sunshine Company, met 68 stuks 205 Wp multikristallijne Suntech modules (laatste foto's hier). Ondanks een lawine aan poeha en gladde bobo-talk over "slimme meters" en de continue pogingen van netbeheerders om bij zonnestroom producenten minimaal digitale meters in de meterkast te krijgen, is de bikkelharde realiteit nog steeds dat in de meeste meterkasten nog steeds actueel, momentaan salderende Ferrarismeters hangen. De beste meters die u kunt hebben bij zelf opwekken van zonnestroom: u krijgt direct waar u recht op heeft volgens het slecht begrepen artikel 31-c van de Elektriciteitswet. En het dringende advies van Polder PV blijft dan ook om die dingen met uw leven te verdedigen, omdat die onverwoestbare pracht-apparaten de meeste voordelen (u kunt ook stellen: de minste nadelen) voor u als zonnestroom opwekker hebben in de absurde, en totaal archaïsche Nederlandse context.

Het gevolg van "lekker vet uitpakken" met zonnestroom (uitbreidingen of in een keer een dik systeem zoals genoemd) in de laatstgenoemde, meest voorkomende situaties is, dat uw Ferrarismeter zelfs bij bewolkt weer gewoon "achteruit" kan/zal draaien, en dat u alleen 's avonds of in de sombere herfst- en wintermaanden het "van vroegah bekende vooruit draaien" ervan zult zien als u tenminste geen zware verbruikers aan heeft staan. Er zijn steeds meer mensen die overdag, door de aanwezigheid van een forse PV-installatie, het draaischijfje* in de Ferrarismeter tijdens zonnige dagen in nood-tempo in "achterwaartse modus" zien voorbij scheuren. Dat is ten eerste een prachtig gezicht, en het geeft ook een heel erg lekker gevoel, want hier wordt het "terugverdienen" van het gekochte mooie blauwe spul op het dak voor iedereen zichtbaar. Sommige eigenaren kunnen er geen genoeg van krijgen om soppend af en toe in de meterkast te kijken. De webmaster van Polder PV is geen uitzondering, al zal hij met zijn kleine PV-systeem (momenteel 1,34 kWp) nooit echt de spreekwoordelijke "vonken" er af zien komen - "terug draaien" doet de (enkeltarief) Ferraris bij ons in ieder geval zeer regelmatig, zelfs op zonnige herfst en winterdagen**.

Polder PV verzon op het "GoT" forum een koosnaampje voor zo'n steeds vaker gesignaleerde, in noodtempo "achteruit draaiende" Ferrarismeter: Zonnevonkentrekker. Er kwamen al gauw enkele andere suggesties, zoals Sirraref (doordenkertje van Kesterix), en Sirraref ++, FS-Sirraref (fast-spinning), of zelfs TST-Sirraref ("top-speed turning" terugdraaiende Ferrarismeter). Zie de uitleg door Gasschuif op GoT, die zelf een forse PV-installatie bezit.

Als u nog andere leuke koosnaampjes kunt verzinnen voor de beste netmeter die u als zonnestroom producent kunt hebben (in Nederland), hoort Polder PV graag van u!

* Bij dubbel tarief meters zal, als de meter goed is geschakeld (daar gebeuren af en toe vreemde dingen mee, goed blijven controleren dus!) doordeweeks het hoog tarief draaischijfje - en telwerk - "terug draaien"; in het weekend zou dat het laag tarief draaischijfje/telwerk moeten zijn.

** Helaas is nog steeds het PV-systeem vanwege de dakrenovatie alhier afgekoppeld. Het weer is regelmatig (zeer) slecht, en de dakdekkers kunnen dan niet werken. Geduld is een schone zaak, maar het vreet natuurlijk wel aan de ziel van een zonnestroom-addict als Polder PV als de zon fel schijnt...

15 oktober 2010/update 21 oktober 2010: Nestor van het Duitse EEG, Godfather van de zonnestroom revolutie, overleden. Hermann Scheer 1944-2010 †.

Hermann Scheer, sinds 1980 lid van het Duitse parlement (Bundestag), president van Eurosolar, initiator van de International Renewable Energy Agency (IRENA), en voorzitter van de World Council on Renewable Energy (WCRE), ontvanger van de alternatieve Nobelprijs en vele andere laudatio's [TIME: "Hero for the Green Century, soms in eigen land "Sonnengott"] voor zijn onafgebroken werk voor de progressieve ontwikkeling van duurzame energie, en, last but not least, de architect van zowel het 100.000 Solar Dächer programma, als het mondiaal bezien meest succesvolle "feed-in" systeem voor hernieuwbare elektriciteit, het Duitse Erneuerbare Energien Gesetz (EEG), overleed plotseling op 66-jarige leeftijd in een hospitaal in Berlijn, in de middag van donderdag 14 oktober 2010.

Het is met geen mogelijkheid te beschrijven hoeveel Hermann Scheer heeft betekend voor het opstarten en succesvol op gang brengen van de decentrale energie revolutie. Talloze speeches, bevlogen, soms emotioneel, maar altijd met snoeiharde, zelden weerlegde argumenten gepeperd, heeft Scheer in eigen land en in toenemende mate in talloze buitenlanden gehouden. Ik heb het geluk gehad, nadat ik reeds zijn meesterwerken The Solar Economy en Energy Autonomy had gelezen, om tijdens het WISE jubileum, en later tijdens SolarFuture I, Scheer van zeer dichtbij mee te maken. Het waren beiden indrukwekkende en leerzame lezingen. Zijn ideeëngoed is onuitwisbaar in mijn geheugen gegrift, en dit werd zeer recent (13 oktober 2010, een dag voor zijn dood) nog in een artikel op Energeia zeer herkenbaar verwoord door Frank Straver in een beschouwing over de totaal niet met elkaar te verenigen denkbeelden van Scheer en Shell CEO Peter de Wit op het symposium Energy transition meets leadership van het Energy Delta Institute in Amersfoort op 12 oktober jl. Scheer's laatste lijfelijke optreden in ons van fossielen doortrokken land:

Scheer heeft vlak voor zijn dood nog een boek gepubliceerd met de ietwat weerbarstige titel "Der energet(h)ische Imperativ", wat inmiddels o.a. bij Amazon.com is te bekomen. Het gaat wederom over zijn favoriete onderwerp: op naar 100 procent hernieuwbare energie, en de onoverbrugbare, onoverkomelijke, niet te vermijden systeem clash tussen centralistisch opgewekte energie in grote centrales versus decentrale opwekking bij, in potentie, miljoenen huishoudens en talloze andere decentrale eenheden.

Uit de eerste reactie van strijdmakker Hans-Josef Fell van Bündnis-90/die Grünen:

Verder een citaat uit een reactie van de secretaris generaal van de World Wind Energy Association, de heer Stefan Gsänger. Ik vraag aan een ieder met hart voor het mondiale welzijn, met de overtuiging dat decentrale opwekking van energie een versterking van de democratie zal betekenen en tegelijkertijd de levensgevaarlijke monopolisering van de energiehandel aan banden kan leggen, zich verder in te zetten voor Scheer's indrukwekkende nalatenschap, en de terechte strijd voor een betere wereld niet op te geven.

Ik wil mij hartstochtelijk aansluiten bij deze terechte oproep, en hoop dat u zich ook voor Scheer's gedachtengoed wil (blijven) inzetten. Hermann: hartelijk dank voor de enorme inspiratie en het vele werk wat de duurzame revolutie in eigen land mogelijk heeft gemaakt. Met meer dan 55 "EEG achtige" invoedingswetten wereldwijd als prachtige en logische nalatenschap, waar ook zijn Duitsland apetrots op mag zijn.

Koenemann, D. (2010). Der Rastlose. - Sonne Wind & Wärme 16/2010: 6. ("Seine Kritik hatte Gewicht. Dabei war er streng, und in seinem Zorn konnte er furchterregend wirken. Doch die Kleinen blieben davon meist verschont. Lieber legte er sich mit den Großen an.")

Hermann Scheer tijdens interessante beschouwing op 26 februari 2010, over het tienjarige jubileum van "zijn" EEG in het Duitse parlement (Duitstalig)
http://il.youtube.com/watch?v=5MGGVsAKZ9Y

Plaagstoten richting Nederlandse "captains of energy industry", 2 dagen voor zijn dood:
http://tinyurl.com/356c2gt (verkorte link naar artikel op Energieenwater.net website. "You are the losers")

(er is veel meer over Scheer te vinden op internet, inclusief video bijdragen op YouTube)

Tale-telling noot:
Geen nieuws op de websites van EZ, VROM, Agentschap NL, Milieudefensie, Natuur en Milieu. Duurzame energie en de impact op onze leefomgeving, of eerbetonen aan de grootste strijders voor fundamentele veranderingen: ze lijken als sneeuw voor de zon verdwenen in een land waar het "klimaat" in overdrachtelijke zin gezien killer en killer wordt.

15 oktober 2010: Blijvende Toren van Babel verwarring bij eenheden en feiten rond PV. In de EnergieGids die ik gisteren als bezoeker op de laatste dag van de Energie2010 beurs in Den Bosch meekreeg stond een interessant artikel over de toepassing van zogenaamde thermochemische opslag van zonnewarmte. ECN, wat deze vrij nieuwe, doch in potentie zeer veelbelovende techniek exploreert, heeft in de Stad van de Zon in Heerhugowaard in een proefwoning ("Iqoon-woning") zo'n opstelling aangebracht om te kijken hoe effectief deze in de praktijk zal blijken te zijn. Ik verwijs u gaarne naar de site van ECN voor meer info, zie ook het elektronische artikel op de EnergieGids site.

Waar ik me in het artikel wel aan stoorde is dat er weer een merkwaardige zin in het artikel stond, wat aangeeft dat zelfs bij vakjournalisten de begripsvorming rond eenheden en potenties nog mankementen blijft vertonen. Zo stelt de auteur over de ook met een fors PV-systeem uitgeruste Iqoon-woning:

"In totaal leveren de panelen ongeveer 5000 Wp, met een jaaropbrengst van zo'n 4250 kWh."

Onbegrip eenheden
Ten eerste: de "eenheid Wattpiek" (Wp), is géén variabele, met de [licht]condities veranderende eenheid, maar is een vast, onveranderlijk getal, wat door een eenmalige flashtest aan het eind van de module productie lijn wordt vastgesteld voordat het zonnestroompaneel in de doos gaat. Dat "Wattpiek getal" moet als de "nominale waarde" voor het DC vermogen onder standaard testcondities worden gezien. Condities die in de praktijk echter nooit gelijktijdig zullen optreden. Daar bovenop zal er vrijwel altijd een tolerantie zijn t.o.v. het op het etiket en/of in de datasheet weergegeven "gemiddelde" waarde van de groep waartoe het betreffende (unieke) zonnestroompaneel is toegewezen. Toleranties op het vastgestelde STC vermogen kunnen oplopen tot 5 of zelfs 10 procent van die "gemiddelde waarde" op de sticker. Dat is sterk afhankelijk van de bedrijfsfilosofie en de marketing waarbij keuzes worden gemaakt in welke en hoeveel "klassen" de geproduceerde modules zullen worden onderverdeeld.

Wattpiek is derhalve absoluut geen "dynamische" eenheid, zoals in het citaat impliciet gesuggereerd, maar moet gezien worden als een onveranderlijke, genormeerde "capaciteit" van het product. Waarvan de feitelijke prestatie (lees: "actuele output") echter door een complex van (variabele) omgevings- en systeemfactoren wordt bepaald. Je kunt dus ook nooit spreken van modules die op enig moment "zo en zoveel Wattpiek" leveren. Dat is onzin, PV modules leveren op enig moment een - soms zeer sterk - wisselend vermogen uitgedrukt in de eenheid Watt, gelijk aan de energie productie in Joule per seconde. Elke seconde kan dat actuele (momentane) vermogen, zoals feitelijk geproduceerd door dat paneel veranderen, uiteraard vooral bij sterk wisselende bewolking (typisch Hollands weertype: blauwe lucht met schapewolkjes). Uiteraard geldt, dat hoe hoger het (geflashte) nominale, onder STC condities vastgestelde Wp vermogen is, ook het actuele, onder praktijkcondities gegenereerde gemiddelde actuele (DC) vermogen hoger zal zijn. Maar "Watt" en "Wattpiek" zijn twee fundamenteel verschillende eenheden. De eerste is variabel, het eenmalig vastgestelde Wp vermogen is onveranderlijk. Tenzij het betreffende module opnieuw wordt geflasht onder standaard test condities (1.000 Watt loodrecht instralend licht met een AM spectrum van anderhalf en een celtemperatuur van 25 graden Celsius), de cellen aan forse degradatie onderhevig zijn geweest (bij de meeste kristallijne modules in de praktijk echter nauwelijks of zelfs niet aantoonbaar), en het opnieuw vastgestelde nominale Wp vermogen van het module een structureel (verondersteld) lager niveau heeft gekregen.

Een module opnieuw aan een zorgvuldige "tweede" flashtest onderwerpen gebeurt echter zelden - op zijn hoogst bij vermoede probleem gevallen bij grootschalige PV-projecten waarbij de financiële belangen van de investeerder op het spel staan. Het kan echter wel. Zo biedt een dochter van de Photon holding (die ook de bekende vaktijdschriften in meerdere talen uitgeeft) ook voor particulieren de mogelijkheid om eventuele probleem modules tegen betaling opnieuw te laten "flashen" in Aachen.

Het maximale actuele vermogen wat uit een zonnestroompaneel of uit een string of uit een heel PV-systeem kan komen, is beslist niet hetzelfde als het eenmalig vastgestelde "Wp-vermogen", ook al komt het tot op de dag van vandaag in talloze teksten voor dat die suggestie wel degelijk wordt gewekt. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de ietwat verwarrende afkorting Wp, wat zeer vaak, tot bij hoge bureaucraten aan toe (Agentschap NL), foutief wordt begrepen als dat door mij gewraakte "maximaal haalbare" vermogen. Het Wp vermogen is immers onder genoemde STC condities vastgesteld, en het kan in de praktijk voorkomen dat zelfs aan AC zijde, na alle systeemverliezen inclusief omzettingsverliezen in de omvormer(s), het actueel gegenereerde AC vermogen in Watt het onder DC condities vastgestelde Wp vermogen van zonnestroompaneel of -systeem overstijgt. Dit zal zelden gebeuren, maar het kan en zal - kortdurend - voorkomen onder uitzonderlijke condities: combinatie van lage omgevingstemperaturen, wind, tussen regenbuien in, loodrechte zoninstraling midden op de dag en met reflecties van witte wolken als slagroom op de taart. En natuurlijk vooral: qua systeem layout bij sterk geoptimaliseerde en (bijna) optimaal georiënteerde, schaduwloze PV-installaties. Ton Peters van De Blauwe Hoek in Spijkenisse heeft al lang geleden zo'n nauwkeurig geregistreerde "AC-burst" gehad in zijn met overmaat aan Philips EVO omvormers uitgeruste SolarWorld systeem. Waarbij het uiteindelijk gegenereerde AC vermogen van zijn - nominaal vastgestelde - 2,7 kWp [STC] installatie maar liefst bijna 3 kilowatt was op 22 maart 2008, een prachtige voorjaarsdag.

Onbegrip potentieel
Een ander cijfer betreft de (verwachte) "jaaropbrengst van zo'n 4.250 kWh". Dat zou betekenen dat voor de lokatie Heerhugowaard, midden in het zeer zonrijke Noord-Holland, gerekend zou worden met 4.250 [kWh]/5 [kWp] = 850 kWh/kWp genormeerde ("specifieke") energie opbrengst. Zoals uitentreuren en frequent getoond op/door Polder PV, is de potentie van een goed georiënteerd, vrijwel schaduwloos zonnestroom systeem in het zonnige Heerhugowaard beslist groter, en kan volgens de nauwkeurig middels praktijkmetingen geijkte, en door de Universiteit Utrecht nauwkeurig geachte simulator van Siderea.nl, er in die provincie per jaar gemiddeld beslist op een hogere opbrengst worden gerekend, 977 kWh/kWp (gebaseerd op data uit de jaren 2004-2009, waar het extreem zonrijke jaar 2003 dus nog niet eens bij is gerekend). Ook in andere delen van Nederland zijn door goede systemen specifieke opbrengsten ver boven de 900 kWh/kWp per jaar te behalen. Het werd de hoogste tijd dat de vakpers eindelijk eens deze actuele feiten tot zich gaat nemen, en die feiten ook in haar publicaties zal gaan gebruiken.

Bron:
Mooi, R. (2010). Eerste praktijkproef met warmteopslag in zouten. - EnergieGids.nl 3(010): 14-15.

14 oktober 2010: Interessante MWT worskhop voor hard-core fotovoltafielen. Het is niet mijn gewoonte om de enorme hoeveelheid (internationale) bijeenkomsten, symposia, congressen, beurzen, e.d. over zonnestroom/zonne-energie bij te houden. Ik heb zelf net de jaarlijkse "Zon-dag" op 29 september georganiseerd door Agentschap NL gemist vanwege onze vakantie*. Voor de internationale "events" verwijs ik u gaarne naar de website van de collega's van ENF, een angelsaksisch/Chinees bedrijf wat uitvoerige marktanalyses doet betreffende de mondiale zonnestroom markt.

* Voor de presentaties van het Joint Solar Panel op deze dag, zie deze webpagina. Voor de overige bijdragen ("ZON-dag"), zie website Agentschap NL, deze webpagina.

In Nederland is en blijft de spoeling zoals gebruikelijk dun, wat alles te maken heeft met de blijvend slakkentraag voortkruipende markt die uit zichzelf geen enkele betekenisvolle innovatie kan en zal uitlokken, alle geronk daarover ten spijt. Dat laat natuurlijk onverlet dat we al vele jaren een top instituut hebben op het vlak van diepgaand onderzoek naar efficiëntie verbetering van zonnecellen, het ECN in Petten. En dat beweegt zich - noodgedwongen - zeer internationaal, en laat hun prachtige uitvindingen en technologische innovaties dan ook in lucratieve buitenlanden verzilveren bij gebrek aan een perspectiefvolle eigen "markt". Zoals de n-type "Panda" cel die de Chinese reus Yingli grootschalig in commerciële productie gaat nemen (PPV bericht van 25 maart 2010).

Het is niet omdat ik zelf in het gelukkig bezit ben van zo'n prachtige Sunweb® "metal wrap through" (MWT) cel (bericht van 26 maart 2007) van ECN partner Solland Solar, maar ik geef hier graag een melding van het ECN door waarin kond wordt gedaan van een door hen in samenwerking met het ISE uit Freiburg georganiseerde eendaagse, helaas niet kosteloze MWT workshop op 25 november 2010 bij Aristo in Amsterdam Sloterdijk. Een vervolg op een eerste soortgelijke bijeenkomst, gehouden bij hetzelfde beroemde ISE in Freiburg, vorig jaar.

MWT technologie wordt - door ECN en anderen - gezien als een belangrijke doorbraak bij de verdere kostenreductie van geavanceerde (kristallijne) zonnecel productie. Waar het fraaie Sunweb® project de eerste commerciële spin-off van gaat worden bij een samenwerkingsverband tussen licentie drager Solland Solar en het bekende Duitse Schott Solar.

De ontwikkelingen staan niet stil, er zijn ook andere laboratoria en bedrijven bezig met vergelijkbare technologische concepten, waarvan ik met name Photovoltech uit ons buurland België wil noemen die ook fraaie "back-contact" MWT cellen maakt. Waarvan ik trouwens een tijd geleden prachtige foto's (zie boven) mocht ontvangen n.a.v. vragen die ik stelde op de Intersolution beurs in Gent (januari 2010). Een proef module van Photovoltech (gemaakt door het Sloveense bedrijf Bisol), getoond tijdens de Intersolution beurs, heeft een zeker voor architecten zeer aantrekkelijk, "esthetisch" uiterlijk, en ziet er weer heel anders uit dan de prachtige spinnewebcel modules van Solland Solar (zie bericht van 24 juni 2010). En gezien de foto die bij de aankondiging van de workshop werd gepresenteerd, afkomstig van blijkbaar alweer een heel ander type MWT cel van ECN zelf (zie hieronder), mogen we nog heel wat fraais gaan verwachten op dit vlak. Als de uiteindelijke consumentenprijs dan ook nog zeer aantrekkelijk zal worden, gaan we beslist mooie tijden tegemoet met deze hoog-efficiëntie cellen en de daarmee te vullen PV-modules...

De bijeenkomst zal een "compleet overzicht van alle trends en innovaties op het gebied van Metal Wrap Through (MWT) technologieën" geven. Waarbij ook aandacht wordt besteed aan de implementatie van deze techniek in de verdere "post-cell" procesketens. Die immers fors aangepast zullen moeten worden omdat alle elektrische contacten die relevant zijn voor de serieschakeling van de cel-eenheden nu naar de achterzijde van de zonnecellen zijn verplaatst. Dat daarbij extra efficiëntieslagen en kostenreducties verkregen kunnen worden hebben de partners ECN en back-contact module automatiseerder Eurotron al laten zien (tot twee maal toe leidend tot een onafhankelijk geverifieerde record efficiëntie voor multikristallijne modules). Het is dan ook niet vreemd dat Bram Verschoor van Eurotron ook een bijdrage zal leveren op deze dag. Vergezeld door collega's van de technologie gigant Bosch (het Duitse bedrijf wat Ersol een tijdje geleden overnam en wat vergelijkbare back-contact cel- en module concepten aan het testen is, zie deze pdf, 4e dia). En van het bedrijf Multek, wat o.a. actief is in de printplaat wereld en specialist in het op hoge snelheid maken van zogenaamde "micro via's" (laser hole drilling; zie o.a. deze pagina).

De kosten voor de interessante MWT workshop bedragen 200 Euro excl. BTW, bij inschrijving voor 15 oktober 2010 kost uw aanwezigheid 150 Euro excl. BTW. Meer informatie:

http://www.mwtworkshop.com

http://www.ecn.nl/nl/nieuws/item/date/2010/09/01/ecn-behaalt-iec-certificering-voor-nieuw-type-zonnepanelen/ (IEC certificaat uitgegeven voor het MWT type module wat in licentie van ECN door Eurotron met een nog niet bekend te maken commerciële partner zal worden geproduceerd. Mogelijke bij PPV bekende kandidaten gezien eerdere samenwerkingsovereenkomsten: Solland Solar/Bosch Solar, Canadian Solar, JA Solar. Maar het kan zeker ook een andere speler zijn, de markt is zeer dynamisch).
http://tinyurl.com/3y8ravp (verkorte link naar zeer interessante diapresentatie van Ian Bennett tijdens JSP bijeenkomst 29-9-2010 over productie van MWT modules en de module efficiëntie records bij ECN met deze technologie)

13 oktober 2010: From Russia, With Love... Menigeen denkt bij het voormalige sovjet imperium aan koude steppes en grauwe leefomstandigheden. Dat is natuurlijk slechts ten dele waar. Grote delen van het "overgebleven" Rusland zijn prima geschikt voor toepassing van zonne-energie - in de Krasnodar regio valt er te oogsten van 4 tot 4,5 kWh per uur aan inkomende zoninstraling. U hoeft natuurlijk niet te verwachten dat de hoogste bazen van het Kremlin een al te hoge pet op hebben van dat soort decentrale prutswerk. Dat is immers eigen aan de meeste hard-core powermongers op dit aardklootje, die hebben liever gigantische centralistische energie opwekkingsdictatuur die ze makkelijk kunnen controleren (denk aan [rammelende] nukes en gigantische hydropower complexen zoals de Three Gorges Dam in China).

Dat alles daargelaten zijn er zelfs in Rusland wat lichtpuntjes te zien op het gebied van zonne-energie, en zelfs de serieuze Moscow Times besteedde er een fors Engelstalig artikel aan, wat een aardig beeld geeft. Natuurlijk ook nogal wat scepsis over al dat zonne gedoe bij diverse betrokkenen, maar dat moet u als Nederlander die nogal wat lawines aan racekak en leugens over hernieuwbare energie over zich heen heeft gekregen de laatste jaren toch niet vreemd in de oren klinken voor een "nogal centralistisch gestuurde" republiek als de Russische. Bovendien: Rusland had nooit een wereldmacht geworden zonder de early adoption van zonnecel technologie in de lang door hen (mede) gedomineerde ruimtevaart race, in de Titanenstrijd met de U.S.A. Dus ze hebben back on earth, onder ietwat gewijzigde geopolitieke en economische condities, wel wat goed te maken op dat gebied...

In de Moscow Times een kort overzicht van wat initiatieven, waarvan een 4,8 miljard roebel (plm. 115 miljoen Euro) kostend plan van Solar Wind uit Krasnodar in samenwerking met het staats-orgaan voor technologische ontwikkeling Rusnano voor een pilot met dubbelzijdige zonnepanelen wel het meest opmerkelijke is. Dit is trouwens op zich geen nieuwe ontwikkeling, het Japanse Sanyo bijvoorbeeld maakt al dubbelzijdige modules met doorzichtige inbeddingsfolie en in hun geval met de beroemde HIT cel technologie (monokristallijn en dubbel amorf Si laagje). Maar een 30 MWp/jaar productie capaciteit (op te starten eind dit jaar of in het eerste kwartaal van 2011, uit te breiden naar 120 MWp) is voor zo'n innovatie en een monokristallijne module specialist beslist geen kattenurine. Dat mag beslist als serieuze insteek worden gezien.

Een eerder gestart, andersoortig project is afkomstig van de miljardair Viktor Vekselberg die met zijn onderneming Renova, wederom in een joint venture met Rusnano (verhouding aandelen 51%/49%), een dunnelaag fabriek gebaseerd op Oerlikon technologie (moet haast wel amorf/mikrokristallijn Si zijn) op volle capaciteit wil hebben draaien in 2012. Die fabriek in Chuvashia zou 20 miljard roebel (plm. 481 miljoen Euro) aan investeringen vergen, en volgens Vekselberg zou er in zuid Rusland gezocht worden naar lokaties voor grote vrije veld systemen die met deze dunnelaag modules uitgerust zouden moeten worden. Vekselberg stelde in het artikel dat Rusland in 2020 zo'n 150 MWp aan dit soort grote zonnestroom centrales gerealiseerd wil hebben. NB: de Renova Group van Vekselberg heeft een 42% aandeel in het high-tech Zwitserse bedrijf Oerlikon.

Polder PV wenst de pioniers in zonnestroom in het voormalige communistische rijk ondanks de enorme voorraden gas, olie en wat nog meer aan fossielen veel succes toe en hoopt op een mooie afzet van prima PV-modules, met name ook op de eigen markt. Want wie de condities voor een eigen huismarkt blijft veronachtzamen, of de bureaucratische en zelfs technische drempels daarvoor tot absurde hoogte optrekt, verdient de decentrale revolutie uiteraard niet.

11 oktober 2010: Gosse Boxhoorn's nieuwe PV avontuur op dreef: TSM financiering uit Abu Dhabi. Groot nieuws van een van de bekendste ondernemers uit het Nederlandse zonnestroom wereldje. Gosse Boxhoorn, ex-Shell medewerker die, na het "begin van het afscheid" van Shell m.b.t. PV, Solland Solar uit de grond stampte en met zijn kompaan Hubert Thijs door de atoomboer eigenaar Delta op straat werd gezet na een "meningsverschil" over de uit te zetten bedrijfs-koers*, lijkt eindelijk "beet" te hebben met zijn nieuwste troetelkind. Een productie plant voor solar grade silicium in eigen land, op het Chemelot terrein in het Limburgse Sittard-Geleen, genaamd TSM - The Silicon Mine (met vette knipoog naar 10% aandeelhouder van het project, chemieconcern DSM). Gefinancierd door - zie ik daar reeds prikkelende kamervragen van een Bekend Nederlander aankomen??? - een Arabische investeerder... Financieele Dagblad en NRC berichtten er over op 28 september jl., toen de webmaster van Polder PV nog in zalige onwetendheid op Corsica rondfietste.

Blijkbaar is de reputatie van Boxhoorn groot, want het in Abu Dhabi (UAE - Verenigde Arabische Emiraten) gevestigde investeringsbedrijf Al Manhal International Group (AMIG, opgericht in 1994, website nog zeer karig ingevuld), schijnt bereid gevonden te zijn om uiteindelijk ruim 1,2 miljard Euro te gaan investeren in wat beschreven staat als "een complete keten van siliciumproductie tot zonnepaneel". Waarvan TSM, de eerste Nederlandse pure solar-grade silicium productie unit, het, zeker voor ons land, meest opvallendste onderdeel zal moeten worden. Opvallend in meerdere opzichten, want waar nu voor een 6.250 ton/jaar productie en 500 miljoen Euro investering wordt gerekend bij een voorziene opening in 2012, was dat in het van 20 september 2007 daterende oorspronkelijke persbericht van TSM (nog wel op Chemelot website, niet meer op de TSM site) nog slechts 3.750 ton/jaar, 400 miljoen Euro, en verwachte opening eind 2009. Als alle genoemde getallen kloppen zou oorspronkelijk met investeringskosten van 107 duizend Euro/ton.jaar zijn gerekend, en is dat nu al zeer sterk gedaald naar slechts tachtig duizend Euro/ton.jaar, een daling met een kwart van het oorspronkelijk geschatte investerings-niveau. Het aantal benodigde werknemers blijft echter voor de ruim anderhalf maal zo grote geschatte startproductie gelijk: 400 banen zijn voorzien.

Si productie perspectief
Ook het langere termijn perspectief is verschoven voor TSM. Was in het oorspronkelijke persbericht nog sprake van "uitbreiding tot 14.000 ton/jaar", wordt nu alweer van 20.000 ton/jaar gerept als groei perspectief. Geclaimd wordt dat de nieuwe gewenste "opstart" productie (6.250 ton/jaar) goed zou zijn voor "vijf procent van de wereldmarkt in 2012". Dat zou betekenen dat voor 2012 een daadwerkelijke mondiale supply van 125.000 ton solar grade polysilicon zou worden verwacht door TSM. In een door branche organisatie SEMI recent vrij gegeven slide-show van Richard Winegartner van SAGE Concepts n.a.v. hun rapporten gepubliceerd in 2010, wordt echter al weer ongeveer zo'n 170.000 ton fysieke productie van solar grade polysilicon voor dat jaar voorspeld (zie deze link, laatste plaatje van de voorstelling). Wat het verwachte "aandeel" van TSM op het mondiale totaal wat omlaag zou halen, indien daadwerkelijk gerealiseerd (3,7%).

In een net verschenen artikel in Sonne Wind & Wärme (14/2010) wordt al gerept van reeds gerealiseerde mondiale productie capaciteit van maar liefst 128.000 ton eind 2009, en mogelijk zelfs 175.000 ton aan het eind van 2010, voor, lees goed, uitsluitend de tien grootste polysilicon producenten. Twee van de grootste polysilicon reuzen, het Amerikaanse Hemlock met verwachte capaciteit van 60.000 ton/jaar in 2012 (gerealiseerde marktaandeel 1e kwartaal 2010 21%), en het Duitse Wacker met gewenst 35.500 ton/jaar eind 2011 (aandeel Q1 2010 19%), steken met kop en schouders boven alle andere spelers op de markt uit (behalve Tokuyama waar geen details van bekend werden gemaakt). De volgers OCI (Zuid-Korea) met eind dit jaar volgens eigen zeggen 27.000 ton/jaar capaciteit, en het Chinese concern GCL Solar met capaciteit van 19.000 ton/jaar eind 2010, bouwen rap uit, met vele kleinere spelers in hun kielzog**. Deze cijfers alleen al laten zien wat voor enorme uitbouw reeds aan het plaatsvinden is, met nog vele andere projecten in de pijplijn, en mogelijk forse overcapaciteit - en mogelijk productie - in het verschiet (inschattingen zijn moeilijk, veel hangt af van marktontwikkelingen bij de afzet, investeringen in silicium productie plants vergen honderden miljoenen Euro's en zijn niet zo rap te realiseren als zonnecel productie eenheden). Van veel nieuwe Si productie projecten is het realiteits-gehalte echter op basis van meerdere argumenten ongewis, zeker gezien de steeds belangrijker wordende en opgeschroefde kwaliteitseisen. En, vooral ook, gezien de enorme vraag en toenemende concurrentie: de te behalen kostprijs van het fel begeerde eindproduct, solar-grade Si. Volgens het SWW artikel bij REC en Hemlock al rond de 40 dollar per kg liggend (bij anderen rond de $ 60/kg). De "marktprijs" (dus niet: "kosten"!) lag in het spannende "Silizium Engpass" jaar 2008 op de spotmarkt nog rond het tienvoudige. Dat is nog maar 2 jaar geleden, hooggeschatte dames en heren. Wat het verwachte kostprijs niveau bij TSM zal zijn wordt niet over gerept.

Nog meer opvallende zaken rond TSM
Verder wordt gesproken van een volledige "productieketen" rond zonnestroom, wat zou betekenen dat ook wafers, cellen productie, en module productie im Frage zouden [kunnen] komen met deze opmerkelijke, tot 1,2 miljard Euro (en mogelijk duizend banen) uit te bouwen financieringsronde. Niet duidelijk wordt of dat dan ook allemaal in/rond Limburg plaats zou moeten gaan vinden, of dat die activiteiten ook "elders" zouden kunnen worden geïmplementeerd. Wel is duidelijk dat het nu nog om een zogenaamde "memory of understanding" gaat, waarbij voor het eind van het jaar de definitieve overeenkomsten getekend zouden moeten gaan worden. Of alle door de tevens in olieraffinage, petrochemische industrie en power plants zittende Arabische AMIG groep te financieren duurzame plannen ook levensvatbaar zullen zijn, blijft onbeantwoord. De afzetmarkt voor zonnestroom in Nederland blijft immers, ondanks de gunstige prijsontwikkeling van PV-systemen, schandalig slecht. Je zou dus verwachten dat naar de buurlanden gekeken zou moeten worden voor de verkoop. Duitsland dreigt echter rap op verzadiging af te stormen met, zo is inmiddels bekend gemaakt door Bundesnetzagentur (voorlopige maand rapportages, net gecheckt door Polder PV) 4,88 GWp nieuwbouw van januari tot en met augustus 2010 (waarvan grofweg de helft van Aziatische herkomst zal blijken te zijn). België (met name Vlaanderen) blijft een gunstig investeringsklimaat hebben, en Frankrijk zal, ondanks reeds aangekondigde verlaging van invoedings-tarieven, nog fors kunnen groeien als er geen kinken in de kabels komen.

Afzet is er in potentie genoeg, maar of de productie omstandigheden voor de ruwe grondstof helemaal aan het begin van de lange productieketen voor PV-silicium technologie in Limburg "ideaal" zullen blijken voor een zoveelste, doch ambitieuze speler op deze markt, moet nog blijken. Vooral zeer lage energieprijzen zouden voor zo'n energie vretende installatie belangrijk zijn. Nederland is bepaald niet het goedkoopste land op het vlak van elektriciteit en gas, tenzij je monsterachtig veel van dat spul afneemt (zie mijn tale-telling energiebelasting grafieken, grootverbruikers betalen vrijwel niks in ons fijne landje). Of als je leuke energie "deals" kunt maken op een chemisch complex met mogelijk extreem lucratieve tarief condities... Dus wie weet kan de heer Boxhoorn zijn zoveelste grootse zonnestroom droom toch daadwerkelijk tegen de keer in eindelijk ook in eigen land gaan realiseren. Al zal het wel plaatsvinden in het "tropische zuiden" van Nederland, en niet ver van de ook door hem opgerichte zonnecel fabriek Solland Solar. Waar hij impliciet tot persona non grata is verklaard door de huidige atoomboer bewindvoerder die er onder de nieuwe politieke omstandigheden beslist een paar nieuwe kerncentrales bij zal willen gaan plempen in een koelwater rijke, meer naar het westen gelegen provincie. Uiteraard zoveel mogelijk op kosten van de belastingbetalers, want voor niets gaat alleen de zon op...

Extra gegevens
Pikant detail: het veel door Polder PV bekritiseerde EZ blijkt het aandeel in het TSM project via Industriebank LIOF van de hand gedaan te hebben - net als aandeelhouder Stichting De Weijerhorst, volgens het FD bericht (claim echter niet op de site van LIOF terug te vinden). Verder zijn aandeelhouders van TSM: Provincie Limburg (12%), DSM (10%). Onbekend is hoeveel particuliere aandeelhouders door Boxhoorn zijn geworven in zijn laatste geld ophaal ronde (bericht PPV van 18 maart 2010), en of de destijds blijkbaar toegezegde lening van de EIB (100 miljoen Euro) nog rond is gekomen of wellicht - door deze verrassende Arabische investeerder - niet meer "nodig" is geweest.

Ander pikant detail: CDA man Jos Hessels (jawel, partijgenoot van die mevrouw die zo verschrikkelijk in negatieve zin heeft uitgehaald richting duurzaam en volop de fossielen en atoompjes mocht voortrekken van haar beleidsambtenaren) is hartstochtelijk promotor van het TSM initiatief en ander zonnestroom moois in Limburg. Je bent Gedeputeerde van de Provinciale Staten Limburg, of je bent het niet. Zonnestroom in Zuid Nederland, een goed begin is het halve werk.

De geplande productie faciliteit van TSM zou uit twee delen moeten gaan bestaan: extractie van het silicium uit kwarts in gasfase en - vermoedelijk gelijktijdige productie van het primaire solar-grade Si door het gezuiverde gas te laten neerslaan in primaire reactoren met Si-feeders. De uiteindelijk verkregen "hardware", brokken gezuiverd Si, moet dan in weer afzonderlijke secundaire reactoren (afhankelijk van type Si, multi in rechthoekige bakken, mono Si in ronde ovens) tot hanteerbare "ingots" worden omgevormd. Die moeten worden verzaagd (langdurig en "gevoelig", materiaal kostend proces), en wat dan resulteert is het basisproduct voor de productie van de uiteindelijke kristallijne zonnecellen: wafers.

* Solland Solar is inmiddels een samenwerking aangegaan met het bekende Duitse Schott Solar om de door ECN aan Solland gelicencieerde Sunweb® metal-wrap-through technologie te vercommercialiseren, zie bericht van 31 augustus 2010.

** Top lijstje solar-grade polysilicon volgens Winegartner/SAGE (eerste drie: bijna 66% markt aandeel):
Hemlock (USA)
Wacker (BRD)
OCI (Zuid Korea)
REC Silicon (USA)
MEMC (USA)
GCL (China)
Tokuyama (Japan)

10 oktober 2010: Wat doet Polder PV potverdrie met een vooruitdraaiende Ferrarismeter [op een zeer zonnige dag]? Het antwoord is "eenvoudig". Onze batterij zonnepanelen (14 stuks), evenals de exemplaren voor de gemeenschappelijke voorzieningen (6 stuks), zijn voor een tijdje (hopelijk kort) afgekoppeld van het net, en alle bekabeling is van het dak verwijderd. Huh? Waarom? Welnu, vanwege deze situatie die we aantroffen toen we thuiskwamen van onze fietsvakantie op Corsica:

Ander opvallend punt: ondanks waarschuwingen van andere mensen met Shell modules, waren onze nauwgezet door mij "bewaakte" junction boxes (er ging "nogal" wat fout tijdens de destijds door NUON verordonneerde renovaties in 2005...) in pico bello staat. Ook daarin geen spatje water of condens, brandschoon, geen enkel teken van [beginnende] corrosie van de gevoelige DC contactpunten. Gewoon: zoals het hoort na tien jaar onder zware omgevingscondities dagelijks functioneren en "gewoon" zonnestroom produceren. Behalve als er sneeuw op de modules ligt. Of 's nachts. Of .... als het systeem even uit de roulatie moet omdat het dak een broodnodige opknapbeurt behoeft. Polder PV gunt het die paneeltjes van harte. Dik verdiende rustpauze, na reeds flink meer dan 9 Megawattuur voor ons huishouden te hebben geproduceerd...

(met dank en een vette knipoog aan Jeroen van der Veer van Shell, die nu voor de oliebelangen vlijtig opererende NATO werkt...).

U heeft het wellicht gemerkt: Polder PV is weer back in town. Hoogste tijd voor weer een stijgende lijn in de Top50Solar, vindt u ook niet?

medio sep. - begin okt. 2010: Polder PV op vakantie in de mediterrannee.

13 september 2010: Food for thought: waarom decentrale opwekking in Nederland geen succes mag worden (en centralistische kernenergie wel)...

Af en toe moet je gewoon eens stilstaan bij die harde realiteit en afstand nemen. En eens beter kijken naar wat de echte, door vrijwel iedereen verzwegen redenen zijn waarom decentrale opwekking (en salderen van zonnestroom) nooit een succes mogen worden in ons land. Laat staan dat u uw eigen biogas zult mogen "Einspeisen" via een vergelijkbare salderings-optie in het in toenemende mate door Poetin gas vergiftigde leiding netwerk onder de grond...

Als ik u was zou ik die plaatjes zeer grondig gaan bestuderen, u af gaan vragen waarom geen krant of persmedium zulke plaatjes laat zien, en waarom "het" maar fout blijft gaan met decentrale opwekking van hernieuwbare energie in ons land.

Tip: van elke kWh die Polder PV nog van zijn "leverancier" over een heel jaar afneemt, gaat 14,54 Eurocent linea recta naar de Staat (energiebelasting en alle BTW), dat is dik 68% van de totale kWh prijs. Van elke kuub kookgas die ik afneem (of, indien ik in een "normaal gasgestookt huis" zou wonen, voor alle gas), gaat 25,29 Eurocent "probleemloos" wederom naar de Staat (idem). Dat is nog steeds een "respectabele" 45% van de momenteel dik 56 Eurocent/m³ die een kuubje alhier kost.

Ooit wel eens aan een zonnecollector of zonnestroom panelen gedacht? Ik wens u verstandige en diepgaande overpeinzingen toe...

13 september 2010: Update augustus VREG: Vlaamse markt bereikt 529 MWp. Polder PV had op 8 september de laatste maandgegevens van de VREG site gehaald en analyseerde deze weer in detail. Ook verscheen er een zeer opvallend artikel in Photon (september 2010), waarin wordt geclaimd dat de Vlaamse markt in 2009 zelfs ruim 300 MWp (!!!) zou zijn gegroeid (de Belgische als geheel zelfs 345 MWp).

Polder PV maakte weer de nodige (interactieve) grafieken, en gaf een nieuw exemplaar te zien, met de "voorlopige" jaarmarkt cijfers uit het gereviseerde VREG jaarrapport 2009:

In blauw: VREG cijfers (jaarrapport 2009), paars geeft de prognose van Photon voor 2009 in Vlaanderen, en de gestippelde doorzichtige kolom rechts is het volume zoals tot en met het augustus rapport voor het jaar 2010 in de maandrapportages van VREG naar buiten is gekomen.


ontwikkelingen "oud"	links	PV-systeem	basics	grafieken graphs	huurwoningen	nieuws	index

Nieuws P.V. pagina 64

Voor belangrijke "highlights" voor ons PV-systeem, zie pagina nieuws_PVJSS22.htm