New solar statistics Netherlands are incompatible with CBS data

Zon zorgt voor 0,2 procent van stroom (CBS artikel 18 nov. 2013, met er aan gekoppelde statistieken)
Bijgeplaatste zonnestroom (verantwoording van brondata door CBS, waarbij o.a. Polder PV wordt bedankt voor de leverancierslijsten m.b.t. de PV sector)

8 november 2013: Aandeel elektriciteit uit "hernieuwbare" bronnen stijgt matig tot 2015. Ik ga hier niet de uitstekende, publiekelijk beschikbare samenvatting van David Duijnmayer van Energeia herhalen, die mag u zelf nalezen (link onderaan).

Agentschap NL heeft in samenwerking met het CBS in opdracht van het ministerie voor Economische Zaken voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis (?) een "prognose" gedaan voor de ontwikkeling van energie geproduceerd uit hernieuwbare (zo u wilt: "als hernieuwbaar bestempelde") bronnen. Dit om eindelijk eens de ontwikkelingen wat beter in de gaten te kunnen houden en munitie te krijgen voor Den Haag om daar waar nodig "bij te gaan sturen" (u kunt er vergif op innemen: dat "bijsturen" gaat ongetwijfeld geschieden om die miezerige 14 procent in 2020 te kunnen gaan halen).

Het blijven natuurlijk prognoses, maar de ontwikkelingen zijn nog steeds niet bemoedigend, volgens de uiteraard met vele mitsen en maren omgeven voorspellingen van het Agentschap. We zaten volgens het CBS rapport "Hernieuwbare energie in Nederland 2012" op een karige 4,4% "procent van het eindverbruik" eind van dat jaar, wat slechts een verbetering van een tiende procent was t.o.v. het voorgaande jaar. Dat gaat nog steeds met een slakkengang omhoog volgens de voorspellingen, van (4,2-) 4,6 (-5,0) procent (2013) via (4,7-) 5,2 (5,6) procent (2014) naar een nog steeds magere (5,1-) 5,7 (-6,3) procent. Met dus forse marges (tussen haakjes). Die worden door een reeks onzekerheden gevoed, zowel aan de "productie" kant (van mogelijke energie opwek uit hernieuwbare bronnen), als aan de zijde van de "consumptie". We zitten immers in een forse economische crisis, wat betekent dat met name op het gebied van elektra er fors minder stroom wordt afgenomen door de industrie. En dat betekent automatisch een (feitelijk kunstmatig) "hoger aandeel" energie input uit "hernieuwbare" bronnen in de stroomvraag. Uiteraard kan dat snel omslaan in het zwaar geïndustrialiseerde, normaliter stroom zuipende Nederland, als die economie weer aantrekt. Vandaar die onoverkomelijke - en forse - onzekerheden.

Groei in getallen
Hoe je het ook wendt of keert: de prognoses gaan dus uit van matige groei, met hoogstens een versnelling richting 2015, waarbij gesproken wordt van mogelijk 5,7% aandeel van "hernieuwbare" bronnen, en een verwachte productie van 124 petajoule (met forse bandbreedte van 105-147 PJ). Dat zou, indien die 5,7% "aandeel in 2015" uitkomt (slechts 1,3% meer dan eind 2012, CAGR van dat percentage: 9%/jaar gemiddeld) een stijging inhouden van 28% (CAGR: 8,5%/jaar gemiddeld) t.o.v. de 97 PJ die in 2012 zou zijn geproduceerd (= elektriciteit + warmte + motorbrandstoffen).

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Omdat de jaren 2013-2015 prognoses betreft heb ik in de AgNL grafiek dat tijdvak van een lichte grijze band voorzien om het onderscheid met "gepubliceerde historische CBS data" te laten zien.

Volgens de AgNL prognose zou de modaliteit "warmte" (rood) de populaire optie "elektriciteit" (blauw) per 2014 weer gaan inhalen na enkele jaren te zijn achter gebleven, en domineren in 2015. Motorbrandstoffen (zwart) zouden wat energetisch eindverbruik betreft blijven achterlopen, op grote afstand van de 2 eerstgenoemde opties. Ook al groeit ook die optie gestaag verder op een laag pitje. Groen is het totaal van de drie opties. Stijgend, maar om aan de minimale EU verplichting van 14% aandeel in 2020 te komen, moet er 292 petajoule in dat jaar zijn gehaald (bij de te verwachten energie consumptie in dat jaar). De vraag is of zelfs dat gaat lukken.

Het meest opvallend in de voorspellingen is de groei van de factor "warmte uit hernieuwbare bronnen", waarbij met name bodemenergie een opvallende rol krijgt toebedeeld. Dit heeft te maken met een hoop beschikte geothermie aanvragen binnen de SDE+ in 2012 en 2013, die enorme subsidie bedragen gaan claimen (SDE 2012 alleen al: MEUR 829 van in totaal 1,7 miljard, 49%, beschikt voor 30 nieuwe projecten...). Dan moet daarmee natuurlijk niets misgaan, geothermie is voor Nederland beslist geen "gelopen race", er is nog relatief weinig ervaring mee, en het zijn kapitaal vretende projecten met de nodige risico's. Daarnaast zijn andere biomassa projecten onder SDE "+" gesternte beschikt (MEUR 546 voor 82 projecten) waar ook hoge verwachtingen van zijn, en die ook onder de noemer "warmte uit hernieuwbare bronnen" gaan vallen.

Prognose 2013
Agentschap NL kwam onder anderen ook met dit interessante plaatje voor de verwachting van de prestatie van alle deel-opties in het kalenderjaar 2013:

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Hieruit blijkt de enorme verscheidenheid aan "bronnen". Ik plaagde met een Tweet over een representatief plaatje voor de "multiculti" samenleving. Enkele van die "bronnen" mogen beslist zeer kritisch bekeken worden. Zo is het in Duitsland absoluut niet toegestaan om onder de keiharde condities van de EEG Wetgeving biomassa mee te stoken in fossiele centrales, terwijl dat in Nederland een fors aandeel heeft (in figuur voor 2013 geprognosticeerd op 8,7% van het totaal van alle als "hernieuwbaar" bestempelde bronnen). Al is dat laatste ook weer fors gedaald, omdat de oude MEP subsidies beginnen te vervallen voor die grootschalige bijstook. Het rapport houdt rekening met een sterk teruglopende "opbrengst" uit deze dubieuze optie, althans, tot in 2015 (zie volgende grafiek). Gevreesd mag worden dat, indien deze on-line gaan, dat moderne kolenbakken zoals die van E.ON op de Maasvlakte, gewoon weer met SDE "+" vergoeding houtsnippers uit o.a. Canada verder in brand mogen gaan steken, vergezeld van zeer fossiele poederkool. Let wel, die E.ON centrale heeft de mogelijkheid tot het meestoken van biomassa, er staat niet dat dit ook werkelijk gaat geschieden! Dan weet u tegen die tijd ook weer waar die "+" voor staat.

Agentschap NL merkt fijntjes op dat de progressie van opwekking van energie afkomstig uit echt hernieuwbare bronnen (in 100 procent daartoe bedoelde installaties), wind op land, en zonnestroom, en "dubieuze" technieken zoals de "biogene fractie toegerekend uit afval verbranding" (een zeer verontrustende impact van maar liefst 15,3% eind 2013 volgens AgNL!) de komende jaren meer dan teniet zal worden gedaan door de forse daling van de sowieso dubieuze grootschalige bijstook van biomassa in kolencentrales. Het volgende plaatje laat laatstgenoemde dramatische voorspelde trend goed zien.

Bij de zwarte pijl (zwarte curve) de sterke verwachte toename in de productie van energie uit bodemenergie, waarbij geothermie ("diepe" bodemenergie) de hoofdrol zal gaan spelen, zo is de verwachting. Let op de dramatische terugval van grootschalige bijstook van biomassa in fossiele centrales (paarse curve). Een ronduit opmerkelijk gevolg van deze trend zal kunnen zijn (als de prognoses bij benadering worden gehaald), dat zonne-energie (PV plus thermische toepassingen, gele curve) die bijstook in het jaar 2015 zou kunnen hebben ingehaald wat het bruto eindverbruik (PJ) van energie betreft! Ook zou zonne-energie volgens dit scenario op hetzelfde niveau gaan komen als energie in de vorm van biogas uit de vergisting van mest (olijfkleurige curve, stabilisatie sinds 2010). Wind blijft vooralsnog de modaliteit met de meeste output, tot en met 2015 (blauwe curve). Logisch, Nederland is immers windland bij uitstek. In 2015 zou de verontrustend doorgroeiende "optie" afvalverbranding (grijze curve) ingehaald gaan worden door bijmenging van biodiesel e.d. in motorbrandstoffen (blauwgroene curve). Dat zoiets een opmerkelijk effect heeft, komt omdat fossiele brandstoffen een hoge primaire energie inhoud hebben. Elke liter die kan worden vervangen door "niet fossielen" heeft een fors effect op het energetische eindverbruik. Die "curve" heeft trouwens een curieus "wipkip" verleden (periode 2006-2011).

Zonne-energie deliberaties
In de tweede grafiek in dit artikel staat ook een interessant segmentje voor mijn favoriet zonne-energie voor het jaar 2013. Met een prognose van 2,4 petajoule, wat neer zou komen op een gelijkwaardig aandeel van 2,4% op de totale te verwachten energie productie uit alle opties (101 PJ in 2013). Dat is helaas het totaal van thermische zonne-energie plus fotovoltaïsche opwekking van elektriciteit, dus we weten op basis van dat ene getal niet goed hoe we de "verwachte impact per optie" moeten beoordelen. Ik heb Agentschap NL gevraagd naar de "segmentatie" van de verwachte ontwikkeling bij zonne-energie, waarbij ik kreeg te horen dat zonnewarmte eind 2015 nog maar 1,2 PJ zou kunnen gaan claimen, wat t.o.v. het laatste CBS cijfer (StatLine), 1.081 TJ (= 1,1 PJ) een stijging van slechts 11% zou zijn.

Op basis van die 2 "uitersten" kom ik dan tot een CAGR groei van gemiddelde 3,5% per jaar van 2012 tm. 2015. Wat voor eind 2013 zonnewarmte t.o.v. eind 2012 op een eindverbruik van 1.119 terajoule zou brengen, als we er van uitgaan dat de capaciteitsgroei in 2013-2015 gelijkmatig zou zijn verdeeld over die jaren.

In onderstaande grafiek heb ik de resulterende YOY prognose ontleend aan het AgNL cijfer voor zonnewarmte toegevoegd aan de historische cijfers van het CBS, met daarnaast de historische gegevens voor PV output, die beiden voor 2012 nog het predikaat "nader voorlopig cijfer" hebben (zeker voor PV nog e.e.a. aan bijstelling te verwachten).

In deze grafiek staat het "bruto eindverbruik" van de opties fotovoltaïsche opwekking (PV, elektriciteit) resp. thermische zonne-energie ("zonnecollectoren", warmte) uit zonlicht. Zoals CBS / StatLine die heeft opgegeven tm. status datum 27 juni 2013. En die gebruikt worden in de CBS tabellen in de jaar rapporten, om het totale "bruto eindverbruik van hernieuwbare energie" te kunnen bepalen. En de verhouding daarvan t.o.v. het totaal bruto energetische eindverbruik ("de consumptie"). In geel PV, met de al in mei 2013 gesignaleerde explosieve groei in 2012 (nader voorlopige cijfers) de ontwikkeling van zonnestroom. Die, als die ontwikkeling zo doorgaat (volgens mij zeker al in 2013 het geval), de fysieke productie van thermische zonne-energie installaties in Nederland (oranje kolommen) vet zal gaan inhalen.

Achteraan toegevoegd de "prognose" van AgNL voor thermische zonne-energie toepassingen in doorzichtige kolommen met gestippelde magenta rand, ontleend aan een 4% YOY CAGR groei scenario vanaf 2012. Uitkomend op grofweg 1,2 PJ eind 2015.

De geringe groei die wordt verwacht weerspiegelt de stagnerende ontwikkeling van thermische zonne-energie zoals in veel andere Europese landen (uitgebreide rapportage EurObserv'ER, zie download pagina). Ik heb in de grafiek een 2e graads trendlijn (best fit) uitgezet met de daar uit volgende "prognose" voor 2013-2015 op basis van historische data (bruine lijn), die goed "matcht" met de drie laatste prognose punten ontleend aan de AgNL opgave voor 2015.

Met cijfers thermie overstappen naar PV
Als we de voor eind 2013 geïnterpoleerde hoeveelheid, 1.119 TJ bijdrage thermische zonne-energie, aftrekken van de door CBS/AgNL voorspelde 2,4 PJ (= 2.400 TJ) voor "alle zonne-energie" toepassingen, houden we voor PV in 2013 ongeveer 1.281 TJ over, wat dus al ruim 14% meer eindverbruik zou zijn dan voor de thermische zusjes. Hoe verhoudt die uitkomst zich tot de mogelijk opgestelde PV-capaciteit aan het eind van dat jaar?

Dat is vrij lastig te bepalen, omdat de totale productie niet centraal wordt gemeten in Nederland, er geen maandelijkse rapportages zijn van fysiek bijgebouwd PV-vermogen (behalve het beetje SDE vermogen bij CertiQ, al kan dat per maandrapportage ook al veel eerder aan het net gekoppelde installaties betreffen). En je eigenlijk die bijbouw per maand en de bijbehorende producties zou moeten weten. Die kennen we echter niet, dus we moeten een truuk uithalen. Dat doe ik op basis van dit plaatje, wat ik heb gereconstrueerd uit de door CBS opgegeven eindejaars-accumulaties per jaar voor PV, en de (door CBS daaruit berekende!) zonnestroom productie in die jaren. Daarvan heb ik een "gemiddelde specifieke opbrengst" bepaald in een derde, afgeleide curve:

In geel opgegeven capaciteit (MWp) door CBS, in magenta opgegeven jaarproductie zonnestroom (GWh) door CBS. In groen de daar van afgeleide curve "gemiddelde specifieke jaaropbrengst van alle installaties". Waarbij natuurlijk duidelijk gemaakt dient te worden dat hierbij zowel autonome als netgekoppelde systemen zitten, dat CBS daarvoor verschillende "kengetal opbrengsten" (400 resp. 700 kWh/kWp.jaar) hanteert volgens het oude Protocol Monitoring HE (2010), en, ook belangrijk om te beseffen, dat er ook productie wordt gerekend voor installaties die niet het hele kalenderjaar hebben geproduceerd omdat ze op enig moment in dat jaar zijn toegevoegd.

Desondanks kan door de relatieve afname van het aandeel autonome systemen (inmiddels al volkomen "verdrinkend" in de hoeveelheid netgekoppelde installaties, een onbetekende factor geworden) en de slechts licht stijgende "gemiddelde curve" er een redelijk "betrouwbare" voorspelling gedaan worden wat die "gemiddelde specifieke opbrengst in het jaar 2013" zou kunnen worden op basis van de door CBS gegeven getallen. Daarvoor heb ik een vierdegraads polynoom trendlijn voor de groene curve uitgezet via Excel, en de hulplijntjes gebruikt. Dan kom ik voor 2013 ongeveer uit op zo'n 708 kWh/kWp "gemiddelde productie" voor een "willekeurige" PV-installatie in 2013 (onafhankelijk van het feit of die installatie het hele kalenderjaar aan het net is gekoppeld, of pas op enig moment in dat jaar aan het net ging).

Consequenties prognose "thermische zonne-energie eind 2013"
Als we nu de "mogelijke 1.281 TJ zonnestroom in 2013" naast het geëxtrapoleerde "kengetal specifieke productie" (volgens CBS opgaves) voor dat jaar gaan leggen, wat krijgen we dan? Dit:

1.281 TJ equivalent elektra = 356,1 GWh (1 MJ = 0,278 kWh). Gebruik makend van de uit de laatste grafiek bepaalde "gemiddelde jaarproductie" van 708 kWh/kWp (zelfde als 708 GWh/GWp), kom ik dan op een zeer laag (eindejaars-) volume uit van slechts 503 MWp voor eind 2013, krap een halve GWp geaccumuleerd vermogen.

Dat is echter een nogal merkwaardig lage uitkomst, want eind 2012 gaf CBS al 340 MWp op (wat zelfs waarschijnlijk nog gaat worden opgeplust door de statistici daar, m.b.v. omvangrijke updates in mijn meest recent verstuurde leverancierslijst). Alleen al de nationale subsidie regeling zou in totaal een volume van zo'n 260 MWp kunnen hebben gegenereerd, waarvan er volgens AgNL ruim 103 MWp in 2012 zou zijn geïnstalleerd. Waardoor er voor 2013 nog 157 MWp bij het eindejaarsvolume van 2012 moet worden opgeteld, zodat je met uitsluitend die "nationale" regeling al op 497 MWp zou komen (hoogstwaarschijnlijk voor een aanzienlijk deel uiterlijk medio 2013 al geïnstalleerd). Ga je daar de tot nog toe gerapporteerde "nieuwe SDE installaties ingeschreven bij CertiQ" van januari tm. oktober 2013 bij optellen, momenteel 16,5 MWp, zou je al op bijna 514 MWp voor eind oktober komen, wat al fors hoger is dan bovenstaande berekening zou suggereren voor het eindejaars-volume.

U hoeft geen Wizard of Oz te heten om te weten dat er iets "goed fout" lijkt te zitten in de prognose "2,4 PJ zonne-energie eind 2013", omdat de daarvan afgeleide PV-capaciteit in samenhang met de net verkregen claim van AgNL voor thermische zonne-energie absoluut niet kan kloppen. De eindejaars-capaciteit voor PV moet in 2013 veel hoger zijn of worden, gezien de enorme activiteit in de markt buiten de "nationale subsidieregeling" en de "SDE" om. Op talloze niveaus, van groot tot klein, en bij een bonte verzameling van actoren.

PIR ook nog steeds niet het hele verhaal
Netbeheer Nederland meldde op 25 september 2013 al een PV-vermogen van 455 MWp in het PIR register te hebben staan, met bijna 107.000 installaties (systeem gemiddelde: 4,3 kWp). Al lang is duidelijk dat ook dat register nog steeds niet alle capaciteit in Nederland omvat, al is nog steeds niet duidelijk wat zelfs het niveau van de missende volumes is. Bovendien kan nog een substantieel volume van de tot en met 7 augustus door AgNL beschikte gesubsidieerde systemen beslist later dan september aan het net (zijn ge-)gaan. Het is daarnaast uitermate onwaarschijnlijk dat genoemd register na drie kwartalen 2013 nog maar 503 (bovenstaande berekening op basis AgNL claim) - 455 (PIR register 25 sep. 2013) = 48 MWp (10%) zou "missen" als de afgeleide "prognose" van AgNL voor eind 2013 correct zou zijn. U moet niet gek staan te kijken dat zelfs minimaal het dubbele volume van de "vermeend missende" capaciteit bij genoemde PIR register update zal moeten worden opgeteld. En wellicht wel veel meer. Want anders zouden we in 2013 een marktgroei gaan krijgen die slechts weinig boven het - voorlopig vastgestelde - niveau in 2012 (195 MWp) zou liggen...

Iets langere termijn?
In de derde AgNL grafiek in dit artikel is ook grof af te leiden dat "zonne-energie" sensu lato in 2015 een niveau zou kunnen bereiken van minder dan 4, laten we het houden op zo'n 3,8 petajoule (niet zeer duidelijk uit grafiek af te leiden, tekst zwijgt over exacte getallen). Wat zou dat "kunnen" betekenen voor het verwachte PV vermogen tegen die tijd? AgNL gaf te kennen dat er maar met 1,2 TJ eindverbruik van thermische zonne-energie rekening werd gehouden in 2015. Dat betekent dat PV tegen die tijd "al" 2,6 PJ voor haar rekening zou kunnen gaan nemen. Dat komt overeen met een productie van 723 GWh. Als we tegen die tijd zouden "rekenen" met een uit CBS cijfers af te leiden "trend uitkomst" van zo'n 721 kWh/kWp.jaar (laatste grafiek), zou dat resulteren in een PV capaciteit van krap 1 GWp, eind 2015. Als de aannames in die berekening zouden kloppen (kunnen worden betwijfeld), zou de groei van zonnestroom volgens die "voorspelling" dus nog steeds relatief traag gaan. 660 MWp nieuwbouw in 3 jaar tijd, gemiddeld slechts 220 MWp/jaar, een niveau wat gemiddeld genomen slechts weinig boven het voorlopig vastgestelde niveau in 2012 zou komen te liggen!

Me dunkt dat hier nog steeds te conservatief is gerekend voor de te verwachten progressie voor PV in Nederland. In ieder geval conservatiever dan het inmiddels bijgestelde scenario van het Nationaal Actie Platform Zonnestroom. Wat haar achterhaalde claim "4 GWp eind 2020" inmiddels heeft opgeschroefd naar "ergens tussen de 4 en 8 GWp eind 2020" (artikel 3 oktober 2013). Wat met 340 MWp opgesteld eind 2012 zou moeten resulteren in scenario's van 36% YOY groei en 857 MWp eind 2015 (nog iets onder het hierboven berekende scenario op basis van schatting AgNL), tot zelfs ruim 48% YOY groei en ruim 1.100 MWp eind 2015 (berekeningen gedaan via Excel).

Gaan we echter het IHS groeiscenario er bij halen (zelfde artikel als hierboven gelinkt), zou zelfs een aanwas van 49,5% YOY gehaald kunnen worden, met mogelijk al bijna 1.140 MWp eind 2015 tot gevolg. Sterk afhankelijk van de politieke ontwikkelingen in Den Haag, en de flink gegroeide belangstelling voor het zelf opwekken voor zonnestroom, vermeerderd met eventuele effecten van de "verlaagde energiebelasting" constructie onder een (ambtelijke) "postcoderoos" zou het best zelfs nog meer kunnen gaan worden.

Copyright: de eerste drie plaatjes in dit artikel zijn van Agentschap NL, uit het hier onder gelinkte rapport. De twee laatste plaatjes zijn © Peter J. Segaar / www.polderpv.nl (ruwe data afkomstig van CBS / StatLine).

Kamerbrief over rapport 'Prognose hernieuwbare energie 2013-2015'
Groei hernieuwbare elektriciteit tot 2015 minimaal, warmte vergroent wel snel (Energeia, 5 november 2013)

6 november 2013: CertiQ update oktober 2013. Ook oktober 2013 liet weinig beweging zien in de nieuwe registraties van "gecertificeerde" zonnestroom systemen (SDE) bij de TenneT dochter CertiQ. Slechts 35 nieuwe installaties werden geregistreerd, met een gezamenlijk vermogen van slechts 937 kWp (in 31 dagen tijd, slechts gemiddeld 30 kWp/dag, 121 paneeltjes à 250 Wp...). De gemiddelde nieuwe installatiegrootte was dus een stuk lager dan vorige maand (toen: 45,4 kWp/installatie), nl. 26,8 kWp voor de meest recent toegevoegde PV-systemen.

^^^
Opschieten doet het nog steeds niet. De standaard litanie blijft
van toepassing: SDE kabbelt rustig voort.

SDE / CertiQ steeds verder afglijdend
In totaal is er eind oktober 2013 slechts 87,092 MWp vermogen aangemeld bij CertiQ (= accumulatie, waarbij uitgeschreven MEP-gesubsidieerde installaties dus niet meer zijn opgenomen). Als we er veiligheidshalve van uitgaan dat er minimaal al lang - waarschijnlijk al sinds de zomer - een halve GWp aan PV-vermogen in Nederland "moet" staan (mijn verwachting: inmiddels véél meer), betekent dat het "gecertificeerde" vermogen in ons land waarschijnlijk al minder dan 17% van het totaal bedraagt. En, naar verwachting, als alle activiteit in ons land rond de sexy zonnepaneeltjes zo door blijft gaan en daadwerkelijk een hoop volume gaat genereren via wat voor "constructie" dan ook, zal dat al lage percentage stapsgewijs verder omlaag gaan. Vooral gezien de blijvend povere bijschrijvingen bij CertiQ...

Trend: back to 2011?
Gaan we naar de gerapporteerde maandelijkse bijschrijvingen in het CertiQ register kijken in de periode van januari tot en met oktober, krijgen we het volgende onthullende staatje. Vermogen nieuw gerapporteerd in maandrapportages, tussen haakjes gemiddelde bijschrijving per maand in die periode van tien maanden:

2010: 7,20 MWp (720 kWp/mnd)
2011: 16,63 MWp (1,66 MWp/mnd)
2012: 18,93 MWp (1,89 MWp/mnd)
2013: 16,46 MWp (1,65 MWp/mnd)

Ergo: na een kleine opleving in 2012 lijkt het huidige kalenderjaar qua nieuw toegevoegd PV vermogen in het CertiQ register weer terug te vallen naar het niveau van 2011...

Noot: later zijn er - geringe - "bijschrijvingen" geweest voor eerdere jaren. Echter, dat geldt voor álle jaren, en de verwachting is dat de hoeveelheid (met name voor de laatste jaren eventueel nog toe te voegen) niet dramatisch verschillend zal zijn tussen de jaren onderling. Voor de meest recente update van de "historische" CertiQ cijfers, zie mijn gedetailleerde analyse, met status 1 mei 2013, en toevoeging gereviseerde jaar data vanwege gereviseerd CertiQ jaar rapport, update 2 juli 2013.

Polder PV werkte de CertiQ statistieken direct bij.

PV-markt Nederland in grafieken: CertiQ update oktober 2013

http://www.certiq.nl/pages/overcertiq/publicaties/statistische-overzichten

1 november 2013: 1.000e netto PV-leverancier opgenomen in lijst Polder PV. Het zat er al een tijdje aan te komen (zie bericht van 25 augustus, vlak voor onze vakantie). Na wat graafwerk gerelateerd aan enkele tweets op Twitter vond ik weer een paar leveranciers van zonnepanelen die ik nog niet in mijn al enorm gegroeide waslijst had staan. Inmiddels is de "netto 1.000e" leverancier van zonnepanelen daadwerkelijk ingeschreven in mijn lijst. Voor de definitie die ik daarvoor hanteer, zie bericht van 25 mei 2013.

Polder PV feliciteert Solar-nu.nl / VVT HEATING uit Berkel en Rodenrijs in Zuid-Holland (VVT Heating met KVK inschrijving, Solar-nu.nl, geregistreerd handelsnaam van VVT Heating, noteert op hun site Bleiswijk - Lansingerland als gemeente) met deze mijlpaal. Die vast wel snel achterhaald zal zijn, want ik heb niet de pretentie dat ik "alle" in Nederland actieve leveranciers inmiddels in die lijst heb staan.

Solar-nu.nl verkoopt o.a. Belga Solar zonnepanelen met geïntegreerde Enphase micro-inverter, maar ook PVT (hybride PV/thermische) modules, en Nefit zonneboiler installaties. Polder PV heeft geen enkele relatie met genoemd bedrijf, het is louter toevallig "nummer 1.000". Wel vond ik tot mijn verrassing een door mij gemaakte maandverdeling grafiek in een van de pdf's op genoemde site (deze, pagina 3). Ik ben me er niet van bewust daar ooit toestemming voor te hebben gegeven, gelukkig staat mijn copyright vermelding in die grafiek verankerd.

Nota bene: alle installatie bedrijven die zich niet expliciet als zonnepanelen / systemen "leverende" partij kenbaar maken, speciaal bedrijven in niche-markten, die bijvoorbeeld lantaarnpalen met zonnecellen leveren (Mast Services Nederland B.V.), andere hardware leveranciers (omvormers, opbouw materialen, toebehoren e.d.) zitten daar allemaal nog niet bij. Ook dochters van buitenlandse ondernemingen die zich expliciet (ook) op de NL markt richten, maar die (nog) geen NL KVK nummer hebben, heb ik daar ook nog niet bij gerekend (dat zijn er momenteel 18 in mijn lijst).

NAAR
INDEX
PAGINA

^
TOP

31 oktober 2013: Schokgolf NL PV - Energieker B.V. geeft geen zon meer door: failliet verklaard. Vandaag bereikte ons wederom een triest bericht. De bekende leverancier van PV-systemen Energieker B.V. uit Amsterdam is vandaag door de rechtbank daar failliet verklaard, waarbij mr. S.K. Li als curator is aangesteld. Het in 2008 onder leiding van Frits Verhoef gestarte bedrijf is al enkele jaren prominent lid van branche organisatie Holland Solar. Mede-oprichter van Energieker, en nog steeds voor financiën en strategie verantwoordelijk medewerker Martijn Schootstra, is, volgens de website, nog steeds penningmeester van Holland Solar.

Energieker kreeg bekendheid door diverse spraakmakende PV-projecten, waaronder een installatie van 247,5 kWp op flats van Woningcorporatie Heuvelrug Wonen in Driebergen. Waarvoor samen met het later gefailleerde Scheuten Solar speciale schans-constructies werden ontworpen. En een bizar project met 128 SDE 2009 beschikkingen "klein" voor woningen van corporatie Ymere in Almere. Waarbij naast 128 bruto productiemeters (nodig voor SDE subsidie!) ook nog eens radiografisch uitleesbare monitoring apparaatjes in alle meterkasten werden geplaatst voor een opgesteld DC-vermogen van 176 kWp verdeeld over "setjes" van 6 modules per woning (totaal 768 zonnepanelen in dat project). Voor een impressie van dat forse project, zie Bing Maps view.

Onduidelijk is wat Energieker (uiteindelijk) "genekt" heeft. Het kan heel goed zijn dat het bedrijf een zware klap heeft gekregen van de perikelen met hun destijds "hof"leverancier, module producent Scheuten Solar, die definitief ter ziele ging met het tweede faillissement. Immers, Energieker was als systeem leverancier "verantwoordelijk" voor de probleem modules, waarvoor ze de junction box reparaties (twee door NVWA toegelaten methodieken mogelijk, deze en deze) moesten financieren omdat de twee maal gefailleerde module leverancier (cq. rechtsopvolger "nieuwe stijl") niet meer aangesproken kon worden. De NVWA had min of meer "bevolen" dat de getroffen installaties met de van Solexus junction-boxen voorziene oude Scheuten modules van het net moesten worden gekoppeld omdat het brandgevaar te groot zou zijn. De getroffen klanten gingen vanaf dat moment al hun verwachte zonnestroom opbrengst missen.

Mogelijk hebben enkele eigenaren van door Energieker geleverde PV-installaties met Scheuten Solar systemen geld geeist omdat reparaties te lang op zich lieten wachten, en/of financiële compensaties uitbleven. Mogelijk waren er (ook) andere liquiditeitsproblemen bij het bedrijf. De sector heeft immers ook de "heffing die een minimum prijs afspraak werd" perikelen op het brood gekregen. Hoe het verder ook in elkaar steekt: In ieder geval is er nu aan een verder prima bedrijf voorlopig een eind gekomen met het net uitgesproken faillissement.

Garanties/post sale service?
Dat werpt meteen ook de vraag op wat er gaat gebeuren met de klanten die een "ZonZeker Service" contract hebben afgesloten met het bedrijf. Een "bewakings-service" voor de opbrengsten, die 50 Euro per jaar zou kosten. De monitoring van de betreffende installaties loopt immers via Energieker, en als de activiteiten daar gestaakt moeten worden, hebben de betreffende klanten mogelijk niets meer aan hun contracten. Iets dergelijks is geschied met klanten van het gefailleerde SolarTotal, wat later in een tweede, spraakmakende faillissements-tombola van de rechtsopvolger Solar Living, tot de nodige toestanden heeft geleid, ook met vergelijkbare klanten met dergelijke monitoring en service contracten. Gelukkig sprong toen o.a. het Belgische bedrijf Soleco in het ontstane "service contract gat" (zie bericht op site van dat bedrijf). Hopelijk gaat iets dergelijks ook gebeuren met getroffen "service" klanten van Energieker.

"En eigenlijk zouden ze daar terecht moeten kunnen zoals je in de reisorganisatie ook ziet; de consument kan toch op vakantie of krijgt zijn geld terug als een reisorganisatie failliet is gegaan."

Martijn Schootstra, Energieker, in gesprek met garantie verzekeraar Solarif (interview)

Ik ben benieuwd of er nog een doorstart mogelijk is. Dat zal lastig gaan worden, want de concurrentie is in Nederland moordend, met zo'n 1.000 partijen in mijn (huidige, nog lang niet volledige) leverancierslijst...

Ik wens het personeel van Energieker veel sterkte de komende tijd, en hoop dat iedereen weer snel aan de slag kan met de door hen verworven kennis.

http://www.faillissementsdossier.nl/nl/faillissement/759718/energieker-bv.aspx (31 okt. 2013; NB: uitspraak faillissement op 29 oktober)
http://www.curatoren.nl/fo/insolventie/231262/energieker-bv

Website Energieker

Nagekomen

https://twitter.com/deEnergieker/status/397631935209820160

Energieker plaatste een "afscheidsbrief" op Facebook, waarbij naast prijsdalingen van zonnepanelen, economische ontwikkelingen, en de "heffing" op Chinese zonnepanelen (wat uiteindelijk geen "heffing" werd, maar een "minimum prijs voor import in EU", een "price undertaking") twijfels bij klanten zou hebben veroorzaakt. Wat gecombineerd met een - gewild - hoog kwalitatief aanbod en minimale marges de neergang zou hebben ingezet bij het bedrijf. Ook wordt de "landelijke terugroepactie" van geplaatste Scheuten Solar modules als oorzaak genoemd - het laatste zetje? De financiële buffers bij Energieker zouden te klein zijn geweest om alle getroffen klanten met junction box reparaties te kunnen helpen (5 nov. 2013).
Solar Magazine citeerde het bericht van PPV, en nam ook citaat van Frits Verhoef op (1 nov. 2013)
Energieker was ook een van de uitvoerende partijen bij de 2e (nationale) inkoopactie van LTO, die eind mei 2013 al ruim 5,9 MWp plaatsingen bij 206 LTO leden had opgeleverd (Solar Magazine juni 2013, p. 5)
Lees ook Frits Verhoef over SDE regeling, commentaar Polder PV, en Energieker projectnieuws (27 juni 2010)
Energieker voerde tevens het officiële logo van de HIER Klimaatcampagne (link).

31 oktober 2013: Duitsland "hanging on" - september + 291 MWp. De voorstanders van de Energiewende zullen er nog steeds niet blij mee zijn, met zo "weinig" nieuw volume, maar het blijft een imposant getal. In september, zo meldde Bundesnetzagentur zojuist, is er weer 291 MWp bijgeplaatst aan nieuwe zonnestroom capaciteit in Duitsland. Verdeeld over 9.951 nieuwe PV-installaties. Daarmee wordt de stabiele lijn van zo'n 300 MWp per maand gecontinueerd. Daar zouden we voor het hele jaar in Nederland beslist blij mee mogen wezen.

Ik heb de progressie weer in twee grafieken voor u uitgezet, voor het vermogen en voor de aantallen nieuwe installaties.

Groei in nieuwe PV-capaciteit in Duitsland in 2013. In groen nieuw per maand (linker Y-as, groene cijfers boven kolom); in geel accumulerend nieuw in 2013 (rechter Y-as, rode cijfers in kolom). Eind september zou er alweer 2.693 MWp nieuwe PV-capaciteit zijn toegevoegd in het kalenderjaar 2013. Als er gemiddeld genomen weer zo'n 300 MWp zou worden toegevoegd in de laatste drie maanden van 2013, zou dit jaar er een nieuw volume bij kunnen komen van in totaal zo'n 3,6 GWp. Iets minder dan de helft van de 7,6 GWp in 2012.

Groei in nieuwe aantallen PV-installaties in Duitsland in 2013. In groen nieuw per maand (linker Y-as, groene cijfers boven kolom); in geel accumulerend nieuw in 2013 (rechter Y-as, rode cijfers in kolom, deze vermenigvuldigen met 1.000 om aan het juiste getal te komen). Eind september zouden er alweer 98.123 nieuwe PV-installaties zijn toegevoegd in de databank van Bundesnetzagentur, in het kalenderjaar 2013.

De grootste nieuwe installatie in september was een systeem van 9.828 kWp in Saatel, Mecklenburg-Vorpommern. Gezien de zeer landelijke omgeving, daar, vlak bij de kust van de Oostzee, moet dat haast wel weer om een vrije-veld installatie gaan (met naar schatting ruim 39.000 moderne modules indien kristallijn Si zou zijn toegepast). Er waren zelfs 43 nieuwe installaties groter dan 1 MWp te vinden in de lijst van Bundesnetzagentur, met een gezamenlijk vermogen van bijna 120 MWp, 41% van het totale nieuwe vermogen. De kleinste nieuwe installatie was slechts 230 Wp - misschien een "Balkonanlage" bestaande uit een paneeltje? Nota bene: dat was in Friedberg, in het van giga-installaties bekende Bayern...

Er waren 1.969 nieuwe meldingen van PV-systemen met een maximale grootte van 5 kWp, zeg maar het "kleinere residentiële" segment. Die hadden een gezamenlijk vermogen van ruim 7,5 MWp, 2,6% van het totaal aan nieuw bijgeplaatste capaciteit. Een belangrijk segment is verder dat op de kleinere bedrijfsdaken, zeg tussen de 30 en 100 kWp. Daarin viel een nieuwe capaciteit van bijna 32 MWp (11% van totaal nieuw), verdeeld over 559 installaties. De rest van de nieuwe capaciteit ligt op grotere residentiële daken (5-15 kWp), kleinste bedrijven en instellingen (15-30 kWp), en de grote bedrijfshallen cq. kleine veld-installaties (100 kWp - 1 MWp).

Volgens Bundesnetzagentur zou er eind september in Duitsland in totaal al een hoeveelheid PV-vermogen staan van 35.082 MWp. Een immense hoeveelheid, en voorlopig ongeslagen voor Duitsland als langjarig wereldkampioen. De opstormende nieuwkomers cq. rap bijbouwende inhalers U.S.A. (eind 2012 volgens IEA - PVPS 7,3 GWp), China (6,8 GWp), en Japan (6,6 GW), moeten daarvoor nog vele, vele gigawatten erbij gaan bouwen de komende jaren. Italië, eind 2012 16,5 GWp, is, gezien de crisis en de bereikte FIT-subsidie cap, vooralsnog een groot vraagteken, ook al wordt daar "zelfverbruik" gezien de hoge kWh prijzen een zeer interessante optie (kan ook op "ingegrepen" worden door de regering, zoals we bijv. in Spanje hebben gezien).

Er is echter alweer een iets hoger getal bekend voor de oosterburen, gevonden in het laatste monitoring rapport van Fraunhofer ISE. Daar werd voor status datum 16 oktober 2013 alweer een geaccumuleerd vermogen van 35.651 MW PV, naast 32.513 MW windturbine capaciteit gemeld. Ik weet niet of dat eerste een correct getal is, want het zou betekenen dat er sinds eind september ("officiële" BNA opgave) alweer 569 MWp in een halve maand zou zijn bijgeplaatst...

We gaan eind november vast wel van Bundesnetzagentur vernemen hoe de vork - wat hen betreft - in de steel blijkt te zitten...

https://twitter.com/deWindvogel/status/395967960340520960

Statistiek pagina Bundesnetzagentur

29 oktober 2013: Tweede fotopagina zonne-energie installaties fietsvakantie Zwitserland e.o. Wederom is er een omvangrijke fotopagina klaar, met zonne-energie encounters in het verrassende kleine vorstendom Liechtenstein, en nog wat moois wat we tegenkwamen tijdens de lange traverse door Vorarlberg en west Tirol in Oostenrijk. Wederom fraai uitgevoerde installaties, en de nodige byzondere systemen. De Alpenlanden zijn al diep overtuigd van het nut en noodzaak van "solar", dat blijkt wel weer.

^^^
Nieuwsgierig naar deze op 2 kilometer hoogte gelegen, byzondere PV-installatie?
Verder lezen/kijken op de tweede fotopagina van onze fietsvakantie.
Hier op Sareis, Liechtenstein.

Als extra toetje heb ik voor u de statistieken over zonne-energie toepassingen in Liechtenstein en Oostenrijk grafisch voor u uitgewerkt. Met mogelijk voor u wat verrassingen...

De twee fotoreportages kunt u hier vinden:

Zonnige ontmoetingen in Oost Zwitserland en directe omgeving - per fiets

Deel 1: Zürich tot Liechtenstein

Deel 2: Liechtenstein tot Reschenpas

28 oktober 2013: Was te verwachten - stormschade DE installaties. Met diverse updates!

Gezien de heftige storm - genaamd St. Jude - van vandaag was het wachten op meldingen van problemen bij installaties voor de opwekking van duurzame energie. Het viel me nog mee, een lange tijd hoorde ik niets, zelfs niet uit het zwaar getroffen Verenigde Koninkrijk. Afgezien van "normale" voorzorgsmaatregelen, zoals het kennelijk stilzetten van offshore windparken op de razende Noordzee (zie mijn Tweet en reacties van Belgische hoogspannings-netbeheerder Elia). Ook vele andere windturbines werden automatisch - of wellicht voor de zekerheid vroeger al met de hand - stilgezet tijdens de ergste stormvlagen (bij Texel gemiddelde gezien van 127 km/uur om 12h10, KNMI).

Bij huize Polder PV waaiden de rijpende vijgen van de heftig heen en weer zwaaiende vijgenboom, en in het aanpalende Stevenspark begaven twee bomen het:

KLIK op plaatje voor uitvergroting

De eerste "slachtoffers" beginnen nu binnen te komen.

Setje zonnepanelen kennelijk net gemist door grote boom in Zeist, maar eigenaren zullen de veel grotere schade aan de gevel en dak van het huis - terecht - belangrijker vinden.

http://www.rtvutrecht.nl/nieuws/1087684

Windturbine Sachsen-Anhalt kennelijk vastgelopen, oververhit, en in brand gevlogen. Wegens extreme omstandigheden blussen uiteraard niet mogelijk, gondel met wieken afgebrand.

N24 via www.wetter.com

© N24 (video still van filmpje op www.wetter.com)

Bart Nieuwenhuizen fotografeerde een kleine windturbine (andere foto: mogelijk een oud Lagerweytje) met gebroken wiek langs de N9 aan het kanaal bij Schoorl. Nog niet duidelijk van wie deze (hele) oude turbine is (mogelijk Kennemerwind?). In ieder geval ging Reinette Klever van de #PVV er met een voorspelbare wijze van demagogie mee aan de haal ("Het kost wat, maar dan heb je ook niks. Windmolens stuk voor stuk krom gebogen en afgebroken"). Ondanks dit soort incidenten haalde Duitsland met wind en zon meer dan de helft van de stroomproductie om 11 uur vanochtend (38,8% windpower, 11,8% solar), en stond het bekende windpark Kubbeweg in de Flevopolder inclusief een tijd afschakeling om de ergste rukwinden te doorstaan alweer regelmatig meer dan 30 megawatt aan vermogen te produceren. Dus gewoon negeren die duurzame energie productie hatende PVV-voorlieden...

Een eerste melding van echte stormschade aan een PV-installatie betrof meteen een hele byzondere. Kennelijk een zelfgebouwde, forse zogenaamde "schans" constructie. Die kennelijk van véél te weinig ballast was voorzien aan de onderzijde (op de foto zijn maar een paar gewone stoeptegeltjes te zien op het dak). Het meest byzondere: die installatie, die op de door de overbuurman gemaakte foto op haar kop ligt op een plat dak, stond kennelijk in het bepaald niet door de heftigste storm uitwassen getroffen ... Arnhem, in Gelderland! Kennelijk heeft de eigenaar van dat moois - of de installateur - zich zeer ernstig vergist in de benodigde ballast, en is zijn/haar mooie "PV-schans" gaan "zeilen" in het randgebeuren van een van de heftigste stormen van de afgelopen jaren... (met dank aan @plankje55)

© voetbal_foto op www.flickr.com

http://www.flickr.com/photos/voetbal_foto/10537248005/in/photostream

Nagekomen bij bovenstaande installatie: Het betreft een "zonneschans" met 15x 270 Wp modules, "professioneel geleverd en geplaatst", volgens poster op Tweakers.net. Een schokkende extra foto toont dat er slechts van (een beperkt aantal) kleine stoeptegels gebruik is gemaakt, en dat er niks "bevestigd" lijkt te zijn geweest aan die tegels. Professioneel? Ammehoela!

Nagekomen meldingen

(1) NOS meldde in een zeer onduidelijk filmpje "Zonnepanelen kapot in Utrecht", waarbij naar Tuindorp wordt verwezen, maar ik zie geen enkel zonnepaneel... Ik heb op Twitter opheldering gevraagd, maar (nog) niet gekregen.

(2) NOS tweede filmpje op DE Storm Dag Van 2013, in navolging van de officiële uitzending tijdens het NOS Journaal (vanaf 19'12") maakt gratis reclame voor "platform Energiesprong" wat "honderdduizend woningen wil aanpassen" in NL om ze zogenaamd "energieneutraal" te maken. NOS toont in de filmpjes een zwaar amateuristische opstelling in de vandaag zwaar door storm getroffen binnenstad van Amsterdam, nabij de spoorlijn, 4 verdiepingen hoog (!) op een plat dak. Waarbij in het korte filmpje op een klein frame met maar liefst 2 in landscape boven elkaar georiënteerde rijen met 6 PV-modules (met behoorlijke overhang boven het frame uit van de bovenste modules, 2 celrijen hoog, zo'n 30 cm.*), maar vooral op de ook op het hoge, windgevoelige platte dak geplaatste thermische zonnecollector er wel van een zeer byzondere "ballast" gebruik is gemaakt. Een paar plastic puinzakken met oude, zo te zien niet al te zware sloop-bakstenen. Zakken die binnen no-time zullen verkruimelen onder de genadeloze UV straling, en de bakstenen los op het dak zal doen belanden. En zeer waarschijnlijk als gevolg van de geëlimineerde "ballast" bij het eerste het beste herfst-stormpje de zonnecollector(en) ergens zal doen belanden waarvan dat "niet de bedoeling kan zijn geweest".

* In de Kop van Noord Holland zijn in een dergelijke opstelling met "overstekende" modules (met, nota bene, slechts 15 cm. "oversteek") tijdens heftige stormvlagen, begin december 2011, vier modules uit de frame opstelling losgebroken (post op Tweakers.net van 9 december 2011). Dit werd later grondig hersteld, en de "overstek" werd geëlimineerd door een compleet andere opstelling (foto's in post 21 januari 2012).

Op het NOS Journaal filmpje lijkt aan de achterkant van de PV-opstelling wel iets van een "degelijker" stenen ballast te zien (vraag: voldoende voor plat dak 4e verdieping in NL windzone II?). Maar de vol trots getoonde collector opstelling is en blijft om te janken, ook al wordt geclaimd dat "alles zelf bedacht en zelf georganiseerd" zou zijn door de kersverse bewoners. Waarvoor zelfs extra geld zou zijn geleend bij de bank. Goede reclame voor een nationale actie is dit beslist niet, zeker niet op het acht uur journaal...

Op de site van Energiesprong, die binnen een nieuwe, met de Staat af te sluiten Green Deal, Nederland voor "150 tot 200 Euro per maand energielasten" (!!! Dat is 1.800 - 2.400 Euro per jaar !!!) aan een "energieneutrale" woning zou gaan helpen via wat een "slimme renovatie" wordt genoemd, staat het volgende vermeld: "... is een aanjager: een innovatieprogramma dat Platform31 tot eind 2014 uitvoert in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)". Het Journaal item heeft het zelfs over "bouwbedrijven moeten de aanpassingen snel en goed kunnen uitvoeren". In het "partners" overzicht (pdf) van die organisatie staat een waslijst aan bepaald niet op hun achterhoofd gevallen stel partners waarvan ik niet hoop dat die ook vinden dat "ballasteren van zonne-energie systemen op platte daken met puinzakken met oude bakstenen" een erg goed idee is wat navolging zou verdienen, en waar ze hun goede naam aan zouden willen verbinden.

Geclaimd wordt dat een renovatie als onderhavige (isolatie verbetering, zonnecollector, zonnepanelen, warmtewisselaar douche) maar liefst 30.000-40.000 Euro zou moeten gaan kosten. Daarvoor zou "geen energierekening" meer hoeven worden betaald, in de inleiding "afscheid van de energierekening", zo lijkt te worden gesuggereerd. Ik heb geen idee wat ze met de blijvend wurgend hoge vastrechten gaan doen, die in de honderden Euro's per jaar lopen, en die niet door "energiezuinig gedrag" zullen zijn te beïnvloeden...

(3) In Roosendaal kwamen op 28 oktober 2013 twee zonnepanelen van sporthal In De Roos naar beneden, en belandden daarbij op een nabijgelegen schoolplein. Er werd direct ingegrepen door het hoofd van de facilitaire dienst, het plein werd afgezet. Geen gewonden. Volgens het bericht op de site van het Jan Tinbergen College zou beheerder Optisport hebben bevonden dat "nog een aantal andere zonnepanelen niet helemaal goed verankerd meer zijn". De school neemt geen risico en houdt het plein gesloten totdat zeker is dat de PV-installatie goed bevestigd blijkt te zijn. Installateur onbekend.

(4) Op Tweakers.net werd melding gemaakt van moeren die uit een zijbeugel van een plat dak frame van Avasco (Diksmuide, België) waren getrokken ("inpersschroef" uit aluminium gekomen). 2 panelen waren door dat geweld uit het frame gelicht, waarvan een zwaar beschadigd (vervolg post), 3 beugels zouden licht zijn verbogen. Ballast was in dat geval niet het probleem, het betreffende huis ligt redelijk "vrij", maar zoiets mag natuurlijk nooit gebeuren. Dat wordt waarschijnlijk een verzekerings-kwestie.

(5) Lex Schiebaan van zonnesysteem leverancier Xolar uit Breukelen vermeldde ook enkele Tweet verwijzingen naar onrustbarend nieuws over zonnepanelen die niet deden wat ze in een storm zouden moeten doen: blijven liggen... Later voegde hij nog enkele waarnemingen toe, deels al in overige posts hier. Zijn conclusie: Het is allemaal nog relatief meegevallen.

(6) Tijdens een post-St.-Jude-storm reparatie (?) aan een windturbine van coöperatie Deltawind in windpark Piet de Wit / Mariadijk, Ooltgensplaat brand uitgebroken in de gondel op dinsdag 29 oktober 2013 (een dag na de storm). Een dode, een man vermist. Triest. Condoleances aan de betrokken families.

http://www.nu.nl/algemeen/3614574/dode-bij-brand-in-windturbine-ooltgensplaat-.html

(7) Telegraaf repte in een stukje over "stormschade valt mee" op de ook al zeer winderige 27e oktober van een verder niet bevestigd "In Noord-Holland dreigden volgens een woordvoerster zonnepanelen van een pand te waaien" (gevolgen / afloop niet bekend).

http://www.telegraaf.nl/binnenland/22006433/__Stormschade_valt__mee__.html

(8) Solar Magazine meldde in een bericht van 29 oktober 2013 "telefoon roodgloeiend" over afgewaaide zonnepanelen. Nadere inspectie van het artikel leert echter dat het wel meevalt, met dat "rood gloeiend". Het bericht van @NOS over Utrecht is ondanks herhaalde vragen van mij (hier en hier) absoluut NIET bevestigd. Verder is er geen bronvermelding bij de eerste foto (zie boven). Het enige "nieuwe" in het S.M. bericht is dat in een woonwijk in de Lits (Leeuwarden) diverse zonnepanelen zouden zijn losgewaaid van particuliere woningen. Het zou daarbij om meerdere woningen gaan waarbij dezelfde leverancier/installateur zou zijn betrokken. Conclusie Polder PV, ook gezien bovenstaande, in een land met minimaal een halve gigawatt aan PV-capaciteit, een fors deel daarvan mogelijk niet van de beste "installatie kwaliteit" (want: geen normen): #nietroodgloeiend, schade valt mee...

https://twitter.com/juulfairy/status/394786320536465409

(een van de slachtoffers in de Lits, Leeuwarden, zie ook vervolg Tweet)

Bericht site Solar Magazine

Tot slot ... Energeia meldde op 28 oktober ook nog de nodige problemen met kapotgetrokken water- en gasleidingen en resulterende brandjes en zo. Ergo: niks om je druk over te maken, het gebruikelijke spul tijdens cq. na een zware storm. Waar hebben we het over? In Groot Brittannië zaten zo'n 300.000 huishoudens (deels tijdelijk) zonder stroom, en was het echt een chaos... Dus over tot de orde van de dag. Óók voor Reinette Klever...

Zie ook
Eerder, uitgebreid artikel "Vliegende zonnepanelen en wonden likken...", n.a.v. forse schade in met name België tijdens de winterstorm begin januari 2012, waarbij ook in Nederland e.e.a. mis ging, zoals op een flat in Drachten...

"Oeps! Iets te zuinig geweest met ballast..." Blooper van 18 februari 2011.

"Yes, Solar Panels Can Survive a Hurricane - The key is proper installation on a high quality roof". Van 1bog.org.

Oproep
Heeft u berichten over beschadigde installaties voor de opwekking van hernieuwbare energie, met name zonnepanelen, tijdens de St. Jude's storm op 28 oktober 2013? Gaarne berichtje, evt. met foto en/of link naar nieuws. Dank!

20 oktober 2013: Eerste fotopagina zonne-energie installaties fietsvakantie Zwitserland e.o. Zoals al op meerdere plekken gemeld, zijn de webmaster van Polder PV en partner in september met de fiets vanaf Zürich de Alpen ingetrokken. Naast het vele prachtige natuurschoon vonden we uiteraard ook heel veel moois op het gebied van toepassingen van zonne-energie.

KLIK op foto voor uitvergroting

"Poort tot Zwitserland", zo zou je deze fraaie doorgang kunnen noemen, benoorden Sattel,
grens van kantons Zug en Schwyz. Achtergrond: Urmiberg en Urner Alpen.

De eerste fotopagina, met uitgebreide toelichting van het getoonde fraais, is inmiddels afgerond, inclusief een paar grote verrassingen. Er zullen er nog een paar volgen, er liggen nog een hoop foto's klaar. Niet verder kletsen, dus, maar kijken en lezen. Enjoy!

KLIK op foto voor uitvergroting

Wat heb ik nou aan m'n fiets hangen? Heel wat, maar voor uitgebreide uitleg bij deze en
diverse andere foto's moet u toch echt de fotopagina gaan bekijken en lezen...

Zonnige ontmoetingen in Oost Zwitserland en directe omgeving - per fiets

Deel 1: Zürich tot Liechtenstein

18 oktober 2013: Sonnenertrag NL - veel hogere specifieke opbrengst dan claims PV-markt. Af en toe verschijnt er (sinds 2011) een nieuwe marktanalyse van de Stichting Monitoring Zonnestroom (SMZ). Een Stichting die middels die rapporten cijfers over ontwikkelingen op de NL zonnestroom markt tracht samen te stellen, zoals over marktprijzen, typen modules en inverters, etc. Er zit een hoop werk in die rapportages, waarvoor complimenten. Maar wel moet daarbij als kritische noot worden gesteld dat bij de nu enkele malen verschenen "inventarisatie PV markt Nederland", met talloze tabellen en grafieken, het nog steeds slechts een byzonder klein deel van die "markt" betreft. In tegenstelling tot suggesties dat de cijfers in die rapportages "dé markt" in Nederland zouden betreffen. Die is, zoals al uit diverse artikelen op Polder PV en presentaties is gebleken, vele malen groter dan wordt gesuggereerd. In de laatste, net verschenen rapportage van SMZ (status maart 2013, volgens titelblad gepubliceerd 15 juni 2013 en, vreemd genoeg, pas op 16 oktober op de website openbaar gemaakt), zijn kennelijk PV-modules en -systemen van slechts in totaal 65 met name (of middels website verwijzing) genoemde "leveranciers van zonnepanelen" opgenomen. Dit zou het gevolg zijn van - eigen bewoordingen SMZ (rapport maart 2013 p. 12) - "een grondige internet search".

In de lijsten (bijlagen achterin het rapport) staat echter zelfs een leverancier die al lang geleden met de verkoop activiteiten is gestaakt (website entry linkt nu door naar een vage informatie site die niets met die leverancier van doen had), is er een al lang failliete Nederlandse module producent tussen de "benaderde bedrijven" te vinden (een producent die niet zelf direct "leverde" aan eindverbruikers, een andere NL producent die nog gewoon bestaat, maar die wel expliciet aanbod heeft, staat niet in die lijst), staat onder leveranciers ook een "informatiebroker" cq. "lead verwijzer" gemeld (die niks aan hardware levert), en wordt ook bijvoorbeeld een inkoopcollectief genoemd wat voor de "levering" echter voor hun aanbod 100% gebruik maakt van een derde - weer niet genoemde - partij (de "echte leverancier"). Er zijn talloze andere inkoopacties (deels nog volop actief), die in het geheel niet worden gemeld (vrijwel allemaal ook voor 100% afhankelijk van derde partijen, de "echte leveranciers").

Voor mijn "definitie" van het begrip "leverancier van zonnepanelen", zie artikel van 25 mei 2013. Mijn laatste overzicht bevat er al bijna 1.000, actief cq. expliciet gericht op de Nederlandse markt. M.a.w., de al omvangrijke inventarisatie van Stichting Monitoring Zonnestroom, die 5.561 "schuindak" resp. 5.748 "platdak" PV-systemen in het aanbod zou hebben, is nog maar een fractie van "ons" totale markt aanbod (6,5% van totaal aantal mij nu bekende PV-leveranciers is benaderd)! Derhalve dient de SMZ claim (p. 54 van dit rapport), "Gezien de aantallen modules, omvormers en systemen in de recentste inventarisaties is de indruk dat een groot deel van de markt wordt gedekt" ook in dat relativerende licht te worden bezien. Die "indruk" zou wel eens een verkeerde voorstelling van zaken kunnen zijn, gezien de zeer bescheiden "greep uit de markt" die in de rapportages van SMZ is terug te vinden. Wat verder onverlet laat dat het om een waardevolle, en gedetailleerde blik in dat deel van de markt gaat.

Monitoring rapportage
In een ander, iets eerder (2 augustus 2013) verschenen rapport, "Performance Nederlandse zonnestroomsystemen: Gemiddeld 784 kWh/kWp", ging het onderzoek over een afschatting van "mogelijke" opbrengsten van PV-systemen in Nederland, aan de hand van met name installaties uit de portals van Solarlog en van het veel eerder gestarte, beroemde Sonnenertrag.eu (SE), en haar dochter sites (o.a. Nederlandstalige "Zonnestroomopbrengst.eu"). Op basis van het onderzoek, waarbij gegevens van 660 systemen zouden zijn betrokken, werd uiteindelijk in dat rapport gesuggereerd dat "de" specifieke opbrengst van die (vrijwel uitsluitend particuliere) PV-installaties gemiddeld genomen slechts 784 kWh/kWp zou zijn in - het relatief instralings-rijke jaar - 2011. En dat nota bene zelfs voor een populatie systemen die "een gemiddelde oriëntatie van 173 graden" zou hebben, dus "bijna optimaal" (zuid = 180 graden)... Ook dat kennelijk tot stand gekomen gemiddelde uit die steekproef is nog steeds een zeer lage waarde, al is die een stuk hoger dan de nog steeds door CBS gehanteerde, absurde, door mij als "prehistorisch" bestempelde 700 kWh/kWp.jaar die ik al jaren aanvecht als "ongeloofwaardig" (en bovendien: niet hard gedocumenteerd, niet door CBS, en niet door het geciteerde Protocol Monitoring "hernieuwbare" Energie).

In het meest recente rapport van dezelfde Stichting wordt dat veronderstelde gemiddelde in een adem genoemd met de ook al fragenswürdige "landelijke" (all-systems) claim van ECN (850 kWh/kWp.jaar, ook nooit gedocumenteerd, maar wel expliciet door EZ gebruikt om SDE subsidies voor de regelingen van 2008-2010 te maximeren). En naast (volgens Polder PV) veel plausibeler claims die volgens de Stichting door diverse marktpartijen op Sunday 2011 zouden zijn gedaan op basis van eigen ervarings-gegevens en harde meetdata (range 900-1.000 kWh.kWp.jaar). De aan de praktijk getoetste, al jaren bekende en openbaar toegankelijke, hoge "landelijk haalbare" prognoses van Siderea.nl worden in dat rijtje jammer genoeg in het geheel niet genoemd, wat als een misser moet worden beschouwd. Siderea's net uitgebreide, en licht bijgewerkte* prognoses komen voor "optimaal" georiënteerde systemen in NL namelijk uit op een veel hogere range van 894-973 kWh/kWp.jaar (AC-zijdig, gebaseerd op data uit de jaren 1991-2010), en voor "gemiddelde" oriëntaties op 841-916 kWh/kWp.jaar. De getallen variëren uiteraard per regio in NL (gezien de gemiddeld genomen sterke instralings-gradiënt van west naar oost, zie KNMI weergave). Ze zijn veel hoger dan de "bevindingen" van SMZ in het genoemde rapport. Waar ligt dat aan?

* dd. 17 oktober 2013, uitbreiding historische data, waarbij volgens de instralings-specialist Rob de Bree van Siderea.nl inmiddels een "eerlijker" vergelijking wordt gemaakt voor de vijf "modelsystemen". Hierbij is in het licht aangepaste model gekozen voor een "gelijke mate van beschaduwing voor beide orientaties" (e-mail aan Polder PV).

Achterhaalde referenties gebruikt
In genoemd monitoring rapport van augustus 2013 werden toen al lang achterhaalde cijfers van het CBS, en niet meer actuele getallen van CertiQ voor het kalenderjaar 2011 gepresenteerd. De wijzigingen in die cijfers, die zich al eind november 2012 aftekenden, en in december van dat jaar door het CBS werden geconcretiseerd, heb ik al uitvoerig gedocumenteerd, o.a. gepresenteerd tijdens The Solar Future V in Eindhoven (23 februari 2013), en nogmaals in de vorm van een historisch overzicht voor de ontwikkeling van de CBS cijfers (en markt"schattingen"), gepubliceerd op 26 mei 2013. De historische CertiQ cijfers zijn ook - met name voor de laatste jaren fors - bijgesteld in een aan mij verzonden update gedateerd 1 mei 2013, en die unieke gegevens heb ik al op 18 mei 2013 gedetailleerd uitgewerkt, deels in grafische vorm. Het historische "verloop" van de CertiQ cijfers heb ik in een uitgebreide revisie op 7 juli 2013 gepubliceerd (n.a.v. het verschenen gereviseerde jaar rapport 2012 van CertiQ). Géén van alle genoemde cruciale bijstellingen en analyses van Polder PV zijn vermeld in genoemde, pas in augustus 2013 verschenen publicatie van SMZ. Dus ook alle van de "verouderde" data afgeleide veronderstellingen in dat rapport kloppen niet.

Avantis (D.) resultaten Photon als referentie
In het laatste SMZ rapport (pp. 47-48), wat de eigen bevindingen uit het "opbrengst monitoring" rapport herbevestigt, wordt geclaimd dat er op de Avantis (Duitse helft) testlokatie van Photon een specifieke opbrengst van 950-1.044 kWh/kWp.jaar zou zijn gemeten voor (niet gespecificeerde) "state of the art" modules, en dat een gemiddelde daarvan (1.000 kWh/kWp.jaar plus of min 5%) gebruikt zou kunnen worden om te extrapoleren voor Nederland.

Photon meet op het Duitse deel van het Avantis terrein geen AC opbrengsten, maar (intensief, frequent, en continu) DC-zijdig uitsluitend de modules, en daaruit wordt hun "Jahresestrag", uitgedrukt in kWh/kW, bepaald (opgave in hun maandelijkse tabellen). Inverters komen in het geheel niet in die Photon metingen voor (i.t.t. diverse kleine "test" opstellingen in NL, zoals Acrres in de Flevopolder), omdat er talloze complicaties zijn met de verschillende module types, waardoor goede en objectiveerbare vergelijkingen tussen zonnepanelen onderling (zelfs op één en dezelfde testlokatie) onmogelijk zijn.

SMZ claimt dat uit genoemde gemiddelde van 1.000 kWh/kWp (module niveau, DC-zijdig), met een "typisch" gemiddeld systeemverlies van zo'n 10% van de input, er in het geval van genoemde Photon test resultaten er AC-zijdig uitgegaan zou mogen worden van een gemiddelde output van zo'n 900 kWh/kWp.jaar om daarmee te gaan rekenen voor de situatie in Nederland. Let wel: dat is uiteraard alleen geldig voor Zuid Limburg (Avantis terrein ligt ZW van Kerkrade). Het westen van Nederland is gemiddeld genomen veel zonniger volgens de KNMI data, en daar staat een groot deel van de PV-capaciteit! Volgens een eerste PPV analyse van uitgebreide data in de Klimaatmonitor databank had de "regio West-Nederland" zelfs 107 MWp van de op 17 juli 2013 daar bekende 340 MWp, ruim 31% van het totaal voor heel Nederland, het hoogst impact hebbende "landsdeel" (omvat kustprovincies Zeeland, ZH, NH, en Utrecht). Ook per inwoner gerekend was daar de meeste capaciteit opgesteld volgens die update. Dus daar zal sowieso van fors hogere waarden uitgegaan moeten worden (zoals Siderea.nl al jaren lang laat zien). De kustprovincies zullen gezien de instraling en de volumes aan PV die daar zijn opgesteld een fors stempel drukken op de uiteindelijk te reconstrueren "waarschijnlijk landelijk gemiddelde" specifieke opbrengst in kWh/kWp.

Ik vraag me af waar SMZ de "Photon getallen" vandaan heeft. In het overzicht over kalenderjaar 2011, gepubliceerd in o.a. de Duitstalige Photon 2/2012 (pp. 40-43) hadden de eerste 24 modules specifieke DC opbrengsten van 1.150,5 (REC ASA module) tot 1.095,2 (Frankfurt Solar module, beiden polykristallijn) kWh/kWp. Heeft SMZ die opbrengsten wellicht vermenigvuldigd met de ook opgegeven performance ratio** van 90,8 resp. 86,4% voor genoemde module types? Want dan krijg je getallen (1.044,7 resp. 946,3) die lijken op de door SMZ opgegeven waardes.

** Performance ratio werd in de Photon test evaluaties gedefinieerd als het percentage zonlicht wat gerelateerd aan het vastgestelde (door Photon opnieuw geflashte) nominale STC vermogen door het betreffende module in DC stroom is omgezet (zonder interferentie van inverters e.d.). "Goede" modules zouden - volgens Photon - pr's hebben boven de 90%, "slechte" zonnepanelen pr's onder de 85%.

Met de nog dieper gravende evaluatie van de resultaten van de fors uitgebreide Avantis (D) testlokatie over kalenderjaar 2012, gepubliceerd in o.a. Photon 2/2013 (pp. 26-39), kom ik tot hogere primaire - en afgeleide - getallen dan SMZ heeft opgegeven. Daar stonden drie SunPowers (back-contact mono's, hoogste commerciële module rendementen ter wereld) eenzaam aan top, met DC-zijdig gemeten specifieke opbrengsten van 1.144,1 - 1.139,4 kWh/kWp en performance ratio's van 95,2 - 94,8%. Dan kom je bij vermenigvuldiging op 1.089,2 tot 1.080,2, op veel hogere waarden dan SMZ voor een verder niet gespecificeerd jaar als maximum opgeeft. Volgens een stukje van de Deutsche Wetterdienst in Photon (3/2013: p. 91) had Duitsland in 2012 een gemiddelde globale instraling van 1.096 kWh/m². Dat was 3,4% minder dan in het prima voorafgaande jaar 2011 (1.134 kWh/m²).

Als we naar "normalere" typen hoog scorende modules in 2012 kijken bij Photon, staat een Chinees multikristallijn module van Seraphim Solar met 1.125,5 kWh/kWp en pr van 93,6% (vermenigvuldiging: 1.053,5) op de eerste plaats bij de "gewone stervelingen exclusief SunPower", wederom hoger dan de hoogst opgegeven waarde waar SMZ mee kwam. Het mag een bittere troost heten dat in de lange reeks ook prima presterende volgende modules een monokristallijn zonnepaneel van het op 29 mei 2012 gefailleerde Solar Modules Nederland (Kerkrade) op de 32e plaats staat. Het overzicht bevat in totaal 151 modules die het hele kalenderjaar 2012 hebben "gedraaid" bij Photon. Genoemd SMN module had een respectabele score van 1.096,7 kWh/kWp en pr van 91,3% (vermenigvuldiging komt uit op 1.001,3).

Omvormers - "opgegeven" Europees rendement zegt niet zoveel
Het in het SMZ monitoring rapport hanteren van "door de fabrikant opgegeven" omvormer rendementen (1 getal) kan niet door de beugel, zoals de extreem gedetailleerde separate metingen van - wederom - Photon laten zien: de claims die de producenten maken worden vaak gelogenstraft, dan wel "fors bijgesteld" door de omvangrijke meet sessies aan de inverters in het Photon lab. En ze pakken vaak minder goed uit dan voor de puur theoretisch bepaalde "Europese condities" wordt opgegeven door die fabrikanten. Vandaar dat Photon een veel gedetailleerder en eerlijker "totaal" inverter rendement destilleert uit haar grondige testen, de zogenaamde "Photon Wirkungsgrad". Waarbij zowel de MPP aanpassingsgraad van de omvormer, als de hele werkings-range van het apparaat worden gebruikt (talloze metingen over de gehele ingangs-spanning range) om een "dichter bij de waarheid" liggend totaal in de harde praktijk te behalen rendement te berekenen. Immers: de omvormer zal een heel "spectrum" aan input spanningscondities te verwerken krijgen in het veld, dus moet voor een representatieve test een zo goed mogelijke benadering van die enorme "spread" worden gerealiseerd. En dat is wat Photon, als enige mij bekende instantie op deze schaal, ook doet. Daarbij worden honderden meetpunten (eigenlijk, "kennlinien", 480 stuks) gebruikt voor de berekeningen, en niet slechts de paar getallen die uit de "Europese norm" volgen (die door fabrikanten wordt opgegeven).

Uit die metingen blijkt bijvoorbeeld vaak dat een zwak punt van veel inverters de prestaties bij lagere licht condities betreft. Dat zijn juist condities die in de praktijk - zeker bij een forse bewolkingsgraad - veelvuldig en langdurig voorkomen.

Fundamenteler kritiek
Na deze - niet bepaald onbelangrijke side-issues komt de vraag of de door SMZ getrokken conclusie rond die nog steeds merkwaardig lage 784 kWh/kWp.jaar "voor Nederlandse PV-installaties" sowieso wel klopt. Pikant is daarbij, dat de Stichting zelf ook in haar maag lijkt te zitten met dat relatief lage door hen "berekende" gemiddelde, gezien een opmerking daarover op pagina 48 van het laatste rapport: "Echter, uit analyse van systeem performance die de Stichting Monitoring Zonnestroom recent heeft gemaakt [13] is een gemiddelde systeem performance van 784 kWh/kWp gebleken. Een nadere analyse zal moeten tonen waarom dit kental lager is dan 900 kWh/kWp; ..." Niet alleen vanwege ervaringsgegevens van talloze "moderne" (en minder "moderne" inclusief installatie van Polder PV) PV producenten klopt het, dat daar "gerede twijfel" over is ontstaan. Maar vooral ook omdat juist een van de nota bene door de Stichting geraadpleegde databanken expliciet jaren lang tot hele andere conclusies komt, en dat is gewoon op die website vinden.

Sonnenertrag.eu - de echte cijfers
Ik heb het natuurlijk over Sonnenertrag.eu, wat juist haar deuren heeft geopend voor Nederlandse installaties nadat ik daartoe een oproep had gedaan, wat begin 2008 werd gehonoreerd. Daar staat onder de optie "PVopbrengsten >> Landenvergelijking" (NL-talige variant) al vele jaren lang de door de deelnemers opgegeven (dan wel vanuit omvormers automatisch "opgehaalde" en naar Sonnenertrag doorgelinkte) stroom opbrengst in kWh vermeld, met daarvan afgeleid twee belangrijke "specifieke" opbrengsten in kWh/kWp. In de tabellen opgegeven onder de hoofdjes "ø-kWh/kWp per systeem/per jaar alle data" resp. ø-kWh/kWp per systeem/per jaar gecorrigeerde data".

Eerstgenoemde bevat de "ruwe" kWh data, dus, let s.v.p. goed op, óók van systemen die niet het hele jaar hebben gedraaid (nieuwkomers ergens in het weergegeven jaar). Laatstgenoemde kolom is de belangrijkste: die is gecorrigeerd voor de "nieuwkomers". Maar, zo liet de grote trekker van Sonnenertrag.de, Lothar Beer, op vragen van mij per e-mail weten, óók gecorrigeerd voor systemen waarvan sommige maandopbrengsten niet zijn doorgegeven cq. die "onvolledige jaaropgaves" blijken te bevatten in de database. Al die installaties worden (ook) rücksichtslos uit deze laatste, belangrijke berekening verwijderd. M.a.w., uitsluitend systemen die volledige kalenderjaar opgaves hebben zitten in dat laatste, essentiële getal (op oorspronkelijke Duitstalige site: "bereinigte Daten") verwerkt. En die getallen worden gebruikt voor de landen rating in de grafiek op die pagina's (per kalenderjaar op te vragen). Lothar verwoordde het in die mail van 15 oktober aldus. Rood vetdruk van Polder PV:

"Hallo Peter,

bei den normalen Erträgen werden alle Erträge gerechnet und durch Nutzer geteilt. Dies ist natürlich ein Wert, der so nicht stimmen kann. Bereinigte Daten sind immer ganze Monate. Wenn ein User z.B. im September keine Erträge eingegeben hat, wird sein Ergebnis und auch er als User nicht berücksichtigt. Somit sind die bereinigten Daten eigentlich die ehrlicheren und auch genaueren Werte. Dasselbe gilt dann natürlich auch für das Jahr. Nur User mit kompletten Daten Januar bis Dezember werden für bereinigte Werte gerechnet. Ich hoffe ich konnte dir alles genau erklären.

sonnige Grüße Lothar Beer"

Het kan dus zo zijn, dat zelfs bij de selectie van de "automatisch" geuploade systemen door SMZ, hierbij forse fouten zijn gemaakt, en dat er systemen zijn meegenomen die geen volledige jaar rapportages cq. datasets hebben doorgeseind (en/of om wat voor reden dan ook hebben stilgelegen of "no record" hebben doorgestuurd terwijl er wel degelijk productie is geweest). Ik ga op twee mogelijke foutenbronnen nader in.

(a) Er zijn mogelijk (de nodige) PV-installaties in de "berekeningen" van SMZ meegenomen waarbij dag- of maandopbrengsten in het kalenderjaar 2011 ontbreken, waardoor een onterecht (veel) te lage (specifieke) opbrengst voor die systemen is geïncorporeerd in de analyses. Zeker als dat vaker is voorgekomen. Zo'n installatie is bijvoorbeeld het beroemde (door Siderea.nl besproken), OZO gerichte, 26 graden hellende systeem van aangenaamwonen (oorspronkelijk zowel multikristallijne Kyocera modules als amorf Si panelen van Schott, in 2 delen in het jaar 2009 in gebruik genomen). Daarbij wordt in de SE gegevens voor 2011 een zeer lage specifieke opbrengst van maar 611 kWh/kWp voor dat jaar opgegeven. Gaan we in detail kijken naar de productie resultaten van dat systeem, zien we meteen waar dat aan ligt:

Link naar productiegegevens "aangenaamwonen" in SE portal

In bovenstaande weergave is duidelijk te zien dat opeens, zonder aanwijsbare oorzaak, de "automatische upload" van meetdata van "aangenaamwonen" in 2011 (blauwe kolommen) ergens halverwege de maand juli blijkt te zijn gestopt, en dat er in het geheel géén data meer zijn doorgegeven sinds die tijd (rood omcirkeld: opbrengsten "nihil", of "exceptioneel laag" - juli). Resultaat: de door SE portal uit de beschikbare (wel geuploade) data "berekende" specifieke opbrengst voor het hele kalenderjaar 2011 is veel te laag (vergelijk met het voorgaande compleet meegenomen jaar). Een vergelijkbaar geval vinden we bij de 4,2 kWp installatie bronput, waar de automatisch geuploade productie van de drie laatste maanden van het jaar 2011 zonder aanwijsbare oorzaak ontbreekt, terwijl latere maandgegevens (met wederom "gaten") wel zichtbaar zijn.

Bovendien wordt het resultaat voor het startjaar 2009 van het "aangenaamwonen" systeem verkeerd weergegeven, omdat de toen nog 2 delen van de installatie op verschillende momenten in dat jaar zijn opgeleverd, en er slechts van één kengetal wordt uitgegaan bij de berekening van de specifieke opbrengst (voor alle maanden in het jaar). De gehanteerde waarde voor de systeemcapaciteit (kWp) is namelijk het totale opgestelde STC vermogen na toevoeging van het 2e systeem, waardoor de kWh/kWp berekening in de eerdere maanden (met een toen kleinere installatie) fout gaat lopen!

Dit soort "foute afleidingen" komen frequenter voor in de SE database. Een zeer duidelijk bijvoorbeeld is te vinden bij het in fasen uitgebreide systeem van sbrzon, waardoor bij de kWh/kWp berekening de uitkomst voor het jaar 2011 onterecht veel te laag is geworden (zie grafiek tab "Alle jahren"). Wat in werkelijkheid helemaal niet het geval is geweest! Er zijn regelmatig (soms zelfs grove) fouten met de ingevoerde systeem capaciteit gemaakt door de vaak niet goed met de begrippen vertrouwde PV-newbees (met name die uit Nederland, waar immers vaak PV-systemen tussentijds zijn uitgebreid met weer een paar panelen). En lang niet al die fouten zijn ontdekt, laat staan hersteld. Polder PV heeft (als "flachlander", eerste Nederlandse PV-systeem in de SE database) daar al die jaren uitsluitend de opbrengsten van het 1,02 kWp deelsysteem (en niet van de latere uitbreidingen) "lopen", wat de onderlinge jaren dus zonder meer vergelijkbaar maakt (op 2010 na, maar dat was om een geheel andere reden verklaarbaar: ongeveer anderhalve maand systeem output stop cq. reductie wegens dakrenovatie).

De hier boven besproken PV-eigenaar "aangenaamwonen" heeft later nog meer uitgebreid (toevoeging 5 kWp Yingli in 2013, systeemtotaal 16,56 kWp, ook nog 6 rekken met vacuümbuizen voor thermische zonneboiler installatie). En ze hebben daar al die jaren gezien de suboptimale oriëntatie (en mogelijk eerst tijd schaduw van bomen) goed renderende deelsystemen, ondanks de hierboven geschetste "suggestieve SE resultaten voor 2011 en later". Maar die gegevens zijn alleen maar op zijn Solarlog portal te vinden, en niet op Sonnenertrag. Mijn berekeningen van die kennelijk wel "complete" Solarlog data komen op specifieke opbrengsten van 738-874-920 (gemiddeld: 877) kWh/kWp.jaar voor de volledig bemeten kalenderjaren 2010-2012, voor de 44 Kyocera modules. En zelfs op 787-985-927 (gemiddeld: 900) kWh/kWp.jaar voor de 36 amorf-Si dunnelaag Schott panelen. Als de "gestaakte automatische update" van de SE data voor 2011 zou zijn meegenomen in de analyse van SMZ, zit daar dus al een lerp van een foutenbron in. Die, als er meerdere van dat soort "problematische [missende] data" zouden zijn opgenomen (hetzij van SE, hetzij van Solarlog portals), het eindresultaat zonder meer zwaar kunnen hebben verminkt...

(b) Ook kan het voorkomen dat systemen worden meegenomen, die automatisch updaten (dus meegenomen door SMZ), zelfs elke dag resultaten bij SE hebben afgeleverd, maar die bijvoorbeeld pas halverwege het jaar aan het net zijn gekoppeld. Zodat, naar analogie van het onder (a) gemelde probleem, het resultaat voor 2011 onterecht wel door SMZ zou kunnen zijn meegenomen, maar dat die uiteraard veel te laag uitpakt voor een "volledige kalenderjaar opbrengst". Zo'n onterecht "meegenomen" systeem zou bijvoorbeeld de installatie antoonboonstra_dak kunnen zijn in Aduard, prov. Groningen. Die pas op 4 juni van dat jaar aan het net ging, en voor de rest van het jaar een specifieke opbrengst van "slechts" 511 kWh/kWp haalde. Die installatie leverde echter dagelijks keurig haar data bij SE af via automatische updates. Kijken we naar het "volle" kalenderjaar 2012, haalde die installatie een "keurige", voor Polder PV beslist niet verrassende opbrengst van 953 kWh/kWp (niet eens pal zuid georiënteerd, maar 20 graden oostelijk van Z.). Zeer veel hoger dan het "gemiddelde' wat SMZ uit haar onderzoek heeft geconcludeerd als vermeende "referentie" voor Nederland. NB: het gaat hier om een klein systeempje met een relatief laag rendement hebbende Steca500 omvormer, in een van de minder instralings-rijke provincies van Nederland, in een beslist niet spectaculair jaar wat totale instraling betreft! Maar dat jaar 2012 is helemaal niet meegenomen in genoemde SMZ analyse...

Ik heb meerdere installaties in de Sonnenertrag database ontdekt, met "automatische update" (geselecteerd uitgangspunt SMZ), die niet al op 1 januari 2011 actief werden, maar die later in dat forse marktgroei kennende jaar aan het net werden gekoppeld en die sinds die startdatum wel productiegegevens automatisch naar SE doorseinden. In al die gevallen (met name de "automatische upload" systemen in NL die een specifieke jaaropbrengst van minder dan 700 kWh/kWp voor 2011 laten zien) is dus mogelijk onterecht uitgegaan van veel te lage, niet "reële" specifieke opbrengsten voor het door SMZ onderzochte kalenderjaar 2011...

Conclusie: als bovenstaande voorbeelden inderdaad (frequent) zijn voorgekomen in de door SMZ "meegenomen" SE systemen (met vergelijkbare en/of mogelijk afgeleide fouten in de Solarlog database), zijn er, alleen al door de combinatie van genoemde onvolkomendheden in de ruwe data, grote systematische fouten gemaakt bij het vaststellen van de (veronderstelde) "gemiddelde jaaropbrengst" van al die installaties... En is er zeer waarschijnlijk onterecht een (veel te) lage specifieke opbrengst voor het kalenderjaar 2011 uit het geheel gerold...

Gaten en merkwaardige cijfers
Ook komen er in Sonnenertrag database installaties voor met hoogst curieuze, onverklaarbare "gaten" en/of opbrengsten in de rapportages. Als die ook bij de SMZ analyse zijn meegenomen, zit ook daar alweer een ernstige extra foutenbron. Voorbeeld van zo'n installatie (4x Shell Solar op Soladin600), met automatische gegevens upload, en met bizar productie verloop in de zomer, is dit systeempje van EdwinKra1 ("schuur"). In de gegevens ontbreekt juli 2011 volledig ("nul" productie), wat "redelijk onwaarschijnlijk" is voor een gemiddeld genomen "topmaand" in het jaar...

http://www.sonnenertrag.eu/de/meteren/edwinkra-schuur/12808/13186.html

Er zijn meer van dat soort systemen aanwezig in de SE database, die "automatische upload" kennen, en sommige hebben een nog onwaarschijnlijker "productie patroon" dan hierboven getoond. Bijvoorbeeld, de installatie mrclfrtjs, met maar 5 van de 12 maanden in 2011 productie meldingen, de rest van de maanden allemaal "op nul". Als de productie gegevens van zulk soort installaties meegenomen zouden zijn in de SMZ analyse, krijg je natuurlijk bagger, en een veel te laag eindresultaat...

Geen geijkte metingen
Daarbij dan ook nog eens optellen dat automatisch gegevens upload vanuit omvormers beslist niet als een "geijkte, gecertificeerde" meting van productie gezien kan worden. Ook op dat vlak heeft Photon in haar lange "meethistorie" aan inverters, moeten vaststellen dat soms zelfs ook bij (sommige producten van) topmerken, de displays op omvormers fors kunnen afwijken van de werkelijk door die apparaten afgegeven vermogens. En dat dus ook productiecijfers verkregen via uploads naar webportals met prudentie behandeld dienen te worden.

"Echte" specifieke opbrengsten al jaren op Sonnenertrag portal
Wat is het resultaat van de door Lothar Beer genoemde "bereinigte Daten" op Sonnenertrag.eu, door de (kalender)jaren heen? Waar dus alle systemen met onvolledige kalenderjaar data opgaves zijn uit gesloopt? Dat heeft Polder PV voor u uitgezocht voor Nederland, en de resultaten netjes bij elkaar in een Excelletje bij elkaar gezet, met toevoeging van een laatste kolom:

In de laatste kolom in bovenstaande tabel heb ik de verhouding tussen de opgegeven "bereinigte" t.o.v. de "ruwe" data van Sonnenertrag weergegeven per jaar. Let op dat die verhouding behoorlijk laag is geworden de laatste jaren. Wat betekent dat er behoorlijk veel systemen met onvolledige productie resultaten uit de "bereinigte" data moeten zijn gegooid. Voor kalenderjaar 2011 (waar SMZ over rapporteerde) voldeed 25% van de berekende specifieke opbrengst kennelijk niet aan de eisen van SE, vanwege onvolledige kalenderjaar opbrengsten. NB: 2013 slechts tm. 18 oktober bekend in de tabel, dus nog geen volledige kalenderjaar opbrengst.

Uit de tabel volgt een nogal sterk afwijkend resultaat van de claim waar SMZ mee is gekomen. Gemiddeld genomen gemeten over alle jaren waarin Nederlandse installaties productie resultaten hebben geupload naar SE (hetzij automatisch, hetzij met de hand) kom ik met de "bereinigte" SE data namelijk op 802 kWh/kWp.jaar voor alle kalenderjaren. Dat lijkt niet ver weg van de claim van SMZ (784 kWh/kWp.jaar). Maar als je in de lijst gaat kijken naar de eerdere jaren, zie je gemiddeld genomen veel lagere opbrengsten en een compleet ongeschikte data basis om harde conclusies uit te mogen trekken (slechts enkele tot enkele tientallen, vaak kleine, inefficiënte - en mogelijk zelfs door in die tijd door OK4 uitval geplaagde - installaties, terwijl er toen al enkele tienduizenden installaties moeten zijn geweest). Voor een wat betrouwbaarder berekening van "potentieel van modernere kleinschalige (!) PV-systemen" in Nederland ben ik derhalve van de jaren 2009-2012 uitgegaan, heb ik daarvoor wederom de "bereinigte" data genomen, en kom ik voor die populatie uit op een specifieke opbrengst van gemiddeld 868 kWh/kWp.jaar, ruim 8% hoger. En 11% hoger dan de claim van SMZ.

Crux
De crux is met die laatste conclusie echter nog steeds niet beantwoord: is die door mij uit de SE data berekende 868 kWh/kWp.jaar wel representatief voor de hele populatie aan PV-installaties in Nederland? Nee, natuurlijk niet! Sonnenertrag bevat voor Nederland door de bank genomen immers slechts kleine installaties, en die zijn, ook al vanwege de vaak problematische (kleine) daken in Nederland sowieso al meer gevoelig voor schaduwen van allerlei obstakels. Dat gecombineerd met vaak veel minder rendement hebbende kleine omvormers, is niet representatief te noemen als specifieke opbrengst voor de zeker in de afgelopen paar jaar zeer rap toegenomen nieuwbouw aan fors grotere installaties op boerderijen, gemeentehuizen, scholen, bedrijven, etc. Die halen met hun door de bank genomen grote daken, grote string omvormers, en vaak door professionele installateurs aangelegde installaties gemiddeld genomen sowieso hogere opbrengsten dan de residentiële populatie. De SE database bevat momenteel voor de "Landen vergelijking" in totaal 911 Nederlandse installaties. Slechts 21 daarvan zijn groter dan 15 kWp (met slechts 1 installatie van bijna 100 kWp, de bekende dunnelaag installatie in de Lier (ZH), met 121 Wp Sharp tandem modules, SE link hier).

Ook moet men oppassen om (vrijwillige) inschrijving bij Sonnenertrag als "representatieve steekproef" te zien voor de Nederlandse (residentiële) populatie. Zeker in de beginjaren betrof het vaak idealistische "knutselaars" die op de meest bizarre plekken en met vaak inefficiënte configuraties hun eerste schreden zetten op het pad van zonnestroom. Daar kan dus ook nog een forse vertekening in zitten. Derhalve zijn resultaten van die paar kleine installaties uit de eerste jaren beslist niet als "betrouwbare referentie" op te vatten voor wat er nu in Nederland staat (ook niet voor uitsluitend het residentiële segment). Dat is de reden dat ik die tweede berekening heb gemaakt, die waarschijnlijk de "waarheid" meer zal benaderen.

Op basis van het voorgaande moeten we de gemiddelde specifieke opbrengst van grotendeels kleinere residentiële installaties van 868 kWh/kWp op basis van (alleen) Sonnenertrag op zijn hoogst als "minimum" referentie hanteren voor Nederland. Dit met de intentie om een redelijker gemiddelde verwachting voor "alle capaciteit in Nederland" te kunnen neerzetten. Die zal beslist, met dat cijfer, en de wetenschap dat de capaciteit aan grotere, efficiënte installaties op bedrijfsdaken rap is toegenomen, boven de 900 kWh/kWp.jaar kunnen komen te liggen. En waarschijnlijk nog fors hoger ook.

W/E rapport ook al indicatie: SWZ zit te laag
Het bizarre is, dat SMZ juist op dat vlak zelf ook een referentie met harde cijfers heeft geplaatst linkend naar een rapport van de hand van W/E Adviseurs, gedateerd oktober 2012. Daarin werden enkele grotere (naast een paar kleine) installaties nader aan de tand gevoeld, en o.a. de productiegegevens, voorzover bekend (...) gepubliceerd, "afkomstig van minstens een heel jaar". De 8 projecten waarvan "normale" dan wel "relatief lage" (De Mheen oost en west oriëntaties & Columbuskwartier façade systeem) specifieke opbrengsten werden vermeld (tabel 4 in deze pdf) middelen uit tot 876 kWh/kWp.jaar, inclusief 2 particuliere installaties. Echter, er blijken geen "kalenderjaren" te zijn opgenomen in dat staatje, maar verschillende periodes, wat tot grote fouten kan leiden (lees: "onvergelijkbaar").

Desondanks geven die paar opbrengsten van 8 installaties al aan dat er in een periode van "een jaar" veel hoger gescoord kan worden dan wat SWZ zelf lijkt te suggereren in haar eigen rapportages (op basis van onderzoek aan met name kleine installaties). Het best presterende systeem in het W/E rapport was een 9 kWp installatie bij een verder niet gekende Maatschap Voorbraak, waarvoor een specifieke opbrengst van 1.028 kWh/kWp werd opgegeven in "een jaar" (systeemgegevens echter niet opgegeven, terwijl die essentieel zijn om zo'n opbrengst te kunnen beoordelen). Er was ook een complete "outlier" in dat rapport, een 97 kWp groot geluidsscherm met zonnepanelen in de Helmondse wijk Brandevoort, wat een bizar lage opbrengst van slechts 210 kWh/kWp.jaar zou genereren... Hier moeten wel zeer ernstige negatieve factoren een rol spelen (er wordt van mogelijke problemen met lantarenpalen gesproken, wat volgens mij nog maar een deel van de oorzaak kan zijn), want dat is bezopen laag. Het is zelfs nog veel erger, want het magere beetje opbrengst van die installatie gaat dan ook nog eens tegen (ultralage) handelsprijzen het net op. Een desinvestering van jewelste lijkt het, dat PV-systeem, en beslist niet iets wat "veelvuldig gekopieerd" zou dienen te worden...

Er staan wel meer schokkende zaken in dat W/E rapport, zoals zonnestroom opbrengsten die niet, of niet correct worden uitbetaald, kennelijk soms zelfs in gevallen dat er een (geijkte) bruto productie meter aanwezig was in het pand...

Kengetallen België en Duitsland veel hoger
In België en Duitsland worden al jaren veel hogere kentallen gebruikt dan in Nederland, waar nooit serieus onderzoek aan gecertificeerde, geijkte opstellingen heeft plaatsgevonden op een schaalgrootte die voldoende is om daar ook harde(re) conclusies aan te kunnen verbinden. België heeft de referentie opbrengst zelfs aanzienlijk op laten krikken van 850 naar 950 kWh/kWp.jaar, op basis van dergelijk onderzoek (Apere, zie artikel van 18 april 2012).

Duitsland zit al jaren ook veel hoger dan de zeer lage Nederlandse "inschattingen en speculaties", en de prognoses voor komende jaren zijn alweer verder omhoog geschroefd. Dat moeten de hoogspanningsnetbeheerders wettelijk voorgeschreven (!) doen met hulp van de harde, volledig geijkt bemeten database voor alle installaties in Duitsland. En het ligt echt niet alleen aan het zonnige Bayern en Baden-Württemberg dat het landelijke gemiddelde zo hoog ligt. In de laatste jaren zijn met name ook de aantallen en vermogens in minder instralings-rijke gebieden, zoals het aan Nederland grenzende, dichtbevolkte Nordrhein-Westfalen, en de Oost-Duitse deelstaten Brandenburg en Mecklenburg-Vorpommern rap gestegen. Er worden bovendien al jaren lang systemen op oost en/of west gezet, onder alle mogelijke dakoriëntaties (tot vertikaal aan toe), en in steeds "problematischer" dakomgevingen. Dat drukt allemaal natuurlijk het landelijk gemiddelde omlaag. Maar, en nu komt het, desondanks blijven de prognoses voor de output onverminderd hoog, op basis van de bestaande populatie en technische ontwikkelingen bij nieuwe installaties.

Voor het bepalen van de EEG Umlage voor 2013 werd door de 4 ÜNB's voor het kalenderjaar 2013 medio oktober 2012 een gemiddelde specifieke opbrengst van 966 kWh/kWp.jaar geprognosticeerd (artikel Polder PV van 16 oktober 2012). In onderstaande tabel worden de cijfers gegeven die o.a. zijn gebruikt voor het bepalen van de nieuwe EEG Umlage, ditmaal voor 2014:

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Tabel van Duitse ÜNB's uit document "Prognose der EEG-Umlage 2014 nach AusglMechV", 15 oktober 2013.

Uit die tabel wordt kristalhelder dat de Duitse ÜNB's (waaronder de Duitse dochter van het onder het Nederlandse Ministerie van Financiën vallende TenneT...) voor de gehele populatie PV-installaties die naar verwachting actief zullen zijn in het volledige kalenderjaar 2014, er gerekend wordt met een gemiddelde specifieke opbrengst van 952 kWh/kWp in dat jaar. Dat is dus inclusief alle matig tot "slecht" georiënteerde systemen van de in totaal (momenteel) minstens 1,3 miljoen installaties, waarvan de nieuwe systemen gemiddeld genomen op steeds "moeilijker" daken gebouwd zullen gaan worden.

Voor alleen de nieuwe installaties die in 2014 voor het eerst aan het net gaan wordt zelfs met een nog hoger gemiddelde gerekend (indien die installaties in theorie het hele kalenderjaar zouden gaan draaien):

Claim van R2B Energy Consulting GmbH op pagina 83 van het rapport "Endbericht.
Jahresprognose zur deutschlandweiten Strom-erzeugung aus EEG geförderten Kraftwerken
für das Kalenderjahr 2014" (in opdracht van genoemde 4 ÜNB's).

R2B stelt daarin expliciet, dat vanwege de toegenomen efficiëntie verbeteringen in nieuw op de markt verschijnende (en verkochte) zonnepanelen, de jaarlijkse specifieke opbrengst (met instraling 2011 als referentiejaar, gemiddelde instraling neemt al jaren toe) in Duitsland voor genoemde "nieuw te plaatsen populatie in de Bondsrepubliek" er rekening gehouden moet worden, met, wederom, een gemiddelde specifieke opbrengst van zelfs 980-1.035 kWh/kWp in dat jaar.

Het is het zoveelste bewijs voor de argumentatie dat de zogenaamde "verwachte" specifieke opbrengst in het tussen Duitsland en België in liggende Nederland zelfs met het "minder lage dan CBS" getal van 784 kWh/kWp.jaar nog steeds veel te bescheiden (en waarschijnlijk zelfs: fout) is. En dat we eerder richting de 850-900 zouden moeten denken (kustregio: beslist nog hoger), dan onder die droevige drempel van "800" te blijven steken in - op basis van dubieuze aannames - "berekende" waarden.

Het werd dus de hoogste tijd dat het Protocol Monitoring "hernieuwbare" energie (laatste versie alweer uit 2010) ook op dat punt wordt aangepast. Daarvoor dient dit artikel mede als input. Zie de aankondiging bij Agentschap NL.

Nagekomen (19 okt. 2013).
Zelfs de onder de bruinkolen-, poederkolen- en kernenergie producent RWE vallende dochter Essent rekent met een veel hogere specifieke opbrengst dan SMZ, zo blijkt uit hun FAQ pagina over zonnepanelen, onder de vraag "Wat is het verschil tussen watt en wattpiek?" NB: Met "zonuren" bedoelt Essent "specifieke opbrengst in kWh/kWp.jaar":

"Een paneel van 200 Wattpiek levert dus onder ideale omstandigheden 200 watt. De jaarlijkse opbrengst van een 200 wattpaneel is 200 Watt x 880 effectieve zonuren = 176 kWh

NB: 880 zonuren is een gemiddelde voor Nederland. Afhankelijk van de locatie kan het aantal zonuren hoger of lager zijn."

Op zonnepanelen subsite Essent, "spaarpanelen.essent.nl", gevonden dd. 19 oktober 2013.

Performance Nederlandse zonnestroomsystemen: gemiddeld 784 kWh/kWp (SMZ, publ. 2 aug. 2013)
Sonnenertrag.eu (Landen vergelijking: jaar selecteren!)

Hoge specifieke jaarproducties moderne - en ook oudere - PV-installaties Nederland (Polder PV, 23 januari 2013)
... en ook in Duitsland en in NEEderland prima zonnepanelen opbrengsten te halen ... (Polder PV, 2 februari 2012)

Praat mee over herziening Protocol Monitoring Hernieuwbare Energie

12 oktober 2013: Bloomberg - nieuwe mijlpaal zonnestroom. 2013 beyond wind. Ook al moeten we dergelijke berichten zeker gezien de crisis altijd in perspectief blijven plaatsen, leuk is hij wel. Bloomberg New Energy Finance, een van de belangrijkste analisten bureaus op het gebied van energie, heeft haar prognoses voor de realisatie van nieuw wind vermogen op onze planeet voor 2013 afgerond. Eerder hadden ze al een voorspelling voor het "te realiseren" zonnestroom vermogen gepubliceerd. Uit de meest recente cijfers blijkt dat de nieuw geplaatste capaciteit aan zonnepanelen dit jaar voor het eerst in de wereldgeschiedenis waarschijnlijk dat van het nieuwe nominale windturbine vermogen ruimschoots gaat overtreffen.

Bloomberg kwam tot een voorspelling van 36,7 GW nieuw zonnestroom vermogen in 2013, uitgaande van hun "median" scenario. Dat ligt weliswaar iets lager dan de 37 GW voorspeld begin augustus, maar duidelijk is dat de door hen voorspelde mondiale groei fors hoger is dan de 31 GW demand die hun "concurrent" Solarbuzz (NPD Group) veel eerder, in het voorjaar heeft voorspeld voor 2013 (Solarbuzz ging uit van 7% groei t.o.v. het nieuw gerapporteerde volume van 29 GW in 2012). Het is zeer waarschijnlijk dat Solarbuzz hun vroeg gemelde "lage" schatting voor 2013 gaat bijstellen, gezien de ook al door hen bevonden bovenmatige hoge groeicijfers van de globale afzet van PV-modules in het tweede en derde kwartaal (NB: in een periode van grote onzekerheid in Europa vanwege de "heffingen op Chinese import case"). Er werd volgens hen in die twee "mid-jaarlijkse" kwartalen 3 GW meer afgezet dan de 14 GW in 2012, een nieuw record (stijging nieuw volume in die twee kwartalen 21% t.o.v. voorgaand jaar). Het derde kwartaal zag een nieuw afzet record van 9 gigawatt volgens dit analisten bureau.

PV versus wind naar historische mijlpaal?
Als de overall jaarcijfers voor 2013 van Bloomberg NEF zouden uitkomen, zou de bijplaatsing van nominale zonnestroom capaciteit in 2013 ruim 3% boven de 35,5 GW gaan uitkomen die zij voorspellen voor het wereldwijd toe te voegen nieuwe wind vermogen (verwachting Bloomberg: 33,8 GW onshore plus 1,7 GW offshore). Dat zou dus een nieuwe historische mijlpaal in de dynamisch verlopende geschiedenis van zonnestroom kunnen gaan worden. Want in 2012 was de verhouding nog 46,6 GW (wind) en - volgens cijfers van Bloomberg NEF - 30,5 GW (PV: 35% lagere afzet dan wind). NB: cijfers wisselen per bron. De door de bank ook goed geïnformeerde Europese branche organisatie, EPIA, bijvoorbeeld, noteerde in hun Global Market Outlook tm. 2017 zelfs een nieuw netgekoppeld PV vermogen van 31,095 GW voor 2012, wereldwijd.

Marktverschuivingen
Bloomberg schrijft de sterke groei van PV vooral toe aan de groeimarkten China (in 2013 al wereldrecordhouder, die langjarig kampioen Duitsland waarschijnlijk "structureel" naar een lager plan zal verwijzen). En U.S.A. In beide markten is vooral de nieuwbouw aan windvermogen fors tegengevallen, maar is PV aan een zeer hoge vlucht begonnen. U.S.A. zal aan het eind van 2013 volgens de eigen zonne-energie branche organisatie SEIA waarschijnlijk meer dan 10 GW aan PV-vermogen hebben geaccumuleerd na een zeer goed verlopen jaar, met een gesuggereerde nieuwbouw van 4,4 GW (30% meer dan in 2012). Daarbij valt vooral het grote aandeel van de "utility scale" zonnestroom parken op, die inmiddels een steeds grotere omvang beginnen te krijgen. California blijft als vanouds nog steeds de nieuwbouw van PV capaciteit met stip domineren in U.S.A. (2e kwartaal 438 MW).

Vergeet echter vooral ook niet Japan, waarvoor Bloomberg begin augustus nog een spectaculair nieuw PV-vermogen tussen de 6,9 en 9,4 (!) GW voorspelde in 2013, en waar het begrip "Land van de Rijzende Zon" hernieuwd ingevuld lijkt te worden. Solarbuzz voorspelde dat de Aziatisch-Pacifische regio (incl. China, Japan, India, maar ook, niet te vergeten, Australië) in 2013 zelfs meer dan de helft van de totale marktafzet voor haar rekening zou gaan nemen op het gebied van PV-capaciteit toevoegingen. Bij dat alles is het vele jaren lang dominerende Europa het "slachtoffer": het aandeel van de marktafzet zal gaan dalen, grotendeels veroorzaakt door vaak paniekerig handelen van diverse politieke kastes die zich lam zijn geschrokken van de enorme uitbouw dynamiek van de PV-sector in de "Oude Wereld".

Profijt keert terug voor wind en PV
Of het "Bloomberg scenario" ook gaat uitkomen in 2013 is nu nog de vraag, ook gezien behoorlijk afwijkende getallen van andere analisten bureaus. Maar vroeg of laat zal "het" zeer waarschijnlijk toch gaan gebeuren, dat de nieuwbouw van het vermogen aan PV-installaties dat van de windturbines gaat overtreffen. Mede veroorzaakt doordat de crisis in de windsector diepere voren heeft getrokken in de afzet, dan bij zonnestroom (NB: de crisis is in beide sectoren echter heftig, laat daar geen twijfel over bestaan!). Bloomberg voorspelt een kwart minder afzet in 2013 bij de collega's in de windsector (laagste niveau sinds 2008). Dat laat onverlet dat het ook in potentie vooralsnog de grootste sector in de markt voor energie uit hernieuwbare bronnen lijkt te zijn. Bloomberg verwacht voor beide sectoren weer een terugkeer naar een profijtelijke business-case, na jaren van overcapaciteit bij de productie, "shake-out", respectievelijk consolidatie. Sinds juni vorig jaar zouden de aandelen in "clean energy" met 66% in waarde zijn gestegen.

2030
Als we op de langere termijn gaan kijken, en wederom van de cijfers van Bloomberg NEF uitgaan, zou wat het geaccumuleerde volume betreft, de opgestelde (minus tegen die tijd reeds ontmantelde) capaciteit voor windenergie in 2030 ongeveer 17% van het totale opgestelde elektrische vermogen van alle energie modaliteiten hebben (5% in 2012). Het aandeel van de opgestelde capaciteit aan PV-installaties zou groeien van 2% in 2012 naar een zeer respectabele 16% in 2030, slechts iets lager dan wind, en op een veel lager niveau beginnend.

Dat alles s.v.p. wel in perspectief blijven zien: windenergie produceert per opgestelde MW veel meer stroom dan een MW PV-capaciteit, mede omdat het veel meer bedrijfsuren kent en 's nacht geen enkel PV-systeem stroom kan opwekken. Echter, de potentie voor de verdere ontwikkeling en uitbouw van zonnestroom is fenomenaal, omdat het op veel meer plaatsen op de planeet op niet al te ingrijpende wijze kan worden ingepast, en er overdag overal "oogstbaar", en gratis licht is. Windturbine capaciteit, wat zich in enkele (kennelijk) "verzadigde" landen steeds meer "offshore" lijkt te gaan bewegen, is in zee vooralsnog een dure optie. Voor beide modaliteiten is echter meer dan genoeg ruimte om te groeien, en om de intrinsieke waarde voor de mensheid op eigen wijze aan te tonen. Elkaar ondersteunend i.p.v. elkaar beconcurrerend. De klimaatcrisis is te belangrijk om onderling te gaan zitten vitten, alle hens aan dek!

Third Quarter Solar PV Installations Reach Record High of 9 Gigawatts (2 okt. 2013, Solarbuzz)
Solar to add more megawatts than wind in 2013, for first time (26 sep. 2013, Bloomberg)
Solar shipment index shows June upswing in global PV market (1 aug. 2013, Bloomberg)
Global Market Outlook for Photovoltaics 2013-2017 (mei 2013, EPIA publ. pagina)
Solar Photovoltaic Demand to Reach 31 Gigawatts in 2013 (11 mrt. 2013, Solarbuzz)

7 oktober 2013: CertiQ updates augustus & september. Toch weer verrassingkje... Door onze afwezigheid in september was ik niet in staat de "augustus update" voor zonnestroom bij CertiQ te melden. Ik combineer hem nu met de net verschenen update voor september. Feitelijk weer weinig "nieuws", zonnestroom blijft daar rustig, op een (zeer) laag niveau voortkabbelen wat nieuw bij CertiQ gerapporteerd vermogen betreft. Dat gaat uitsluitend om SDE vermogen, de overgrote meerderheid van nieuwbouw aan PV-capaciteit in Nederland wordt nooit bekend bij deze TenneT dochter. In ieder geval: daar niet geregistreerd.

In augustus kwam er een microscopisch nieuw volume van slechts 125 kWp bij (!!). In september werd er gelukkig weer een "beetje normale" nieuwe hoeveelheid van 1,951 MWp bijgeschreven. Nog steeds schandalig weinig natuurlijk, voor de mogelijk "meest besproken" regeling voor energie uit hernieuwbare bronnen in ons land (SDE). Maar het is in ieder geval nog "iets" (lees: ongeveer 7.800 nieuwe modules van elk 250 Wp onder de diverse lopende SDE regelingen).

^^^
Terwijl de nieuwe capaciteit sinds het juli rapport bij CertiQ nog met een - gering - volume van 125 kWp toenam, bleek uit het aantal geaccumuleerde PV-installaties echter (grafiek) dat er (netto) 6 "verdwenen" waren uit de boekhouding. Vermoedelijke reden: toename aantal uitschrijvingen oude MEP installaties uit CertiQ register?

Nieuwtje
"Nieuw" is echter dat wat de aantallen nieuwe installaties betreft er in augustus een negatieve groei is geconstateerd in de bijschrijvingen! Er werden eind van die maand 6 PV-installaties minder gemeld dan er eind juli nog bij CertiQ stonden ingeschreven. Dit na een bijschrijving van 40 nieuwe installaties in het juli rapport (67 nieuw/maand gemiddeld in jan.-jul. 2013). De enige zinnige verklaring die ik hiervoor heb, is dat er in die maand een combinatie is opgetreden van (voortdurend zeer) lage nieuwbouw rapportages van middels SDE gesubsidieerde PV-installaties, met een eerste opvallende "golf" (of: "golfje") van uit de CertiQ bestanden geschreven, vanuit de oude MEP gesubsidieerde systemen. De MEP werd in 2003 geïntroduceerd en garandeerde slechts 10 jaar exploitatie subsidie. Het ziet er naar uit dat steeds meer van die installaties geen enkel "belang" meer zullen hebben bij de registratie omdat ze geen MEP subsidie meer zullen krijgen. En dus bij CertiQ zullen gaan - dan wel "zouden kunnen gaan" - uitschrijven. In de gedocumenteerde CertiQ geschiedenis zijn eerder zelfs onverwachts optredende uitschrijvingen gesignaleerd.

Als bovenstaande klopt, kunnen we mogelijk een "golfje" MEP uitschrijvingen gaan verwachten bij CertiQ, die mogelijk (weer) de "zeer matige SDE bijschrijving groei" in bepaalde maanden zou kunnen overstijgen. Wat zou betekenen dat er netto nauwelijks "aantallen" installaties bij CertiQ zouden bijkomen de komende tijd, of zelfs weer tijdelijk "negatieve groei". We gaan zien of dat zijn beslag gaat krijgen. Het gaat niet om zeer grote volumes. In het laatste MEP/SDE jaarverslag, 2011 (zie publ. overzicht Agentschap NL), was slechts sprake van een (overgebleven?) volume van 554 beschikte MEP aanvragen voor zonnestroom genererende capaciteit, goed voor 11 MWp beschikt vermogen. Maar op het totaal van, actueel, 86,2 MWp geaccumuleerd PV-vermogen in de CertiQ boeken (= MEP vanaf 2003 + SDE vanaf 2008), is dat beslist een respectabel volume. Bijna 13 procent...

^^^
Nu nog "enigszins" actueel. Totaal aantal registraties van gecertificeerde PV-installaties bij CertiQ (rechtsboven weergegeven, in zwart 11.052) is voor MEP + SDE. Als, zoals Polder PV vermoedt, eigenaren van MEP gesubsidieerde installaties zich (laten) uitschrijven uit het CertiQ register, het komende jaar, zal het verschil met het "veronderstelde" SDE volume (rode cijfer, 10.531) kleiner worden en zullen er mogelijk uiteindelijk alleen nog maar installaties met SDE subsidie bij de TenneT dochter overblijven. Er is geen enkele zinnige reden om te veronderstellen dat eventueel uitgeschreven "MEP-systemen" (allemaal) fysiek afgebroken zullen worden. Blijven ze gewoon intact, blijven ze immers donkergroene stroom voor de exploitant produceren, alleen niet meer "centraal geregistreerd" door de autoriteiten. Voor het invullen van "nationale klimaatdoelstellingen" zou hun fysieke productie dan eigenlijk niet meer mogen worden "meegeteld", want wie controleert dan de jaarlijkse productiecijfers???

Uit bovenstaande kan wederom afgeleid worden, dat het bij CertiQ geregistreerde / gecertificeerde PV-volume rap een sterk ondergeschikt deel van de totale bestaande installatie capaciteit is gaan vertegenwoordigen (van de zeer grof door mij bij elkaar gespeculeerde 500-600 MWp nog maar zo'n 15% plus of min een paar procent). En dat het waarschijnlijk steeds minder gaat worden. Lees: absoluut niet "representatief" voor de Nederlandse markt. Zowel niet voor het bepalen van bijvoorbeeld "systeem gemiddeldes", als voor een poging om te proberen te achterhalen wat een "mogelijke verdeling van gerealiseerde PV-capaciteit onder investeerders" betreft (zie marktsegmentatie CBS 2011). Want de "CertiQ populatie", zwaar gedreven door twee zeer specifieke subsidie regimes met talloze beperkende voorwaarden, hoeft qua karakter beslist niet representatief te zijn voor het totale volume in ons land, wat niet aan die "voorwaarden" was gebonden.

In het CertiQ register staan momenteel slechts 11.052 PV-installaties gemeld. Volgens het ook al onvolledige PIR register van de netbeheerders zouden er daar in totaal al 106.998 PV-systemen zijn geregistreerd op 25 september 2013 (een zeer groot deel daarvan is er in korte tijd bij ingeschreven, realisaties vanuit de per 7 augustus dicht gegooide Nationale Subsidie Regeling voor particulieren). Daarbij is het aandeel "CertiQ" dus nog maar ruim 10 procent...

De laatst bekende CertiQ data zullen in een opvolgende update van mijn status grafieken worden opgenomen, als Klimaatmonitor weer nieuwe cijfers zal laten zien.

PV-markt Nederland in grafieken: CertiQ update aug.-sep. 2013

http://www.certiq.nl/pages/overcertiq/publicaties/statistische-overzichten

4 oktober 2013: Verrassend geheim iSuppli/IHS prognose. In het vorige artikel ben ik diep ingegaan op de mogelijke ontwikkeling van de uitbouw van zonnestroom capaciteit in Nederland. Daarbij heb ik de recent gepubliceerde prognose van het professionele analisten bureau iSuppli/IHS gebruikt als "waarschijnlijk" scenario, en heb ik die ingebed in de geconstrueerde "prognose waaiers" in mijn grafiek met mogelijke scenario's.

In het artikel van IHS stond een byzonder interessant lijstje van "emerging markets", wat ik in de nieuwe figuur hier onder wederom heb weergegeven. Daarbij worden Thailand, Turkije, en het feitelijk "re-emerging" Zuid Korea (grote bloei gehad, daarna door politieke turmoil een beetje stilgevallen, nu kennelijk weer "flinke doorstart") als de belangrijkste "nieuwe markten" opgegeven, met een door IHS verwachte nieuwbouw van 2,9 GW (Thailand) tot 2,6 GW (Z. Korea) in de jaren 2013 tot en met 2017. Nederland, voor het eerst in lange tijd weer als "serieuze" partij genoemd in dergelijke prognoses, stond in dat lijstje (met afgeronde cijfers) op een respectabele 7e plaats in de rating "opkomende markten".

Echter, het gaat in dat lijstje om door IHS opgegeven "absolute volumes". Veelzeggender en belangrijker is natuurlijk de verhouding van de te verwachte volumes per inwoner van het betreffende land. Als we de meest actuele inwoner getallen erbij gaan halen (die ik zoals gebruikelijk van het Population Reference Bureau haal, in de tabel weergegeven voor data voor mid 2013), krijgen we een nog veel interessanter beeld:

KLIK op plaatje voor uitvergroting / CLICK on image for magnification

In bovenstaand overzicht links het tabelletje van iSuppli/IHS. In de volgende kolommen heb ik een nieuwe "rating" weergegeven die ontstaat als je de door IHS opgegeven volumes (helaas slechts 1 cijfer achter de komma, kleine en verwaarloosbare foutenbron) terug gaat rekenen naar het volume per inwoner van het betreffende land (bron: Population Reference Bureau). Dat per inwoner terug gerekende volume heb ik in de laatste kolom weergegeven, en dat is uitgedrukt in "Watt per inwoner" (onbekend is of IHS Wp STC vermogen hanteert, of het soms gehanteerde "AC vermogen van de aansluiting").

Duidelijk is dat de volgorde van het oorspronkelijke lijstje in z'n geheel wordt omgegooid door deze "relatieve" getallen. En, surprise, surprise, dat er een compleet ander trio in dat lijstje bovenaan komt te staan dan in het oorspronkelijke IHS lijstje. Zonder meer verrassend: Israël, met 222 Watt/inwoner aan kop. Gevolgd door, verrassing numero 2, "ons" vakantieland, Zwitserland, met 198 Watt/inwoner die er in de periode 2013-2017 bij zou (kunnen) komen. En, wellicht ook voor u een zéér grote, vroege Sinterklaas surprise: Nederland op numero drie van de "emerging markets", met naar verwachting 131 Watt/inwoner toe te voegen in die periode, volgens het IHS groeiscenario. Ons landje had eind 2012 volgens het eerste CBS cijfer, en met 16,7 miljoen inwoners mid 2012 gerekend, nog slechts 21 Wattpiek (STC vermogen) per inwoner staan, dus dat zou in 5 jaar tijd een ruime verzesvoudiging moeten gaan inhouden...

Ergo, de "opdracht" aan ons polderland is duidelijk: plaatst u s.v.p. gerust, of beter nog, met gezwinde spoed zonnepanelen door. En bedrijven, instellingen, gemeentes en provincies moeten nu ook hard aan de bak. Als we ons zelf serieus willen nemen, en in het invullen van statistische profetieën geloven, moet die derde plek bij de "emerging markets" met de vingers in de neus te behalen zijn, toch? Ik spreek u weer zo'n beetje eind 2017/begin 2018, als de rook van het PV-vuur in ons land een beetje is opgetrokken...

Publicatie iSuppli/IHS (26 september 2013)
Population Reference Bureau (mondiale bevolkings-statistieken)

<<< recenter

actueel 119 118 117 116 115 114 113 112 111 110-101
100-91 90-81 80 -71 70-61 60-51 50-41>>> highlights

ouder >>>


zontwikkelingen "oud"	links	PV-systeem	basics	grafieken graphs	huurwoningen	nieuws	index

Nieuws P.V. pagina 112

Voor belangrijke "highlights" voor ons PV-systeem, zie pagina nieuws_PVJSS22.htm

Zonnige ontmoetingen in Oost Zwitserland en directe omgeving - per fiets

Zonnige ontmoetingen in Oost Zwitserland en directe omgeving - per fiets