PV-systeem

Status: 1 mei 2013

Gereviseerde CertiQ jaartabel (revisie 2 juli 2013)

---

(1) Aantal installaties geaccumuleerd aan het eind van de maand

KLIK op plaatje voor uitvergroting

In deze grafiek heb ik de aantallen gecertificeerde installaties bekend aan het eind van de maand gepubliceerd in de maandrapporten (zie ook de aparte webpagina met die data) in de blauwe curve uitgezet. De nieuwste gegevens van CertiQ (status datum: 1 mei 2013) zijn in de groene curve weergegeven. Deze bedekt grotendeels de rode curve die is ingetekend n.a.v. de eerste "CertiQ update" van 23 april 2012. Duidelijk is dat in de periode 2004-2005, en, vooral, sinds de start van de SDE regeling (1 april 2008), er inmiddels structureel meer installaties zijn geregistreerd dan in de oorspronkelijke maandrapportages waren opgegeven. Het laatste cijfer in de nieuwe spreadsheet is van eind april 2013: 10.864 stuks (NB: dat zijn MEP en SDE installaties, met uiteraard de absolute meerderheid voor de laatste, nog steeds groeiende categorie). Dat is hetzelfde getal als is gepubliceerd in het tijdens schrijven van dit stuk laatst bekende maandrapport van 1 mei 2013 (status eind april 2013).

In de grafiek is te zien dat de "vorige update" in de vorm van de rode curve onder de nieuwere groene curve blijft "hangen", eind 2011 - begin 2012 (laatst beschikbare getal in die oude spreadsheet voor maart 2012). Dat heeft te maken met het feit dat er naderhand installaties (en dus ook capaciteit) zijn/is bijgeschreven, die nog niet in de "rode lijn" hebben/heeft gezeten. Die doet nu verder niet meer ter zake: de laatst bekende richtlijn is de groene curve. Totdat die door een volgende, hopelijk in de toekomst te bepalen curve zal worden "ingehaald".

Wat installaties betreft kon dat trouwens gaan tegenvallen: er komen immers structureel steeds minder bijschrijvingen bij CertiQ, omdat particulieren de facto uit de SDE zijn gegooid, en het alleen nog maar om relatief weinig, doch grote installaties gaat in de fors gewijzigde "SDE +" regelingen. De te verwachten verschillen in de "aantallen" zouden dus wel eens flink kunnen gaan verminderen de komende jaren.

---

(2) Groei van aantallen installaties per maand in maandrapporten in vergelijking met nieuwe data

KLIK op plaatje voor uitvergroting

In deze grafiek heb ik per maand de groei van het aantal nieuwe installaties toegekend aan die maand weergegeven, ontleend aan de bekend gemaakte en aan mij verstuurde (vernieuwde) accumulatie cijfers. De data geëxtraheerd uit de maand rapportages zijn weergegeven in de blauwe curve. De meest recente gegevens berekend uit de nieuwste data van CertiQ in de groene curve. De "verouderde" data van de update van 23 april 2012 (rood) worden grotendeels door de nieuwere groene curve afgedekt. Globaal genomen zijn de verschillen met de maandrapportages niet zeer groot, maar er zijn beslist maanden waarbij significante verschillen optreden. Met name weer in de periode 2004-2005, toen een (onbekende) partij een groot deel van de ingeschreven installaties "afmeldde" bij CertiQ en er een "re-shuffeling" leek plaats te vinden van die installaties (later weer onder een "eigen" noemer aangemeld bij CertiQ, zo lijkt ook uit de nieuwe statistieken te kunnen worden geconcludeerd).

Grote verschillen natuurlijk met name in de SDE periode vanaf 1 april 2008. Waarbij vooral de enorme piek van 513 nieuwe installaties in januari 2009 weer opvalt, wat zeer waarschijnlijk een "eerste grote batch" van SDE installaties betreft die toen pas mogelijk in een keer werden ingeschreven (mogelijk dus al voorgekookt in 2008). Het nieuwe volume is nooit meer zo hoog geweest, pas in april 2011 werd een tweede "record" van 468 nieuwe installaties genoteerd in de meest recente CertiQ cijfers. Het gemiddelde registratie niveau per maand ligt echter voor beide curves, sinds januari 2009 (toen SDE eindelijk een beetje echt "op gang" begon te komen), tot en met april 2013, op vrijwel hetzelde niveau: 194 (nieuwe data) resp. 195 installaties gemiddeld per maand (maandrapportages). In de vorige rapportage lag dat niveau een stuk hoger (225/maand), wat te wijten is aan het wegvallen van de residentiële categorie ("SDE +" alleen voor projecten vanaf 15 kWp, sinds 2012 alleen nog maar op een grootverbruik aansluiting). De maandgroei trend is daardoor structureel omlaag gegaan, met name sinds medio 2011.

De SDE "pieken" in augustus 2010 en in mei 2011 (412 installaties) resulterend uit de maand rapportages, werden niet bevestigd in de nieuwste cijfers. De mei 2011 "piek" lijkt bij de nieuwste data juist naar "voren" te zijn verschoven, naar april van dat jaar (468 installaties). Verder wordt duidelijk dat het recente CertiQ cijfermateriaal regelmatig getallen laat zien die behoorlijk ver onder de gerapporteerde maandcijfers liggen (groene curve onder de blauwe). De laatste maanden waarvan nu (recente) cijfers bekend zijn laten "bijbouw" cijfers zien van ver onder de 150 installaties per maand (maandrapportages, blauwe curve). Dat is voor een "nationaal incentive regime" wat al bijna vijf jaar "loopt", en waar van Rijkswege onvoorstelbaar veel "reuring" over is verkondigd, echt een verschrikkelijk slecht resultaat. En met een "decentrale revolutie" heeft dat alles helemaal niets te maken bij die aantallen...

---

(3) DC vermogen geaccumuleerd aan het eind van de maand

KLIK op plaatje voor uitvergroting

In deze grafiek een vergelijkbare opzet als in grafiek (1), maar nu het met genoemde installaties gepaard gaande, aan het eind van de betreffende maand geaccumuleerde DC (eenmalig geflashte zonnepaneel STC) vermogen in MWp. Daarbij ten eerste de aandacht voor het feit dat pas sinds begin 2010 dat vermogen daadwerkelijk in de maandrapporten is opgenomen (blauwe curve), eerdere resultaten waren destijds niet beschikbaar in die rapportages. Opname geschiedde, nadat ik daartoe een expliciet verzoek had gedaan bij CertiQ, in 2009 (bericht van 19 januari 2010). Daarvóór kon namelijk slechts een zeer grove schatting gedaan worden op basis van grafieken met een niet erg gedetailleerde MWp schaal. En gezien de toen nog zeer bescheiden volumes konden daardoor forse schatting fouten worden gemaakt. Sinds 2010 worden de cijfers gelukkig maandelijks tot op de kWp nauwkeurig door CertiQ gepubliceerd. Essentieel om statistieken een stevig fundament te geven.

Met de nieuwste data die ik van CertiQ heb mogen ontvangen (groene curve, die zoals hierboven beschreven de vorige update, rode curve voor status 23 april 2013, grotendeels afdekt) is in een keer de complete historie vanaf januari 2003 kristalhelder, nieuw en nauwkeurig cijfermateriaal, dus. Herzien tm. april 2013. Heel leuk is de waarschijnlijke opname van het voor die tijd forse Ecopark Waalwijk (674 kWp) in de CertiQ data zichtbaar geworden, waar een opvallend "treetje" in de vermogens-groeicurve is te zien (begin 2005). Na wat lichte groei in de "MEP tijd" vanaf 2003 (met vaak behoorlijk prijzige "prestige projecten") stond de markt tijdens de "Grote Brinkhorst Droogte" vrijwel stil tot ver in 2008. De MEP werd door tussenpaus/CDA prins Joop Wijn op vrijdag 18 augustus 2006 op lafhartige wijze efficiënt onthoofd, maar die regeling heeft voor de ontwikkeling van een gezonde PV markt sowieso nauwelijks een betekenisvol effect gehad.

Sinds de eerste expliciete melding van TenneT/CertiQ voor eind 2008 (blauwe stip, 12,462 MWp), is het geaccumuleerde gecertificeerde vermogen eindelijk - gestaag - gaan groeien onder de SDE regeling. Kristalhelder daarbij is dat de nieuwste data van CertiQ alweer een behoorlijk eind boven de cijfers gepubliceerd in de maandrapporten liggen. En dat de maandrapporten dus met deze nieuwste cijfers zijn achterhaald. Voor de impact van het verschil tussen de twee curves, zie grafiek (4). Verder hoeft u zich trouwens geen illusies te maken. Het gaat om een relatief geringe opwaartse "correctie". Ook die bescheiden "positieve correctie" zal de benodigde zonnestroom revolutie niet gaan versnellen. Het is maar dat u het weet.

---

(4) Verschil DC vermogen CertiQ maandrapportages en recentste gegevens

KLIK op plaatje voor uitvergroting

In deze grafiek, die is weergegeven vanaf november 2009 tot en met het laatst bekende maandcijfer van de CertiQ update van april 2013 (status 1 mei 2013), is de accumulatie van het bij deze instantie ingeschreven (gecertificeerde) nominale STC vermogen weergegeven in de groene curve. In blauw is het procentuele verschil van deze laatste data weergegeven t.o.v. de waarden in de oude maandrapportages. Afgezien van de ontegenzeggelijke "administratieve anomalie" van begin 2009 (waarschijnlijk een merkwaardige correctie van "niet regulier geboekte" capaciteit aan het begin van het registratie traject van SDE installaties), is het verschil met de maandrapportages in 2010 fors, tot maximaal 15,7% in september 2010. Daarna loopt het verschil terug, wat te maken kan hebben met het feit dat "met terugwerkende kracht bij te schrijven" capaciteit nog niet bij CertiQ is verwerkt. Eind april 2013 is het verschil terug bij nul, er is dan natuurlijk nog geen "achterstallig onderhoud" in de cijfers gepleegd. Voor een vergelijking van deze grafiek met die van de vorige update van 23 april 2012 zie hier.

In ieder geval is duidelijk dat het verschil met de oorspronkelijk gepubliceerde (maandrapport) cijfers beslist tussen de 5 en 15 % kan komen te liggen, met de hogere percentages voor de oudere jaren, en de lagere voor het afgelopen jaar. Als we de anomalie van begin 2010 buiten beschouwing laten, en het gemiddelde afwijkings-percentage nemen vanaf maart 2003 tot en met maart 2013, komen we op 8,7% positieve afwijking t.o.v. het maandrapport cijfer over die periode (dat gemiddelde was bij de vorige update nog 10,2%). Zolang er nog geen nieuwe data bekend zijn/worden bij CertiQ, kunnen we dus voorzichtig gaan rekenen met een "werkelijke opgestelde gecertificeerde capaciteit" die ongeveer 9% groter is (of: "uiteindelijk zal blijken te zijn") dan de opgegeven accumulatie in nog te publiceren maandrapporten. Totdat nog recentere cijfers die stellingname weer ondergraven. Dus als CertiQ bijvoorbeeld in een komend maand overzicht een accumulatie van "85 MWp" zou rapporteren, kan het actuele (gecertificeerde) volume best al het niveau van bijna 93 MWp hebben bereikt (maar nog niet bekend zijn of verwerkt bij CertiQ tijdens die rapportage).

---

(5) Groei van DC vermogen per maand in maandrapporten in vergelijking met nieuwe data

Op basis van het cijfer materiaal in zowel de maandrapporten (voor "vermogen" slechts vanaf 2010), als uit de recentste aan mij verstrekte CertiQ data over de gehele periode 2003 tot voorjaar 2013, is de maandelijkse groei van het MWp vermogen te bepalen. Zoals duidelijk is uit de cijfers uit de maandrapporten (blauwe curve) een stevige "anomalie" begin 2010, wat waarschijnlijk met problemen bij de opstart van de registraties heeft te maken. Daarna (vanaf april 2010) een "normaler" beeld, met overall een licht stijgende trend: gemiddeld genomen meer capaciteit bijschrijving per maand, al zitten er zowel negatieve als positieve uitzonderingen bij. Eind 2012 een diep dal, waarschijnlijk omdat er nauwelijks meer particuliere installaties werden bijgeschreven, en de effecten van de sowieso hypermagere SDE "plus" regelingen voor grote installaties nog nauwelijks aanwezig waren. Daarna een rappe toename, maar dat wordt vooral veroorzaakt door bijschrijvingen van slechts weinig, maar per stuk wel behoorlijk "grote" installaties.

Als we met de nieuwste, complete dataset (groene curve) gaan vergelijken, blijkt de maandgroei fors af te kunnen wijken van de eerder gepubliceerde resultaten. Zowel in de "plus", als in de "min".

Het maximum wat uit de nieuwste CertiQ cijfers is te halen, is een geregistreerde maand groei van gecertificeerde zonnestroom capaciteit van slechts 2,8 MWp in maart 2013, niet veel verschillend van het vorige record in april 2012. Een stuk lager in ieder geval dan de "record" toename in het net gepubliceerde maandrapport voor april 2013, waaruit werd gedistilleerd dat het verschil met het voorgaande maandrapport een "record" volume van ruim 4 MWp zou hebben bedragen. Een deel van die toen bijgeschreven capaciteit was dus kennelijk van oudere datum, die in de "groene curve" in bovenstaande grafiek wordt getoond.

Het hoofd"venster" van die grafiek omvat de periode vanaf april 2008 (start SDE), waarbij pas begin 2009 een significante hoeveelheid volume is bijgeschreven (mogelijk grotendeels nog uit 2008, inhaal race bij CertiQ?). In de "inset", linksboven in de hoofdfiguur, is het complete traject vanaf 2003 te zien, met ook in de "MEP periode" redelijk grote toekenningen per maand, tot wel 1,8 MWp in februari 2005. Maar ook een "negatieve groei" in januari 2005, toen er een forse hoeveelheid bij CertiQ geregistreerde installaties (volume: 561 kWp) uit de regeling werd ingetrokken door "een onbekende partij", zonder dat daar een inhoudelijke verklaring voor is gegeven. In genoemde inset is de langdurige "Brinkhorst Droogte" tussen eind 2005 en medio 2008 goed te zien ("flatliner"...).

---

(6) Gecertificeerde zonnestroom productie volgens maandrapporten en meest recente data van CertiQ.

Een laatste belangrijke vernieuwde dataset van CertiQ betreft het uitgegeven aantal Garanties van Oorsprong (GVO's) per maand, de "kurk" waarop het hele Nederlandse groene certificatie systeem drijft. Een GVO is een certificaat voor geijkt bemeten productie van 1 MWh zonnestroom (1.000 kWh). Een hoeveelheid elektriciteit die in de Nederlandse kustregio binnen een jaar gehaald zou kunnen worden met een goed uitgelijnd, onbeschaduwd PV-systeem van 1 kWp (moderne, efficiënte panelen, goede omvormer, professioneel aangelegde installatie).

Ook hier weer een curve gebaseerd op de maandrapportages (blauw), en de nieuwste resultaten (groene curve). In mijn CertiQ rapportages klaag ik al een paar jaar over het feit dat de blauwe curve na aanvankelijk een verklaarbare seizoensmatige trend te vertonen, later een grote chaos van pieken en dalen is geworden. En dat er weliswaar (logisch) gemiddeld genomen een duidelijke groei was waar te nemen (vooral vanaf begin 2011), maar dat de "seizoenstrend" vrijwel niet meer was terug te zien. Dit komt, omdat er ook nog steeds aan "oude" GVO's toevallende kilowatturen worden bijgeschreven, en die accumuleren in een bepaalde rapportage maand tot een vrij willekeurig niveau.

Een compleet ander beeld, uniek en bij mijn weten (afgezien van de vorige revisie) nog niet eerder getoond in rapportages, vertoont de groene curve, die juist wel continu een zeer strak seizoensmatig beeld laat zien zoals je zou verwachten van een verzameling zonnestroom systemen die zomers veel produceren, en in de winterperiode veel minder. Voor een goed begrip van de wijze van administreren van die GVO's, citeer ik hier de relevante opmerkingen van CertiQ uit de mail wisselingen met de nieuwste gegevens die ik had opgevraagd (23 april 2012 resp. 15 mei 2013), over wat CertiQ noemt "de hoeveelheden garanties van oorsprong (in MWh) die voor de betreffende maanden zijn uitgegeven" (vetdruk door Polder PV):

"Houdt u er bij het gebruik van de cijfers rekening mee dat garanties van oorsprong (gvo's) pas worden uitgegeven op het moment dat de aan het net geleverde elektriciteit of de ter plekke gebruikte elektriciteit een hele MWh heeft bereikt. Op dat moment wordt de gvo aangemaakt en toegekend aan de productiemaand die als laatste heeft bijgedragen aan de productie van die MWh." Verklaring m.b.t. de toekenningswijze voor GVO's door CertiQ in e-mail aan Polder PV, 23 april 2012.

En, met verwijzing naar dit plaatje met de (nieuwste) gegevens voor de eerste data bij CertiQ (status 1 mei 2013),

"Dit betekent dat er op 1 mei 2013 bekend was dat in onze systemen 215 installaties ingeschreven stonden met een geldigheid in de productieperiode januari 2003 en dat die installaties voor dezelfde periode gezamenlijk certificaten hebben opgeleverd met een hoeveelheid van 38 MWh." Uitleg door CertiQ in e-mail aan Polder PV, 15 mei 2013.

In de groene curve zijn dus de MWh-en weergegeven die in de betreffende maand volledig zijn ingevuld. Is een MWh nog niet "vol" gemaakt, wordt die in de eerstvolgende maand dat het wel gebeurt, "aangemaakt" en ingeschreven in die laatste maand. Vooral voor veel zeer kleine installaties (SDE 2008 was bijvoorbeeld gemaximeerd op 3,5 kWp, en er zijn veel kleinere installaties onder beschikt en gerealiseerd), waarbij de eenmalig opgenomen jaarproductie wordt verdeeld over de betreffende maanden, zal dat de grootste impact hebben gehad. Met een 3,5 kWp installatie zijn er in een jaar tijd maximaal zo'n 3,5 GVO te "scoren" (waar de producent niets aan heeft, de "groenwaarde" moet 'ie namelijk gratis weggeven aan een te selecteren afnemer). En dan maakt het natuurlijk wel uit in welke maand elke GVO wordt aangemaakt.

De groene curve vertoont een mooie gelijkmatige seizoensmatige trend, de verhoogde productie door de opstart van Ecopark Waalwijk wordt duidelijk zichtbaar in het eerste kwartaal van 2005. Door een toenemend aantal installaties in de CertiQ databank buigt de algemene trend omhoog, en worden de productie toppen midden in de zomer hoger, tot een maximum van 1.032 MWh in juli 2006 in de "MEP" periode.

Pas in het voorjaar van 2009, als de SDE regeling al zo'n beetje een jaar oud is, gaat de "zomer productie piek" eindelijk naar hogere waarden toe, en zal deze met elk nieuw jaar hoger gaan worden als er SDE capaciteit toegevoegd zal blijven worden (productie van oude - gecertificeerde - installaties vermeerderd met bijkomende productie van de nieuwe systemen). Het voorlopig bij CertiQ geregistreerde maximum ligt nu nog op juli 2012, met 4,2 GWh aan aangemaakte GVO's in die maand.

Goed is te zien dat de oude update (rode curve, van 23 april 2013) in 2011 omlaag duikt, hetgeen wordt veroorzaakt doordat nog lang niet alle GVO's waren bijgeschreven voor de betreffende maanden. Die curve gaarne verder negeren, maar concentreren op de meest recente, de "groene". Dat die groene curve vanaf de zomer van 2012 ook heftig naar beneden duikt heeft natuurlijk niets met gerealiseerde fysieke productie te maken. Ook voor die maanden moeten nog heel veel GVO's worden "vol" gemaakt, aangemaakt, ingeschreven, en administratief verwerkt. Ook de groene curve zal met nieuwere cijfers in het meest rechts afgebeelde deel van de grafiek er later compleet anders uit komen te zien (lees: op een veel hoger niveau komen te liggen). En het diepe "dal" (januari 2013) zal waarschijnlijk veel hoger komen te liggen.

Wat de maandrapportages (blauwe curve) in ieder geval laten zien is dat het aantal GVO's in accumulatie flink is gestegen in 2011-2013, maar dat was ook hard nodig natuurlijk. Anders zou ook de veel besproken, en met enorme pakken papier en bakken aan politieke small-talk vergezelde SDE regeling compleet geflopt zijn. Het voorlopige maximum (gelumpte) GVO's werd in het maandrapport van januari 2013 bijgeschreven (hartje winter, beslist niet representatief voor een normale jaarverdeling): bijna 5,4 GWh aan certificaten bij elkaar geraapt in die maand (inclusief oudere certificaten die nog werden "volgemaakt" in die maand).

Deze grafiek lijkt voor de tweede maal in de Nederlandse cijfer historie, met name voor de eerdere jaren, een echt "representatief beeld" te tonen van de fysieke productie van zonnestroom voor een forse verzameling geregistreerde PV-systemen. Al is het uitsluitend voor de bij CertiQ bekende, gecertificeerde MEP plus SDE installaties. Van de overgrote meerderheid van de PV-systemen in Nederland zijn geen "centraal geregistreerde" data bekend. En moeten we daarvoor dus blijven teruggrijpen op grass-root initiatieven als Sonnenertrag.eu (zie Nederlandse arsenaal, 700 installaties op 17 mei 2013, 2,34 MWp aan opgesteld DC-vermogen), of commerciële portals als Solarlog, Suntrol, het nieuwere en populaire PVoutput.org, etc.

---

(wordt nog ingevuld)

---

Webpagina voor het eerst opgemaakt dd. 17-18 mei 2013. Gepubliceerd 18 mei 2012. Toevoeging revisie jaarrapport 2 juli 2013 (compilatie tabel en toelichting) dd. 5 augustus 2013.