Grenzschlängeln

Zonnige ontdekkingen rond (en ook een beetje in) Bourgondisch Nederland

^^^ Een van de weinige PV-installaties die de webmaster van Polder PV aantrof in Limburg (Nederland) zelf. Wel een hele mooie, zo te zien aangebracht op een rij kleine vakantie appartementen bij een boerderij in het buurtschap Elzet, ZO. van Mechelen in het oostelijk deel van het Geuldal. De installatie bestaat uit 24 multikristallijne, grote modules, waarvan er eentje op een afzonderlijk, iets lager dak is aangebracht (links op de foto). Alle foto's op deze webpagina © 2011 Peter J. Segaar / www.polderpv.nl

Summary

The webmaster of Polder PV and his partner spent a cycling- and walking holiday in and out of Netherlands' southernmost province Limburg. Some interesting photovoltaic installations were encountered during these environment-respecting excursions. Of course, the biggest of them could only be found beyond the "green frontiers", in Flanders, a small slice of the adjacent French-speaking Walloon region bordering the Meuse, and, of course, in PV world champion Germany. This web page contains a photographic flash-back of our solar discoveries of the decentralized energy revolution.

Voor Avantis NL encounters zie hier, voor Photon Power AG / testlokatie BRD zie hier.

Introductie

Zuid Limburg is ideaal vakantie"land" en zelfs te beschouwen als het meest "tropische" stukje Nederland wat eigenlijk een beetje buiten de polderiaanse realiteit van de rest van het Koninkrijk valt. Er is prachtig te wandelen en te fietsen, we hebben zowel over asfalt als over vele kilometers gruis- en mergelpaden op gemarkeerde mountainbike routes mooie trajecten afgelegd. Een beetje merkwaardig is het wel, dat prachtige Limburg. Want tegelijkertijd komen er uit dat stukje Nederland regelmatig politici naar het centrum van de macht (Den Haag) overgewaaid die zeker op het vlak van duurzaamheid en hernieuwbare energie de meest verschrikkelijke ideeën hebben. Of zelfs dramatisch slecht "beleid" hebben neer laten zetten waar je schizofreen van zou kunnen worden. Wie ik hierbij bedoel mag u zelf in gaan vullen (inkoppertje voor open doel: lees Polder PV)...

Uiteraard maakten we wederom gebruik van de diensten van de veel beklaagde Tante NS, die ons probleemloos vanaf "ons" in het westen liggende stationnetje de Vink helemaal naar Maastricht bracht met 2 overstappen, en met medename van de mountainbikes. We logeerden in de eerste week van oktober 2011 in een appartement op het "Plateau" van Heijenrath. Een soort hoogvlakte op zo'n 215 meter hoogte (respectabel voor Nederlandse begrippen, zeker voor een leven lang rond de zeespiegel levende polderknaap als ondergetekende). Vanuit Maastricht zijn we daar gewoon naar toe gefietst, daarbij reeds de nodige hellingen meenemend (aanrader: het leuke kuitenbijtertje vanaf Slenaken richting Epen). Zelfs al is het openbaar vervoer in dit soort contreien vaak dun gezaaid, met een beetje planning, het afzweren van het dodelijke fenomeen "haast", en gebruikmakend van de beenspieren, komen we vrijwel altijd in Nederland waar we heen willen. Zonder gebruikmaking van dat voor ons onbespreekbare, de leefomgeving verwoestende "automobiel".

Vanuit Heijenrath hebben we diverse (dag) tochten gemaakt, deels met de benenwagen, en deels op de fiets. Uiteraard deden we daarbij ook de zeer nabij gelegen "echte" buitenlanden aan, Duitsland, Vlaanderen (en een klein stukje Wallonië). En daar vonden we uiteraard - het zal de trouwe lezer van Polder PV niet verbazen - als slagroom op de taart van onze trektochtjes - de meest spectaculaire PV-installaties. Naast een minimaal aantal zonnestroom systemen - van bescheiden grootte - en wat zonnecollector grut op Neer'lands bodem. Verschil moet er wezen, verschil zal er zijn. De Grüne Grenze tussen Nederland en de buurlanden is het nieuwe "IJzeren Gordijn" geworden, een bijna fysiek voelbare grens tussen twee fundamenteel van elkaar verschillende werelden. Opgetrokken door de in de Middeleeuwen levende Haagse politici en de door hen vertegenwoordigde oppermachtige fossiele belangen. Die niet uw en mijn belangen zijn, laat dat voor de zoveelste maal duidelijk zijn. Het is elke keer weer tranentrekkend als je de verschillen "jenseits der Grüne Grenze" zo kristalhelder en medogenloos op het netvlies krijgt gebrand.

^^^ Wat je zoal tegenkomt als je aan het "grenzschlängeln" gaat. Hier op de Biohummer® respectievelijk EcoSuvfie®, bij Koninklijke Grenspaal 16a, aan de westrand van het Onderste Bos oostelijk van Slenaken: grens Nederland/Limburg - België/Vlaams Limburg (Voerstreek)

"Grenzschlängeln" is de titel van een boek van Ursula Bauer en Jürg Frischknecht, uit de prachtige alpiene trekking gidsen serie van Rotpunkverlag, met wandeltochten over historische pasroutes tussen de Inn en het Meer van Genève over de nationale grenzen van de Alpenlanden heen (link). Toegegeven, het heuvelige Limburg is in het geheel niet te vergelijken met de Alpen, ook al hebben we een hotel gezien met de ietwat overtrokken naam "Alpenblick", en was er zelfs een heus Zwitsers wandelroute bord geplaatst in Slenaken (vast een initiatief van het plaatselijke hotel Klein Zwitserland...). Maar datgene wat we hebben gedaan kan beslist als "grenzschlängeln" worden beschouwd: het rond de heuvelachtige grens van het zuidelijkste stukje Nederland kronkelen door een fraai landschap, met regelmatig flinke uitstapjes in het aanpalende buitenland.

Genoeg gefilosofeerd weer. Foto's is wat we willen zien!

Limburg - Nederland

Gelukkig was er ook, zei het sporadisch, goed nieuws van vaderlandse bodem. Zoals deze ronduit opmerkelijke, "on-Nederlandse" thermische zonnecollector installatie wat we aantroffen op een pand in het dorpje Beutenaken aan de Gulp. Dit grote systeem telde zo'n 13 collector platen, en zou gezien die omvang zeker voor de ruimteverwarming van het pand kunnen worden ingezet (in Nederland helaas nog een zeer klein marktsegment, met echter hoog, duur Putin-gas vervangend potentieel).

Overzicht van het in de openingsfoto getoonde PV-systeem te Elzet (oostelijke Geul dal helling). Een boerderij met ervoor een langgerekt, relatief laag gebouw met veel ramen en een "verbindingsstuk" met iets lager dak. Mogelijk een vakantieappartement met zuidelijk gericht dak. In totaal gevuld met 24 grote multikristallijne modules, al hadden er mogelijk nog twee bij gekund (rechts). De boompjes op de voorgrond staan redelijk ver van het gebouw af en zullen waarschijnlijk weinig "schaduwoverlast" veroorzaken. Althans: als ze niet te groot worden...

Zijaanzicht van deel van het systeem te Elzet. Opvallend is de ligging van het ene paneel, op het "verbindingsstuk" met iets lager dak.

We hebben nog wel enkele installaties gezien met zonnepanelen in Zuid Limburg, waaronder een slecht te fotograferen voldaksysteem, maar de paar andere installaties die we tegenkwamen waren vaak maar 2 tot 4 panelen "groot" (ik heb zelfs een huis gezien met maar 1 zielig, eenzaam paneeltje, heel symbolisch).

Voor het "echte werk" moesten we natuurlijk de grens over. Naar Vlaanderen en naar wereldkampioen Duitsland. Waar vaste vergoedingen voor op het net gezette zonnestroom, en ander voortvarend, toekomstgericht beleid de schop onder de kont zijn geweest van afzet markten waar NEEderlanders alleen maar van mogen dromen van Den Haag...

Vlaanderen (en Wallonië)

Als je de zuidelijke grens van het Koninkrijk der Nederlanden overschrijdt kom je meteen in een van die bizarre gebieden van België waar de "littekens" van de taalstrijd nog niet zo lang geleden overal in het landschap waren te zien. Een taalstrijd die hier gelukkig ietwat lijkt te zijn bekoeld, maar in andere delen van dat merkwaardige land België af en toe weer heftig opflakkert (anno 2011 rond Brussel). Kapot geschoten plaatsnaam borden, overgeverfde straatnaam aanduidingen, het leek Corsica wel op zijn slechtst, toen we dit vreemde Vlaamse segment jaren geleden door fietsten. Toch is de officieel tot het Vlaamse Gewest horende Voerstreek, of Fourons volgens de Franstalige inwoners, in de provincie Limburg (Province de Limbourg) een prachtig gebied wat zonder meer de moeite loont om te verkennen. Zowel te voet als met de fiets.

Dakvullende PV-installatie in Teuven in het oostelijk deel van de Voerstreek (direct vanuit het NL-Limburgse Slenaken te bereiken), met 34 multikristallijne modules (bij gebruikmaking van 185 Wp exemplaren neerkomend op 6,29 kWp, ver over de 7 kWp indien modules met nominale vermogens groter dan 210 Wp zijn gebruikt). Deze installatie zou wat last kunnen hebben van lijnvormige beschaduwing in de namiddag in voor en naseizoen vanwege de paal achter de auto, maar het effect kan meevallen gezien de afstand. Er lijkt ruimte te zijn gereserveerd voor - wellicht - een thermische zonnecollector installatie, of misschien wil de eigenaar ooit nog een dakraam laten aanbrengen in de uitgespaarde plek...

Wederom in Teuven, een in drie delen gesplitst systeem op een gecompliceerder dak in dezelfde gemeente (ZW. oriëntatie). Naast een thermische collector installatie met 3 collector platen linksboven zijn twee daksegmenten bedekt met in totaal 18 multikristallijne modules. Vanwege de (beschaduwing door de) dakkapellen is veel meer niet mogelijk of zinvol. Hoogstens nog plaats voor 3 modules helemaal links op het dak (met schaduw door dakkapel op onderste modules).

De nu volgende foto's en het hierboven getoonde exemplaar werden genomen toen we op een regenrijke vrijdag terug fietsten naar Maastricht, via de Voerstreek, een klein stukje Wallonië, en door het Maasdal. De eerste foto's zijn genomen in 's Gravenvoeren, wat de Franstaligen zo mooi Fouron-le-Comte hebben gedoopt. Een gemeente die officieel tot de Vlaamse provincie Limburg hoort (echter door een stukje van de provincie Liège daarvan afgesneden). Het eerste huis hierboven afgebeeld heeft een aparte installatie met 18 stuks verspringende, landscape in 6 rijen gemonteerde monokristallijne zonnepanelen op een relatief matig hellend, ongeveer zuid van oost gericht dak. Vermoedelijk redelijk wat beschaduwing van de hoge vegetatie links op de foto.

Een tweede fors uit de kluiten gewassen woning, op de belangrijkste kruising van 's-Gravenvoeren (weg naar links voert naar de gemeente Warsage [Vlaams: Weerst] in de Franstalige provincie Liège/Luik). Het zuidelijk van oost gerichte daksegment draagt 30 multikristallijne modules (waarschijnlijk minimaal 5,5 kWp) op dakhaken en een rail systeem. Zo'n mooie installatie zou op de in Nederland massaal uit de grond geramde VINEX bouwlokaties waarschijnlijk niet eens passen op een van die duizenden uniforme, grauwe kleine rijtjeswoningen ...

Iets verderop, aan de zuidrand van 's-Gravenvoeren een forse installatie op een typische boerderijschuur - 106 multikristallijne modules in landscape. Onduidelijk is waarom er rechts onderaan twee modules ontbreken. Net teveel vermogen voor de beschikbare omvormer? Wachtend op uitbreiding? Nog dakruimte genoeg, op de tweede schuur... Uitgaande van een conservatief geschatte minimum grootte van 185 Wp per paneel, zou deze installatie een nominaal vermogen kunnen hebben van bijna 20 kWp. In Vlaanderen heel gewoon (in de VREG update van 1 september werden 321 installaties tussen de 15 en 30 kWac genoemd en nog veel en veel meer), in Nederland nog steeds slechts sporadisch te vinden (en vaak vergezeld met een juichend krantenbericht, zo byzonder is dat dan...).

Inmiddels zijn we vanuit de Voerstreek gearriveerd in de Franstalige provincie Liège, dus op het "grondgebied" van het Gewest Wallonië, in het dorp Berneau oostelijk van Visé. Daar meteen al deze fraaie, typisch Belgische villa met een "getrapt" uitgevoerde PV-installatie, met 24 zonnepanelen gemonteerd in drie rijen boven elkaar, op een leisteen dak. Voor detail zie onder:

Detail van de PV-installatie in Berneau. De zonnepanelen zijn "op hoge poten", lange dakhaken, gemonteerd, die zorgvuldig onder de breekbare leistenen plaatjes zijn aangebracht. Meer dan genoeg ventilatie om de kristallijne modules ook in warme zomers nog goed te laten functioneren. Het dak is ongeveer op het zuidoosten gericht. En ja, het was erg regenachtig toen we hier fietsten, don't mind the raindrops.

Gearriveerd op de brug over de Maas, vanuit Visé richting het tussen de Maas en het Albert Kanaal op een langgerekt eiland liggende Haccourt / Devant le Pont, zien we een byzondere PV-installatie opdoemen op het eerste gebouw, wat een bekende lokale platenzaak herbergt, Visé Musique (detail zie hier onder)...

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Detail van het Devant-le-Pont systeem bij de brug over de Maas westelijk van Visé. Rechts een platdak-installatie "art-Belgique", met zo te zien een zelf gemaakte opbouw constructie op betonblokken met hoekijzers, 14 modules (waarschijnlijk multikristallijn). En links, op een ietwat bobbelig, maar zo te zien gerestaureerd pannendak, nog eens 10 zonnepanelen, ditmaal van duidelijk monokristallijne oorsprong. Bij elkaar waarschijnlijk minstens 4 en een halve kilowattpiek nominaal vermogen, op veel dagen ongetwijfeld genoeg zonnestroom producerend om tijdens openingstijden van de muziekwinkel de CD spelers, en mogelijk het koffie apparaat van duurzame prik te voorzien. Musique Classique par Puissance Photovoltaique. Mozart á la Rhythme Solaire. Paco Peña Flamenco sur Électricité Vert. Het zou zo op de reclamefolder mogen, wat Polder PV betreft...

En kort voordat we weer het armetierige Nederland in trokken langs een van de grootste energie zuipers van zuidelijk Nederland (ENCI die nog minimaal 7 jaar door wil gaan met de Pietersberg afgraven voor de energie intensieve cement productie) fietsten we nog even door het alleraardigste dorpje Lanaye, gelegen tegenover het Nederlandse Eijsden tussen Maas en Albert Kanaal, en formeel tot Wallonië (prov. Liège) behorend. En wat zagen we daar, tussen de regenbuien door? Een heuse, flink uit de kluiten gewassen PV-tracker in een "doodnormale" Belgische achtertuin. 24 multikristallijne modules maar liefst, op een zwaar uitgevoerde (Duitse?) zonnevolger gemonteerd (portrait configuratie, 4 rijen van 6 boven elkaar). Voor details zie volgende foto's:

Bovenste deel van de tracker voorzijde, met duidelijk zichtbaar de afzonderlijke multikristallijne modules, en een obligate wind sensor. Of de hard- en software achter die sensor ook de eigenaar op de hoogte stelt van een gearriveerd stormfront als deze toevallig net een week op vakantie is, is mij niet bekend. Een oppervlakte van ruwweg zo'n 35 vierkante meter wil nogal wat wind vangen namelijk, zelfs met luchtspleet tussen de module rijen in...

Karakteristiek voorbeeld van een voor onze gematigde streken "ongebruikelijke", en zwaar uitgevoerde tracker - de achterzijde. De oranje schrijf bevat de "actuator" (drijfstang) die de module batterij in het azimuth beweegt (horizontale draaiing van de installatie). De zilverachtige, lange vertikale staaf is de actuator die de inclinatie van de batterij verstelt, dus de hellingshoek t.o.v. de horizon. Helemaal onderaan een typisch rood kastje van de wereldberoemde omvormer fabrikant SMA uit Kassel in Hessen (BRD). Er zal minstens zo'n 4,5 kWp op deze tracker zijn gemonteerd, wat dik drie maal de grootte van het totale, vast opgestelde PV-systeem is bij Polder PV. Die wil ook wel zo'n leuk trackertje in de centrale tuin. Wel eerst even wat boompjes kortwieken en de buren zien te overtuigen van de "waarde" van zo'n fraai apparaat...

Voor de goede orde: meestal wegen de meerkosten van zo'n enorme tracker niet op tegen de te verwachten meeropbrengsten van de zonnepanelen op gematigde breedtes. Bovendien introduceert u met dergelijke op zich natuurlijk hartstikke leuke hardware waar u de buren mee de ogen kunt uitsteken wel een onvoorspelbare en mogelijk onaangename systeem component die u met vast opgestelde (en goed aangebrachte) PV-systemen helemaal niet heeft: bewegende onderdelen slijten en vragen onderhoud. Zeker dit soort zware spul met forse module load in windrijke streken zoals de Benelux landen. De webmaster van Polder PV is benieuwd hoe e.e.a. er bij staat als hij over tien jaar nog eens komt buurten in dat alleraardigste dorpje Lanaye aan de Maas...

Minispecial PV á grande puissance hors frontières Belgique

Voor deze installaties mag wel even een apart stukje worden ingeruimd. Tijdens onze mountainbike avonturen kwamen we "net over de grens", o.a. aan Belgische zijde, forse tot spectaculaire systemen tegen.

Even de Pas van Wolfhaag (plm. 265 meter!), iets westelijk van de Vaalser Berg over gewipt, en naar links kijkend, zien we de eerste de beste Belgische boerderij al bedekt met een aardige PV-installatie. Deze ligt trouwens officieel op het grondgebied van Gemmenich in de Franstalige provincie Liège, al schijnen zelfs de inwoners volgens Wikipedia in dit grensgebied van drie taal regio's met de daarmee gepaard gaande complete Babyonische spraakverwarring niet meer te weten waar ze nu eigenlijk toe zouden willen horen (zie link):

Goed verscholen, maar wel goed zichtbaar als je weet waar je moet kijken een stuk van een forse PV-installatie zo'n beetje op de eerste schuur die je op Waals grondgebied tegenkomt zodra je de grens bent gepasseerd, klimmend over de Gemmenicherweg vanuit Wolfhaag, en over de pas (= grens NL/België) richting Gemmenich afdalend. Aan de oostzijde van de weg zie je dan dit tafereel op een metalen felsendak. Drie lange rijen PV-modules, minimaal 60 modules bevattend (moeilijk te tellen vanwege bomen op de voorgrond), dus waarschijnlijk minstens 11 kilowattpiek. Tja, ook Wallonië heeft, wat ze in goed Duits een Einspeise Vergütung noemen. Al gaat het daar weer anders in de vorm van uit te keren groencertificaten voor de geregistreerde zonnestroom opwek, waarvan de waarde eens in de tijd wordt bijgesteld. Het is ook daar een continu zorgenkindje vanwege de immer dreigende politiek gemotiveerde "ingrepen". En waar een Einspeise Vergütung dan wel Certificat d'Origine Garantie is, krijg je dit soort naar meer smakende taferelen ... jenseits der Grüne Grenze / de l'autre coté de la frontière verte ...

Uiteraard geldt hetzelfde voor het veel langere grensgebied met de "Vlaamse enclave" de Voerstreek. De streek die zo'n beetje de rest van de zuidelijke "groene" grens van Bourgondisch Nederland bezet, vanaf de westflank van het Bois de Beusdal (de oostelijke waterscheiding van het dal van de Gulp, oostelijk van Teuven). Als je bijvoorbeeld vanuit Slenaken de fraaie holle weg genaamd de Schilbergerweg omhoog klimt, de provinciale route N648 kruist, en verder de grens over kuiert, het grens-gehucht Ulvend door (een NL resp. een Vlaams deel), vind je - uiteraard weer aan Belgische zijde, in Ulvend behorend bij de Voerstreek gemeente St. Martens-Voeren, een boerderij met een forse PV-installatie. Omdat het grootste deel hoog op een vrij vlak hellend dak ligt heb ik daar geen mooie foto's van kunnen maken. Volgens de bekende VREG lijst voor grote installaties (status 1 oktober 2011) is er bij hen een PV-systeem in Ulvend aangemeld van 50 kWac, die op 29 december 2010 officieel zou zijn ingeschreven.

De Plank
"De plank misslaan" geldt beslist niet voor de meest spectaculaire installatie die we aantroffen bij de grensovergang van de al eerder genoemde N648 tussen Margraten/Gulpen (NL) en Aubel (iets zuidelijk van de Voerstreek in provincie Liège gelegen). In ieder geval niet wat de omvang betreft, want die is opzienbarend te noemen voor "een willekeurig agrarisch bedrijf". Ik heb deze grote installatie echter nog niet in de VREG statistieken terug kunnen vinden, maar wat niet is kan nog komen. "De Plank", zoals ik deze installatie maar noem naar het meest dichtbijzijnde dorpje in de Voerstreek, ligt op nog geen honderd meter afstand van de grens met Nederland onder de rokken van de gemeente St. Martens-Voeren, westelijk van de N648 die hier zo'n anderhalve kilometer lang, bijna noord-zuid en parallel aan de grens verloopt.

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Blik op het "De Plank" systeem vanaf het zuiden. Duitse toestanden in het Vlaamse land (al claimen de Franstaligen de Voerstreek als Fourons). Volledige dak van de grote schuur van deze appel teler helemaal uitgevuld. Aan deze kant al 328 modules, in drie grote, ongelijke velden. Maar er is nog veel meer. Ten eerste tussen het huis en de (grote) schuur: daar staat nog een bijna niet zichtbare lage schuur met een zeer zwak hellend dak, en daar ziet u ook iets blauws glitteren. Dat zijn nog eens 63 modules, in 7 rijen opgesteld op frames die de hellingshoek voor de zonnepanelen optimaler maken ("Aufständerung" zoals in Duitsland veelvuldig wordt toegepast).

In een doorkijkje tussen de laagstam appelbomen door zien we waar de gelijkstroom "prik" van de grote schuur naar toe gaat: naar een batterij eigele SMA omvormers op de zijwand, uiteraard. Er is, gezien de flinke kabel lussen aan de reling, nogal wat overschot aan DC bekabeling gebruikt bij deze installatie. Blijkbaar vloeide het geld rijkelijk, want er zijn meer curiosa bij dit systeem te bewonderen...

Kijken we nog iets verder dan de neus lang is (en ik heb een nogal lang exemplaar, ik weet waar ik het over heb), zien we een tweede hal opdoemen achter het eerstgenoemde (grote) exemplaar. En ja hoor, ook daar schittert het blauw ons tegemoet, boven de rijen appelbomen langs. Er naast enkele fans (ventilatoren) die ongetwijfeld van de in het pand aanwezig koelruimte zijn. Bij tijd en wijlen gevoed op grote hoeveelheden zonnestroom...

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Hoogste tijd om eens een ander standpunt in te gaan nemen om deze reuzen installatie wat nader te beschouwen. Deze foto is van grotere afstand genomen, vanaf de Schilbergerweg op Nederlands grondgebied. Let wel: een foto van dezelfde Vlaamse reuzen installatie, in de Voerstreek. Ronduit opmerkelijk feit: deze foto is genomen vanuit NNO. Wat onherroepelijk tot de conclusie leidt: zelfs de richting NNW gerichte dakvlakken van zowel de grote als de kleinere schuur zijn volledig bedekt met zonnepanelen! Weliswaar hebben die dakvlakken een "relatief geringe" hellingshoek van zo'n 15 graden, maar in Nederland zou je rijp voor Endegeest (psychiatrische instelling in Oegstgeest) worden verklaard als je zoiets zou plannen. We hebben hier immers nooit een decent en vast netinvoedings-tarief voor langere periodes gehad voor dit soort forse installaties. Dus elke "serieus de potentiële rentabiliteit bedreigende" systeemopzet zoals de hier getoonde ("zonnepanelen op noord, non-de-ju!") zou dramatische financiële gevolgen hebben, aangezien het hier om zeer grote te investeren bedragen gaat. Reken voor deze installatie op een paar ton, mogelijk een half miljoen Euro all-in (uitgaand van grofweg 2 Euro/Wp incl. installatie). Ach, dit is Vlaanderen, met prima incentives. En misschien zijn hier ook wel de nodige extra belasting truken gebruikt waardoor zelfs zo'n installatie op termijn (welke is onbekend) zal gaan renderen. In ieder geval is een - vermoedelijke - middenspanningsleiding bij de hand op deze lokatie, zoals duidelijk wordt uit deze foto. Een prettige bijkomstigheid als je grofweg zo'n 250 kWp aan PV-vermogen op je daken knalt in een landelijke, dunbevolkte omgeving...

Ik heb vanaf foto's de hoeveelheid panelen van deze ronduit opmerkelijke installatie geteld. Grote schuur "noord": 17 x 25 = 425 stuks. Kleine schuur "noord": 10 x 21 = 210 stuks. Op basis van andere foto's schat ik in dat op die "kleine" schuur aan de zuidzijde een deelsysteem van zo'n 275 stuks zou kunnen liggen. In totaal zouden er ruim 1.300 PV modules op de drie schuren kunnen zijn neergevleid, wat bij aanname van een gebruikt 185 Wp paneel neer zou komen op een totale systeemgrootte van 241 kWp, en bij 200 Wp modules op een grootte van zelfs 260 kWp. Waarvan dus bijna de helft op noord hellende dakhelften is aangebracht...

Nog wat leuke details voor de kwijlende zonnepaneel fetisjist:

Front aanzicht van de "kleine schuur", met rechts de op NNW hellende dakhelft, en links het ZZO georiënteerde segment. Op de rechter dakhelft zijn minder modules aangebracht (minstens 2 rijen modules minder in de nok). Links halverwege de achterzijde van de achterste rij "aufgeständerte" modules op de derde, laagste schuur.

Schuin aanzicht van de noordzijde van de Grote Schuur (groot module veld) vanaf de weg, over de achterste rijen van de "aufgeständerte" modules van de laagste schuur heen, die een zeer zwak hellend dak bezit. Die laatste modules blijken door de frame opstelling een zwakke hellingshoek "richting zuid" te hebben gekregen, misschien iets in de orde van zo'n tien graden t.o.v. de horizon (dus grotendeels de hemelkoepel in kijkend, om al te nadelige schaduweffecten van zowel de grote schuur als van de onderlinge module rijen te beperken).

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Detail aanzicht van de noordzijde van de Grote Schuur, vanuit een iets ander standpunt. Een klein deel van het enorme, uit zo'n 425 modules bestaande noordelijke dakvlak is zichtbaar, evenals een bundel gelijkstroom kabels die over de nok van het gebouw naar (of van) de andere dakhelft voert (mogelijk naar de aan de zuidzijde aangebrachte omvormer opstelling getoond in de tweede foto van deze installatie).

Ik wens de appelteler in kwestie gelukzalige tijden toe met deze zelfs voor Vlaanderen forse dak installatie!

Vlaanderen voor een ommekeer in PV?
Al deze smakelijke foto's daargelaten, is het "politieke klimaat" in Vlaanderen (en talloze andere succesvolle streken qua marktafzet) natuurlijk beslist veranderd sinds eind 2010. De door de regering ingezette zeer forse degressie stappen voor de waarde van de groenestroom certificaten zetten de afzet markt zeer sterk onder druk. Of dat tot een "catastrofe" zal gaan leiden, zoals o.a. de bedrijfsorganisatie BelPV in forse bewoordingen heeft laten weten in de pers (en natuurlijk richting de politiek) moeten we ook nog gaan zien. Maar als het fout loopt met de financiële prikkels, kunnen mogelijk aanzienlijk teruglopende inkomsten verwacht gaan worden bij sterk dalende afzet cijfers. En zal de snel gegroeide PV-sector beslist klappen kunnen gaan krijgen. Laten we hopen dat het niet het kaliber "klappen" zal worden wat dit arme Vlaamse zonnepaneeltje is overkomen:

In de "publieke ruimte", landscape opgehangen monokristallijn zonnepaneel wat een wel heel erg harde dreun heeft gekregen. Mogelijk van een niet oplettende, de bocht te krap nemende vrachtwagen chauffeur. Het paneel, wat vlakbij een nog ongeschonden portrait opgesteld exemplaar op de achtergrond staat, bevindt zich aan de voet van de klim naar de Komberg aan de noordrand van St. Martens-Voeren, in de Voerstreek. Dit zwaar geschonden exemplaar, goed voor een in zwart gestoken rouwstoet aan zonnestroom aanbidders, is inmiddels opgenomen in de Polder PV rubriek "Zonne-energie bloopers".

Deutsch-Holländische Begegnungen

Dat "Deutsch" staat er natuurlijk niet voor niets. We waren tijdens ons verblijf slechts een half dagje in Duitsland, en dat was genoeg tijd om weer het nodige verpletterends aan zonnestroom moois tot ons te nemen. Zoals te doen gebruikelijk in Weltmeister op dit (en veel ander duurzaam) gebied, Polder PV publiceert regelmatig speeksel opwekkende foto's van Duits Zonnestroom Moois (zie o.a. laatste fotoreportage München-Roermond, juni 2011).

Tijdens dit "microscopische rondje Duitsland" namen we op de mountainbikes vanuit Heijenrath de fraaie heuvel-rijke weg via Epen door het Vijlenerbos naar Vaals, vandaar via de Pas van Wolfhaag en een doorsteekje naar het Drielandenpunt op de Vaalserberg (hoogste punt van Nederland nabij, 322,7 meter boven NAP). Vervolgens via het prachtige Aachener Wald afdalen naar Aachen (waar het vanwege 3 oktober erg rustig was, nationale feestdag), en vervolgens via Laurensberg en Richterich naar het op de Duits-Nederlandse grens liggende Avantis terrein met Solland Solar en een extra smakelijke surprise.

De eerlijkheid gebied te zeggen dat we in Aachen zelf vrijwel geen PV-systemen zijn tegengekomen, maar we zijn de (binnen)stad alleen maar in een rechte lijn door gefietst. Er is beslist het nodige te vinden als je de tijd hebt, Aachen heeft immers model gestaan voor het invoeren van het beroemde Erneuerbare Energien Gesetz (van Hermann Scheer en de zijnen) in Duitsland, en het top vakblad PHOTON heeft daar niet voor niets het hoofdkantoor. Wat we wel in een voorstadje tegenkwamen was dit fraaie spul:

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Prachtige installatie op gebogen metalen felsendak van de Gemeinschafts-grundschule Richterich in het gelijknamige dorp noordelijk van de A4/E314 ten noordwesten van Aachen. 4 blokken van 24 geeft 96 monokristallijne modules, vermoedelijk een installatie van minimaal 18 kWp. In Duitsland stikt het van dat soort installaties (duizenden), waarvan vele op schooldaken. Veel van die PV-projecten zijn ook nog eens vele malen groter. Vaak ook nog in de vorm van een Bürgerbeteiligungs-project, waarbij een groot deel van de financiering door ouders en/of door buurtbewoners wordt opgebracht. Vaak is met hun inzet makkelijk een extra lening te krijgen om complete schoolcomplex daken helemaal te laten bekleden met zonnepanelen, wat door de gegarandeerde Einspeise Vergütungen mogelijk wordt gemaakt, die verzekerde financiële opbrengsten geven, als een betrouwbare opbrengst prognose voor het betreffende systeem is gemaakt. In Nederland een blijvend riskant financieel avontuur, zeker met de met vele valkuilen omgeven en onbetrouwbare "salderings-regeling", die extreem politiek gevoelig ligt, en nauwelijks wettelijk vastgelegde zekerheden biedt.

Avantis: grenzschlängeln optima forma met Duits-Nederlandse zonnestroom fabriek

Bovenstaande foto toont het zuidoostelijke front van de exact op de Duits-Nederlandse grens gelegen zonnecel fabriek van Solland Solar op het inter-regionale Avantis industrie terrein tussen Heerlen en Aachen, met links de schaduw van de grenssteen. Over de naamgeving van het terrein zijn de grote twee internationale spionnen, Google Maps, en Bing Maps, het trouwens niet geheel eens. Google Maps geeft voor de Nederlandse zijde simpelweg "Avantis" aan, maar voor het aan Duitse zijde gelegen gedeelte de in Nederland grotendeels onbekende benaming "Gewerbegebiet Richterich Locht". Die laatste naam zien we terugkomen in het mini windparkje van 5 MW (2 Nordex turbines) wat nog in gouwe ouwe tijden door Evelop (destijds onder Econcern vallend, nu onder energiebedrijf Eneco) is ontwikkeld, aan de NL kant van dit bedrijfsterrein, "de Locht". Dat parkje is opgeleverd in juni 2006, volgens de Windkaart van Nederland (Wind Service Holland i.s.m. Energie+). Locht is ook de naam van de straat vanaf Spekholzerheide richting de oostzijde van het Avantis terrein (overgaand in de Duitse Horbacher Straße).

De twee windturbines zijn nog net in een klein stukje Nederland ter oosterzijde van de onverharde Gulperweg parallel aan de N281 geplaatst. Richterich is het zuidoostelijk van het industriegebied liggende grote Duitse dorp (het kleinere Horbach ligt dichterbij). Bing Maps geeft als naam voor het grensoverschrijdende industrie terrein "Avantis-Science and Business Park" op, zoals dat ook op de trotse plakkaten bij de automobiele ingangen van het geheel staat aangekondigd (met uiteraard mededeling dat de EU ook heeft meegefinancierd, voor niets blijft nog steeds uitsluitend de zon op gaan).

Bovenstaande kaartje van Google Maps geeft de lokatie van het Avantis/Gewerbegebiet Richterich Locht aan, direct bezuiden Spekholzerheide aan de zuidrand van de agglomeratie Heerlen - Kerkrade, en in de oksel van de E314/A76 en de N281 geklemd. De donkere lijn is de grens tussen Nederland en Duitsland, deze loopt dwars door het industrie terrein heen, grofweg noord-zuid, en door de lokatie van Solland Solar. Pikant detail: op de Google Maps foto's loopt de grens iets ten westen van het hoofdgebouw. Echter, volgens de Bing Map foto (gelikte presentatie in Silverlight) gaat de grens toch echt dwars door dat gebouw heen, en dat is ook wat duidelijk werd gemaakt in diverse pers uitingen over het bedrijf. M.a.w.: voor de meest nauwkeurige presentatie van de situatie lijkt Bing Maps toch de voorkeur te hebben. Zie de directe link.

De doorgaande weg door het bedrijfsterrein, de Avantisallee, ligt grotendeels op de Duitse helft. Ter oosterzijde van deze weg ligt het al jaren in functie zijnde terrein van de in Aachen hoofdkantoor houdende PHOTON holding, waar inmiddels al vele module types continu worden bemeten in een unieke test installatie (gedetailleerde maandelijkse opbrengst rapportages). Tussen de testopstellingen in, er naast, en op het terrein zelf in de vorm van een enorme dak installatie (291 kWp), heeft de recent opgerichte PHOTON Power AG haar eerste zonnestroom park ingericht, waar abonnement houders van het bekende vakblad aandelen in kunnen kopen via een investeringsfonds. Het bevat een van de goedkoopste PV-installaties van Duitsland. En, zeer belangrijk natuurlijk: het staat op Duits grondgebied en voedt via een aparte netkabel in op het lokale, Duitse net. En ontvangt dus de beroemde, maar door velen zeer slecht begrepen, twintig "plus" jaar lange vaste Einspeise Vergütung voor alle op het net ingevoede zonnestroom. Dat zou aan de Nederlandse kant van het Avantis terrein, een dikke honderd meter verder westwaarts, volslagen onmogelijk zijn geweest. De Grüne Grenze is ook hier een nieuw IJzeren Gordijn tussen twee fundamenteel verschillende werelden.

Ander "pikant" detail: op zowel de Google Maps als Bing Map satelliet foto's, en ook op de streetview varianten op beide platforms, is er nog geen spoor van activiteit te zien op het al jaren in gebruik genomen PHOTON terrein. PHOTON zelf claimt in hun maandelijkse opbrengst metingen daar al modules te testen sinds het jaar 2005 (BP Solar, Solar Fabrik, Sunways, resp. een Sharp module type). Dat betekent dus dat die foto's - ook de Streetview (Bing Maps: "Streetside") exemplaren (!!!) al jaren oud moeten zijn. Ze tonen alleen maar weiland op deze lokatie (voorbeeld Google Map Streetview hier)...

De positie van de twee Nederlandse windturbines valt net buiten het hier weergegeven kerngebied van het Avantis terrein (bovenaan het plaatje, tussen de grens en de naar het noorden buigende traject van de N281 in).

Solland Solar
Er is al heel wat water door de Maas en Rijn gevloeid over Solland Solar (Solland Solar Cells GmbH, de Duitse benaming). Polder PV heeft er regelmatig over bericht (en heeft de nodige knipsels en kopieën in huis over de never ending (?) Solland Solar "story". Wat eens de trots was van zonnestroom minnend Nederland, de enige functionele en in den beginne beslist succesvolle zonnecellen fabriek na het opgeven van de productie in Helmond door Shell Solar in 2002 (gevolgd door verkoop van de hele kristallijne PV-divisie in februari 2006 aan SolarWorld), staat een onzekere toekomst te wachten. De nucleaire hoofdinvesteerder Delta heeft de boel op typische, eigenzinnige wijze afgeschreven. Om zich te kunnen concentreren op hun al jaren bovenaan de agenda staande core-business, meer kernsplijting door de strot van de Nederlandse burgers duwen, of we willen of niet. En Delta heeft recent dan ook de aandelen in Solland voor een niet met name genoemde prijs (fooi?) aan het management "verkocht" (dat heet in sjieke bewoordingen ook wel een "management buy-out"). Zie het persbericht van 12 juli 2011 op de website van Solland Solar.

Solland Solar (hoofdgebouw hierboven afgebeeld) ligt exact op de grens van Nederland en Duitsland. Of, zo u wilt, op de grens van Duitsland en Nederland. Een bord aan de zuidzijde van de fabriek vertelt een nog interessanter verhaal over de historische samenhang van dit gebied. Deze lokatie was vroeger namelijk zelfs een "Drielandenpunt", en wel tussen het Herzogtum Jülich mit Heydener Ländchen in het noordoosten, het Aachener Reich in het zuiden, en het gebied van de Schepenbank Simpelveld in het westen, wat aanvankelijk in Spaanse handen was, en later onder de Oostenrijkse Nederlanden viel (gegevens van ter plekke getoonde kaart van 1772). Voorwaar: een zeer historische lokatie, dus!

Beide moderne Europese landen hebben meebetaald aan de realisatie van die zonnecellen fabriek (aan Duitse zijde was het de deelstaat Nordrhein-Westfalen, in Nederland heeft het Limburgse LIOF cq. de oude broodverstrekker EZ - jawel - een financiële injectie gedaan, met participatie van gemeente Kerkrade). Solland ligt aan de zuidrand van het vooralsnog nog steeds erg lege Avantis terrein (plannen genoeg, realisatie lijkt vooralsnog moeizaam te gaan). De webmaster van Polder PV heeft helaas nog nooit de gelegenheid gehad om de fabriek te bezoeken. Bij de meeste productielokaties in de extreem competitieve zonnestroom sector zijn ze niet zo erg gesteld op pottenkijkers.

Er zitten voor- en nadelen vast aan de voor Solland Solar "unieke constructie" tegelijkertijd in twee landen te liggen met een en dezelfde productie lokatie. Want je hebt financiële "mogelijkheden" aan beide zijden, zoals is gebleken. Maar ook financiële onmogelijkheden. Toen ik Gosse Boxhoorn, de door Delta op de straat gezette voormalige CEO van Solland Solar daar enkele jaren geleden naar vroeg (tijdens de beruchte "Samen werken samen leven" Balkenende IV bijeenkomst in de Jaarbeurs in Utrecht, 21 mei 2007), zei hij dat een PV-systeem op het grote platte dak van de fabriek niet haalbaar zou zijn omdat het alleen zin had als er op Duits grondgebied ingevoed zou worden vanwege de uitsluitend daarvoor geldende EEG wetgeving, en de benodigde grondkabel richting Aachen (toen) te duur zou zijn.

Het logo van Solland Solar. Of de symbolisch weergegeven "juichkreet" (interpretatie Polder PV) inderdaad zo zal uitpakken moet nog blijken. Het bedrijf produceerde immers op de al enige tijd bestaande capaciteit van 170 MW volgens het vakblad PHOTON (april 2011) namelijk slechts 110 MW aan zonnecellen in het voor de branche geldende "topjaar" 2010 (65% "bezettingsgraad"). Het inmiddels nog maar 280 medewerkers tellende bedrijf (vlg. deze webpagina) zal zeker op het vlak van "standaard" zonnecel productie nauwelijks op kunnen bieden tegen het met Gigawatts gegroeide Chinese productie geweld. Vandaar dat ze wel flink door moeten pakken met een uniek product. En dat hebben ze in huis, een echte Nederlandse uitvinding. De door ECN ontwikkelde SunWeb® cel. En nu zou de commerciële productie van de daar uit bestaande SunWeb® modules in het vierde kwartaal van dit jaar (2011) dan echt van start moeten gaan (persbericht 1 juni 2011). Trouwens in nauwe samenwerking met de grote Duitse neef Schott Solar, die ruime ervaring heeft op het gebied van module productie (wat Solland Solar zelf niet in huis had).

Volgens het gelinkte persbericht zou een module van 250 Wp al met IEC certificaat geproduceerd kunnen worden met een relatief hoog rendement van 16%. Als we het meest recente datasheet bekijken (uitgave augustus 2011, downloaden van deze pagina), kom ik bij een module oppervlakte van 1,5872 m² en een vermogen van 250 Wp op een module rendement van 15,8% uit. Beslist niet gek, maar de vraag is of het "onderscheidend genoeg" zal zijn. Want de concurrentie zit uiteraard niet stil, ook in China niet...

Dit is waar het Polder PV vooral om was te doen, nadat hij een tijd geleden al had gelezen dat Solland Solar een tracker hadden geplaatst bij hun fabriek. Ik wilde dat fraaie ding wel eens met eigen ogen zien. Hierboven een impressie, het mooie apparaat staat aan de noordzijde van het fabrieksterrein, uiteraard met een hekwerk omgeven.

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

De tracker bestaat uit 15 stuks van de beroemde SunWeb® back-contact multikristallijne modules waar Polder PV al veel over heeft geschreven (hij is zelfs in het bezit van een prachtig demo exemplaar van een SunWeb® cel...). Ik was ook benieuwd naar het vermogen van de op de tracker bevestigde modules. Een blik op de achterzijde leerde me dat er hier gebruik is gemaakt van "voorlopers" van de commercieel uit te baten modules, namelijk 230 Wattpiek exemplaren. Afgaande op het inmiddels gepubliceerde datasheet, waarbij de afmetingen van de commercieel geproduceerde SunWeb® modules staan (1,613 x 0,984 = 1,59 m²), zouden deze percursors dus nog maar een rendement hebben van 14,5%. Maar het gaat hier natuurlijk om metingen op lokatie, en te kijken hoe de modules presteren bij wisselende omgevingscondities.

De prestaties van de tracker worden uitgelezen en vergeleken met de instraling in het module vlak. Daartoe is een zogenaamde Sensorbox van Duits omvormer fabrikant SMA aangebracht die de instraling meet. Ik ben erg benieuwd wat er voor specifieke (norm) opbrengst wordt gehaald met astronomische tracking op deze zuid-Nederlandse lokatie. Ongetwijfeld zal de top referentie van het nabijgelegen testveld van PHOTON (zie verderop) een mooie basis zijn om te kijken hoe goed deze Hollandse uitvinding het wel niet blijkt te doen...

Lecker Duits cadeau'tje: PHOTON jenseits der Grüne Grenze

Zoals reeds in het Avantis kaartje aangegeven, wachtte de lekkerste verrassing iets verderop, waarbij we weer terug moesten "schlängeln" naar de Duitse kant van de grens, via de Avantisallee. Want PHOTON publiceert al enkele maanden lang ronduit fascinerende voortgangsrapporten over de bouw van hun eerste zonnestroom projecten op eigen grond. En dat is op hetzelfde terrein als waar ze al jaren hun - inmiddels zeer sterk uitgebreide - metingen aan talloze modules doen. Het september nummer rept alweer van 46 types die het hele jaar 2011 al in bedrijf zijn (en veel ervan al langer dan een jaar), en 73 stuks die dit jaar in de testopstelling zijn opgenomen (in verschillende maanden).

We kwamen de PHOTON lokatie al rap tegen aan de rechterzijde van de doorgaande weg, en hij was onmiskenbaar. Want we hadden het nagelneue enorme PV-dak al vanaf Solland Solar zien liggen. Dat dak hoort bij de eerste "fonds" projecten van de PHOTON Holding AG. Die is begonnen met hun PHOTON Power AG avontuur in Aachen (zie o.a. berichtgeving op de website van PHOTON), op het zeer gecompliceerde dak van het Technologiezentrum aan de Europaplatz. Met een fantastische 219 kWp installatie verdeeld over 4 grote en enkele kleinere plat dak segmenten van dat instituut. Voor nieuwsgierigen, zie de Bing Map link naar satellietfoto van dat complexe gebouw.

Pikant nochmals
Zéééér pikant is dat deze projecten grotendeels zijn dan wel worden gerealiseerd met modules van de snelgroei komeet uit China, JinkoSolar Holding Co., Ltd. Dit ongelofelijk hard groeiende zonne-energie bedrijf kwam recent zeer opvallend in het nieuws doordat er fluorhoudende vloeistoffen na noodweer in de rivier waren gestroomd uit overgelopen "tijdelijke opvangbassins", wat een lokale volksopstand uitlokte in Haining City (Zhejiang Provincie, China). Jinko heeft inmiddels in no-time een zogenaamd upgraded veiligheidsplan opgesteld en noodmaatregelen genomen om herhaling te voorkomen (bericht van 7 oktober 2011). Het bedrijf stelt zelf dat de schade lijkt te zijn meegevallen, en dat ze inmiddels maatregelen hebben genomen die strenger zouden zijn dan de industriële normen. Ik neem aan dat daarbij waarschijnlijk de Chinese normen worden bedoeld, waarvan onbekend is hoe die zich zouden verhouden tot de Europese of Amerikaanse.

Al met al was dit allemaal onbekend toen PHOTON Power AG hun bestellingen eerder dit jaar al had geplaatst, maar sinds het eerste vervelende nieuws over Jinko naar buiten kwam, heeft de holding wel direct alle nieuwe bestellingen die nog niet contractueel waren gebonden voorlopig stopgezet totdat er meer duidelijkheid is over de bedrijfs omstandigheden en het interne veiligheids- en milieubeleid. Zie daarvoor het bericht van 20 september op de nieuwspagina van de PHOTON holding. PHOTON is altijd zeer kritisch geweest over alle aspecten van de bedrijfsketen, en wil uiteraard niet "afgerekend" worden op haar inkoop beleid voor hun eigen projecten. Geef ze eens ongelijk.

Zelfs het bekende Vlaamse Enfinity, wat een jaar geleden zo'n half miljoen Jinko Solar modules (100 MWp) had besteld en daarvan al veel in België heeft afgezet (o.a. 16.000 stuks op de flink gehypte "zonnetunnel" boven het HSL traject tussen Brasschaat en Schoten bij Antwerpen), overweegt het contract met hun belangrijke handelspartner te bevriezen. Ook de PV-industrie is er een als geen ander. Bedrijfsongevallen gebeuren overal.

PV kostprijs daling is snoeihard gegaan
Voor het gebouw in Aachen heeft PHOTON Power AG 860 stuks 255 Wp Jinko Solar modules neer laten zetten voor een nog relatief hoge prijs van 1.930 Euro/kWp, wat echter beslist als "goedkoop" is te beschouwen gezien het complexe dak aldaar. De nagelneue, simpel uitgevoerde dak installatie op het Avantis terrein heeft slechts 1.700 Euro/kWp gekost volgens de informatie van Photon. En voor de vrijeveld installatie die op hetzelfde terrein werd gebouwd (nog niet opgeleverd toen wij het terrein bezochten), en die wederom met modules van Jinko Solar moet zijn ingericht, is door Photon slechts een bizar lage systeemprijs van minder dan 1.500 Euro/kWp gerealiseerd (exclusief aansluiting op middenspanningsnet). Photon Power AG kon namelijk extra korting van Jinko bedingen en kocht de modules in de eerste helft van 2011 (toen de problemen bij het bedrijf in China nog niet bekend waren) al in voor een dump prijs van 90 Eurocent/Wp... Vergelijk dat maar eens met de veel te hoge prijzen die in Nederland werden, en nog steeds worden gerekend. Ik krijg sinds de zomer van 2011 regelmatig vergelijkbare aanbiedingen van een internationale module "broker", af te halen in een Europese haven, voor zogenaamde "bankable" Chinese PV-panelen, in de mail-box...

Het hierboven beschreven "probleempje voor PHOTON" laat onverlet dat het zonnestroom park in wording op het Avantis terrein er mag wezen. Polder PV legde het moois in beelden voor u vast.

Met mijn partner links nog net op de fiets zichtbaar op de Avantisallee, torent het gloedje nieuwe PV dak op het PHOTON terrein reeds torenhoog boven alle vlakke land hier uit. Dat belooft veel goeds...

... en die belofte werd natuurlijk ook ingelost, op Duits grondgebied. Hier een shot vanaf de meest zuidwestelijke punt van het bijna rechthoekige terrein van de PHOTON holding, richting noord-oost gefotografeerd. Op de voorgrond de reeds klaargestoomde frame opstellingen (leverancier de bekende Duitse producent Habdank) waarop een hele zooi nieuwe (Jinko Solar) modules komen te liggen. Dit is een onderdeel van het derde PHOTON Power AG project, een zogenaamde "Freiflächenanlage". Een eerste sectie van 282,5 kWp (bijna 1.450 modules van 195 Wp) zou volgens PHOTON al op 16 september 2011 aan het net zijn gekoppeld (en dus voor EEG Einspeise Vergütungen in aanmerking gaan komen). Nog eens 465 kWp zou in de tweede week van oktober al aan het net moeten gaan, en die komt waarschijnlijk op de frames in de voorgrond op de hierboven getoonde foto te liggen.

Op de achtergrond ziet u een hoop verschillende typen modules die onderdeel zijn van de in enkele jaren opgebouwde "test installatie" waar inmiddels al vele zonnepanelen aan langjarige testen worden onderworpen, qua schaalgrootte uniek op deze planeet (zie ook detail foto's verderop). Op de achtergrond hoge flats in, vermoedelijk, Bleijerheide, een stukje bebouwd gebied in oostelijk Kerkrade (NL), tegen de grens aan gebouwd. Daar weer achter uiteraard Duitse windturbines (minstens 8 stuks) nabij Herzogenrath, die natuurlijk in heel Nordrhein-Westfalen dik zijn gezaaid (i.t.t. in het windrijkere Nederland...). Ook zuidelijk van het Avantis terrein was een fraai Duits windpark te zien met 8 dikke turbines, zo'n beetje tegen de grens aan gebouwd...

Detail tele-opname van de meest noord-oostelijke hoek van het PHOTON terrein, met een bonte verzameling PV-modules in de "test opstelling" (PHOTON Laboratory) die het bedrijf door hun zeer kundige technici continu laat meten. Niet een keer per minuut of zo. Maar elke seconde een meting per paneel, de volledige stroom & spanningskarakteristiek, verder ook globale instraling, module temperatuur, luchttemperatuur, e.d. Alle zonnepanelen (minstens 3 stuks per type) worden direct DC zijdig (!!!) bemeten, zonder interferentie van verstorende omvormers die allerlei verliesposten zouden laten zien en die verantwoorde detail metingen op module niveau vrijwel onmogelijk zouden maken.

Overigens worden alle modules voordat ze het proefveld in mogen op de eigen professionele apparatuur "geflasht", zodat van elk module het exacte nominale vermogen onder standaard test condities bekend is bij PHOTON. Dit is een essentiële basismeting die nodig is om alle modules met elkaar te kunnen vergelijken: de opbrengsten worden namelijk weergegeven in kWh/kWp per periode (meestal per maand, sinds de eerste dag van het jaar, of per volledig kalenderjaar). Door de struiken heen ook nog een rij van de eerste vrijeveld opstelling van PHOTON Power AG (de rijen van het "Laboratory" project alterneren met die van het eerste "PHOTON Power AG" vrijeveld project). Boven de proef opstelling diverse meteorologische meetinstrumenten uitstekend die bovenop de containers met - vermoedelijk - de logging apparatuur zijn geplaatst binnen de zwaar beveiligde omheining.

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Detail van het op deze dag (3 oktober 2011) nog grotendeels lege vrije veld systeem en de er achter liggende test-opstelling. Op de achtergrond wederom de windturbines bij Herzogenrath en, rechts, zeer symbolisch, het steenkolen mijnbouw relict aan de zuidrand van het ook op Duits grondgebied gelegen Alsdorf. De zogenaamde "Abraumhalde" van de mijnen Anna I en II, van Grube Anna, die 75 meter hoog is. De mijn werd al in 1983 gesloten. Op de flanken van de "halde" zijn af en toe spontane, moeilijk blusbare brandjes opgetreden (Wikipedia). De kerktorens horen waarschijnlijk bij het Nederlandse Bleijerheide (links) resp. het Duitse Pannesheide (rechts).

Lange rijen forse frames op ramfundamenten (voorgrond) staan geduldig te wachten op de monokristallijne Jinko modules. Die zouden uiterlijk de tweede week van oktober 2011 aangebracht moeten zijn volgens de planning van PHOTON Power AG. De achterste lage rij heeft al modules, in drie lagen in landschape opstelling, boven elkaar. Helemaal links en rechts achteraan frames voor de test-opstelling met vele typen commercieel verkrijgbare modules (deels trouwens alweer al lang uitverkocht cq. niet meer gemaakt). Let op dat de lage rijen (voor het solar fonds van PHOTON Power AG) hier een lichte kromming vertonen en licht afwijkende hellingshoeken kunnen hebben. Dat is niet zo erg voor een commerciële, voor productie van veel zonnestroom bedoelde powerplant. De tafels voor de testopstelling zijn uiteraard nauwkeurig uitgelijnd, en de ramfundamenten zijn van een zwaarder, robuuster kaliber. Want alle modules in die opstelling moeten zo betrouwbaar mogelijk met elkaar kunnen worden vergeleken. De PHOTON holding heeft aan alle eventualiteiten gedacht, de verschillende module opstellingen dienen twee verschillende doelen.

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Panorama foto vanaf de ZO punt van het PHOTON terrein, met rechts het aan de oostzijde gelegen gravel fietspad. Aan de rechterzijde het module testveld, meer naar links de eerste module rijen van het derde PHOTON Power AG project, en links achteraan het tweede project van de fondsbeheerder van de holding: het nagelneue gebouw met een groot, dakvullend PV-systeem.

Foto vanuit de ZO hoek. De lange rij op lage poten staande module opstelling (3 rijen boven elkaar) is voor het zonnefonds, de hogere opstellingen met onregelmatig uitstekende modules bevatten de testopstellingen. Achteraan zijn grote hoeveelheden lege frames te zien waar de nieuwste "fonds modules" op geplaatst zullen gaan worden. Let ook op de ruime afstand tussen de rijen onderling: er mag uiteraard geen beschaduwing optreden, zeker niet bij de testopstellingen.

Detail van drie van de geteste module series (identiteit uiteraard onbekend), twee multikristallijne panelen (I resp. II), en een monokristallijn type (III). In de rij er achter (PP) een van de lange module opstellingen voor het PHOTON Power AG fonds.

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Detail van een bonte verzameling modules. In "landscape" (horizontaal) de fonds modules ("bedrijfsmatige activiteit voor de inkomsten"), in "portrait" (vertikaal) de talloze, verschillende formaten hebbende panelen in de testmodus.

Uiteraard ook in de PHOTON module test opstelling aanwezig: dunnelaag zonnepanelen. Hier zes stuks naast elkaar. Helemaal links een exemplaar met frame, de rest zonder frames. Er zijn nog niet heel veel dunnelaag modules aanwezig in de PHOTON test opstelling (update van september 2011). De oudste zijn FirstSolar CdTe modules (dat zijn frameloze exemplaren, in gigantische hoeveelheden geproduceerd door de bekende Amerikaanse producent) en oudere Shell Solar CIS zonnepanelen (Powermax, worden niet meer gemaakt). New kids on the block, pas sinds dit jaar in de opstelling, zijn modules van het Taiwanese bedrijf Nexpower (mikrokristallijn/amorf Si) en, zeer interessant, CIGS modules van kort wereld marktleider kristallijne cellen productie uit Duitsland, Q-Cells. Ik ben benieuwd wat die nieuwere typen modules op de langere termijn zullen gaan doen in verhouding tot hun krachtige kristallijne broers.

Zijaanzicht van een van de module rijen van de testopstelling. Goed is de schakelbox per triplet van geteste modules te zien, waar de DC bedrading wordt doorgeschakeld naar meetapparatuur in de containers, en de soms sterk afwijkende formaten van de modules. Alle te testen panelen worden aan de onderzijde in een rechte lijn uitgelijnd, vandaar dat langere panelen boven de rest uitsteken (rechtsboven). U kunt zich wellicht voorstellen wat voor enorme datastromen alle uitgelezen modules inmiddels al genereren. 119 module types maal 3 stuks = 357 panelen. Per seconde eenmaal uitgelezen, dus tijdens een dag met 10 uur zonlicht dan wel "bedrijfstijd" minstens 357 x 3.600 x 10 = 12,852 miljoen metingen. In een jaar met 365 dagen neerkomend op 4,7 miljard meetreeksen. Ga er maar aan staan. PHOTON doet het voor u (en: nog steeds schijnen er nieuwe module types bij te komen)...

Helemaal rechts achteraan op het terrein twee forse containers die waarschijnlijk stikvol meetapparatuur, datacollectie hardware en computers staan. Er bovenop meteorologische meetinstrumenten voor het bijhouden van de omgevingscondities. Voor wie meetgek is, is dit Heaven On (Solar) Earth. Of, zo u wilt, Der Himmel auf (Sonnige) Erde.

De meteorologische meetpost. Links een professionele instralingsmeter, op een volautomatische Solys 2 Sun tracker van het zeer Nederlandse bedrijf Kipp & Zonen (die prima spul levert, je ziet hun stralings-sensoren regelmatig bij grote PV-parken). Rechts een anemometer (windrichting en snelheid) en waarschijnlijk een digitale thermometer.

Uiteraard broodnodig bij zo'n kostbaar groot PV-project: strenge beveiliging. Naast de obligate stevige hekwerken dienen daartoe diverse sensor systemen zoals deze mysterieuze kastjes, en diverse andere opstellingen zoals video camera's op alle hoeken van het terrein.

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Fraai overzicht van het reeds gerealiseerde "tweede" grote PHOTON Power AG fonds project, het prachtige, uit 1.140 stuks 255 Wp Jinko Solar modules bestaande, 290,7 kWp grote PV-dak op de nieuwe hal ("PHOTON Power Halle") waar de holding meerdere activiteiten zal gaan ontplooien. De zeer slim opgezette offerte ronde die PHOTON heeft opgezet voor dit dak heeft - voor begin 2011 een spectaculair lage prijs van 1,70 Euro per Wattpiek "all-in" (inclusief Montavent montage systeem, 19 SMA Tripower omvormers, en installatie) opgeleverd. Dat was toen nog bij een gescoorde module inkoop prijs van 1,20 Euro/Wp, een aanbod wat in de tweede helft van het jaar mogelijk al voor sommige modules onder de Euro per Wattpiek is komen te liggen.

Detail van de simpel gehouden dakbedekking, een blikken dak met opstaande ribbels, waar de modules via een simpele borgbout en een waterdichte seal op worden geschroefd. Goedkope - maar betrouwbaar ontworpen - dak installatie, een van de speerpunten van het waarom van dit zoveelste spectaculaire PHOTON project...

^^^
KLIK op foto voor uitvergroting

Opname van de oostelijke rand van de grote PV-gevulde hal. Aan de onderzijde van de zijwand zijn de blauwe SMA Tripower omvormers zichtbaar, alle 19 stuks. Uiteraard valt het oog ook direct op de twee windturbines op de achtergrond. Dat zijn, heel byzonder in deze zuidelijke contreien, Nederlandse exemplaren. 2 stuks 2,5 MW Nordex machines, waarvoor Evelop (onder de Econcern paraplu) destijds nog de voorbereidingen heeft gedaan en alle project ontwikkeling. Greenchoice neemt de stroom af, en het project drijft o.a. op lokale participatie. Zie deze en deze links op de Ecowind website.

Detail van de dichtst bij het Avantis terrein staande Nordex windturbine. Toen nog onder het Evelop "label", de ontwikkelaar die alweer een tijdje onderdeel is geworden van de Eneco holding (een van de diverse vette krenten uit het failliete Econcern papje die voor een prikkie werd overgenomen). Vrij byzonder, want zo dik is het aantal windturbines in het "binnenland" van Nederland niet gezaaid. In Duitsland stikt het ervan, zodra je vanuit Limburg richting de Grüne Grenze kijkt, zie je de windparken op Duits grondgebied. Er staat er eentje aan de zuidzijde van het Avantis terrein, 8 turbines groot. En God Zag Dat Het Goed Was...

Later vond ik een heel erg leuk, en zeer lezenswaardig verhaal over de grensstenen op en naast het Avantis terrein bij iemand die er een hoop werk van maakt om meer over die grensstenen te weten te komen. Geschiedenis gelardeerd met erg interessante kaartjes van Avantis, de grensstenen en de gebouwen daar! Aanbevolen!

http://www.grenspalen.nl/archief-denl/gp-depruis-nl-210-217.html

Grenzeloze energie
"Aan grenzen ontstaat energie", is het motto van Avantis. Welnu, de webmaster van Polder PV kan met recht claimen, na de bezichtiging van de mooie SunWeb® tracker bij Solland Solar, en, vooral, het prachtige PHOTON Power AG terrein gezien te hebben: we kunnen er weer met frisse moed tegenaan. Sonnenlicht Gespeist, natuurlijk. Want grenzschlängeln betekent ook je tong in de knoop van al dat grenzeloos ontsporende, heen en weer slingerende taalgebruik...

Schlängelt u met Polder PV mee, de komende jaren? Een goede kronkelweg gewenst!

Referenties

Verschillende stukken over de PHOTON Power AG projecten zijn in te zien bij Polder PV. Ze staan vol met hoogst intrigerende en zeer spannende details en vermakelijke wandelgangen onthullingen rond dit nieuwste initiatief van de hard werkende medewerkers van de holding.

Korte berichten:

http://www.photon.info/PHOTON_pp_start.photon

Monitoring van de PHOTON Power AG installaties:

Zie Sunnyportal weblink (SMA portaal)

Webcam van werkzaamheden op het PHOTON deel van het Avantis terrein:

http://www.photon.info/photon_webcam_de.photon

Uitgebreide documentatie en inside details van een spectaculair en moedig "handen uit de mouwen!" project, met participatie mogelijkheid voor PHOTON abonnees:

• Vorstellung der ersten Photovoltaikprojekte der PHOTON Power AG. Bijlage in diverse nummers van het Duitstalige PHOTON magazine, 2011
• Podewils, C. (2011). Ärger mit Jinko. Während die erste Freiflächenanlage ans Netz geht, gerät Modullieferant Jinko in die Schlagzeilen. - PHOTON 10/2011: 138-139.
• Podewils, C. (2011). Unsaubere Methoden. Ralf Heuser, PHOTON-Power-Vorstand, über seine Erlebnisse mit sogenannten Solarmaklern. - PHOTON 9/2011: 200-202.
• Podewils, C. (2011). Marketing und Bombenfund. PHOTON-Power-Vorstand Ralf Heuser über den Sinn von Pressearbeit und den Umgang mit Problemen. - PHOTON 8/2011: 136-137.
• Podewils, C. (2011). Beschwerdemails vom Installateur. Warum PHOTON-Power-Chef Ralf Heuser an dieser Stelle auch immer wieder über Preise spricht. - PHOTON 7/2011: 138-139.
• Podewils, C. (2011). Was sind schon Stecker? Die Module für die PHOTON Power AG sind unterwegs, die Wechselrichter werden jetzt bestellt. - PHOTON 6/2011: 196-197.
• Podewils, C. (2011). Der Preis ist heiß. PHOTON Power baut zwei Aufdachanlagen: Eine für 1.900 Euro, die andere für 1.700 Euro je Kilowatt. - PHOTON 5/2011: 158.
• Podewils, C. (2011). Möhre vor der Nase. Brauchbare Flächen für Solarstromanlagen gibt es genug - rechtsprobleme aber auch. - PHOTON 4/2011: 150-151.
• Podewils, C. (2011). Module für weniger als 1,20 Euro je Watt. Mehr als 60 Modulhersteller haben sich an der Ausschreibung für die PHOTON-Leseranlagen beteiligt. - PHOTON 3/2011: 138-139.
• Krause, M.B. (2011). Eine Formel gegen Unwägbarkeiten. Im März will die PHOTON Power AG mit dem Bau ihres ersten Solarkraftwerkes beginnen. - PHOTON 2/2011: 104-106.

Handige kaarten

Een uitermate goed bruikbare kaart van Zuid Limburg (met omslag, "Uw verblijf in Zuid Limburg" ontvingen we gratis van de beheerder van het vakantie appartement, Het Plateau (Kromsteeg 3, 6276 PE Heyenrath-Slenaken, www.plateau.nl). Deze heeft in samenwerking met kaartenmaker, Viaplan BV, een goed bruikbare omgevingskaart laten maken waarop o.a. wandelroutes, mountainbike en fiets-routes zijn aangegeven, en die ook vrijwel alle relevante landelijke onverharde weggetjes en wandelpaden weergeeft. Voor een particulier project zonder meer geslaagd, zeer bruikbaar (dat zegt wat bij kritisch kaarten gebruiker Polder PV) en het vermelden waard. In de losse verkoop slechts 2,50 Euro.

Voor het aanpalende Duitse gebied heb ik een ouder doch nog prima bruikbaar exemplaar van de Freizeitkarte Nordrhein-Westfalen, Bl. 22, Aachen, Jülicher Börde gebruikt (schaal 1:50.000, met hoogtelijnen). Heel veel is er niet veranderd daar, alleen het Avantis terrein stond natuurlijk nog niet op onze kaart vermeld. Er zijn meer dan genoeg actuele kaartseries, en anders helpen de on-line kaart diensten als Google Maps of Bing Maps u wel op weg mocht u van draagbaar elektronisch speelgoed houden (de webmaster van Polder PV doet niet aan dat soort spul, en is nog een rasechte topokaarten freak).

Voor de Belgische kant van de Grüne Grenze verwijs ik u naar een relatief nieuwe kaarten serie van www.fietskaart.be, die wordt uitgegeven door Sportoena in Gistel. De reeks dekt heel België af en bevat zelfs bladen over de Duitse en Franse grenzen heen. Misschien niet de allermooiste kaarten, maar wel met actuele fietsroutes, onverharde weggetjes, en noem maar op. Voor de Voerstreek heeft u blad 12 nodig, Het Aachener Land, het land van Herve en het natuurpark Hoge Venen-Eifel. Uiteraard is er ook nog de prima topografische kaarten serie van het Nationaal Geografisch Instituut van België, bij voorkeur de 1:50.000 serie. Maar voor de grens met Nederlands (Zuid) Limburg heeft u dan wel drie bladen nodig, de nummers 34 (Tongeren), 42 (Liège), en het combi-blad 35/43 (Eupen).

Webpagina opgemaakt 8-10 oktober 2011, gepubliceerd 10 oktober 2011. Addenda/corrigenda: 10 okt. 2011 (kaarten); 13 okt. 2011 (grenspalen Avantis link); 23 okt. 2011 (extra kostprijs info onder hoofdje "PV kostprijs daling is snoeihard gegaan").