PV-systeem

<<< recenter

actueel 110-101 100-91 90-81 80-71 70-61 60-51 50-41>>> highlights

ouder >>>

---

25 mei 2013: PV in NL update 1. De anekdote achter de nieuwste CBS cijfers voor zonnestroom in Nederland (inclusief toevoegingen, zelfde dag). Zoals wellicht bekend verstrekt Polder PV sinds enige tijd op verzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek eens in de zoveel tijd een volledig bijgewerkte lijst met leveranciers* van zonnepanelen in Nederland. Dit n.a.v. een opmerking van webmaster Peter Segaar, over de wel erg "dunne" basis van het aanbod waar het CBS zich tot het voorjaar van 2012 op baseerde, in het NRC Nextcheckt artikel van 30 april 2012. Dat betrof tot dan toe slechts 100 partijen, waarvan de afzetcijfers door het CBS werden gebruikt voor de nationale statistieken.

* Door Polder PV gehanteerde definitie van "een PV-leverancier" Volgens de, deels uit oogpunt van "praktische overwegingen", gehanteerde uitgangspunten van Polder PV is een "leverancier van zonnepanelen" een bedrijf (met geverifieerde KVK registratie) met op haar website een expliciet aanbod van zonnestroom opwekkende panelen en/of PV-systemen. Dan wel een website waarbij expliciet op insturen van een offerte voor zo'n aanbod wordt opgeroepen richting een potentieel geïnteresseerde klant. En waarbij de aanbieder zich kenbaar maakt als "leverende partij". Bij het aanbod in de leverancierslijst van Polder PV staan ook al dan niet "zelf-verklaarde" PV-groothandels, en bedrijven in het naburige buitenland die zich wat hun aanbod betreft expliciet (ook) op de Nederlandse markt (zijn gaan) richten. Een klein deel van de buitenlandse bedrijven heeft inmiddels filialen in Nederland ingericht, die, met NL KVK nummer zijn opgenomen in de lijst. Bedrijven die uitsluitend thermische zonnecollector systemen (voor productie warm water uit zonlicht) verkopen en geen PV-modules zijn niet in genoemde lijst opgenomen (althans: niet in de lijst die naar het CBS gaat). Vaak bieden bedrijven trouwens meer aan dan PV en/of thermische collectoren. Een combi met LED verlichting en/of warmtepompen komt vaker voor. Installatiebedrijven die wel PV-modules installeren (lees: "het werk op het dak en/of in huis uitvoeren"), maar die niet expliciet aangeven dat ze zelf (ook) de PV-panelen cq. systemen leveren zijn niet in het overzicht opgenomen, omdat die bedrijven als onderaannemer voor diverse aanbieders kunnen werken. Dit is een groot en grijs gebied. Bovendien wordt een deel van het installatiewerk van zonnestroom genererende PV-systemen door zzp-ers ("zelfstandigen zonder personeel") uitgevoerd waar weinig van bekend is, en die ook vaak geen eigen website hebben. Ergo: de lijst bevat een "minimum" aan bedrijven zoals hierboven gekarakteriseerd. Alle andere bedrijven die zich niet in schrift op hun website(s) als aanbieder profileren, zijn niet meegenomen. Dus websites waar alleen maar nietszeggende, ongedocumenteerde plaatjes van een PV-systeem op staan, worden genegeerd. Twijfelgevallen blijven er altijd. Pas wanneer "een twijfelgeval" zich alsnog expliciet als aanbieder profileert, wordt deze opgenomen, indien Polder PV de wijziging ontdekt, of daar door derden op wordt gewezen. Een sterk groeiend contingent aan "adviesbureaus" van divers pluimage, wat zich op verschillende wijze met PV bezig houdt, komt ook niet in genoemde lijst voor als er niet zeer expliciet melding wordt gemaakt dat het betreffende bedrijf ook daadwerkelijk zelf modules of PV-systemen verkoopt. Vaak wordt er wel samengewerkt met leveranciers, de laatste partij staat dan wel in genoemde lijst (indien bekend gemaakt). De webmaster van Polder PV heeft in de loop van de tijd de websites van ALLE 814 PV-leveranciers (status 24 mei 2013) bezocht, en enkele essentiële data in een spreadsheet opgenomen. Dat is een omvangrijke klus geweest, waar mogelijk een paar honderd uren in zijn gaan zitten.

De dag na het verschijnen van dat artikel werd ik gebeld door een medewerker van het CBS of zij wellicht mijn toen "al" 260 leveranciers bevattende lijst konden krijgen, zodat er actuelere cijfers konden worden gepubliceerd door het nationale statistiek bureau. Dat was de basis van de samenwerking tussen het CBS en Polder PV, waardoor de afzetvolumes voor 2011 fors omhoog werden geschroefd. Na ontvangst van mijn derde update van begin oktober 2012, met alweer 351 leveranciers, heeft het CBS - mogelijk "definitieve" - nieuwe cijfers voor het reeds lang verstreken jaar 2011 gepubliceerd op 20 december 2012: 58,473 MWp nieuwbouw, 145 MWp eindejaars-accumulatie, en 1 MWp "uit gebruik genomen" (NB: dat laatste op volstrekt onwezenlijke gronden dat PV-installaties in Nederland slechts een levensduur van 15 jaar zouden hebben, en dat ze dan kennelijk "afgebroken" zouden worden, een puur rekenkundige, niet aan de praktijk correlerende rekentruuk dus). Voor details van die wijzigingen, zie het betreffende artikel op PPV. De toegevoegde volumes, gebaseerd op de afzet data van de (nieuw in de lijst opgenomen) leveranciers, waren aanzienlijk: ruim 35% voor de nieuwbouw (MWp) in 2011, en 11,5% voor de eindejaars-accumulatie (MWp).

Voor de eerste cijfers voor het kalenderjaar 2012 werd Polder PV begin dit jaar weer door het CBS benaderd, en de webmaster stuurde op 25 februari 2013 een fors uitgebreide lijst met alweer 460 leveranciers naar het nationale statistiek instituut, 109 meer dan in de vorige lijst (+31%).

Schrikt zich een hoedje...
Voor de op 23 mei 2013 gehouden vijfde SolarPlaza / The Solar Future NL conferentie, waar Polder PV ook voor was uitgenodigd voor een bijdrage, heb ik een heftige periode van data vergaring doorgemaakt en een poging gedaan tot synthese van al die data voor mijn voordracht. Ik ben in die periode ook intensief gaan zoeken naar "nog meer aanbieders" in de markt, om voor TSF NL een zo compleet mogelijk beeld te krijgen. En ik ben me tijdens die zoektocht op het internet "kapot" geschrokken. Een stortvloed aan namen die ik nog niet kende kwam op me af. Ik stopte ze allemaal in genoemde lijst, met alle bijbehorende gegevens. Die lijst is inmiddels geëxplodeerd naar een spectaculair aantal van 814 aanbieders (812 vlak voor de conferentie). 354 meer (77%!) dan de laatste versie die ik naar het CBS heb gestuurd... In onderstaande grafiek, ook door mij vertoond tijdens de conferentie, de extreme groei van het aantal "hits", aanbieders van zonnepanelen, door Polder PV (vetdruk getallen 259, 351 resp. 460: versie van lijst verstuurd naar CBS):

KLIK op plaatje voor uitvergroting

In de grafiek helemaal links in groen een eerste poging tot een overzicht door Frits Verhoef van Energieker tijdens The Solar Future II in 2010. Uit die lijst destilleerde ik 119 leveranciers volgens mijn definitie (een deel van de opgaves daar leidde trouwens al tot enkele niet meer functionele dan wel opgeheven websites, of betrof namen die niet met mijn definitie waren te verenigen). Vanaf maart 2012, toen Polder PV zich intensief met deze materie ging bemoeien, lag het tempo van de nieuwe ontdekkingen al op een hoog niveau. Maar wat er vanaf begin 2013 met die aantallen gebeurde was met geen pen te beschrijven: de aanbodzijde in Nederland bleek gigantisch veel groter dan ik (reeds) had bevroed. En tijdens het verder speuren op internet, vlogen de nieuwe bedrijfsnamen om mijn oren. Vlak voor de conferentie eindigend in 812 bedrijven die "als PV-leverancier" kunnen worden beschouwd. Een factor 6,8 maal het volume wat uit Verhoef's eerste inventarisatie kon worden ontleend, in slechts ruim 2 jaar tijd...

Dat houdt ook meteen in, dat de betreffende passage op de zwaar achterhaalde "factsheet" voor PV in Nederland, op de website van The Solar Future NL, aangepast zal moeten worden. Want daar staat voor 2012 vermeld: "300+ PV-contractors and suppliers"...

Het is bij deze cijfers ook goed om te beseffen dat veel "nieuwe ontdekkingen" bedrijven cq. bedrijfjes betreft die soms al (veel) langer bezig zijn dan 2013 of zelfs 2012. De nieuwe ontdekkingen betreft dus beslist niet uitsluitend "nieuw in 2013 begonnen bedrijven". Het is lastig om jaarlijkse start-up volumes te bepalen omdat vaak uit de inhoud van de websites niet duidelijk wordt wat het startjaar is geweest van veel ondernemingen (toegang tot die gegevens bij KVK kost veel geld, dat had particulier Polder PV er niet voor over...).

Terug naar het CBS: wachten op een zenuwslopende surprise...
Ik had mijn contact bij CBS reeds laten weten dat ik op 23 mei een voordracht voor TSF NL zou gaan houden, met zoveel mogelijk actuele data. En dat het fantastisch zou zijn als ze dan al eerste ruwe cijfers voor 2012 "zouden kunnen leveren". Ik had van hen vernomen dat ze begin dit jaar aan de slag zouden gaan met mijn (feitelijk alweer verouderde) lijst met 460 namen, om eerste getallen voor 2012 te kunnen genereren (in 2012 verschenen de allereerste data voor het kalenderjaar 2011 pas op 31 mei, zie eerste bericht en vervolg met eerste bijgewerkte grafieken). De tijd verstreek, mijn presentatie nam vorm aan (waar ik heel erg veel materiaal uit heb moeten gooien omdat ik slechts een kwartier spreektijd bleek te hebben). Nog steeds geen data van CBS. Echter, een dag voor de conferentie kreeg ik een hele leuke e-mail, met het bericht dat klokslag 00h00, middernacht tussen 22 en 23 mei 2013, het CBS de allereerste cijfers voor de PV-markt in 2012 zou gaan uploaden.

Met mijn definitieve presentatie al lang afgerond en op een usb stick gezet, en in de wetenschap dat ik héél vroeg uit mijn bed moest, de volgende ochtend (vertrek trein iets voor 6 uur 's ochtends), om met de trein en vouwfiets in Eindhoven te geraken, zat ik al ver voor 12 uur 's nachts continu de betreffende StatLine tabellen te verversen, om te kijken of ze met de updates wellicht wat vroeger zouden zijn dan beloofd (zie status om 21h43 in plaatje hier onder). Tevergeefs... OK, 12 uur 's nachts dan maar weer geprobeerd ... niets. 5 over twaalf ... nog niets. 10 over twaalf ... forget it but ... Ik gaf de moed op, en dook de koffer in, hopend op nog wat uren slaap...

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Nat van het zweet...
Het feit dat ik nu nog steeds géén actuele data van CBS had bleef echter door mijn hoofd spoken. Wat als zou blijken dat CBS op 23 mei, tijdens of iets voor mijn lezing (2e van die dag) met een nieuwbouw cijfer voor 2012 zou gaan komen wat ver onder mijn "favoriete getal" zou liggen? Ik had mijn hele voordracht fors afgestemd op mijn "hoge voorkeurs-scenario". Wat als, in de moderne tijd met al haar instant communicatie middelen zoals Twitter, vlak voor mijn voordracht of, erger nog, tijdens mijn praatje, iemand zou ontdekken dat CBS net een cijfer zou hebben gepubliceerd wat aanzienlijk afweek van wat ik als een "realistisch" cijfer zou presenteren??? Ik sliep (hoogst ongebruikelijk) zeer onrustig. Sterker nog, ik werd letterlijk badend in het zweet wakker, wat ook mijn partner opviel. Het werd een erg kort en zeer onrustig nachtje voor de webmaster van Polder PV...

De volgende ochtend dus extreem vroeg het bed uit, wat theewater gezet, paar bammen gesmeerd, en ... naar die verd... computer. ADSL modem aan, en op naar StatLine ... zouden ze .... ??? BINGO! Cijfers! Wat zien ik daar nu? Waaaaat? Zóveel??? Jippie, bijna mijn "extreme" scenario! Schot in de roos. Nu nog snel screendump maken, plaatje kopiëren, rode cirkeltjes plaatsen, layers fuseren, afbeelding in de presentatie opnemen, en rap korte computer sessie afsluiten, want de trein gaat er zo vandoor. Oeps, niet die usb stick vergeten mee te nemen (DAT zou echt een onvergeeflijke blunder zijn... ). Thee vergeten op te drinken, brood in de tas gepropt, nog even dikke zoen voor slaperige partner, en snel met de vouwfiets naar de trein... Het had een haar gescheeld of ik had die trein gemist, ik kon er nog net in springen, met vouwfiets en al. Op weg naar Eindhoven.

"Segaar, mond dicht, ik wil weten wat er is gepubliceerd!"
Rustig aan beste lezer, dit is dan ook het verslag van een sappige anekdote. Dat is het voorrecht van het hebben van een particuliere website, waar je geen last hebt van "bedrijfsmatige correctheden", juristen, filters, "noodzakelijke beknoptheid", dat soort irritante zaken. U verbijt zich nog maar eventjes...

Prognoses met spread waar je hoofdpijn van krijgt
Nog even geduld, beste lezer. First things first, eerst de prognoses uit de markt. Wat was nu die prognose van Polder PV, voor nieuwbouw 2012? Die is in essentie niet anders als die ik al op 9 juli 2012 heb gegeven voor dat jaar, nadat de eerste CBS cijfers voor 2011 bekend waren gemaakt, en nadat bekend was geworden dat er een nationale subsidieregeling (per 2 juli, met opstart problemen) in de markt was gegooid - tegen de zin van de branche-organisatie die aanvankelijk zelfs 100 miljoen Euro niet wilde... Ik suggereerde met de toen verkregen inzichten dat in 2012 voor de nieuwbouw "145 tot 175 MWp (en wellicht zelfs meer)" bijgeschreven zou kunnen gaan worden. Later zijn die inzichten bij Polder PV verder verscherpt en gefocust op de "hoogste realistische aanname" (ongeveer 175 MWp), onder anderen vanwege de ook al door mijn toedoen "veroorzaakte", in het begin van dit stuk al gemelde forse bijstelling van de CBS cijfers voor het jaar 2011 (CBS publ. 20 dec. 2012).

En natuurlijk mede vanwege het eerder al door mij geconstateerde extreem veel grotere aanbod (leveranciers) dan ik lange tijd heb gedacht. In de "prognoses" spreadsheet tabel die ik aan dit onderwerp wijdde in de voorbereidingen voor TSF NL V heb ik dat al een paar maanden geleden aldus geformuleerd, bij een scenario "speculatieve maximale groei van mogelijk (zelfs) 200 MWp in 2012".

200 MWp: "Nieuw inzicht Polder PV op basis van voortschrijding leverancierslijst en aanpassing CBS 2011 cijfers op basis van oude lijst." (max. scenario)

En dat heb ik tijdens mijn bijdrage voor de TSF NL V conferentie in de vorm van de volgende grafiek zichtbaar gemaakt, zie de hoogst gelegen groene stip:

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Grafiek met prognoses van diverse marktpartijen voor de jaargroei van 2012 vóórdat het CBS op basis van mijn laatst toegestuurde leveranciers-lijst (met "slechts" 460 bedrijven!) met de allereerste ruwe cijfers kwam voor dat jaar. NB: voor conferentie bezoekers die mijn presentatie hebben gedownload: in de oorspronkelijke versie stond nog abusievelijk "April 1, 2013", als update datum in de grafiek titel. Dat moet zoals in deze nieuwste versie "May 1, 2013" zijn, verder is er niets aan de grafiek veranderd.

In rood: Nieuwbouw cijfers per jaar ontleend aan de allerlaatste CertiQ data (MEP en, voornamelijk, SDE capaciteit), die ik al uitgebreid heb besproken op Polder PV (artikel 18 mei 2013 en uitwerking op de aparte pagina). In groen: nieuwbouw "totale capaciteit" (inclusief ondergeschikt segment "autonoom" van ongeveer 5 MWp) tot en met de jaar revisie voor 2011 (>58 MWp volgens CBS). En toegevoegd met groene stippellijnen: volgens de opgegeven bronnen de jaargroei in 2012. Die bronnen zijn van onderen naar boven:

---

20 mei 2013: Aanbod - gratis kaartje The Solar Future V op 23 mei a.s. (NB: aanbod reeds vergeven en ingevuld, 21 mei 2013). Als spreker tijdens de Solar Future conferentie in het Evoluon in Eindhoven, op donderdag 23 mei a.s., kreeg de webmaster van Polder PV de mogelijkheid om één collega gratis mee te laten genieten van deze belangrijke conferentie. Bovendien kunnen collega's tien procent korting krijgen op de standaard tickets voor de conferentie. Voor dat aanbod natuurlijk hartelijk dank. Tijdens deze belangrijke conferentie wordt de laatste stand van zaken m.b.v. de Nederlandse PV-markt besproken. En niet te vergeten: de keynote bijdrage is dit keer van de welbekende Jeremy Rifkin!

Daarom het volgende eenmalig aanbod van het onafhankelijke zonnestroom informatie platform Polder PV:

(1) Voor het gratis ticket, stuur een e-mail naar info (at ) polderpv.nl met titel "Gratis ticket Solar Future V" met uw e-mail adres en telefoonnummer. Voorwaarde: u bent particulier en niet werkzaam voor een bedrijf wat in de PV-business actief is. U kunt donderdag 23 mei op de conferentie komen (zelf vervoer naar Eindhoven regelen) en bent dat inderdaad van plan als u het ticket krijgt. Uiterste tijdstip voor binnenkomst e-mail bij Polder PV: dinsdag 21 mei, om 17h00 's middags. Ik zal dan de mail box legen. Verzoeken die vanaf 17h01 op 21 mei binnenkomen worden niet meer in behandeling genomen. Uit de binnengekomen inzendingen laat ik mijn partner blind een gelukkige trekken.

(2) Voor het "ticket met 10% korting", dezelfde handelswijze, maar dan voor maximaal twee particulieren onder dezelfde voorwaarden als hierboven beschreven. Voor registratie / prijs: zie de betreffende pagina op de Solar Future website (hier).

Als de gelukkige(n) bekend is/zijn, neem ik z.s.m. contact met ze op en laat deze weten wat ze te doen staat om de tickets te verkrijgen. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

Ik wacht uw reacties met belangstelling af.

De webmaster van Polder PV.

http://www.thesolarfuture.nl

---

18 mei 2013: De grote CertiQ update. De webmaster van Polder PV heeft vorig jaar, voor de vierde Solar Future conferentie in De Lichtfabriek in Haarlem, een volledige update van de historische CertiQ data voor zonnestroom gevraagd, en ook gekregen van de voor garanties van oorsprong verantwoordelijke organisatie. De gegevens daarvan heeft hij gebruikt voor zijn voordracht op 24 mei 2012, waar de nodige opmerkelijke nieuwe feiten werden gemeld. Zoals het door mij al verwachte, door CertiQ "met terugwerkende kracht wijzigen" van aantallen installaties en capaciteit t.o.v. eerder in de geschiedenis gepubliceerde maandrapportages. Voor pdf van die presentatie zie hier, voor bespreking en commentaar hier. Veel van die data zijn later door Polder PV gebruikt in talloze artikelen over marktstatistieken voor PV in Nederland, en gepubliceerd op de website.

Voor komende week, dd. 23 mei 2013, staat de eerste lustrum bijeenkomst voor The Solar Future NL, deel V op het programma. En wel in het "historische" Evoluon gebouw in Eindhoven. De webmaster van Polder PV is weer door de organisatoren van SolarPlaza uitgenodigd om cijfers over de nationale marktontwikkelingen van zonnestroom te komen presenteren. Daarbij maakt hij, naast talloze andere bronnen, wederom gebruik van de meest recent beschikbaar gekomen CertiQ data. Hij heeft daartoe wederom een informatieverzoek gedaan aan de volle dochter van hoogspannings-netbeheerder TenneT. En ondanks de grote drukte daar, kreeg hij medio mei net op tijd van CertiQ de allerlaatste "historische" gegevens, bijgewerkt tot en met april 2013 toegestuurd in de vorm van een spreadsheet. Waarvoor grote dank!

CertiQ - meest recente data
In de meest recente update, met formeel datastempel 1 mei 2013, laat Polder PV op een aparte webpagina zien wat de consequenties zijn van de nieuwste cijfers (uitwerking van de spreadsheet data van CertiQ). En, vooral, wat de laatst bekende (voorlopige) groeicijfers voor 2012 zijn voor "gecertificeerde zonnestroom capaciteit in Nederland", en de op basis van de productie daarvan door CertiQ uitgegeven "Garanties van Oorsprong". Op zich geven de nieuwste cijfers geen schokkende verrassingen te zien, wat ik ook wel had verwacht. Maar vooral de laatste data die leiden tot flink bijgewerkte nieuwbouw cijfers voor 2012 zijn zonder meer interessant en belangrijk om te rapporteren. Omdat daar voor het eerst betrouwbare, bijgestelde jaargroei cijfers van het "basis-segment" gecertificeerde PV-markt (MEP, doch vooral: SDE) uit volgen. Polder PV heeft daartoe een compleet nieuwe "jaartabel" update gemaakt met de meest recente cijfers voor alle kalenderjaren waarvan CertiQ data bekend zijn voor zonnestroom (vanaf 2003).

Houdt bij de interpretatie van die gegevens alstublieft rekening met het feit, dat het gecertificeerde volume in Nederland een steeds kleiner aandeel van het totale marktvolume krijgt. Tijdens de TSF conferentie zal ik daar ook op ingaan.

^^^
Een van de nieuwe grafieken op basis van de laatste cijfers van CertiQ. Waarin de "reële", seizoens-gerelateerde productie van bij CertiQ ingeschreven PV-installaties duidelijk wordt (donkergroene curve), die significant cq. wezenlijk verschilt van de in de maandrapportages weergegeven, in de betreffende maand bijgeschreven hoeveelheden garanties van oorsprong (blauwe curve). De rode, voor het grootste deel door de nieuwere groene curve verborgen lijn geeft de vorige "historische CertiQ update" van 23 april 2012 weer, die met deze nieuwste cijfers is verouderd. Ik heb hem weergegeven om de grote impact van de nieuwste data te laten zien vanaf 2011.

NB: de cijfers voor met name de laatste maanden (medio 2012 en later, groene curve) zullen nog behoorlijk aangepast gaan worden in toekomstige revisies. Zo is het diepe "dal" rechts natuurlijk kunstmatig omdat nog lang niet alle GVO's voor die maanden door CertiQ zijn bijgeschreven danwel "toegekend". Maar de historische ontwikkeling (grootste gedeelte groene curve tot en met 2011) mag nu wel als "gevestigde realiteit" worden beschouwd. Daarin zijn nauwelijks tot geen veranderingen meer te verwachten.

Tijdens de conferentie zullen door mij veel meer cijfers worden getoond, deels in context van genoemde, meest recente CertiQ data. Polder PV zal daar later nog uitvoeriger op ingaan. Ik heb echter veel te veel info om in de relatief korte tot mijn beschikking staande spreektijd in Eindhoven te kunnen behandelen. Ik heb al veel informatie en details uit mijn presentatie moeten weglaten. Deze, en alle andere tijdens de lezing te presenteren gegevens, met enkele voor branchespelers wellicht verrassende uitkomsten, zullen dan ook nog later door Polder PV worden gepubliceerd.

Tot zover de achtergrond van deze nieuwe cijfers. En nu dan de verwijzing naar de nieuwe pagina met:

De meest actuele historische CertiQ cijfers voor PV in Nederland (status 1 mei 2013)

http://www.certiq.nl

---

13 mei 2013: Stroomprijs ontwikkeling NUON - Vattenfall. Voor al diegenen die zich overvallen voelen door de "7 (of zelfs meer) procent stroomstijging per jaar" waanzin die vooral door leveranciers van zonnepanelen dagelijks over u wordt uitgestort op honderden websites, goed nieuws. Ik had u al een "Fundamentals energiekosten" doen toekomen met de drie belangrijkste deelcategorieën die van belang zijn bij overwegingen over elektriciteitverbruik, besparing en/of de aanschaf van zonnepanelen (NB: de laatste twee gaan vaak samen, "double-whammy"!).

Nu ook voor u de tarief verloop grafiek van de relevante kWh tarieven inclusief BTW zoals die in de loop der jaren zijn of worden gevoerd door NUON / Vattenfall. Daarbij alle "vaste" posten er natuurlijk buiten gehouden, zoals dat hoort. Omdat u die altijd blijft betalen dan wel ontvangen, ongeacht uw "gedrag". Maar inclusief de variabele componenten zoals in het hierboven gelinkte overzicht. Dus vóór 2009: levering + variabele transport component netbeheer (incl. var. component systeemdienst / TenneT, door toendertijd Continuon "verstopt" in die post) + energiebelasting + BTW over alle deelposten. Vanaf 1-1-2009 (invoering capaciteitstarief en grote compensatie operatie overheid): levering + energiebelasting + BTW over beide posten. En vanaf 1-1-2013: idem + SDE heffing en de BTW over die post. Al die posten zijn "kWh-gerelateerd", dus als u veel verbruikt, betaalt u al die posten over elke verbruikte kWh. Of: als u zonnestroom opwekt en "saldeert", betaalt u al die posten niet, die houdt u in eigen zak bij elke kWh die "gesaldeerd mag worden". Eenzelfde effect bij elke gewoon "bespaarde" kWh, zelfs zonder zonnepanelen. U mag het ook gewoon "legale belasting ontduiking" noemen, al wordt dat in sommige kringen waarschijnlijk niet goed begrepen of "gewaardeerd". Zeg in dat soort gevallen gewoon dat u het milieu cq. uw en "zijn" leefomgeving spaart (wat nog waar is ook...). Scheelt een hoop oeverloos geouwehoer, gewoon die hopeloze "discussie" snel kortsluiten...

Graph, please!
De grafiek die ik later, als ik meer tijd heb, nog in de financiële sectie van Polder PV zal gaan onderbrengen. Met de bekende tarieven zoals gepubliceerd door NUON / Vattenfall vanaf eerste jaarhelft 2005 ("markt geliberaliseerd") tot en met de eerste jaarhelft van 2013. "Grijs", variabel direct opzegbaar contract, voor alle "soorten" contract: dubbeltarief met avondactief tarief, idem met nachtactief tarief (afhankelijk van netgebied). Verder continu tarief, idem "natuurstroom", idem "CO2 OK stroom" (vervanger voor het "natuurstroom" contract wat 1 juli 2010 de facto werd stopgezet, al blijven ongewijzigde contracten bestaan). Allemaal in onderstaande grafiek:

^^^
KLIK op plaatje voor uitvergroting

Duidelijk is te zien dat in de loop der jaren NUON cq. rechtsopvolger Vattenfall stapsgewijs de "lage" ("nacht" of "avond" prijs ook geldig in weekend) tarieven bij de dubbeltarief contracten heeft opgetrokken, totdat het verschil met de bijbehorende "hoge" (overdag prijs) tariefcomponent zeer klein is geworden. Beide componenten van de "dubbeltarief" contracten liggen in het eerste half jaar van 2013 vlak bij elkaar aan weerszijden van het hier in rood weergegeven "continu" (ook wel "enkel") tarief. Het verschil is terug gevallen naar een cent of 2 per kWh (all-in tarief). De vraag is of het dan nog loont, een dubbel-tarief contract. Het zal zeer sterk van het "stroomverbruik gedrag" afhangen, en het zal sowieso weinig voordeel (meer) opleveren.

De "groene" stroom "continu" contracten liggen stelselmatig iets boven de continu tarief prijs. Als u daar relatief weinig van verbruikt, zult u er qua extra uitgaven relatief weinig van merken in verhouding tot een "fossiel" contract. Vattenfall claimt dat ook CO2-OK stroom contracten - net zoals het "oude natuurstroom" contract zijn gebaseerd op 100% eigen opwek in Nederland (waarschijnlijk in de volgorde van impact: windenergie >> waterkracht >> zonnestroom).

In de eerste jaarhelft van 2013 is de variabele stroomprijs die u betaalt onder deze condities bij Vattenfall, voor "continu" tarief grijs, 22,89 Eurocent/kWh. Als u zonnepanelen heeft, saldeert u dat bedrag weg. Bijna 70% van dat totaal bedrag zou normaal gesproken aan de Staat toekomen. De energiebelasting plus SDE heffing (momenteel bij iedereen 14,22 eurocent/kWh nog exclusief de 21% BTW over de "vrije markt" post levering) houdt u in eigen zak, net als de post "levering" incl. BTW, als u een kWh met eigen zonnestroom opwek achter de aansluiting saldeert. Maar ook elke kWh die u "normaal" bespaart levert u in totaal die bedragen op.

Het hoogste deeltarief wat ooit door Vattenfall in rekening werd gebracht betreft het "avond hoog tarief" (donker blauwe kolom) in de eerste jaarhelft van 2007, met als tariefcomponenten stapeltje inclusief BTW een resultaat van 27,78 eurocent/kWh (zie ook historie tarief opbouw avond-actief tarief). De vraag is of zo'n "heftig" all-in tarief op korte termijn nog valt te verwachten, in een stroomsector die kampt met enorme overcapaciteit en een diepe crisis in de EU, gecombineerd met toenemende overschotten aan stroom vanwege fors toegenomen duurzame opwek in omringende landen.

Voor de goede orde, Vattenfall heeft al het volgende gezegd over de "te verwachten" tariefstellingen voor gas en elektra per 1 juli a.s. (bericht 16 april 2013):

"Voor de tweede keer op rij verlaagt Nuon de energietarieven. In januari 2013 gingen deze al scherp omlaag en nu profiteren onze klanten opnieuw. Deze laatste tariefsaanpassing zal de klant ruim € 20 per jaar opleveren op zijn energienota. Afgelopen januari gingen de energieprijzen al omlaag met ongeveer € 85. De daling van ruim € 20 per juli 2013 komt vooral door een scherpere inkoopprijs van gas."

Overigens is de verwachting dat een eventuele "verlaging" voor het netto stroomtarief ("component levering") marginaal zal zijn, of wellicht zelfs nihil (vorig jaar ook geschied, alleen de BTW verhoging per 1 oktober wierp roet in het eten, maar dat was niet de "schuld" van Vattenfall). De grootste slok op de borrel zal voor gas zijn. Eindelijk weer omlaag. Zou Putin een offer you can't refuse hebben gedaan?

Tot slot: huiswerk
En het belangrijkste: dan mag u tot slot proberen uit deze grafiek een "gemiddelde prijsstijging van 7%/jaar" of zelfs hoger te gaan destilleren voor elektriciteit, over de hier getoonde periode. Veel succes daarbij. Als u dat niet lukt, dan weet u: die claim van veel PV-leveranciers is nergens op gebaseerd, zelfs niet op drijfzand. Die suggestie is en blijft gewoon pertinente nonsens. Linksom zowel als rechtsom...

http://www.nuon.nl/energie/standaard-energie/variabele-energieprijzen.jsp

---

13 mei 2013: Hoge ambities zonnestroom in hoofdstad Amsterdam. In het artikel over een Amsterdamse huurster met zonnepanelen van 18 februari jl. had ik het er al over. Amsterdam was bezig aan een "Zonvisie" voor de hoofdstad. Die is vandaag gepubliceerd. En spettert van de ambities op het vlak van zonnestroom plannen.

De gemeente zou momenteel volgens eigen zeggen ongeveer 8-10 MWp op de daken hebben liggen*, verdeeld over zo'n 2.100 systemen (gemiddeld zo'n 4,3 kWp/inst.), "goed om 2.500 huishoudens van stroom te voorzien". Als dat klopt, loopt de Klimaatmonitor van Agentschap NL extreem achter (zie ook bespreking 26 december 2012). Een makke van zoveel statistieken m.b.t. hernieuwbare energie in Nederland. De laatst beschikbare cijfers in die verder interessante database zijn van 2011 en bevatten slechts de installaties uit de NOVEM, EPR, en Sunpower dossiers (na "ontdubbeling"). Dat is een hoeveelheid van slechts 2,67 MWp voor Amsterdam, verdeeld over slechts 806 "bekende" adressen. Dat is wat het vermogen betreft een factor 2,9 tot 3,6 maal zo weinig als wat de gemeente momenteel zelf claimt op eigen grondgebied te hebben "liggen" aan PV-systemen.

Als we van een conservatieve opbrengst van 800 kWh/kWp.jaar uitgaan voor de grotendeels waarschijnlijk "wat oudere" installaties, zou 8-10 MWp ongeveer 1.829 - 2.286 huishoudens met een gemiddeld jaarverbruik van 3.500 kWh/jaar kunnen dekken. Amsterdam rekent kennelijk optimistischer bij de (vermeende) opbrengsten van de huidige zonnestroom producerende capaciteit, dan wel bij het jaarverbruik van een gemiddeld Amsterdams huishouden. Genoemde "8-10 MWp" op dit moment zou goed zijn voor ongeveer 0,7% van het totale huishoudelijke stroom-verbruik in de hoofdstad.

Volume relateren aan inwoner aantal
Op het aantal inwoners van Amsterdam (officieel volgens CBS eind 2012 790.110**) komt genoemd PV volume op 10-13 Wattpiek per persoon, een bescheiden volume. Ter vergelijking, de met PV flink aan de weg timmerende Gemeente Hardenberg (Overijssel), met eind 2012 59.430 inwoners (zie CBS link hierboven), had volgens documentatie van de provincie 3.318 kWp staan, wat neerkomt op 56 Wp per ingezetene. Bijna vijf maal zoveel per inwoner dan in Amsterdam. Het is bekend dat steden, door hun extreem dichte en complexe bebouwing, nooit heel hoog in PV-statistieken zullen scoren als er per inwoner wordt gerekend. Bijna altijd zijn het dunbevolkte landelijke (vaak ook kleine) gemeentes met bijvoorbeeld veel braakliggende gronden of veel grote boerderijen waar het met de capaciteiten per inwoner "flink uit de hand kan lopen", zoals in Duitsland.

Zo heeft het slechts 114 inwoners tellende Glüsing in Schleswig-Holstein een respektabele hoeveelheid van 14,7 kWp per inwoner staan in de Duitse Solar Bundesliga. Voor "Großstädte" vanaf 100.000 inwoners staat het 118.510 inwoners tellende Ulm in Baden-Württemberg met 330,3 Wp/inwoner eenzaam aan top. Een factor 29 maal de "dichtheid" in Amsterdam. De grootste stad in de Duitse top 25 is Stuttgart, met ruim 575 duizend inwoners nog steeds een respektabele 32,3 Wp/inwoner. Dat is wel slechts 3 maal zoveel dan in Amsterdam. Hoe groter de stad, hoe kleiner die verschillen zullen worden (tenzij je compleet nieuwe steden als Masdar gaat bouwen midden in de woestijn, met, van meet af aan gepland, heel veel PV op de nieuwe daken en infrastructuur).

Rapport Zonvisie
Verder wordt in het 63 pagina's tellende rapport "Zonvisie Amsterdam. Burgers en bedrijven gaan voor de zon!", een ambitieuze serie projecten voorgesteld waar de gemeente zich met stakeholders op wil gaan werpen om het vermogen aan zonnestroom producerende installaties fors te laten toenemen. Ten eerste ziet de gemeente zich voor de taak gesteld om zo objectief en helder mogelijke informatie te verschaffen aan een ieder die daar behoefte aan zou hebben. Daarvoor moeten nog de nodige hobbels worden genomen, want zeker op juridisch gebied is het een groot moeras van onzekerheden. Zeker als je gaat proberen "buiten de eigen aansluiting om" zaken op dit gebied voor elkaar te krijgen (het beruchte "voor de meter salderen", in Den Haag nog steeds in de stoompot van SER en het geheimzinnige wetgevingstraject "Stroom" sudderend).

Verder wordt er een indrukwekkende hoeveelheid stakeholders genoemd die al participeren of nog zullen gaan instappen in een scala van projecten. Een deel van de reeds gerealiseerde installaties wordt in het rapport gepresenteerd. Een hele bekende is het zonnepanelen op schooldaken project (591 kWp) van - destijds nog International Solar geheten, nu - KiesZon® in samenwerking met Greenchoice. De pilot met zelflevering bij Verenigingen van Eigenaren wordt uiteraard ook genoemd (83 kWp, 3 VvE's), evenals het nieuwe zonnepanelen op huurwoningen project van Westerzon.

Vervolgens zijn voor het invullen van de hoge ambities acht verschillende "actielijnen" uitgezet in het rapport, waarbinnen maar liefst 22 typen deelprojecten worden onderscheiden. Daarbij geeft gemeente Amsterdam aan hoe zij invulling kunnen of denken te gaan geven aan het slagen van genoemde deelprojecten. De actielijnen zijn:

---

8 mei 2013: Twee maal Nederland in "Europese" PV statistieken. Deel I - EPIA GMO rapport. Inmiddels zijn van twee "instanties" nieuwe PV-statistieken voor Europa verschenen waarbij Nederland ook een - zij het nog marginale - rol speelt. De zogenaamde Photovoltaic Barometer van de Europese statistiek organisatie EurObserv'ER, die de voorlopige stand van zaken over 2012 weergeeft voor 27 EU landen. Een 24 pagina's dikke pdf met detail info over de ontwikkelingen op deze deelmarkten. Als vanouds als tweetalig document (Frans/Engels) gepubliceerd in een "hors série" uitgave van het Franstalige Journal du Photovoltaïque (No. 9 / april 2013). En het zojuist gepubliceerde, omvangrijke Engelstalige, 60 pagina's tellende rapport "Global Market Outlook For Photovoltaics 2013-2017", van de Europese branche organisatie EPIA.

EPIA
Ik begin in dit artikel met de laatste, die het rapport in een persbericht van 8 mei 2013 aankondigt. Het is de "culminatie" van het eerder uitsluitend voor EPIA leden toegankelijke voorlopige "Market Report 2012" wat in februari 2013 werd gepubliceerd, en wat Polder PV door een derde partij kreeg toegestuurd. De huidige studie is veel uitgebreider en heeft - volgens eigen zeggen - de laatst bekende cijfers voor de markt ontwikkelingen wereldwijd, en voor kenmerkende deelmarkten in Europa. In het rapport worden prognoses gedaan voor de jaren 2013 tot en met 2017, en wordt met twee scenario's gerekend: een "business-as-usual" traject. En een ontwikkeling gebaseerd op een "policy-driven" scenario.

Ik ga uiteraard niet alle cijfers herhalen, die mag u zelf tot u gaan nemen. Maar ik doe u enkele highlights uit de rapportage toekomen:

Eerdere recente besprekingen EPIA

---

5 mei 2013: Weer een CertiQ record: dik 4 MWp gecertificeerde PV-capaciteit bijgeschreven. Ook al gaat het traag, het is natuurlijk duidelijk dat zelfs bij de SDE installaties op zonnestroom gebied er regelmatig - voor Nederlandse begrippen - "records" gebroken gaan worden. Dat ligt in het geheel niet aan het "aantal" nieuwe installaties wat bij CertiQ wordt bijgeschreven. Dat ligt op een dieptepunt (zie eerste grafiek hier onder), en dat heeft alles te maken met het feit dat particulieren destijds onder de "bezielende" leiding van ELenI minister Verhagen de facto uit die regeling zijn getrapt. En dat de oude beschikkingen hoeveelheid (SDE 2008-2010) zo'n beetje is opgedroogd. Wat resteert zijn alleen nog maar beschikkingen voor bedrijven, en die laten grote installaties aanleggen. Het gevolg is forse nieuwe systeem-groottes, maar wel slechts weinig installaties betreffend. Omdat er maar een paar honderd voor SDE 2011 en 2012 waren beschikt - waar nog de nodige tijd overheen kan gaan voordat er "gerealiseerd" wordt.

^^^
Afvlakkende trend: steeds minder nieuwe PV-installaties worden
- "gecertificeerd" en wel - bij CertiQ bijgeschreven. Het grootste deel van
de PV-capaciteit uitbouw onttrekt zich aan de ogen van de TenneT
dochter: allemaal "niet gecertificeerd"...

Dat laat onverlet dat we weer een "record" in de dynamische Nederlandse PV-geschiedenis annalen kunnen gaan bijschrijven. Eigenlijk zelfs twee: (1) er is een record vermogen nieuw geregistreerd in april, en wel ruim 4 MWp aan SDE installaties (zie laatste grafiek in dit artikel). Omdat het maar om 41 (!) systemen is gegaan, in die "roemruchte" april van het jaar 2013, is derhalve ook (2) een nieuw gemiddeld systeem vermogen record gesignaleerd. Een voor NL begrippen "verpletterende" ruim 99 kWp per stuk gemiddeld (zie 2e grafiek hier onder, ik moest de Y-as van die grafiek fors aanpassen). Dat betekent dat er een paar grote installaties tussen moeten hebben gezeten, waar naar we slechts kunnen gissen (de beschikkingen realisatie lijsten van Agentschap NL lopen achter en worden helaas van steeds minder details voorzien...).

^^^
Enorme sprong in PV-systeem gemiddelde bij CertiQ in april 2013
door een combinatie van slechts enkele tientallen nieuwe installaties -
waar een paar forse knapen bij gezeten moeten hebben.
Trendlijn is een derdegraads polynoom.

Maar goed. Een leuk maandje was dat, april 2013. Aan u om te gissen hoeveel er in totaal in die maand werd weg gezet, aan PV-capaciteit in de Hollandsche Polder. Want de SDE realisatie is natuurlijk nog maar een "schim" op het geheel. Ik weet het in ieder geval (nog) niet. Misschien weet bijna niemand dat. Herstel: dat is zelfs zeer waarschijnlijk ...

^^^
Nieuw maand record qua bijgeschreven PV-vermogen in april 2013.
Althans: wat SDE installaties betreft...

In totaal staat er bij CertiQ nu 80,5 MWp aan gecertificeerde capaciteit in de boeken geschreven. Verdeeld over 10.864 PV-installaties. Zo'n 95% daarvan zou SDE systemen kunnen betreffen, het restant wat daar is ingeschreven bestaat nog uit oude MEP systeempjes, die trouwens vanaf dit jaar deels geen extra kWh vergoeding zouden gaan ontvangen omdat die regeling slechts voor 10 jaar gold. In ons land staat er natuurlijk veeeeeel meer zonnestroom capaciteit dan die magere bijna 81 MWp. Op 23 mei a.s. hoop ik tijdens het eerste jubileum van The Solar Future een poging te wagen om wat van de plooien in dat mistige gordijn voor de geïnteresseerde bezoeker te gaan "glad strijken"...

PV-markt Nederland in grafieken: CertiQ update april 2013

---

25 april 2013: Tweet van de week: you are being watched... Ze worden steeds leuker, die tweets over Polder PV's bemoeienissen met "betere cijfers voor de Nederlandse zonnestroom statistieken"...

Voor de context van deze geinige tweet (en het antwoord van Polder PV op bovenstaande vraag) even de stukken van SolarPlaza lezen, grafiekje in het tweede stuk bekijken, en het volledige Twitter draadje volgen. Dan begrijpt u de essentie ervan waarschijnlijk beter...

Solar Energy Growth Explodes Through Local Initiatives (23 april 2013; "145 MWp nieuwbouw in 2012")
SolarPlaza: Dutch solar energy growth explodes through local initiatives (23 april 2013; zelfde getal in de tekst, maar in de grafiek is duidelijk "130 MW/year" weergegeven...)

https://twitter.com/solarplaza/status/326637647458078720 (alle posts in draad: 23 april 2013)

---

25 april 2013: Nieuw vermogens-record zonnestroom Duitsland 2013 - vast niet het laatste. Volgens de laatste rapportages van zowel de hoogspanningsnetbeheerders als van het geweldige portal Agora heeft Duitsland gisteren een nieuw uurlijks gemiddeld vermogens-record gehaald uit de opgestelde zonnestroom capaciteit, om 1 uur 's middags. Dit tonen de prachtige presentaties van beide bronnen op onmiskenbare wijze:

Om 1 uur 's middags (zomertijd) werd er een gemiddeld vermogen van 23.072 megawatt (23,1 gigawatt) geproduceerd uit de conversie van zonlicht (in grafiek is Engelse comma separator gebruikt). De verdeling over de vier hoogspannings-netbeheerders was:

---

24 april 2013: Omineuze passage in bijlage "lage BTW voor arbeid (ver)bouw(ing)" PV. Via Twitter werd door een kennelijke medewerker van Cobouw een document gelinkt wat een bijlage is bij het besluit van het Ministerie van Financiën om per 1 maart 2013 een "met terugwerkende kracht" regeling in de markt te gooien om een laag BTW tarief (6%) op arbeidskosten te heffen op werkzaamheden bij verbouwingen. Het aanbrengen van zonnepanelen valt daar onder (zie voorwaarden in mijn oorspronkelijke bericht!). Het betreft een regeling die voorlopig een jaar van kracht is. Wat er vervolgens mee zal geschieden staat nog in de sterren geschreven.

Zoekend naar het onderwerp "zonnepanelen" in die bijlage, stuitte ik daar op de volgende omineuze passage. Vetdruk van Polder PV:

"J. Het aanbrengen, vernieuwen en onderhouden van zonnepanelen valt onder het verlaagde tarief, mits de zonnepanelen in bouwkundig opzicht onderdeel (gaan) uitmaken van de woning. Als de bevestiging op een (plat) dak alleen met losse stenen plaatsvindt, worden de zonnepanelen dan in bouwkundig opzicht onderdeel van de woning? En hoe zit dat bij buitenzonweringen? Buitenzonwering wordt zodanig bevestigd/aangebracht dat daarvan kan worden aangenomen dat dit onderdeel gaat uitmaken van de woning. Voor zonnepanelen is dat niet altijd het geval. Als zonnepanelen slechts met losse stenen worden vastgelegd is dit onvoldoende om de zonnepanelen in bouwkundig opzicht onderdeel te laten worden van de woning.." Citaat uit bijlage "Vragen en antwoorden over het besluit BLKB/2013/305M van 28 februari 2013 (verlaagd btw-tarief op arbeidskosten bij renovatie en herstel van woningen)" van het Ministerie van Financiën (24 april 2013).

Gelet op de formulering van bovenstaande kunnen installatiebedrijven die dit niet goed in de gaten hebben gegarandeerd gesodemieter gaan verwachten. Want dat zou betekenen dat de arbeidskosten voor (ook grote) installaties op platte daken met een "fixatie" van de zonnepanelen zoals hier onder afgebeeld, waarbij tegels van wat voor kaliber dan ook worden gebruikt als ballast, NIET in aanmerking zouden (gaan) komen voor de "6% BTW op arbeid regeling". Ook allerlei moderne systemen, zoals FlatFix en andere lichtgewicht opbouw systemen voor op platte daken zouden uitgesloten worden van die regeling als je die formulering leest zoals ik hem lees.

^^^ Al deze PV-modules (totaal 18 stuks) hebben géén "vaste verbinding" met het platte dak, maar zijn "gefixeerd" middels zware tegels die het frame (op rubberen matjes) tegen het dak bitumen drukken (zie onder panelen uit stekende tegels vooraan). Volgens de recente toelichting in de bijlage van de BTW regeling van Min. Fin., zouden deze installaties NIET in aanmerking "mogen" komen voor het lage (6%) BTW tarief voor het arbeidsloon... Foto genomen na installatie van laatste 2 modules in het Polder PV-systeem op 20 april 2010, ruim 3 jaar geleden (op voorgrond twee Kyocera panelen van elk bijna 50 Wp), zie fotoreportage.

U bent gewaarschuwd. Bent u van plan om dergelijke installaties aan te gaan brengen, zou ik als ik u was eerst op PAPIER een bevestiging van het Ministerie van Financiën opeisen dat het "wel mag", voordat u een nota gaat opmaken "met 6% BTW op arbeid". Anders kunt u problemen verwachten als de interpretatie zoals hierboven geschetst "strak" en onwrikbaar uitgelegd zal blijken te gaan worden...

Het zou niet de eerste "onaangename verrassing" zijn die PV installerend Nederland zal overkomen bij de financiële afwikkeling...

Misschien kunnen bij een gevreesd ontkennend antwoord van Min. Fin. installateurs aangeven dat de bekabeling wel degelijk "nagelvast" aan het gebouw zit bevestigd, en dat de rest die daar aan vast zit dus ook. Je moet immers creatief blijven denken met dit soort bezopen voorwaarden. Toch?

BLKB2013 305, Omzetbelasting. Verlaagd btw-tarief op arbeidskosten bij renovatie en herstel van woningen (Min. Fin., besluit 28 feb. 2013, met eronder de later toegevoegde, voor "plat dak PV-installaties" omineuze bijlage van 24 april 2013)

Lees ook:
Invoering 6% BTW regeling verbouwing incl. PV aanbrengen (28 februari 2013)
Agentschap NL: u mag gewoon "stapelen" met de nationale aanschaf subsidie op hardware (6 maart 2013)

---

21 april 2013: Geen record, wel een magistrale PV-dag. Na het productierecord van België van gisteren mogen wij natuurlijk niet achterblijven. Daarbij moet gezegd dat we een antieke PV-installatie hebben, en dat je daar geen "records" (meer) van kunt verwachten. Maar de dagproductie doet alle smileys overuren draaien hier. Vandaag wekten we weer een totaal aan stroom opbrengst van 7,77 kWh (AC) op met een relatief kleine installatie van 1,34 kWp (DC vermogen). Meer dan het dubbele van ons gemiddelde dagelijkse verbruik. Ook al staat het record tot nog toe op 22 mei 2010, met maar liefst 8,08 kWh. Klagen doe ik niet. Wel laat ik even dit leuke plaatje zien van ongeveer de helft van het systeem (gesplitst), waarop een Visi'Sol display is aangesloten (via S0 uitgang van een digitale kWh meter):

De "overschrijding van de max. lijn" rechts wordt veroorzaakt doordat een twee van de panelen (Kyocera) iets west van zuid zijn gericht, terwijl als oriëntatie "iets oost van zuid" is ingegeven voor het bepalen van de "kenlijn" (meeste panelen van onze installatie staan parallel aan de lange zijde van het complex, wat zo staat gericht). De van die richting afwijkende panelen produceren in de middaguren natuurlijk sowieso meer dan verwacht had kunnen worden indien ze ook iets oostelijk van zuid gericht hadden geweest. Bovendien blijken de Kyocera's consistent het beste te presteren (kWh/kWp, specifieke opbrengst), dus het "richting effect" wordt daardoor nog iets versterkt.

Let ook op het korte wolk dipje iets voor twee uur 's middags. Vanuit het oosten kwam toen net aan een wolkenbandje kort de zonnige dag verstoren, zoals in de historie van het foto-archief van wolken.buien.radar.nl is terug te vinden ("Europa" kiezen, 21 april 2013 en 14h00; Leiden ligt relatief dicht bij de Zuid-Hollandse kust).

M'n dag kan niet meer stuk...

---

21 april 2013. Vermogen output record Belgische PV-installaties alweer verbroken >> 2,1 GW. Dat de productie van energie installaties die gebruik maken van hernieuwbare bronnen om de haverklap nieuwe records vestigen mag bekend worden verondersteld. Ondanks zeer forse ingrepen in talloze succesvolle markten van overheidswege (waarvan diverse Eropese), blijven diverse landen op een lager pitje doorgroeien. En dat is allemaal nagelneue capaciteit van hoogstens enkele jaren "oud", bovenop het aangelegde, vaak zeer snel uitgebouwde volume.

Zo uiteraard ook bij zonnestroom, met name bij de jarenlange groeitijger genaamd België. Wat in 2006 nog een dwerg was op het gebied van zonnestroom. En anno 2013, mede door de gigantische uitbouw van capaciteit in Vlaanderen (laatste cijfers VREG: geaccumuleerd 2,02 gigawatt aan opgestelde AC capaciteit, status 4 april 2013), opgerukt is naar de 8e plaats op de wereld ranglijst (!). Dat althans, volgens de voorlopige cijfers van het IEA voor 2012, waarbij de cijfers mogelijk zelfs verkeerd zijn geïnterpreteerd (DC i.p.v. zoals opgegeven: AC). Al verandert dat niets aan de positie van België in die lijst.

Het is dan ook niet voor niets dat er sinds enige tijd intensief gemeten wordt aan de Belgische PV-installaties, en er detail prognoses op de opgestelde capaciteit worden losgelaten, om de effecten op de totale stroomvoorziening goed in de gaten te houden. Dat doet hoogspannings-netbeheerder ELIA, de TenneT evenknie bij de zuiderburen, en daar hebben ze een aparte web pagina voor.

Koude maart met zon: eerste records
In maart werden nog twee maal fysiek gemeten productie "records" gemeld vanwege de toen wel zeer opvallende koude buitentemperaturen in combinatie met zonnige dagen, op dinsdag 26 en vooral woensdag 27 maart. Toen werden outputs gemeten van - uiteindelijk op de 27e - 1.919 megawatt aan zonnestroom vermogen, gemiddeld genomen gedurende een kwartier (kortdurend hoger kan best zijn geschied). Omdat kristallijne zonnepanelen (het allergrootste deel van het opgestelde vermogen aan PV-modules, overal ter wereld) een "fors negatieve" temperatuur coëfficiënt hebben (ze presteren bij temperaturen onder de "standaard" test temperatuur van 25 graden C een stuk beter), waren dat opvallend hoge waarden. Maar omdat de zon in die maanden nog "relatief laag" stond op het hoogtepunt, en de zonnestralen op dat maximum dus niet perfect loodrecht op de panelen zullen zijn gevallen, konden we verwachten dat iets later in het jaar hogere vermogens gemeten zouden kunnen gaan worden onder (nog) gunstige(r) condities.

KLIK op plaatje voor uitvergroting

2 plaatjes © ELIA (deze webpagina)

In bovenstaand plaatje het "gemiddelde kwartier vermogen" voor de door ELIA gemeten installaties in de periode van 16 maart tot en met 21 april 2013. NB: "slechts 2,5 GWp opgesteld vermogen opgegeven door ELIA. Apere kwam voor eind 2012 al aan een geaccumuleerd vermogen van bijna 2,6 GWac, waarbij bedacht moet worden dat het DC vermogen een stuk hoger zal liggen. Wat er met het "missende" vermogen in de ELIA cijfers aan de hand is, is nog niet duidelijk (niet gemeten?).

Duidelijk te zien zijn de twee hoge pieken op 26 en 27 maart. NB: let op de oranje gekleurde, "gemeten" lijn, de andere 2 zijn prognoses. Maar daarna zijn ook nog diverse andere hoge waarden te zien.

20 april 2013 nieuw record
Ten eerste werd de "magische" grens van 2 gigawatt output al op 2 april 2013 verbroken, met een max. gemiddeld kwartier vermogen van 2.004,55 MW. Maar gisteren werd dat record nogmaals opgehoogd. Dat heeft nu plaatsgevonden in het kwartier vanaf 13h15 tot 13h30 (zomertijd) op 20 april 2013. En de teller bleef ditmaal steken op 2.061,8 megawatt AC vermogen (gecorrigeerd). Dat is ruim twee maal het nominale vermogen van de wegens haarscheurtjes in het reactorvat stilgelegde Tihange II kernreactor (1.008 MW) waar - zoals exploitant Electrabel dat stelt - "indicaties [werden] waargenomen die aanvullende analyses vereisen door interne en externe experten". Een fraaie manier om te zeggen dat er mogelijk "ernstige stront aan de knikker" zou kunnen zijn...

© ELIA

In bovenstaand detail van de ELIA grafiek voor heel België, waarin diverse variabelen (periode en regio) zijn in te stellen, het record op het "pop-up schermpje", op 20 april 2013. Let op dat de prognoses voor het vermogen van zonnestroom installaties nogal kunnen afwijken van de realiteit, met name in dit beeld voor 19 april (deels: wolken). Er moet dus nog wel wat verbeterd worden in de prognose tools van ELIA. 20 april (zonnige dag) was behoorlijk goed voorspeld. De "load factor" (vastgestelde gemiddelde kwartier vermogen output t.o.v. het in de ELIA cijfers gehanteerde "opgestelde DC vermogen") was in dat kwartier dik 82 procent. De vraag is of het reëel is, omdat ELIA opgesteld PV vermogen lijkt te missen.

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Meetwaarden: © ELIA; grafiek: © 2013 Peter J. Segaar / www.polderpv.nl

In het laatste plaatje geef ik een weergave uit een spreadsheet die ik heb gemaakt met de gegevens van ELIA voor 19 tot en met 20 april 2013. Van genoemde web pagina zijn namelijk de kwartier waarden (2 prognoses, een ongecorrigeerde, en de uiteindelijk gecorrigeerde "meetwaarde") als een Excel file te downloaden. Op deze wijze is zeer gedetailleerd het beeld te reconstrueren van het verloop van die waarden. Duidelijk is het record van 20 april te zien, ver uitstekend boven de "2 gigawatt lijn". De prognoses kwamen lager uit, maar werden door de realiteit ingehaald. Bij de maximale gemeten (gecorrigeerde) kwartierwaarden, donker oranje curve, heb ik de waarden gezet. Let op de twee toppen op 19 april 2013, en de aanzienlijke afwijking van de prognoses t.o.v. de metingen op die dag.

Op de record dag 20 april 2013 werd tussen 6h45 's ochtends en (bijna) 21h00 's avonds vermogen gegenereerd volgens de ELIA Excel file van die dag. Het gemeten (AC) vermogen bleek zelfs tussen 13h00 en 15h00 boven de 2 GW te hebben gelegen op die dag.

Nota Bene - meer records
Het laatst bekende generatie record in het zonovergoten California (U.S.A.) was ... slechts 1.790 megawatt, om 13h48 lokale tijd, op 18 april 2013. Dan weet u ook meteen hoe ver de Belgen zijn met de uitbouw van hun capaciteit onder heel wat minder florissante zoninstraling condities... Uiteraard kan dit snel gaan veranderen, want de Amerikanen zijn als een gek aan het bijbouwen. Maar dan nog...

De stroom consumptie ("load")* op 20 april was in België rond 13h00 ongeveer 6.785 MW, en rond 15h00 gedaald naar nog slechts 6.361 MW (andere webpagina van ELIA). Dat betekent dat in die periode van ongeveer 2 uur de totale stroomvraag in België minimaal tussen de 29,5 en 31,4% door zonnestroom productie werd gedekt. Er werd in die periode echter ook tussen de 1.316 (13h00) en 1.768 MW (15h00) "netto" aan vermogen geïmporteerd, dus België in (netbalans grafiek op deze ELIA pagina). Die hoeveelheden moet je nog aftrekken van het totale interne stroomverbruik, en dan houd je over:

* Hierbij moet wel worden beseft dat bij de toelichting van ELIA wordt gesteld: "Decentralised generation <30 kV into distr. networks not included in Elia-grid load". Dit betekent dat de invoeding van kleinere installaties, zoals windturbines, PV, biovergisters, kleine WKK units kleiner dan 30 kilovolt, niet in die cijfers zitten. De schattingen die ik hier heb gegeven voor het aandeel in "binnenlandse productie" zijn dus te hoog. Hoeveel te hoog is nog onduidelijk. Als iemand dit kan scherp slijpen hoor ik dat gaarne (per mail). Met dank! In een artikel in Energeia (28 maart 2013) werd geclaimd dat bij het record van 27 maart er een kwart van de binnenlandse stroomproductie uit PV-installaties zou zijn gekomen (22,2% van de stroomvraag).

KLIK op plaatje voor uitvergroting © ELIA

Voor wie de beroemde "SMA simulatie" van de verwachte vermogens-waarden in Duitsland kennen zal deze "dynamische kaart" van België van de hand van ELIA er bekend uitzien. Ook hier is per regio (provincie) het verwachte of gemeten vermogen weergegeven in een rood-achtige kleur. Licht oranje bij opstarten en uitschakelen van de omvormers. Bijna diep bruin-rood als ze op vol vermogen staan te spinnen. Om 13h15 op de record dag 20 april 2013 waren alleen de ver in het binnenland gelegen oostelijke provincies Luxembourg en Liège nog niet aan een "bijna max." waarde toe. Maar: wat niet is, kan nog komen...

Tot slot
Het kan natuurlijk best zijn dat het vermogens-record binnenkort nog verbeterd gaat worden, mits de gemiddelde buiten- cq. cel temperatuur niet te hoog gaat oplopen. Een zeer zonnige dag met veel wind is een goed kandidaat voor een nieuw record. En als na de schokken van de heftige overheids-ingrepen de Belgen die nog geen zonnestroom installatie op het dak hebben alsnog over hun schroom heen gaan komen, en ook overstag zullen gaan, gaat het beslist weer nieuwe, nog veel hogere cijfers regenen...

ELIA Solar-PV power generation data

---

15 april 2013. Kiwa-soap deel 7. Antwoord van Henk Kamp (EZ / VVD) op vragen van v. Tongeren (GroenLinks). Op 12 april 2013 antwoordde EZ minister Henk Kamp in zijn typische droge, zakelijke stijl, op vragen van Liesbeth van Tongeren n.a.v. de uitgebreid op Polder PV besproken "Kiwa affaire" (zie links onderaan). Die zijn kort en bondig, en serveren zoals gebruikelijk enige bemoeienis van EZ met "de affaire" af.

Kamp suggereert dat Kiwa zelf verantwoordelijk is voor haar uitspraken, en heeft daarover "geen professionele mening". Dat het bedrijf gaandeweg de ook door Kamp vastgestelde commotie (hij noemt het "onduidelijkheid bij consumenten en bedrijven") zelf al e.e.a. aan haar uitspraken heeft bijgesteld. En dat Kiwa ondanks de onhandige wijze waarop ze aandacht heeft gevraagd voor haar zonnepanelen (en omvormer) register een commercieel bedrijf is. Wat dus ook een financieel belang heeft bij haar handelen, en daarin vrij is om te doen en te laten wat ze wil.

Ontwijkend gedrag
Ontwijkend antwoordt Kamp op van Tongeren's vraag over de "status" van het door Kiwa in het leven geroepen register, en wat de "rol" van de overheid daarin zou zijn. Hij verwijst naar het onder de Warenwet vallen van zonnepanelen. En dat ze gewoon aan de laagspannings-richtlijn moeten voldoen (NB: Europese richtlijn, 2006/95/EG). En dat de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit zorg draagt voor de naleving van de veiligheidsvoorschriften. Met hun ingreep (publicatie van het bericht over gevaarlijke junction-boxen op sommige panelen van de OUDE Multisol® module lijn, ook in enkele grote dagbladen wegens het "verstek" gaan van de curator van de gefailleerde producent Scheuten Solar Systems B.V.) is feitelijk de hele "Kiwa-affaire" begonnen. Kamp gaat niet in op de "rol" die de overheid zou ("moeten" dan wel "kunnen") spelen bij het genoemde register.

Tot slot antwoordt Kamp op de vraag of de (PV-)sector "gebaat" zou zijn bij het instellen van een onafhankelijk keurmerk voor zonnepanelen (met alternatieve suggestie "aansluiting bij een Duits keurmerk", waarvoor door van Tongeren geen specificatie wordt gegeven) ook hyper-neutraal. Zo'n "afweging" kan de sector het best zelf maken, en heeft derhalve - aldus de niet uitgesproken suggestie van Kamp - geen staatsbemoeienis nodig. Kamp suggereert dat een keurmerk "dat ziet op* levensduur of opwekcapaciteit van zonnepanelen" een optie zou kunnen zijn.

Zo'n "verplicht keurmerk" bestaat echter (bij mijn weten) nergens, ook al omdat er talloze discussies zijn over wat onder "kwaliteit" moet worden verstaan, en hoe die dan wel "geborgd" zou moeten worden zonder in onoverzichtelijke ambtelijke krochten en vuistdikke reglementen te verzanden. Ook de "PV + Test" van Solarpraxis AG, en het "RAL Gütezeichen" zijn in Duitsland geen wettelijke verplichtingen, noch door de sector verplicht op te dragen aan leden, laat staan aan niet-leden (van BSW Solar). Dus ook dat is een bekende EZ dooddoener.

Over tot de orde van de dag. Kiwa "affaire" politiek afgeserveerd...

Brief van Kamp met antwoorden (12 april 2013)
Vragen van van Tongeren in Staatscourant (28 februari 2013)

* Het "zien op" is een afschuwelijk, mistig, en nietszeggend ambtelijk construct waar Henk en Ingrid vast niet goed mee uit de voeten kunnen. Je komt het overal in ambtelijke teksten tegen. Ik heb een bloedhekel aan die frase...

Historie:
Kiwa-soap deel 6: Certificatie instantie moet rectificatie plaatsen van rechter (8 april 2013)
Kiwa-soap deel 5: Originele "Mr. Sunshine" persbericht uit internet zoekmachine caches (7 maart 2013)
Kiwa-soap deel 4: Vroege voorjaars-schoonmaak bij Kiwa (1 maart 2013)
Kiwa-soap deel 3: Brandjes blussen, puinruimen en afval dumpen (27 februari 2013)
Kiwa-soap deel 2: Nou breekt mijn klomp: alweer curieuze reactie Kiwa! (27 februari 2013)
Kiwa-soap deel 1: De "missing link" tussen de klant en Kiwa (22 februari 2013)
Kiwa-soap in the making: Nog een leuke Scheuten / Kiwa nabrander (20 februari 2013)
Kiwa-soap prequel: Het probleem "junction box Multisol® modules" geleverd door Scheuten Solar Systems B.V. (19-22 februari 2013, met talloze referenties waar voor het eerst ook Kiwa in opduikt)

---

14 april 2013. Sommige regio doen het nog veel beter: Beieren in 2012 al op 10% zonnestroom. In het vorige stuk, met de eerste cijfers van IEA-PVPS over capaciteiten, nieuwbouw, en aandelen zonnestroom in de stroommix in 2012, ging het over landen wereldwijd. Uiteraard zijn er binnen landen altijd verschillen, zeker in grote naties die een flinke instralings-gradiënt hebben. En waarbij er tevens verschillen kunnen zijn in "investeringsbereidheid", typische lokale condities (bijv. mate van politieke ondersteuning, veel grote boerderijdaken, grote oppervlaktes herstructurerings-gebieden), en geografische eigenaardigheden.

Het zonnige Bayern, samen met het westelijk ervan gelegen Baden-Württemberg met de hoogste zoninstraling van Duitsland, is zo'n byzondere deelstaat, waar veel factoren "pro-zon" spelen. En wat het land dan ook op veel fronten absolute wereldkampioen heeft gemaakt m.b.t. zonnestroom. Al zijn ze wel het "per hoofd van de bevolking" aandeel capaciteit inmiddels aan de voortvarende "grote PV-centrale bouwers" in Brandenburg kwijtgeraakt.

Ik heb regelmatig berichtgeving van de nationale Duitse belangenorganisatie voor energie- en water zaken, BDEW besproken (zie laatste bericht op 10 januari 2013). Maar er zijn ook regionale belangen organisaties, en het Beierse VBEW (Verband der Bayerischen Energie- und Wasserwirtschaft e.V.) is er een van. En die kwam op 10 april jl. met een interessant bericht.

Cijfers VBEW
In 2012 zou volgens de eerste analyses in Beieren 29 TWh aan elektriciteit uit hernieuwbare bronnen zijn geproduceerd. Dat is ruim 24% van het totale, zwaar door fossiele opwek gedomineerde elektriciteitsverbruik in Nederland in dat jaar (voorlopige cijfers CBS). Beieren telde eind 2011 (laatst bekende getal) slechts 12,6 miljoen inwoners, Nederland zou volgens CBS eind 2012 16,8 miljoen mensen op haar grondgebied hebben wonen.

Volgens VBEW zou die 29 TWh goed zijn voor een aandeel van maar liefst 34% van stroom uit hernieuwbare bronnen in het totale elektriciteitsverbruik van het bondsland. Het aandeel is opgebouwd uit: 12,5 TWh waterkracht (veel kleinere centrales in rivieren), en al een spectaculaire 8,8 TWh aan zonnestroom. Dat is ruim 30% van de "hernieuwbare mix", en al ruim 10% van de totale stroom consumptie. Verder waren de aandelen 7,0 TWh stroom uit biomassa bronnen (veelal vergisting), en een nog vrij magere productie van 0,9 TWh voor wind (het allergrootste deel van de enorme, dik 30 GW windturbine capaciteit staat in Noord Duitsland, de grootste PV-capaciteit is te vinden in zuid Duitsland, zie Energymap!). Zie grafiek:

^^^
In de grafiek zijn voor de jaren 2003-2007 alleen voor waterkracht en
- deels - biomassa cijfers gegeven, voor de andere opties ontbraken
die in de VBEW rapportage. 2012 voorlopige cijfers. 2021: prognose.

1 TWh = 1 miljard kWh (jaarverbruik eq. van 286.000 huishoudens
die elk 3.500 kWh/jaar zouden verbruiken).

Duidelijk is dat de toename vooral op het conto van zonnestroom mag worden bijgeschreven (geel in grafiek), wat sinds 2009 met 6,2 TWh is gegroeid (anderhalf maal jaarproductie Borssele) tm. 2012. Een zogenaamde CAGR groei van gemiddeld 50,1% per jaar in die periode van 36 maanden! Voor de andere modaliteiten bedroegen die gemiddelde jaarlijkse "CAGR" groeicijfers slechts 1,4% voor waterkracht, 5,9% voor biomassa, en 14,5% voor windenergie. De "CAGR" voor de fysieke stroomproductie van alle HE bronnen in Beieren was in 2009-2012 gemiddeld 11,4% per jaar.

Mooie prognose
Het aandeel van de "hernieuwbaar geproduceerde" mix in het totale stroom verbruik in Beieren zou volgens VBEW in de jaren 2009, 2011 resp. 2012 al een aanzienlijk oplopende 25, 30 resp. 34% hebben bedragen. Waarbij er voor 2012 dus wordt uitgegaan van een fors stroomverbruik van 86 TWh in Beieren. Ook wordt, zoals de grafiek al laat zien (licht afwijkende kleurstellingen in laatste kolom), een prognose gemaakt voor het jaar 2021 op basis van het zogenaamde "Energiekonzept" van de Beierse landsregering. Daarbij wordt in totaal zo'n 44 TWh productie van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen voorzien, waarvan al een spectaculair aandeel van 14 TWh aan zonnestroom. Dat is 32% van de hernieuwbare mix, die tegen die tijd door een iets groter aandeel aan waterkracht (14,5 TWh) zou moeten worden "gedragen". Genoemde 14 TWh zonnestroom (ruim 3 en een half maal de jaarproductie van Borssele) zou tegen die tijd (over 8 jaar), bij gelijk blijvend "2012 stroomverbruik", al dik 16% van de stroombehoefte kunnen gaan afdekken in de grootste Duitse deelstaat. Als alles zou gaan zoals is "gepland"...

Duidelijk is uit de prognose voor 2021, dat de Beierse landsregering vooral het nog zeer kleine aandeel van windenergie wil opkrikken, dat waterkracht ook wat toe kan nemen (meeste potentie is al lang ingevuld), maar dat zonnestroom nog steeds flink door zal blijven - dan wel kunnen - groeien.

Kanttekeningen - normaal voor een energie branche organisatie
VBEW stelt met deze cijfers terecht dat elke optie haar voor- en nadelen heeft, zoals alles in het leven. Waterkracht en biomassa zijn "relatief stabiele" modaliteiten die goed voorspelbaar zijn qua output. Maar hun uitbouw potentieel is relatief beperkt. Daarnaast zijn wind- en zonnestroom natuurlijk variabele input bronnen, waarbij zonnestroom ook overdag een hoge dynamiek kan vertonen. Echter: het groeipotentieel voor die bronnen is nog groot, zoals de grafiek laat zien.

Het op elkaar afstemmen van de variabele productie van HE elektriciteit, en van de vraag wordt ook door VBEW als een forse klus gezien, de overkoepelende BDEW maakt op dat punt ook van hun hart geen moordkuil. Wind en zonnestroom konden de vraag in de lange winter van 2012/13 niet dekken, en derhalve zouden gasgestookte centrales en kerncentrales (nog) noodzakelijk zijn geweest.

De CEO van VBEW, Detlef Fischer, relativeert dat "probleem" trouwens in het persbericht ook weer, omdat het 310.000 kilometer lange hoogspanningsnet van Beieren (grotendeels in handen van TenneT) ingebed is in de Europese infrastructuur, en het buitenland kan meehelpen om de fluctuaties in aanbod en vraag op te vangen. Wel wordt er geklaagd dat met name in de middaguren er door de hoge penetratiegraad van zonnestroom capaciteit in Beieren, "dure" (met door Duitse ingezetenen EEG omslag betaalde) stroom voor een lage prijs naar de andere deelstaten en deels naar het buitenland zal "vloeien". NB: dat is natuurlijk een mix van alle bronnen, waaronder fossiel en kernenergie, beslist niet alleen "duurzaam opgewekte" stroom.

Selectieve onrust over de pecunia
Wel vergeet Fischer daarbij dat in Duitsland "zijn" Beieren by far de allergrootste ontvanger is van EEG vergoedingen gezien de enorme hoeveelheid PV-capaciteit daar, en de (nu nog) gemiddeld hoogste invoedingstarieven. Daar staat een relatief bescheiden afdracht aan Umlage heffingen van de Beierse ingezetenen tegenover. Waardoor de bonddstaat netto bezien de allergrootste ontvanger is geweest (inkomsten minus uitgaven), in 2011 goed voor 952 miljoen Euro. In 2012 was dat saldo alweer met 29% gestegen naar een mooi overschot"je" van 1.230 miljoen Euro... (zie afbeeldingen 51 en 52 in dit rapport, pagina 74). En dat mooie sommetje geld blijft uiteraard voor het grootste deel in de eigen regio...

Persbericht VBEW (10 april 2013)

---

12 april 2013. Voorlopige cijfers mondiale PV-afzet volgens IEA-PVPS. Het machtige, binnen het OECD verband opererende International Energy Agency hobbelt vaak met energie statistiek data achter de voorop rennende meute aan. Er wordt dan ook nogal diepgravend onderzoek gedaan naar de "harde" cijfers, en dat duurt wel even. Mensen die al een tijdje meelopen in het wereldje, weten dat betrouwbare laat staan "actuele" cijfers verduiveld lastig zijn te verkrijgen. Dat heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat PV zo'n beetje de "decentraalste" optie is van allemaal (natuurlijk vergezeld van thermische zonne-energie middels collectoren op particuliere huizen). Dat, gecombineerd met de absurde dynamiek in de PV-sector, maakt dat jaarcijfers pas vrij laat worden gepubliceerd, tot "extreem laat". Want het is ongelofelijk veel uitzoek werk. Initiatieven kunnen immers overal op de aardkloot worden ontplooid, en in slecht gereguleerde markten is het "zicht" op de actuele ontwikkelingen dan al gauw vertroebeld. Good numbers are hard to come by. Knoop die in uw oren.

In een land als Nederland, wat op het gebied van PV-statistieken tot het niveau "chronisch onbetrouwbaar" en "hopeloos achter de feiten aan hobbelend" moet worden gerekend, werd bijvoorbeeld pas op 20 december 2012 een flink opgewaardeerde capaciteit voor zowel de nieuwbouw als het - veronderstelde - eindejaarsvolume gegeven voor het al lang verstreken jaar 2011, door het CBS. En nog kunnen dat volgens mijn gegevens niet de "ultieme" eindstanden zijn geweest. Omdat er toen veel meer PV-leveranciers actief (kunnen) zijn geweest dan uit mijn destijds laatst ingestuurde (wel alweer fors geactualiseerde) lijst richting het CBS is gebleken.

PV-Snapshot van IEA-PVPS
Het is dan ook niet verbazingwekkend dat in het net gepubliceerde "PV Snapshot" rapport van de fotovoltaïsche onderzoeksafdeling van het IEA, wat een voorlopig inzicht zou moeten geven in de stand van zaken m.b.v. PV-afzet in 2012, de Nederlandse cijfers alweer achterhaald zijn. Want ze geven absoluut niet die "meest actuele" situatie weer. Misschien dat Maria van der Hoeven, sinds 1 september 2011 CEO van IEA nadat ze het typische ramp beleid van Economische Zaken jarenlang onder Balkenende heeft mogen continueren, daar wat aan kan gaan doen.

Afgezien van dat binnen de kaders van het werk voor PVPS volstrekt onbeduidende "micromarktje" genaamd Nederland, is het rapport uiteraard zonder meer hartstikke interessant voor cijferdeskundigen, want het IEA gaat bij haar cijfermateriaal beslist niet over een nacht ijs. Al hebben ze het op andere fronten (bijvoorbeeld prognoses van "winbare" voorraden van oliereserves e.d.) regelmatig fors mis gehad. In het beleid van IEA is echter wel degelijk een verandering gekomen, wat bijvoorbeeld door Wim Sinke bij zijn laudatio's over het Solar Energy Perspectives rapport (pdf) van de organisatie als een "doorbraak" wordt beschouwd in het denken daar.

Het op 8 april 2013 gepubliceerde "snapshot" voor het kalenderjaar 2012 presenteert de nodige interessante feiten en cijfers. Dit is een voorbode op een in het derde kwartaal van 2013 te verschijnen jaarlijks rapport, Trends in Photovoltaic Applications (18e versie). Daarin zouden "definitieve" cijfers moeten worden gepubliceerd (voor zover je ooit van "definitieve" cijfers kunt spreken in deze dynamische markt). Ik licht in onderstaande de nodige feiten en cijfers uit die "snapshot" studie.

---

12 april 2013. Vroege voorlopige cijfers bijbouw maart 2013 Duitsland dankzij ISE. Via een bericht in de persoonlijke Photon Newsletter van vandaag werd ik opnieuw gewezen op een fenomenale rapportage van ISE Fraunhofer in Freiburg. Dat wereldvermaarde instituut op het gebied van zonne-energie houdt al sinds 2 jaar een weergaloze verzameling statistieken bij met capaciteits-cijfers en, uitermate interessant, de fysieke productie data van alle hernieuwbare (en conventionele) stroombronnen in Duitsland. De publicaties zijn een feest voor statistiek fans, zeker degenen die in Nederland een weg moeten zien te vinden in dikke mistbanken waar niets is wat het lijkt, en je ook nog eens struikelt over de rotzooi op de grond.

Ik had genoemd ISE onderzoek al gezien en er zelfs een tweet aan gespendeerd om mensen op die fantastische publicatie(s) te wijzen. Wat ik echter zo snel over het hoofd had gezien was dat er een zeer interessant en recent "accumulatie" getal in een grafiek stond, voor o.a. zonnestroom capaciteit. Die publicatie stelde daar namelijk een accumulatie van 33,409 Gigawatt[piek] op de datum 27 maart 2013 (waarbij in de intro tekst staat vermeld dat de info voor 2013 op 8 april van dit jaar is ververst, en die voor 2012 op 8 februari jl). En, ook dat is interessant, al wisten we dat globaal al wel, 30,285 GW opgesteld nominaal vermogen aan windturbines (die natuurlijk wel veel meer elektriciteit produceren, laten we daar even duidelijk in zijn). Qua opgesteld nominaal vermogen heeft "zon" wind in Duitsland al lang ingehaald.

Uit pdf voor 2013 Fraunhofer-ISE

Hier boven weergegeven een plaatje van pagina 3 van de fantastische multi-graph publicatie van Fraunhofer-ISE over de ontwikkelingen op de Duitse stroom-markt. Met daarin talloze detail gegevens over elektriciteit productie uit hernieuwbare bronnen zoals zon en wind (en nog veel meer). Bij de rode pijl heb ik het hier relevante getal aangegeven: op 27 maart zou volgens Fraunhofer-ISE er al meer dan 33 GW aan PV-capaciteit zijn opgesteld in Duitsland. Meer specifiek: 33,409 GWp. Let op dat het een Engelstalige publicatie betreft, waarbij de "punt" als de in NL en elders in Europa decimale "komma" wordt gebruikt. 33.409 GW in het Engels geschreven staat dus voor "33 komma 409 GW" in ABN. Goed om dat altijd in het oog te houden, want je krijgt er gegarandeerd enorme blunders door bij onzorgvuldig lezen.

Gevolg voor maand capaciteit maart 2013
Die getalsmatige piketpaal is "bijna eind maart" vastgesteld, en moet dus als een "minimale waarde" voor die maand worden beschouwd. Maar: we kunnen wel, zoals Photon ook heeft gedaan, een voorlopige berekening gaan maken met dat minimale getal. Want Bundesnetzagentur had eind februari gemeld dat er die maand een volume van 32.875 MWp (= 32,9 GWp) was geaccumuleerd. Met het door mij al voorspelde doorbreken van de "33 Gieg" grens in maart kunnen we vaststellen dat er in deze maand dus alweer minimaal 534 MWp moet zijn bijgeplaatst. Bijna het (DC) volume wat België er in heel het jaar 2012 bij geplaatst zou hebben (volgens laatste gegevens Apere). En dat onder de knoet van omineuze dreigingen om het complete incentive systeem overhoop te gaan gooien (lees: te laten leegbloeden). En voor invoedings-vergoedingen die wederom een stukje lager zijn komen te liggen. Bijvoorbeeld, voor een installatie van maximaal 10 kWp kreeg je vanaf datum netkoppeling 1 maart nog maar 16,28 Eurocent/kWh voor de netinvoeding. Dat is bijna 7 Eurocent/kWh minder (!) dan er in Nederland dagelijks door tienduizenden burgers, boeren en buitenlui wordt "weg gesaldeerd" met PV-installaties, met de Staat als grootste verliezer (ergo: impliciet "gesubsidieerd")...

Op basis van de voorlopige nieuwe cijfers voor maart 2013 heb ik de volgende grafiek gemaakt, met een vergelijking met dezelfde maand sinds 2009 (alle overige gegevens van Bundesnetzagentur, die ik tot in groot detail uitgewerkt in een grote spreadsheet heb staan):

In groen het bijgeplaatste vermogen, voor maart 2013 (gearceerd) natuurlijk nog "voorlopig" omdat het (a) geen directe gegevens van Bundesnetzagentur betreft (leverancier van alle overige data), en (b) omdat de laatste dagen van maart 2013 hier nog niet bij zitten. Aantallen installaties (blauw) in maart is nog niet bekend, de verwachting is dat Bundesnetzagentur eind deze maand die gegevens zal gaan publiceren.

Duidelijk is dat maart 2013 nu al significant boven het gemiddelde van 2009-2013 ligt wat het bijgeplaatste vermogen betreft. Als we de sterk afwijkende "mega" maand maart 2012 (1,22 GWp in 31 dagen tijd!!) er buiten houden, zou maart 2013 nog steeds ver bovengemiddeld zijn in die reeks. Maart 2012 gaf weer eens een karakteristieke "paniek rush" te zien, omdat sommige hochrangige heren en dames in Berlijn het weer nodig hadden geacht om de netinvoedings-vergoedingen voor zonnestroom per 1 april 2012 "fors naar beneden te willen gaan bijstellen" (wat echter desondanks niet geschiedde wegens een zware strijd met de Bondsraad). Dus dat is geen "goed" vergelijkingscriterium.

Gaan we verder op basis van kwartalen vergelijken komen we op het volgende door mij geconstrueerde plaatje uit. Hierin zitten mede inbegrepen de resultaten voor januari 2013 (274,7 MWp) en februari 2013 (211,2 MWp), alle andere data dan die voor maart 2013 (ISE) van Bundesnetzagentur:

Voor het eerste kwartaal in 2013 ("QI") is het resultaat nog niet zeker, maar moet de gearceerde kolom wederom als minimum waarde worden beschouwd. In totaal alweer ver over 1 Gigawattpiek aan nieuw zonnestroom vermogen. De zonnestroom liefde lijkt in Duitsland maar niet te beteugelen. Duidelijk is ook hier de "bovenmatige" prestatie van het eerste kwartaal in 2012 maar dat lag weer aan het hierboven al geschetste "abnormale" (lees: "kunstmatig door de politiek veroorzaakte") resultaat voor maart dat jaar. In de overige jaren werd er (veel) minder nieuwe capaciteit bijgeplaatst (beter wellicht: "gemeld" bij BNA) dan in het eerste kwartaal voor 2013. Dat liet zelfs alweer bijna het dubbele vermogen zien dan wat er in dezelfde periode in 2011 werd bij gezet...

Dit alles gaat uiteraard weer hevige bloedstromen genereren in Berlijn, want die wilden maximaal voor dit jaar maar een vermogen tussen de 2,5 en 3,5 GWp er bij. Ze zitten nu al, in het "winterse eerste kwartaal" op een derde daarvan, en de normaal gesproken belangrijkste nieuwbouw maanden moeten nog gaan komen...

Kanttekening
Een kanttekening m.b.t. de fraaie ISE publicatie. Er werd gemeld dat er een halve TWh minder zonnestroom werd geproduceerd dan in het eerste kwartaal van 2013. Ook was er minder wind- en waterkracht productie. De productie van stroom uit gasgestookte (in de merit-order te duur geworden!) centrales was zelfs 2,6 TWh minder in dat eerste kwartaal. Helaas werden de bruinkolen centrales, en vooral de poederkolen centrales maximaal gestookt vanwege het feitelijk geflopte "emissiehandels-systeem" van CO2 certificaten, wat ik altijd al als windhandel in gebakken lucht heb beschouwd. Overigens was, natuurlijk veroorzaakt door de stapsgewijze sluiting van het kernenergie arsenaal in Duitsland, ook de productie van nucleair opgewekte elektriciteit in het eerste kwartaal van 2013 met 0,9 TWh afgenomen t.o.v. QI in 2012. Bijna het dubbele volume van de "minder"productie van zonnestroom. Zie plaatje:

Uit pdf voor 2013 Fraunhofer-ISE. 2e van rechts (geel) is zonnestroom productie eerste kwartaal 2013 t.o.v. het eerste kwartaal in 2012.

Het tegenvallende resultaat voor zonnestroom zal vooral te maken hebben gehad met de langdurige sneeuwbedekking en het sombere weer (met name in maart). De echte productiemaanden moeten nog gaan komen (zie karakteristieke jaarproductie verdeling over de maanden bij Polder PV). En Duitsland heeft er weer ruim 7,5 GWp aan zonnestroom vermogen bij sinds begin vorig jaar...

De gevolgen van de natuurlijk veel te hoge kolenstroom productie zijn er naar: het grootste deel van die vuile stroom werd door Duitsland geëxporteerd. U mag zelf bedenken wie de grootste afnemer daarvan is geweest (tip). De duurzame opwek werd zoveel mogelijk in eigen land geconsumeerd, want decentraal geproduceerd, en meestal in de buurt "weg geconsumeerd". Zoals dat natuurlijk ook hoort: want het zijn vrijwel allemaal decentrale eenheden die in handen zijn van de bevolking en van het nationale bedrijfsleven...

http://www.ise.fraunhofer.de/en/renewable-energy-data (verpletterende statistiek rapporten over de #Energiewende cq. de capaciteits-uitbouw en stroom productie van installaties voor de opwekking van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen)

Photon Newsletter 12 april 2013

Nagekomen
Een bericht op PV-Magazine.com van 15 april 2013 komt met een veel lager cijfer, zo'n 775 MWp in QI (290 MWp nieuw in maart 2013), op basis van uitlatingen van Altmaier van het BMU ministerie. Eind april moet Bundesnetzagentur met "echte" (doch ook: "voorlopige") detail cijfers komen.

---

11 april 2013. "Matige" reactie markt op mogelijke anti-dump heffingen. In mijn recente interview met New-Energy.tv (later ook deels in het eerste item van het nieuwe Journaal van dezelfde web-tv zender opgenomen, 4 april 2013) gaf ik aan dat de module prijzen van Chinese zonnepanelen voor het eerst in lange tijd (in termen van zonnestroom ontwikkelingen) was gestegen. Dit als gevolg van de dreigende "importheffingen met terugwerkende kracht" die de EU zou kunnen gaan invoeren. Ik gaf ook aan dat de gesignaleerde stijging nog niet veel was, een paar cent per Wp. Die relatief "moderate" stijging wordt nu ook bevestigd in een opinie artikel van Martin Schachinger van pvXchange GmbH, op de site van het uitstekende PV-magazine.de, een elektronisch tijdschrift wat goed op de hoogte is van de marktontwikkelingen.

Volgens het bericht, wat van PVxchange.com de "prijsbarometer" voor maart 2013 laat zien (momenteel tm. februari 2013 getoond op die site), zouden sinds februari de spot-prijzen voor amorf en amorf Si/micro Si tandem dunnelaag modules stabiel zijn gebleven, terwijl die voor de CdTe dunnelaag panelen (je mag wel zeggen, "bijna monopolist" First Solar, USA) met 1,9 procent zijn gestegen. Voor de zonder meer grootste deelmarkt, kristallijne silicium modules, is de trend verschillend. Terwijl de spotprijs voor Japanse kristallijne modules zelfs 1,2% is gedaald, zijn die voor Duitse producten moderaat gestegen, met 1,3%. Het opvallendst was de stijging voor Chinese modules, voor het eerst in lange tijd dat de richting "omhoog" was i.p.v. "omlaag". Die gingen gemiddeld met 3,8% omhoog t.o.v. de prijs in februari, naar een niveau van nog steeds een zeer acceptabele 55 Eurocent/Wp. Dat is heel wat minder dan velen dachten dat er zou geschieden. Genoemde spotprijs ligt nog steeds fors, ruim 30%, onder Duitse (79) resp. Japanse fabrikaten (81 €ct/Wp). Dus de Chinese modules zijn nog steeds "gewild" ondanks de dreiging van eventueel met terugwerkende kracht in te voeren heffingen (die sowieso verschillend zullen uitpakken voor de diverse Chinese aanbieders, als ze er komen). Noot: genoemde bedragen zijn uiteraard geen eindverbruikersprijzen.

Niet zo sterke stijging als gedacht
De stijging is minder heftig dan werd verwacht door de aangekondigde registratieverplichting van Chinese modules aan de EU grenzen (per 6 maart). Er is uiteraard wel degelijk aanzienlijke "onrust" in de markt ontstaan (ook in Nederland al veelvuldig gesignaleerd). Echter, Schachinger moest constateren dat het "schrikeffect" vooral in de eerste dagen optrad, toen er een "run" plaatsvond op reeds ingeklaarde Chinese (maar ook op "niet met heffingen bedreigde" Europese) PV-modules. Al vrij snel leek de branche zich van de "schok" van de in werking gestelde registratie datum te herstellen. Nadat rap de voorraden geclaimd of verkocht waren, werden al snel weer Chinese modules geïmporteerd, aldus de pvXchange medewerker. Ook Polder PV kreeg alweer de nodige e-mails met aanbiedingen voor "reeds ingeklaarde" Chinese zonnepanelen in Europese havens.

En als u Twitter volgt, weet u dat er nog steeds ook in Nederland flink wordt doorgeplaatst door talloze leveranciers en installatiebedrijven. Kennelijk valt de "prijsschok" wel mee, en blijven particulieren en bedrijven gewoon zonnestroom systemen kopen.

NL belangrijke rol bij import Chinese modules
Bij het genoemde "nieuwe aanbod" zou het "inkoop risico" niet op de producenten of de handelaren of installateurs worden afgewenteld. De Chinese aanbieders zouden handelen onder de zogenaamde "Incoterms" CIF, FOB of EXW*, waarbij nog geen invoerrechten zijn betaald in het land (of: in de economische ruimte - EU) van bestemming.

Opvallend is dat Schachinger claimt dat het vooral importfirma's met hoofdkantoor in Nederland zouden zijn die tegen een vergoeding onder CIF condities (haven van bestemming) zouden blijven importeren, de inklaringsformaliteiten verzorgen (en dus evt. heffingsrisico's zullen "overnemen"), en vervolgens de Chinese hardware aan de Europese klanten doorverkopen. Kennelijk voor prijzen (inclusief "heffing afkoop risico"?) waar nog interesse voor is. Naar wens desnoods geleverd tot op de lokatie van projectbouw (denk aan grote PV-parken of -daken), of direct in de magazijnen van de groothandels. Voor de leveranciers van zonnestroom systemen in Europa worden daarmee alle risico afgekocht, zodat die zich niet meer met de import zelf hoeven te bemoeien. Ze hoeven alleen hun prijzen licht te verhogen. Dat is helemaal niet erg. Want die waren zeker in Nederland sowieso absurd laag het afgelopen jaar.

* Incoterms gebruikt, volgens Wikipedia

CIF - Cost, Insurance and Freight (named port of destination). De verkoper van de zonnepanelen betaalt het zeevervoer naar de aangegeven haven van bestemming. De koper neemt echter al het risico over zodra de containers op de boot worden geplaatst (start vervoer) en moet ook de verzekering voor de lading betalen.

FOB - Free on Board (named port of shipment). Verkoper laadt de waren op het schip uitgekozen door de koper. Kosten en risico's worden evenredig over beide partijen verdeeld zodra de waren op het schip zijn afgeleverd. Verkoper is verantwoordelijk voor uitklaring. Deze optie betreft echter géén containervervoer, wel vervoer over water. Koper betaalt zeetransport, verzekering, en verdere kosten in aankomsthaven en transport naar bestemming.

EXW - Ex Works (named place of delivery). Koper haalt goederen af van productie- of afhaal lokatie van producent en is voor het gehele traject daar vandaan (transport, uitklaring, zeetransport, etc.) verantwoordelijk. Minimale bemoeienis van de aanbieder van de modules, alle risico voor transport bij koper.

Artikel in PV-magazine.de (10 april 2013)

---

9 april 2013 + update* 11 april 2013. Drechtsteden i-Choosr inkoopactie heeft een winnaar. Geen onbekende... Wederom gaat binnenkort een grote inkoopactie voor zonnepanelen "echt van start". Hij stond al in de steigers, en was het vervolg op de geslaagde inkoopactie die hetzelfde professionele "veilinghuis" i-Choosr voor 19 gemeentes in Noord-Holland had georganiseerd. Beide acties vallen onder het label "Samenzonneenergie.nl".

Ik had al uit "de markt" vernomen dat de selectieprocedure voor de leverancier voor de tweede i-Choosr actie, in het Zuid-Hollandse Drechtsteden gebied, zeg maar de "echte veiling", ongemeen spannend is geweest. En dat de organisatie die veiling zelfs even heeft moeten laten afkoelen omdat er naar hun idee "onwaarschijnlijk laag" zou zijn geboden qua prijs.

Kennelijk zijn ze toch tevreden met het eindresultaat en "geloven ze er in", want inmiddels is de winnende leverancier bekend gemaakt. En dat is precies dezelfde partij die de eerste actie in Noord-Holland had gewonnen, MetDeZon B.V., dus. Jawel, hetzelfde bedrijf wat zojuist de belangrijkste eis in een rechtszaak tegen Kiwa en "Mr. Sunshine" verzilverd zag in een 30 dagen durende verplichte rectificatie op de homepage van eerstgenoemde (vermaarde) partij (bericht 8 april 2013). Ik kan me de rondvliegende champagne kurken voorstellen in de bedrijfsruimte in De Rijp (Noord-Holland) n.a.v. deze "double-whammy" in enkele dagen tijd, op zonnestroom gebied.

Het bedrijf is een van de grotere spelers geworden in het Nederlandse zonnestroom gebeuren, met 25 medewerkers, en zou al zo'n 11.000 PV-installaties hebben verkocht vanaf de start van de exploitatie op 2 juni 2009 (datum volgens uitspraak documentatie rechtszaak tegen Kiwa).

Volgens een interessant bericht in Klaroen.nl (u kunt het trompetter geschal er zelf bij denken) zou de veiling voor de "Drechtsteden Deal" maar liefst 18 rondes (!!) hebben geduurd. Dat zou uiteindelijk volgens de berichtgeving een aanbod hebben opgeleverd wat ruim 22% lag onder de gemiddelde geboden prijs in de eerste ronde van deze veiling. Een aanzienlijk "scherpere" prijs, dus, die vast wel tot wat wenkbrauw gefrons in de sector zou kunnen leiden. Want het op extreme wijze "drukken" van de prijzen voor PV-systemen wordt door sommigen niet als een "duurzaam" business-model gezien...

Vanaf 15 april a.s. zouden de persoonlijke offertes worden verstuurd naar diegenen die zich hebben ingeschreven. En dat zouden er alweer 3.279 zijn (check actie site 14h55, 9 april 2013). Als daarvan 30% daadwerkelijk een offerte zou gaan ondertekenen, zou het zo'n 10.000 verkochte zonnepanelen kunnen gaan opleveren in het zuiden van Zuid-Holland. Er kunnen bij dit soort acties nogal wat mensen kunnen afvallen, gezien de ervaringen bij de eerste i-Choosr veiling (en bij andere grote inkoop acties). Bij de eerste actie bleven er uiteindelijk maar 17,5% van de inschrijvers over die daadwerkelijk een zonnepanelen pakket hebben besteld. Maar een majeure opdracht blijft het natuurlijk. Geïnteresseerden hebben tot 19 mei om te reageren op het persoonlijke aanbod. De installaties zouden voor 27 september 2013 moeten zijn opgeleverd door MetDeZon, mits het aantal acceptanten de 1.000 niet te boven gaat (dan verschuiving mogelijk).

Kwaliteit (zie ook update onder deze alinea)
Kwaliteit is een belangrijk punt binnen de i-Choosr acties. Deze zou, volgens de oorspronkelijke tekst, worden gecontroleerd door het bekende ECN in Petten, volgens de actie site. Aspecten waarop gecontroleerd zou worden zijn "hoge technische kwaliteit" bij de hardware producenten, "financiële stabiliteit" van de producenten (lastig punt, in een tijd waarin zelfs wereldkampioenen als het Chinese Suntech - en haar wereldvermaarde CEO Shi - op het punt staan van instorten...). En een volwaardig MVO beleid bij de producenten.

Updates 11 & 15 april 2013*
De mate van de betrokkenheid van ECN bij de "kwaliteitscontrole" bij de SamenZonneEnergie Drechtsteden actie is al snel in veel minder "krachtige" bewoordingen neergezet op de betreffende i-Choosr webpagina. Op 11 april 2013 staat er namelijk een behoorlijk afgezwakte versie geformuleerd:

"Het uitvoeren van deze beoordeling wordt ondersteund door ECN. ECN heeft veel kennis en kunde in huis over zonnepanelen en is een gerenommeerd Nederlands onderzoeksinstituut met een sterke wetenschappelijke basis. Naast de beoordeling van ECN wegen ook andere factoren mee zoals prijs- en leverzekerheid." ichoosr pagina "Hoe werkt het?" van SamenZonneEnergie actie Zuid-Holland ("Drechtsteden"), 11 april 2013.

Naar verluidt, zo kwam Polder PV te weten, lijkt de organisator zich veel te optimistisch te hebben opgesteld met de oorspronkelijke stellingname over de betrokkenheid van ECN, en is de formulering herzien. Het is nu nog slechts een "ondersteunende" rol. Waar die "ondersteuning", dan wel het "oordeel" van ECN precies uit bestaat wordt echter niet vermeld.

Later reageerde ECN nog in een tweet, op 15 april 2013.

Mooie spin-off
Een interessant detail is dat bij deze actie door acceptanten een zinvol project in Malawi wordt gesteund. Voor elk gelukt contract draagt de organisatie van veilinghuis i-Choosr 5 Euro af. De totale opbrengst wordt ingezet voor de training van elektriciëns in het extreem arme zuid-oost Afrikaanse land Malawi. Dit binnen een project van de bekende ontwikkelings-organisatie Humana. Een mooie spin-off van dit project.

Voor andere details verwijs ik naar het al langere tijd op mijn inkoopacties pagina staande stukje over deze actie, waar ik eventuele nieuwe project gegevens verder zal vermelden.

Klaroen.nl artikel op site Kontakt Edities van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. (9 april 2013)
Deel-actie site voor Drechtsteden project

---