19 juli 2013: "Nieuwe" vrije-veld PV-installatie Waternet Heemstede al in winter gespot. Twee recente nieuws items van begin juli berichtten over een nieuwe "vrije-veld" zonnestroom installatie. Gesitueerd op het uitgestrekte terrein van Waternet op de grens van Heemskerk, Vogelenzang en Aerdenhout. Waternet is het uitvoerende orgaan van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en gemeente Amsterdam bij het op peil - en schoon - houden van het oppervlakte water, de productie van drinkwater, en het zuiveren van afvalwater.

Bij de artikelen, gepubliceerd op de website van gemeente Amsterdam (8 juli 2013) en in het niet publieke domein van Energeia (9 juli), stond een foto van die installatie. Ik herkende het direct: ik had er al in de sneeuwrijke januari maand met veel moeite, en van forse afstand, zelf een plaatje van kunnen maken. We hebben toen, op 20 januari, een winterse wandeling in de duinrand bossen gemaakt. En we zagen vanaf de Leidsevaartweg vlak langs het spoor Leiden-Haarlem over een besneeuwde akker dit "tafereeltje" waar de polderknaap uit het Leidse natuurlijk verrukt van was:

KLIK op foto voor uitvergroting

Foto gemaakt door © Polder PV, vanaf Leidsevaartweg Heemstede, 20 januari 2013.

Het "witte spul" is inderdaad sneeuw... Voor oriëntatie van deze foto, zie de standplaats van de fotograaf (cirkel), richting waarin de foto is genomen (gele pijl, afstand dik 300 meter vanaf standplaats), en de PV-installatie zelf (gele ster) op de volgende Google Maps view. De donkerbruine streep, schuin door het beeld lopend rechts onderaan, is de spoorverbinding Leiden-Haarlem. De installatie staat binnen het aan Heemstede toehorende stuk van het uitgestrekte terrein:

Het betreft een op hoge frames geplaatste, op 14 juni 2013 officieel door sectordirecteur Peter Weesendorp geopende "vrije-veld" installatie (ook wel "zonneweide", "solar farm", etc. genoemd), met drie lange rijen frames en met een nominaal vermogen van 135 kWp. Waarbij de 532 stuks zonnepanelen in landscape oriëntatie in vier rijen boven elkaar zijn geplaatst, op een vrij liggend veldje tussen de soms enorme gebouwen van de water producent in. Verder is er niets bekend over het type (vermoedelijk multikristallijn) paneel, omvormer configuratie, leverancier e.d. Gaan we "terug rekenen", zou er een module toegepast kunnen zijn van zo'n 250-255 Wp per stuk (zeg maar "standaard anno 2013"). Ook wordt gemeld dat het systeem "geaard" is, van bliksembeveiliging voorzien, en dat het wordt gemonitord. Dat zou bij dit soort installaties "staande dan wel gangbare praktijk" moeten zijn, dus feitelijk een standaard onderdeel van de "package deal" door de aanbieder. Anders hoef je zo'n partij niet serieus te nemen.

SDE "+"
Omdat het "eigen grond" betreft, kon Waternet zo'n voor Nederlandse begrippen "normaal gesproken lastig toe te passen PV-systeem" realiseren. Maar beslist niet zonder "financiële hulp". Want deze specifieke installatie heeft een SDE "+" beschikking voor 100 kWp uit 2011. Dus niet voor het complete vermogen, wat mogelijk betekent dat een deel van de installatie buiten de bruto productie meter om is aangesloten - vermoedelijk voor directe ondersteuning van de ongetwijfeld heftige stroomvoorziening van het complex. Er is oorspronkelijk maar voor ruim 50 MWp voor (678) zonnestroom projecten beschikt voor die oude regeling, waarbij er waarschijnlijk slechts in de eerste 2 fases ingeschreven kon zijn, met basisbedragen van slechts 9-11 Eurocent/kWh. Daar moeten de correctiebedragen nog van af, en dan houd je als werkelijk subsidiebedrag nog maar zo'n 3,5 tot 5,5 Eurocent/kWh over. 15 jaar lang, en dan is het afgelopen met die extreem magere "Staatssteun". Daar word je als bedrijf niet rijk van. Daarnaast moeten we bovendien voor de voor zo'n bedrijf geldende zeer lage stroomprijs rekenen als "niet uitgegeven kosten vanwege zelf opgewekte stroom". Je moet dus goede rekenaars hebben om de investering te kunnen verantwoorden richting het management. Er wordt ook gesproken van een "gunstige aanbesteding", maar dat heb je al snel bij een project van dergelijke grootte.

Maar dat was, mede door de toch al duurzame weg die Waternet is ingeslagen, kennelijk geen groot probleem. Het bedrijf hoopt met de investering met meer projecten van dergelijke aard zo'n 3 tot 7% op "energiekosten" (lees: inperking van de uitgaven voor de variabele kosten van ingekochte elektriciteit) te kunnen besparen. Dit zou bij een grootschaliger toepassing in de toekomst zelfs tot een besparing van 10% op de energiekosten moeten kunnen leiden. Niet bekend is waar en hoe ze die "grote schaal" zouden gaan realiseren.

Wel bekend is dat voor het personeel van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (een van de eigenaren van Waternet) inmiddels bij de actieve organisatie Zon Op Nederland een traject is gestart, waarbij de bedoeling is dat het dak van de rioolwater zuiveringsinstallatie De Ronde Venen in Mijdrecht ook van zonnepanelen "van personeelsleden" wordt voorzien. De eerste PV-modules voor dat deelproject zouden medio september "in de verkoop" moeten gaan voor het personeel (subsite van zonopnederland.nl).

Opbrengst cf. bierviltje
Grofweg rekenend, met een ZZW oriëntatie en het opgegeven vermogen moet op deze lokatie in een van de zonrijkste provincies van Nederland zonder meer zo'n 115.000 kWh/jaar gehaald kunnen worden. Als ik mij niet vergis, en het bloopertje (zie hier onder) wordt ook daadwerkelijk "afgevangen", zou het best wel fors meer kunnen gaan worden.

Bloopertje?
Om het energetische rendement van de installatie optimaal te krijgen zou ik wel adviseren om de twee forse bomen voor de meest zuidwestelijke hoek van de eerste rij van de installatie weg te halen, als dat inmiddels al niet is geschied. Want die twee mooie bomen staan op de foto op de site van Amsterdam.nl nog trots te pronken met hun vele meters hoog boven de installatie uitreikende kronen en stammen, vlak langs de zuidwest rand. Dat lijkt me niet bevorderlijk voor het rendement... Uiteraard, als die bomen worden of reeds zijn gerooid, enkele jonge boompjes ervoor elders, op een onschuldiger lokatie, in de plaats planten om de korte CO2 cyclus weer te herstellen en uw geweten te sussen...

Niet universeel toepasbaar - in NL
Uiteraard betreft dit project een vrij unieke propositie, omdat het eigen grond betreft en er geen bijkomende kosten voor pacht, beveiliging, specifieke verzekeringen, etc. bij komen. Knoop dat in uw oren als u denkt "dat gaan we ook effe regelen op een stukje gemeentegrond aan de rand van ons dorp". Zelfs als u met veel moeite het voor elkaar zou krijgen een (nieuwe) SDE beschikking te "verwerven" bij Agentschap NL. Vergeet niet een reken-wizzard in te huren (die ook "zijn/haar kilowatturen" moet gaan opbrengen) om alle financiële aspecten voor zo'n installatie tot op het bot door te rekenen. En spaar uzelf daarbij niet, om teleurstellingen te voorkomen...

Eerste zonneweide Waternet geopend (nieuwsbericht 8 juli 2013 op website Amsterdam.nl)

---

17 juli 2013: Investeringen Triodos TREF fonds in Belgische PV-projecten SolarAccess. Een tijd geleden (begin 2008) heb ik u al eens bericht van het Renewables Europe Fund van Triodos ("Triodos REF"), wat specifiek is bedoeld om de productie van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen te bevorderen. Het valt onder Triodos SICAV II, wat haar hoofdzetel in Luxemburg heeft. En wat wordt beheerd door volle Triodos dochter, Triodos Investment Management B.V. (gevestigd aan de Utrechtseweg te Zeist).

De focus van het fonds is al van meet af aan op Europa gericht. Niet alleen omdat tijdens de oprichting (2006) Nederland een desolate Brinkhorst woestenij was op het gebied van duurzame energie opwekking. Maar ook, zoals bij alles wat Triodos doet, met het oog op integrale duurzame ontwikkeling, gepaard gaand met risico spreiding en het neerleggen van een degelijke basis waarop aandeelhouders kunnen bouwen.

Dat bleek uit de nasleep van de ingrepen in de Spaanse zonnestroom markt, waarin het door Triodos in het leven geroepen Renewables Europe Fund belang had door participatie in enkele PV-projecten in het zonnige mediterrane land. Het rendement van het fonds werd in negatieve zin beïnvloed vanwege met terugwerkende kracht opgelegde inperkingen van de hoeveelheid productie die onder de (lucratieve) Spaanse FIT vergoedingen zou vallen. Recent is daaroverheen nog eens, vanwege de diepe crisis in Spanje, een plan voor belastingheffingen bij duurzame energie projecten gekomen (voor overzicht: RW.com 19 april 2013). Waarbij de regering een "rendement maximering" van 7,5% heeft opgelegd voor zowel conventionele als duurzame energie investeringen... Omdat Triodos terecht vreest dat het resulterende rendement van het fonds in negatieve zin zal worden beïnvloed door de nieuwe ingrepen, is daarvoor recent een "voorziening" getroffen om de nieuwste politieke ingrepen op tijd af te vangen voor de aandeelhouders van het fonds.

Maar overige projecten in andere Europese landen zijn vooralsnog niet door dat soort dramatische overheidsingrepen getroffen, al weet je dat tegenwoordig maar nooit ("resultaten uit het verleden...."). Derhalve investeert het fonds voor nieuwe participaties met name in landen als Nederland (reeds belegd vermogen 35%), België (20%), en Duitsland (13%). Daarnaast heeft het fonds projecten in het Verenigd Koninkrijk (9%), en Frankrijk (5%). Spanje (nog wel "goed" voor 18%, "relict uit het glorierijke verleden") lijkt voorlopig afgeschreven voor nieuwe investeringen gezien de crisis en de hoogst onzekere politieke omstandigheden daar. Een van de regio met hoogst interessante vergoedingen voor lopende, hernieuwbare stroom genererende "oudere" PV-projecten (45 Eurocent/kWh voor groencertificaten voor alle projecten gerealiseerd tm. eind 2009, overzicht) is Vlaanderen.

Triodos Renewables Europe Fund heeft in het verleden o.a. geïnvesteerd in het 2,7 MWp zonnestroom park in Veurne in West Vlaanderen*. En ook het uit 10.164 modules bestaande 2,34 MWp project in Puurs - gebouwd door Orka (het oude Invictus) - is gerealiseerd met hulp van dit fonds.

Nieuwe investeringen - bij de zuiderburen
Inmiddels heeft Triodos bekend gemaakt dat het fonds een - niet gespecificeerde - financiële participatie heeft genomen in een bestaand project portfolio van de beroemde, van origine Nederlandse projectontwikkelaar SolarAccess Holding (hoofdkantoor te Deventer). U weet wel, de bouwer van de recent gerealiseerde grote, ongesubsidieerde 908 kWp installatie ten bate van de energie voorziening van Wieckse Witte van het beursgenoteerde Heineken in Den Bosch. En, volgens eigen zeggen, de trotse ontwikkelaar van (deels nog niet gerealiseerde) PV projecten met een totaal vermogen van 150 MWp** in West Europa.

Het gaat daarbij om Belgische projecten op 20 industriële en agrarische daken met een gezamenlijk vermogen van 20,4 MWp die door de SolarAccess dochter Silvius Sun worden beheerd (gevestigd te Tielen, bezuiden Turnhout, prov. Antwerpen). De gemiddelde grootte van die projecten is dus dik 1 MWp, en de stroom productie ervan zou grotendeels in de gebouwen zelf worden verbruikt (extra interessant voor de toch al lucratieve business-case van de project bouwer). De productie zou neerkomen op 17,1 GWh/jaar, wat zou betekenen dat die 20 zonnestroom projecten bij elkaar gemiddeld genomen een specifieke opbrengst van 838 kWh/kWp.jaar zouden "draaien". Dat is bepaald niet "optimaal" voor België, wellicht zitten er enkele projecten tussen waarbij de module oriëntatie niet pal zuid kon worden gerealiseerd. De duurzame energie belangen organisatie Apere heeft in 2012 de "optimale referentie opbrengst" voor zonnestroom installaties in België immers fors opgekrikt van 850 naar 950 kWh/kWp.jaar n.a.v. harde meetresultaten in het land (bericht 18 april 2012).

Gezien de 20-jarige uitbetaling van de groencertificaten voor dergelijke projecten in België, en de zekerheden van het rendement van deze investeringen, is het niet verbazingwekkend dat Triodos REF deze stap heeft genomen. Waarbij genoemd moet worden dat SolarAccess aandeelhouder van Silvius Sun blijft en ook het management en onderhoud van genoemde projecten zal blijven uitvoeren. Triodos REF diversificeert verder, en spreidt met de huidige investering dan ook haar risico's voor de aandeelhouders van het fonds. Volgens de laatste stand van zaken zou het fonds reeds voor 57% in windprojecten hebben belegd, en de rest in kleine tot middelgrote PV-installaties (status 31 maart 2013).

Uiteraard maakt deze stap voor SolarAccess de weg vrij om nieuwe PV-projecten te gaan realiseren doordat kapitaal is vrijgekomen door participatie van Triodos. Het bedrijf maakt daarbij steeds meer gebruik van nieuwe financierings-constructies waarbij de verkoop van zonnestroom en de daarbij behorende groencertificaten een belangrijk onderdeel zijn. We zullen ongetwijfeld nog van toekomstige PV-projecten gaan horen, zowel buiten, als in Nederland, als alle financiële condities rond dit soort projecten gestroomlijnd kunnen worden en garanties in orde zijn.

Disclaimer
De webmaster van Polder PV participeert al sinds juli 2006 in het Triodos Renewables Europe Fund met een bescheiden belegging van zijn spaargeld. Bovendien hebben hij en zijn partner al sinds 1998 aandelen in diverse andere duurzame Triodos fondsen (Biogrond beleggingsfonds, Windfonds, later opgegaan in Groenfonds), en hebben ze al jaren rekeningen bij deze (en een andere duurzame) bank lopen. Derhalve kan een bericht als bovenstaande niet als de facto "objectieve verslaggeving" worden beschouwd, vanwege al dan niet gepercipieerde "belangenverstrengeling" van de berichtgever.

Overigens is het gerealiseerde rendement van het Renewables Europe Fund vooralsnog bescheiden gebleven. Dat was 2,8% gemiddeld in de laatste 5 jaar. En het was in kalenderjaar 2012 zelfs 3% negatief vanwege bijstelling van de intrinsieke waarde (aankondiging verdergaande verslechtering financiële situatie Spanje). Dat was de status van 30 juni 2013. De verwachting van het fonds blijft echter gehandhaafd op een "netto streefrendement" van 5-7% "op de middellange en lange termijn". Of dat ook gehaald gaat worden blijft melkwitte-glazen-bollen-werk, wat tegenwoordig zo'n beetje alle beleggingen betreft. Niets is meer zeker, ook de pensioenen niet. Dus plukken we de dag...

* NB: "Zonnepark Veurne" is ook met Scheuten Solar modules uitgerust, maar misschien niet getroffen door de junction-box malheur omdat voor dat soort "industriële installaties" er mogelijk andere junction-boxen kunnen zijn gebruikt dan de getroffen Solexus exemplaren.

** 150 MWp portfolio West Europa is weliswaar voor 1 projectontwikkelaar een forse hoeveelheid, maar dat moet wel afgezet worden tegen de totale gerealiseerde volumes. Alleen al in Vlaanderen zou volgens de laatste cijfers van VREG van begin juni 2013 er in die regio alleen al in de grootste installatie categorie (845 projecten elk groter dan 250 kWac) een geaccumuleerde capaciteit van 546 MWac staan. Dat is geschat plm. 575 MWp opgesteld nominaal PV-generator vermogen. Het totale vermogen in Vlaanderen zou volgens de laatste VREG update zijn gegroeid naar 2.068 MWac (geschat ruim 2.170 MWp).

Actuele berichten TREF (website Triodos, actualisatie 17 juli 2013)
Bericht op site SolarAccess (15 juli 2013)

---

10 juli 2013: Hopelijk oplossing voor getroffen Scheuten Solar modules? De Scheuten Solar affaire heeft voor veel mensen een groot probleem gecreëerd: ze hebben zonnepanelen op het dak liggen die, vanwege brandgevaar van de gewraakte Solexus junction-box van Alrack (zie foto), op dringend advies van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA), afgeschakeld moesten worden. Volgens NVWA zouden er in Nederland zo'n 15.000 stuks van met name genoemde series modules met de "gewraakte" Solexus junction-boxen zijn afgezet (zie ook reactie van Alrack). Sindsdien zitten die mensen met de handen in de haren: geen productie en een investering op het dak die niet rendeert zoals de verwachting was. Sterker nog: een niets opleverend zorgenkind, behalve wellicht een wat koelere zolder op hete zomerse dagen, vanwege de "extra [prijzige] dakbedekking".

Er werd al lang aan het junction-box probleem gewerkt, en wel, zoals in mijn originele stuk van eind februari 2013 geschetst, al in opdracht van de oorspronkelijke module leverancier, het Nederlandse Scheuten Solar Systems, door het Duitse Suncycle GmbH, waar ook Alrack naar door verwees. Suncycle heeft nog steeds op hun site een aanmeld mogelijkheid voor hun oplossing. In het januari nummer van Photon van 2013 werd uitvoerig op dit reparatie traject ingegaan, wat al begin november 2012 zou zijn begonnen in Zuid Tirol (Italië). Het eerst bij de meest risicovolle installaties, bijvoorbeeld BIPV systemen waarbij de modules in het dakvlak zijn ingebouwd, en die bij eventueel ontstaan van lichtbogen in de gewraakte junction-boxen een verhoogd risico op brandschade zouden lopen.

Deze oorspronkelijke technische oplossing zou inhouden dat onder gecontroleerde omstandigheden (d.w.z.: niet op het dak, maar op de begane grond, kennelijk onder kritische werk condities, het mag bijvoorbeeld niet te koud zijn), en met een speciaal soort soldeer een "goede" verbinding tussen de plug en de print zou worden gerealiseerd. Op het Duitse Photovoltaikforum werd er druk over gesproken, en werden vervangings / soldeer kosten van zo'n 50 Euro per module genoemd.

Echter, er kwam een kink in de kabel omdat de Nederlandse NVWA geen toestemming gaf voor deze reparatie. En dus stonden zowel de leveranciers van de getroffen Scheuten Solar module series, als de vele klanten (volgens Photon zouden er in totaal zelfs 644.575 getroffen modules zijn uitgeleverd, grotendeels in Europa) met lege handen - en met stilgelegde installaties. Uit Duitsland kwamen trouwens berichten dat mensen door sommige gecertificeerde solarteurs hun junction-boxen hadden laten "solderen". Maar of die oplossing afdoende zou zijn, veilig, en niet later alsnog tot problemen zou gaan leiden, meldden die berichten niet.

^^^ Uitgebrande (linkerhelft van een) print in de oorspronkelijke Solexus junction box van Alrack die op specificatie van - destijds - Scheuten Solar Systems gemaakt zou zijn. De verbinding tussen de in de "inham" te steken plug en de geelmetalen strip (rechts nog intact) blijkt van een "slecht ontwerp" te zijn, waardoor lichtbogen kunnen ontstaan en - in het ergste geval - brand. Het is de bedoeling van NES om een geheel nieuwe, aangepaste print met een degelijke verbinding te gaan leveren die ter plekke, zonder onder beperkte condities uit te voeren soldeer toestanden, in de bestaande junction-boxen geplaatst zou moeten gaan worden bij de eindklant (hetzij op het dak, of op de grond, als de daksituatie on-site vervanging onmogelijk zou maken). Foto afkomstig van © Antoine Farcot van Autan Solaire, gepubliceerd op het Franse forum Groupement des Particuliers Producteurs d'Électricité Photovoltaïque, 30 juni 2012 (link).

De problemen werden natuurlijk nog veel erger omdat de "doorstart" van het op 2 april 2013 gefailleerde Scheuten Solar Systems (de leverancier van de getroffen probleem series modules), het onder Aiko Solar (China) vallende Scheuten Solar Solutions, die al direct claimde niets van doen te hebben met de problemen van het eerstgenoemde bedrijf (en naar de curator doorverwees voor vragen*), op 4 juni 2013 ook al failliet werd verklaard. Na een kort op de websites van die doorstart verschenen mededeling, zijn alle (overgebleven) Scheuten Solar websites (.com, .de, .it, .nl) al snel letterlijk "op zwart" gezet.

Nederlandse partij met eigen oplossing
Ondertussen zat met name één partij niet stil. New Energy Systems (NES) uit Schimmert (L.), die o.a. ook de tweede grote LTO inkoopactie heeft uitgevoerd (goed voor 6 MWp aan realisatie, bovenop de 1,2 MWp uit tender 1), en een bekende partij in Nederland, heeft in het verleden veel Scheuten Solar modules geleverd. En ze hebben een reputatie hoog te houden wat kwaliteit en klanten service betreft, ze hebben immers als 2e solarteur in Nederland het recent door de branche in het leven geroepen Zonnekeur keurmerk gekregen (voor zowel PV als voor thermische zonne-energie, bericht).

In een telefoongesprek met Peter Debeije, CEO bij NES bleek dat ze al snel na het bekend worden van de problemen met de junction boxen op de genoemde Scheuten Solar module lijnen, en met de - ogenschijnlijke - oplossing daarvoor, contact hadden opgenomen met Suncycle GmbH. Ze hadden al snel in de gaten dat met het arbeidsintensieve "reparatie traject" Nederland sowieso pas ergens achteraan zou gaan komen, en dat al die tijd de klanten van NES met lege handen zouden staan. Maar ook stuitten ze op het probleem dat de NVWA geen toestemming gaf voor de door Suncycle uitgevoerde (of: nog in veelvoud uit te voeren) reparaties. Dat zou vooral zijn terug te voeren op een door NVWA geeiste temperatuurcyclus test van "de gerepareerde" junction-box, die een negatief resultaat zou hebben laten zien. En dus bij toepassing alsnog tot veel te hoge risico's zou leiden als het "fout" zou gaan. Ergo: de geboden oplossing was niet acceptabel voor NVWA, en er moest dus iets heel anders gebeuren. Mede omdat door langdurig stil leggen van soms forse PV-installaties (Polder PV kent een project van een paar honderd kWp in het zuiden des lands) er rechtszaken opgestart zouden kunnen gaan worden.

Zelf oplossing bedacht
Vandaar dat NES - meer specifiek New Energy Systems Services - in eigen beheer een geheel eigen technische oplossing heeft gekozen, en een vervangend print ontwerp heeft laten maken. Hierbij is dus niet voor een "aanpassing van de bestaande printaansluiting" gekozen (zoals bij het "Suncycle traject"), maar voor een geheel nieuwe print met een degelijk bevestigde, standaard MC4 connector. Over de precieze details van de hardware laat NES zich nog niet uit, omdat hun oplossing inmiddels halverwege de testfase is (o.a. microcrack onderzoek) en ze de resultaten daarvan eerst willen afwachten. Er is echter gezien het eigen ontwerp het volste vertrouwen dat de test resultaten er direct na de vakantie zullen zijn en dat dat ze een positief resultaat zullen laten zien. NVWA zou "enthousiast" op de gekozen oplossingsrichting hebben gereageerd, maar wacht uiteraard ook het definitieve resultaat van die temperatuurcyclus testen af voordat ze hun fiat zullen geven.

Nieuwe print
De nieuwe print, volgens NES geproduceerd door een gecertificeerde IPC-specialist (volgens IPC7711/21 richtlijn), kan zonder problemen "on-site", zelfs, indien mogelijk, zonder de zonnepanelen van het dak te hoeven halen, in de vorm van een "repair-kit" door een deskundig solarteur / installateur in de junction-box worden aangebracht, wat een enorme kostenbesparing van reparaties zal geven t.o.v. de oorspronkelijke inzet van Suncycle GmbH. De oude, problematische printplaat wordt tijdens die relatief eenvoudige ingreep met de externe aansluitkabels verwijderd uit het omhulsel van de junction-box. Reparatie tijd per module kan daarbij terug gebracht worden tot zo'n 15 minuten. Er wordt een gedetailleerde installatie handleiding bij de "reparatie-kit" geleverd. Deze dient "nauwkeurig en strikt" te worden gevolgd. Bij onjuiste of onzorgvuldig uitgevoerde reparaties wijst NES aansprakelijkheid voor toepassing van de nieuwe junction-box print af.

Geïnteresseerden kunnen zich alvast op een speciale website inschrijven voor die vervangende prints, genaamd www.junctionboxrepair.com. Op die site wordt gerept van een "af fabriek" prijs van 25 Euro (excl. BTW) per reparatieset. Als je 8 getroffen Scheuten Solar modules op je dak zou hebben liggen zou je voor die hardware dus 200 Euro kwijt zijn. De helft van de kosten moet voldaan worden bij definitieve bestelling (via formulier op de site), de andere helft voor de levering van de reparatie-kits. De vraag is natuurlijk of er nog bijkomende kosten voor de solarteur zelf zullen worden gerekend. Want die moet natuurlijk wel de "herstelwerkzaamheden" uitvoeren.

Eigen klanten eerst
Definitieve bestelling houdt natuurlijk als voorwaarde in dat de tests van de door NES in het leven geroepen oplossing deze maand naar volle tevredenheid zullen worden afgerond. NES wil allereerst haar eigen klanten gaan beleveren met haar oplossing, maar wilde voor de vakantie dit bericht in ieder geval alvast kwijt, zonder op details over de technische oplossingsrichting in te willen gaan. Begin augustus zou er een volgend persbericht uitgebracht moeten worden met "goed nieuws" bij een naar wens verlopen test resultaat, met meer details. Dan kan het traject voor de eigen klanten van start gaan. Mocht alles bij de uitvoering van de renovaties naar tevredenheid verlopen, komen ook andere leveranciers die in het verleden veel Scheuten Solar modules hebben geleverd in aanmerking voor installatie van de "repair-kit".

Vergelijkbaar initiatief in België?* (zie ook onderaan, nagekomen)
Een kennelijk vergelijkbare oplossing werd bijvoorbeeld ook al een tijdje door het Belgische bedrijf YPS bvba uit Neerpelt nagestreefd, om hun getroffen klanten met de gewraakte Scheuten Solar module series te kunnen helpen. In een persbericht van 20 februari 2013 hebben ze het ook over een reparatiekit, waarbij "de junctionbox op
de achterkant van de PV-panelen wordt aangepast". Dit zou een oplossing zijn die door het Duitse Sunways Photovoltaic Solutions zou worden aangeboden. De aanpassing zou bij Sunways in Duitsland kunnen geschieden, maar ook zou de klant het door en bij een gecertificeerde reparatiefirma kunnen laten doen. Die zou de aanpassing in de eigen werkplaats of ter plaatse bij de klant uitvoeren. Kennelijk was deze optie ook destijds nog niet acceptabel voor NVWA, op de website van YPS is momenteel geen directe link naar deze oplossing te vinden. En ook op de site van Sunways loopt een zoektocht naar deze oplossing dood. In België zouden de instanties FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, en het AD Energie, Afdeling Infrastructuur & Controles (nog) geen toestemming hebben gegeven voor dat traject, volgens mail wisseling tussen Polder PV en YPS (begin maart 2013).

Aanvankelijk was niet duidelijk of dit een "apart traject" was, of dat Sunways slechts het proces heeft laten certificeren voor het "solderen" van de verbindingen, zoals Suncycle dat heeft uitgevoerd. Op Photovoltaikforum wordt gesuggereerd dat de verkregen "TÜV-licentie" voor die procedure niet meer geldig zou zijn, en dat Suncycle met een nieuwe licentie bezig zou zijn en geen reparaties meer zou verrichten na de berichtgeving van de Nederlandse NVWA (post van Thrashman van 14 mei 2013). Later kreeg Polder PV bericht dat de aanvankelijk door YPS geboden oplossing inderdaad uit het "kamp" van Suncycle kwam. En dat de partners daarvan door de aansprakelijkheids-verzekeraar van de oorspronkelijke Scheuten Solar Systems B.V. werden aangestuurd.

Polder PV hoopt in ieder geval voor de reparatie-kit van New Energy Systems op een goed test resultaat, een "OK" van de NVWA, en een duurzame, blijvende oplossing voor een heel erg vervelend probleem voor duizenden (in Nederland waarschijnlijk honderden) eigenaren van de destijds nog als "kwalitatief goed" bekend staande Scheuten Solar modules. Heel veel sterkte met het reparatie traject!

Nagekomen (toegevoegd dd. 27 nov. 2015)*
YPS bvba, de firma die in België een reparatie oplossing aanbood, blijkt al op 23 juli 2014 ook failliet te zijn gegaan (documentatie). Echter, de website lijkt nog te werken. Is er wellicht een doorstart geweest?

Nieuwsbericht website New Energy Systems (10 juli 2013)
Persbericht NES (NL, Engels, Duits)
http://www.junctionboxrepair.com (website waarop getroffen klanten zich kunnen inschrijven voor de geboden technische oplossing van NES)

Problemen Scheuten Solar junction box (uitgebreide berichtgeving Polder PV 19-22 februari 2013)

Scheuten Modul mit abgebrannter Anschlussdose ( mit Bild ) (Thread van 12 pagina's op Photovoltaikforum over de problemen met de Solexus junction-boxes van sommige Scheuten Solar module lijnen)

Inspection Instructions Junction box v0 Type: Solexus (gebruiksaanwijzing voor "inspectie" van de gewraakte junction-boxes, met talloze detail foto's van de binnenkant, door - destijds - nieuw bedrijf Scheuten Solar Solutions, die echter wederom elke verantwoordelijkheid afwijst voor die "legacy" van de rechtsvoorganger in een disclaimer; document opgeduikeld via Photovoltaikforum)*

Rutschmann, I. (2013). Designfehler an über 600.000 Modulen. Suncycle repariert mangelhafte Scheuten-Module - zu Lasten der Kunden oder der Produkthaftpflicht. - Photon 1/2013: 52-55.

---

7 juli 2013: CertiQ gereviseerd jaar rapport en jaarverslag - "gecertificeerde" zonnestroom NL tm. 2012. Na de voor zonnepanelen addicts diep teleurstellende CertiQ rapportage voor de afgelopen maand (vorige artikel) bij deze de aankondiging van de inmiddels gereviseerde jaar resultaten die CertiQ halverwege het jaar publiceert (correctie van aan het begin opgegeven cijfers voor het voorafgaande jaar, publicatie datum: 2 juli 2013). En een paar cijfers van het zojuist verschenen jaarverslag van deze TenneT dochter (vallend onder het Ministerie van Financiën, publicatie datum 28 juni 2013). Dat laatste rapport is voor de "energie statistieken" niet heel erg interessant, er staan slechts een paar basis gegevens in en is vooral een financiële verantwoording van de organisatie geworden. De meeste (bijgestelde) cijfers staan in het gereviseerde jaar rapport, wat het origineel (ook nog steeds van de site te downloaden) vervangt.

Voor zonnestroom overrulen die daarmee de door mij in mei van CertiQ gekregen "laatste" cijfers die ik nodig had voor de "basis gegevens" voor mijn presentatie tijdens The Solar Future in het Evoluon in Eindhoven. Al is het, zoals verwacht, een vrij geringe bijstelling geweest. En ik heb natuurlijk de complete historische reeks te pakken, met de meest recente data voor alle voorgaande jaren. Alleen voor 2012 zijn de cijfers iets bijgesteld (omhoog natuurlijk, wegens het "met terugwerkende kracht bijschrijven" van zonnestroom capaciteit bij CertiQ).

Maar ik wil de "meest actuele cijfers" rond zonnestroom in Nederland zo scherp mogelijk neerzetten (niemand anders doet dat namelijk). En dus heb ik beide rapportages in een analyse behandeld, met wederom natuurlijk - verwacht u iets anders bij Polder PV? - unieke grafieken met uitwerking van de laatste en historische data.

^^^
Plaatje geeft de eindejaars-capaciteit gepubliceerd in de gereviseerde jaar rapportages aan.
Let op dat er nog "achterstallig" capaciteit in de oudere rapportages kan zijn toegevoegd,
die echter niet officieel door CertiQ wordt gerapporteerd (en ook niet in deze figuur is
terug te vinden).

Voor update "historische" data met status 1 mei 2013, zie mijn separate analyse.

De bijstelling voor het aantal bij CertiQ bekende gecertificeerde PV-installaties (een kleine minderheid van het totaal in NL) was voor eind 2012 10.786 i.p.v. de eerder gemelde 10.544 stuks (242 stuks toegevoegd). De gemelde geaccumuleerde eindejaars-capaciteit in 2012 groeide van 70,633 naar 75,772 MWp (toename in de rapportages ruim 5,1 MWp, 7,3%). Dit heeft geresulteerd in een bijstelling van het "nieuwe gecertificeerde volume" (NB: alleen SDE installaties) van ruim 21,4 MWp verdeeld over zo'n 1.521 nieuw "gerapporteerde" SDE systemen. Dat is minder dan in 2011. En dat is eigenlijk te schandalig voor woorden...

Een volledige grafische analyse van de laatste CertiQ gegevens, met een schat aan uitgewerkte data, vindt u onder:

PV-markt Nederland in grafieken: CertiQ revisie jaar rapport en jaarverslag 2012

Maand- en (gereviseerde) jaar rapporten CertiQ
Jaarverslagen CertiQ

---

4 juli 2013: Schokkend slecht resultaat CertiQ: 4 nieuwe gecertificeerde PV-systemen juni rapport. Het is weer bal bij CertiQ. Of het ligt aan andere prioriteiten (elektronisch register renovatie) of aan werkelijk "droogte" in de SDE populatie moet nog blijken. Maar het maandresultaat over de maand juni 2013 is voor PV beslist schokkend te noemen. Sowieso was het bar en boos met het nieuwe aantal installaties t.o.v. het vorige maandrapport, het waren er maar tien (!). Daarvan waren 4 nieuwe installaties gevoed met biomassa, met een gezamenlijk elektrisch vermogen van 3,6 megawatt. Er werden ook 2 nieuwe windturbine "participanten" bijgeschreven met een gezamenlijk vermogen van 4,6 megawatt (mogelijk dus 2 windturbines van elk 2,3 MW). Hydropower blijft steken op 20 participanten, en dat is al zo sinds het december rapport van 2011.

^^^
Ogenschijnlijk goed nieuws: snelle stijging van aantal garanties van oorsprong voor
gecertificeerd bemeten (MEP en) SDE installaties. Al is dat internationaal
bezien een steentje in een gigantische vijver. Slecht nieuws: aantal nieuwe
SDE - PV-systemen neemt stapsgewijs af tot een verwaarloosbaar aantal per maand.

Wat blijft er dus over? Juist ja, slechts 4 (u leest het goed: VIER!) nieuwe participanten met een PV-installatie. Met een gezamenlijk vermogen van 230 kWp, en dus een gemiddelde installatie grootte van 57,5 kWp (een systeem met zo'n 230 modules van elk 250 Wp). Nog nooit eerder sinds de SDE regeling 1 april 2008 van start ging is er zo'n laag "volume" bijgeschreven (ook in december 2012 was het "bal", maar toen waren er nog 14 inschrijvingen gerapporteerd). Dat is nog maar een schijntje van het "record" van 412 installaties gerapporteerd in mei 2011. En dat was al niet om over naar huis te schrijven, met landen om ons heen die er soms duizenden installaties per maand bij zetten. Maar ja: CertiQ geeft dan ook alleen maar de nieuwe SDE installaties weer. En zoals al zo vaak op deze site gerapporteerd: dat gaat een steeds onbeduidender stukje realisatie laten zien van de totale activiteit in onze markt.

^^^
Dramatischer kan ik het niet in beeld brengen...

Met de allerlaatste cijfers, waar ik nog over zal rapporteren, blijkt er in 2012 slechts 21,418 MWp aan nieuw SDE vermogen te zijn bij gekomen. En dat op een totaal (eerste ruwe cijfer) van 195 MWp nieuwbouw in dat jaar volgens CBS. Dat geeft een spectaculair laag aandeel van nog geen 11% SDE op de totale nieuwbouw in dat jaar! Dat was nog 63% van het totale nieuwe volume in 2010! Daar moeten ze zich in Den Haag tot achter de oren van gaan schamen! Goed dat het zomer reces morgen ingaat. Tijd voor een diepe bezinnings-ronde... En neen, Polder PV denkt niet dat het "energieakkoord" rond het SER-circus, met een dubbel zo groot volume Canadese houtsnipper fik in kolencentrales de energierevolutie zal gaan versnellen in ons land.

Gelukkig staat daar tegenover een ander, positief "record". Er is namelijk voor bijna 7 GWh aan garanties van oorsprong voor zonnestroom aangemaakt in juni 2013, wat nog nooit eerder is geschied sinds CertiQ die data is gaan bijhouden (1 juli 2001). Maar ja, dat betreft natuurlijk de "oude" installaties, die inmiddels "in accumulatie" full-steam draaien. En een vergelijking met het buitenland laat ook dat voor Nederland "opvallende" getal (wat natuurlijk slechts een miezerig beetje is van de totale zonnestroom productie, al weet NIEMAND in ons land hoeveel dat dan wel is) al rap verdampen waar je bij staat. Het geaccumuleerde totaal aan "gecertificeerde" zonnestroom productie staat sinds 1 juli 2001 voor Nederland eind juni 2013 op een scharrige 138 GWh (uitgegeven garanties van oorsprong). Duitsland produceerde volledig geijkt bemeten in alleen het kalenderjaar 2012 al 28 terawattuur zonnestroom volgens eerste cijfers van BDEW (zeven maal de maximale jaarproductie van kernsplijter Borssele). Dat is een factor 203 maal dat beetje met bruto productiemeters bepaalde Nederlandse volume sinds medio 2001... ("rest unknown").

Afijn. Polder PV heeft de cijfers van het laatste, betreurenswaardige maandrapport inmiddels voor u verwerkt in cijfers en grafieken update:

PV-markt Nederland in grafieken: CertiQ update juni 2013

---

2 juli 2013: Duitsland "knalt" door met nieuwbouw mei 2013 + grafische update. Ik had "hem" al getwitterd, en nu heb ik de resultaten uitgewerkt. Op 30 juni publiceerde Bundesnetzagentur (BNA) de nieuwbouw aan PV-capaciteit in mei 2013, zoals dat bij hen gemeld moet worden om de EEG Einspeise Vergütungen van de regionale netbeheerder te mogen ontvangen. Die waren in mei voor de "kleinste" categorie, tm. 10 kWp alweer gezonken naar 15,63 Eurocent/kWh, voor de grootste installaties (max. 10 MWp) zelfs nog maar 10,82 Eurocent/kWh (geldt uitsluitend nieuwe, vanaf 1 mei aangemelde installaties). Desondanks werd er volgens BNA in die maand weer 344,2 MWp nieuwe (gerealiseerde) capaciteit gemeld, met 11.574 nieuwe installaties. Systeemgemiddelde in die maand: 29,74 kWp. Zeg maar: gemiddelde installatie ter grootte van 119 zonnepanelen van 250 Wp per stuk...

Met dik 344 MWp in mei 2013, zette Duitsland er dus weer meer PV-capaciteit bij dan na 2 decennia in Nederland eind 2012 was geaccumuleerd...

May

Van die ruim 11 en een half duizend nieuwe installaties hadden er 53 een vermogen van meer dan 1 MWp (gezamenlijk telden die 146 MWp). Daarvan hadden 32 stuks een grootte >1,6 MWp ("grootste net opgeleverde PV-project op een gebouw in Nederland", Hitachi). Met een gezamenlijk vermogen van 119 MWp. En daar weer van waren er 6 stuks elk groter dan 5 MWp (gezamenlijk: 35,4 MWp). Het grootste nieuw gemelde PV-systeem was een 8.852,7 kWp grote (zeer waarschijnlijk vrije-veld) installatie bij Tribsees in de op dit gebied "actieve" oost-Duitse deelstaat Mecklenburg-Vorpommern.

Het kalenderjaar 2013 heeft in Duitsland tot en met mei inmiddels 1,49 GWp aan nieuw PV-vermogen opgeleverd (factor 4,4x de geaccumuleerde hoeveelheid Nederland alle jaren, in een half jaar tijd nieuw toegevoegd in een reeds ogenschijnlijk "verzadigde" markt). Natuurlijk is dat veel minder dan in voorgaande jaren, en zelfs 42% minder dan de accumulatie jan.-mei in het voorgaande jaar 2012 (2,58 GWp). Maar het is iets hoger dan het gemiddelde van die periode gemeten over de jaren 2009-2013 (1,45 GWp).

Wel is het aantal nieuw gemelde installaties flink afgenomen t.o.v. het langjarige gemiddelde. In mei 2013 kwamen er 11.574 nieuwe bij, het gemiddelde voor 2009-2013 lag op 14.326 stuks. Ergo: ruim 19% onder dat gemiddelde. Maar het was wel weer veel hoger dan in 2012, wat zelfs 40% lager was dan dat gemiddelde in die kalendermaand.

Zoals een vorige keer al gesteld: Duitsland is "over de top" heen, en zal met een lagere positie op de "nieuwbouw" ranglijsten genoegen moeten gaan nemen. Maar met totaal geaccumuleerd volume, inmiddels volgens Bundesnetzagentur 33.877 MWp aan PV-capaciteit, zijn en blijven ze voorlopig nog wel een tijd alleenheerser.

2013

Bovenstaande grafiek toont de nieuwbouw en geaccumuleerde capaciteit voor (alleen) het jaar 2013. In 5 maanden tijd is er gemiddeld genomen krap 300 MWp/maand nieuw bijgekomen. Als je dat naar het hele jaar zou extrapoleren, zou je op bijna 3,6 GWp uitkomen, gemiddeld genomen minder dan de helft van het jaarvolume van de afgelopen 3 jaar.

Polder PV heeft alle data weer ververst, en de grafieken sectie voor "Duitsland in 2013" helemaal bijgewerkt. Daarin ook enkele vernieuwde grafieken die ik voor het eerst in 2010-2011 heb gemaakt: de dagelijkse (!) progressie van de aanmeldingen bij het Bundesnetzagentur. Voor een "verpletterende" grafiek met alle entries per dag (aantallen en totaal vermogen gemeld op die dag) vanaf 1 januari 2009 tot en met eind mei 2013, klik op het volgende plaatje (waarschijnlijk nog een keer doorklikken om het enorme geval te zien).

CLICK on image for enlargement (click twice if necessary)

In die grafiek zijn zeer goed de enorme "installatie rushes" te zien die voorafgaan aan data waarop de zogenaamde Einspeise Vergütungen (FITs) voor nieuwe zonnestroom installaties werden bijgesteld. Die "rushes" zijn soms extreem geweest, zoals enkele "heftige pieken" laten zien.

Veel meer uitleg en nog meer grafieken op de betreffende grafiek pagina "Weltmeister Deutschland":

Update Duitsland in grafieken: PV-statistiek tm. mei 2013

---

1 juli 2013: Amsterdam voortvarend verder met zonnestroom: Zonatlas beschikbaar! Ook de hoofdstad heeft nu "haar zonatlas", nadat er al een rap gegroeid aantal kandidaten zich had gemeld om de instralingsdata voor hun gemeente - of zelfs een hele provincie (Gelderland) - beschikbaar te krijgen voor de eigen inwoners. Amsterdam is ditmaal, aan de start van de tweede jaarhelft, aan de beurt.

Het is daarmee een "logische invulling" van de eerder dit jaar verkondigde ambities om met zonnestroom projecten flink aan de weg te blijven timmeren, zoals in het artikel van 13 mei 2013 door Polder PV werd besproken. In 2020 zouden er zo'n 45.000 huishoudens "van zonnestroom moeten zijn voorzien", wat dus niet hetzelfde is als "45.000 huishoudens hebben dan zonnepanelen". Of die huishoudens tegen die tijd werkelijk "zonnestroom uit het stopcontact" zullen krijgen (met name 's avonds) doet er dan marketing-technisch kennelijk niet toe, maar is in de communicatie richting de samenleving natuurlijk essentieel. Alle stroom wordt immers in een grote, door fossielen gedomineerde mix ingebracht, en dat is wat iedereen uit het stopcontact trekt. Inclusief "een beetje" zonnestroom (overdag).

Ingevuld potentieel beschikbaar
Maar Amsterdam is niet voor niks de hoofdstad, en heeft al meer informatie beschikbaar gesteld in de vorm van een kaart met daarop geplot wat er bij de gemeente bekend is aan PV-installaties. En, voor Polder PV natuurlijk erg interessant: daar aan verbonden statistische gegevens. Daarnaast komen er informatie bijeenkomsten over toepassing van zonne-energie, staat er een foto prijsvraag op stapel, kan er bij Amsterdam "zacht geld worden geleend" ("Energielening"), en is er toegang tot het Amsterdams Investeringsfonds.

^^^
Kaartje met ingevoerde / "bekende" PV-installaties in Amsterdam.
Lang niet alle installaties zijn bekend, gezien cijfers van
Klimaatmonitor voor eind 2011 (iets meer dan nu
in de A'damse database staat voor medio 2013).

Beide plaatjes dit artikel: © Gemeente Amsterdam

Wat dat zelf bij te werken "kaartje met bestaande installaties" betreft een paar kengetallen met status 1 juli 2013.

Amsterdam brengt mogelijkheden voor zonne-energie in beeld (nieuwsbericht 1 juli 2013)
http://www.zonatlas.nl/amsterdam (per 1 juli 2013 beschikbaar)

Zie ook:
Grootste PV-project Nederland, Floriade dak ook geen treffer "geschikt" in Zonatlas (Tweet PPV 20 okt. 2013)

---

Cijfers
Tot slot worden er nog opvallende cijfers genoemd in de brief van Kamp. Dat staat er letterlijk als volgt:

"Ten slotte komen grootschalige zonne-installaties die zijn aangesloten op een grootverbruikeraansluiting in aanmerking voor de SDE+ subsidie. Hiervoor is sinds de start van de SDE+ regeling in 2011 veel belangstelling (678 aangevraagde projecten; 50,5 MW)." EZ Minister Henk Kamp (VVD) in brief "Uitvoering motie-Strik c.s." / "Beantwoording Kamervragen over doelstelling en maatregelen energieverduurzamingsbeleid" van 20 juni 2013 (download).

Als we nu terug gaan kijken naar de daadwerkelijk gepubliceerde cijfers krijgen we het volgende beeld:

SDE "+" 2013. Tot nog toe door Agentschap NL opgegeven (13 juni 2013) 260 aanvragen goed voor 880 GWh in 15 jaar, bij max. 1.000 kWh/kWp.jaar neerkomend op minimaal 59 MWp, gemiddeld 226 kWp/aanvraag. Op die datum hadden al 116 aanvragen (45%) een beschikking ontvangen, goed voor een gevraagde productie van 277 GWh over 15 jaar. Waarmee minimaal 18,5 MWp (31% van het aangevraagde vermogen) zou kunnen worden gerealiseerd. Het systeemgemiddelde van die "reeds beschikte [doch nog lang niet gerealiseerde] hoeveelheid" zou dan neerkomen op 159 kWp, dus fors minder dan het gemiddelde over alle binnengekomen aanvragen (waarvan er waarschijnlijk nog een en ander gaat afvallen).

SDE "+" 2012. Eindstand Agentschap NL zoals opgegeven (10 dec. 2012) 110 beschikte aanvragen ("toezeggingen") goed voor 256 GWh in 15 jaar, bij max. 1.000 kWh/kWp.jaar neerkomend op minimaal 17 MWp, gemiddeld 155 kWp/beschikte aanvraag. Overgebleven volgens het SDE/MEP jaarverslag 2012 (status: mei 2013) is een aantal beschikte aanvragen (exclusief 3 vervallen exemplaren, minus 2,7%) van 107 stuks, met een gezamenlijk volume van 17 MWp. Met die overgebleven hoeveelheid aanvragen zou de gemiddelde beschikte systeemgrootte (ook) ongeveer 159 kWp per installatie zijn geworden voor die jaargang.

SDE "+" 2011. Voor zonnestroom werd toen nog géén beperking "grootverbruik" voor PV gegeven, wel al de inperking "groter of gelijk dan 15 kWp" als minimum grens (particulieren definitief door Verhagen uit de SDE regeling geschopt, Staatscourant nr. 9494, 1 juni 2011). Volgens de laatst gepubliceerde "toekennings-tabel" door Agentschap NL (status 27 januari 2012) waren er destijds 678 aanvragen beschikt goed voor 757 GWh in 15 jaar, bij max. 1.000 kWh/kWp.jaar. Wat zou neerkomen op een volume van minimaal 50,5 MWp. Het totale aantal overgebleven beschikkingen (exclusief 55 vervallen exemplaren, een verlies van alweer 8,1%) is volgens het SDE/MEP jaarverslag 2012 (status: mei 2013) 623 stuks, met een totaal vermogen van 46 MWp (een fors verlies van 4,5 MWp, 8,9%, van oorspronkelijk beschikt), en dus een gemiddelde beschikte systeem grootte van ongeveer 74 kWp.

Merkwaardig reken resultaat
Als we er van uitgaan dat Kamp's uitspraak klopt, en dat het daarbij uitsluitend om "aanvragen voor projecten achter een grootverbruik aansluiting" (>3x 80 ampère) zou gaan "sinds SDE 2011" ("SDE +"), en trekken we van zijn totaal 678 projecten de vetgedrukte hoeveelheden voor SDE 2013 en SDE 2012 af, kom ik op "overblijvend voor SDE 2011" uit op: 678 - (260 + 107) = 311 aanvragen voor projecten achter een "grootverbruik" aansluiting. Wat zou betekenen dat voor dat jaar er 623 - 311 = 312 (beschikte) aanvragen voor kleinverbruik aansluitingen (kleiner of gelijk aan 3x 80 ampère) zouden overblijven. Dat lijkt geen vreemd resultaat, er zijn immers veel boeren die een kleinverbruik aansluiting bezitten, maar redelijk wat dakruimte voor, bijvoorbeeld, een dikke honderd panelen van 250 Wp. Die zouden best een SDE "plus" aanvraag er aan hebben kunnen wagen in 2011, toen de Chinese zonnepanelen al massaal werden gedumpt voor "leuke" prijzen op de Europese markt.

Som anders benaderen?
Echter, bij de opgegeven vermogens gaat er iets helemaal fout met een vergelijkbaar rekensommetje. Want Kamp claimt "50,5 MW[p]" aan aangevraagde capaciteit "grootverbruik" aansluiting vanaf SDE 2011, terwijl alleen al voor SDE 2013 er minimaal 59 MWp zou zijn aangevraagd. Dat kan natuurlijk nooit. Of bedoelde EZ soms voor SDE 2013 alleen de tot dan beschikte [datum brief, 20 juni] aantal aanvragen te hebben meegenomen? Zo ja, dan zou de rekensom als volgt worden voor de aantallen:

678 (EZ) - (116 beschikt SDE 2013 + 107 beschikt "over" voor SDE 2012) = 455 beschikte aanvragen "grootverbruik" over voor SDE 2011. Totaal beschikt "over" voor SDE 2011: 623 stuks. Dan zou je voor "kleinverbruik aansluiting" in SDE 2011 een hoeveelheid van 623 - 455 = 168 beschikte projecten overhouden.

Voor de vermogens op vergelijkbare wijze:

50,5 (EZ) - (18,5 minimaal beschikt 2013 + 17 beschikt "over" 2012) = 15 MWp beschikt vermogen aanvragen "grootverbruik" over voor SDE 2011. Totaal beschikt "over" voor SDE 2011 46 MWp. Dan houd je voor "kleinverbruik aansluiting" beschikt SDE 2011 een volume over van 46 - 15 = 31 MWp. Dat zou voor SDE 2011 het dubbele volume zijn als de beschikte hoeveelheid vermogen die zou zijn toegekend aan aanvragers achter een grootverbruik aansluiting.

Hoezo, "veel belangstelling"?
Met de laatste aanname "zouden allebei de sommetjes kunnen kloppen". Maar: is het beeld wat je dan krijgt te karakteriseren als "veel belangstelling", zoals EZ lijkt te willen suggereren met hun opmerking richting de [aankomend nieuwe] Voorzitter van de Eerste Kamer? Dat valt bitter tegen. Want we weten al dat SDE niks meer voorstelt op nationaal vlak, en dat alle andere ontwikkelingen met de implementatie van PV veel harder gaan. Polder PV maakte dat al in enkele bijdragen duidelijk voor een ieder die dat wilde zien. Nieuwbouw SDE in het jaar 2012: 20,9 MWp, totale nieuwbouw eerste ruwe cijfers CBS (inschatting Polder PV: zal nog behoorlijk omhoog worden bijgesteld): 195 MWp. Nieuwbouw volledig buiten SDE om in 2012 dus: minimaal 174 MWp, 89% van totaal dat jaar! Kijken we naar de eindejaars-accumulatie, komen we op de verhouding (2e grafiek in artikel 2 juni 2013): SDE 75,2 MWp, totaal accumulatie PV in Nederland eind 2012 (minstens) 340 MWp. Buiten SDE om geplaatst (accumulatie): bijna 265 MWp, 78% van het totaal.

Daarnaast: grote knapen zoals Royal Lemkes, Heineken en Hitachi, die beslist achter een "grootverbruik" aansluiting schuil gaan, knallen achtereenvolgens 754 kWp, 908 kWp, resp. 1.606 kWp neer op hun daken. Zonder (SDE) subsidie...

Samenvattend: hoezo zou 678 projecten, totaal 50,5 MWp voor "grootverbruik aansluiting" aangevraagd (nog lang geen realisatie!) in drie jaar tijd op "veel belangstelling" duiden, hooggeschatte ambtenaren van Economische Zaken? Dat stelt geen moer voor!

Zum Schluss: BRD zum Beispiel
Als voorbeeld keren we weer even terug naar buurland Duitsland, waar al zo ontzagwekkend veel zonnestroom capaciteit is geplaatst. Daar werden voor de laatst door Bundesnetzagentur gerapporteerde maand april in totaal 368 MWp aan reeds gerealiseerde (dus niet: "beschikte" of "aangevraagde") PV-projecten gemeld. Als we "voor het gemak" uitgaan van een grens van 50 kWp voor een "grootverbruiker" (in april 2013 is tot en met een installatie grootte van 50 kWp in totaal al 131 MWp geplaatst in Duitsland, verdeeld over 12.759 installaties), is er in die ene maand aan installaties groter dan 50 kWp alweer een vermogen van 237 MWp nieuw bijgeplaatst. Verdeeld over 655 installaties (gemiddelde installatiegrootte >50 kWp: 362 kWp, bijna 1.450 PV-modules à 250 Wp per systeem gemiddeld...). Nogmaals: niet in drie jaar tijd. Maar in één, voor Duitse begrippen, rustig voorjaarsmaandje...

Dus wat Polder PV betreft mogen die weinig zeggende cijfers die EZ geeft voor "grootverbruik SDE" Nederland als totaal niet ambitieus, niet spectaculair, niet als "veel", maar juist als extreem "magertjes" in de polderboeken worden bijgeschreven...

Beantwoording kamervragen over doelstelling en maatregelen energieverduurzamingsbeleid (20 juni 2013)

---

27 juni 2013: Energiek Leiden folderend bij winkelcentrum Stevenshof. De organisatie die een zonnepanelen inkoop actie organiseert in Leiden (zie artikel 18 juni 2013) stond in het hart van hun eerste "doelgebied" vandaag te folderen en voorlichting te geven. Naast de Digros in het winkelcentrum van de Stevenshof, dicht bij het appartement van de webmaster van Polder PV. Na de koffie liep hij er naar toe en maakte "even" een praatje met de folderaars. Waaronder Maya van der Steenhoven, ambitieus directeur van Energiek Leiden en actief in diverse overleggen binnen de onoverzichtelijke Nederlandse energiemarkt. Het praatje duurde wat langer dan gepland, er passeerde weer eens van alles. Zoals de perikelen rond saldering van zonnestroom, de mogelijke gevolgen van "het [verondersteld] BTW plichtig zijn van mensen met zonnepanelen" (wat PPV betreft: een typische PV hoax in komkommertijd), gesprekken met netbeheerders, en dat soort zaken. Zo gaat dat als Polder PV op de praatstoel zit, de tijd vliegt voorbij.

Ook was er een journalist van Leiden.nu aanwezig die driftig aantekeningen maakte over de ins and outs van de actie. Ondertussen werd het winkelende publiek door de organisatoren van Energiek Leiden geïnformeerd en konden ze een folder meekrijgen om zich alvast in te lezen over de aanbieding in hun wijk.

^^^
Maya vd Steenhoven in gesprek met een kritische voorbijganger die zich behoorlijk
goed ingelezen bleek te hebben (de webmaster van Polder PV luisterde mee...).

In de stand was een heftig monokristallijn zonnepaneel op een stelling met dakpannen neergezet, met maar liefst 96 cellen. Dat soort modules met zo veel cellen zie je niet vaak (afmeting: 1,6 bij 1,1 m²). Het bleek een magazijn restant van een van de aanbieders te zijn. Ik had met veel moeite een foto van de achterkant gemaakt, en met sterke uitvergroting kwam ik erachter dat het een 260 Wp module van de (in Nederland vrijwel onbekende) Chinese fabrikant QXPV was, voluit Ningbo Qixin Solar Electrical Appliance Co., Ltd. (Xiangshan County, Ningbo, China), Dat zijn niet de panelen die zullen worden geleverd aan de toekomstige Stevenshof klanten, want dat worden modules van de grootste fabrikant ter wereld, Yingli Green Energy - uiteraard ook uit China. De modules van Yingli bevatten maximaal 72 cellen, de meest verkochte 250 Wp exemplaren hebben 60 kristallijne zonnecellen (zowel multi als mono).

^^^ Toevallig? Terwijl we stonden te praten voor het winkelcentrum ontdekte het getrainde oog van de webmaster van Polder PV dit "tale-telling tafereeltje" aan de overzijde, op het smalle plat dak segment van een rijtjeswoning aan de Stevenshofdreef. Onmiskenbaar "het profiel" van een set (nieuwe) zonnepaneeltjes - van een systeem wat ik nog niet kende. Drie rijen, wie weet misschien wel 6 panelen (het plat dak segment is vrij smal bij deze woningen, deze hebben verder een groot op ONO georiënteerd schuin dak). Het kleine PV-systeem was nog niet te zien op Google Maps of Bing Maps. Wie weet worden de buren door de inkoop actie van Energiek Leiden getriggerd om ook iets aan dat "kale" stukje plat dak te gaan doen....

Op 2 juli a.s. is er een informatie avond in het Wijkcentrum, vanaf 19h30 (zie actie pagina). Daar kunnen inwoners zich verder op de hoogte stellen over de nooks and crannies van de actie, en vragen stellen. De webmaster van Polder PV zal ook present zijn - als toeschouwer...

Voorkant van de uitgereikte folder

---

24 juni 2013: Overcapaciteit PV in China begint zich ook intern te wreken - casus Hareon. Wat je verder ook van de door de Europese Commissie ingestelde "voorlopige coulance rechten" ("heffingen") van 11,8% op Chinese modules geïmporteerd in de EU vindt. Een ding zult u niet onderuit komen: er staat actueel gewoon extreem veel meer wafer, zonnecellen, en PV-module "productie capaciteit" op onze planeet dan de reële afzetmarkt "aan kan". Dan wel "bereid is om af te nemen". Sterker nog, vorig jaar zou nog het dubbele niveau aan productie capaciteit t.o.v. de daadwerkelijke afzet (lees: feitelijke productie) aanwezig zijn geweest. Dat is sowieso dodelijk voor ALLE spelers op de mondiale markt, want iedereen vecht elkaar de tent uit om "een beetje" afzet. Voor ultradunne (of geen) marges.

En dat begint zich inmiddels ook in China zelf te wreken, waar in korte tijd monsterachtige fabrieken uit de grond zijn gestampt met hulp van boterzachte leningen van Staatsbanken, of banken met een onmiskenbare link naar de nationale autoriteiten. Om van alle regionale en lokale ondersteuning, subsidies, douceurtjes, bevoordelingen, etc. maar te zwijgen. Naar dat laatste "aspect" ("mogelijk illegale staatssubsidies dan wel bevoordeling van eigen PV-sector") loopt trouwens parallel met het per 6 juni geformaliseerde "anti-dumping" traject bij EC nog een apart onderzoek.

In het volgende stuk een impressie van de situatie bij de aan de Shanghai Stock Exchange genoteerde grote Chinese PV-producent Hareon, verschenen in een artikel op de website Solarpvinvestor.com (link onderaan).

Sociale en financiële perikelen bij Hareon
Er zijn zware tijden aangebroken voor een van die typische groei"kometen" waar tot voor kort nog bijna niemand van had gehoord. En dat is bij een dochter van het in Jiangyin (Prov. Jiangsu) zetelende Hareon Solar Technology. Een PV-fabrikant die een stormachtige ontwikkeling doormaakte, en volgens Photon van april 2012 in een keer van de 45e plaats naar positie 8 (!!) in de top tien doorstootte wat betreft de fysieke (kristallijne) zonnecellen productie in het jaar 2011. Ze groeiden in een jaar tijd met 507% met een productie volume van 155 MW (2010) tot een spectaculaire hoeveelheid van 940 MW. En waren daarmee zonder meer de grootste groeier in dat jaar.

Volgens een tweede grafiek van Photon zou er in 2012 nog een schepje bovenop worden gedaan en zou Hareon door "moeten" groeien naar een werkelijke productie van 1.376 MW aan zonnecellen. Wat ze in dat status lijstje weliswaar een plaatsje in de door de fabrikanten "gedroomde" pikorde zou doen zakken, maar nog steeds op een "respectabele" 9e positie zou doen belanden. Een "gevestigde Chinese zonnecellen reus", dus.

Loonconflict
Inmiddels zijn werknemers van de dochter Jiangyin Xinhui Solar Energy Co., Ltd., op 15 juni in staking gegaan vanwege een loonconflict, en een geplande stillegging van de module productie lokatie "voor onbepaalde tijd". De werknemers zouden "verlof" krijgen, heropening van de fabriek zou "op een [niet gespecificeerd] later tijdstip" volgen. Dit nadat er al 2 maanden loon niet waren uitbetaald en de werkdruk was opgeschroefd zonder financiële compensaties. Werknemers konden hun loon van 3.000 RMB/maand (€ 372/mnd) behouden voor 2 uur meer werk per dag (10-urige werkdag), inclusief het weekend, of 1.200 RMB minder per maand voor de gebruikelijke 8 uur/dag met behoud van vrij weekend. Alleen dat al heeft tot het vertrek van werknemers geleid (aantallen onbekend). Een manager van de grootste investeerder in Hareon zou bemiddelen in het conflict.

Vergelijkbare betalings-problemen van het loon traden op bij productie vestigingen in 3 andere lokaties, en bij de hoofdvestiging. Hareon heeft al een tijd forse financiële problemen. Juist vanwege de mondiale overcapaciteit, en de (mede daaruit resulterende!) voorlopige "heffingen" op Chinese import modules door de (USA en) EU, de keuze van het management voor een extreem groeipad, en investeringen in kapitaalintensieve industriële PV-projecten, is het bedrijf zeer gevoelig geworden voor dit soort effecten.

Zorgenkind financiën
Er is in 2011 door Hareon zo'n 2,1 miljard RMB (260 mln Euro) geïnvesteerd in uitbreiding van de Xinhui productie lokatie, in 2012 gevolgd door een extra 200 mln RMB (25 mln Euro) voor een herinrichting van de cel- en module productie lijnen. Desondanks heeft dat door sterk veranderende globale afzetmogelijkheden juist al in 2012 tot het grootste verlies van al Hareon's productie lokaties geleid, 105 mln RMB (13 mln Euro) voor alleen Xinhui. I.t.t. de exploderende cellen productie nam die voor PV-modules in 2012 slechts 5% toe. In Q1 2013 werd 143 mln RMB minder omzet gedraaid, en was de schuldenberg al opgelopen tot 9,3 miljard RMB (1,1 mld Euro).

Naar verluidt zou Hareon van de sterk verlies lijdende Xinhui fabriek af willen omdat andere productie lokaties op genereuze subsidies van lokale autoriteiten hebben kunnen rekenen (tientallen miljoenen RMB), waardoor daar momenteel goedkoper zonnepanelen gemaakt kunnen worden. Essentieel om productiekosten te kunnen drukken.

Extra financiële molensteen: grote buitenlandse PV-projecten
Nog meer financiële druk wordt bij Hareon veroorzaakt door de bouw van grote PV parken met een totale capaciteit van 190 MWp, waarvoor ongeveer 1,9 miljard RMB (240 miljoen Euro) uit de eigen kapitaal reserves en uit bankleningen gefinancierd moet worden (met uiteraard bijbehorende rente-verplichtingen en terugbetaal dead-lines voor grote sommen geld). In 2012 was er al voor 104 MWp in 5 grote PV projecten in Italië en Bulgarije geïnvesteerd, in China zelf is de totale project portfolio al tot 299 MWp opgelopen. Zeer kapitaalintensieve "ondernemingen", voor een financieel in zwaar weer zittend bedrijf. Op de website staan diverse kleinere, een 29 MWp, en een 51 MWp grote vrijeveld installatie met Hareon modules in Bulgarije vermeld. Solarpvinvestor meldt dat profijten van de bouw van dat soort grote PV-centrales (lees: de FIT vergoedingen van de lokale autoriteiten) slechts langzaam terugkeren naar het bedrijf, en dat de "profit rate" ervan minder zou zijn dan 3%. Dat moet een zware tegenvaller zijn voor Hareon.

Aandeelhouders gaan voor?
Ook wordt gespeculeerd over een andere reden waarom de lonen voor de fabrieksarbeiders zo laat zouden worden uitbetaald. En dat zou zijn dat de uitkering van bonussen voor aandeelhouders geprioriteerd zouden worden. Daarvoor is echter geen bewijs geleverd. Wel zou Hareon aandeelhouders een winst garantie hebben voorgespiegeld toen ze de beurs op gingen, waarbij er cash uitbetaald zou worden als die verwachting niet werd waargemaakt. Daar kon in 2012 al niet aan voldaan worden, en moest er al een half miljard RMB cash worden uitbetaald. Als Hareon hun winstverwachting voor 2013 willen waarmaken zouden ze een jaarwinst van 529 miljoen RMB (66 mln Euro) moeten gaan behalen. Aangezien de verliezen voor het tweede kwartaal nog groter zullen zijn dan de reeds behaalde negatieve resultaten in het eerste, zal het zoeken naar "compensatiegeld voor de aandeelhouders" eind van dit jaar wel eens desperate vormen kunnen gaan aannemen, aldus Solarpvinvestor.

Ik ken in ieder geval minstens 4 Nederlandse leveranciers die Hareon PV-modules aanbieden.

(Deels) reuzen met lemen voeten
Al met al geeft dit wel aan dat enorme productie volumes van grote Chinese bedrijven weinig hoeven te zeggen over hun inherente stabiliteit of een gezonde financiële status. Zelfs het lange tijd gelauwerde Suntech, in 2011 nog wereldkampioen cellenproducent, moest haar grootste steunbeer Wuxi een insolventie procedure in laten gaan met een massale herstructurering tot gevolg, afgedwongen door 8 Chinese banken. De vraag is welke van de kennelijk op lemen voeten staande Chinese reuzen de komende jaren gaat overleven. Hoe groot de klappen zullen zijn als ze gaan omvallen of op grote schaal "gereorganiseerd" moeten gaan worden. Wat voor sociale gevolgen dat allemaal zal gaan hebben. En wat de rol van het hoog opgelopen conflict tussen China en de EU - lange tijd de by far grootste afzetmarkt voor Chinese zonnepanelen - in de positie van deze reuzen zal zijn.

---

De Gucht/EC
EC Commissaris Karel de Gucht, die de "coulance heffing" van 11,8% van 6 juni tot 6 augustus 2013 liet ingaan in opdracht van de Europese Commissie, is momenteel op bezoek in China n.a.v. de "Joint Committee" bijeenkomst, om onder anderen te proberen tot een "fair deal" te komen om het handelsconflict rond de Chinese zonnepanelen (en cellen en wafers) te beteugelen. Zie ook enkele opmerkingen in een memorandum op de EU site. Het hoofddoel van dat bezoek is het proberen te bezegelen van een gezamenlijke (bilaterale) investerings-overeenkomst tussen EU en China (de problemen rond de heffingen op PV hardware stonden formeel niet op de agenda). Een overeenkomst die o.a. ook vrije toegang van Europese bedrijven tot de Chinese binnenmarkt (en vice versa) zou moeten afdwingen. China is volgens het bijgaande memo de grootste exporteur ter wereld, met 12% van de wereldhandel in haar portfolio. De Gucht zou gaarne zien dat ook de Chinezen hun eigen markt zouden openen voor derden (waaronder uiteraard producenten gevestigd in de EU).

Ik ben zeer benieuwd met wat voor "offer you cannot refuse" de Chinese regering zal gaan komen richting de EU, mede in het licht van bovenstaande ontwikkelingen bij een van de grote Chinese producenten. De Gucht gaf nog maar eens zeer expliciet aan dat hij "towards an amicable solution" wil werken met de Chinese overheid. Maar ook: "This kind of issue is rarely solved overnight". En dat het conflict alleen maar kan worden opgelost als de "injury" (schade toegebracht aan de EU PV sector) veroorzaakt door dumping wordt weggenomen.

http://solarpvinvestor.com/spvi-news/500-worker-pay-strike-at-hareons-jiangyin-subsidy (nieuwsbericht, 19 juni 2013)
Beurskoers info Hareon (Reuters)

---

23/26juni 2013: Wederom een PV-gigant in Nederland: Hitachi Data Systems Zaltbommel met 1,6 MWp (met correcties en aanvullingen).

NB: Dit artikel is enigszins herschreven omdat ik een interpretatie fout heb gemaakt bij 2 zaken: De totale capaciteit van de installatie was niet, zoals Hitachi in hun bericht van 20 juni jl. meldde, 1,4 MWp, maar (toch) de veel eerder al "geplande" 1,6 MWp. En de installatie betreft niet - strict genomen - een "oost-west" systeem, maar een "systeem met lichte aufständerung op een groot dak met richting WNW en OZNO afschot hebbende daksegmenten".

Al een tijdje op mijn netvlies, dit grote PV-project, door een advertentie in een bijlage van het Financieele Dagblad (vrijdag 26 april 2013 / nr. 98). Tot recent had ik echter geen duidelijke "plaatjes" of officiële openings-documentatie gezien. Inmiddels, na een blik op het Financieele Dagblad van 20 juni geworpen te hebben in de Openbare Bibliotheek, eindelijk de eerste foto's gevonden. En oplevering van het project, op 20 juni jl. Niet lang nadat Heineken aankondigde dat ze een grote PV-installatie van 908 kWp op hun brouwerij in Den Bosch hadden laten aanleggen door SolarAccess uit Deventer (bericht 26 maart 2013).

Waar gaat het om, bij Hitachi? Al maanden geleden ontdekte ik dat er "een groot PV project" was gepland op een nieuwe vestiging voor Hitachi Data Systems, wat al zo'n 18 jaar in Waardenburg benoorden de Waal een logistiek centrum had. Waar computer opslag systemen over de hele wereld worden gedistribueerd. Maar wat daar "uit was gegroeid", zeker ook omdat de activiteiten werden gereorganiseerd en op een nieuwe lokatie ook de groot potentieel hebbende Afrikaanse markt bediend zou moeten gaan worden vanuit Nederland. HDS, onderdeel van het enorme technologie conglomeraat van Hitachi, Ltd. (fiscaal jaar eindigend maart 2013 met omzet van 96 miljard dollar), zou wereldwijd 6.000 werknemers hebben.

Na wat zoeken kwam ik terecht op de website van de project ontwikkelaar voor het compleet nieuw te bouwen nieuwe distributiecentrum in Zaltbommel, bezuiden de Waal, op het enorme industrieterrein De Wildeman (ZW. van Zaltbommel, oostelijk van de spoorlijn Utrecht - Den Bosch). Dat is Kadans Vastgoed B.V. geworden, gevestigd te Haaren (NB). Al snel bleek het nieuw te bouwen complex, ook wel "Europees Distributie Centrum" (EDC) gedoopt, de grootste opdracht ooit te gaan worden voor deze aannemer. De uitvoerende partij was de prefab beton specialist Hercuton B.V. uit Nieuwkuijk (NB).

Vroege indicator van duurzaam moois in aantocht
Op de website van Kadans werd onder de Projecten sectie bij Hitachi een interessant document getoond getiteld "HDS New EMEA distribution center" met als codenaam "Windmill" (...), wat kennelijk al uit 2006 (!) stamt. Daarin wordt volgens mij als eerste gewag gemaakt van een zeer duurzaam nieuw logistiek centrum met een geplande operationele oppervlakte van zo'n 29.000 vierkante meter. Het zou uiteindelijk ongeveer 2 en een half maal zo groot gaan worden dan de "uitvalsbasis" in Waardenburg. In het complex zou ook een testcentrum worden opgenomen. De bouw was gepland "vanaf april 2013", waarbij talloze duurzame toepassingen werden genoemd. Toepassingen in zowel het gebouw zelf, als in de werkomgeving in en om het complex, die o.a. tot een BREEAM certificatie "very good" zouden moeten leiden. Op alle mogelijke fronten zou moeten worden ingezet op "maatschappelijk verantwoord ondernemen". In een artikel op de site van het industriegebied De Wildeman werd zelfs gesteld dat het gebouw en het hele concept ervan "doordesemd is van duurzaamheid".

Een zeer opvallende, in "gasland" Nederland, was het expliciete afwijzen van gas als fossiele brandstof voor het gebouw. Er werd ingezet op een grondwater-gebaseerd koude/warmte opslag systeem. Ook werd in die oude documentatie een zonnedak genoemd, omdat windturbines niet in de bestemmingsplannen konden worden ingepast. Letterlijk werd als optie genomen: "Largest building bounded project in The Netherlands ~1,6 Megawatt", met als toevoeging "One of largest non subsidized solar panel projects in The World".

Opening
Tijdens de openingshandeling voor het 30 miljoen Euro kostende EDC complex waren natuurlijk de nodige prominenten aanwezig, zoals Jack Domme, CEO van Hitachi Data Systems, EZ Minister Henk Kamp (EZ heeft een belangrijke rol gespeeld om dit distributiecentrum in Nederland te krijgen, zie verder), de Japanse ambassadeur, en astronaut André Kuipers.

Intermezzo - Opvallend duurzaam/niet duurzaam... Een ander opvallend aspect aan de intenties van de initiatiefnemer is dat het moederconcern van Hitachi in oktober 2012 aankondigde (Telegraph artikel) dat ze voor 700 miljoen pond (met huidige koers: 822 miljoen Euro) het kernenergie vehikel Horizon wilde opkopen van de Duitse initiatiefnemers E.ON en RWE. Waarmee minstens twee "vervangende" ABWR ("advanced boiling water reactor") kerncentrales in Groot Brittannië gebouwd zouden moeten gaan worden die, zo werd gesuggereerd, tegen de 12.000 banen zouden moeten gaan opleveren. Het moederconcern Hitachi heeft verder het reactorblok voor Fukushima Daiichi blok nummer 4 geleverd (Wikipedia pagina). U weet wellicht nog wel: het mogelijk allergrootste gevaar van dat hele nucleaire drama. Want het op 30 meter hoogte boven de grond gebouwde bassin in het zeer zwaar beschadigde gebouw bevatte het grootste deel van de reactorstaven uit de core, die daar wegens onderhoud waren opgeslagen. Als dat bassin door bijvoorbeeld nog een zware aardbeving het begeeft, zijn de radioactieve poppen aan het dansen, op mondiaal niveau (artikel 3 juli 2012). Maar misschien was die "Britse kerncentrale deal" wel het grootste lokkertje voor nuke-loving EZ om zich vooral flink in te spannen om het sterk expanderende en machtige Hitachi voor Nederland te behouden met een spraakmakend duurzaam project...

NFIA
De bouw en exploitatie van het nieuwe logistiek centrum in Zaltbommel, waar Economische Zaken sterk voor heeft gelobby'd middels het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), zouden 130 "extra banen" moeten gaan opleveren voor Nederland (lees: Zaltbommel en directe omgeving). Het bericht van Hitachi zelf stelt echter "The EDC wil employ 130 people" ("employ" = "in dienst hebben"). Wat dus beslist personeel uit het complex in Waardenburg zou kunnen - en waarschijnlijk "zal" - omvatten. Wel nieuw is het "test centrum", wat eerder in de HDS "hub" in de U.S.A. was gevestigd.

Hoogst irritant is weer dat het NFIA, "operational unit of the Dutch Ministry of Economic Affairs", het vermogen van de PV-installatie in hun persbericht noteerde als "1.4mW". Dat is qua schrijfwijze een blunder van jewelste, want "mW" staat binnen het mondiaal erkende International System of Units (IS) voor "milliwatt" (zie overzicht). Eenheden en grootheden misbruik is zelfs in de ambtelijke wereld in Nederland endemisch. Dat de uiteindelijke projectgrootte zelfs hoger uitviel dan "1,4 MW" (nl. 1,6 MWp, zoals oorspronkelijk gepland, zie verder), is het NFIA verder niet aan te rekenen. Ik ging namelijk ook uit van die uiteindelijk op 20 juni door Hitachi genoemde "1,4 MW", terwijl het project 200 kWp groter blijkt te zijn (gepland en) geworden.

^^^
"Felicitiatiepagina" op website van uitvoerder
Hercuton, ook verschenen als advertentie achterop
Financieele Dagblad van 20 juni 2013.

Het EMEA distributiecentrum van Hitachi heeft een groot
en een klein "blok", en een verbindend stuk aan de achterzijde.
Er tussenin een laag gebouw met ruim 200 parkeerplaatsen
op het dak, waardoor op lokatie meervoudig grondgebruik
kon worden gerealiseerd. Ervoor het ontvangst gebouw.
Voor detail zie tweede plaatje.

Na het nodige zoekwerk n.a.v. het raadplegen van de advertentie achterop het Financieële Dagblad van 20 juni kreeg ik uiteindelijk van de leverancier en installateur van het uiteindelijk gerealiseerde PV-project (OSPS) de correcte data van de installatie door, die het bericht van Hitachi deels overrulen.

Project data
Het 31.000 vierkante meter grote duurzame complex (lees: het distributie centrum gedeelte) is op 20 juni opgeleverd met een zonnedak met 6.120 (Hitachi "6.200") zonnepanelen verdeeld over een dak oppervlakte van 17.000 vierkante meter. Het betreft 2 types monokristallijne PV-modules van de Chinese producent JA Solar (volgens Photon van april 2012 de derde grootste cellen producent ter wereld in 2011, na Suntech en First Solar). En wel 3.240 stuks van elk 260 Wp (subtotaal 842,4 kWp), en 2.880 exemplaren van 265 Wp (763,2 kWp). Daarmee komt het totale gerealiseerde vermogen op 1.605,6 kWp (ruim 1,6 MWp, wat 15% meer vermogen is dan Hitachi in hun eigen bericht van 20 juni opgaf). Met het geclaimde dakoppervlak en het door OSPS opgegeven vermogen kom ik dan op een gemiddelde pakkingsgraad van 94 Wp nominaal vermogen per vierkante meter dakoppervlak (incl. alle niet bezette dakruimte).

De gebruikte 260/265 Wp zonnepanelen hebben - volgens de datasheet van JA Solar - module omzettings-rendementen van 15,9 tot 16,21 procent (bij STC condities).

De ingezette omvormers zijn de - volgens OSPS - "good-old vertrouwde en zeer betrouwbare" trafoloze Sunny Mini Central MC 11000 types van wereldkampioen SMA.

Opbouw constructie
Ook byzonder is dat, i.t.t. wat ik eerst dacht, dat het geen "parallel aan de dakhelling" (lees: "afschot") gemonteerd "oost-west" systeem betreft. Maar, zoals te zien op de tweede onderstaande foto (met grote dank aan OSPS!), een installatie die met behulp van zogenaamde, in eigen huis ontworpen, LightFrame XL frames op de op afschot gebouwde daksegmenten 10 graden hellend richting ZZW is geplaatst. Dat was op de eerste luchtfoto in het persbericht van Hercuton en andere project partners echt niet te zien. Dat betekent dat er per "licht hellend afschot segment" van het in zijn geheel als "plat" te karakteriseren dak zeven modules naast elkaar zijn geplaatst "in landscape" oriëntatie. Deze modules zijn via de LightFrames allemaal aan elkaar geschakeld middels meters lange profielen, voorzien van beton ballast onder elk 10 graden richting "zuid" hellende zonnepaneel, en aan de achterzijde voorzien van een afdichtende plaat voor zowel de stroomlijn, als voor versteviging van de constructie (pers. comm. OSPS, 26 juni 2013). Voor een impressie van de achterzijde van die afdichting, zie de foto's op de OSPS project pagina voor het Eiffel gebouw in Maastricht (89,7 kWp installatie).

Vragen over opbouw constructie
Uiteraard zullen bij dit soort opbouw constructies de nodige vragen kunnen gaan rijzen. Zoals: waar houdt het begrip "plat dak" op en waar gaan fenomenen als "afschot op plat dak" en "schuin dak segment" in elkaar over? Is daar überhaupt wel een piketpaal tussen te zetten, zo ja wat zijn daarvoor dan de objectiveerbare voorwaarden? Ook kun je jezelf gaan afvragen waar het ambtelijke construct "de hellingshoek van de collector of het paneel hetzelfde moet zijn als die van het dakvlak waarop het staat" (zie de beruchte brochure) in dat soort gevallen van toepassing is. En waar het veelvuldig in het buitenland toegepaste installatie voorkomen "Aufständerung" in dat hele verhaal zou moeten passen. En, tenslotte, of bij het krampachtig inperken van dat soort buiten de strakke ambtelijke hokjes vallende, doch professioneel aangebrachte toestanden niet met een kanon op een mug zal worden geschoten (waarmee in ieder geval alle duurzame doelen op kilometers afstand gemist zullen gaan worden).

^^^ Detail (zwart-wit van gescande foto), met deel van de enorme PV-installatie, met panelen per rij van 7 stuks landscape naast elkaar, de richting van het afschot van de daksegmenten volgend. Door mij toegevoegd windrichtingen die ik heb afgeleid uit de lokatie en oriëntatie van het gebouw op het industrieterrein van De Wildeman (zie ook Zonatlas plaatje onderaan). Zonder de details te kennen lijkt het van een afstand om een "oost-west" installatie te gaan, met een zeer geringe hellingshoek. Bij nadere beschouwing (zie tweede foto) hebben alle modules echter (tevens) een flauwe hellingshoek van 10 graden richting ZZW. Al met al "kijken" met deze geringe hellingshoeken (afschot en frame opbouw) de zonnepanelen grotendeels de hemelkoepel in. Deze oriëntatie is consistent over het hele dak aangehouden, waardoor een maximaal vermogen op de beschikbare dakruimte kon worden aangebracht.

De PV generator op het dak van het Hitachi gebouw zou "meer energie opwekken dan er wordt verbruikt", wat zou inhouden dat er netto (op jaarbasis) aan het net wordt geleverd. Op details gaat het Hitachi artikel verder niet in, wel over diverse andere aspecten van het gebouw (zie link onderaan). Geclaimd wordt dat het hier om "het grootste ongesubsidieerde PV-project op een gebouw in Europa" zou gaan. OSPS claimt in een e-mail aan Polder PV: "... ontegenzeggelijk is het wel het grootste gebouwgebonden systeem van NL (en waarschijnlijk ver daar buiten) dat geheel ZONDER subsidie is neergezet". Daarbij kennelijk doelend op de forse subsidies die ontwikkelaar (Nuon) van het 17,5 miljoen Euro kostende, "grootste NL gebouwgebonden" project, Floriade dak 2,3 MWp, destijds heeft mogen opstrijken, waaronder bijvoorbeeld een mooie NOVEM bijdrage van 5,2 miljoen Euro (pdf Floriade dak project).

KLIK op foto voor uitvergroting (originele afbeelding)

Foto op een van de grote daksegmenten, richting NNO blikkend. Het "platte dak" bestaat feitelijk uit daksegmenten met een goed zichtbaar afschot, licht hellend in de windrichtingen WNW en OZO, waar de modules middels het LightFrame XL van OSPS op zijn geplaatst. Daarbij zijn de rijen van voor naar achter doorverbonden met lange rails. Onder elk paneel ligt ook ballast, en de achterzijde is met een soort verstevigende spoiler afgesloten (er blijven ventilatiespleten over). De rails liggen volgens OSPS los, op rubbergranulaat tegeldragers "met een extra lapje PVC ter voorkoming van uittreding van weekmakers uit de dakbedekking". Op het dak zijn verder ook nog gebogen lichtkoepels aanwezig.

Foto © Kees van Pelt (Oskomera medewerker en fotograaf: www.keesvanpelt.nl/album/)

Zoals al uit bovenstaande is gebleken, heeft het beroemde Oskomera Solar Power Solutions uit Deurne het PV-systeem opgeleverd (weinig andere partijen in Nederland zouden zo'n enorm project aan kunnen). Een plaatje van een grafische simulatie van het complex komt voor in een presentatie van Dennis Gieselaar (managing director OSPS), die hij voor het SER heeft gehouden. Grappig was dat de opdracht al in de zomer van 2012 was vergeven, maar dat er niets over naar buiten mocht komen. Ondertussen moest OSPS knarsetandend toezien dat een concurrent op het Heineken complex in Den Bosch "de grootste ongesubsidieerde PV-installatie van Nederland" opleverde en in het voorjaar van 2013 breeduit in de pers kon laten zien. Maar eind goed, al goed: nu heeft OSPS dus die "publiekelijk bekend gemaakte" grootste ongesubsidieerde, gebouwgebonden installatie, en wel in Zaltbommel.

OSPS is tevens verantwoordelijk voor "preventief en correctief" onderhoud van de installatie.

Milieu
Uit eerdere documentatie in het FD blijkt dat het complete duurzame project HDS maar liefst 200 duizend Euro aan energiekosten per jaar zou besparen (daarbij kennelijk uitgaand van de oude situatie in Waardenburg). Voor deze enorme besparing wordt een hogere huur van het nieuwe gebouw gevraagd (hoogte bedrag niet opgegeven). Op langere termijn resteert sowieso een (veel) hogere restwaarde van het gebouw. De energie die wordt opgewekt zou volgens oorspronkelijke opgave het equivalent van het jaarverbruik van 780 gezinnen zijn. Dit slaat waarschijnlijk op de totale opwek inclusief PV-stroom, want als ik alleen met de opwek van de PV-installatie zou rekenen kom ik veel te hoog uit (1.700 kWh/kWp.jaar, dat is onmogelijk in NL met een vaste installatie)*. De vermeden CO2 emissie door ingebruikname van dit complex zou neerkomen op "de consumptie van 178.000 bomen", wat neer zou komen op een equivalent van "5,9 hectare bos".

Zonatlas nog leeg
Grappig is dat op de net gepubliceerde Zonatlas voor Gelderland bij Zaltbommel het pas opgeleverde HDS complex nog geen kleurtje heeft gekregen die de "geschiktheid" van het dak voor de toepassing van zonnestroom zou moeten weergeven. Ook de instraling en het geschikte dakoppervlak opties waren nog niet beschikbaar, zie plaatje:

^^^
Screendump van Zonatlas Zaltbommel, industriegebied De Wildeman, met het nagelneue Hitachi Data Systems nog zonder "geschiktheids-kleurtje" voor toepassing zonnestroom. Mijn inschatting is dat "donkergroen" wel een toepasselijke tint zal worden...

© OpenStreetMap / Zonatlas / Provincie Gelderland

Niet "echt" grootste PV-dak Nederland
De claim "grootste zonnecellenproject op een gebouw" (in Nederland) mag u verder voor lief nemen, zo'n claim is er eentje "voor de bühne". Letterlijk genomen klopt het als u dat woordje "op" belangrijk vindt. Maar nog steeds blijft het Floriade dak van NUON/Siemens in Nederland de grootste PV-installatie, met 2,3 MWp en 19.380 stuks custom-made monokristallijne Siemens Solar glas-glas 118 Wp modules, schoon aan de haak (pdf Siemens). Maar kennelijk omdat dat als een "BIPV" project wordt gezien (dak = PV generator), is dan opeens het woordje "op" m.b.t. het EDC project belangrijk.

In mijn lijst met grote PV-installaties in Nederland komt het EDC van Hitachi wat "projectgrootte op een lokatie" betreft inmiddels op de derde plaats, na het Floriade dak, en ook na de 1,8 MWp grote Azewijn amorf Si PV-installatie op de afvalberg aan de Reefweg (Gelderland). Die laatste kan natuurlijk niet als "gebouw gebonden" worden bestempeld. Het ligt in de lijn der verwachting dat vooral hele grote ondernemingen de verleiding niet zullen kunnen weerstaan, en zullen gaan proberen om zelfs het record van het Floriade dak te gaan breken op het gebied van PV. Staat altijd leuk, in het jaarverslag "De Grootste", en in het voorspelbare korte item tijdens het 8 uur Journaal. Dacht u ook niet?

Hitachi: veel plezier van het moois. Bak veel zonnestroom. En ga zo verder.

* In de later gepubliceerde video wordt gesproken van (equivalent productie van) verbruik van "ca. 475 huishoudens". Bij uitgangspunt 3.250 kWh/HH.jaar (laatste CBS StatLine opgave 2011) zou je dan op een productie van 1,54 GWh/jaar komen. Als die aanname zou kloppen, is er gerekend met een specifieke opbrengst van 961 kWh/kWp.jaar. Wat véél hoger is dan waar Protocol "hernieuwbare energie", AgNL, ECN, en CBS mee rekenen. Indien er met 3.500 kWh/HH.jaar zou zijn gerekend, zou er 1,66 GWh/jaar worden geproduceerd en zou de specifieke opbrengst op 1.035 kWh/kWp.jaar komen te liggen, wat waarschijnlijk te hoog is. Ik houd het voorlopig dus op genoemde 1,54 GWh/jaar.

Aankondiging opening door Hitachi (20 juni 2013, Community HDS portal)
Felicitatiepagina (website Hercuton B.V., ook in FD verschenen)
Luchtfoto's van het gebouw met zonnepanelen (Facebook pagina Hercuton B.V.)

Presentatie gepland project volgens Hitachi (2006, op site Kadans Vastgoed B.V.)
Project link pagina (Kadans Vastgoed B.V.)
Project pagina (vooruitblik op website de Wildeman industriegebied, met impressie EDC Hitachi)
Lokatie van gebouw op Bing Maps (nog geen bouwactiviteit)
Lokatie van gebouw op Google Maps (erg oude foto: nog geen industrie te zien...)
Video presentatie Oskomera (later toegevoegd, sep. 2013 - item vanaf 5:29 - mooie air-shots!)
Hitachi heeft NL grootste vlak dak installatie (later toegevoegd, site OSPS, juli 2013)
Hitachi Data Systems (later toegevoegd, site OSPS, meer info)

Ministerie van Economische Zaken (20 juni 2013)
Brabants Dagblad (11 juni 2013)
Brabants Dagblad (14 maart 2012 - eerste paal voor het EDC de grond in)

---

21 juni 2013: Fotografisch duurzaam avontuurtje in de Flevopolder. De webmaster van Polder PV en zijn partner waren van 14 tot en met 16 mei in de Flevopolder. Kamperen op de Roggebot, een vergadering van de Zonnestroom Producenten Vereniging bezoeken, en heel veel windparken en vooral zonnestroom installaties afschuimend op de 2-wielige, duurzame ®Biohummer en Bioracer. Polder PV heeft op deze langste dag van het jaar (toegegeven, weer niet zulk best weer...) zijn uitgebreide fotoreportage over vele encounters voor u afgemaakt. Enjoy!

Flevokolder - duurzame zonnestroom- en windturbine ontmoetingen in Flevoland

---

19 juni 2013: Zonnewende in aantocht - dus Solarfieber. Nederland is in de greep van zonnestroom, en dat mogen we weten ook. De "zonnewende" komt er aan, precies gezegd, om 4 minuten over zeven 's ochtends op 21 juni (vrijdag a.s.), midden Europese zomer tijd (= 05h04 Greenwich Mean Time = Universal Time), hebben we weer "summer solstice". We laten dan even achterwege het feit dat vorig jaar op die 21e juni ("de langste dag"...) er een spectaculaire "Egyptische Duisternis" heerste vanwege zware regenbuien (KNMI bericht). Dat mag verder de pret niet drukken, ook al heeft het KNMI ook dit jaar weer niet zo'n best vooruitzicht voor de 21e (80% neerslagkans, windkracht 4).

Afgezien van de tijdelijke oprispingen van "het weer", blijven mensen zonnepanelen plaatsen, want het is lucratief, linksom of rechtsom (al word je er nooit "rijk" van, laten we dat vooral voorop stellen). Gisteravond en vandaag kwam ik weer een paar nieuwe systemen tegen, en "struikelde" ik over een wel heel apart reclame bord in onze eigen wijk...

KLIK op foto voor uitvergroting

Terug fietsend van een bezoekje aan onze moestuin op de Koudenhoorn in Warmond deze avond impressie van een fraai blackline PV-systeem aan de Warmonderweg in Oegstgeest. Deze door Jan Wolkers bekend geworden gemeente mag dan wel in financieel troebel water zijn gekomen vanwege o.a. de bouwcrisis, haar inwoners weten de zonnepaneelkes te vinden (en zelf te betalen). 9 modules, mogelijk ongeveer 2,25 kWp, op ZW gericht. Heel grof gesteld zou met zo'n systeem in de zonnige kustregio van Zuid-Holland zo'n 1.800 kWh/jaar geoogst moeten kunnen worden, als er geen vervelende schaduw problemen optreden. Als er geen gekke dingen met de salderingsregeling gebeuren, zou zo'n opbrengst, indien haalbaar, toch minimaal een Euro of 400 per jaar moeten kunnen opleveren als er normaal gesproken 23 cent per kWh wordt betaald (waarvan bijna 70% belastingen).

Nagelneu PV-systeem op een standaard rijtjeshuis aan de Bestevaer in Noord-Hofland. Een wijk van Voorschoten die als een wig tussen de Leidse Stevenshof en de Leidse Boshuizen/Fortuinwijk in is gedreven. 8 monokristallijne modules op OZO. Indien 250 Wp module in theorie grofweg geschat "goed" voor zo'n 1.600 kWh/jaar. Met aantekening dat de dikke schoorsteen met name in de namiddag schaduwproblemen kan veroorzaken bij laag staande zon. Voor een correcte berekening van de opbrengst verwachting altijd een professionele onafhankelijke simulatie laten doen, bijvoorbeeld door Siderea.nl.

Deze had ik al iets langer (ruim een week) in de smiezen, maar ik had nog geen kans gehad om een foto te maken. Bij dezen: PV-systeem op zijkant van een oud huisje aan de Rijndijk langs de Oude Rijn, de straat die vroeger uitvalsweg was voor Leiden richting de Haagse Schouw, maar die nu door de hoge spoorbrug over de Rijn een doodlopende, rustige straat is geworden. Deze straat is zo'n vijf minuten lopen vanaf ons appartement, en vormt feitelijk de noord-oost rand van de Leidse Stevenshof.

8 PV-modules boven twee (hier niet zichtbare) dakkapellen met moeite te zien op het op ZO gerichte pannendak. Onbekend hoe groot het effect zal zijn van de hoge metalen schoorsteen, bij lage zonnestand midden op de dag. Naast dit pand zijn via Google Earth ook nog 4 modules te zien bij de buren, die niet vanaf de straatzijde zijn te ontwaren (waarschuwing voor mensen die "vanaf de straat zonnepanelen willen tellen in de wijk": u gaat gegarandeerd veel missen!). Een systeem bij de andere buren (6 PV-modules op hoog plat dak) ken ik al vele jaren. Daar heb ik nog eens een gesprek met de eigenaar gehad, die een "domme digitale meter" bleek te hebben. En die al zijn niet zelf verbruikte, maar wel zelf opgewekte kilowatturen aan zijn energieleverancier kwijtraakte omdat hij niet begreep wat er gebeurde met die overschotten... Ik heb hem destijds wat tips gegeven om de meter te laten verwisselen. Helaas heb ik nooit meer een reactie mogen vernemen over "het resultaat" van eventuele actie...

Niet om de spelers van de inmiddels gestarte actie van Energiek Leiden in de Stevenshof dwars te zitten: deze PV-leverancier met hoofdkantoor in Voorschoten heeft een manager die in onze wijk woont, en die al een tijd lang dit reclame object regelmatig parkeert in de buurt van het winkelcentrum (mijn partner fietst er al maanden langs op weg naar haar werk)... Op de opvallende aanhanger een black-line monokristallijn PV-module van de Belgische kwaliteits-leverancier GH Solar, met een geflasht vermogen van 203,6 Wattpiek (STC).

Afijn: zo kom je tegenwoordig dus nogal wat nieuws tegen, toevallig, of na een tip van deze of gene. It's summer time, ook in Nederland. Polder PV gaat weer erg benieuwd worden met welke nieuwbouw cijfers het CBS zal gaan komen voor 2013. Op zijn vroegst, waarschijnlijk, ergens eind mei 2014. Niet gek staan te kijken als ze dan weer - voor Nederlandse begrippen - "aan de forse kant" zullen zijn. "Heffingen" op Chinese import modules, of niet...

---

18 juni 2013: Zonnepanelen inkoopactie #125 in ... PPV bolwerk Leiden + lagere prijzen (21 juni 2013)*. Hij zat er al een tijdje aan te komen, en ik had al wat info ontvangen van de organisatie. Maar inmiddels "loopt" de zonnepanelen inkoopactie in Leiden, gestart tijdens ons drie-daagse kampeer/fietsweekend in de Flevopolder. Sterker nog: de eerste actie wordt nota bene in onze eigen, dichtbevolkte wijk, de Stevenshof gehouden! Eindelijk weer eens goed nieuws voor een wijk (2012 11.686 inwoners, licht teruglopend), wier leefomgeving serieus wordt bedreigd door een tweede "snelweg", naast de drukke, bestaande A44, de beruchte Rijnlandroute die de provincie ondanks heftige protesten langs de zuidrand (bij overheersende ZW windrichting...) wil gaan doordrukken (protest site).

^^^
Een van de oudere PV-systeempjes in de Leidse Stevenshof - aan het Neeltje
Lokersepad. Er is dakruimte genoeg in onze wijk, en de systeemprijzen zijn veeeeel
lager dan tien jaar geleden. Ik zeg: kansen genoeg voor het veelvoudige aan capaciteit
in onze wijk, dan wat er nu in heel Leiden staat...

EnergiekLeiden, die zich inzet voor een duurzame stad, heeft inmiddels een PV-inkoopactie lopen die specifiek op de Stevenshof is gericht, en die over andere wijken in de stad uitgerold zou moeten gaan worden. De Stevenshof zou volgens E.L. zijn gekozen omdat "veel daken zijn nog leeg en er zijn in principe geen beperkingen door ingewikkelde vergunningprocedures". Dat kan ik alleen maar beamen. Ik fiets al jaren rond in onze wijk, af en toe komt er "een setje" bij, maar hard gaat het beslist niet. Als u de hieronder nogmaals getoonde luchtfoto van ons complex nog eens bekijkt (zie luchtfoto's pagina), zie je bij de gele sterretjes (naast het "aardige" systeem op ons huurcomplex, grootste deel van Polder PV) enkele kleine zonnepaneel systeempjes met een paar modules staan. Het overgrote merendeel van zowel de platte daken (hele wijkdeel links, maar ook op de schuine daken in ons gedeelte met huurwoningen) is zo maagdelijk als maar kan op het gebied van de opwekking van energie uit hernieuwbare bronnen (op Slochteren gas gestookte restwarmte van de STEG centrale van E.ON op de Langegracht tellen we natuurlijk niet als "hernieuwbaar").

Volgens het artikel op Volnieuws.nl zou EnergiekLeiden willen beogen om de Stevenshof "in één klap de duurzaamste wijk van Leiden" te gaan maken. Daar moet hard aan getrokken worden. Polder PV heeft een lijst met zonnepanelen in Leiden waar slechts een paar honderd daken op voorkomen, heel vaak met maar een paar (vaak oude) zonnepanelen. Het gros van het Leidse dakoppervlak is zo maagdelijk als maar kan op energiegebied. Gelukkig zijn er ook uitzonderingen, zoals het fraaie amorf Si dak op het hoofdgebouw van Centraal Wonen project de Oranjerie (Google link).

^^^
Weinig zonnepanelen (nog) in de Leidse Stevenshof. Gele sterretjes geven een paar verspreide
PV-setjes aan op de wijkdelen aan de westzijde van NS Station de Vink. PPV = huurcomplex waar
Polder PV domicilie heeft (op dak 20 oude PV-modules, 14 eigendom van PPV). Er is weinig
veranderd in deze in 2009 vastgelegde situatie. Onderin beeld: stukje van het Stevenshofpark.

Met dank aan Eric (Almere), 2009.

De actie
Bij de zonnepanelen inkoopactie voor de Stevenshof gaat het om een "ontzorg" traject waarbij, vrij byzonder, voor 10 jaar garantie is "afgekocht" binnen het project. Die eerste tien jaar zouden intekenaars zich dus "geen zorgen" hoeven te maken over reparaties e.d., die zouden in de prijs zijn inbegrepen. Zo'n lange garantie (incl. voor de omvormers) komt nog niet vaak voor - onder anderen bij de acties van Vereniging Eigen Huis is zo'n traject eerder al als voorwaarde afgespijkerd.

Er zijn drie regionale aanbieders geselecteerd die een aanbod hebben staan wat is opgezet door projectpartner Opdezon uit Amsterdam (opgericht door Paul Dalebout), volgens eigen zeggen "een onafhankelijke aanbieder van een groot aantal verschillende merken zonnepanelen". De drie regionale "uitvoerders" zijn achtereenvolgens Fa. Freek van Os uit mijn geboortedorp Voorschoten, Groene Woningen (onderdeel van KHB Bouw) uit Katwijk, en het aan de Leidse Frambozenweg (oude groentenveiling terrein) zetelende Verantwoordwarm.nl.

Het aanbod bestaat uit vaste sets met 6 tot 20 250 Wp PV-modules van de Chinese PV-reus Yingli Green Energy, met een omvormer van het Chinese merk Goodwe (Suzhou, provincie Jiangsu), en montage rails van het Nederlandse bedrijf Clickfit. Van Goodwe is tot nog toe een omvormer (trafoloos type GW4000-SS) getest door het testlab van het Duitse Photon. Deze kreeg in die test (december 2012 gepubliceerd) het predikaat "sehr gut".

Prijzen*
Prijzen zijn inmiddels aangepast (lager). Kreeg ik op 21 juni 2013 te horen van de organisatie. Een aanbieding die inmiddels voor EUR 1,53/Wp (was eerst 1,63/Wp, 20 modules) tot EUR 2,44/Wp (was eerst 2,60/Wp, 6 modules) "over de toonbank" zou gaan. Voor wie met de wenkbrauwen gaat fronsen van deze in het huidige tijdsgewricht wellicht "niet spectaculaire" prijzen gaarne aandacht voor het volgende. Die prijzen - opgegeven voor schuindak situatie - zijn turn-key, inclusief installatie, BTW, aanpassing meterkast, bekabeling, etc. Belangrijker nog: er wordt tien jaar garantie op het complete systeem geboden, inclusief omvormer(s). Er is een forse aanbetaling van 40% van het totaalbedrag ingepland bij het versturen van de (definitieve) opdracht. Nota bene: omdat men van installatie door gecertificeerde bedrijven wil uitgaan, worden binnen deze actie GEEN doe-het-zelf pakketten aangeboden. Wel is er een mogelijkheid om maatwerk te laten verrichten (ander aantal panelen, situatie afhankelijk).

Een interessant actie instrument om de kosten te drukken is een zogenaamde "burenkorting" van 150 Euro die zowel voor de aanvrager als voor de participerende buren geldt. Een aardig cadeautje ter waarde van 652 kilowattuur (bij all-in standaard grijze stroomprijs van ongeveer 23 Eurocent/kWh) voor beide participanten.

Uiteraard kan er ook bij deze actie nog steeds beroep worden gedaan op:

(a) aanschaf subsidie Agentschap NL (max. 650 Euro/aanvraag voor hardware) zo lang er nog geld in de pot zit (dat kan hard gaan).

(b) laag (6%) BTW tarief op de installatie werkzaamheden (met "waarschijnlijke uitzondering" van niet nagelvast aan dak zittende plat dak systemen, laat dat altijd schriftelijk vastleggen, zie mijn bericht van 24 april 2013!).

^^^
Een van de zeer recent aangebrachte PV-installaties in de Stevenshof, door een andere bekende
regionale installateur actief in de Leidse contreien. "Black-line" modules, gerangschikt zoals
dat vaak gaat op de qua ruimte veelal beperkte Nederlandse daken met veel obstakels.
ZZW oriëntatie, Anne Frankweg.

Ook huurders
Interessant is dat ook deze actie open staat voor huurders van eengezinswoningen. Daarvoor is uiteraard zoals gebruikelijk (schriftelijke) toestemming van de verhuurder nodig (zoals de webmaster van Polder PV 13 jaar geleden ook heeft gedaan, zelfs als appartement-bewoner...). EnergiekLeiden stelt: "Woningcorporatie Portaal heeft al laten weten hier positief tegenover te staan". Dat onze verhuurder niet afkerig is van toepassing van zonne-energie op huurwoningen, bleek eerder al uit uitlatingen in hun magazine "Post van Portaal". In het eerste nummer van 2013 was het weer raak, op pagina 11, waarbij een evaluatie van een enquête onder leden van het PortaalPanel wordt gepresenteerd. Volgens Portaal: "De interesse voor zonnepanelen overtuigt ons dat we in 2013 moeten kijken op welke manier we deze vorm van energie-voorziening kunnen toepassen". Volgens het artikel zou zelfs 39% van de panelleden "in het algemeen geïnteresseerd te zijn" in zonnepanelen. En nog eens 37% "misschien". De potentie bij huurders lijkt dus zonder meer zeer aanzienlijk, mits de communicatie op orde is.

De (mogelijkheid tot) inschrijving voor de "zonnepanelen inkoopactie EnergiekStevenshof" is reeds gestart op 15 juni 2013 en loopt door tot 17 juli. Op 2 juli a.s. is er een eerste informatie bijeenkomst gepland in het wijkcentrum van de Stevenshof (Libertas Leiden, Trix Terwindtstraat 4). De organisatie - volledig uit vrijwilligers bestaand - ontvangt een kick-back fee van de installatiebedrijven, voor elk pakket wat wordt verkocht (pers. comm. Polder PV).

De webmaster van Polder PV is zeer benieuwd wat de respons zal zijn in "zijn" wijk, en wat, in een later stadium, een eventueel vervolg in andere wijken van de studentenstad Leiden zal gaan opleveren. Leiden moet hard aan de bak, want zonnepanelen zien we nog veel te weinig hier. En mocht u zelf "de boer" op willen: er zijn genoeg aanbieders van zonnepanelen in Zuid-Holland die u bij eigen plannen kunnen helpen. Ik tel er in mijn huidige lijst met leveranciers van zonnepanelen (& systemen etc.) 113 in onze provincie...

^^^
Het complex waarin het wijkcentrum van de Stevenshof
is gevestigd (naast o.a. de bibliotheek en kinderdagverblijf)
heeft ook een prachtig plat dak waarop een boel
zonnepanelen kunnen worden geplaatst...

EnergiekLeiden: veel succes met dit spannende project!

Inkoopactie inmiddels toegevoegd aan de lange lijst op PPV.

NB: Polder PV heeft geen relatie met dit project, maar heeft wel wat informatie aan de initiatiefnemers verstrekt.

http://energiekleiden.nl/index.php?page=30 ("EnergiekStevenshof")
Volnieuws.nl (bericht 16 juni 2013)
Hieropgewekt.nl maakte ook melding van het heuglijke feit

---

12 juni 2013: Duitsland update tm. april 2013. Het werd weer eens de hoogste tijd om wat grafieken bij te werken voor wereldkampioen in zonnestroomzaken, Duitsland. Daartoe heeft Polder PV weer een aparte pagina ingericht. Tot en met april 2013 zijn de (voorlopige) cijfers inmiddels bekend gemaakt door Bundesnetzagentur. Tot en met 2010 is via het in augustus 2012 verschenen EEG Statistikbericht de stand van zaken "definitief" dichtgetimmerd m.b.t. de enorme getallenbrei.

In april is toch nog redelijk verrassend, gezien het feit dat de Einspeise Vergütungen inmiddels behoorlijke "pijnlijk lage" niveaus beginnen te bereiken voor nieuwe PV-installaties (download van deze pagina). Er kwamen in 30 dagen tijd maar liefst 13.414 nieuwe installaties bij, met een gezamenlijk vermogen van 367,7 MWp. Wat meer is dan Nederland - volgens een eerste voorlopig CBS cijfer - tot en met 2012 in dik 2 decennia in zijn geheel bij elkaar had "geaccumuleerd" (340 MWp).

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Maandelijkse PV capaciteit nieuwbouw in Duitsland, met voor NL begrippen
continu verbijsterende cijfers, zelfs in het voor BRD "jaar des oordeels", 2013.

Uiteraard spelen daarbij "grote" installaties nog steeds een belangrijke rol, al is het niet meer mogelijk om voor vrijeveld projecten groter dan 10 MWp EEG vergoeding te krijgen. Het laatste reuzenmonster voor Duitsland was 145 MWp groot, heette Neuhardenberg, en werd net op tijd voor het verstrijken van de "coulance datum", in september 2012 opgeleverd (zie project beschrijving). Die dagen komen waarschijnlijk "nooit weer", de focus voor reuzenparken is verlegd naar Amerika, Azië, en landen als Zuid-Afrika, waar de "feed-in condities" nog optimaal zijn voor dat soort financieel riskante projecten.

April 2013
In april 2013 is er in de Bundesnetzagentur opgave nog wel een leuke verzameling van 56 projecten te vinden met elk een grootte die uitsteeg boven 1 MWp (1 MWp komt neer op een vrijeveld installatie met 4.000 moderne modules met een nominaal vermogen van 250 Wp per stuk). Gezamenlijk hadden die 56 projecten een vermogen van 141 MWp. De grootste installaties waren dit maal te vinden in Bayern (Neustadt 5,3 MWp en Sulzheim 5,4 MWp), Mecklenburg-Vorpommern (Groß Stieten, 6,9 MWp), en Sachsen-Anhalt (Burg, 7,1 MWp). Maar Bayern leverde toch weer de grootste in die maand, Buxheim, met bijna 7,2 MWp op de teller. Daar kan Nederland nog veel van leren. Maar aangezien we helemaal geen FIT hebben, al helemaal niet voor dat soort grote projecten, en ook de met veel politieke reuring omgeven SDE "+" alleen een kolenfooi oplevert, lopen we alleen al op dat vlak een steeds grotere achterstand op t.o.v. de oosterburen. Lees: die achterstand is met de beste wil van de wereld nooit meer in te halen.

^^^
Hoe schokkend had u een vergelijking tussen opgestelde PV-capaciteit in de buurlanden
Duitsland (grote grafiek) en Nederland (inzet, identieke schaal!) willen hebben? Zelfs als u door
een factor vijf deelt (bevolkings-ratio), blijft Nederland voortprutsen t.o.v. haar oosterbuur...

Want Duitsland had volgens de laatste opgave van Bundesnetzagentur, eind april 2013, alweer 33.533 MWp aan PV-capaciteit staan. En dat is waarschijnlijk heel wat meer dan alle politici in Den Haag zich kunnen voorstellen dat "fysiek mogelijk" is. Welnu, hooggeschatte dames en heren: het staat er beslist (en inmiddels nog wat meer, u kunt zelf gaan kijken, niet te missen). En het produceert allemaal overdag zonnestroom als een tierelier...

Update Duitsland in grafieken: PV-statistiek tm. april 2013

---

11-13 juni 2013: 2e ronde iChoosr "SamenZonneEnergie.nl" wederom lage prijs + nagekomen (onderaan).

Hoe laag de systeemprijs precies zal worden is nog even wachten tot 17 juni. Maar vandaag werd weer duidelijk dat Nederlanders "prijskopers" zijn. Althans, zo worden ze "gemaakt". Want voor de selectie van de leverancier voor de tweede grote "SamenZonneEnergie.nl" actie in Noord-Holland, zijn er vandaag maar liefst 7 veilingrondes doorheen gejaagd door organisator iChoosr. En het resultaat (leverancier nog niet bekend gemaakt) is weer verpletterend. Het uiteindelijk bereikte prijsverschil tussen de eerste biedronde (meerdere leveranciers) en de laatste met slechts een winnende "gelukkige" bleek uit te komen op 23,6%. Dat is alweer 17,1% lager dan de "richtprijs" die de potentiële kopers bij de start van deze actie kregen voorgeschoteld voor een pakket zonnepanelen.

Wat betekent, dat ondanks de "voorlopige coulance heffing" van 11,8% voor alle Chinese import modules (geldig tot 6 augustus 2013, waarna de veel hogere "echte" heffingen in kunnen gaan), er een zonder meer blijvend acceptabel aanbod kan worden gedaan door de gelukkige winnende leverancier. Met nog steeds een gunstige prijsstelling voor de aan te bieden PV-systemen (bij gelijkblijvende salderings-condities). De vraag is natuurlijk wat de leverancier er met zo'n blijvend "zeer scherpe" prijsstelling aan over zal gaan houden, en voor wat voor bedrijfsmarge deze zal moeten werken, vele maanden lang. Als de stormloop op de 2e actie van een vergelijkbaar kaliber zal zijn als voor de 1e kan dat gezien de te verwachten volumes nog steeds een aardige deal opleveren voor deze partij. Een andere vraag die daarbij opborrelt: hoe hoog zullen de financiële risico's zijn, bij "zeer scherpe" prijsstelling van het aanbod. En kan het overgebleven bedrijf dan nog wel onverwachte "klappen" opvangen. Bijvoorbeeld in het geval van een niet voorzien hardware probleem.

^^^
"Biedladder" van de veiling van vandaag. Gestart onderaan (korting 15,3%), en geeindigd
bovenaan, met groene balk korting opgeklommen tot 23,6% t.o.v. het gemiddelde oorspronkelijke aanbod.

© iChoosr

Stand van zaken eerste actie(s)
De laatste info die ik over de eerste actie heb is dat er van de 12.556 intekenaars er uiteindelijk zo'n 2.200 contractanten zijn overgebleven (NB: "scorings"-percentage slechts 17,5%). De tweede actie heeft momenteel 11.805 inschrijvers op de site staan*. Als daar 20% van zou overblijven, heeft de gelukkige leverancier bijna 2.400 klanten te bedienen. Toch geen slechte deal, in crisistijd. Sterker nog: een "byzonder stevige klus", gezien de signalen van de andere "grote" PV-acties, over de "uitvoeringsfase" van dit soort trajecten. Als het een "nog niet bekende" grote partij zou betreffen, gaat deze een "harde leerschool" tegemoet, waarbij uitmuntende communicatie met de potentiële klanten een essentieel onderdeel zal gaan worden.

Nagekomen 1
NB: bij de tweede actie wordt ook expliciet aangegeven dat onder voorwaarden huurders van woningcoöperaties Woonwaard en Eigen Haard kunnen participeren. Zie toelichting in de "vragen" sectie op de website van Samenzonneenergie.nl.

Nagekomen 2 - winnaar bekend
Persbericht 13 juni 2013: Voor de derde maal heeft PV-leverancier MetDeZon, wat al ruim 15.000 PV-installaties heeft afgezet volgens eigen zeggen, gescoord bij de iChoosr acties. De tweede ronde voor Noord-Holland is wederom door hen gewonnen. Gefeliciteerd, de routine zit er inmiddels al goed in. Van iChoosr kreeg ik eind maart realisatie cijfers door voor de eerste actie in Noord-Holland: op 25 maart waren er al bijna 2.100 van de overgebleven ongeveer 2.200 contractanten beleverd. Binnen het Drechtsteden gebied (de tweede grote iChoosr actie, wederom door MDZ gewonnen, ditmaal in Zuid-Holland) zouden er inmiddels volgens een Tweet van wethouder Sjoerd Veerman (Alblasserdam) van de "geplande" ruim 900 woningen voor dat separate iChoosr project al 169 systemen zijn opgeleverd door MetDeZon (status 10 juni). Nog enkele honderden systemen te gaan.

En dan weer "terug" naar het "thuishonk" van MDZ (gevestigd in De Rijp). Noord-Holland voor een nog onbekend aantal nieuwe daken voor de tweede actie in die provincie. Totaal aantal "belangstellenden" voor die vervolg-actie: 11.808. Die tot en met 28 juli as. hebben om in te gaan op het aanbod. Polder PV is erg benieuwd hoeveel contractanten er over zullen blijven. Met de waardering van de klanten voor het eerste traject in Noord-Holland, volgens iChoosr zegsman Ruud Frijstein, "een acht", hebben de kandidaten wellicht een mooie richtlijn in handen.

* De "Drechtsteden" actie in Zuid-Holland loopt veel minder hard dan haar pendant in Noord-Holland. Status inschrijving 11 juni: 3.306 belangstellenden.

http://samenzonneenergienh.ichoosr.com (via keuze "Ik woon in Noord-Holland")
Info over iChoosr actie Noord-Holland (inkoopacties pagina PPV)

Persbericht van winnaar MetDeZon (13 juni 2013)

---

11 juni 2013: Groen Zonnig XXX. Zoals u wellicht gemerkt heeft, zijn er weer de nodige inkoopacties van zonnepanelen bijgekomen. Van Wilko Kistemaker, die een zeer succesvolle actie in Houten is begonnen in 2012, kreeg ik "een vette update". Ten eerste is er daar inmiddels onder zijn "Groen Zonnig Houten" actie een vermogen gerealiseerd van bijna 635 kWp bij 300 woningen. Maar dat is niet alles, Wilko heeft inmiddels al 3 andere acties lopen, en er gaan er nog meer uit zijn koker komen. Tot in alle hoeken en gaten van Nederland. Ik weet wel wie er kans maakt op een P-NUTS award en/of andere prijzen voor Respectabele Duurzame Verdiensten...

De essentie van het - zeer ambitieuze - lijstje wat ik van Wilko kreeg over zijn inkoop acties met zonnepanelen (en inmiddels ook zelfs in het aanbod al een Solesta thermische collector...) vindt u in onderstaande tabel. Eerst 4 reeds lopende acties, dan 2 net opgestarte, en als laatste geplande vervolg projecten. Bijna allemaal al met eigen sub-site:

Actie naam (behalve 1e 2: 2013 ff.)	Vermogen	Aantal	Info-avond
Groen Zonnig Houten (Ut.) 2011-'13	635 kWp	300	3-6
Groen Zonnig Woensel (Eindhoven, NB) 2012-'13	95 kWp	38	29-5
Groen Zonnig Leidsche Rijn (Ut. VINEX)	75 kWp	30	11-7
Groen Zonnig Opsterland (Fr.)	73,5 kWp	30	23-5
Status totaal 1e 4 projecten:	879 kWp	398
Groen Zonnig Heerenveen (Fr.)			6-6
Groen Zonnig Smallingerland (Fr.)			20-6
Groen Zonnig Nieuwegein (Ut.)			18-6
Groen Zonnig Hoorn (NH)			24-6
Groen Zonnig Hoogeveen (Dr.)			26-6
Groen Zonnig Oldenzaal (Ov.)

Hulde aan Wilko voor deze info, en veel succes met alle plannen! Als dat net zo gaat als in Houten is geschied, kunnen we aardig wat volumes aan nieuwe zonnepanelen gaan verwachten her en der in Nederland... De data voor de eerste vier al langer lopende projecten zijn in mijn inkoop acties spreadsheet en op de inkoop acties pagina bijgewerkt.

Verzoek: project info!
Dringend verzoek aan iedereen die zonnepanelen inkoopacties heeft opgezet: wilt u s.v.p. uw status informatie over de per kalenderjaar gerealiseerde (dan wel reeds gecontracteerde) vermogens en aantallen contracten en het aantal verkochte zonnepanelen bij die acties doorgeven aan Polder PV? Met eventueel andere interessante / byzondere project details? Daarbij ook aangeven of info gepubliceerd mag worden of niet. Ik wil in ieder geval proberen te monitoren wat alle inkoopacties bij elkaar aan vermogens en aantallen heeft opgeleverd. Omdat het een opvallend, en uniek fenomeen is geworden in Nederland, wat zijns gelijke volgens mij niet heeft op onze mooie planeet.

Dank!

Wilko Kistemaker natuurlijk ook op Twitter

---

8 juni 2013: CertiQ update mei 2013. Op 4 juni verscheen het nieuwste CertiQ maandrapport, dat van mei 2013. Wederom geen schokkende cijfers voor zonnestroom: 107 nieuwe "producenten", ruim 1,3 MWp nieuw vermogen, systeemgemiddelde flink omlaag t.o.v. het "record" in april, naar 12,6 kWp per nieuwe installatie. Een "niet spectaculair verhaal", dus. De SDE, "zij kabbelde voort" in een rustig, gezapig tempo.

^^^
Een structureel opgaande lijn bij de nieuwe SDE producenten per maand zit er
sinds 2011 al niet meer in.

^^^
Na het "kunstmatig hoge" systeemgemiddelde in april normaliseerde de situatie zich
in mei al weer snel. Gemiddelde systeemgrootte is wel toegenomen in de loop der jaren.
Reden: particulieren zijn door Verhagen al uit de regeling geknikkerd, en alleen
grote bedrijven nemen nog de moeite om een paar Eurocent/kWh "extra" te scoren
uit de SDE "+" ruif. Bovenop alle belastingvoordelen die ze kunnen binnen harken...

Alle grafieken en cijfers zijn inmiddels weer van de laatste gegevens voorzien:

PV-markt Nederland in grafieken: CertiQ update mei 2013

---