Veel
HE in Flevoland
| |
|
||||||
|
Veel
HE in Flevoland |
index | ||||||
|
|
|
||||
 |
^^^ Dit gaan we meer zien in Nederland. Kunt u op een briefje van me krijgen. |
Introductie
Route
Lelystad
>> Roggebotzand
Roggebotzand >> Natuurpark Lelystad >>
Roggebotzand
Roggebotzand (Flevopolder) >> Meppel (Drenthe)
Byzondere PV-installatie Ramspolbrug
Verder
via NOP naar Meppel
Fossiel besluit
Conclusie
Kaartmateriaal
De webmaster van Polder PV fietste in het lange weekend van 14-16 juni 2013 met zijn partner tussen Lelystad, de NTKC camping Roggebotzand, en uiteindelijk naar Meppel (Drenthe). En kwam daarbij heel veel windturbines en opvallend veel PV-installaties tegen. Deze pagina bevat een foto impressie van de duurzame encounters.
Kaartje: ©
Bing Maps / Microsoft Corp.
Legenda
NS: aankomst (Lelystad)
en vertrek (Meppel) NS stations. DR = Drenthe, NOP = Noordoost Polder,
OFP = Oostelijke Flevopolder, OV = Overijssel. "Tandrad" = vergader
lokatie Zonnestroom Producenten Vereniging (Natuurpark bezuiden Lelystad,
15 juni 2013). Groen tentje
= NTKC kampeerterrein Roggebot (14 & 15 juni). Blauwe
cirkel: wandeling Waterloopbos (NOP). Fietsroutes in rood
(Lelystad - Roggebot, 14 juni), violet
(Roggebot - Natuurpark - Roggebot, 15 juni), en blauw
(Roggebot - Meppel, 16 juni).
De aanleiding was een algemene ledenvergadering van de Zonnestroom Producenten Vereniging, die op een nogal afgelegen plek werd gehouden in het - fraaie - Natuurpark ten zuiden van Lelystad op 15 juni 2013. We namen op 14 juni met de fietsen de trein naar Lelystad. Fietsten van daar uit naar Boswachterij het Roggebotzand op de noord-oostelijke punt van Oostelijk Flevoland, en overnachtten daar op de prachtige in de bossen gelegen NTKC camping Roggebot (leden only...). De volgende ochtend eerst via een prachtig stukje randbos, waar we kletsnat regenden, en vervolgens met droog weer tegen stormachtige westenwind in naar het Natuurpark bezuiden Lelystad gefietst. ALV van de ZPV bijgewoond, terug gefietst via deels andere route naar de camping. Op zondag via oversteek Vossemeer, stukje Kop van Overijssel, over de IJssel, via de nagelneue Ramspolbrug door een stukje zuidelijk Noordoost Polder, en via het Wieden gebied naar Meppel. Daar weer met de fietsen de trein in en met Tante NS terug naar huis.
Wie kent ze nog, uit "historische tijden"? De "Nuon Mattenkloppers". Zo werden deze opvallende gebogen palen met daarop 20 oude Shell Solar RSM95 modules gedoopt door mogelijk wat überkritische voorbijgangers. Ze staan er nog steeds, her en der verspreid door Nederland, met een concentratie in oost en noord NL. Er was zelfs een speciaal gesubsidieerd NOVEM traject voor (3 ton subsidie, totale project kosten 1,2 miljoen Euro), te vinden onder dit dossier. Vaak zijn die "mattenkloppers" geplaatst op industrieterreinen en/of bij zakelijke klanten van de voormalige Nederlandse energie leverancier Nuon. Nu zijn ze allemaal in handen van het Zweedse Staatsbedrijf Vattenfall. De tekst "natuurstroom" op de paal is eigenlijk achterhaald, ook al wordt er natuurlijk zonneprik geproduceerd. "Natuurstroom" is voor nieuwe Vattenfall klanten al lang geen optie meer (verdrongen door "CO2 OK stroom"). Al hebben oude klanten die het nooit hebben gewijzigd nog steeds een "Natuurstroom contract". Polder PV kent er zo een (neen, niet het eigen huishouden)...
Deze "PV-klopper" staat bij Feenstra in het industriegebied NO. van Lelystad (Steenstraat). Het bedrijf wat heel erg veel opdrachten voor Nuon heeft uitgevoerd, en wat recent onderdeel is geworden van United Energy Works. En, natuurlijk: wat inmiddels zelf ook zonnepanelen is gaan aanbieden...
KLIK op foto voor uitvergroting
Impressie van het poldergebied oostelijk van Lelystad, waarin veel windturbines zijn te vinden (de meeste trouwens in lijnopstellingen). Foto geplaatst op Twitter, met daarbij de Polder PV teaser: "Over 1 object hoor je continu zeuren, over het andere bijna nooit #gespletentong, u gebruikt beiden."
KLIK op foto voor uitvergroting
Over de "Zonneweide" van Accres heb ik eerder al eens een gedetailleerde analyse geplaatst met een paar foto's. Deze "test-installatie" met 11 zonnepaneel opstellingen ligt oostelijk van de A6 cq. het Oostervaart industriegebied van Lelystad. Het is niet te vergelijken met de enorme batterij PV modules die volcontinu (DC-zijdig!) worden gemonitord op het Duitse deel van het op de Limburgse grens gelegen Avantis terrein, maar het is iets groter van opzet dan de recent bij Universiteit Utrecht opgetuigde OPUT testbatterij (dak installatie) die op 27 juni 2013 door voormalig milieuminister Cramer (ja, die van de kolencentrales) wordt ingehuldigd. Er is ook nog een 5-jarig monitoring proefproject met een omvang van 55 kWp met verschillende module technologieën (incl. amorf Si matten) en omvormers (Fronius, Powerstocc, SMA, en Solaredge power optimizers) op het nieuwe dak van het IND gebouw in Zevenaar, van Greenpower Systems / Ivada Electric (zie ook Youtube video).
De helft van de ACCRES Zonneweide installatie heeft zelfs een SDE subsidie gekregen, en er zijn Europese subsidies verstrekt voor het hele project (meerdere duurzame technieken, ook biogas e.d.).
Ook hier is weer goed te zien dat zonne-stroom en elektriciteit uit wind dicht bij elkaar worden geoogst in de Flevopolder. Op de voorgrond een dubbel-assige Deger tracker met polykristallijne modules van de Koreaanse producent Solarpark (3,22 kWp). Erachter een met de hand verstelbaar frame met dezelfde modules (hier in de zomerstand, panelen onder hoek van 10 graden t.o.v. horizon), en helemaal achteraan een vaste frame opstelling met wederom de Solarpark modules (NB: in winter helaas schaduwen op achterliggende met de hand verstelbare opstelling werpend, wat diens "winteropbrengst" nadelig beïnvloedt). Op de achtergrond enkele Enercon windturbines in de lijnopstelling van het Mammoettocht project (23 MW), en een van de grote hoogspanningsleidingen die al die stroomproductie afvoeren naar grote gebruikers in de wijde omgeving. Er lopen in dit gebied diverse 150 kV trajecten (Lelystad - Zuiderveld, Kubbetocht en Dronten), en een zwaar 380 kV tracé (Lelystad - Diemen).
KLIK op foto voor uitvergroting
Op het testveld doet Van der Valk Solar met hun eenzijdige "single-axis" tracker goede zaken - het is in ieder geval een zeer in het oog vallende, maar lichte constructie (kassenbouw specialist!). Met de wederom polykristallijne Solarpark modules scoorde dit systeem volgens een eerste verslag, te downloaden van de site (natuurlijk) het op een na hoogst, na de 2-assige tracker (terug gerekend naar kWh/kWp). Qua investering (€/Wp) kwam hij echter na de twee vaste opstellingen (hetzij Solarpark, hetzij Kyocera modules) uit. Het verschil was echter niet groot t.o.v. de vaste opstellingen. Bij de bedrijfseconomische berekening "resultaat per Wp" kwam deze opstelling echter als beste uit de bus. Gezien het feit dat de Balance Of System (BOS) kosten een steeds belangrijker rol gaan spelen in de hele systeemprijs, kan zo'n installatie beslist interessant gaan worden. Wel: voor wie de ruimte er voor heeft, want het systeem eist dubbel zo veel ruimte op als een vaste opstelling. Nederlandse bodem is heftig aan de prijs, dus hoogstens op lokaties die niet rendabel zijn in te zetten voor andere bestemmingen (denk aan de vele plannen voor zonnestroom installaties op geflopte bedrijfsterreinen), zou zo'n systeem aantrekkelijk kunnen zijn. Het zal plussen en minnen blijven, zo lang als er geen decente feed-in regeling is voor zonnestroom.
KLIK op foto voor uitvergroting
Grote verrassing was dat er kennelijk een begin (?) is gemaakt met een kleine vrijeveld PV-installatie aan de zuidzijde van het kleine testveld van ACCRES (ik had daar nog niets van gezien bij mijn vorige bezoek op 13 december 2012). Met de hoogste vergroting van de camera kon ik van de zijkant nog net vaststellen dat het hier om een waarschijnlijk kristallijne module opstelling moet gaan in 12 rijen van 17 panelen (totaal 204 stuks). Grof geschat dus een opstelling van zo'n 51 kWp (bij toepassing 250 Wp module). Dat is "vrij byzonder" voor Nederland. Ik heb al aardig wat particuliere projectjes met enkele panelen op de grond gezien, maar nog bijna nergens - behalve op de afvalberg bij Azewijn (1,8 MWp Chinese amorf Si modules) - een "grondgebonden vrijeveld installatie". Het is dan ook een "proefterrein" alhier.
De zijkanten van de rijen lijken afgeschermd met "spoilers" om de windgevoeligheid te beperken. Het is een lage opstelling, op de grond, met open frames. Details waren helaas niet te zien.
KLIK op foto voor uitvergroting
De zuidzijde van het met grote stapels pallets omgeven gebouwen complex op het ACCRES terrein ziet er vanaf de Swifterringweg zo uit. Naast de hoogspanningsleiding en 2 windturbines van de Mammoettocht zijn twee grote schuren te zien die (deels) met zonnepanelen zijn bedekt. De grote schuur rechts met 3x 80 stuks monokristallijne PV-modules, het kleine systeem op de linker schuur heeft nog eens 80 stuks op slechts een zeer klein deel van het dak liggen. In totaal een systeem met een grootte van 59,0578 kWp volgens project pagina Eneco (aangelegd door Eneco Installatiebedrijven Midden / GSU, die ook "de financiering" verzorgde).
KLIK op foto voor uitvergroting
Detail van zuid façade van de grote loods met 240 van de in totaal 320 PV-modules die op deze gebouwen van ACCRES zijn geplaatst. Zon en wind: eternal marriage voor "Flevo"...
Verder fietsend langs de windturbine lijnopstelling van de Overijsselsetocht (10 Enercon's, 18,6 MW, verwachte jaarproductie 37 GWh). Doorschemerend op de achtergrond "het vervolg", 7 Vestas turbines van het EWI project, 2 MW per stuk, totaal 31,5 GWh/jaar. Alleen al deze 2 lijnopstellingen zouden op jaarbasis bijna 69 GWh produceren. Het equivalent van wat 19.571 huishoudens zouden verbruiken (bij verondersteld gemiddeld jaarverbruik van 3.500 kWh). Dat zou al zo'n beetje overeenkomen met het jaarverbruik van een derde van het aantal huishoudens in mijn woonplaats Leiden (ruim 63.000 eind 2012). Anders gerekend: die 69 GWh is het equivalent van 1.380 melkveehouderijen die elk 50.000 kWh per jaar verbruiken.
Overigens, een mooi overzicht van de windturbine parken in Nederland vindt u onder deze link.
Even verderop stuitten we op de Wisentweg op de eerste grote windturbines van de "Test Site Lelystad", een windturbine project met - gepland voor 2011-2012 - 12 test turbines, waarvan 10 prototypes, die hier hun certificering voor de markt zouden moeten halen. Het zou het grootste testpark van Europa worden/zijn, met een maximaal haalbare rotor tiphoogte van 200 meter. Echter: enkele turbines waren in 2013 kennelijk nog steeds niet geplaatst (we hebben minstens 2 lege fundaties gezien). Toch beweert Ecofys op hun site: "All of the positions at the site are currently occupied".
Eneco, Wageningen Universiteit (ook eigenaar van ACCRES), en Provincie Flevoland zijn project partners. We zagen wel 3 (van 4-5 geplande) meetmasten (2 op foto). Metingen zouden uitgevoerd en verwerkt worden door het onder Eneco vallende Ecofys WTTS in samenwerking met het Duitse Windtest Grevenbroich GmbH. Omdat het om een 7-jarig test project gaat, hoefde hier geen lijnopstelling te worden aangehouden. Op de voorgrond een ontvangst/zendstation naast een trafo van Liander, met schotels van NV Casema kabeltelevisie. Zie ook foto's hier onder.
KLIK op foto voor uitvergroting
Op dit ontvangststation - met ook een hoge mast - een nogal onthullend staaltje verwaarlozing van het kleine, uit 16 monokristallijne modules bestaande PV-systeem wat kennelijk is aangelegd om de zendapparatuur en de forse airco's op het gebouwtje van "prik" te voorzien. Achter de achterste rij was een SMA omvormer te zien. Hier is een tijd geen onderhoud gepleegd (de schotels zien er ook niet al te florissant uit). Zie detail hier onder.
KLIK op foto voor uitvergroting
Een beeld wat inmiddels is opgenomen in de categorie "zonne-energie bloopers" op Polder PV. Ontoelaatbaar voor een duurzame energie voorziening, en kennelijk een lage prioriteit hebbend bij de exploitant van dit toch niet goedkope ontvangststation. Wellicht dat deze denkt dat het alternatief "windstroom van het lokale net" ook wel OK is. Had dan die zonnepanelen niet gekocht, denk ik dan maar. Ik denk niet dat een particulier het zover had laten komen, met die groene fotosynthetiserende gewassen...
Dus maar rap richting Dronten gefietst, tussen alle windturbines door. Gelukkig daar weer wat "zaken die onze goedkeuring konden wegdragen", als fervent zonnepanelen-fetisjist (de mannelijke helft van het koppel, doel ik daarbij vooral op...):
KLIK op foto voor uitvergroting
"Duitse toestanden", troffen we al meteen bij de westrand van deze nieuwbouw wijk in NW Dronten aan, langs de Smedengilde. Dakvullende PV-installaties zoals die in het immer zûnige Nederland heel lang hebben ontbroken. Maar we zien ze steeds meer, en dat is een goede zaak. Links een installatie met 28 uit de kluiten gewassen multikristallijne 60-cels modules (met drie busbars per cel, heel erg veel iets oudere types hebben er maar 2). Op zuid gericht. De imposante villa rechts, met het grote schuine, met 24 monokristallijne modules gevulde dak pal west, heeft een uitbouw met aan de zuidzijde daarvan ook nog eens 5 modules. Totaal een respectabele 29 zonnepanelen, wat in de buurt zou kunnen komen van ruim 7 kWp.
Een groot deel van de PV-installatie van de eerder getoonde villa.
KLIK op foto voor uitvergroting
Ook aan de Sint Annagilde weten deze bewoners het zelf bakken van zonnestroom van eigen dak te waarderen.
... en weer verderop aan de Smedengilde "op pal zuid" uiteraard ook, met 18 mono's. Er is hier een bedrijf (of meerdere) kennelijk behoorlijk actief bezig met "de grote PV uitrol" ...
Overigens is het uitzicht westwaarts vanaf dit sjieke straatje in Dronten NW ook niet misselijk. Windlustigen kunnen zich in weelde baden hier:
KLIK op foto voor uitvergroting
Ditmaal de EWI 14 MW windturbine lijn opstelling op voorgrond, de Overijsselsetocht 18,6 MW linie er rechts achter. Aan de horizon enkele turbines van N-Z lijnopstellingen van de Mammoettocht (23 MW) en de Neushoorntocht (ditto), oostelijk van de A6 / Lelystad.
Prachtige kampeerplek voor twee dagen: Roggenbot van de NTKC.
Roggebotzand >> Natuurpark Lelystad >> Roggebotzand
Op zaterdag 15 juni begonnen we met een stukje "wildernis" in de stromende regen in Boswachterij Reve - Abbert (oostrand Oostelijke Flevopolder), en staken vervolgens bij steeds beter wordend weer, maar met harde wind tegen, door naar het ZO van Lelystad liggende Natuurpark (alwaar de ZPV vergadering in de fraaie aula werd gehouden).
We kwamen onderweg al snel deze grote verrassing tegen. Iets wat je in het feed-in rijke buitenland nog wel eens tegenkomt, in het bizarre landje genaamd Nederland is het nog steeds "een byzonderheid". Zeker als dat ook nog eens bij een nieuw appartementengebouw staat:
KLIK op foto voor uitvergroting
"Solar parkeergarage". Een open constructie ter bescherming van het - ongetwijfeld deels nog steeds fossielen vretende - blik. Met opwek van zonnestroom uit de op rails bevestigde monokristallijne PV modules die het dak vormen. Overigens hier uitgevoerd met luchtspleten, dus niet "waterdicht". Bovendien werk aan de winkel voor de bewoners: verplichte corvee schoon-zwabberen van het PV dak (er liggen nogal wat bladeren op). 3 blokken van 21 modules, maakt toch maar mooi een leuk PV-kapje van 63 zonnepanelen, mogelijk tegen de 16 kWp qua capaciteit. Leuke verrassing! Dronten zuidwest.
Ook geen onaardig dakvullend PV-systeempje van 22 mono's in Dronten ZW. Mooi strak aangelegd. Zo willen we ze meer zien. Voor de gelukkige bewoner: wel s.v.p. op groei boompje rechtsonder letten. Zou zonde zijn als die de stringomvormer structureel gaat afknijpen...
Na de ZPV vergadering met meewind terug richting de camping. Een actief ondernemer plaatst guitige reclameborden her en der in het weidse Flevolandschap. Ben benieuwd hoeveel precario er over wordt betaald. Genoemde leverancier, van huis uit actief in dak- en wandbeplating, doet tegenwoordig duidelijk ook in "Watts" opleverende zaken. Zoals in zonnepanelen...
Ondertussen aan de andere kant van de Zeeasterweg een mooi zicht op de westelijke lijnopstelling van het enorme, 34 MW grote windpark Kubbeweg, met in totaal 17 Vestas turbines (twee lijnopstellingen). Dit park is bij "kenners" bekend om zijn fraaie opbrengst simulatie per turbine (link).
KLIK op foto voor uitvergroting
Een "verrijking" van het platte, monotone landschap, toch, die sierlijke witte vogels? En geef nou toe: die hele polder is zo kunstmatig als wat, net zoals de rest van Nederland. Een land(schap) wat al tig maal is bewerkt, op de schop genomen, volgebouwd, gesloopt, herbouwd, met godsonmogelijke hoeveelheden (drijf)mest volgespoten, met de nodige Lekkerkerkjes geïmpregneerd (stiekem, of schaamteloos, op de Diemerzeedijk en de Volgermeerpolder), plat geasfalteerd, verhoogspanningsmast, beplant, weggehakt, ingezaaid, opgebroken, gekanaliseerd, "ecologisch hersteld", en Gaia mag weten wat we "ons" kikkerlandje nog meer hebben aangedaan in die paar eeuwen dat we aan de oevers van de Noordzee vertoeven. Dus dan mogen die witte (of grijze, of groen gebandeerde) paaltjes met wieken ook best. Past perfect. Als onze voorouders die dijken niet hadden aangelegd, had u hier zelfs niet eens kunnen staan, want dan was u verzopen. Allemaal veel geschreeuw, weinig wol, dus, die windturbines. Maar duurzame stroom maken ze. Linksom of rechtsom... Kubbeweg produceerde gemiddeld bijna 4,2 GWh per turbine in 2012. Een productie equivalent aan het jaarlijkse stroomverbruik van 1.193 huishoudens (bij 3.500 kWh/HH.jaar).
KLIK op foto voor uitvergroting
Een van de moderne, grote boerderijen langs de Zeeasterweg zuidelijk van de N309 en oostelijk van Lelystad. Een forse PV-installatie op een enorm, ZZW gericht dak van een veehouder. Trafostation voor de naar de waarnemer gerichte hoek (zeer veel trafostationnetjes in Flevoland langs de openbare weg of bij de boerderijen staand). 136 modules, grove schatting ongeveer 34 kWp.
© Bing Maps / Microsoft Corporation
Voor deze keer een Bing Maps plaatje omdat het vanaf de weg nauwelijks mogelijk was om een decente foto van het uitgebreide PV-systeem te maken op deze boerderij langs de zuidzijde van de Zeeasterweg. De daken hebben een zeer flauwe hellingshoek, dit is een "klassiek" voorbeeld van een oost-west systeem (twee langwerpige centrale delen op iets oost van zuid gericht langwerpig schuin dak). Met als extra twee naar het zuiden gerichte daksegmenten. Ik telde vanaf een sterke uitvergroting van deze installatie 150 PV-modules (geschatte grootte plm. 37 kWp).
De lange schaduw is van een Lagerwey windturbine (zie ook foto die ik op Twitter plaatste). Die mogelijk pas op lange zomerse dagen in de namiddag een slagschaduw zal werpen op de installatie. Maar daar zal waarschijnlijk "relatief" weinig aan verloren gaan wat zonnestroom betreft. In ieder geval een boer die zijn zaakjes op energie gebied behoorlijk heeft verduurzaamd...
Alweer zo'n fraaie hoeve omgeven door een boomsingel in het weidse Flevoland, ditmaal weer aan de noordzijde van de zonnepanelen rijke Zeeasterweg. Deze knaap heeft er tachtig, geschat vermogen zo'n 20 kWp. Jammer van de schaduw van de boomsingel. Hopelijk blijft de "opbrengstschade" beperkt, op jaarbasis. Misschien nog even ergens een groen boomtopje scheren? Compensatie genoeg er om heen...
Leuk, die lijnopstellingen van windturbines in de Flevopolder. Hier het uit 7 Enercon's bestaande 12,8 MW grote Windstroom project, tussen de Swifterweg, Rietweg, en Palingweg, ZZW van Dronten, vrijwel "op de kop" gezien. Foto al fietsend gemaakt (niet verder vertellen, NSA weet het al).
Wederom een aardig PV-systeem, ditmaal op het Lisdoddepad, vanaf de Zeeasterweg. Het achterste dak bevat twee velden met in totaal 140 PV-modules (geschat vermogen grofweg 35 kWp). Ik zie nog een zeer maagdelijk dak waar nog heel wat meer op kan (maar ja, geen "feed-in tarief", hé, dus dat zal wel niet gaan lukken: gemiste kansen, dus...).
KLIK op foto voor uitvergroting
Wederom een moderne installatie aan het Lisdoddepad, goed verscholen achter de bomen, en slechts een van de twee met PV-modules gevulde daken tonend (zie ook tweede foto hier onder). Hier is het slechts met een "educated guess" een slag slaan naar het aantal panelen omdat de deelsystemen slechts gedeeltelijk cq. slecht zichtbaar waren. My guess is zo'n 175 modules op elk van deze 2 daken van dit aannemersbedrijf. Wellicht dus zo'n 88 kWp groot in totaal...
KLIK op foto voor uitvergroting
Detail van westelijk gedeelte van het meest noordelijk gelegen dak van bovengenoemde PV-installatie. 5 Module rijen hoog, in portrait, op een matig hellend modern metalen felsendak. De DC output gaat met twee kabels over de nok naar de noordzijde van het gebouw. Let op de relatief kleine luchtspleet tussen de dakribben en de panelen.
Roggebotzand (Flevopolder) >> Meppel (Drenthe)
Op zondag 16 juni togen we weer huiswaarts. We waren "lui", dus kozen we voor een lekkere zonnige route met (grotendeels) harde wind in de rug, zodat de koers grofweg richting noordoost ging op de fiets, met het gebruikelijke gekronkel waardoor je op plaatsen komt waar je als automobilist never nooit niet zult belanden. Na het opbreken van de fraaie kampeerplek fietsten we Oostelijk Flevoland (en dus de gelijknamige provincie) uit via de Roggebotsluis - de scheiding van het Drontermeer (zoet) en het Vossemeer (brak - open verbinding met het IJsselmeer). We doorkruisten daarbij een stukje in de Kop van Overijssel, toerden over dijken rond Kampen, en daarbij kwamen we al snel weer wat PV-installaties tegen op boerderijen. Dat moest ook wel, want ik heb recent laten zien dat die provincie een aanzienlijke nieuwe capaciteit heeft laten realiseren via diverse incentives afkomstig uit de verkoop van 18,7% van de aandelen in Essent aan de Duitse bruinkolenboer RWE. 26,5 MWp zelfs. Een respectabele hoeveelheid. En dat "moet" je natuurlijk op de een of andere wijze in het "landschap" terugzien, al ligt vrijwel alles op daken.
KLIK op foto voor uitvergroting
Hollandser kan het bijna niet, dit tafereeltje, ook al zullen de Overijsselaars dat wellicht anders benoemd willen hebben. Maakt niet uit, die koeien steken leuk af tegen het uit 60 modules bestaande PV-systeem op het ongeveer westwaarts gerichte dak van deze boerderijschuur in de tussen het Vossemeer en het industriegebied van Kampen liggende polder. Links op de achtergrond de begin 2003 ingebruik genomen Eilandbrug over de IJssel waar de westwaarts verlegde N50 overheen voert (verbinding Kampen met Emmeloord).
Drukke baasjes, die Overijsselse boeren. Wederom een dakvullende PV-installatie op zo te zien een vrij nieuwe schuur in dezelfde polder bij Kampen als het voornoemde systeem. 88 panelen in landscape, verdeeld over drie velden met luchtspleet er tussenin. Grof geschat: 22 kWp. Salderen maar? (indien kleinverbruik aansluiting)
KLIK op foto voor uitvergroting
Deze ook niet al te oude schuur van een veehouder in wederom dezelfde polder bezuiden de monding van de IJssel, bevat weliswaar wat zonnepanelen in twee blokken (totaal 72 modules, grofweg 18 kWp, goed voor dik 16.000 kWh/jaar opbrengst bij iets O. van zuid oriëntatie). Jammer echter van de rest van het dak. De reden kan divers zijn: financiële ruimte, eigen stroomverbruik, hoogte stroomprijs, lage overschot vergoeding, wringende "wet"geving, you name it. Maar vaak is het de laatste reden: decentrale (over)productie wordt helemaal niet bevorderd in Nederland. Daar worden de aan energiebelasting inkomsten verslaafde autoriteiten en de energiebobo's namelijk bloednerveus van. Vandaar dat mijn Twitter bijschrift luidde: "Ik zeg: gemiste kansen met #PV grotendeels maagdelijk dak."
Gelukkig was daar al rap "het volgende object". Wat "planmatig" door de webmaster van Polder PV was opgenomen in de route. Want zo vaak komen we niet in deze contreien. Dan moet je je kansen grijpen. Toch?
Byzondere
PV-installatie Ramspolbrug
Ik heb hem al een tijdje in mijn "grote PV-systemen in NL overzicht"
staan. De Ramspolbrug
over de "nek" tussen het Ketelmeer en het Zwarte Meer tussen
de Kop van Overijssel en de Noordoost Polder. Deze brug is een "hoogstandje"
die de oude brug heeft vervangen en de N50 route ("Kampenweg")
iets naar het westen heeft doen verleggen. De brug heeft voor haar elektrische
"behoefte" supercondensatoren aan boord die opgeladen worden
met de zowel aan de oostzijde als aan de westzijde bevestigde PV-installatie.
En waar ook "remenergie" van de beweegbare brugklep in wordt
opgeslagen als deze weer wordt neergelaten. Derhalve zou deze brug een
uniek "energie 0" exemplaar moeten zijn. Waarvan het Rijkswaterstaat
ontwerp dan ook in juni 2010 prompt "de
Gouden Mier" prijs won (zowel jury- als publieksprijs). En waarvan
VVD minister Schultz van Haegen (van het "betonministerie" Infrastructuur
en Milieu) zelfs tijdens de officiële opening juichde dat het "een
icoon van innovatie" was waarbij Nederland "zich van haar beste
kant liet zien" (nieuwsbericht
IenM van 29 november 2012).
Op 18 november 2012 is de brug in gebruik genomen. De welbekende PV-projectontwikkelaar Oskomera uit Deurne (Noord Brabant) heeft de uitvoering van de in totaal 83,2 kWp grote "BIPV"-installatie onderhanden genomen (in opdracht van aannemer VolkerWessels DEC B.V.). Het complete, twee-zijdige (oost-west!) systeem bestaat uit 320 Yingli Green Energy 260C-30b Panda modules (met "ECN brains"...) die aan 8 stuks trafoloze SMA STP 10000TL omvormers zijn gekoppeld. Zie ook de twee Oskomera berichten die aan dit project zijn gewijd. Hier en hier.
KLIK op foto voor uitvergroting
Foto vanaf de zuidelijke pier van de westelijk van de nieuwe brug gelegen balgstuw, oostwaarts over de Ramsgeul blikkend. Onder de nieuwe brug de oostelijk ervan gelegen oude, die in stukken wordt gezaagd en per boot afgevoerd. De monokristallijne Panda modules zijn afzonderlijk in een soort metalen cassettes opgenomen (met ventilatie spleten), onder een hoek van grofweg 45 graden. Door deze inpassing ontstaat een min of meer "glad" uiterlijk aan de bovenzijde van de twee vleugels aan weerszijden van de borstwering van de brug. Van een afstand bekeken ziet het er gelikt uit, de zijvleugels van de borstwering krijgen door de niet aaneengesloten modules een interessant ruitjes-patroon, alsof er vensters in zitten. Voor een goede impressie, zie de andere foto's van verschillende standpunten genomen van dit fraaie Nederlandse "PV-object".
KLIK op foto voor uitvergroting
Een unieke brug waarvoor de bewegingsenergie deels afkomstig is van de rem-energie uit een vorige "neergelaten klep beweging", vermeerderd met aan de west en oostzijde opgewekte zonnestroom, opgeslagen in zgn. "supercondensatoren". Of dat concept haalbaar is in de winter is niet duidelijk (lijkt me sterk, tenzij de brug dan nauwelijks gebruikt zou worden). Maar leuk is het natuurlijk wel. Rijkswaterstaat claimt dat overschotten aan het net worden geleverd. Ik neem daarbij aan dat dit vooral in de lange, productieve zomerperiode zal zijn, en dat in de winter er mogelijk netto grijze stroommix uit datzelfde net "getrokken" zal moeten worden. Data over de opslagcapaciteit van genoemde "supercondensatoren" werden niet gegeven, dus dat is een nog niet beantwoorde vraag. Wel zouden de zonnepanelen "minstens" evenveel produceren als de brug nodig zou hebben, waarbij volgens mij "op jaarbasis" wordt bedoeld.
Direct aan weerszijden van het beweegbare brugdeel zitten geen zonnepanelen in de zijvleugels verwerkt.
KLIK op foto voor uitvergroting
Blik vanaf de aarden wal aan de ZW zijde van de brug (het fietspad komend vanaf de dijk van het Ketelmeer gaat hier onderlangs, je kunt daar via een kort geasfalteerd klimmetje aan de oostzijde op de brug komen met de fiets). De voorbij razende auto's op de N50 steken slechts een klein stukje boven de hoge opstaande wand uit.
KLIK op foto voor uitvergroting
Blik vanaf het fietspad aan de zuidoost zijde van de nieuwe verbinding tussen de Kop van Overijssel en de Noordoost Polder, richting partner die staat te kijken naar de PV-array in de vleugel op de oostzijde van de brug.
KLIK op foto voor uitvergroting
Ramspolbrug nieuwe stijl vanaf dijk aan de zuid-oost zijde (Ramsgeul zuidoever). De deels al gesloopte oude, zeer lage brug ligt hier - niet zichtbaar - rechts van (iets oostelijker). Een recent met lasapparatuur losgesneden stalen segment lag klaar in een grote boot om afgevoerd te worden.
KLIK op foto voor uitvergroting
Blik vanaf het fietspad aan de oostkant van de nieuwe Ramspolbrug naar beneden, op een van de 320 Yingli Panda panelen in zijn metalen "cassette". Let op de luchtspleet aan de achterzijde, voor de broodnodige ventilatie. Ik ben benieuwd of Oskomera een onderhoudscontract heeft getekend met Rijkswaterstaat, of dat de laatste dat zelf moet regelen. We zagen al aardig wat klonten modder op deze kostbare high-power paneeltjes, dus laat de schoonmaakploeg maar even langskomen...
KLIK op foto voor uitvergroting
Vooruit, nog eentje dan, omdat het zo'n mooie brug is. Vanaf de (afgesloten) entree tot het brugwachters-huis een mooie terugblik vanaf de Ramspolbrug richting zuid, naar de Kop van Overijssel. Een brug met een spectaculaire nieuwe, we mogen wel zeggen "BIPV" ("building integrated photovoltaic") installatie waar Nederland best trots op mag zijn. En natuurlijk vooral ook de ontwerpers en de bouwers van dit fraais...
Overigens ligt aan de westzijde van de brug nog een byzondere installatie: een opblaasbare balgstuw, die bij hoog water het achterland moet beschermen.
Al direct bij onze "her-entree" in de provincie Flevoland, en wel het oudste onderdeel, de Noordoost Polder, zagen we rechts dit tafereeltje opdoemen onder het hoogspanningsnet knooppunt, zuidoostelijk van het "NOP" dorpje Ens. Hier komen een 380 kV Lelystad-Zwolle en een 220 kV Ens-Zwolle hoogspanningstraject van TenneT langs. In mijn Twitter bericht over deze situatie maakte ik er een grapje van: "Bewijs ligt op straat: #TenneT frustreert #zonnestroom productie dappere #PV-er zuid Noord-Oost Polder! #schaduw". Of het voor de eigenaar van dit pand, zo te zien een schuurtje bij een woonhuis (BM link) ook een grapje zal zijn moet nog blijken. Het is immers al lange tijd bekend dat met name lijnvormige schaduwen, zoals die van twee hoogspanningskabels hierboven, zeker bij fotovoltaïsche systemen met een string-omvormer (modules in serie geschakeld, bij meeste installaties het geval), een forse knauw in de haalbare productie kunnen geven. Ook de curieuze situatie dat er hier kennelijk mensen zeer dicht bij een heftig hoogspanningstraject lijken te wonen (zie BM link) zou wat wenkbrauwen kunnen doen fronsen...
Gelukkig ging het iets verderop, in het slechts ruim 3.000 zielen tellende Ens, weer de goede kant op met de zonnepanelen, zoals de volgende foto laat zien.
KLIK op foto voor uitvergroting
Mooi pandje, en "leuke" PV-installatie, in deze sjieke wijk in Ens zuid-oost (Hoefijzer). Kennelijk is het goed "boeren" in Ens. Met 30 zonnepanelen (grof geschat potentieel: 7,5 kWp), en nog niet eens het hele dak vol. Welke 'ollander zou dat niet willen?
KLIK op foto voor uitvergroting
Slechts een stukje verderop, aan de noordzijde van de Zuiderringweg richting Kraggenburg, alweer de eerste schuur met een leuke PV-installatie ("geen oud ijzer" gewenst hier...). 60 monokristallijne panelen, mogelijk zo'n 15 kWp bij ZZO oriëntatie. Moet op jaarbasis dik 13.000 kWh kunnen opleveren schat ik in.
En nog een stukje verderop, wederom aan de noordzijde van de Zuiderringweg (langs Neushoornweg, gemeente Kraggenburg), ditmaal een fruitteler, die zijn/haar op ZZW georiënteerde schuur dakhelft heeft laten volgooien. Zelfs 162 zonnepanelen (waarschijnlijk multikristallijn), met grofweg zo'n 40 kWp en een potentieel tot een jaarproductie van zo'n 35.000 kWh.
KLIK op foto voor uitvergroting
Ditmaal "een oudje" die we tegenkwamen. Een tien jaar durend samenwerkingsverband tussen Natuurmonumenten en het "oude" Nuon (opgegaan in Vattenfall) leidde begin deze eeuw tot verschillende zonnestroom installaties aangelegd door cq. in opdracht van het energiebedrijf op panden van de natuur-organisatie. Dit heftige exemplaar betreft gebouwen behorend bij het Natuurkampeerterrein de Stiente aan de Kraggenburgerweg aan de rand van het zuid-oostelijke deel van Boswachterij Voorsterbos (direct N. van Kraggenburg). Het hoofdgebouw bevat 182 stuks, van een dik frame voorziene, oude modules. Het gebouw aan de voorzijde heeft er nog eens 39, totaal 221 PV-modules.
Als het om oude Shell Solar panelen zou gaan (zo'n beetje de standaard, begin dit millennium), met een vermogen van zo'n 100 Wp per stuk, zou het totale systeem ruim 22 kWp groot kunnen zijn. Voor die tijd een behoorlijke installatie. Er ligt ook nog een dubbele thermische collector plaat aan de achterzijde van het kleinere gebouw. Oriëntatie van alle systemen is niet optimaal: iets zuidelijk van west. Deze oudere PV-systemen zijn vooral op Bing Maps aardig te zien (lokatie).
KLIK op foto voor uitvergroting
Tot slot hebben we ook nog een bezoek gebracht aan het in het noordelijk gedeelte van het Voorsterbos gelegen Waterloopkundig Museum, wat ook door Natuurmonumenten is overgenomen. Het gedeelte daar is het "Waterloopbos" gedoopt. Wat in haar weelderige pracht van stapsgewijze, langzame natuurlijke aftakeling van de byzondere in de natuur gebouwde installaties een hemel op aarde voor libellen is geworden. We hebben er een korte wandeling gemaakt. Hier het hoofdgebouw waarop een bescheiden set van 10 relatief modern uitziende multikristallijne zonnepanelen, gericht op OZO (zie ook Bing Maps link). Ze zouden volgens het infobord per jaar ongeveer 1.300 kWh "Natuurstroom" moeten opwekken, die voor eigen gebruik van het bescheiden behoeftes hebbende gebouw zou zijn. Op de voorgrond een waterpomp waarmee de jeugd zich lekker kan vermaken. Rechts achteraan onze fietsen.
Ook een relict uit het verleden. Nuon had destijds bij veel van hun PV-projecten oplaadpalen laten plaatsen waarmee je "Natuurstroom" kon tappen. Echter veel elektrische voertuigen had je toen nog niet, en ik vraag me af of er veel gebruik van is gemaakt. Bovendien bestaat het "product Natuurstroom" niet meer in de portfolio van Vattenfall, het is alleen nog maar geactiveerd voor klanten die nooit van contract zijn gewisseld.
Op de digitale teller stond dat er sinds de oplevering in 2005 9.741 kWh zou zijn opgewekt. Als we conservatief 7,5 volle jaren in bedrijf zouden tellen (2006 tm. medio 2013), zou dat zijn neergekomen op de hierboven genoemde verwachting van zo'n 1.300 kWh/jaar. Het vermogen van de panelen is niet vermeld, dus een specifieke opbrengst (kWh/kWp) is niet te berekenen.
Tot slot nog een heel erg aparte afsluiting van dit hoogst duurzame fiets-avontuur.
Het eerste "object" wat we tegenkwamen in het vervallen Waterloopkundig Laboratorium was een fraaie vijver waar een model was gemaakt voor de koelwater problematiek rond een gigantisch energiecentrale complex op de Maasvlakte. Dat heeft het WL daar kennelijk getest en op stromings-effecten en debieten onderzocht. Mensen die tegenwoordig een beroerte krijgen van de bouw van een moderne kolencentrale (en u zou daar bij moeten horen, bij de tegenstanders van zo'n fossiel monster), zouden een acute hartverzakking krijgen als ze deze waanzinnige cijfers zouden lezen.
Er waren in de zeventiger jaren namelijk 2 gasgestookte centrales geplaatst van elk 550 MW (zie Wikipedia info). Die centrales werden na de oliecrisis in de tachtiger jaren omgebouwd tot "kolencentrales waarbij ook gas kon worden bijgestookt". Erger nog: Kennelijk was, volgens de notitie die hierboven werd getoond, de bedoeling dat er op termijn nog eens ACHT stuks van die monsters bijgeplaatst zouden kunnen gaan worden, waardoor een absurde productie capaciteit zou ontstaan van 5 gigawatt (daarop werd het WL model uitgelegd). Volgens de info van het WL zou zo'n monstercomplex een koelwater debiet gaan genereren van 360 kubieke meter per seconde. Dat zou niet veel minder zijn geweest dan de gemiddelde afvoer van de majeure rivier de IJssel.
Bizar plan om TIEN fossiele centrales van elk 500-550 MW op de Maasvlakte neer te zetten: die hoogmoedige waanzin kon kennelijk nog in de zeventiger jaren. Stalin had het niet erger kunnen verzinnen... Modelstudie "koelwater afvoer van 5 GW fossiel vermogen" door het Waterloopkundig Laboratorium in vivo.
We mogen de ontwikkelingen in de laatste decennia danken dat er niet nog eens 8 gruwelijke "kolenblokken" van elk 550 MW bij zijn gekomen. Maar zelfs de nieuw gebouwde monsters van E.ON en de "kolencentrale met biomassa bijstook" van GDF-Suez zouden niet eens in gebruik genomen mogen worden. PWC pleit voor het sluiten van 7,3 gigawatt aan de meest vervuilende capaciteit.
Ondanks het zwarte tintje aan het eind van de rit, hebben we tijdens ons relatief korte verblijf in de Flevopolders een indrukwekkende hoeveelheid werkende duurzame energie installaties gezien, waarvan het grootste deel "gewoon op onze weg langs kwam drijven in het blikveld". Van windenergie wisten we natuurlijk al dat er in provincie Flevoland enorm veel stond aan capaciteit, daar is niet "omheen te fietsen". Volgens info van Windenergie Nieuws.nl steekt de provincie met kop en schouders boven alle andere uit. Flevoland doet met ongeveer 600 MW Groningen in het stof bijten, die slechts ruim 350 MW heeft staan (Noord-Holland iets minder).
Van zonnestroom weet ik natuurlijk als geen ander dat de ontwikkelingen hard gaan (zie laatste uitgebreide overzicht met unieke grafieken). Maar dat het in de Flevopolder al zo "opvallend zichtbaar" zou zijn door gewoon lukraak door het landschap te fietsen, had ik niet verwacht. Als ik alle hier getoonde installaties bij elkaar optel kom ik al rap aan een vermogen van meer dan 700 kWp. Ik heb lang niet alle systemen die we tegenkwamen op de foto gezet (vaak zaten er ook bomen voor of was er gewoon geen mooie foto te maken). Niet gek staan te kijken dat we in die drie daagjes relatief lukraak door het landschap fietsend dik een MWp aan zonnestroom capaciteit zijn tegengekomen (en uiteraard ook heel veel niet hebben kunnen zien, Flevoland is extreem veel groter dan wat we befietst hebben)...
Vooral
het aantal - voor NL begrippen - opvallend "grote" PV-systemen,
met tientallen modules op bedrijven mag als interessant nieuw fenomeen
worden gezien. En ik benadruk dit aspect omdat we net van de afscheid
nemende voorzitter van de ZPV op 15 juni hadden vernomen "dat bedrijven
in Nederland niets zouden doen" op PV-gebied, en dat het alleen maar
particulieren zouden zijn die actief zouden investeren. Dan vraag ik de
ex-voorzitter om eens de fiets te pakken en rustig rond te rijden in een
willekeurige streek van Nederland (of hij doet Heineken Den Bosch even
aan met dik 900 kWp op het dak, of Hitachi, met 1,6 MWp op het nieuwe
distributiecentrum in Zaltbommel...). Wellicht zal hij zijn mening dan
- mede ook gezien de talloze "toevallige" voorbeelden op deze
fotopagina - snel herzien. Hij heeft er nu weer alle tijd voor, en het
is nog gezond ook... 
In ieder geval wijzen de "frequent close encounters" met forse PV-installaties in het (Nederlandse) Flevo landschap er op, dat de statistieken ongetwijfeld weer voor de nodige verrassingen zullen gaan zorgen. Ook voor het huidige jaar. Hoe "groot" die surprise dit jaar zal gaan worden staat nu echter nog in de sterren geschreven...
Gebruikte kaarten:
Reacties
Webpagina opgemaakt 17-21 juni 2013, upload 21 juni 2013.
|
