Nieuws P.V. pagina 52

meest recente bericht boven

11 december 2009 - 24 december 2009

Voor belangrijke "highlights" voor ons PV-systeem, zie pagina nieuws_PVJSS22.htm

24 december 2009: Kerstman strooit rijkelijk met cadeau's bij de Vlamingen: PV naar ... 236 MWp. Ik bekeek de laatste maanden dagelijks de website van de VREG, maar er kwam maar niks aan nieuwe data voor de groei van de Vlaamse zonnestroom markt. Totdat ik op een serie artikelen in de Vlaamse krant de Dageraad werd gewezen en alle documenten bij de VREG weer eens meer gedetailleerd ging bekijken (het document wat ik standaard bekeek bleek op een iets andere plek te staan, mogelijk dat ik tussenrapportages heb gemist). De totale accumulatie van zonnestroom capaciteit is verder spectaculair gestegen, zoals reeds verwacht. En PV blijkt zelfs qua opgestelde capaciteit (nominaal vermogen), hoe is het mogelijk, in november 2009 de grootste van alle hernieuwbare bronnen te zijn geworden. Met daarbij natuurlijk wel de belangrijke relativering dat "opgesteld vermogen" iets heel anders is dan "kWh output". Want die output is extreem verschillend tussen de diverse hernieuwbare opties. En PV-systemen kunnen per definitie niet 's avonds werken, dus is zo'n vergelijking ook helemaal niet zinvol. Je mag appels dan ook eigenlijk niet met peren vergelijken.

Desondanks zijn de cijfers voor Vlaanderen zonder meer blijvend spectaculair te noemen, zeker als je bedenkt dat het nog steeds "crisis" is. De Vlaamse woningbezitters en een sterk toenemend aantal projectontwikkelaars en bedrijven trekken zich daar niets van aan en kopen zich helemaal "arm" aan daken vol zonnepanelen. En hebben dit Nederlandstalige gewest in België tot een van de meest interessante Europese groeitijgers op het vlak van zonnestroom gemaakt. Daarbij de blijvend oliedomme, aan verschrikkelijke wurgregelingen verslaafde SDE junks in het rijke noordelijke buurland mijlenver achter zich latend. De harde cijfers:

	Accumulatie PV-vermogen (STC) in november 2009: 236,186 MWp (Nederland: ongeveer 53 MWp)*. Sinds januari 2009 is er al 189,2 MWp nieuwe capaciteit bijgekomen (gerealiseerd).
	Groei t.o.v. september 29,1 MWp (+ 16,3%, of ongeveer 14,6 MWp per maand) met 5.355 installaties (+ 15,0%, of ongeveer 2.678 per maand), neerkomend op gemiddeld zo'n 5,43 kWp per installatie (In Nederland zijn er gecertificeerd [CertiQ] slechts 164 systeempjes bijgekomen in november, waarschijnlijk niet veel meer dan 0,3 MWp in een maand tijd...).
	Gemiddelde installatie grootte van de geaccumuleerde capaciteit 5,1 kWp/systeem (Nederlandse gecertificeerde PV-installaties: gemiddeld nog geen 2 kWp/systeem).
	Per inwoner van het Vlaamse Gewest reeds 38,33 Wp geaccumuleerd (Nederland: 3,25 Wp/inwoner).
	Aantal volledig gecertificeerde PV-systemen in november 2009 reeds 46.336 stuks, verwacht wordt dat de 50.000 installaties in 2009 makkelijk gehaald zullen worden. Eind 2008 was nog slechts een kwart van dat aantal aan het net gekoppeld in Vlaanderen.
	Eind november bestond 22,5% van de totale opwek capaciteit aan hernieuwbare bronnen reeds uit zonnestroom installaties. Gezien het tempo van bijbouw (ook voorzien voor 2010), zou PV nog wel eens verer kunnen uitlopen qua capaciteit.
	Het 40 MWp PV-project van Katoen Natie is nog niet meegenomen in de nieuwste VREG cijfers.
	Aandeel fysieke kWh productie van zonnestroom in de hernieuwbare mix steeg hard van 1,7% in 2008 naar reeds 7,5% eind november 2009. Dit wordt volgens een van de artikelen in de Standaard mede geweten aan "de zwakke energieopbrengst van de andere grote hernieuwbare energiebronnen". Vooral wind en afvalverbranding zitten een stuk lager dan in 2008: bij elkaar bijna 40% minder, bij biomassa uit land- en bosbouw is het aandeel 70% minder geworden. In Nederland is de gecertificeerde productie van zonnestroom in de totale mix onmeetbaar klein, en is compleet onbekend wat de duizenden niet gecertificeerde kleine installaties produceren.
	Totale private investeringen in zonnestroom installaties zou volgens een eerst, zeer conservatieve schatting van André Pictoel van de VREG opgelopen kunnen zijn tot zo'n 700 miljoen Euro. Het kan zeker ook over de miljard Euro heen gaan in 2009. Dat zou al drie maal zo veel kunnen zijn dan in 2008.
	Particuliere huishoudens nemen van dat geïnvesteerde bedrag volgens Pictoel van de VREG grofweg zo'n 30 tot 45 miljoen Euro voor hun rekening - en dat in "crisistijd"...
	Pictoel gaat uit van een bedrag van 4 Euro/Wp voor heel 2009, maar prijzen zijn zeer sterk gedaald van rond de 6 Euro/Wp aan het begin van het jaar naar zo'n 3,5 Euro/Wp aan het eind. In het artikel van Pascal Serteyn wordt gerept van mogelijk zelfs 70% kostenreductie voor grootschalige installaties op bedrijfsdaken.
	Grootschalig project van 40 miljoen Euro aangekondigd door projectontwikkelaar 3E in Vlaams Limburg om grootschalig PV op bedrijfsdaken te gaan realiseren.

* Noot: de Stalinistische "doelstelling" van Economische Zaken tijdens deze kabinetsperiode is voor 2011 (SDE 2010 brief van 23 november 2009): 83,3 MWp "klein" en 21 MWp "groot", totaal 104,3 MWp (zie bijlage 1 van die brief). Dat is slechts 55% van de nieuwbouw in Vlaanderen in alleen al de eerste 11 maanden van 2009, en zou voor Nederland de slakkentrage totale nieuwbouw sinds 1 april 2008 tot en met 31 december 2011 moeten omvatten. Een periode van bijna vier jaar in een tijd van een extreem hard groeiende wereldmarkt voor zonnestroom... Voorwaar een heuse "planeconomie" van de vrijheid-blijheid neoliberalisering predikende EZ ambtenaren, waar die-hard communisten nog wat van kunnen leren.

Voor meer details, twee VREG grafieken en een uit de VREG cijfers door Polder PV gemaakte interactieve grafiek zie:

Artikelen uit De Dageraad van 18 december 2009 over het zonnestroom kerstkindje in Vlaanderen:

Zonnestroom koploper
Zonne-energie overtreft wind
Al 700 miljoen euro in Vlaamse zonne-energie
Vlaanderen baadt in zonne-energie (Zonnepanelen als mogelijk "product van het jaar" - lezers van "De Dageraad" kunnen stemmen of "dit product" in aanmerking mag gaan komen voor deze verkiezing van Stichting Marketing)

22 december 2009: Bizar bericht... (zie ook toevoeging onderaan). Op een website van een mij compleet onbekend "Achterhoeks Centrum voor Technologie" gevestigd in Doetinchem stond een uitermate curieus bericht over "te sponsoren zonnecellen". Ik heb ook wel eens "een zonnecel" gesponsored, namelijk een hele dure Gallium-arsenide cel voor de eerste experimentele zonneracewagen, Solutra, van de Universteit van Twente, ook een beetje met een vette knipoog naar de toen nog zeer dominante NUNA van de TH in Delft. Maar zonnecellen van standaard, bij miljoenen relatief goedkoop te verkrijgen zonnepanelen sponsoren is wel van een compleet "ander" kaliber. Aldus ACT in ietwat krom Nederlands*:

Bizar!

• Feitelijk dus 100 Euro per cel(len???) renteloos (???) geld lenen aan een commercieel bedrijf en dat voor 10 tot 12 jaar gewoon kwijt zijn.
  
  
• Een "non-profit" organisatie gaat de uitvoering doen, maar wie verdient wat, waaraan, en bij wie blijft het meeste aan de strijkstok hangen?
  
  
• Voor 100 Euro zonnecellen "financieel ondersteunen" die nooit jouw dak zullen zien en nooit voor jou groene stroom in je huisnet laten vloeien.
  
  
• Zonnecellen die bij een wildvreemde groene stroom gaan produceren waarvan totaal onduidelijk is wie daarvan eventuele "opbrengsten" opstrijkt, en hoeveel subsidie daar dan wel aan wordt gegeven, zowel voor een eventuele "aanschafsubsidie", en/of eventuele subsidie uit een mogelijk nog in te vullen tot nu toe niet verzilverde SDE beschikking (bijvoorbeeld een van de paar duizend nog steeds niet ingevulde beschikkingen uit het jaar 2008)...
  
  
• Opbrengst voor de "sponsor" nihil? 5% van de inkomsten? ACT zwijgt als het graf...
  
  
• Hoeveel "cel" je precies zou "sponsoren" wordt niet duidelijk.
  
  
• Goede modules zijn tegenwoordig voor minder dan 2 Euro per Wattpiek te kopen (kaal). Een 200 Wp module zou dan nog maar 400 Euro hoeven te kosten. Dan kun je voor de viervoudige inleg i.p.v. "enkele ACT zonnecellen" te sponsoren ook op eigen dak 170 kWh per jaar met dat ene eigen moduultje gaan oogsten (bij een relatief conservatief geschatte genormeerde opbrenst van 850 kWh/kWp.jaar). Bij 23 eurocent/kWh tarief is dat per jaar al een inkomstenbron van 39,10 Euro, bijna 10% van de waarde van (alleen) dat zonnepaneel...
  
  
• Ik vermoed hier een vieze instinker voor mensen die gaan participeren en die nulkommaniets weten van de wereld die zonnestroom heet, al helemaal geen besef hebben van wat zonnepanelen nu eigenlijk opleveren, en die geen idee hebben in wat voor "groen initiatief" ze nu zullen instappen ("Het is toch groen? Dan moet het toch wel goed zijn?" Zoiets...).
  
  
• In het bericht wordt ook geschermd met een verder niet inhoudelijk beschreven "motie" van de gemeente die gebruikt lijkt te worden om dit "initiatief" enige "body" te geven.
  
  
• "... op achterhoekse daken waar de zonnecellen het meest opleveren". En dat durft zich een Centrum voor Technologie te noemen? Nooit het beroemde KNMI instralingskaartje van Nederland gezien zeker daar in de Achterhoek? Juist ja: de laagste instraling van ons poldermoeras, daar in het oosten van het land. Hoezo "meest opleveren"? Jullie moeten hier aan de kust zijn, of in Zeeland (gezwellig naast of op kernsplijter Borssele), of op Texel.
  
  
• Conclusie: "achterlijk" voorstel?

Ik zal u verdere opmerkingen over dit "initiatief" besparen. Op de ACT blog site staat ook een of ander bizarre poging om een eigen "Suntracker" te gaan ontwikkelen. In Photon International van oktober 2007 stond al een eerste marktoverzicht met reeds 44 uitvoerig beschreven en zwaar geteste bestaande, professionele tracking systemen in een uitgebreid artikel van 26 pagina's. Het aantal zonnetrackers is hierna nog fors toegenomen. Het enige bestaande tracking systeem wat ik kende in Nederland, van Hendrik Gommer in Friesland, begaf het door de zware windlast al binnen een jaar (wormwielen constant versleten). Een "Nederlandse Suntracker" ontwikkelen lijkt me op zijn minst hoogst voorbarig, en waarschijnlijk gezien de zware windcondities hier op zijn minst niet zo verstandig. Zeker niet gezien de onderhoudsgevoeligheid van dat soort kwetsbare systemen. En dan heb ik het nog niet eens over de financiële impact van de meeropbrengst (zwaar beroerd en compleet onzeker in Nederland, zelfs onder "SDE condities") versus de fors hoge investering die voor die tracking "technologie" (inclusief jarenlang onderhoud!) moet worden betaald...

Voor enkele gepeperde reacties op het "sponsor" initiatief van ACT verwijs ik u verder naar een artikel in de Gelderlander.

*Toevoeging avond van 22 december 2009: De tekst van het oorspronkelijke stukje blijkt in de loop van vandaag iets te zijn aangepast. Nu wordt er opeens gesproken van een "terugverdientijd van 14 jaar of langer". Dat is van tevoren toch niet te bepalen onder de rampzalige Nederlandse "financiële condities", en het laat alle andere door mij naar voren gebrachte punten nog steeds recht overeind staan. Pas na 14 jaar (of mogelijk langer) je sponsorgeld van x maal 100 Euro (??? renteloos ??? in ruil voor wat ???) hebben "terugverdiend"??? Het blijft een zeer merkwaardig initiatief, to say the least!

http://martinstor.web-log.nl/ (blog van directeur van ACT)
http://www.gelderlander.nl/voorpagina/achterhoek/5982419/Plan-adopteer-zonnecel-voor-honderd-euro.ece

21 december 2009: Opening SDE 2010 alweer fors vertraagd naar eerste helft februari... Aldus de SDE site van EZ-subsidie fabriek SenterNovem:

Hetgeen betekent dat het Haagse politieke Kerstreces en het "roet in het eten" van enkele moties (die verder niet zo heel erg veel zullen veranderen aan de SDE, het blijft altijd rommelen in de marge met die moties) de SDE over de jaarwisseling heen heeft geschoven. Dus alweer is de zoveelste geplande starttermijn voor de SDE (eind oktober "officieel" gesloten voor 2009, maar feitelijk al op 6 april van dat jaar wegens extreme overtekening op dag 1 voor zonnestroom...) niet gehaald. En gaat het zelfs, als inderdaad pas in de eerste helft van januari de Staatscourant publicatie zal verschijnen een maand later officieel prutsregeling nummer drie open voor het publiek. En zal dat, als de voorspellingen van diverse mensen uit de zonnestroom sector bewaarheid worden, direct op de eerste dag al met een absurde stampede zwaar worden overtekend voor de meest democratische aller hernieuwbare energie categorieën... En dan mag u als u dan wederom naast het potje piest alweer minimaal een jaar gaan wachten als u persé uit de Staatsruif mee wilt eten.

U ook nog een prettige jaarwisseling gewenst. Als ik u was zou ik nu alvast uw lang gewenste zonnepaneeltjes eindelijk maar eens bij een betrouwbare PV-boer bestellen (bij voorkeur geen energiebedrijf), en zonder onzekere subsidie die reeds mogelijk 25% in prijs gedaalde mooie dingetjes gaan (laten) installeren. Wanneer het U uitkomt, i.p.v. slakkentraag werkende, fossielen en nukes minnende ambtenaren van de Staat der NEEderlanden...

http://www.senternovem.nl/ ... _duurzame_energie_2010_verwacht_eerste_helft_januari_2010.asp

20/21 december 2009: Zeer hoge output bij gelukkige PV-eigenaar. Van Rick van der Stel kreeg ik een leuk bericht over zijn nieuwe PV-systeem.

Best Rick: mooie prestatie! Anderhalf uur lang (!) 1.950 Watt AC vermogen uit een 1,48 kWp PV-systeem is inderdaad zonder meer spectaculair (1,32 Watt AC per Wattpiek STC DC*). Ik heb even bij collega Ton Peters gekeken voor die dag, maar die haalde dat bij lange na niet met zijn ongunstiger ZO. georiënteerde systeem in het Zuid-Hollandse Spijkenisse. Slechts kort piekend op 1.622 Watt (AC) uit 2.700 Wp modules, 0,60 Watt/Wp. Dus slechts de helft van de verhouding van Rick voor die dag. In Spijkenisse was de luchttemperatuur bovendien maar 5 graden onder nul. Ton behaalde met zijn suboptimaal opgestelde systeem een zeer kortdurend vermogens-output record op 22 maart 2008 (2.989 Watt AC uit 2.700 Wp STC = 1,11 Watt/Wp).

Lokale condities kunnen fors verschillen natuurlijk, denk ook aan zeer koude oostenwind, die de "gevoelstemperatuur" van de modules mogelijk nog veel lager zou kunnen brengen (mogelijk in het geval van Rick dus lokaal leidend tot een veel lagere celtemperatuur dan de genoemde minus 9 graden C). Wat bij een negatieve temperatuurcoëfficiënt (hoe lager de temperatuur, hoe hoger het nominale vermogen bij STC condities) natuurlijk voor fors hoge output kan zorgen. Voor zo lang als die zeldzame optimale omstandigheden een rol spelen, uiteraard. Uiteindelijk is niet het momentane vermogen, maar de energie opbrengst op jaarbasis het belangrijkste wat telt. En daarvoor moet feitelijk het hele jaar door gemiddeld genomen langdurig "optimale" omstandigheden gelden. Dus bij voorkeur langdurig licht, zon langdurig optimaal loodrecht instralend op de modules, geen bewolking, zo koud mogelijk, geen schaduw. Verschillende van die factoren gaan niet zo goed met elkaar samen...

Zijn er andere PV eigenaren met vergelijkbare hoge vermogens en/of dagopbrengsten in ons land of in Vlaanderen? Zo ja, gaarne melden bij Polder PV, met opgave van systeem grootte/vermogen (STC, stickerwaarde van alle modules), behaalde output vermogen (AC-zijdig) van uw omvormers(s), dagopbrengst, en datum.

Een systeem zoals in de hieronder getoonde foto (op zondag de 20e genomen in Voorschoten tijdens een zeer sneeuwrijke wandeling), zal in ieder geval waarschijnlijk niet voor de "hoofdprijs" in aanmerking komen...

^^^ Fors besneeuwd huis in Starrenburg, Voorschoten, met 8 al enkele jaren aanwezige multikristallijne PV-modules op het ZW georiënteerde dak. Geen opbrengst uit deze modules, waarschijnlijk, op deze sneeuwrijke dag...

* Nog regelmatig vindt u op overheids-sites als die van SenterNovem continu foute interpretaties van het begrip "STC vermogen". Dit wordt te pas en te onpas als het "piekvermogen" gedefinieerd, wat gewoon onzin is. Want in het veld kunnen onder optimale condities zowel veel hogere DC-vermogens, als systeemvermogens (AC-zijdig van de omvormers) worden gerealiseerd dan onder standaard test condities bij de modules (DC-zijdig) is "geflasht" bij een omgevingstemperatuur van ... 25 graden Celsius. Zoals het voorbeeld van Rick weer eens overduidelijk laat zien...

Incidentje
NB: Vlak voordat ik dit bericht wilde uploaden sloeg in het appartement van Polder PV de aardlekschakelaar uit door een blikseminslag in de buurt (half twaalf 's nachts op 20 december). Het lijkt er op dat er niets aan de hand is - ondanks mogelijk nog wat sneeuw op de modules beginnen de individuele omvormers alweer op te starten en vermogen af te geven om half tien 's ochtends op de prachtige, zonnige ochtend van de kortste dag van het jaar, de 21e december [winterpunt ligt op 18h47 MET lokale tijd vandaag]. Alleen is wel de accumulerende kWh stand op de digitale Voltcraft meter (waarop 6 modules zijn aangesloten) in een keer op een andere waarde terecht gekomen. Gelukkig is de primaire invoer in de spreadsheets van Polder PV gebaseerd op de in de omvormers opgeslagen (niet te resetten) meterstanden, dus dit kleine calamiteitje lijken we ook weer te hebben overleefd...

20 december 2009: Gevonden bij een collega: zoveelste SDE mijder bij zonnestroom. Bij Berend Wagenvoort, voortvarend webmaster van de fraaie duurzame energie/zonnestroom website Herberg PV vond ik de zoveelste reactie van een Nederlander die de prutsregeling SDE niks vindt. En desondanks gewoon zonnepanelen is gaan kopen:

Gelijk heeft 'ie natuurlijk. Weer een fors potentieel aan reële duurzame energie opwek wat niet in de boeken van van der Hoeven en Cramer terug te vinden zal zijn omdat deze nieuwe (nog uit te breiden) Nederlandse PV installatie met een marktwaarde van mogelijk uiteindelijk zo'n 7.500-8.000 Euro all-in nergens is aangemeld. En waarvan de meetresultaten niet bekend zullen worden bij "de klimaatdoelstellingen nastrevende" instanties. Noch bij CertiQ.

Als we conservatief rekenen met de door EZ voor de subsidie gemaximeerde 850 kWh/kWp.jaar, zou het uit te breiden (11 x 190 = 2,09 kWp) PV-systeem waarschijnlijk minimaal een jaaropbrengst van 1.777 kWh kunnen genereren. Goed voor (SenterNovem uitgangspunt: 0,566 kg/kWh) 1.005 kg vermeden CO2 uitstoot per jaar. Jammer dus: telt (blijkbaar) niet mee voor het behalen van die op alle fronten extreem fragenswürdige "klimaatdoelstellingen".

Wie gaat deze almaar voortdurende polderiaanse waanzin proberen uit te leggen aan Hermann Scheer???

http://www.herbergpv.nl/?p=2158 (Herberg PV's bijdrage aan de SDE 2010 "feestvreugde", met lezersreacties...)

19 december 2009: Duitsland 2009 - de hamvraag: 2,5, 3 of zelfs 4 GWp??? In een wederom zeer interessant artikel in het laatste nummer van Photon in 2009 - wat als lekkermakertje reeds op de website van het Duitse vakblad werd gepubliceerd - wordt nader ingegaan op de markgroei in Duitsland voor dit jaar. Was die groei vorig jaar al blijvend spectaculair en fors hoger dan een jaar lang door velen was gedacht (1.933 MWp nieuwbouw), gaat het dit jaar door alle daken heen. Dit werd al duidelijk toen het Bundesnetzagentur (agentschap van het Wirtschaftsministerium) de resultaten tot en met september 2009 publiceerde. Een verplichting om vast te kunnen stellen hoe groot de marktgroei vanaf oktober 2008 was geweest. En met welk degressiepercentage voor de nieuwe invoedingstarieven voor 2010 gerekend moest gaan worden. Zoals ook al lang voorspeld: de hoogste marktgroei "corridor" (> 1,5 GWp in een jaar tijd) werd met de vingers in de neus gehaald, en het degressiepercentage voor nieuwe installaties in 2010 dus opgekrikt naar 9% (installaties tot en met 100 kWp), resp. 11% (grotere systemen). Leidend tot de nieuwe invoedingstarieven voor nieuwe installaties in 2010, zoals ik heb vermeld in de EEG Einspeise Vergütungen tabel (alle oudere installaties blijven hun eigen invoedingstarief houden en behouden alle rechten).

Maar hoeveel wordt het nu echt? Photon heeft enkele opmerkelijke zaken op een rijtje gezet en komt, i.t.t. de Bundesverband der Energie- und Wasserwirtschaft e. V. (BDEW), die alle cijfers m.b.t. het EEG (Erneuerbare Energien Gesetz) bijhoudt en die 2,5 GWp blijft claimen als "realistisch", op extrapolaties van ver over de 3, mogelijk zelfs 4 GWp uit. Ze hebben daarvoor drie redenen:

• De cijfers van het Bundesnetzagentur (BNA) lijken niet te kloppen. Photon stelt in de tot nu toe gepubliceerde cijfers nogal wat grote MWp installaties (zoals een gecompliceerd 4,64 MWp industrieel dunnelaag CdTe dak-systeem van Colexon in Haßleben, Brandenburg) niet terug te kunnen vinden, terwijl ze al lang aan het net zijn gekoppeld (ik heb zowel op Haßleben, als op 464x gezocht in de kWp kolommen van de spreadsheet van het BNA, en ook niets gevonden). Al eerder was door het PV tijdschrift Solarthemen vastgesteld dat er fouten in die database moeten zitten, al had de redactie het naast "niet opgenomen" PV-systemen ook over dubbel getelde installaties. Duidelijk is in ieder geval dat er nogal wat lijkt te "rammelen" aan die database, wat ongetwijfeld tot de nodige ophef in de Bondsdag zal leiden. Duitse politici zijn namelijk gewend met grundlich recherchiertes bronmateriaal te werken, en het BNA is een agentschap waar ze niet al te grote fouten mogen maken vanwege de nogal forse financiële consequenties... Van de 19 MWp installaties waar Photon van wist dat ze al aan het net waren gekoppeld, konden ze in de database van het BNA er maar ... 5 stuks terugvinden. Wat zou betekenen dat die database een enorme capaciteit aan daadwerkelijk netgekoppelde installaties zou kunnen missen...
  
  
• Verkoop van omvormers. Alleen al de marktleiders SMA (3,5 Gigawatt) en Kaco (0,5 GW), beiden Duits, zouden dit jaar al zo'n 4 GW aan omvormers verkocht hebben. Op basis van hun marktaandelen in 2008 zou er op de wereldmarkt in 2009 zeker zo'n 9 GW aan omvormer vermogen verkocht kunnen zijn. Bij een doorsnee/standaard onderdimensionering van zo'n 10% t.o.v. de DC capaciteit van de PV-installatie zou dat neerkomen op een wereldmarkt van zo'n 10 GWp aan moduleverkoop (STC vermogen) die bij die omvormer hoeveelheid past. Geen enkele andere "markt" haalt momenteel ook maar een substantieel deel van de Duitse (de Spaanse is, zoals bekend, hard "gecapt" op 500 MWp). Photon rekent op een afzet van ongeveer de helft van het totaal in Duitsland. Dat zou kunnen betekenen dat er zelfs ... 5 GWp aan modules bij de oosterburen afgezet zou kunnen zijn in een jaar tijd, als de uitgangspunten enigzins kloppen. Zelfs al zou de afwijking substantieel zijn, de 2,5 GWp van BDEW lijkt hier een onhoudbaar lage schatting te zijn/worden.
  
  
• Schattingen van de netbeheerders. Photon heeft aan enkele grote netbeheerders gevraagd wat ze denken aan het eind van het jaar aan PV-installaties aan het net gekoppeld te hebben. De groeipercentages blijken spectaculair te zijn, van 20-50% in de qua gerealiseerde marktvolumes (2008) toch al gigantische zuidelijke Bundesländer, tot zelfs bijna 300% (!!!) in de noordelijke deelstaten Nordrhein-Westfalen, Niedersachsen (!!!) en ... het meest noordelijk gelegen Bundesland Schleswig-Holstein wat een ware PV-boom kent (en ook een relatief hoge jaarlijkse instraling heeft...).

^^^ Detail van een microscopisch klein stukje van de uit twee delen bestaande, reeds in juni (1,97 MWp) resp. december 2005 (3,3 MWp) opgeleverde "Freiland SonnenStrom Anlage Miegersbach" van Phönix Sonnenstrom AG nabij het gelijknamige plaatsje iets benoorden de E52 NW. van München. Dit fraaie, op een zuid-helling gelegen gecombineerde PV park - hier op een wat kunstmatige blauw golvende zee lijkend - bestaat uit 11.616 Photowatt modules (165 en 175 Wp) resp. 20.412 Phönix modules (162 Wp OEM productie, gemaakt in Japan, mogelijk door Sharp). Het totale park zou per jaar ongeveer 5 miljoen kWh produceren. Goed voor het jaarverbruik van 1.432 huishoudens met elk 3.500 kWh op de jaarnota. De genormeerde jaaropbrengst is volgens de meest recente Phönix projectinfo 984 kWh/kWp.jaar (134 kWh/kWp.jaar boven de Nederlandse SDE cap - meer dan 850 wordt in NL niet gesubsidieerd...). De totale capaciteit van dit PV-park, 5,27 MWp, wordt in het spektakel jaar 2009 tot en met september echter reeds overboden door 7 grotere individuele installaties. Waarvan het in april-juni reeds in 3 blokken (5,76, 7,2, resp. 5,4 MWp) bij het BNA aangemelde Turnow-Preilack dit jaar nog definitief opgeleverd zal gaan worden met een totale installatiegrootte van ... 53 MWp op een lokatie, genaamd Lieberose. En waarbij het in een keer op 24 juli 2009 aangemelde Finsterwalde (Brandenburg) monster met 20,3862 MWp op de teller voorlopig de grootste individuele aanmelding was. Al was dat nog maar de helft van de voor dit jaar geplande 41 MWp, en heeft dat op een oude bruinkool dagmijn gebouwde/te realiseren project het tale-telling Romeinse nummer I achter de naam staan... © 2009 Peter J. Segaar/Polder PV, Leiden (NL) Foto genomen tijdens de tweede Bayern MegaWp Radtour voorafgaand aan Intersolar 2009.

Progressie zonnestroom ietwat mis gegokt?
In het artikel ook een smakelijke grafiek van de "middellange termijn" verwachtingen van de grote vier "Übertragungsnetzbetreiber" (waarvan E.ON/Transpower nu dus vervangen is door het curieuze Nederlandse TenneT...) over de groei van de zonnestroom capaciteit en -productie in Duitsland. Elke keer weer blijken de prognoses van deze grootste vier netbeheerders veel te laag uitgevallen te zijn en blijkt de hoeveelheid zonnestroom die daadwerkelijk wordt ingevoed op de Duitse netten veel harder te groeien dan werd voorspeld. Dik 4,4 TeraWattuur in 2008 (gerealiseerd, zie jaarafrekening), met als realistisch vooruitzicht dat het in 2010 al zo'n 9 TWh zou kunnen gaan worden. Een hoeveelheid die in de "officiële" EEG prognose van het BDEW pas voor het jaar 2013 zou zijn voorzien (9,2 TWh). Zie daarvoor het downloadbare pdf "EEG-Mittelfristprognose: Entwicklungen 2000 bis 2015" van de EEG/KWK-G webpagina, stand 11 mei 2009. Dat zijn al dik twee Borsseles aan jaarproductie uit honderdduizenden decentraal opgestelde en democratisch tot stand gekomen zonnestroom installaties. Anno 2009...

In de eerste tabel van bovengenoemd pdf staat nota bene een geaccumuleerde capaciteit aan zonnestroom installaties voor eind 2009 van slechts 6,3 GWp vermeld, terwijl het in 2008 er 5,2 waren volgens de 4 grote netbeheerders. Ten eerste: volgens de geaccordeerde statistieken van de lagere distributie netbeheerders zou er in 2008 niet "slechts" 5,2 maar al 5,95 GWp aan het Duitse net zijn gekoppeld volgens het gedetailleerde jaarlijkse onderzoek van Photon (dik 14% meer...). Ten tweede: volgens de hooggeleerde voorspellers zou er in 2009 t.o.v. hun eigen cijfers voor de geaccumuleerde capaciteit in 2008 maar ruim 1,1 GWp bijkomen. Echter, het Bundesnetzagentur publiceerde voor eind september 2009 al een record aan nieuwe installaties goed voor 1,47 GWp, en toen moest waarschijnlijk de allergrootste "boom" nog gaan komen in het laatste kwartaal... In andere bewoordingen: De voorspellers bij de grote vier netbeheerders lijken aan dezelfde ziekte te lijden (lees ook beslist dit waanzinnig goed geschreven stuk van Colin Campbell van 17 november 2009!) die de in de Middeleeuwen levende ambtenaren van het Internationale Energie Agentschap al jarenlang onder de leden hebben. Die mensen hebben immers ook een historische traditie van het stelselmatig (waarschijnlijk zeer bewust) onderwaarderen van de fysieke groei van duurzame energie en het continu overwaarderen van de groei van fossiele en nucleaire productie...

Als de vermoedens van Photon uit gaan komen, kunnen we de vorige "explosie" in zonnestroom (de boom in Spanje van 2008, direct voor het jaar 2009 met een harde marktcap de kop ingedrukt door het Industrie Ministerie) wel bij het grofvuil zetten. Duitsland gaat weer de leiding nemen, ook bij de mondiale marktgroei. Met waarschijnlijk heel wat verpletterender cijfers dan bevroed door heel wat insiders...

Bron: Podewils, C. & Wagner, N. (2009). Das Tausend-Teile-Puzzle. Der deutsche Solarmarkt könnte 2009 explodiert sein. Dafür sprechen einige Indizien. - Photon 12/2009: 16-19.

https://photon.de:448/photon/pd-2009-12.pdf (elektronische versie van het artikel, pdf)

18 december 2009: SDE perikelen rond bruto productie meting ctd. Ik had er eerder al over bericht, en bij Enexis was er een bizarre "oplossing" voor het "niet aflezen van de BPM rond de jaarwisseling" voor de bepaling van de SDE subsidie. Een uitlezing die feitelijk cruciaal is voor het vaststellen van de exact van toepassing zijnde uit te keren subsidie bedragen die per 1 januari in hoogte wijzigen. Ditmaal kreeg ik van Wilco Pompert een informatieve e-mail over zijn navorsingen op dit vlak. Ik doe u hierbij zijn e-mail toekomen ter leeringh ende vermaeck. Doet u er uw voordeel mee - of whatever ...

* Bedoeld wordt hier: de "definitieve vaststelling van de gemiddelde prijs van elektriciteit in het jaar waarin de voorschotbedragen zijn uitgekeerd op basis van een voorlopig correctiebedrag". Hoe die "gemiddelde prijs in de markt" wordt bepaald is een groot mysterie, en wordt door het Ministerie van EZ uit een of andere onnavolgbare goochelhoed tevoorschijn getoverd. Pas rond 1 april 2010 zult u dus definitief te weten komen op welk subsidie bedrag u voor de SDE "heeft moeten rekenen" in het jaar 2009: basisbedrag (vast gedurende de subsidieperiode) minus definitief vast te stellen correctiebedrag (elk jaar weer wijzigend, in voorschotten geschat, en het jaar er op met terugwerkende kracht definitief vastgesteld rond 1 april).

** Omdat er in de voorschotbedragen veel te weinig wordt uitbetaald (80% van het maximum, en dan ook nog eens met veel te hoog correctiebedrag, en dus te laag subsidiebedrag) kun je dan over dat bijna anderhalve jaar blijkbaar naar de gedorven rente fluiten. In Duitsland mag/kun je maandelijkse voorschot bedragen van je lokale netbeheerder opeisen. Daar moet hij aan voldoen, tenzij anders is afgesproken. Dat is direct voor het exacte tarief wat in Wet is vastgenageld, alleen kleine correcties achteraf afhankelijk van de werkelijk gerealiseerde, nergens en nooit "gemaximeerde" kWh productie. Niks bezopen "renteverlies", "80% uitbetalingen" of "achteraf bijstellingen van subsidiebedragen" bij de oosterburen...

Met hartelijke dank aan Wilco voor het uitzoekwerk. In ieder geval blijkt hier weer eens uit hoe absurd ondoorgrondelijk de ambtelijke circuits werken, en dat je werkelijk alles na moet vragen om te kunnen achterhalen wat er nu precies gebeurt met die peperduur betaalde (ruim 30 Euro/jaar) meterstanden van die BPM - een meter bovendien die nooit in uw bezit komt. Zonder garantie dat alles gaat lopen zoals hierboven geschetst. U bent aan de duur betaalde ambtenaren en supervage, elkaar vooral veel onzinnig werk bezorgende "instanties" overgeleverd als u aan de SDE meedoet, zoveel is duidelijk. Veel sterkte daarmee...

18 december 2009: Sneeuw oogsten met zonlicht - waanzin of goed begin? Ik kreeg weer eens een leuk bericht in de elektronische bus en ben even gaan graven naar origineel bronmateriaal. In het grensgebied van Hoch-Sauerland en het Rothaargebirge (gebied OZO van Dortmund), nog net in de rijke deelstaat Nordrhein-Westfalen, ligt het wintersport plaatsje Winterberg. Er verscheen recent een artikel waarvan aanvankelijk niet precies duidelijk werd wie dat had geschreven*. Maar het ronkt een leuke groene "klimaat" boodschap zo in de eindfase van de - voorspelbaar - hopeloze "Kopenhagen onderhandelingen". En die boodschap luidt: onze sneeuwkanonnen werken straks op zonnestroom! Althans, zo zou je het kunnen lezen. Een paar details van het project die ik uit de beschikbare stukken kon extraheren:

• Lokatie zonnestroom project: industriegebied Remmeswiese aan de westrand van Winterberg. Voer in Google Maps "Remmeswiese Winterberg" als zoekcriterium in en klik op zoeken. Mogelijk ziet u aan de noordzijde van het industriegebiedje de helling waartegen het besproken solarpark gebouwd zou kunnen gaan worden. Je ziet zelfs enkele draglines bezig op de GM foto, alleen is het niet duidelijk of ze met dit project bezig zijn...
• Winterberg ligt in het Naturpark Rothaargebirge.
• Het zonnepark zou het "eerste in zijn soort zijn in Sauerland".
• 1.634 PV modules worden op verzinkte "montagetischen" (metalen opbouw frames) m.b.v. ramfundamenten in de verder niet "verzegelde" bodem opgesteld, het regenwater kan gewoon in de bodem sijpelen (is een zeer wijdverbreide en goedkope, degelijke opbouwtechniek, dus niet echt "byzonder").
• Totale project oppervlak 6.000 vierkante meter.
• Oplevering voorzien voor eind 2009, "Noch diesem Jahr soll der klimafreundliche Strom ins Netz fließen"... (dat zal niet veel meer zijn, is de inschatting van Polder PV).
• Geprognosticeerde stroomopbrengst 245.000 kWh per jaar; dit zou voldoende moeten zijn om het winterse verbruik van de sneeuwkanonnen ("Beschneiungsanlagen zur Schnee-Erzeugung") af te dekken. Alleen wordt het voor het overgrote merendeel in het "verkeerde" jaargetijde opgewekt. Het is het jaarlijkse stroomverbruik van 70 huishoudens die 3.500 kWh/jaar er door jagen. Of 204 Polder PV's als hij zijn PV-systeem zou afkoppelen...
• Berekende vermeden CO2 uitstoot 146.000 kg/jaar. Hier wordt dus gerekend met een (vermeden) uitstoot van 596 gram/kWh opwek. Dat lijkt relatief laag (SenterNovem rekent voor het gasgestookte centrale rijke Nederland met 566 gram/kWh, wat niet zeer veel lager ligt). Zeker gezien de dominante bruinkolenstook door Essent opslokker RWE in deze rijke deelstaat.
• Projektkosten ongeveer 1 miljoen Euro.
• "Eerste" puur particulier gefinancierd project van deze grootte in Duitsland (moeilijk verifieerbaar).
• Speciaal voor dit project is een "Bürgerenergiegenossenschaft" in het leven geroepen met de naam "Kahler Asten". Zowel inwoners van Winterberg als gasten (...) kunnen financieel participeren. De naam slaat op de 842 meter hoge "berg" zuidwestelijk van Winterberg.
• Belangrijke trekker en medefinancier van het project: Volksbank Bigge-Lenne
• Project is begin van een traject om de "eerste klimaatneutrale vakantieregio" te worden, waarbij ook andere mogelijke hernieuwbare bronnen zullen worden geëxploreerd.

<<< Sneeuwkanon in functie op een zonnige winterse dag in de Allgäu, zuid Duitsland. In Winterberg in Nordrhein-Westfalen zal een vergelijkbaar apparaat grotendeels met flink wat CO2 uitbrakende bruinkolenstroom uit het naburige Rijndal worden gevoed. Zonnestroom systeem in de eigen gemeente of niet... © Foto Femma en Aloys (download van deze website)

Nou, dat klinkt allemaal hartstikke mooi natuurlijk. Maar niet alleen bij mij kriebelde er wat over de ruggengraat bij het lezen van dit fraaie Groene Geronk. Een van de lezers van het stukje had terecht scherp commentaar. Ik vertaal de essentie van de bijdrage van deze "Tier.Freund" in het kader hieronder:

Over het elektrische vermogen van die onschuldige sneeuwkanonnetjes. Bijvoorbeeld de veelgeprezen "M20" van specialist TechnoAlpin (pdf): 18,5 kilowatt ventilator vermogen, 4 kilowatt compressor vermogen, en 0,3-1 kilowatt verwarming...

Wat die instraling ter plekke betreft is het behoorlijk droefenis in deze contreien. Veel minder nog dan het naburige Nederland waar al wordt geweeklaagd als er een wolkje aan de hemel verschijnt. Een blik op de globale instralingskaart van de Deutscher Wetterdienst voor 2008 (o.a. gepubliceerd door Photon) spreekt boekdelen. Polder PV zocht in zijn ADAC Atlas en tekende de lokatie van Winterberg in Sauerland in:

Globale instraling van zonlicht (horizontale vlak) in heel 2008 in Duitsland ("Jahressumme"). Rood is hoge instraling (zuid Duitsland), donkergroen is lage instraling. Sterretje: Winterberg in het Sauerland... >>> © Both maps: Deutsche Wetterdienst

^^^ Detail van het kaartje: het gebied tussen de Rijn (links), Nederland (linksboven, wit/gegevens niet bekend/weergegeven), Hannover (rechtsboven) en Marburg (onderaan). Winterberg ligt aan de zuidrand van het brongebied van de hier ook zichtbare Ruhr in een instralingsgebied wat ten hoogste 941-960 kWh/m² (horizontale instraling) ontving in 2008. Ook in andere jaren is dit gebied een van de minst zonnige gebieden in heel Duitsland. Uitgerekend in dit gebied bouwt Wintersberg een PV centrale. Om het hoge elektriciteitsverbruik van de in de winter werkende sneeuwkanonnen van te compenseren... Nederland ontvangt in het dichtbevolkt westen gemiddeld minstens 970 kWh/m² of veel meer aan instraling per jaar, zie KNMI data en mijn omrekening.

Nu is het wachten op het eerste grote PV-project in het nog "somberder" Detmold...

Meer getallen
Nog even over de installatie gegevens. Als we in Sonnenertrag zoeken naar installaties in deze contreien (vrijwel allemaal particuliere PV-systemen), met de functie "Bundesländer Vergleich", komen we voor Nordrhein-Westfalen (tijdens het zoeken uit 543 installaties bestaand) gemiddeld sinds 2004 op zo'n 881 kWh/kWp.jaar uit (daar zit van alles tussen, ook uit deelgebieden met hogere instraling dan Winterberg heeft). Het meest naburige systeem waarvan een jaaropbrengst bekend is ("Andreas" uit Schmallenberg iets westelijk van Winterberg, systeem 2169 met Bisol modules 10 graden oost van zuid en hellingshoek van 40 graden) had voor 2008 877 kWh/kWp.jaar in de boeken staan. Wat trouwens helemaal niet eens zo slecht is, en nota bene 27 kWh/kWp.jaar boven de bezopen Nederlandse SDE cap ligt... Gaan we van die laatste waarde uit, en van de verwachte 245.000 kWh/jaar opbrengst, zou het systeem in Winterberg (waar tot nu toe verder niets over is te vinden aan systeem details) mogelijk zo'n 279 kWp groot kunnen zijn (voor Duitsland helemaal niet zo'n spectaculaire grootte, wel uiteraard voor een lokatie als Winterberg). Als deze systeemgrootte benadering klopt, zou er ongeveer € 3.584/kWp worden uitgegeven. Dat is waarschijnlijk all-in, al is niet duidelijk welke kosten allemaal mee zijn gerekend.

Bij de genoemde 1.634 modules zou deze systeem grootte neer moeten komen op zo'n 171 Wp/zonnepaneel. Een module van zo'n 170 Wp is een volkomen gangbaar (en voor een goede prijs te bekomen) formaat, dus dat lijkt een redelijke gok te zijn.

Groen toerisme?
Polder PV heeft nooit meegedaan aan het stupide energie, water, en ruimte vretende wintersport circus en mijdt de skiwaanzin al zijn hele leven. Winterberg wil - blijkbaar - een "groen" vakantieoord worden. Ik zal het op zijn hoogst een keer in de zomer bezoeken als ik toevallig op de Biohummer® in de buurt ben. Wandelen en fietsen zal best leuk zijn daar (ommetje naar de PV-centrale, moet kunnen). Maar in de winter zal ik dit groene (???) oord zeker niet met een bezoek vereren. Als er straks nog "normale" sneeuw valt natuurlijk. Of Winterberg moet nog ruimte hebben voor nog wat grote zonnestroom centrales om in het verkeerde seizoen alle stroom op te wekken voor de vele sneeuwkanonnen die dan nodig zullen zijn om iets van een "piste" te kunnen vormen voor de toeristen. Misschien moet het "Kopenhagen bewuste" Winterberg maar eens gaan nadenken over een naamsverandering, met die stijgende temperatuur en de steeds schaarser wordende echte sneeuw. Asten Solaris lijkt me wel een aardige voor op het plaatsnaambordje...

*Na wat speuren lijkt het er op dat het bericht afkomstig is van Tourist-Information Winterberg en dat het artikel de wereld in is gestuurd door "Redaktionsbüro susanne schulten" (perscontact). Zie deze link.

http://www.winterberg.de/tourismus/de/aktuelles/top-ews/sonstiges/2009_12_10_solaranlage.php (oorspronkelijke ? bericht van 10 december 2009 op de website van "Ferienwelt Winterberg®"; dit bericht is vrijwel identiek op talloze andere sites overgenomen, zonder inhoudelijk commentaar)

17 december 2009: 't Kan sneeuwen, 't kan dooien... Sommige PV-newbees in Nederland zullen vandaag een "unicum" hebben beleefd. Een omvormer die "dead-as-a-duck" was en geen enkele sjoege vertoonde. Hopelijk heeft u voordat u in paniek naar de telefoon rende om de omvormer boer te bellen eerst even naar buiten gekeken naar de stand van zaken daar. Want uw "ervaring" is doodnormaal voor dit seizoen. Het heeft namelijk gesneeuwd. In sommige contreien van het land zelfs "behoorlijk excessief", als we het NOS Journaal mogen geloven. In het normaal gesproken zonrijke westen van het land was het weliswaar veel minder dramatisch, maar er is wel degelijk ook in de sleutelstad Leiden een leuk laagje sneeuw gevallen. En wat doen zonnepanelen waar een laagje sneeuw op ligt? Die liggen gewoon lekker te liggen als al die andere 364 dagen in het jaar. Maar i.t.t. al die andere dagen hebben ze een dagje vrij genomen. Ze staken. Ze geven uw mooie omvormer geen een rottig wattuurtje gelijkstroom om te kunnen herkauwen! Terwijl u er toch zo "veel" voor heeft betaald, voor die mooie blauwe/zwarte PV-dingeskes!

Tja, beste mensen, such are the terrible things in life. U zult er maar aan moeten wennen. De winteropbrengsten zijn sowieso gemiddeld al zeer matig. En dan ook nog sneeuw, potjanverdrie! Ach, gun die paneeltjes nou ook eens een dagje vrij. En weet u verzekerd van het feit dat "het" in Duitsland en al die andere dieper in de Europese landmassa liggende landen met gigantische dakvullende PV-systemen veel en veel "erger" is. Want die "arme" mensen zitten onder een pak sneeuw wat vele dagen tot soms zelfs enkele maanden de boel ligt te verzieken. Al moeten we ook dat weer relativeren, want zodra die sneeuw is weg gesmolten, harken die Echte Zonneboeren binnen een paar dagen tijd zoveel aan zonnestroom binnen, dat uw gehele jaaropbrengst daarbij zal verbleken. Het is onrechtvaardig verdeeld op dit door menselijke dombo's bewoonde aardklootje.

Afijn, gewoon effe doorbijten dus. Blijf s.v.p. met uw vingers van uw modules af als die voor u op een levensgevaarlijke plek liggen (u krijgt er toch nauwelijks iets voor terug, zelfs al staat u met gevaar voor eigen leven wat sneeuw weg te boenen), en wacht op betere tijden. Tot ver in maart/april is er nog steeds "een kans" op een pakkie van dat witte spul. Maar dat is ook weer binnen no-time weg in ons land met record jaar temperaturen. Geduld is een schone zaak. Het komp allemaal goe...

Polder PV had weliswaar ook een snuifje coke op zijn moduultjes, maar onze kustregio heeft zegenende "milde" condities, dus smolt het witte spullie al weer vrij snel weg. Dat liet onverlet dat het verder een pet-dag was met grotendeels zware bewolking, zoals we wel gewend zijn in hartje "winter" (al is het nog steeds officieel "astronomische herfst" tot en met de 21e). Het gevolg liet zich raden: de wattuurtjes waren op twee handen te tellen vandaag. Toch nog iets meer dan nul. Maar dan ook niet veel meer dan dat. De prachtige logging software van de OK4 omvormers liet het allemaal genadeloos zien.

Vandaar voor u de polderiaanse vergelijking: prachtige vrieskoude zonnige dag dinsdag 15 december 2009 (zie ook grafieken in het vorige artikel) versus sombere, wat minder koude dag met zware bewolking en startend met een laagje - rap smeltende - sneeuw op de modules, donderdag 17 december 2009. Yin en Yang. The cycle of life. Onontkoombaar. En oh zo mooi. Voor wie het kan waarderen...

^^^ Totale AC vermogen van alle 12 OK4 omvormers op de prachtig zonnige dinsdag 15 december 2009 (met partiële beschaduwing van 4 van de 12 modules), gele curve. En het totale (!) AC vermogen van alle OK4 omvormers twee dagen later: sombere donderdag 17 december 2009, startend met een laagje sneeuw op de modules wat weliswaar gaande de dag wegsmolt, maar door het zwaar bewolkte weer tot microscopische totaal output leidde (blauwe curve). Maximaal 13 Watt AC, vergeleken met de maximale 518 Watt AC twee dagen eerder. Een factor 40 verschil... © 2009 Peter J. Segaar/Polder PV, Leiden (NL)

Zie verder ook eerdere "sneeuw ervaringen" van Polder PV en andere al dan niet verbaasde PV eigenaren. Natuurlijk op de ietwat sarcastische, masochistische, en toch zoals gebruikelijk hoogst informatieve, polderiaanse web pagina Sneeuw op zonnepanelen...

Indien "slachtoffers" in sneeuwrijk gebied (noorden des lands, volgens Journaal soms 40 centimeter Neuschnee...) leuke zonnepaneel foto's hebben gemaakt en die willen publiceren, houdt Polder PV zich aanbevolen. Stuur foto's naar het bekende e-mail adres met opgave van elementaire systeemdata en duidelijk aangeven of u met naam of liever anoniem wilt worden vermeld.

17 december 2009: Stuivertje wisselen met de Chinezen: nieuw wereldrecord multikristallijn module 17,0%. Rap nadat het Nederlandse ECN kond deed van een nieuw 16,4% "apertuur record" voor hun prachtige Sunweb/PUM multikristallijne "back-contact" MWT module concept (besproken op 20 april 2009 en een verbetering van de langjarige 15,5% die op naam stond van het Amerikaanse Sandia Labs) werd de vreugde na zo'n 5 maanden gesmoord door het nieuws dat de in september nog slechts 8 jaar jonge Chinese module reus Suntech met hun in eigen beheer uit-ontwikkelde Pluto™ technologie al op 16,53% waren komen te zitten (zie ook verderop).

Dat kon natuurlijk niet onweersproken blijven. Nederland mag het dan wel afgrijselijk slecht doen bij de marktimplementatie van PV (schuld van EZ en oliedomme kabinetten), ECN blijft vooraan in de technologische innovatie actief. En dat hebben ze wederom bewezen, "niet geheel toevallig" (???) vlak voor de finale van de veelbesproken "Kopenhagen onderhandelingen". Hun eerdere module apertuur record voor mc-Si (= multikristallijn silicium), wat de Kroon op het langjarige Europese Crystal Clear project was (zie rapport link onderaan), is inmiddels namelijk alweer gebroken. En niet zo'n beetje ook. Het ECN persbericht van 16 december 2009 rept namelijk al van een apertuur conversie rendement van maar liefst 17,0%, een spectaculaire sprong verder van alweer 0,6% t.o.v. april eerder dit jaar. En de Chinezen ditmaal ogenschijnlijk knarsentandend achter zich latend. Zeker als dat record "officieel" wordt als het artikel daarover in januari volgend jaar in het peer-reviewed Progress in Photovoltaics (vaktijdschrift) zal worden gepubliceerd in de "solar cell efficiency tables". De hoofdredacteur van dat tijdschrift Martin Green kondigde dat reeds aan in het persbericht van de wafer producent REC ASA van 11 december 2009.

Pikant detail: de heer Green is tevens Research Director van het wereldberoemde ARC Photovoltaics Centre of Excellence wat de concurrerende PERL cel technologie heeft ontwikkeld waar Suntech nu goeie sier mee maakt met hun nieuwe Pluto™ cellen. De CEO van Suntech, Zhengrong Shi, heeft bij Green zijn harde leerschool gehad in zonnestroom, alvorens hij zijn eigen extreem succesvolle bedrijf in september 2001 uit de grond stampte in China...

^^^ Een van de belangrijkste innovaties in de systeem benadering door ECN: de prachtige "spinneweb" Sunweb cellen die via filigrijndunne "bedrading" aan de voorzijde (zo min mogelijk licht wegnemend van het kostbare er onder gelegen multikristallijne silicium) de opgewekte elektrische stroom via "gaatjes" naar de onderzijde van de cellen doet afvloeien. Deze foto geeft slechts een deel van de 15,5 x 15,5 cm. grote cel weer, met in totaal 16 "spinneweb velden" en dus ook 16 "gaatjes". © Peter J. Segaar/Polder PV, Leiden (NL)

ECN bereikte deze specifieke grote verbetering naar 17,0% op module niveau volgens eigen zeggen vooral door uit te gaan van zeer zuivere multikristallijne wafers die worden gemaakt op de productielijnen van het beroemde, vertikaal geïntegreerde Noorse REC ASA (dochter REC wafer). Dat concern profiteert van de zeer goedkope hydropower in Noorwegen, heel belangrijk bij de relatief energie intensieve ingot- en wafer productie hoog in de productieketen. REC claimt dat hun procedé in de modernste wafer ovens resulteert in zeer lage niveau's van ongewenste moleculen ("impurities") en "dislocation densities" (vermoedelijk heterogeniteit in de dichtheid) in de wafers. Voor de overige spectaculaire module innovaties, zie de berichten van 21 augustus 2008 en 20 april 2009, en het afsluitende rapport over het Crystal Clear project. De rol van ECN was gelegen in de daadwerkelijke cellenfabricage van de REC wafers, en het produceren van de uiteindelijke modules. Volgens REC zou het nieuwe record officieel zijn bevestigd door het European Solar Test Installation (ESTI) instituut in het aan het Lago Maggiore (noord Italië) gelegen Ispra, een "Joint Research Centre" van de Europese Commissie.

OK: nieuw record, maar dan???
In ieder geval fantastisch dat ECN weer de technologie "lead" genomen lijkt te hebben. De crux is en blijft echter commerciële productie van het nieuwe fraais, en dat liet de directievoorzitter van ECN Ton Hoff dan ook duidelijk blijken in het eigen persbericht. Zonder implementatie heeft dit soort innovatie weinig zin. Ik heb tot nu toe echter nog niet van daadwerkelijke, concrete "ingebruikname plannen" voor de revolutionaire Sunweb/PUM/MWT technologie bij Solland Solar (cellenfabrikant) resp. Eurotron (die volautomatisch werkende module productie apparatuur zou gaan maken) gehoord in Nederland. Solland produceerde op hun dure 170 MW productiecapaciteit in 2008 slechts 60 MWp aan standaard zonnecellen (Photon april 2009). Bovendien is er regelmatig wrijving met Solland's 90% aandeelhouder Delta NV uit Zeeland (o.a. plotselinge ontslag van CEO Boxhoorn en CFO Thijs, eind september 2008). De grootaandeelhouder die - uit de mond van ex-Shell man, CEO Boerma - eigenlijk liever peperdure kerncentrales wil gaan bouwen, maar die door de gedwongen verkoop van het drinkwater bedrijf Evides en natuurlijk door de gedwongen afsplitsing van het lucratieve netbedrijf (Splitsingswet) voor de zoveelste maal flinke financiële zorgen kan gaan verwachten en dus de handen vol heeft om een "gezonde" bedrijfsvoering te behouden. Om echt een vuist te kunnen maken, moet nu direct een flinke nieuwe productie capaciteit met hoog renderende cellen en modules opgetuigd gaan worden en daarvoor moet snel veel geld op tafel komen - in crisistijd. Ik vraag me af of die dynamiek in het huidige Nederland kan worden gerealiseerd.

Pikant bijkomend detail: Door Energeia werd op 14 december 2009 aangekondigd dat de op 21 juli 2009 met de nodige poeha aangekondigde - en door mij bekritiseerde - "joint venture" van datzelfde Delta met de ook Nederlandse PV-onderneming Scheuten Solar afgeketst schijnt te zijn omdat er "geen consensus" gevonden zou zijn tussen de twee bedrijven... Dus hoe "krachtig" en "dynamisch" kan en zal Solland's grootaandeelhouder Delta nu eigenlijk op kunnen treden met ECN's nieuwe wereldwonder? Of gaat ECN hun mooie technologie bij te veel aarzeling in Nederland uit arren moede dan maar aan kapitaalkrachtige buitenlandse partijen verkopen???

Suntech toch de lead?
Die hoogst noodzakelijke commerciële dynamiek is er beslist aan de andere kant van de wereld. Suntech zit namelijk helemaal niet op de handen met hun net opnieuw door ECN gebroken efficiëntie record. Met papieren (of elektronische) record vermeldingen in Progress in Photovoltaics zijn ze namelijk helemaal niet tevreden, in Wuxi, Jiangsu (China). Met hoge omzetten aan harde module verkopen wel degelijk. In Photon 7/2009 werd namelijk al aangekondigd dat de zogenaamde "Pluto™" celtechnologie, het resultaat van twintig jaar (!!!) onderzoek aan de beroemde PERL* cellen van de Australische Universiteit van New South Wales (inderdaad, dezelfde als die van Martin Green...), inmiddels al vrijwel commercieel "rijp" is, en direct ingezet kan gaan worden op grotendeels bestaande module productielijnen van de zonnepaneel reus Suntech (de grootste producent van kristallijne modules, dit jaar alleen qua volume waarschijnlijk vet gepasseerd door CdTe dunnelaag producent First Solar uit de U.S.A.). Het bedrijf gaat daartoe een minder complexe, "uitgeklede", goedkopere variant van die technologie inzetten om de klassieke multikristallijne modules (die volgens het februari nummer [2/2009] van Photon Profi maximaal 14,4% module rendement haalden, 280 Wp module) flink te gaan pimpen met inzet van de nieuwe, doch gelijkvormige/even grote cellen. Resulterend in nog hogere vermogens bij dezelfde module oppervlakte. Leidend tot hoger rendement, hogere kWh opbrengst per oppervlakte eenheid, bij relatief blijvend betaalbare modules. Conclusie: extreem competitief in een hard concurrerende wereldmarkt. En daar gaat het om, om "meters te maken" als commercieel bedrijf.

Ingezette innovatie bij Pluto™
Innovatief is o.a. het feit dat er in het geheel geen gebruik meer wordt gemaakt van de riskante, zeer wijdverbreid gebruikte "zeefdruk" techniek om het uit zilver bestaande geleider patroon op de voorzijde van de cellen te "drukken" (met risico's op breuk). In plaats daarvan worden extreem smalle groeven van slechts 10 mikrometer breed (nauwelijks met het oog zichtbaar) in het zwaar getexturiseerde (met siliciumnitride behandelde pyramide structuur) oppervlak (n+ emitter laag) getrokken en van een geleidend metaallaagje voorzien (zilver of - goedkoper - een legering van koper en zilver). Het siliciumnitride oppervlak dient tegelijkertijd als antireflex laag en als zgn. "passiverings"laag, zoals wel vaker wordt toegepast. Wel nieuw is dat er "selectief" wordt gedoteerd (hogere "dotering" onder de geleidende banen). Als onderzijde van de cellen wordt er een dubbele aluminium laag ingezet met een p+ laag. Door gebruikmaking van de zeer smalle geleiderbanen wint Suntech veel aan niet door een "zeefdrukpatroon" bedekt oppervlak (overblijvende emitter stroken zijn 20-25 mikrometer breed), en houdt het bedrijf dus per oppervlakte eenheid meer kostbaar silicium vrij voor omzetting van zonlicht (i.p.v. vroeger 10% is nu nog maar 4% van de totale cel oppervlakte bedekt met metaal). Doordat de afstand van de geleiderbanen inmiddels tot een factor drie is verkleind, is het risico op recombinatie van vrijgemaakte elektronen verkleind en zal een groter gedeelte van die elektronen daadwerkelijk aan de stroomproductie bij gaan dragen. Het is met name voor de productie van die geleiderbanen, dat Suntech twee nieuwe machines heeft ontwikkeld (ongeveer 80% van de rest van de module productielijn blijft onaangetast - een enorm kostenvoordeel), waar het bedrijf verder niets over loslaat. Er zijn hiervoor patenten aangemeld. Het basismateriaal voor de wafers komt uit gewone "ingots", en niet uit de dure technologie die voor de oorspronkelijke PERL cellen werd ingezet (zgn. "zone-melt" proces). Bijkomend voordeel: de modules worden ook nog eens volkomen lood-vrij geproduceerd, wat belangrijk is om dit soort producten "door en door duurzaam" te kunnen marketen zonder van "greenwashing" beschuldigd te kunnen worden. Met name zeer belangrijk in de op duurzaamheidsvlak zeer kritische grootste afzetmarkt: wereldkampioen Duitsland.

	<<< PLUTO™ has arrived! Voorbeeld exemplaar van een monokristallijne Suntech module (cellen met afgeronde hoeken) met de nieuwe Pluto™ cellen van Suntech. Zeer groot voordeel van deze innovatie: hij is toepasbaar op zowel mono- als multikristallijne cellen, maakt geen gebruik van complicerende "back contact" technologie (zoals de multikristallijne ECN PUM modules), en kan met slechts geringe modificaties op bestaande, reeds zeer efficiënt draaiende module productielijnen worden ingezet. Wat een fors comparatief kostenvoordeel kan/zal zijn in een fel concurrende wereldmarkt. Suntech is in het derde kwartaal van 2009 reeds begonnen met de eerste fabricage en afzet, en gaat in 2010 de commerciële productie van modules met hun nieuwe Pluto™ cellen sterk versneld opschalen... Foto © Peter J. Segaar/Polder PV, Leiden (NL), genomen tijdens Intersolar 2009 in München (27-29 mei), in de beursstand van Suntech.
^^^ Detail foto van het etiket op het hierboven getoonde "proef" module. De conversie percentages slaan niet zoals mogelijk gedacht op het module, maar op het individuele celrendement van de Pluto™ cellen (claims in Photon geverifieerd door Fraunhofer-ISE). Nog steeds spectaculair voor een commercieel geproduceerd celtype zonder geavanceerde back contact technologie: bijna 19% voor monokristallijne cellen, en al (afgerond...) 17% voor poly/multikristallijne cellen.

Rendementen en productie
Suntech claimt in hun persbericht over "hun eigen module record" dat ze multikristallijne cellen hebben gebruikt met een cel-efficiëntie van ruim 17%. Ook claimt Suntech t.o.v. "conventionele" kristallijne cel technologie tot al zo'n 12% meer output te kunnen komen met hun Pluto™ productie proces. Suntech claimt in het in juli 2009 gepubliceerde artikel in Photon dat de productiekosten voor de nieuwe, veel efficiëntere cellen, vergelijkbaar zullen zijn als voor hun "klassieke" zonnecellen. Dit zal het bedrijf een enorme voorsprong geven in de marktpositionering voor hun nu al zeer populaire modules. Die dus alleen maar beter zullen gaan presteren, voor mogelijk niet zeer veel hogere prijzen. Suntech claimt per Wattpiek 10% goedkoper te kunnen gaan produceren. Slechts 3-4 miljoen Euro zou er nodig zijn om een bestaande (!) 68 MWp modulelijn om te bouwen naar de nieuwe celtechnologie. Eind dit jaar zou Suntech al 300 MWp aan productiecapaciteit hebben kunnen ombouwen, in 2010 moet dat verdubbeld zijn. Gezien het meest recente persbericht van 9 december 2009, zou Suntech drie gigantische 3-jarige leveringscontracten hebben afgesloten in Europa, goed voor 490 MWp aan modules. Hierbij zullen gegarandeerd al nieuwe met Pluto™ cellen voorziene exemplaren zitten. Van een Nederlands installatie bedrijf heb ik inmiddels al vernomen dat zij volgend jaar ook al de beschikking zouden moeten gaan krijgen over kristallijne Suntech modules met de nieuwe Pluto™ cellen...

Conclusie: ECN en hun partners zullen keihard aan het werk moeten om aan deze nu al komende stortvloed aan "net niet record multikristallijne" (en monokristallijne...) Suntech modules het hoofd te gaan bieden. Want de beste module maken is een. Hem massaal aan de zonnestroom hongerige wereld - voor een redelijke prijs - verkopen, dat is twee. Niet volgend jaar, maar deze week moet de financiering daarvan al geregeld gaan worden. An die Arbeit, dus.

Uiteraard daarbij veel succes gewenst!

*PERL = "passivated emitter and rear locally diffused". Ontwikkeld door UNSW sinds 1989, en in 2008 al een celrendement van 25% halend. Het gaat hierbij o.a. om selectieve "doteringen" van de emitterlagen ("lichte" dotering, n+) resp. de onder de extreem dunne metalen geleidingsbanen gelegen regio van de cellen ("sterke" dotering, n++). Commerciële varianten zijn "gewoon" te koop bij UNSW.

Bronnen:
Sollmann, D. (2009). Was lange währt... Nach zwei Jahrzehnten Forschung ist Suntechs Perl-Zell-Abkömmling Pluto reif für den Markt. - Photon 7/2009: 76-78.

ECN:
http://www.ecn.nl/nl/nieuws/item/?tx_ttnews[tt_news]=449&tx_ttnews[backPid]=2&cHash=22a29cb4cd (persbericht van ECN van 16 december 2009 over het nieuwe wereldrecord voor mc-Si modules)
http://www.recgroup.com/en/media/newsroom/?feed=R/136555/PR/200912/1360564.xml (het daar aan voorafgaande persbericht van REC ASA van 11 december 2009)

http://www.ecn.nl/publicaties/default.aspx?nr=ECN-M--09-034 (zeer interessante afsluitende publicatie, september 2009, van het Crystal Clear project onder leiding van Wim Sinke waarin veel technische details zijn te vinden die o.a. van toepassing zijn op de door ECN wederom qua efficiëntie verbeterde Sunweb PUM modules)

Suntech:
http://www.photon.de/photon/pd-2009-07.pdf (pdf; uitgebreid Duitstalig achtergrond artikel over de PERL/Pluto technologie van Suntech in het juli 2009 nummer van Photon)
http://phx.corporate-ir.net/phoenix.zhtml?c=192654&p=irol-newsArticle&ID=1334569&highlight= (persbericht vorige wereldrecord [16,53% apertuur module mc-Si] van Suntech van 23 september 2009)
http://phx.corporate-ir.net/phoenix.zhtml?c=192654&p=irol-newsArticle&ID=1363887&highlight= (persbericht van Suntech van 9 december 2009, met aankondiging van 3 verbijsterende lange termijn leveringscontracten voor de levering van in totaal 490 MWp aan Suntech modules in de komende drie jaar, in 2010 alleen al 115 MWp. Waaronder ook hun "HiPerforma" modules met Pluto™ cellen...)

16 december 2009: Schaduweffecten rond de kortste dag van het jaar. Zoals wellicht bekend heeft het PV-systeem van Polder PV in hartje winter een beetje "last" van schaduweffecten. Deze zijn reeds lang geleden vastgesteld en zelfs gekwanticifeerd door de webmaster. Een verlies van hooguit 1-2% van de totale productie op jaarbasis toen er nog 10 modules op het dak stonden. Maar dat is alweer minder met de 2 in augustus 2007 bijgeplaatste, volkomen schaduw-vrije, en pal zuid geplaatste, zeer goed producerende extra zonnepanelen. De impact van deze partiële en tijdelijke beschaduwing op onze totale jaarproductie is verwaarloosbaar en niets om je zorgen over te maken. Hieronder ziet u de opstelling zoals die nu alweer anderhalf jaar naar volle tevredenheid functioneert: zonnepanelen op het dak van de vierde verdieping, 25 meter gelijkstroom bekabeling (2,5 mm² per pool per individuele module) naar ons appartement op de begane grond, en elk module met 1 binnen in huis opgestelde OK4 omvormer verbonden:

Drie hoofdgroepen (in volgorde van aanschaf/plaatsing), vier subgroepen:

• 4x 93 Wp, schaduwvrij in voorste rij ZZO op zon georiënteerd (oriëntatie pas na jaren achter gekomen, verder niets aan gedaan): lichtblauwe omvormer code getallen;
• 6x 108 Wp, 2 onbeschaduwd in voorste rij ZZO (oranjerode omvormer code getallen), resp. 4 in achterste rij ZZO (lichtoranje omvormer code getallen);
• 2x 108 Wp, onbeschaduwd midden op het dak pal zuid georiënteerd (zie ingetekende zonnestralen, ietwat overdreven qua hoek; donkergroene omvormer code getallen)

De achterste vier 108 Wp modules (ZZO) worden in deze winterse maanden op mooie zonnige dagen zoals 15 december 2009 partieel/deels beschaduwd door de modules in de voorste rij. Al naar gelang de zonnestand ("links", "voor" of "rechts" van de module rij), de hoogte van de zon boven de horizon, en de zonnestralen die nog tussen de modules in (nauwe spleet) of er vlak langs op de achterste exemplaren terecht komen, wordt de DC spanning van elk individueel module, en dus ook uiteindelijk het momentane AC uitgangsvermogen van de op de begane grond aan het module geschakelde OK4 omvormer sterk beïnvloed. Het was gisteren prachtig, vrijwel wolkeloos weer (zie ook de wederom prachtige curve voor 15 december op de live logging site van hooggeschatte collega Ton Peters in Spijkenisse verder zuidelijk in Zuid-Holland). Polder PV heeft tijdens het werken achter de computer automatisch de hele dag gelogd met een frequentie (log interval) van 5 minuten. Ik laat hieronder in een interactieve grafiek drie belangrijke curves voor alle 12 in het systeem opgenomen OK4 omvormers zien (een voor elk module). De schaduweffecten op de vier in de achterste rij staande zonnepanelen zijn zeer goed te zien. De Y-schaal is zodanig gekozen dat details goed zichtbaar zijn (in de zomer worden veel hogere producties en momentane vermogens gehaald die deze schaal te boven gaan, maar het gaat hier om de effecten die nu spelen). Bespreking van de afzonderlijke drie deelgrafieken verderop onder het interactieve plaatje.

^^^ROLL-OVER IMAGE^^^ Move mouse pointer over the three categories (black-lined text boxes) above to show three different data at the same logging points. Shading effects (4 modules back row, orange inverter codes) and differences between the modules are well visible on this sunny day, Dec. 15, 2009, close to the official start of astronomical winter (Dec. 21, 2009). All figures © 2009 Peter J. Segaar/Polder PV, Leiden (NL)

Toelichting deelfiguren

Figuur 1. Accumulerende energieopbrengst in Wattuur (Wh, 1 kWh = 1.000 Wh) van 12 individuele 100 Watt OK4E-100 omvormers met 2 iets verschillende multikristallijne module types. Duidelijk is het verschil in eindresultaat (= dagopbrengst per omvormer) ter rechterzijde te zien. Ongeveer 250 Wattuur per stuk voor de pal zuid, schaduwvrije 2 108 Wp modules (groen, al ruim twee jaar lang opmerkelijk synchroon producerend). Dan met een forse spreiding de twee vooraan staande ZZO georiënteerde gelijkvormige 108 Wp "zusjes" (oranje/rood, 217-231 Wh, kan aan kwaliteit omvormers liggen, want ze zijn van verschillende bouwjaren). Vervolgens de vier niet ver uit elkaar lopende ZZO opgestelde oudste 93 Wp modules (blauw, 182-199 Wh). En fors onder de overige exemplaren de ook ZZO opgestelde, op dit soort dagen fors onder schaduweffecten "lijdende" 4 overige (identieke) 108 Wp modules die op een niveau van 103-121 Wh blijven steken. Gemiddeld nog niet eens de helft van de gelijkvormige zusjes in de voorste rij. Goed is te zien dat de laatste vier onregelmatig stijgende curves vertonen (alle niet beschaduwde overige modules hebben vrijwel gladde S-curves). Een duidelijk signaal dat er "iets" niet normaal lijkt te verlopen. En dat "iets" heet schaduw, zie de volgende 2 grafieken.

De totale opwek van het hele 1,236 kWp PV-systeem was vandaag een mooie 2,153 kWh. Een genormeerde "winterse" dagopbrengst van 1,74 kWh/kWp. Daar ben ik zeer tevreden mee, zo vlak voor de kortste dag van het jaar.

Figuur 2. Het door de OK4 omvormer aan het huisnet afgegeven AC vermogen. Wat natuurlijk nauw samenhangt met de aangeboden DC spanning (figuur 3 verderop), maar de omvormer moet dat allemaal nog - met verliezen - omzetten. Het resultaat ziet u hierboven, wederom per omvormer uitgesplitst (de ultieme energie opbrengst in de loop van de tijd vindt u in figuur 1). Goed zijn de parabolische curves voor de - grotendeels onbeschaduwde - deelgroepen te zien. De (vrijwel) onbeschaduwde 108 Wp exemplaren, of ze nu ZZO of pal zuid zijn georiënteerd, liggen qua curves ongeveer over elkaar heen (groene, zuid; rode/donker oranje, ZZO). Met duidelijk de middag meeropbrengst voor de pal zuid georiënteerde exemplaren goed zichtbaar. Opvallend is dat die groene curves zelfs in de ochtend (zonsopkomst in het oosten...) iets boven die voor de 2 in de oosthoek geplaatste zuster modules liggen. Waarschijnlijk zijn de tijdelijke "ochtend effecten" van beschaduwing door de 25 centimeter hoge dakrand op deze laatste 2 exemplaren daar debet aan.

Aan de 2 meest westelijk geplaatste 93 Wp modules in de voorste rij (blauwe curves nrs. 55595 resp. 11057) is goed te zien dat inderdaad de dakrand de "schuld" lijkt te zijn van dat ochtend effect. Want deze 2 exemplaren liggen geheel "vrij" van die rand, terwijl de twee meest oostelijke exemplaren (41496 resp. 84969) slechts vertraagd (pas na 10 uur) goed gaan opstarten. Op de luchtfoto op de homepage is goed te zien dat bij in het oosten opkomende zon, ook het tweede 93 Wp module (41496) nog schaduw van de opstaande dakrand kan verwachten. Zodra de zon een zuidelijker positie inneemt, heeft dat module daar helemaal geen "last" meer van (i.t.t. de naburige 108 Wp zusjes ter oosterzijde).

Wederom is aan de overige curves - voor de in de achterste rij staande 108 Wp exemplaren overduidelijk dat die het niet makkelijk hebben en door de continu veranderende schaduweffecten flink staat te "wipkippen", ook met het door de OK4 omvormers aan het huisnet afgegeven AC vermogen. De effecten zijn sterk individueel, afhankelijk van de exacte beschaduwings-situatie op elk module afzonderlijk. De modules geven pas relatief laat een enigzins acceptabel AC vermogen af via de omvormers (tussen 10 en 11 uur 's ochtends), maar houden er ook al relatief snel mee op, op de "bijna-kortste" dag van het jaar. Rond drie uur 's middags is er momentaan nog maar zo'n 6-12 Watt AC vermogen per OK4 aan het net afgegeven door de modules in de achterste rij, en snel instortend.

^^^ Voorbeeld van snel wisselende selectieve "threshold" beschaduwing op een van de in de achterste rij staande (ZZO georiënteerde) modules om 11h26 bij prachtig, onbewolkt, zonnig en vrieskoud weer. Het gaat hier om het 108 Wp module met omvormer nr. 83099, het op een na laatste westelijke paneel in de achterste, momenteel partieel beschaduwde rij. Terwijl de omvormers van de identieke naburige modules actuele AC vermogens laten zien van 21-30 Watt (iets donkerde kleur blauw van het "paneel ikoontje", net iets boven de threshold voor een redelijke productie), blijft de met een "zwart" paneeltje aangeduide omvormer op dit moment slechts op 5 Watt AC vermogen steken - blijkbaar zit deze door specifieke momentane beschaduwing net onder de kritische treshold om de "turbo" aan te kunnen zetten, of is deze net terug gevallen naar het basisniveau. Helemaal links nog net het resultaat van een omvormer op een van de onbeschaduwde 93 Wp modules (AC vermogen 37 Watt), ernaast de twee in de voorste rij dicht bij de dakrand staande, normaal gesproken schaduwvrije 108 Wp modules met AC vermogens van 46-47 Watt. En helemaal rechts het resultaat van een omvormer op een van de volledig vrij staande pal zuid georiënteerde 108 Wp panelen met een momentane output van 46 Watt. Let op dat deze "beeldscherm waarden" snel veranderende momentane waarden vertegenwoordigen die kunnen afwijken van de getallen die door de logfunctie van de software op de achtergrond naar een txt file weggeschreven kunnen worden. Van deze laatste waarden worden alle grafieken op Polder PV gemaakt.

Let op de diverse forse "dips" in het AC vermogen in figuur 2. Mogelijk deels ontstaan door een sporadisch wolkje, maar ook het net zelf kent "dips" en "surges" in het vermogen. Die zijn meestal onproblematisch. Al die jaren dat we hier wonen hebben we nooit problemen met uitvallende apparatuur of gekke dingen op of achter de aansluiting gehad. We zijn extreem verwend in grote delen van Nederland en Europa.

Het maximale AC vermogen - behaald door 108 Wp modules - was vandaag ongeveer 54 Watt AC. Uiteraard veel lager (momenteel slechte verhouding tussen de instralingshoek en de zonshoogte, lange weg van zonlicht door de atmosfeer, dit ondanks de relatief gunstige lage omgevingstemperatuur) dan de maximale 94 Watt AC vermogen die ik af en toe in ideale omstandigheden heb gezien op individuele OK4 omvormers (voorjaar, loodrechte instraling, koude oostenwind, reflecties op witte wolkenranden van felle zon vlak na een koude bui). Vaker registreer ik individuele vermogens rond de 90 Watt in iets minder optimale tijdelijke condities. Het maximale momentane vermogen van het hele systeem wat ik heb geregistreerd was vandaag 518 Watt AC om 12h38 (0,42 Watt/Wp). Het kan natuurlijk zijn dat het meest optimale moment niet in het lopende 5 minuten logging interval is vastgelegd. In ideale omstandigheden registreer ik vaak op relatief koele zomerse resp. voorjaars-dagen ver over de 1.000 Watt AC met het huidige, suboptimale systeem (0,81 Watt AC/Wp DC-STC). Nogmaals: dat zijn momentane, kortdurende momenten.

Figuur 3. In deze figuur wordt de door de OK4 omvormer gemeten DC spanning weergegeven die het van de op het vier verdiepingen hoger staande individuele zonnepaneel aangeleverd krijgt. Zeer fraai is de "2-fasige opstart- en afschakel karakteristiek" van alle OK4 omvormers te zien. Eerst komt er een soort kleine "boost" om boven de 24 volt gelijkspanning te komen, en vervolgens wordt de "turbo" aangezet en kan de echte productie beginnen (al is het in de wintermaanden met zeer lage zonnestand en 30 graden module hellingshoek natuurlijk wel behelpen). Opvallend is dat de ZZO georiënteerde 108 Wp modules (rode/donker oranje curves) later opstarten en eerder afschakelen in de "turbo" modus dan hun pal zuid georiënteerde zusjes (groene curves). Ik vermoed dat dit te maken heeft met de ongeveer 25 centimeter hoge dakrand die mogelijk in de ochtend en avonduurtjes voor een handicap zorgen. De 2 laatste, pal zuid georiënteerde 108 Wp modules staan midden op het dak en lijken dat effect niet mee te krijgen. Heel erg veel zal dit qua productie niet schelen, het is een vrij tijdelijk fenomeen wat vooral in de wintermaanden (alleen bij directe zoninstraling) opvalt.

De 93 Wp modules (4 blauwe deelcurves) doen het verder prima, liggen qua prestatie niet ver van elkaar af, en zitten niet eens zo ver onder die van hun iets sterkere 108 Wp collega modules in dezelfde oriëntatie (ZZO). Het module met daaraan omvormer nummer 84969 is de laatste die in de "turbo" modus opstart en de eerste die de handdoek in de ring gooit. Niet verbazingwekkend: want hij staat direct naast de 2 in de "oosthoek" staande 108 Wp exemplaren in de voorste rij, waar kleine schaduwprobleempjes van de opstaande dakrand het grootst lijken te zijn. De meer westelijk gelegen 3 93 Wp exemplaren in de voorste rij hebben vrijwel geen dakrand voor hun neus (het dak wijkt daar uit in zuidelijke richting) en starten dus op zodra de zon boven de horizon komt: zie de opstelling op de fraaie luchtfoto op de homepage van Polder PV.

Een compleet ander "verhaal" laten de vier in de achterste rij ZZO georiënteerde 108 Wp modules zien (curves afgebeeld in wat zachtere tinten, van rose tot lichtoranje tot violet, alle vier met licht-oranje ID nummers gecodeerde omvormers). Het is duidelijk dat deze hevig "lijden" onder de schaduweffecten van de modules in de voorste rij, en dat die effecten wisselen in de loop van de tijd. Dit is afhankelijk van het (directe) zonlicht wat in de ochtend (langs oostzijde) of namiddag (langs westzijde) langs de voorste rij scheert. Maar ook van het beetje zonlicht wat "over" de voorste modulerij heen de achterste rij kan bereiken midden op de dag. Dan is er ook nog een mogelijk effect van tussen de modules in de voorste rij doorsijpelende priemende zonnestralen (de zonnepanelen kunnen onderling "kieren" vertonen), en wordt de trend duidelijk. De resulterende door de modules afgegeven DC spanning is een zooitje en wisselt fors in de loop van de tijd, sterk afhankelijk van de op dat moment heersende directe (en in veel mindere mate indirecte) instraling en de exacte beschaduwingscondities op het betreffende module. Vooral de omvormer met ID nummer 82996 "piekt" sterk, het is het exemplaar in de meest noordoostelijk gelegen hoek van het dak wat zeker iets later op de dag fors onder de beschaduwing door de in westelijke richting uitgebreide voorste rij lijdt. Het lijkt er op dat dit module constant in de "kritieke" fase verkeert om van "basismodus" in de "turbo" modus te gaan. Zodra de lokale beschaduwing over een kritieke grens heen gaat, valt de omvormer uit de "turbo modus" weg naar de basis, klaar voor de volgende zonnestraal piek. Voor de overige tijd blijven deze omvormers in hun "startmodus" schommelen (grofweg tussen 24 en 28 Volt). Blijkbaar kan de "turbo" niet aan als er teveel, of net te ongunstig op het module vallende schaduw is onder dit soort instralingscondities.

Hoge DC pieken van afgekoelde modules
Tussen 13h00 en 14h30, midden op de dag, pieken de omvormers aangesloten op de modules in de achterste rij zelfs fors boven de op die tijdstippen getoonde DC waarden uit van de compleet onbeschaduwde zuster modules, ook van de pal zuid georiënteerde exemplaren. Een mogelijke verklaring? Terwijl laatstgenoemde modules de hele dag ondanks de vorst lichtjes stonden op te warmen door het ongehinderde instralende zonlicht, stonden de vier achterste modules langdurig in de schaduw van de de voorste rij. En omdat het deze dag een paar graden vroor en het in de schaduw berekoud is tijdens vorst, zijn die modules en dus ook de zonnecellen diep afgekoeld. Zodra de zon direct op die cellen/het hele module kwam te schijnen, knalde het omzettings-rendement tot fors boven dat voor de reeds uren werkende zuster exemplaren (let op de zeer steile curves omhoog rond 1 uur 's middags, wintertijd). Waarom? Omdat kristallijn silicium beter "werkt" bij lage temperaturen. De zogenaamde "temperatuurcoëfficiënt" van onze multikristallijne ACN5000E 108 Wp modules is -0,15 Volt/ºC voor de openklem spanning (datasheet): elke graad Celsius dat de temperatuur daalt, neemt de openklem spanning onder STC condities met 0,4% toe. Uiteraard gelden vergelijkbare effecten ook onder veldcondities, waar de modules worden belast (niet gelijk aan STC condities). Ook bij de overige modules zijn vergelijkbare effecten in de ochtenduren te zien (omzetten van zonlicht gaat zeer goed zodra het op de in de nacht extreem afgekoelde modules valt). Later, als de modules wat zijn opgewarmd, liggen de DC waarden voor het opgewekte voltage wat lager. De piek van rond 15h00 bij een vrij staande pal zuid georiënteerde 108 Wp module (donkergroene curve) kan hiermee niet worden verklaard. Mogelijk is er toen een reflecterend wolkje geweest wat de momentane spanning even heeft doen pieken.

Tot slot
De inwendige inverter temperatuur van de in een niet verwarmde (noch gekoelde) kleine kamer hangende OK4 omvormers begon vandaag rond de 16 graden C (dat is de huidige omgevingstemperatuur in dat kamertje), liep overdag op tot zo'n 32 graden, en viel tijdens het uitschakelen van de omvormers terug naar een niveau van zo'n 18-19 graden C om kwart voor vijf 's middags (resultaten niet getoond). Niets om je zorgen over te maken, dat zijn decente temperaturen voor elektronica (in de zomer kan de inwendige temperatuur van de in huis geplaatste OK4 omvormers oplopen naar zo'n 50 graden C, wat ook nog relatief meevalt).

De officiële start van de winter is over 5 dagen (zie Earth Seasons site van U.S. Naval Oceanography). Nauwkeuriger: die begint op 21 december 2009 om 17h47 Universal Time (= Greenwich Mean Time). Dat is om 18h47 lokale tijd (Midden Europese Tijd). Dan is de zon al lang onder. Daarna gaat "het" weer de goede kant op met de zonne-energie. De dagen gaan lengen, de zon komt hoger aan de hemel te staan, de daglengte wordt langer, en de X- en Y-as van de in dit artikel getoonde grafieken zullen weer hun "normale" schaal gaan krijgen (voorbeelden van dagcurves van het PV-systeem van Polder PV vindt u in deze sectie). Alle mensen met "zonne-energie oogstende apparatuur" in/op huis worden blijer. En blijer. En blijer...

15 december 2009: Belangrijke data voor zonnestroom. Het gaat weer druk worden in het nieuwe jaar. Enkele belangrijke data die u in uw agenda zou kunnen schrijven (niet vergeten over te nemen in een nieuwe agenda voor 2010 uiteraard...):

• Informatie avonden SDE 2010 bij SenterNovem. Voor iedereen die alles van die onwaarschijnlijke "regeling" wil weten (zie ook startpagina op Polder PV, maar pak eerst een fles jenever d'r bij) en die denkt dat hij/zij meer kans maakt als hij/zij alles weet na een avondje SenterNovem ambtenaren doorzagen over alle ins and outs. Dringend verzoek: vraag s.v.p. een volledig door de betreffende ambtenaar uitgetekende "terugverdientijd berekening met vaste bedragen" en stuur s.v.p. een kopie naar Polder PV om de rest van het land te laten meedelen in de feestvreugde... Het blijft verder natuurlijk ook nog eens een loterij, grondig geïnformeerd of niet. Laten we dat nu alvast even vaststellen. Maar vrijheid, blijheid, it's your choice - 5, 6 en 7 januari 2010, in respectievelijk Eindhoven, Zwolle en Utrecht. Zie de SenterNovem pagina voor info en aanmeldingsformulier. Goed opletten: voor de later "te starten" zogenaamde "grote" categorie organiseert SenterNovem pas in maart-april een (of meer?) info bijeenkomst(en). Maar of daar ook maar een bedrijf heen zou willen, gezien de blijvend superscharrige 5 MWp die daarvoor is "gereserveerd" (voor systeempjes tussen 15,001 en 100 kWp per stuk) mag Joost weten. Dat kun je nauwelijks meer een loterij noemen. Dat moet een andere naam krijgen...
  
  
• InterSOLUTION 2010, de vorig jaar zeer succesvolle beurs in Gent, opent voor de tweede maal haar deuren op 14-16 januari 2010. Ditmaal in de voor de "gelegenheid" van een 1,87 MegaWattpiek zonnedakje voorziene beurshallen van Flanders Expo (zie bericht van 9 december 2009 onder het hoofdje "Klein bier"). Leuke regel uit het abstract van de vorige beurs: "Wat vooral opviel was het hoge percentage aan Nederlandse bezoekers (17%)" . Zie verder op de website van de beurs organisatie.
  
  
• Meer onder bericht van 23 januari 2010.

15 december 2009: Enquêtes ODE over monitoring van PV-systemen en lidmaatschap. De Organisatie voor Duurzame Energie heeft onder anderen n.a.v. een workshop "meten van zonnestroom systemen" op de door SenterNovem georganiseerde "Zon-dag" (13 oktober 2009) een elektronische enquête in elkaar gezet voor haar leden ("digitale vragenlijst"). Met daarin vragen over een eventueel aanwezig eigen PV-systeem, monitoring faciliteiten (aanwezig/gewenst), de wenselijkheid en vorm van een of ander soort collectieve vorm van monitoring van decentrale PV-systemen. En vragen over de wenselijkheid van eventuele collectieve verkoop van zonnestroom aan "de markt" door veel installaties fictief samen te voegen tot een zogenaamde "virtuele PV-centrale". Er staat niet bij dat deze enquête niet voor "niet-ODE-leden" beschikbaar is of zou zijn. Dus als u daar aan behoefte heeft zou u de gok kunnen wagen.

De tweede enquête is meer toegespitst op de ervaringen van de leden van ODE met de vereniging en haar activiteiten. Mocht u die nog niet hebben ingevuld en/of het bericht niet hebben ontvangen, kunt u die vragenlijst via de tweede link benaderen. Het lijkt me niet zinvol om deze tweede enquête als niet-lid van ODE in te vullen, de eerste echter wel degelijk.

De resultaten van deze enquêtes zullen waarschijnlijk worden gepubliceerd op de website van ODE en in het eigen blad, "Bode". Om misbruik te voorkomen worden de enquêtes zo te zien via een IP adres afvang of ander soort "cookie" slechts eenmalig aangeboden. Het is niet mogelijk een tweede maal de vragenlijsten in te vullen, dus doe het s.v.p. in een keer goed.

http://www.enquetemaken.be/toonenquete.php?id=28866 (PV monitoring vragenlijst)
http://www.enquetemaken.be/toonenquete.php?id=26495 (onderzoek ervaringen ODE leden met de vereniging)

15 december 2009: Boeren worden wakker - weer een 15 kWp systeem. Steeds meer mensen en bedrijven beginnen de enorme potentie van zonnestroom van eigen dak te zien en in dit opzicht ook actief te worden. Boeren, van nature al ondernemers in hart en nieren, en op veel vlakken flink onder druk staand qua inkomsten, zoeken regelmatig nieuwe horizonten. En aan die horizon zien ze elke dag weer die koperen ploert opkomen die middels kernfusie de meest onwaarschijnlijke hoeveelheden gratis energie de ruimte in slingert. Slechts een fractie komt daarvan in diverse vormen aan op het aardoppervlak waar die merkwaardige tweebenige dieren wonen die al sinds hun ultrakorte bestaan denken dat zij de ultieme wijsheid in pacht hebben. Nu worden ze na eeuwen dom van alles in de fik stekend (en de gruwelijke gevolgen daarvan dagelijks ondervindend) eindelijk wakker, en wordt er van steeds slimmere technologie gebruik gemaakt om zo min mogelijk belastend voor hun eigen omgeving en superschoon bijvoorbeeld steeds meer elektriciteit op te wekken. Daarbij geholpen door reeds jaren tegen de klippen op werkende bedrijven die al vele mooie projecten hebben gerealiseerd. Maar die de laatste jaren van steeds meer nieuwkomers worden vergezeld. Eindelijk, eindelijk, begint zich iets te bewegen en begint er voorzichtigjes aan iets te komen wat je met een positieve insteek "een marktje" zou kunnen gaan noemen. Want we moeten vooral bescheiden blijven, het "grote werk" blijft in het buitenland plaatsvinden.

Een van die relatieve nieuwkomers is het bedrijf Zonne-energie Specialist, onderdeel van het in Naarden hoofdkantoor houdende De Dakspecialist. Ze zijn volop in het PV-gebeuren gedoken, en doen dat vooral ook in de agrarische sector.

Ik kreeg een e-mail van Eelco Haarsma van dat bedrijf, een persbericht en een stukje uit het Noord-Hollands Dagblad toegestuurd over een van hun eerste "grotere" SDE projectjes. Hieronder een samenvatting van het toegestuurde, het eigen graafwerk, en een telefonisch onderhoud met de heer Haarsma.

<<< Op weg naar de eerste helft van het dak, de eerste panelen liggen al op de frames. Nog even doorwerken geblazen. Foto © Eelco Haarsma (van deze webpagina)

Project "Boerderij Erik Postma"
Middenmeer, Noord Holland. De boerderij staat aan de rand van de gezegende Wieringermeer die al massaal van een andere afgeleide hernieuwbare bron gebruik maakt: windenergie. Die ontstaat door drukverschillen in de atmosfeer die te wijten zijn aan heterogene instraling van exact diezelfde zon. De boerderij staat zelfs niet ver van een project van 5 Vestas windturbines, in totaal 8.650 kW groot (nr. 509 op de Windkaart van Energie+, "Waardtocht" - Middenmeer, in bedrijf genomen in februari 2003). Sappig detail: de ruim 70-jarige schuur op wier pannendak de zonnepanelen zijn gemonteerd (vandaag de laatste hand aan gelegd) stond onder water in 1945 nadat de Duitsers op 17 april van dat laatste oorlogsjaar de Wieringermeerdijk hadden opgeblazen. De eigenaar van de boerderij is familie van de heer Haarsma van de Zonne-energie Specialist.

	Boerderij aan het Groetkanaal langs de zuid-west rand van de Wieringermeer
	SDE 2009 beschikking (september 2009 binnen, een half jaar na de officiële opening op 6 april...)
	14,58 kWp multikristallijn PV-systeem
	Twee rijen modules in portrait opstelling boven in de nok
	Dakoriëntatie ongeveer zuid-oost
	54 stuks Suntech multikristallijne 270 Wp modules, hoogstwaarschijnlijk STP270-24/Vd
	Met module oppervlakte van 1,956 x 0,992 totaal bedekt: 104,8 m² van de boerderij daknok
	Module rendement 13,9%
	Omvormer: Mastervolt XL15 3-fasen omvormer met transformator, max. ingangsvermogen: 16.800 Watt DC, 87% onderdimensionering modules t.o.v. omvormer. Omvormer is inzetbaar in het traject 14 - 20 kWp aan te sluiten STC vermogen
	Geschatte jaaropbrengst 13.000 kWh. Wat neer zou komen op een genormeerde opbrengst van 892 kWh/kWp.jaar. Op deze zeer zonnige lokatie moet bij pal zuid oriëntatie met een goed modern PV-systeem zonder meer 950 kWh/kWp zijn te halen (Siderea.nl rekent voor de periode 2004-2008 gemiddeld op 963 kWh/kWp.jaar voor Noord Holland), bij ZO oriëntatie in het 95% ("van maximaal") contour kom ik met de bekende instralingsschijf op ongeveer 903 kWh/kWp. Wat mogelijk iets te conservatief is gerekend.
	Financiering: SDE 2009 (onzekere inkomsten, elk jaar weer anders), EIA, "kleinschaligheidsaftrek" en een groenlening bij de bank.
	Volautomatische saldering van afname minus opwek voor de contractprijs met een Ferrarismeter (momenteel formeel volgens Wet nog steeds maximaal 2.999 kWh/jaar netinvoeding)
	Er wordt gerekend, met alle incentives meegenomen, op een "terugverdientijd van ongeveer 10 jaar met een rendement van 6 tot 8 procent". Waarvan geen details worden prijsgegeven. Zeker weten doe je het nooit, want de SDE geeft geen enkele garantie op een "vast invoedingstarief" per kilowattuur. Je kunt hoogstens een forse "spreiding" van de financiële opbrengst van de opgewekte kWh geven. Zonder garantie op realiseerbaar resultaat. Maar dat is muggenziften: die modules gaan met deze stapeling van incentives zichzelf zeker "terugverdienen", en dan is een paar jaar later ook prima natuurlijk. Een kniesoor die daar op let...

^^^ Het afgeronde PV-systeem in volle glorie. 54 stuks 270 Wp Sunteggies als een "streep op de nok" in het prachtige winterzonnetje en rijp op het (goed geïsoleerde?) dak. De bouwlift staat er nog. Maar de inschatting van Polder PV is dat die rap onderweg gaat naar het volgende project voor een 15 kWp PV-systeem ergens in de Wieringermeer. Dakruimte zat in ieder geval... Met felicitaties aan de eigenaar. Advies: kijk vooral vanaf februari op zonnige dagen regelmatig naar de in terugkerende modus rondtollende Ferrarismeter. Dan schud je zo alle al dan niet door ambtenaren veroorzaakte depressies van je af... Foto © Eelco Haarsma

Nieuwste EZ truukje: 7,5 kWp aftopping
De discussie in het telefoongesprek ging ook nog over de onwaarschijnlijke "aftopping" die binnen de 1,0-15 kWp zou gaan plaatsvinden volgens de slinks verstopte en niet door EZ toegelichte fraseringen in de "voorstellen" voor de SDE 2010 (zie ook mijn voorlopige commentaar op die zoveelste waanzin paniek ingreep in de regeling). Waar geen enkel lid van het parlement op in is gegaan... Het schijnt in de "bedoeling" te liggen dat mensen die meer dan 7,5 kWp gaan realiseren niet meer subsidie zouden gaan krijgen dan mensen die daar onder zouden zitten (.......) "omdat het vaak om bedrijven zou gaan die toch al met andere incentives kunnen gaan werken". Dat is natuurlijk volslagen gestoord, want die bedrijven betalen vaak ook nog eens een fors lagere prijs/kWh dan consumenten doen (zakelijke contracten, overschrijding van de dure eerste energiebelasting staffel), dus "afgeknepen subsidie plus saldering" levert hen wel veel minder op dan consumenten zouden "incasseren" met saldering (bij Vattenfall/NUON grijs variabel momenteel 24,07 eurocent/kWh all-in).

Een ander "onfris" gevolg van het feit dat de "grote" categorie van >15 tot en met 100 kWp wederom in SDE 2010 een superscharrige 5 MWp krijgt toebedeeld. Om risico op uitloting te voorkomen in januari 2010 (gedenk de absurde stormloop/overtekening op deze categorie in 2009!), adviseren bedrijven als Zonne-energie Specialist (niet geheel onterecht) nu al om niet voor de "grote" maar juist voor de "iets ruimere" (20 MWp) kleine categorie te gaan. Ook voor bedrijven. Het gevolg zal zijn dat het valt te verwachten dat op beide zonnestroom categorieën waarschijnlijk een enorme stampede zal gaan plaatsvinden zodra de regeling opengaat ergens medio/eind januari 2010. En dat mogelijk de "kleine" categorie voor veel particulieren met een wens van slechts een paar kWp uit zijn voegen gaat barsten door een stortvloed aan "7,5 kWp aanvragen door bedrijven en organisaties". Die eigenlijk veel meer hadden willen plaatsen maar buiten de boot denken te vallen binnen de "hoogste" categorie. Een ander voorstelbaar gevolg van die zoveelste ingreep in de SDE zal mogelijk zijn dat vrijwel niemand het in zijn hoofd zal gaan halen om te gaan voor een installatie van 7,501 tot en met 15 kWp, en dat we een bizar "gat" zullen gaan krijgen tussen 1,0-7,5 kWp enerzijds resp. 15,001-100 kWp anderzijds (want waarom zou je nog willen investeren in het "niet hoger te subsidiëren" traject 7,5-15 kWp???). Een "gat" wat nota bene een van de meest op Sonnenertrag gesignaleerde marktsegmenten is op de volwaardige, totaal onvergelijkbare Duitse en Vlaamse PV markten (van de 10 recentste exemplaren op de startpagina van Sonnenertrag zaten er 7 juist in dit segment toen ik vandaag keek, en dat zijn allemaal ... particulieren) ... We zullen gaan zien wat voor ellende deze zoveelste tombola in 2010 nu weer op zal gaan leveren in Nederland en hoe ik dit nu weer aan mijn reeds twee jaar met verbijstering geslagen buitenlandse collega's zal gaan proberen uit te leggen...

Extra complicatie
Ook noemde de heer Haarsma een mogelijk zeer beperkte keus aan omvormers voor "op 7,5 kWp te maximeren bedrijfsmatige systeempjes". Er zijn er niet zoveel inverters die in die range tot een decent, goed renderend systeem kunnen leiden, wat dus mogelijk voor de zoveelste maal tot "non-innovatieve", suboptimaal presterende PV-systeempjes zou kunnen gaan leiden bij ontwerpers die nog niet zo thuis zijn in de materie... De "stimulerende" SDE als (??? onbedoelde ???) innovatie moordenaar, dus. What's new under the [Dutch] sun...

De heer Haarsma is echter beslist niet van plan om zich door al dit oerhollandse, eeuwige ambtelijke gezeur af te laten leiden, en gaat er vol tegenaan, want er moet praktijk ervaring worden opgedaan voor het latere echt serieuze werk (als EZ door de politiek definitief is leeg gebezemd...). Er staan een paar hele leuke reeds gerealiseerde PV projecten op de website van de Zonne-energie specialist (tab blad "voorbeelden"), zoals twee loopstallen met installaties van 44 (Weesp) resp. 33 kWp (Abcoude). Er is een collectief in de Hoekse Waard wat gaat proberen met elkaar een 30-tal 15 kWp systemen tot stand te brengen, en er gaat vast nog wel meer moois komen van dit en hopelijk vele andere PV-bedrijven. Ook in Nederland dus.

Tot slot
Leuk detail: de heer Haarsma heeft "in een vorig leven" 5 jaar in de olieindustrie gewerkt in Kazachstan en Oman en is ervan "overtuigd dat we zo snel mogelijk moeten omschakelen naar een duurzame energie voorziening"...

Waar wachten we nog op als zelfs mensen die werkzaam zijn (geweest) in de fossiele sector tot die "Verlichte" bevinding zijn gekomen? Gaan dus met die banaan! Und schnell bitte!

Bronnen:
Persbericht Zonne-energie Specialist 12 december 2009 "Investeren in zonne-energie opwekking interessant?"
Artikel Noord-Hollands Dagblad (datum onbekend) van Mike Deutekom "Boerderij levert energie vier huishoudens".

http://www.dakspecialist.nl/ (het "moederbedrijf" van de Zonne-energie Specialist)
http://www.echo.nl/sw-sw/buurt/redactie/947106/zonnepanelen.zeer.geschikt.op.de.boerderij/ (artikel over dit specifieke project in het Schager Weekblad, met foto van de opbouw werkzaamheden)
http://www.meerzonnestroom.nl/ (initiatief om in de Wieringermeer steeds meer boerderijdaken van mooie zonnepaneel systemen te gaan voorzien)
http://www.ophetland.tv/11774675/ (Zonne-energie Specialist op de "Utregse Veehouderijdag". Woordvoerder Eric Brandt aan het woord - die probeert de - niet door hem verzonnen - kromme SDE onzin te verkopen aan de vaak van niets wetende omstanders. Ik zal hem de slip-of-the-tongue "maximaal 100.000 kWh en tot 15.000 kWh klassen" vergeven, want dat was natuurlijk een beetje fout. Dat moest natuurlijk zijn de SDE maximeringen in de vermogensklassen "> 15 tot en met 100 kilowattpiek" respectievelijk "0,601 tot en met 15 kWp" voor SDE 2009 (cap 1). Die van de bureaucraten van EZ per jaar nooit meer aan subsidie uitbetaald mogen krijgen voor 100 x 850 = 85.000 kWh respectievelijk 15 x 850 = 12.750 kWh, ook al wek je veel meer op met je systeem (cap 2). Bovendien voor van tevoren onbekende subsidiebedragen/kWh, en elk jaar weer wisselend en onzeker... Video van 2'58")

14 december 2009: Duitsland plaatste er in 2008 1.500 minimaal 1.933 MWp bij. Al een lange tijd werd er in nogal wat media gerept van een bijplaatsing van 1,5 GWp aan zonnestroom vermogen in het ook door "crisis" getroffen Duitsland, vorig jaar. Streept u dat getal maar weer door, want Photon heeft weer eens in de netbeheerders-statistieken zitten rondneuzen en kwamen weer tot hun eigen bevindingen. Zoals gebruikelijk weer fors hoger dan de tijden lang rondzingende cijfers van de brancheorganisatie BSW. Die, zo is nu wel duidelijk, stelselmatig veel te conservatief de eigen marktgroei inschat. Waarbij "politieke motieven" worden vermoed bij de Photon redactie. Het kon uiteindelijk nog wel iets meer worden, want 12 netbeheerders van de in totaal 850 hebben hun cijfers nog niet ingeleverd. Die vertegenwoordigen echter maar 1,4% van de totale Duitse markt, en er zitten diverse netten van luchthavens en havens bij (die niet bekend staan om hun progressieve houding t.o.v. grootschalige uitrol van PV-systemen).

Polder PV bekeek de fraaie statistieken die Photon weer met veel moeite heeft samengesteld en voor een ieder die daar in is geïnteresseerd op hun website heeft klaargezet ter download. Ik maakte drie grafieken van hun data en gaf een uitgebreide toelichting:

13 december 2009: Triodos kan niet achterblijven, gooit er 100 kWp extra tegenaan: 2,7 MWp Veurne. Net kleine kinderen, maar wel heerlijk duurzame kinderen, die zonnepark financierende banken. En "Solarparc Veurne" stond natuurlijk al veel langer in de pijplijn, want mijn eerste artikel daarover had ik op 21 april 2008 al geschreven, met kaartje en de hele rataplan. Al was de planning in het begin nog "slechts" 2 MWp. Misschien omdat ik had gesteld dat het Floriade dak al jaren als 2,3 MWp monster Benelux recordhouder was, of om een "andere" reden: het werden er uiteindelijk in totaal 2,7 MWp. Ongeveer 100 kWp groter dan het Willebroek project in het vorige bericht. Maar wel een vrije veld installatie i.p.v. een systeem op een groot industrieel dak. Maakt verder niet uit natuurlijk, het is uiteraard mooi dat het er is gekomen. Triodos berichtte er apetrots over, in Triodosnieuws nr. 109, winter 2009, die dit weekend bij Polder PV in de brievenbus arriveerde.

^^^ Foto van een deel van het zonnepark. Let op de hoogspanningskabel rechtsboven - altijd handig om "in de buurt" te hebben bij zo'n project... © Scheuten Solar/GreenFever (zie deze webpagina)

De projectdata zoals nu gerealiseerd:

	Projectontwikkelaar is het in Linden (bij Leuven) zetelende Vlaamse GreenFever
	Module leverancier het Nederlandse Scheuten Solar (Venlo, Limburg)
	2,7 MWp totaal nominaal STC vermogen*
	6,5 hectare* op de plaats waar ooit een verbrandingsoven was gepland. Ruimtebeslag: 2,4 hectare per MWp (of: 415 kWp/ha)
	13.000 stuks Scheuten Solar multikristallijne Multisol® P6-54 205 Wp modules (totaal: 2,665 MWp); modules hebben een relatief "vierkant" uiterlijk (afmetingen 1,5 x 1,0 meter)
	Omvormers: SMA (niet gespecificeerd)
	Modules landscape in 4 rijen boven elkaar op open frame opstelling
	Jaarlijkse productie voor het oorspronkelijke 2 MWp geplande project was geschat op een zeer magere 1,75 miljoen kWh (waarschijnlijk veel te laag ingeschatte 875 kWh/kWp.jaar). Voor de ongeveer 35% uitbreiding tot 2,7 MWp zouden we dan op 2,36 miljoen kWh/jaar moeten rekenen. Dit zou volgens de GreenFever en Triodos berichten het verbruik zijn van 700 huishoudens, wat neer zou komen op een jaarverbruik van "slechts" 3.375 kWh/jaar per huishouden.
	Vermeden CO2 uitstoot 1.500 ton/jaar. Als de 2,36 miljoen kWh/jaar correct zouden zijn, zou er hier gerekend worden met een gemiddelde "Belgische" (?) uitstoot van 636 gram CO2/kWh (SenterNovem rekent voor Nederland met 566 gram CO2/kWh)
	Start project mei 2009, "Eerste Paneellegging" 3 juni 2009, oplevering in juli 2009 volgens de projectpagina's van Scheuten Solar resp. GreenFever
	Financiering: Triodos Bank via het Triodos Renewable Europe Fund via een achtergestelde lening
	Projectkosten: 11 miljoen Euro (4,07 Euro/Wp)

* Het Triodosbericht vermeldde 2,6 MWp, waarschijnlijk incorrect. Ook wordt in het Triodos bericht 6 ha i.p.v. 6,5 ha (Scheuten cijfer) vermeld.

Leuk is de opmerking van Triodos dat de lening via hun Renewable Europe Fund is verstrekt. Dat maakt dat de webmaster van Polder PV ook een klein beetje "eigenaar" is van dit Vlaamse zonnestroom park, want die heeft alweer een tijdje geleden wat van zijn spaargeld ingelegd in dat fonds, wat expliciet is bedoeld om de productie van hernieuwbare elektriciteit te stimuleren in Europese, meestal relatief kleinschalige projecten. Totdat de lening is terugbetaald. Ik ga maar eens een leuke meerdaagse fietstocht richting het zuid-westen van België plannen om een paar mooie foto's van ook "mijn" projectaandeel te fotograferen (misschien een zonnecel?) ...

Tot slot nog een tale-telling uitspraak in het bericht van Triodos:

En zo is het maar net. Lees voor "minder zekerheid" gerust: totaal geen zekerheid in Nederland, want die wordt helemaal niet gegeven binnen de SDE. Wie weet hebben ze bij Triodos Bank Polder PV ook wel goed gelezen de laatste twee jaar...

http://www.greenfever.be/veurne/ (vrij eenvoudige project pagina van GreenFever)
http://www.scheutensolar.com/626,1 (projectpagina van Scheuten Solar met fraaie foto's)
http://www.scheutensolar.com/media/raw/P6_54_EN.pdf (datasheet van de gebruikte modules)

12 december 2009: ASN en zonnestroom II: 2,6 MWp project Willebroek. Van een byzondere orde is het in de Spaarmotief van december 2009 aangekondigde Willebroek zonnestroom project in West Vlaanderen, en wel in twee opzichten die nogal van elkaar verschillen:

Het project

	2,6 MWp multikristallijn PV project op industrieel plat dak in Willebroek-Noord (nog geen 20 km. Z. van Antwerpen);
	Nieuw distributiecentrum van de Group Bernaerts (onderdeel van Antwerp South Logistics, ASL); huurder is doe-het-zelf onderneming Brico, onderdeel van de Nederlandse holding Maxeda (220 werknemers, over 2 jaar uit te breiden met nog eens 120 mensen), distributie voor 330 Brico winkels in België;
	Grootte distributiecentrum 60.000 m² (er worden ook andere getallen genoemd), eerste 2,6 MWp PV-installatie bedekt 26.000 m² (plm. 100 Wp/m²);
	Installatie door het van origine Nederlandse SolarAccess, wat in België reeds diverse (zeer) grote projecten heeft gerealiseerd, inclusief een ander bedrijfsdak in deze gemeente, met 961 kWp aan REC modules;
	Te zien aan de gepubliceerde foto's wederom het gepatenteerde plat dak installatiesysteem van SolarAccess, genaamd "Solarframe" (lage daklast, geen schaduw door lage hellingshoek, weinig windgevoelig);
	Ruim 12.000 PV-modules (vlg. ASN; in bericht van 18 juni nog sprake van 13.500) "van Europese makelij" en met zonnecellen geproduceerd door Solland Solar uit Heerlen. Toegevoegd n.a.v. later gevonden bericht op NPGenergy.be: 215 Wp modules, geproduceerd door Solon AG (foutief gespeld als Sollon) uit Berlijn. Volgens installateur Solar Access (fotopagina): 12.059 panelen van het type "Solon Bleu 230". Uitgaande van 215 Wp zou dat een totaal opgesteld vermogen van 2.593 kWp zijn, maar Solar Access rapporteert zelf 2.605 kWp.
	"Volledige energie" (lees: stroom) voorziening van het pand kan worden gedekt; ongeveer de helft gaat als overschot het net op. Dit jaar netgekoppeld levert dat per MWh 450 Euro aan groencertificaat op (volgend jaar wordt dat 350 Euro);
	NPGenergy.be site claimt een jaarlijkse productie van 2,1 GWh/jaar. Dit zou betekenen dat een genormeerde jaarproductie van slechts 806 kWh/kWp zou worden verwacht.*
	Eandis netbeheer moet in december de installatie hebben aangesloten;
	Per jaar wordt 1.125 ton aan CO2 uitstoot bespaard;
	Financiering door speciaal in de zomer van 2009 in het leven geroepen groep NPG Willebroek ("werknaam"). Eind oktober contract ondertekend door de volgende partijen: Delta NV (zogenaamd "multi utility" bedrijf, Nederlands vierde energiebedrijf, en meest bekend als de mede eigenaar van atoomsplijter Borssele), Brasschaat Financial Holding (BFH, moederbedrijf van ASL), groene stroom producent NPG Energy en ... ASN Bank;
	Investering totaal 9,5 miljoen Euro waarvan ASN 7,75 miljoen Euro (82%) voor rekening neemt;
	Uitbreiding gepland op dit dak: 2010 nog eens 1,3 MWp (totaal: 3,9 MWp) op 20.000 m²;
	Totale expansie van het project op andere gebouwen waarvoor reeds grond is aangekocht door BFH tot zo'n 8 à 12 MWp...
	Group Bernaerts gaat in totaal zo'n 200 miljoen Euro in de ontwikkeling van Willebroek-Noord investeren ("brownfield convenant", renovatie van vervuild en verwaarloosd gebied).

* Nagekomen (23 april 2012). Volgens het (voorlopige) jaarverslag 2011 van Delta (p. 40) zou het Willebroek zonnestroom project "ruim (10%) boven verwachting" hebben geproduceerd. Cijfers werden helaas niet gegeven. Het kan dus nog steeds zo zijn dat die "verwachting" oorspronkelijk veel te laag was gesteld. En dat de uiteindelijke output dus als "normaal" mag worden beschouwd. Dat laat onverlet dat 2011 een beter zonnestroom jaar was dan 2010, en, sowieso, dat er in België veel hogere opbrengsten gehaald kunnen worden dan lang gedacht (zie artikel PPV van 18 april 2012).

^^^ Duizenden modules met cellen van het Nederlands-Duitse Solland Solar liggen te glimmen op een speciaal frame ontworpen en aangelegd door "België kenner" en veelplaatser Solar Acces. Totale projectgrootte: 2,6 MWp. Volstrekt onmogelijk in Nederland onder wurgende SDE condities... © 2009 Delta NV (bron: deze webpagina)

Probleempje?

Hoogst curieus in dit project is de bizarre en "gevoelige" samenwerking van de duurzame bank ASN in een project waarin ook atoomsplijter Delta NV uit Nederland zit als belanghebbende. In de byzondere beleggingscriteria van ASN staat namelijk voor de goede lezer een anti-atoom clausule. Ook m.b.t. bedrijven die in die business zitten, en Delta NV zit daar tot over de oren in met de "startnotitie" die mevrouw Cramer van Shell topman Boerma van Delta NV uitgereikt kreeg voor nog meer kerncentrales in Zeeland... Polder PV heeft inmiddels reeds opheldering gevraagd bij ASN over deze ogenschijnlijke tegenstrijdigheid. Ook vreemd is dat Delta al eerder (persbericht 12 juni 2009) in een samenwerkingsverband met NPG Energy is gestapt wat o.a. een windenergie project in St. Vith ontwikkelt. Delta heeft zich altijd kritisch over windenergie uitgesproken, maar lijkt zich hier weer - voor de gelegenheid? - weinig van aan te trekken. Want de doelen zijn hoogst ambitieus onder deze samenwerkings-paraplu: 150 MW aan groene stroom productie in de Benelux in 5 jaar tijd, en een investering van maar liefst 40 miljoen Euro per jaar. Dat ga je beslist niet allemaal met zonnestroom redden, zelfs niet in het extreem lucratieve Vlaanderen. Delta windt er echter geen doekjes om in dat persbericht:

In Nederland heb ik Delta NV zich nog NOOIT in positieve zin horen uitlaten over een vast feed-in tarief voor zonnestroom, waar ze nu met het binnentikken van 45 eurocent/kWh aan groencertificaten voor de in 2009 nog gerealiseerde PV-projecten zoals het Willebroek-Noord project vet mee kunnen scoren. Dus enige hypocrisie kan deze door een ex-Shell man geleide onderneming beslist niet ontzegd worden. Die wordt alleen maar groter - zie de laatste 2 regels - als je je realiseert dat de progressieve plannen van de zeer actieve ex-staatssecretaris van Financiën Vermeend voor zonnestroom parken via het ECIG vehikel in drijfzand zijn gesmoord. Volgens PvdA man Schuurman lag Delta dwars - blijkbaar omdat ze geen concurrentie duldden in hun eigen provincie Zeeland... Ook de nauwe connecties met Essent (nu: RWE) van twee werknemers van de samenwerkingspartner NPG Energy zouden wat wenkbrauwen kunnen doen fronsen. Essent is immers nog steeds formeel mede aandeelhouder van onze enige commerciële, door het bloedgeld van van Geel "kunstmatig in levensduur verlengde" kernsplijter Borssele.

En Delta lijkt nu hun deel van dat bloedgeld uit te geven in het buitenland waar vele malen lucratievere incentive omstandigheden heersen voor zonnestroom en andere hernieuwbare opties dan in het bloedeigen NEEderland. Gaat Delta NV van de daar uit terugvloeiende winsten straks mogelijk nieuw kapitaal aantrekken om een tweede of zelfs derde decentrale stroomopwekking kapot makende nieuwe kernsplijter in Vlissingen er bij te gaan zetten? Zo ja: wat zou duurzame bankier en partner ASN Bank daar dan wel van denken?

Hoogste tijd om eens zeer kritische na te gaan denken over de wel erg discutabele nauwe connecties van twee bedrijven die "nogal" anders in het leven staan m.b.t. de meest controversiële vorm van stroomopwekking, kernsplijting...

http://www.asnbank.nl/index.asp?NID=10489 (persbericht van ASN Bank over het door hen (mee)gefinancierde project, 29 oktober 2009)
http://www.express.be/sectors/nl/energy/npg-energy-mikt-op-kleinschalige-energieprojecten/108048.htm (kort bericht met aankondiging NPG Energy/Delta te gaan samenwerken in "kleinschalige" projecten van 2-20 MW op industrieterreinen en bij gebouwen, 14 juni 2009)
http://www.gva.be/antwerpen/willebroek/distributiecentrum-plaatst-12-000-zonnepanelen-op-dak.aspx (artikel met foto in de Gazet van Antwerpen van 8 december 2009 over het project)
http://www.npgenergy.be/NL/nieuws/delta-brasschaat-financial-holding-npg-energy-zonnepanelenpark/ (bericht op de website van ontwikkelaar NPG Energy met aankondiging oprichting van NPG Willebroek die als doel heeft PV projecten in het industriegebied Willebroek-Noord te realiseren, en beschrijving project op Brico distributiecentrum, 18 juni 2009, zie ook identieke bericht op website Delta NV)
http://www.npgenergy.be/NL/nieuws/npg-energy-delta-groene-stroom-productie/ (akkoord tussen Delta NV en NPG Energy om samen te werken bij realisatie 150 MW aan groene stroom projecten in de Benelux, 12 juni 2009)
http://www.solaraccess.nl/referenties_zonnestroomsystemen_bedrijven.html (overzichtpagina van reeds gerealiseerde spectaculaire projecten van het van origine Nederlandse SolarAccess [offspring van Stroomwerk], voor groot deel in Vlaanderen, tot bijna 2 MWp; SA is ook voor het Brico project ingehuurd)

http://www.delta.nl/over_DELTA/perscentrum/persberichten/DELTA_krijgt_prijs_van_greenpeace/ (zéér opvallend persbericht van Delta van 22 oktober 2009. Let op de CO2 instinker - dat riekt naar onduurzaam geproduceerde pluimveemest...)

12 december 2009: ASN en duurzame energie/zonnestroom I. Naast de door mij regelmatig de hemel in geprezen door en door duurzame Triodos bank (waar wij een aanzienlijk deel van ons spaargeld al tig jaren op diverse duurzame rekeningen hebben weggezet en beleggingen in hernieuwbare energie hebben lopen), doet ASN ook al jaren zijn stinkende best in duurzaamheid. Ook daar hebben wij rekeningen lopen, met als goede algemene raadgeving: zelfs in duurzaam beleggen risico's spreiden. ASN en Triodos hebben weliswaar vergelijkbare doelstellingen, maar beide banken hebben hun eigen historie en ontwikkelingstrajecten, en die worden door ons allebei al jaren ondersteund.

In de laatste zeer interessante nieuwsbrief van ASN (Spaarmotief van december 2009) maar liefst drie interessante duurzame energie (incl. zonnestroom) projecten en organisaties waar deze bank op diverse manieren mee te maken heeft.

(a) Financiering van 7,75 miljoen Euro (...) voor een magnifiek PV-project in België. Wel een "gevoelig" project, zo bleek bij het nazoeken van info, zoals ik in een volgende bijdrage laat zien.

(b) Financiering van het duurzame wooncomplex Oranjetoren in het al behoorlijk duurzame Veenendaal. ASN stak in dit project 2,5 miljoen, en het gaat om een 10 verdiepingen en 60 koop- en huurappartementen tellend fraai, goed geïsoleerd nieuw complex van woningcorporatie Patrimonium met een unicum: geen gasaansluiting, maar wel een houtpellet oven. Die zijn doodnormaal in landen als Zweden, Oostenrijk, en in toenemende mate Duitsland. Maar volgens het artikel is deze flat de eerste die houtpellets verstookt in Nederland (met, het zal u wellicht niet verbazen, "nogal" wat regelgevings-gedonder...). Een deel van de opgewekte hernieuwbare warmte gaat naar het naastgelegen ouderencomplex 't Penseel, het grootste deel van de warmte uit de 600 kW oven wordt in het complex zelf verbruikt. Drie tot vier keer per jaar komt een vrachtwagen 24 ton houtpellets storten (silo in de grond buiten de flat). En: op het dak van deze op 26 september 2009 opgeleverde flat liggen 24 dakgeïntegreerde banen met zonnecellen. Te zien aan de foto's moeten dat haast wel producten van UniSolar zijn (die laat zijn triple-junction amorf Si cellen door verschillende producenten in flexibele dakbanen opnemen). Het zal niet heel erg veel opwekken, daarvoor is het rendement van dit soort plat op het dak liggende amorf Si "modules" relatief laag voor de afgebeelde oppervlakte. Maar het is mooi dat het is meegenomen. Als dat al standaard zou gebeuren, kan er weer een hoop fossiel verbruik afgestreept gaan worden. En daar gaat het om. Een mooi project wat perfect past in de investerings-portefeuille van ASN.

(c) Evaluatie Milieu & Waterfonds. ASN is een van de weinige banken die zware screening toepast op haar gehele beleggingspakket. Ondernemingen worden herhaald door de stofkam gehaald of ze wel een acceptabel of progressief duurzaamheidsbeleid hebben, sociaal beleid, gelijke kansen bieden aan de sexen, etc. Ook wordt de stand van zaken regelmatig opnieuw tegen het licht gehouden. Als die zaken niet op orde blijken te zijn, wordt de bikkelharde consequentie getrokken, en de belegging (met motivatie richting het betrokken bedrijf) in de onderneming "uit het beleggingsuniversum verwijderd". De (voor mij) meest verrassende "afkeuring" in de nieuwsbrief betrof het beroemde Taiwanese zonnecellenbedrijf Motech Industries. Dat bedrijf was volgens Photon International (oktober 2009) in 2008 de 8e zonnecellen fabrikant ter wereld, met 272 MWp en 3,4% aandeel in de globale productie. Het afkeuren van het Motech aandeel door ASN geschiedde met de volgende motivatie:

Hieruit blijkt dat ook bedrijven die werkzaam zijn in een van de meest toekomstgerichte industrieën op deze aardkloot zich niet zullen kunnen onttrekken aan criteria die voor alle andere bedrijven ook gelden. Let wel: ondanks expliciete (niet verifieerbare?) uitspraken daarover op de eigen webpagina (zoals deze vrij nietszeggende "ES Policy" van Motech). En dat ook de Taiwanezen (en alle andere bedrijven) zullen moeten nadenken over dit soort wezenlijke criteria, omdat screening procedures zoals ASN toepast een steeds zwaardere rol zullen gaan spelen in de "maatschappelijke beoordeling" van dit soort organisaties. En dat kan op den duur zeker bij het verkrijgen van financiering voor de uitbreiding van de activiteiten een rol van betekenis gaan krijgen. Het betekent ook dat dit soort grote bedrijven "volwassen" aan het worden zijn en dat ondanks deze (voorlopige) afwijzing, de sector een normale bedrijfstak wordt. Wel een hele belangrijke. Maar dan moeten er nog wel wat dikke punten op de i worden gezet. Het wordt nog hard aanpoten geblazen voor de sector.

http://duurzaamwonen.nu/info/duurzame-energie/houtgestookte-cv-ketels/reportage/ (Veenendaal)
http://www.patrimonium-veenendaal.nl/project.asp?id=260673&pid=5378&mid=5387 (Oranjetoren project bij Patrimonium)

http://www.asnbank.nl/index.asp?NID=9413 (byzondere beleggingscriteria ASN Bank)

11 december 2009: Wassenaar duurzaam - begin van het einde? We waren de laatste tijd weer een paar keer naar en door Wassenaar gewandeld, het bekende mooie en zeer rijke dorp met de vele villa's ligt dicht in de buurt van ons need'rige huurstulpje in een van de dichtbevolkste wijken van Nederland in Leiden. Dat de tijden veranderen blijkt wel uit het feit dat we daar laatst nota bene containers aantroffen waarin schoon plastic ter recycling kan worden aangeboden. We houden dat al jaren apart, en "vroegah" moest ik voor het zogenaamde "harde plastic" zelfs helemaal naar Lisse waar een bedrijf zat wat dat recyclede (uiteraard op de fiets, met de fietskar). In de zogenaamde "linkse" gemeente Leiden - mijn woonplaats - waren een tijd geleden overal posters te zien "dat er plastic containers zouden komen". Maar komen ho maar, en dus stapelde het plastic zich op in de bergkast in de woning van de polderknaap. Nu we die plastic containers in onze "deftige" buurgemeente hebben ontdekt, hebben we vandaag vier zakken schone kostbare oliederivaten (want dat is plastic gewoon, althans, zo'n beetje 99,99%) daar met de fiets heen gebracht zodat het spul (bijna onontkoombaar verpakkingsplastic, en dan kopen wij extreem bewust in) weer nuttig opnieuw gebruikt kan worden i.p.v. dat het "thermisch vernietigd" wordt in een of andere volkomen overbodige verbrandingsoven. Als Leiden niet wil, wordt de vooruitstrevende burger vanzelf creatief. Op ambtenaren kunnen we niet gaan zitten wachten, want daar word je alleen maar diep ongelukkig van...

^^^ Een ogenschijnlijk nagelneue, typische Wassenaarse, zeer ruime villa (geschat: "ver bovenmodaal") met veel glas, en hopelijk een goede isolatie. Beide foto's © P.J. Segaar/Polder PV, Leiden (NL)

Hallo, dit is een zonnestroom pagina. Oh ja, sorry, ik was even afgeleid. Nadat we de zakken hadden afgeleverd even door het mooie oude villarijke Wassenaar gefietst, waar zonnepanelen en dat soort duurzame grut lange tijd ondenkbaar waren (mij waren ze in ieder geval nooit opgevallen, en ik ben nogal vaak door Wassenaar gefietst). Maar zelfs in het keurige, hoogstwaarschijnlijk in de gigantische vrijstaande villa's extreem veel energie verspillende Wassenaar, lijken de eerste deftige bewoners wakker te worden. Ik heb inmiddels vijf systeempjes met zonnepanelen gespot - en een paar zonnecollectoren. Een goed begin is het halve werk (in het doodarme Leiden en het aanpalende Voorschoten heb ik al een paar honderd adressen met vaak een paar zonnepaneeltjes en redelijk veel zonnecollectoren ontdekt in de loop der jaren).

^^^ Detail van het vrijwel zuid georiënteerde daksegment aan de zijkant van deze prachtige Wassenaarse woning laat zien dat dit een maatschappelijk bewust en/of goed op de huishoudportemonnee lettende - en gezien de puike villa goed verdienende of een leuke erfenis gekregen hebbende - burger is. Die niet alleen hernieuwbare stroom opwekt met 8 fors uit de kluiten gewassen, landscape geplaatste zonnepanelen. Maar ook, van de erboven geplaatste grote dubbele zonnecollector plaat tussen de "übersized", statusverhogende dikke schoorsteenpijpen, hernieuwbare warmte het mooie huis binnenharkt. Mijn complimenten aan de eigenaar!

Conclusie: Als zelfs Wassenaar "om" gaat met hernieuwbare energie en plastic recycling, is er misschien zelfs helemaal geen "Kopenhagen" akkoord meer nodig. Want als "keurige" mensen in villa's aan de zonnepanelen gaan, kunnen de veelvuldig geciteerde - en oh zo slecht begrepen - geitewollensokken in de la blijven liggen. En kunnen we wellicht nog zo wat leuke duurzame revoluties gaan verwachten. (dit is natuurlijk een cynische opmerking, maar u weet hoe Polder PV over moeizame processen als "Kyoto" en "Kopenhagen" denkt)

Dus een oproep aan allen, rijk of "arm": gaan met die banaan, duurzame energie opwekkende apparatuur aanschaffen (na maximaal te hebben geïsoleerd!), alle energievretende sluipverbruikers de deur uit, en het zweet in de bilnaad van de energie bobo's zien te krijgen!