Nieuws P.V. pagina 47

meest recente bericht boven

4 september 2009 - 21 september 2009

Voor belangrijke "highlights" voor ons PV-systeem, zie pagina nieuws_PVJSS22.htm

21 september 2009: Praktijkervaringen SDE ctd. Van een van de vele "gelukkigen" die voor de SDE 2008 (...) een beschikking kregen van SenterNovem de volgende twee bijdragen over zijn typische Hollandsche subsidieavonturen. Ik was aanvankelijk niet zeker van het feit of het eerste stuk sarcastisch bedoeld was. Bij navraag bij de afzender kreeg ik al rap het tweede stuk waardoor de intentie wat duidelijker werd... :

Al snel volgde van de afzender het volgende bericht na mijn reactie op zijn eerste stuk:

Afijn. U wist inmiddels dat Polder PV de SDE een diep treurige "regeling" vindt die zijns gelijke niet lijkt te kennen op deze aardkloot, en die compleet onvergelijkbaar is en blijft t.o.v. zowel de "beste" (Duits EEG), als de daarvan afgeleide variant in Vlaanderen. Het wordt met bovenstaande reacties "uit het veld" voor de zoveelste maal bevestigd. Wat wel "byzonder" is, dat deze "gelukkige" nota bene pas begin 2009 een "beschikking" kreeg van SenterNovem voor een aanvraag voor 2008. Heeft SenterNovem toen soms naar hen teruggestuurde (niet ingevulde) beschikkingen alsnog aangewend om destijds buiten de loterij vallende particulieren alsnog blij te maken?

Zonvogel
Wat wel grappig is dat, nog geen 4 dagen nadat ik de tweede reactie ontving, Peter van Vliet van iNSnet.org (en bekend geworden door de succesvolle "feed-in" ondertekeningsactie) aankondigde met enkele anderen het sterk op het Windvogel initiatief lijkende Zonvogel project te hebben gestart (zie de website). Inderdaad: zo'n door bovengenoemd afzender blijkbaar gewilde "energiemaatschappij" die zelf zonnestroom projecten wil gaan trekken (eventueel buiten alle SDE ellende om). En dat via "collectieve" inbreng wil gaan proberen te regelen. Een typisch Nederlandse reactie op het voortdurend slechte ondersteuningsklimaat voor hernieuwbare elektriciteit zoals zonnestroom. Een lovenswaardig initiatief, waarover echter nog wel de nodige "vraagtekens" zijn bij Polder PV. Met name over de haalbare rentabiliteit van de gewilde projecten in een kapot geliberaliseerde markt zonder in Wet voor vele jaren vastgelegde, hoge en vaste invoedingstarieven. Wellicht krijgen we daar binnenkort meer over te horen, over die oh zo belangrijke details van de Zonvogel projecten.

Energeia wist op 17 september jl. in ieder geval al te melden dat Zonvogel.nl al 300 intekenaars/contribuanten schijnt te hebben geworven, in zeer korte tijd (wat neerkomt op een startkapitaal excl. lidmaatschapsgeld van minimaal 30.000 Euro...). Alleen daarvoor al: hulde aan de organisatoren! Daar kun je met een beetje veel goede wil en goede contacten met willige (top) leveranciers misschien zelfs wel een kleine 10 kWp installatie (plm. 57 stuks 175 Wp modules) mee realiseren. En een verwachte jaaropbrengst van minstens 9.000 kWh op de meeste lokaties in Nederland, meer in het kustgebied. Bij uitsluitend "saldering" bij een particulier huishouden geplaatst zou dat neerkomen op een te verwachten financiële opbrengst van grofweg 2.250 Euro voor 2009 (gebaseerd op een grijs tarief van ongeveer een Eurokwartje/kWh in de tweede jaarhelft)...

Wordt ongetwijfeld vervolgd, evenals de "ervaringen" met de karakteristieke, permanent frustraties oproepende SDE regeling voor zonnestroom.

19 september 2009: U dacht dat Polder PV scherp van tong was? Ha! Dan heeft u wellicht de vlijmscherpe berichtgeving van Stichting Kritisch Bosbeheer nog nooit gezien. Die zich - je zou het niet aan de naam aflezen - af en toe ook tegen het hoofdstuk zonnestroom aan bemoeien. Met een scherpe pen waar het stompe puntje van de polderjongen af en toe bij lijkt te verbleken. Oordeelt u zelf. Tijdens het speuren op internet stuitte Polder PV op een zéér smaakmakend stukske huisvlijt, bomvol links. SKB over zonnestroom. Al is het stuk van 15 november 2008, en is het laatste stukje incorrect*: het is, laten we het ietwat neutraal houden, "byzonder leesvoer". Voor wie wel van een pittig stukske houdt: aanbevolen! Het stuk is getiteld "Duurzame energie door het volk"...

*Er wordt over kWh gesproken terwijl verwezen wordt naar de krankzinnige, door Polder PV met het schuim op de mond naar de Kolen-Hel verwezen normerings-"cap" van 850 kWh/kWp per jaar voor de subsidie component in de SDE regeling. En dat is beslist heel iets anders dan "simpel kWh opwek". Voorbeeld: bij 1 kWp opgesteld vermogen inderdaad neerkomend op 850 kWh per jaar. Maar als je 8 kWp hebt gekocht, komt die cap neer op een maximaal te subsidiëren hoeveelheid van 8x 850 = 6.800 kWh/jaar...

http://www.nieuwe-wildernis.nl/index.html (scroll naar het bericht van 15 november 2008, of zoek binnen het verder niet in sublinks onderverdeelde document naar de titel m.b.v. <CTRL F>. En ga d'r effe goed voor zitten...)

18 september 2009: Update zonnestroom data CBS 2008. Na de nodige fijnslijperij en zorgvuldige beschouwing van de in augustus door het Centraal Bureau voor de Statistiek vrijgegeven data voor zonnestroom in Nederland (update cijfers 2008) heb ik inmiddels alle "CBS grafieken" ververst op Polder PV. Deze waren deels reeds eerder door mij gemaakt voor de voorlopige data gepubliceerd op 12 mei 2009. De in augustus gepubliceerde definitieve CBS cijfers voor zonnestroom en zonnewarmte (collector capaciteit, markt) waren door mij reeds kritisch besproken in een bericht op 19 augustus 2009. Maar nu heb ik de definitieve grafieken kunnen maken (deze hebben de voorlopige exemplaren gemaakt op basis van de data van 12 mei 2009 vervangen), en enkele nieuwe exemplaren toegevoegd. Bovendien heb ik deze grafieken van actueel en kritisch commentaar voorzien (zowel in het Nederlands als in het Engels), met name waar het de uiterst dubieuze gevolgtrekkingen van het CBS betreft over de vermeende "productie" van de in Nederland (verondersteld) gerealiseerde PV-capaciteit. Enkele opvallende veranderingen t.o.v. de voorlopige data van 12 mei 2009 zijn in de vorm van de inmiddels van Polder PV bekende "roll-over" grafieken zichtbaar gemaakt. U hoeft daartoe slechts de muiswijzer heen en weer over de desbetreffende grafiek te bewegen om het effect on-the-spot te zien. Polder PV geeft kort commentaar op de meest in het oog lopende veranderingen.

Mijn gratis service aan duurzaam Nederland:

18 september 2009: Wat is besmettelijker: mexicaanse varkensgriep of sde-mijdt virus? Als ik zo om me heen kijk, begint het laatste ziekteverschijnsel toch wel "onrustbarende" vormen aan te nemen (zie ook bericht van 15 september). Tweaker Jeroen Haringman heeft nu ook al een "SDE-vrij" sticker/button ontworpen...

http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32587778#32587778

15 september 2009: Sonnenertrag update NL. Het werd weer eens tijd voor een update van de Nederlandse deelnemers aan de grootste database van zonnestroom systemen in Europa, Sonnenertrag.eu. Het is redelijk "hard" gegaan de laatste tijd, al moet dat altijd in perspectief geplaatst worden. Want zowel de systeemgrootte (plm. 2,0 kWp gemiddeld), als het aantal installaties (126 stuks) verbleekt nog steeds bij dat van de buurlanden. En de onderlinge verhoudingen in markt progressie worden alleen maar nog slechter - in het nadeel van Nederland. Leukste nieuwkomers: Anno in Drenthe met een opvallend "voordak" (3,42 kWp) en 2 windturbientjes, en natuurlijk Stegen uit Rhoon in de Zuid-Hollandse Albrandswaard net bezuiden het extreem fossiele Pernis met zijn Sunpower modules, totaal 5,4 kWp zonder subsidie (bericht hieronder).

Alle installaties op Sonnenertrag NL

15 september 2009: Opmerkelijk... Van steeds meer nieuwe zonnestroom aanbidders hoor ik dat ze de Nederlandse "Stimuleringsregeling" Duurzame Energie (SDE) mijden als de pest en desondanks toch aan de zonnepanelen gaan. Veel van deze mensen geven daar verder geen ruchtbaarheid aan (zoals Cor Kempers in Volendam met zijn compleet ongesubsidieerde prachtige 6,4 kWp Photovoltech systeem). Maar natuurlijk zijn er ook daarop weer uitzonderingen. Sterker nog: er zijn mensen die zich daarmee een soort van Geuzennaam aanmeten en dat in de vorm van een elektronische button aan de buitenwereld willen laten weten. (Michael) Stegen, een recent contribuant aan het fantastische, steeds vaker op Polder PV genoemde forum "Duurzame Energie" op Tweakers.net (inmiddels deel 16), is zo'n PV-Bikkel, Geus, of vult u zelf maar in. Hij heeft volledig buiten de SDE of "dubieuze aanschafsubsidieregeling" om zijn slag geslagen en gaat tegenwoordig door het leven met een fraaie 5,4 kWp PV-installatie met zo'n beetje de (momenteel) krachtigste commerciële modules ter wereld (225 Wp/stuk, module efficiëntie 18,1%). Die van de Amerikaanse fabrikant Sunpower, met hoogkwalitatieve, krachtige back-contact monokristallijne cellen. Stegen is ook nog eens een eigen datalogger aan het bouwen om de productie van dat fraais minutieus te kunnen gaan vastleggen. En in Stegen's nick in zijn bijdragen aan het Tweakers forum komt u de volgende trotse button tegen:

Dat er nog velen mogen volgen die met dezelfde trots verklaren dat ze maling hebben aan de walgelijke Nederlandse bureaucratie, en die op eigen initiatief de volstrekt legitieme en maatschappelijk te bewonderen weg naar van eigen dak opgewekte zonnestroom zijn ingeslagen. U mag vervolgens voor uzelf bedenken hoe "betrouwbaar" het beeld is van de "ontwikkeling" van zonnestroom in Nederland op basis van uitsluitend de door CertiQ gepubliceerde cijfers, zoals Polder PV die - uniek in Nederland - in grafische vorm bijhoudt (marktcijfers "gecertificeerde productie"). Want daar zullen het toenemend aantal progressieve Nederlanders als Stegen en de meesten van de (zeer grof geschat en feitelijk onbepaalbaar) 30.000 andere medeburgers met een mogelijk deels in de loop der jaren uitgebreid PV-systeem allemaal niet onder vallen...

http://www.sonnenertrag.eu/de/stegen/rhoon/7916/8073.html (Sonnenertrag pagina van Stegen uit het Zuid-Hollandse Rhoon)
http://stegen.com/ (elektronica/chip internet winkel website van de trotse nieuwe, "subsidieloze" zonnestroom opwekker)

14 september 2009: Symposium Stad van de Zon. Jammer dat ik er vrij laat achter kwam, maar ik heb me denk ik nog net op tijd kunnen inschrijven. N.a.v. de "officiële" opening van de Stad van de Zon (waarvan natuurlijk grote delen al lang waren gerealiseerd, het project loopt zo'n beetje van 2002 tot en met 2012) is er op 23 september 2009 een symposium "Klimaatbestendig Ontwikkelen" georganiseerd. Waarbij er wordt teruggeblikt op een (typisch Nederland) moeizaam tot stand gekomen, maar door volharding toch gerealiseerd uniek project. De Stad van de Zon in Heerhugowaard, met (voor de deplorabele Nederlandse omstandigheden "uniek") maar liefst 2,45 MWp aan totaal geïnstalleerde zonnestroom capaciteit. Ter relativering van dit verder prachtige project: zeg maar 16 maal zo klein als het eind december 2008 opgeleverde 40 MWp PV-park Waldpolenz bij Leipzig, of de helft van de 5 MWp dakinstallatie Sonnenfleck in Bürstadt. Daar bovenop werden aan de rand van de Stad van de Zon ook nog 3 windturbines, en een hoogwaardig waterlabyrinth en recreatiegebied gerealiseerd wat de wijk rekenkundig klimaatneutraal maakt.

Het beroemde "lamellen PV-systeem" in de straat Prisma in de Stad van de Zon. De lamellen bestaan uit doorzicht glaslaminaten met multikristallijne cellen. Enkele "bekende Nederlanders" in de voorgrond. Natuurlijk onlosmakelijk met dit grote PV project in Heerhugowaard verbonden, Cees Bakker (rechts op de foto), die zeer actief was betrokken bij de vroege fases van het lastige project. Naast hem voorzitter van de ZPV, Floris Wouterlood, met zijn vrouw Carla. Foto genomen door de webmaster van Polder PV na een ODE excursie naar de meetwoning in het project (16 december 2006). >>>

Inschrijving voor het symposium sloot vandaag, maar wellicht kunt u nog een "reserveplaats" innemen mochten er nog mensen uitvallen. Zie de hieronder gelinkte webpagina.

http://www.heerhugowaard.nl/web/show/id=182283

Uitgebreide fotopagina van de Stad van de Zon op de website van Cees Bakker:

http://www.ceesbakker.nl/home.php?ID=28

14 september 2009: Dubieuze taferelen rond PV subsidie acties in Alkmaar en Amsterdam. Enkele recente berichten over de merkwaardige gang van zaken rond een voor de schaarse gelukkigen erg lucratieve "aanschaf subsidie" actie (waar Polder PV inmiddels niet zo'n groot voorstander van is, ook al heeft 'ie daar in het fossiele verleden ook van meegeprofiteerd toen hij nog een van niks wetende newbee was op de PV markt) doen menig wenkbrauw fronsen. Doet u mij maar liever een integrale kopie van het Duitse Einspeise Vergütung systeem onder keihard in Wet vastgenagelde condities. Niet dat wip-kip hit-and-run gedoe waar je alleen maar een paar burgers blij mee zult maken (met, zoals nu weer blijkt, absurd hoge subsidies die de markt verzieken). En waarmee je tegelijkertijd een heleboel andere geïnteresseerden het graf in negeert. Afgezien van enkele andere gevaren die om de hoek liggen. Oordeelt u zelf:

Artikel in Parool over het "gebeuren" in Amsterdam (11 september 2009, let even niet op de foto met vacuumbuis thermische zonnecollector, die heeft uiteraard niets te maken met zonnestroom subsidies...)

Inside info van enkele "Tweakers" die - uiteraard - aan een van de acties in Amsterdam of Alkmaar meedoen en "vreemde zaken" op het spoor kwamen (laatste bericht onderaan, dit is slechts een selectie van het uitstekende Gathering Tweakers forum over zonne-energie e.a. duurzame zaken):

http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32559184#32559184
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32559669#32559669
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32559895#32559895
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32560840#32560840
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32561015#32561015
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32561396#32561396
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32562674#32562674
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32574259#32574259
http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/32574428#32574428

Conclusie: Nederland kan gewoon niet goed omgaan met aanschaf subsidies voor zonnestroom modules. Niet op landelijk niveau (2003 debâcle), en niet op gemeentelijk niveau ("vreemde zaken" bij de acties Zonnesteek in Alkmaar en Zon op je Dak in Amsterdam). Het is vragen om moeilijkheden als niet alles van tevoren zeer goed is doorgesproken met alle marktpartijen, er volledig vrije inschrijving is zonder dubieuze dan wel "om moeilijkheden vragende" relaties tussen gemeentes en bedrijven, en de subsidiebedragen slechts als drempelverlaging voor aanschaf worden ingezet. Niet om de helft of zelfs meer van de schaarse te vergeven PV-systemen te gaan zitten financieren. Daar heeft de "markt" in ieder geval helemaal niets aan, het geeft alleen maar weer scheve ogen...

Subsidies: slecht doordacht kunnen ze meer kapot maken dan ons lief is. Ik vrees dat deze uitspraak aan dovemansoren gericht zal zijn in ons aan het subsidieinfuus verslaafde polderlandje...

13 september 2009: STOP DE PERSEN! Roscheisen's dream coming true? Nanosolar gaat "rollen"! Er is jarenlang nogal wat scepsis uitgesproken over de lawine aan ronkende persberichten van CEO Martin Roscheisen van het in Palo Alto (California) het hoofdkantoor hebbende Amerikaanse bedrijf Nanosolar. Roscheisen heeft een PhD in Engineering van Stanford University en Nanosolar Inc., opgericht in 2002, kan beschouwd worden als een typische "Silicon Valley" onderneming die met een integrale "systeem aanpak" bomvol innovatieve ideeën een revolutie wil bewerkstelligen in de zonnestroom wereld. Deze bij tijd en wijlen nogal aggressief aan de weg timmerende onderneming heeft al een paar honderd miljoen Euro aan investeringen opgevroten (o.a. van Atoomboer Numero Uno, het Franse E.D.F., en van de grootste mondiale herverzekeraar, Swiss Re...). En het was vooral de nogal forse, op de borst kloppende toon en de talloze, lange tijd totaal oncontroleerbare claims van Roscheisen (bomvol vaagheden en weinig harde cijfers), die nogal wat "kwaad bloed" hadden gezet bij veel vakjournalisten. Leidend tot vaak nogal kritische beschouwingen over de potenties van het bedrijf, want lange tijd was er geen enkel "zichtbaar" product te zien van Nanosolar. Ook Polder PV bleef lange tijd "gereserveerd", en Photon, zo'n beetje een van de best ingelichte vakbladen op het gebied van zonnestroom, bleef die terughoudendheid betrachten. In een overview van de stortvloed aan dunnelaag nieuwkomers, met de pakkende titel "Auf der suche nach 'Second Solar'" (Photon 1/2009: 72-97), met name het prikkelende afsluitende stuk "Nicht Neues vom Ankündigungsweltmeister" (PPV: "niets nieuws van de persbericht [publicerende] wereldkampioen"), schatte Photon de kans dat Nanosolar "de tweede First Solar" zou kunnen worden nog in met een felgekleurde, naar beneden gerichte rode pijl: weinig kans. I.t.t. bijvoorbeeld een bedrijf als het - eveneens Amerikaanse - United Solar Ovonic wat al jaren triple-junction amorf Si/a-SiGe dunnelaag matten produceert in steeds grotere volumina. Of micromorf/a-Si producent Kaneka (Japan), of de CIGS (glaslaminaat) fabrikant Solibro, een volle dochter van PV cellen reus Q-Cells (Duitsland), die allen een groene, naar boven gerichte pijl kregen.

Kritiek op potentie/realiteitsgehalte Nanosolar
De "negatieve waardering" voor Nanosolar werd door Photon beargumenteerd met o.a. het feit dat het bedrijf al lang claimt gigantische hoeveelheden van hun flexibele "geprinte" CIGS cellen te kunnen gaan produceren met een hoog celrendement (CIGS heeft een zeer hoog potentieel vanwege de gunstige elektrische eigenschappen van het uit 4 verschillende elementen bestaande mengsel), maar dat het desondanks al vele jaren nooit is gelukt om een door derden te testen fysiek product af te leveren, in Duits: "Kapazitätsaussagen ohne Modul am Markt sind wenig wert".

Het is juist die laatste "eis" van Photon die met een werkelijk verbijsterend pakket aan extreem detailrijke documenten op de website van Nanosolar na jaren van vrij nietszeggende perspublicatie rijstebrij daadwerkelijk ingevuld lijkt te gaan worden (documenten van 9 september 2009). Alle relevante documenten vindt u op de zogenaamde "technology" pagina van Nanosolar, rijkelijk geïllustreerd met prachtige hardware foto's, grafieken, analyses, kostprijs berekeningen, systeem efficiëntie vergelijkingen, en wat u dan ook nog meer op uw verlanglijstje zult hebben staan. Het is, voor wie de nogal nietszeggende persberichten van Roscheisen gewend is geraakt, echt een openbaring. En ik hoop dan ook dat hiermee definitief de "outcome" van Nanosolar zal blijken te zijn bestendigd en in de PV-historie te zijn vastgelegd. Al zal pas de daadwerkelijke "kWh productie" van Nanosolar's eeuwige belofte, "goedkoop geprinte" zonnecellen, natuurlijk de definitieve doorslag gaan geven (en natuurlijk, de uiteindelijke kosten daarvan). Laat staan de langjarige bestendigheid van het mooie spul onder de zwaar belastende, UV-licht rijke praktijkomstandigheden.

Paradigma shift in PV???
Ik zal proberen uit de uitvoerige, en zeer verrassende nieuwe documentatie op de Nanosolar site, een overzicht te geven van deze (hopelijke) "systeemrevolutie" in zonnestroom, die door Nanosolar trouwens met vele tientallen patenten is vastgelegd. Al jaren wordt door serieuze, dieper gravende PV analisten gepoogd om het regelmatige gepoeha over "breaking technology" in te dammen met de terechtwijzing dat er in de reële praktijk juist talloze kleinere technologische revoluties (beter nog: "evoluties") worden gerealiseerd en gaandeweg in de commerciële productie geïmplementeerd. Maar, het moet worden gezegd: het totaalpakket van Nanosolar doet toch echt denken aan een zeer breed opgezet en zeer slim doordacht "revolutionair totaalconcept" wat beslist nogal wat schokgolven in de PV-industrie zal gaan geven. Zelfs (of wellicht: vooral) bij de zeer succesvolle, zeer snel gegroeide, ook al door velen met verbazing beschouwde dunnelaag reus First Solar... Als de in de Nanosolar documentatie nu eindelijk tot in groot detail op papier staande beloftes daadwerkelijk zullen worden ingelost, en dat lijkt er - gezien het nu gepresenteerde "bewijsmateriaal" - echt aan te komen. Ik moet daarbij wel benadrukken dat deze "paradigma shift" vooral van toepassing wordt verklaard op de "utility scale" opwekking van zonnestroom, waarbij Nanosolar vooralsnog uitgaat van grote vrije veld installaties tussen de 1 en 50 MegaWattpiek opgesteld nominaal vermogen. Het segment waarin de "grote slagen" gemaakt moeten worden en waarmee men wil proberen de "utilities", de klassieke energiebedrijven, en andere grootinvesteerders aan de zonnestroom productie te krijgen. Vooralsnog lijkt Nanosolar nog niet het particuliere marktsegment te willen of te kunnen bedienen, al kunnen "geïnteresseerden" zich via de website wel inschrijven (evenals gecertificeerde "contractors", systeemaanbieders).

Claims/feiten/technische info Nanosolar
(NB: correctheid info is niet verzekerd en dient altijd zelf geverifieerd te worden). U bent gewaarschuwd: Polder PV is van de nieuwe informatie best wel enthousiast geworden, en dat is altijd een enigzins gevaarlijke "state of mind". Maar, oordeelt u verder zelf, Polder PV gaat hier onder dieper op de materie in, want dat is meer dan de moeite waard.

<<< Het begin van een lang "roll-to-roll" proces: een rol speciaal aluminium folie, de onverwachte basis voor een van de meest spectaculaire en veelbelovende nieuwe dunnelaag initiatieven in de hedendaagse PV-markt: Nanosolar's geprinte CIGS celtechnologie. © All photo's Nanosolar, Inc. (technology page) sep. 2009

Nanosolar procedé

	Volautomatisch, zeer hoge productiesnelheden (en volumes) garanderend continu inzetbaar "roll-to-roll" proces van dunnelaag technologie;
	Grondstof inzet: CIGS [koper/Cu, Indium/In, Gallium/Ga, Selenium/Se, eigenlijk "diselenide"] in de vorm van zeer kleine bolletjes met een diameter van slechts (gemiddeld) 20 nanometer. 1 nanometer = een miljoenste deel van een millimeter = 10 tot de macht min 9 "meter";
	Deze bolletjes worden in de vorm van een in bulk te produceren (forse kostenreductie), "niet klonterende nanopartikel inkt" gebruikt voor een printproces waarbij de fotoactieve laag nat wordt "gedrukt" (wederom: enorme kostenreductie in vergelijking met andersoortige PV technieken) op een geleidende drager;
	Het "printproces" vindt, zeer byzonder, plaats onder standaard atmosferische condities, dus hoge kosten veroorzakende en processnelheden fors afremmende hoogvacuum kamer stappen (zoals bijvoorbeeld de veelvuldig toegepaste plasma depositie bij andere, op glas-glas substraat gebaseerde dunnelaag technieken, maar ook bijvoorbeeld bij de Helianthos flexibele dunnelaag techniek die NUON/Vattenfall nu in pilot exploiteert) zijn niet nodig. Dit is een van de door experts beschouwde "major breakthroughs", omdat peperdure investeringen in hoogwaardige vacuum apparatuur niet nodig zijn, wat de business-case voor Nanosolar zeer gunstig maakt. Want die hoge investeringen drukken flink op de financiële speelruimte van de vele met vacuum apparatuur werkende concurrerende dunnelaag spelers;
	Andere voordelen van het vermijden van dure vacuum processtappen: enorm veel efficiënter grondstoffengebruik, zoals het relatief dure Indium (bij vacuum opdamping efficiëntie van slechts zo'n 30%, bij Nanosolar 95%). Vacuumkamers moeten regelmatig worden schoongemaakt, leidend tot enorme grondstofverliezen en forse productiesnelheid beperkingen. Ook worden bij het schoonmaken van vacuumkamers extreem hoog broeikaspotentieel hebbende, hoogst problematische gefluoreerde gassen gebruikt, waarvoor dure afvanginstallaties moeten worden gebouwd om emissies te voorkomen. Allemaal bezwaren die Nanosolar direct kan omzeilen, met wederom aanzienlijke kostenreducties tot gevolg, en tevens een veel lagere "ecological footprint" hebbend;
	Door perfectie van de printtechniek (die vele jaren ontwikkelingsarbeid heeft gekost en waarvoor diverse, grotendeels gepatenteerde oplossingsrichtingen werden onderzocht) wordt een hoge graad van dichtheid van de fotoactieve (CIGS) laag behaald met een optimale verdeling ("stoichiometrisch optimaal") van de vier bij de techniek relevante atomen die, bij verdergaande optimalisatie, tot nog hogere celefficiëntie kan leiden;
	De fotoactieve laag wordt "gedrukt" op een eenvoudig te realiseren, extreem dunne (50 nm) elektrode laag (molybdeen) die is aangebracht op een goedkope, voor deze technologie doorslaggevende (doch ongebruikelijke), stroomgeleidende aluminium drager ("substraat", tevens "bottom electrode");
	De vloeistof print wordt vervolgens in een snel, laag energieverbruik hebbend continu thermisch procedé "geconsolideerd" tot een vaste fotovoltaïsche dunnelaag. Hierbij wordt blijkbaar gebruik gemaakt van niet verder gedefinieerde zogenaamde "extraneous" moleculen die voorkomen dat de CIGS vloeistof gaat klonteren, en die tijdens het printproces weer "geelimineerd" worden (ik neem aan: verdampen tijdens de thermische stap waarbij een ideale verdeling van de CIGS atomen intact blijft of wordt gecreëerd). Resulterend in een homogene, optimaal uitgekristalliseerde "droge" CIGS laag. Dit specifieke vloeistof tot en met "geconsolideerde CIGS laag op drager" proces is een van de cruciale onderdelen van het hele Nanosolar procedé. Nanosolar spreekt van "superior area uniformity" in vergelijking met de duurdere (vacuum) depositie technieken, een veel hogere uniformiteit dus, van de voor de efficiëntie doorslaggevende fotoactieve laag;
	De Molybdeen (Mo) laag kan zo dun worden omdat de (goedkope) aluminium elektrode de bulk van het elektra transport voor rekening neemt. In "klassieke" glas-glas CIGS modules moet de Mo laag 10 maal zo dik zijn omdat daar de complete elektrastroom door afgevoerd moet worden (glas kan geen stroom geleiden), wat veel duurder is;
	Aluminium als drager is zeer goed breed inzetbaar, makkelijk zeer dun te produceren, goedkoop, mooi glad te polijsten, en heeft een hoge geleidingsfactor t.o.v. andere (duurdere) alternatieven. Nanosolar is er als enige in geslaagd om dit versatiele materiaal inzetbaar te maken als geleidend dragermateriaal. Dit heeft te maken met het feit dat Nanosolar als enige géén hoog-vacuum processtappen nodig heeft bij CGIS, waarbij de factor "aluminium" blijkbaar bij de concurrentie tot onoverkomelijke problemen leidt in combinatie met het "gewilde" CGIS;
	De uiteindelijk gerealiseerde cel"structuur" maakt, gefaciliteerd door de inzet van de aluminium basis elektrode, gebruik van het innovatieve "metal wrap through" [MWT] concept (in NL bekend geworden door een grofweg vergelijkbare celarchitectuur bij Solland Solar/ECN's multikristallijne Sunweb cel- en moduletechnologie). Dit spaart ingewikkelde en licht wegnemende bedrading aan de bovenzijde van de cel en verlegt de elektronenafvoer via kleine gaatjes in de "geprinte" CIGS laag naar de onderzijde, daarmee celrendement winnend ("Back Contact" cel principe). Het is een "first" MWT principe toegepast in een flexibel cel concept en is wederom extreem intensief onderzocht en met diverse U.S.A. patenten beschermd;
	De "gaatjes" in de PV film, door Nanosolar "via's" genaamd, worden met een geleidende pasta gevuld die de stroom van de doorzichtige top elektrodes via de gaatjes (omgeven door een isolator) naar een van de primaire aluminium "celfolie" middels een isolatielaag gescheiden tweede (goedkope) aluminium backfoil leidt. Resultaat: twee geleidende alu lagen aan de achterzijde van de PV film, die de opgewekte stroom geleiden;
	Ook de top elektrode wordt "geprint" en is transparant en dun, er zijn diverse elektrode print "vinger" types en configuraties mogelijk (afhankelijk van elektrode specificaties), daarmee ook esthetische toepassing van het celaanzicht mogelijk makend;
	Unieke combinatie van het "celsortering principe" bekend uit de kristallijne wereld, en de procesinnovaties en unieke procedé van Nanosolar's dunnelaag aanpak: Nanosolar sorteert ook alle geproduceerde (van de rol gesneden) cellen minutieus uit, en lamineert de elektrisch bezien best bij elkaar passende cellen voor een beperkt product portfolio met gespecificeerde nominale output waarde in de vorm van modules. Een soortgelijk "sorterings" concept is fysiek onmogelijk bij de concurrentie die gebruikmaakt van glas-glas dunnelaag modules, waar elke "slechte" cel in de module doorslaggevend is voor de uiteindelijk maximaal haalbare prestatie. En de cel kan niet worden "verwijderd" uit zo'n dunnelaag glas-glas module, want het is een integraal onderdeel van het productieproces van het paneel. Bij Nanosolar, die sowieso al een zeer lage kostenstructuur heeft bereikt, kunnen slecht presterende "losse" cellen gewoon worden weggegooid/gerecycled, nog voordat aan het separate module productieproces wordt begonnen;
	Cellen hebben voorlopig een - uit oogpunt van systeemoptimalisatie - maatvoering van 16,5 x 13,5 cm, alhoewel elke mogelijke grootte in principe mogelijk is;
	Cellen worden direct in serie met elkaar verbonden middels een simpele verbinding van de twee aluminium, geleidende elektrodes zonder potentieel problemen veroorzakende "tussenschakel";
	Upscaling van de productie in een paar jaar tijd op diverse fronten. Zo is begonnen met 10 cm. brede zonnecellen, nu is een 75 tot zelfs 150 centimeter brede zonnecel roll-to-roll productielijn stadium bereikt;
	Sommige proces stappen hebben al een "throughput" van 30 meter product per minuut bereikt;
	Hoge versaliteit van product portfolio door de flexibiliteit van het print procedé, cellen kunnen bovendien op diverse wijzen versneden worden en in een range van product toepassingen worden ingezet. Zowel "industry-scale" (modules/PV centrales), als in de consumentenmarkt met diverse vormen van flexibele zonnepaneel toepassingen (textielsector, draagbare elektronica, etc.);
	In totaal is er in de celproductie sprake van "meer dan vijftien" materiaal lagen/componenten. Verschillende lagen zijn slechts enkele honderden atomen "dik";
	Celproductie en module fabricage zijn gescheiden processen: innovaties kunnen separaat plaatsvinden en hoeven niet continu in een module concept te worden afgestemd met andere systeemeisen (zoals bij de concurrenten met dunnelaag glaslaminaat modules waarbij alle aktieve laag en cel"stack" handelingen integraal met module manipulatie samenhangen).

^^^ Stapeltje van de flexibele "roll-to-roll" geproduceerde Nanosolar cellen (gesneden van de "rol"). Let op het fraaie patroon, veroorzaakt door de "upper electrode" configuratie. Detail hieronder.

^^^ Detail van het celoppervlak. De stervormige configuraties zijn de "upper electrode" die de in de onderliggende geprinte CIGS laag door zonlicht opgewekte stroom naar het centrum van het "sterretje" transporteren en vervolgens, via het met geleidend vulmiddel van het celoppervlak geïsoleerde "gaatje" naar een aluminium "bottom electrode", geïsoleerd van/onder de aluminium cell foil van de CIGS laag.

^^^ Plaatje uit de "Nanosolar cel white paper" (p. 13) wat het wrap-through principe verbeeld. De "PV Films" is de geprinte/geconsolideerde CIGS fotoactieve laag (met onderliggende geleidende molybdeen laag), de "Cell Foil" (bovenste lichtgrijze laag) is de eerste aluminium elektrode, terwijl de stroom van de "top elektrode" (lichtblauw) middels de geleidende pasta in de "Via" (donkergrijs) afvloeit naar de onderste aluminium "Back Foil" (onderste lichtgrijze laag). Deze is van de voornoemde lagen geïsoleerd via de (lichtgeel gekleurde) "Insulator" laag. Door het "wrap-through" principe kan de omvang van de top electrode bovenop de CIGS laag minimaal zijn, wordt een hoger celrendement bereikt, en zijn bovendien veel grotere cellen mogelijk met hogere vermogens.* © Nanosolar, Inc., sep. 2009

Prestaties/Voordelen bij systeem implementatie

	Het "roll tot roll" proces levert uiteindelijk rollen van flexibele CIGS folie die het equivalent bevatten van 100 kilowatt aan nominaal vermogen. Aangezien dat een totaal onpraktisch "cel" formaat is, wat een voltage van slechts 1 volt kan opleveren bij 100.000 Ampère, wordt deze rol vervolgens in stukken (de uiteindelijke "cellen") geknipt, tot zo'n 50.000 stuks per rol (plm. 2 Wp/cel)... Om vervolgens modules (of andere ontwerp concepten) te maken met deze in serie geschakelde cellen, zodat wel voor de gebruikelijke doeleinden toepasselijke elektrische systeemeigenschappen kunnen worden verkregen;
	Zeer hoge celstromen zijn te bereiken door de combinatie van innovaties. 6 tot 10 Ampère wordt al bereikt voor "standaard" celtypes, maar 25 Ampère is zelfs mogelijk bij cellen van langere lengte (standaard 3-10 maal zoveel als bij hedendaagse, "state of the art" dunnelaag concepten, 25 maal bij extrapolatie naar 25 Ampère). Dit wordt vooral veroorzaakt door de combinatie van de geleidende aluminium elektrode/support en het MWT principe. Door toepassing van het MWT principe zijn veel grotere cellen mogelijk dan bij andere dunnelaag technieken (die van dunne celstrips gebruikmaken die in serie moeten worden gekoppeld). MWT is niet mogelijk bij de concurrerende glas-glas dunnelaag technieken, wat het Nanosolar concept een enorme voorsprong op het gebied van power output geeft, met uiteindelijk wederom forse voordelen bij het uiteindelijke "kosten/output" plaatje, bovenop het feit dat het grondstof verbruik t.o.v. de "klassieke" Si-gebaseerde technologieën natuurlijk sowieso al structureel veel lager is;
	Celrendement en uiteindelijke omzettingsefficiëntie van de modules die van dit soort MWT cellen worden gemaakt liggen, i.t.t. andere technologieën, dicht bij elkaar. Dit heeft te maken met de ingezette productietechnologie, een zeer scherpe sortering van de geproduceerde cellen, en een hoge pakkingsgraad van de cellen in de uiteindelijk gemaakte zonnepanelen. Als je dus het celrendement weet, zal het modulerendement daar slechts weinig onder liggen;
	Commerciële efficiënties voor de cellen en modules (nogal ongebruikelijk in Europa door Nanosolar met naam en toenaam vergeleken met recent gepubliceerde data van de zeer succesvolle concurrent First Solar) worden in een NREL test figuur gegeven als 11,3% voor een Gen-2 cel (leidend tot een modulerendement van 11%). Daarmee is Nanosolar alleen al op het vlak van module efficiëntie (als ze daadwerkelijk in de commerciële on-line productie continu deze efficiëntie kunnen behouden) een zeer geduchte concurrent (als nieuwkomer!) voor de huidige wereld marktleider in PV module productie geworden;
	In een zeer interessant plaatje (figuur 17 in dit document, pdf) is te zien dat een door Nanosolar geproduceerde "rol", die wordt opgesneden in talloze "cellen", er reeds een - voor een dunnelaag technologie - hoge continue cel efficiëntie wordt bereikt van rond de 12%, met een relatief gering aantal "uitvallers" met (veel) lagere efficiënties (gemiddeld rendement komt daardoor op 11,75%). Verwacht mag worden dat met voortgaande procesverbetering, dat aantal "uitvallers" zal gaan verminderen. Duidelijk is in ieder geval dat de output al zeer stabiel lijkt te zijn en hoge gemiddelde celefficiëntie oplevert;
	Proef samples van de Gen-3 Nanosolar cel met een oppervlakte van een halve cm² (proefexemplaar, actieve oppervlakte was iets kleiner) werden door het NREL getest en, via een omrekenfactor naar de beste prestatie (NB: lab status, dus niet commercieel bereikt) gesteld op een efficiëntie van reeds 16,4% "active area" (inclusief niet actieve oppervlakte kwam die efficiëntie neer op 15,3%). Uiteraard is dit nog lang geen full-scale productie efficiëntie, maar het geeft wel degelijk de grote potentie van de gekozen basis chemie weer, CIGS;
	Het voorlopig enige nog niet duidelijk wordende punt is de daadwerkelijke prestatie van de nieuwe modules van Nanosolar: in het Utility Panel™ document rept het bedrijf van testinstallaties in California, Frankrijk, Duitsland, Arizona en zelfs in Antarctica, waarbij identieke Nanosolar systemen werden vergeleken met First Solar arrays. Cijfers worden niet gegeven, maar wel de ietwat cryptische claim (mijn vetdruk): "The gathered data shows that the performance of the Nanosolar Utility Panel™ is competitive with the performance of the First Solar panels". Met dat "competitief" kunnen we natuurlijk nog alle kanten op, want dat kan zowel "iets onder", "even goed", als "iets beter" betekenen. Dat laatste is gezien de formulering denk ik minder waarschijnlijk, anders had Nanosolar dat beslist van de daken geschreeuwd... Dat zal in de harde praktijk dus nog cijfermatig onderbouwd moeten gaan worden...;
	De modules zijn uitvoerig getest en reeds in de eerste aanbied ronde bij TÜV Rheinland PTL, LLC Photovoltaic Testing Services van de benodigde IEC certificaten (IEC 61646 en 61730 voor dunnelaag modules voor de Europese markt, UL 1703 voor de Amerikaanse markt) voorzien. De "Edge Connector™" heeft een separaat TÜV certificaat gekregen. Nanosolar schijnt daarmee nog niet tevreden te zijn en voert zelf nog veel zwaardere testen uit die de IEC condities ver te boven gaan, vooral om te kijken of dit soort nieuwe modules een lange levensduur is beschoren. Beschrijving van zulke "test-to-fail" procedures vindt u in het "Utility Panel™" document op pagina's 11-13. Vooral de "freeze-stress" test (ijskoude modules met direct volop instraling van een fel schijnende winterzon op het module) ziet er indrukwekkend uit. De modules bleven na 40 cycli gewoon werken...

Industriële schaalvoordelen - nog meer kostenreductie potentieel: het module concept

In het Utility Panel™ document (pdf) nog meer zeer interessante informatie over de toepassing van de uiteindelijke door Nanosolar gemaakte modules (vooralsnog uitsluitend voor grote PV centrales). Ook daaruit blijkt weer dat Nanosolar niet "zomaar" een (revolutionair) moduleconcept in de markt gaat zetten, maar dat zelfs op systeemniveau zeer goed is nagedacht om tot nog grotere kostenreducties te komen. Alleen al daarvoor verdient Nanosolar een dikke pluim, als het allemaal zo gaat uitpakken als ze op het elektronische papier hebben gezet (en grotendeels al fysiek hebben weten te realiseren in pilot productie).

^^^ Zijaanzicht van Nanosolar's 2 vierkante meter grote "Utility Panel™" met 84 gesorteerde "Metal Wrap Through" CIGS cellen. Let op de opvallende kleurverschillen - waarschijnlijk geen dramatische kwaliteitsverschillen tussen cellen, maar wel een speels effect veroorzakend.

	Geplande productiesnelheid: een module per tien seconden per productielijn... ("volcontinu" proces, in vergelijking met het meer op een "batch" proces lijkende "gedoe" bij klassieke silicium celproductie);
	Moduleproductie is volledig geautomatiseerd ("gerobotiseerd"), een van de belangrijkste knelpunten is het laminatieproces, waarvoor zogenaamde "multistack" installaties worden gebruikt (meerdere modules tegelijk in een "gestapelde laminator";
	Vanwege hoge haalbare stroomsterkte, maar ook vanwege verdere mogelijke systeemkosten reducties is het "Utility Panel™" het eerste module ter wereld wat door TÜV is gecertificeerd om systeemspanningen van maar liefst 1.500 Volt aan te kunnen (de isolatie is hierop ontworpen en goed bevonden door TÜV). De meeste in de markt verhandelde modules zijn gecertificeerd voor max. 1.000 volt, diverse dunnelaag typen zelfs maar voor 600 volt;
	Per module 84 gesorteerde MWT CIGS cellen, in 6 cellen per string en 14 strings per module;
	Afmetingen van het module: 1,937 x 1,034 (oppervlakte: plm. 2 m²). Zoals het filmpje "Inside Nanosolar" laat zien op de "Technology" pagina (op het eind), zijn deze met twee man nog goed hanteerbaar;
	Geen "junction box" voor de verbinding van het module met "de buitenwereld", maar een apart gecertificeerde totaal nieuwe ontwikkeling, een zogenaamde "Edge Connector™" waarmee modules in landscape zijdelings op robuuste en eenvoudige wijze met elkaar kunnen worden doorverbonden. Hierdoor is het module ook zeer dun, slechts 7 millimeter "dik"! De edge connector is zorgvuldig ontworpen en kan de hoge, haalbare systeemspanning van 1.500 Volt aan;
	Voorlopige product range (datasheet): 160 tot en met 220 Wattpiek nominaal vermogen (stroomsterktes Isc/kortsluitstroom 7,3 tot en met 7,6 Ampère, open klem spanning 39,5 tot en met 44,8 Volt). Geen enkel ander dunnelaag module met dit soort afmetingen kan ook maar in de verste verte tippen aan deze hoge vermogensklasse, alleen dat al is een unieke eigenschap van deze modules;
	Op basis van de module oppervlakte en de opgegeven nominale STC vermogens, kom ik op module rendementen voor de opgegeven range 160-220 Wp van reeds 8,0 tot en met 11,0 procent;
	Het module wordt geleverd met zowel voor als achter een zogenaamde "tempered" (geharde) glasplaat van elk 3 mm. dik. Dit verstevigt de robuustheid van de modules die niet bij de concurrentie (dunnelaag "monolithic") gegeven kan worden, omdat bij die modules geen gehard glas voor de processtappen gebruikt kan worden waarbij verhitting nodig is voor een benodigde productiestap voor de fotoactieve laag of andere belangrijke component in de dunnelaag "stack". Gehard glas is drie maal zo sterk dan standaard glas. Belangrijk voor vrije veld installaties met zware windbelasting (of sneeuwbelasting), waarbij hoge eisen aan de fysieke integriteit van het module worden gesteld;
	Vanwege de veel steviger modules, kan volstaan worden met minder ondersteunend frame constructiemateriaal (Nanosolar noemt hun concept "wide span mounting"-fähig). Dit bespaart verder op de installatiekosten, zeker bij grote PV parken met veel modules. Nanosolar claimt 41% minder ondersteunend frame materiaal nodig te hebben, wat reeds een aanzienlijke reductie in de "BOS" ("Balance Of System") kosten betekent (door Nanosolar wordt het kostenaandeel voor de rails voor de ondersteuning gesteld op 70% van de totale kosten benodigd voor alle bevestigingsmaterialen);
	Door flexibiliteit in zowel het te produceren cel formaat, als de per module uit te sorteren vermogensklasse van die cellen, is een groot, versatiel module assortiment mogelijk, desnoods op aanvraag van de eindverbruiker;
	Door het hoge nominale vermogen van dit "goedkoop te produceren" dunnelaag module concept, kan er nog veel meer op systeem installatie ("BOS") kosten worden bespaard. Er kunnen door de hoge stroomsterktes langere module "arrays" worden gemaakt (5x zo lang dan bij First Solar modules mogelijk zou zijn). Verder is er veel minder DC bekabeling nodig (forse kostenreductie in zowel materiaal als arbeidsloon!), en er treden minder systeemverliezen op. Er kan veel meer nominaal vermogen per oppervlakte eenheid worden geïnstalleerd. In de voor First Solar zeer "prikkelende" tabel op pagina 5 en de figuur op pagina 8 (vergelijking "2,66 MWp reference plant") van het "Utility Panel™" document, staat een opsomming van de grote BOS voordelen van de Nanosolar technologie in een tale-telling één-op-één vergelijking tussen Nanosolar en First Solar. Nanosolar heeft zelfs een onafhankelijke partij een praktijkoefening in de opbouw van een blok "First Solar" versus een blok "Nanosolar" modules laten "klokken" op de gerealiseerde arbeidstijd. Conclusie van deze (niet door mij te controleren) proef: 30% minder tijd voor de montage en zelfs 85% minder tijd voor de installatie van de bekabeling t.o.v. de First Solar systeem opzet...
	Zelfs aan "hoog-efficiënt" vervoer van grote hoeveelheden modules (naar "internationaal aantrekkelijke markten", natuurlijk) is gedacht: Nanosolar claimt minstens drie maal zoveel modules per container kwijt te kunnen dan met First Solar modules mogelijk is, wat ditmaal flink aan shipping costs scheelt. Het is duidelijk dat Nanosolar hier zeer specifiek aan investeerdersbelangen heeft gedacht, voor wie maximale rentabiliteit en minimale "overhead" bij dit soort projecten zeer belangrijk zijn (zeker in crisistijd) ...
	All-in-all claimt Nanosolar een kostenreductie in de BOS kosten tot zo'n 40% te kunnen bereiken t.o.v. die bij de "conventionele" dunnelaag concurrentie. Nanosolar noemt dit het "wegnemen van de BOS penalty". Dunnelaag heeft door de bank genomen [veel] lagere efficiëntie dan kristallijne module technologie, hierdoor wegen de BOS kosten extra zwaar (behalve bij Nanosolar, dus). Van First Solar werd recent bekend dat bijvoorbeeld de kosten voor het glas voor de dubbel laminaat modules een forse kostenfactor aan het worden is t.o.v. hun reeds gerealiseerde kostprijs reducties. Dit kan slechts door zeer grootschalige glasproductie worden tenietgedaan;
	First Solar claimt al voor 85 dollarcent/Wp te kunnen produceren (hun beroemde dunnelaag CdTe modules). Nanosolar claimt nog lager te kunnen duiken, wat tot een fenomenale afzetmarkt kan leiden;
	In een separaat gepubliceerd artikel in de Engelstalige tegenhanger van Photon, Photon International, gaat Roscheisen dieper in op de opeenstapeling aan kostenreductie potentieel, en legt hij de nadruk op financiële aspecten die belangrijk zijn voor investeerders.

Fabriek in Luckenwalde en 4 miljard dollar aan contracten...
In het bericht op Wired.com de ultieme dream coming true voor Nanosolar. Naast hun eerder dit jaar met de serieproductie begonnen fabriek in San Jose (California), heeft het bedrijf op de symbolische datum 9-9-09 hun productielokatie in wereldkampioen zonnestroom, Duitsland, in het vlak bij Berlijn liggende Luckenwalde, officieel geopend. Niet onbelangrijk: Sigmar Gabriel, Minister van het Duitse BMU (wat duurzame energie in de portefeuille heeft en uitvoerder is van wereld succesnummer EEG), was erbij, evenals de gouverneur van de deelstaat Brandenburg en vele andere geselecteerde hoogwaardigheidsbekleders. Wel zal de productie slechts op een laag niveau beginnen (1 MWp/maand, ongeveer 12 MWp/jaar) om alle processen te optimaliseren en de afzet aan klanten langzaam op te bouwen. Maar deze lokatie alleen al is goed voor een potentie aan capaciteit van een verbijsterende 640 MWp als er 24 uur per dag en 7 dagen in de week continu "gedraaid" zou gaan worden. Roscheisen claimt dat de eerste stap van "nul naar 1 MWp/maand" veel belangrijker was voor Nanosolar dan de volgende stap "van 1 naar 100 MWp/maand" (of zelfs meer). We zullen gaan zien hoe snel de fysieke, gecontroleerde productie van Nanosolar daadwerkelijk kan worden opgeschaald, want dat is een van de bottlenecks van alle dunnelaag technologieën, hoe "sophisticated" ze ook zijn.

Volgens het Wired.com bericht heeft Nanosolar al een in contracten vastgelegde verzekering van afname van hun modules ter waarde van maar liefs 4,1 miljard dollar. Dat is bij de huidige wisselkoers 2,81 miljard Euro. Als we nu ruimhartig rekenen op een (momenteel) 1 dollar = 0,69 Euro/Wp, zouden die contracten al goed zijn voor 4,1 miljard Wp = 4.100 MWp aan "productie". NB: de mondiale productie van alle PV bedrijven zou dit jaar (2009) volgens iSuppli neer komen op 8.570 MWp (artikel van 8 september 2009)... Uiteraard gaan de contractanten niet 1 dollar/Wp, maar ongetwijfeld een fors hogere prijs betalen, want er moeten wel "marges" worden behaald. Voorwaar, zeker een "interessante business-case" voor zowel Nanosolar als de afnemers van hun mooie spul...

Roscheisen is van plan om "utilities" een concept aan te bieden waarmee ze bijvoorbeeld kleine, 2 tot 20 MWp Nanosolar installaties vlak bij steden kunnen gaan exploiteren waarmee nieuwbouw van grote, maatschappelijk bezien extreem gevoelig liggende kolen- en kerncentrales (...) voorkomen kan worden. Bijkomende voordelen: geen absurde hoogspanningsnet uitbouw nodig, en zeer korte bouwtijd van de PV centrales (max. 6 maanden...).

Samenvattend
Al met al, het concept van Nanosolar nu eindelijk van zeer dichtbij en in groot detail te bezichtigen en te screenen door de publicatie van de noodzakelijke technische gegevens, maakt dat ik met byzonder grote belangstelling de nu ongetwijfeld uitbrekende strijd zal gaan gadeslaan tussen de "recente wereldkampioen" First Solar (met ook al in vele jaren tot wasdom gekomen, en inmiddels al een paar jaar met zeer groot succes ingezette CdTe modules), en de snel in de commerciële business stappende "new kid on the block met 'break-through' module concept" Nanosolar. Met daarbij natuurlijk ook nog de enorme automatiseringsgraad van de productie in het achterhoofd, de potentieel (bij gestabiliseerd productieproces) enorme hoeveelheden cellenmateriaal wat - in theorie - volcontinu kan worden geproduceerd, en de relatief milieuvriendelijke technologie basis van Nanosolar. We kunnen hopelijk wat gaan verwachten van Roscheisen's in zo veel jaar groot gebrachte kindje. Ik hoop ook dat, naast de talloze andere, ook nog steeds verbeterde moduleconcepten in de wereldmarkt, het potentieel van beide Amerikaanse bedrijven zijn beslag zal gaan krijgen op grote schaal. Nu nog even een harde - geslaagde - praktijktest van de Nanosolar modules bij Photon (waar een oud type First Solar module nota bene derde werd in een test met 16 typen zonnepanelen, pdf), en deze beloftevolle nieuwe speler gaat wellicht voor de zoveelste maal de zonnestroom sector op de grondvesten laten schudden.

Tot slot
Voor de "goede verstaander": Polder PV heeft absoluut geen aandelen in Nanosolar, noch heeft hij kennissen, vrienden, of familie die in enige mate met dat bedrijf een relatie hebben. PPV blijft de ontwikkelingen kritisch volgen. Maar gezien de enorme hoeveelheid fascinerende en zeer gedetailleerde, voor de PV sector zeer opmerkelijke nieuwe informatie die Nanosolar nu eindelijk heeft prijsgegeven, vind ik, gezien de hoge kwaliteit ervan, dat ik deze uitgebreide bespreking kan rechtvaardigen. Het definitieve oordeel zal uiteraard door zowel de eindverbruikers als de PV sector zelf kunnen worden geveld als Nanosolar echt als een krantenpers "los" zal gaan met de fysieke productie. En de harde productiegegevens van de fascinerende PV modules van dit bedrijf door onafhankelijke organisaties zullen worden vastgesteld.

*Toegevoegd 14-9-09 ter verduidelijking van het celconcept.

Bronnen
Het lang verwachte (!) datasheet van Nanosolar is te vinden onder:

http://www.nanosolar.com/sites/default/files/NanosolarUtilityPanelDataSheet.pdf (778 kByte)

En verder (vergeet ook niet de diverse leuke filmpjes op de site van Nanosolar te bekijken!):

"White Paper" Ultra-low-cost solar electricity cells (pdf, 7,1 MByte)
Utility Panel™ document (pdf, 4,3 MByte)
Nanotechnology to the rescue of capital efficiency (pdf; Photon International publicatie, Engelstalig, met de kostenvoordelen van de Nanosolar technologie verder uitgediept door CEO Roscheisen)

http://www.nanosolar.com/company/blog#68 (blog van de zeer actief berichten uitpoepende Roscheisen met laatste nieuws, in dit geval het in bovenstaande analyse genoemde celrecord van 16,4% "apertuur" efficiency)
http://www.wired.com/wiredscience/2009/09/nanosolar/ (bericht over de "officiële" opening van de nieuwe Nanosolar productielokatie in Luckenwalde bij Berlijn op de "magische" 9e september 2009 - zoveelste "marketingtruc" of "serious business starting to lift off"? Zie ook de reacties...)

Polder PV en Nanosolar scepsis:
Nanosolar grijpt mis bij Solarpark Lieberose in BRD (18 november 2008)
Eerste module te koop op e-Bay (later weer ingetrokken) 20 dec. 2007
200 miljoen CIGS cellen per jaar 25 juni 2006

Photon over Nanosolar:
Papathanasiou, O. (2009). Nicht Neues vom Ankündigungsweltmeister. Wie Nanosolar einen Haufen Geld sammelt und auf dem Papier die Modulproduktion revolutioniert. - Photon 1/2009: 94-97

(met dank aan Martijn van Hulzen voor het doorgeven van het fraaie nieuws...)

11 september 2009: Manifestatie/Symposium/Jubileum bijeenkomst. Zaterdag 12 september is er een manifestatie genaamd "Vrijheid zonder angst. Stop de controle drift". Georganiseerd door Vrijbit, de zeer kritische organisatie die succesvol druk heeft uitgeoefend op de Eerste Kamer om een door EnergieNed en loopjongen EZ gewilde "verplichte slimme meter" niet te accepteren. Uiteraard ook van groot belang voor zonnestroom invoeders die hun "Slimste Aller Meters", de Ferrarismeter, kwijt dreigen te raken in ruil voor een zeer dubieus en gevaarlijk Paard van Troje in de meterkast. Polder PV zal ook van de partij zijn. 12h00 tot 17h00 op het Museumplein in Amsterdam.

Zon-dag
Ten tweede, voor zonnestroom aanbidders wellicht verrassend. Er komt in oktober een nota bene door SenterNovem georganiseerd symposium "Zon-dag" op 13 oktober (dat is een dinsdag ...), waarbij Jan Terlouw (energietransitie bobo voor de gebouwde omgeving) de aftrap zal doen en er twee sessies volgen. Het "praktijkevenement Zonnestroom" resp. het "Dutch Solar Energy R&D Seminar (research progressie Nederlandse onderzoekers, cellen, module- en productie innovaties). De dag wordt afgesloten met een voordracht van Jan Piet van de gemeente Heerhugowaard waar het vermaarde Stad van de Zon project wordt gepresenteerd. Deze "Zon-dag" op 13 oktober vindt plaats in Media Plaza in de Jaarbeurs van Utrecht. Toegang gratis, registratie verplicht.

Pikant detail de aankondiging van deze laatstgenoemde dag: "'Zonnestroom' is op dit moment de snelst groeiende duurzame energievorm. Rendementen worden hoger, productiekosten worden lager. Nieuwe zonnecel- en moduleconcepten verbeteren de bestaande. De dynamische markt voor zonne-energie wordt steeds interessanter. De overstap naar een duurzame toekomst is nu binnen handbereik. Tijd dus om bij elkaar te komen en aan de slag gaan!"

Aldus het halleluja bericht van de uitvoerders van de rampzalig bureaucratische, door "moeder" Economische Zaken ontworpen, wip-kip/hit-and-run marktsector ellende genererende en slecht stimulerende SDE regeling in Nederland. Met eind augustus slechts 26,5% van de 8.000 door SenterNovem uitgegeven PV-beschikkingen voor SDE 2008 ingevuld, 17 maanden na start van de regeling...

Ander pikant detail: medeorganisator ... Shell Research. Shell heeft de hele kristallijne divisie een paar jaar geleden aan de Duitse reus Solarworld verkocht, ex-Shell baas Jeroen van der Veer suggereerde dat het concern (vrijwel) niets meer in duur spul als zonnestroom ziet, terwijl hun joint-venture Avancis (samenwerkingsproject CIS technologie met glasproducent Saint-Gobain) gewoon op de Intersolar 2009 in München stond met een supergelikte stand. En Japanse dochter Shell Showa gaat een 1 Gigawatt dunnelaag fabriek bouwen...

Voor mij meest interessante workshop: Meten = weten. Tekst hierbij in het definitieve opgave formulier:

Alweer het zoveelste "monitoringsplan", dus, terwijl er in het verleden reeds heel wat aan "monitoring" is gedaan, ook al zwaar gesubsidieerd door Novem, de voorganger van de huidige subsidiegever. Nog steeds ontbreekt het in ons land aan voor iedereen te begrijpen goede visuele presentaties van gedetailleerde instralingsgegevens (afgezien van de jaaraccumulatie met grove verdeling op de KNMI site). Ons land is desondanks gezegend met langdurige meetreeksen aan gratis instralingsgegevens (30 meetstations in Nederland), alleen we doen er geen fluit mee (behalve Siderea.nl dan, uiteraard)*. Een service die de Deutsche Wetterdienst voor de BRD wel al jaren maandelijks verzorgt, in de vorm van zeer gedetailleerde instralingskaartjes met maandsommen in kWh/m² en in tabelvorm voor 50 steden (inmiddels zowel bij Photon als bij Sonne Wind & Wärme gratis te downloaden...). Zonder decent invoedingsregime, en dus een markt met gezond toekomstperspectief, zal dit wellicht altijd een droom blijven voor Nederland?

ODE bijeenkomst
Tot slot: 26 september 2009 is in de duurzame wijk Lanxmeer in Culemborg de bijeenkomst "Voor Nuts gaat de zon op" ter ere van het alweer 30-jarige bestaan van ODE. Hierin worden o.a. de secties Wind, Zon, en Gebouwen nader gepresenteerd. En zal er ongetwijfeld meer bekend worden gemaakt over o.a. de projecten "Virtuele PV centrale" en "de Zonvogel" (collectief om "in gezamenlijkheid" PV-projecten gerealiseerd te krijgen). Ook zal er meer bekend worden van de "Solar Days" voor 2010. Tijdens een voor leden gratis mini-symposium komen "bekende" lieden als bijvoorbeeld ex-Econcern (maar inmiddels "adviseur voor Eneco"...) CEO Ad van Wijk, maar ook Geert Verbong aan het woord. De laatste is hoofd auteur van het beroemde, alweer in het fossiele jaar 2001 gepubliceerde boek "Een kwestie van lange adem". Met een zeer diepgaande analyse van de ontwikkeling van duurzame energie in Nederland. Mijn inschatting is dat een dergelijk boek over de laatste 8 jaar een nog veel erger monnikenwerk zou gaan worden, want er is gigantisch veel gebeurd in die paar jaar tijd. Beslist niet van een benijdenswaardig niveau, overigens. We mogen ons gerust diep schamen voor wat we ons door de fossiel-nucleaire lobby in ons land allemaal voor kolder aan hebben laten praten en hoe diep triest we er in Europa voor zijn komen te staan door de continue sabotage van duurzame energie door veel te machtige partijen. Die men zou kunnen rekenen tot de categorie "Staat in de Staat"...

Laatste
En nu we toch bezig zijn: Amsterdam organiseert op 20 september a.s. weer de "Schoner Vervoer Toer". Waar u aan mee zou kunnen doen. Polder PV echter niet. Die beweegt zich zijn hele leven al superduurzaam voort op een van de briljantste uitvindingen die ooit zijn gedaan. De fiets. Hoeft 'ie niet te laten zien in Amsterdam. Daar zijn er reeds meer dan voldoende van. In ieder geval veel plezier daaro als u toch wilt gaan.

*Met dank aan de terechte "ingreep" van Rob de Bree van Siderea.nl die net als ik nog laat op was en toen een stukkie scherper was dan de polderknaap die eigenlijk al lang op bed had moeten liggen maar persé dit artikeltje nog even wilde uploaden...

Freedom Not Fear campagne ("ludieke protestmanifestatie", 12 sep. 2009 Museumplein Amsterdam)
Aankondiging "Zon-dag" bij SenterNovem (incl. inschrijfmogelijkheid)
http://www.duurzameenergie.org (website ODE)
http://www.schonervervoertoer.nl en http://www.nieuwamsterdamsklimaat.nl/vooruitgang ("Schoner Vervoer Toer")

11 september 2009: Zeer leuk geschenk ontvangen. Ik kreeg een onverwacht aanbod voor een boek over techniek van duurzame energie toepassingen van Alwin Moors. Hij had het boek dubbel en stuurde het naar me toe, waarvoor hartelijk dank! Het is de tweede druk van "Toegepaste Energietechniek Deel 2: Duurzame Energie". Een recente uitgave van de allen bij de HBO instelling Saxion werkzame auteurs, twee ingenieurs, J. Ouwehand en T.J.G. Papa, drs. J. de Geus en de bekende dr. W. Gilijamse. Het is een "stevig" werk. Niet alleen vanwege de soms behoorlijk technische inhoud (formules en grafieken worden niet geschuwd), het scala aan besproken technologieën (uiteraard krijgt zonne-energie ruim baan, 137 pagina's lang...), ook de totale dikte is respectabel (501 pagina's...).

Als ik ooit in de gelegenheid ben om met name het hoofdstuk zonne-energie door te worstelen (de webmaster van Polder PV is geen techneut), en ik begrijp alles enigzins, wie weet komt er dan nog wel eens een recensie van dat gedeelte. In ieder geval ziet het er puik uit, al fronsen d'r bij sommige passages wel eens wenkbrauwen bij Polder PV. Zoals bij de ook in dit technisch georiënteerde boek genoemde achterhaalde normopbrengst voor zonnestroom in Nederland. Die op "80 kWh voor een 100 Wp module" wordt gesteld. Wat een echt totaal achterhaalde claim is voor een "geheel geactualiseerde", in 2009 gepubliceerde herdruk (de eerste druk was van december 2005). Niet alleen vanwege het feit dat voor hedendaags gekochte commerciële netgekoppelde PV-systemen een 100 Wp module echt een compleet archaïsche capaciteit is voor de meest verkochte kristallijne exemplaren (gangbaar tegenwoordig is zo'n 170-190 Wp), alleen voor de in Nederland nog slechts schaars toegepaste dunnelaag modules (zoals het uit 36 stuks 95 Wp amorfe Si modules bestaande Schott Solar systeem in Millingen a/d Rijn) is 100 Wp "van toepassing" te noemen. De grootste fout in bovengenoemde claim ligt hem natuurlijk vooral in het feit dat er in Nederland in de meeste regio, zelfs in oost Nederland bij goede installaties beslist al 900 kWh/kWp.jaar gehaald kan worden, in de kustregio veel meer (voor het hierboven genoemde in oost Nederland gelegen Millingen a/d Rijn systeem is door Siderea.nl zelfs een mogelijke genormeerde jaaropbrengst van 1.000 kWh/kWp.jaar voorspeld...).

Hoge haalbare normopbrengsten in Nederland wordt zelfs door het leuke voorbeeld van de (oude) woning van Wubbo Ockels in Aerdenhout geïllustreerd in het besproken boek. Want het door SolarNRG aangelegde fraaie systeem met robuuste multikristallijne Aleo modules schijnt volgens opgave 11.000 kWh in een jaar tijd te hebben opgewekt (jaar of tijdvak niet vermeld), terwijl het "slechts" een 9,45 kWp installatie betreft. Conclusie: een heftige genormeerde productie van maar liefst 1.164 kWh/kWp (46% meer dan de door de auteurs gesuggereerde 800 kWh/kWp.jaar)! Ook dient uit dit soort serieuze boeken voor HBO studenten het bij Polder PV verboden woord "vollastuur" rücksichtslos geschrapt te worden in een volgende editie. "Vollasturen" zijn voornamelijk van toepassing op steenkolenboys en atoomsplijters die liever nooit hun milieuvernietigende en bomvol veiligheidsrisico's zittende centrales zouden willen afzetten. Dat zieke, archaïsche begrip "vollastuur" mag absoluut nooit van "toepassing" worden verklaard op een lichtafhankelijke wijze van elektriciteit opwekking die per definitie in de avond tot en met vroege ochtend helemaal niets kan produceren...

Verder zonder meer een fraai en behoorlijk diepgravend boek, wat een mooie technische tegenhanger is van de reeds door mij in september 2006 besproken, meer op de installatiepraktijk gerichte ISSO publicatie "Handleiding Zonnestroom voor ontwerper en installateur". De omvangrijke sectie zonne-energie in Toegepaste Energietechniek deel 2 omvat de volgende deelgebieden: algemene sectie (basisprincipes), passieve zonne-energie, thermische benutting van zonne-energie (uitvoerig uitgediept, wordt in Nederland al jaren onterecht stiefmoederlijk behandeld ondanks de enorme milieuwinst die ermee kan worden behaald), elektriciteit uit zonne-energie (inclusief CSP, PV principes, panelen en systemen, systemen in de praktijk, kunststof zonnecellen). Er wordt in de opsomming van "typen" PV technieken volstrekt onterecht erg weinig aandacht aan de stormachtige ontwikkelingen in dunnelaag technologie besteed (amorf/microkristallijn, CIS, CIGS met of zonder zwavel component) of aan concentrator-PV. Grootste misser is dat povere zinnetje over de CdTe techniek: "Een nadeel ... is natuurlijk de giftigheid van het cadmium." That's it. Nogal een omissie van formaat. First Solar is dit jaar immers reeds wereldkampioen commerciële productie van zeer goedkoop geproduceerde dunnelaag zonnepanelen/dubbelglas laminaten (de kristallijne reuzen daarmee reeds achter zich latend), en er zijn enkele andere grootse plannen hebbende nieuwe spelers die met dezelfde of een vergelijkbare techniek (bovenop het reeds een door First Solar in werking gezet, al in de moduleprijs betaald recyclingprogramma) de PV-markt op de grondvesten zullen laten schudden. Deze stormachtige revolutie in de mondiale, commerciële zonnestroom productie had beslist in deze update vermeld moeten worden, alleen al omdat er enorme kostenreducties mee zijn behaald (die nog lang niet tot een einde zijn gekomen).

Alwin: hartelijk dank voor dit prachtige geschenk!

Gegevens: Ouwehand, J. et al. (2009). Toegepaste Energietechniek Deel 2: Duurzame Energie. Sdu Uitgevers bv, Den Haag, 501 pp. ISBN 978 90 395 2576 0.

8 september 2009: Kaarten in PV-sector wederom geschud: First Solar op naar number one. Het zat er weliswaar een beetje aan te komen, maar het lijkt inmiddels steeds duidelijker en concreter te worden. First Solar, de Amerikaanse komeet met dunnelaag CdTe modules, is in 2009 op weg om kampioen PV-productie te worden. Waarbij het altijd wat lastig is om uit te leggen dat First Solar een "modulefabrikant" is, en dat bijvoorbeeld een concern als het Duitse Q-Cells, kort wereldkampioen [kristallijne] "cellen"productie in 2007 was. Want in de kristallijnen PV-keten zijn de "cellen"fabrikanten vaak geheel andere partijen dan de "module"producenten die van die "cellen" de uiteindelijke (kristallijne) zonnepanelen maken. Dunnelaag producenten hebben voor zover ik weet altijd het complete fabricageproces in handen (waarbij het Amerikaanse Unisolar weer een uitzondering is met hun byzondere flexibele triple-junction amorf Si materiaal wat door een range aan eindproducenten tot verschillende typen dakproducten wordt omgetoverd). First Solar produceert CdTe dunnelaag modules (dubbel glas laminaten), die er van afstand "homogeen" uitzien, maar van dichtbij bezien toch echt, zoals alle dunnelaag technieken, uit "cellen" bestaan. Al zijn die "cellen" langwerpige strips die op vergelijkbare wijze als kristallijne modules, met elkaar in serie zijn verbonden om hoge spanningen te kunnen bereiken. Het volledige productieproces van "cel tot en met module" vindt binnen een en dezelfde fabriek plaats bij producenten als First Solar.

Logo van het bedrijf wat voor het eerst dit jaar haar naam honderd procent eer aan gaat doen.
© First Solar

Deze - relevante - neuzelarijen daargelaten: First Solar gaat in 2009 hoogstwaarschijnlijk hun daadwerkelijke output, de "productie aan dunnelaag modules", verdubbelen. Van een reeds enorme hoeveelheid van 503 MWp in 2008 naar een - zeker in "crisis"tijd - verbijsterende fysieke productie van maar liefst 1.100 MWp aan bewezen, voor een op deze schaal commercieel ingezette dunnelaag techniek hoog rendement hebbende, goedkope dunnelaag modules. Een stijging van maar liefst 118,7%. Daarbij de vorig jaar nog numero vier, Suntech, in 2009 volgens iSuppli Corporation op numero 2 eindigend met een verwachte productie van ook al een respectabele 595 MWp met bijna dubbele cijfers "op de plaats" zettend. De top van de module/cel producenten komt hiermee er nogal anders uit te zien dan vorig jaar. Was de volgorde toen nog (volgens iSuppli): Q-Cells (grotendeels multikristallijn, plus enkele dunnelaag "dochters", BRD) > Sharp (multi- en monokristallijn, dunnelaag Si, Japan) > First Solar (CdTe, U.S.A.) > Suntech (multi- en monokristallijn, China), zal dat volgens iSuppli in 2009 omgegooid gaan worden naar: First Solar > Suntech > Sharp > Q-Cells. Vooral de laatste krijgt het lid flink op de neus (was al voor gewaarschuwd eerder dit jaar), en gaat er in jaarproductie mogelijk zelfs op achteruit (574 naar 540 MWp, minus 5,9%), terwijl de andere drie molochs in de top-vier er ondanks de "crisis" op vooruitgaan qua (voorspelde) produktie.

Groei, groei, groei - naar een overschot???...
Naast de reeds genoemde absurde groei van de nieuwe numero uno First Solar zijn de verwachte groeipercentages 20,4% (494 >>> 595 MWp) voor Suntech, resp. 13,5% (511 >>> 580 MWp) voor Sharp. In de top tien staan nog twee andere zeer rap groeiende Chinese bedrijven (Yingli Green Energy + 52,4%, resp. JA Solar + 44,4%), een tweede Amerikaanse (monokristallijne) reus, Sunpower natuurlijk (+ 65,3%), Kyocera als tweede Japanner (+ 30%), en tenslotte twee Taiwanese bedrijven, Motech Industries (+ 32,4%) resp. Gintech Energy (+ 59,1%). De eerste tien bedrijven zouden in 2009 volgens dit vooruitzicht (goed in uw oren knopen: "prognose"!) al 5.135 MWp "op hun geweten" hebben aan nagelneue modules van hoge kwaliteit (NB: alleen daarmee al zouden maar liefst 161 Nederlandse "naar 31,8 MWp" uit te breiden SDE's 2009 vervuld kunnen gaan worden). Tel daarbij op "de rest" van 3.435 MWp, komen we op een voorspelde productie van een aanzienlijke 8.570 MWp. 1.836 MWp meer dan vorig jaar (+ 27,3%). En dat in een wereldmarkt in "crisis" en een Spaanse markt waarop vorig jaar minimaal 2,5 Gigawattpiek werd afgezet, maar die per oktober 2008 keihard werd gecapt op 500 MWp. Waardoor alleen al door het gigantische verlies van die markt zeker 2.000 MWp aan jaarproductie een nieuwe bestemming moet gaan krijgen om te voorkomen dat er grote pakhuizen met modules werkeloos liggen te gaan wezen (2.000 MWp komt neer op zo'n 11,4 miljoen modules met een nominale capaciteit van 175 Wp/stuk...).

Het is dan ook niet verwonderlijk dat er steeds meer berichten over "mondiale overproductie" de ronde doen. Een resulterende shake-out van de zwakke broeders lijkt onvermijdelijk. Hoe het allemaal daadwerkelijk uit zal gaan pakken blijft zeer mistig koffiedik kijken, en daar doet Polder PV dan ook niet aan mee, aan dat melkglazenbollengetuur. Wat in ieder geval zeker is, dat First Solar een ijzersterke business-case blijkt te hebben, en dat ze bovendien al hun modules gewoon gaan afzetten, zelfs in crisisjaar 2009. Want die dingen zijn spotgoedkoop te produceren (tweede kwartaal van 2009 reeds tot 89 dollarcent/Wp gezakt...). De modules hebben een goede productie aan kWh (test van Photon eerder dit jaar, een ouder module type van F.S. kwam zelfs op de 3e plaats terecht), en het bedrijf heeft zeer goede contacten wereldwijd opgebouwd om vele honderdduizenden van hun modules in lucratieve zonnestroomparken (vaak voor grote energiebedrijven, die bijvoorbeeld in California aan een verplicht aandeel duurzaam moeten gaan voldoen in hun portfolio), en op grote dakinstallaties af te gaan zetten. Het is dan ook niet voor niets dat iSuppli verwacht dat het marktaandeel van het vooralsnog unieke en ongeslagen First Solar zal gaan stijgen van 7,5% in 2008 naar een verbazingwekkende 12,8% in 2009. Een formidabele prestatie voor een dunnelaag technologie die in slechts een paar jaar tijd de verhoudingen op de wereldmarkt fors op zijn kop heeft gezet.

Innovatie- en kostendruk "vanuit de markt" neemt toe
Een bijkomend voordeel is, dat de "klassieke" sector, die nog steeds de PV-markt domineert, alles op alles zal (moeten) zetten om de kostprijs reducties in de productieprocessen verhevigd door te zetten om niet nog meer marktaandeel te gaan verliezen aan deze zeer sterke dunnelaag concurrent. Alleen dat feit al zal de business nog sterker in een innovatie stroomversnelling forceren. Goed voor de business, goed voor de eindverbruikers, en zeer goed voor zowel economie als ecologie. May the best win. Het zal uiteraard beslist niet "een" bedrijf worden. Want de tabel op het iSuppli bericht laat ook zien dat het totale marktaandeel van de eerste tien big players tussen 2008 en 2009 volgens deze cijfers zal slinken van 45,5 naar 40,1%. Ergo: er komen steeds meer concurrerende partijen aan die steeds meer marktaandeel wegsnoepen bij de groten der aarde. Dat is hartstikke mooi, want hoe meer partijen, hoe sneller de kostprijsreductie op alle fronten zal worden geforceerd, en hoe "democratischer" het mondiale aanbod zal gaan worden. De PV-business wordt met de dag volwassener, volwaardiger, en kan binnen afzienbare tijd de bikkelharde strijd met de reeds decennia door regeringen gepamperde en financieel ondersteunde fossielen en nukes met toenemend vertrouwen tegemoet gaan zien.

http://tinyurl.com/lye3s4 (verkorte link naar het originele iSuppli artikel. NB: rechter muisknop is op deze site onwerkzaam gemaakt...)
http://tinyurl.com/nd44vs (verkorte link naar beschouwende nieuwsbericht op EDNAsia.com website)

8 september 2009: Fenix "Nederlandse micro inverter" herrijst uit de as bij SMA. Big news kreeg ik van het jarenlang in stilte doorwerkende oer-Nederlandse bedrijfje OKE-Services uit Den Haag. ??? OKE-Services ??? Rinkelt daar ook een belletje bij u? Heeft dat bedrijf wellicht iets te maken met die in Nederland bij tienduizenden afgezette OK4 omvormers rond de eeuwwisseling? Yup, u heeft het goed geraden. Weliswaar zijn er al vrij snel na installatie problemen gerezen bij de buitenplaatsing van die geinige aluminium doosjes van 92,5 x 120 x 30 mm, direct onder de (meestal Shell of Isofoton) PV modules. O.a. leidend tot door particulieren en duurzame energie organisaties (met veel moeite) afgedwongen renovatie dan wel inruil acties bij o.a. NUON, Eneco (Sunpower® project), Beldezon (ex Ecostream NL/Econcern, nu onderdeel van Eneco...), en bij Heijmans (rechtsopvolger van Stork) in de jaren 2005-2008. Maar als de OK4 omvormers van meet af aan binnen geplaatst hadden geweest, had het hele "verhaal" er waarschijnlijk compleet anders uit gezien. Bij Polder PV hangen ze sinds eind mei 2005 allemaal binnen in huis, en zijn er nauwelijks structurele problemen meer (op sporadische appelflauwtes a.g.v. warmte na, dat is een "risico" wat Polder PV bewust is aangegaan vanwege de byzondere installatie omstandigheden in zijn complex die niet eenvoudig zijn te veranderen).

Duidelijk was in ieder geval dat het "concept" van de, zoals dat ook wel genoemd wordt, "micro inverter" (een omvormertje per PV-module) nog niet echt marktrijp was tijdens de marktintroductie en dat er bij de daadwerkelijk productie fouten zijn gemaakt die voorkomen hadden moeten worden door rigide kwaliteitsmanagement. Vallen en opstaan en leren van gemaakte fouten, dus. Fouten die trouwens deels terug te voeren lijken te zijn op een te zware focus op kostenreductie, met de daarbij behorende "druk" op het kwaliteitsbewustzijn tijdens de productie, bij de oorspronkelijke producent.

OK staat voor Oldenkamp
De uitvinder van het OK4 concept, Hendrik (Henk) Oldenkamp, een PV addict van de oude stempel en techneut in hart en nieren, voortijdig vertrokken bij producent N.K.F., heeft echter al die jaren niet stilgezeten. Want het op zich zonder meer briljante "AC-module concept" heeft hem nooit losgelaten. Jarenlang heeft hij in diepe stilte menig uur aan noeste arbeid gestoken in een "logische opvolger" van de OK4 omvormer, en blijkbaar is daar nu een bijna marktrijp product uitgekomen, in ieder geval een tastbaar "concept" met alle toeters en bellen die daarbij horen. Omdat Oldenkamp heeft geleerd van het pijnlijke verleden, heeft hij vervolgens een zeer degelijke marktpartij gevonden die zijn "kindje" nu daadwerkelijk met rigide kwaliteitscontrole, en extreem professionele organisatie met wereldwijde dekking, in de markt zal gaan zetten. En, wrijft u eerst eventjes in de ogen: die "marktpartij" is niemand anders dan wereld marktleider in omvormers voor de PV-business, SMA uit Niestetal, Duitsland. Een concern met een verbijsterende productiecapaciteit en, anno 2008 reeds een daadwerkelijk gerealiseerde productie van 2.200 MegaWatt aan omvormer vermogen (van in totaal 30 van de 46 omvormer fabrikanten met geschatte productie van 5.663 MW volgens Photon). Ter vergelijking: de op een na grootste producent, Kaco (ook uit Duitsland), zit daar met 480 MW dik een factor 4 en een half onder (cijfers Photon 8/2009: p. 55).

Persbericht: Fenix herrijst!
In een persbericht op de website van SMA van 3 september 2009 (onderaan dit bericht gelinkt) wordt kond gedaan van het heuglijke feit dat deze omvormer kolos (die reeds een grote range aan hoogwaardige omvormers in de portfolio heeft, tot en met enorme omvormer stations van 1.284 kilowatt voor grote zonnestroomparken) haar product pakket met de overname van de door Oldenkamp ontwikkelde (opvolger van de) "micro inverter" naar de "onderkant van de markt" gaat uitbreiden. En wel voor netgekoppelde PV-systeempjes tot en met 1 kWp die zo karakteristiek zijn voor de slecht ondersteunde, continu door de autoriteiten kreupel gehouden Nederlandse markt. De momenteel kleinste omvormer in de SMA portfolio is namelijk de Sunny Boy 1100 met een maximaal ingangsvermogen van 1.210 Watt DC. SMA klopt zich daarbij op de borst dat ze, door de overname van de micro inverter technologie van OKE-Services, de enige fabrikant ter wereld zullen worden die de complete vermogensrange van superklein tot supergroot kan aanbieden.

Ook wordt daarbij benadrukt dat zelfs voor mensen met grote PV-systemen een aanbod van SMA van module-georiënteerde omvormers een uitkomst kan zijn in "problematische daksituaties", waarbij er bijvorbeeld partiële beschaduwing van daksegmenten plaatsvindt wat, bij stringomvormer concepten tot dramatische efficiëntie vermindering kan leiden. De output van de string wordt immers altijd bepaald door de output van het slechtst presterende module, dus zelfs bij geringe beschaduwing (ook door een lijnvormige schaduw van bijvoorbeeld een kabel boven het PV-dak) van zelfs een cel in een module, kan het stringvermogen fors onderuit gaan. Het idee is dan natuurlijk dat het permanent onbeschaduwde deel van het PV-systeem door een van de talloze grotere stringomvormers van SMA wordt afgedekt, en dat de probleem modules individueel middels micro inverters bediend zullen gaan worden. Het unieke van de opvolger van de OK4 is daarbij bovendien dat direct op module niveau ("het dak") de aangeboden DC stroom direct in AC stroom wordt omgezet, en AC-bekabeling veel minder last heeft van kabelverliezen.

Hoe ziet het er dan uit?
Hoe e.e.a. er daadwerkelijk uit komt te zien is nog bepaald niet duidelijk, ook de overname som van het "micro-inverter technology platform", zoals het wordt genoemd in het persbericht, wordt niet prijsgegeven. In het persbericht wordt gewag gemaakt van het feit dat OKE-Services 15 jaar ervaring heeft in deze specialistische tak van sport. Oldenkamp is bijvoorbeeld ook bedenker van een spectaculair zogenaamd "Wire-Free module concept" en diverse andere opvallende innovaties ("PV-Watchdog", "Active Diode", etc.). Zijn site staat vol verwijzingen naar berichten uit de "gouden beginjaren" van de Nederlandse PV-sector (rond de eeuwwisseling) waarin Henk een niet te onderschatten rol heeft gespeeld. Het enige specifieke wat in de richting van "de nieuwe micro-inverter" wordt vermeld op de OKE-Services site is de volgende frase:

De vraag is natuurlijk hoe "open-source" dit concept (aanvankelijk blijkbaar bedoeld voor een 200 Wp module ???) zal blijven of worden onder de regie van 's werelds grootste inverter producent. In ieder geval is er niets meer te vinden onder de link bij bovenstaande opmerking (getoonde pagina geeft "not found on this server"), en op deze pagina op de OKE-Services site staat geen inhoudelijke informatie en zijn de geciteerde/gelinkte artikelen van eind vorige eeuw. Dit heeft ongetwijfeld te maken met de verkoop van het "OK4all concept" aan SMA. Uit het SMA persbericht wordt verder duidelijk dat Henk vanuit "zijn" OK4 concept heeft gewerkt aan het verkleinen van het aantal componenten in de micro-omvormer, en het verbeteren van de product kwaliteit, tezamen met verdere kostprijs reductie. Volledig onduidelijk is of bijvoorbeeld het zeer kort in testfase nog bij N.K.F. gevoerde (doch nooit in commerciële productie gekomen) "OK5 concept" is gevolgd. En of het nieuwe product nog steeds uitgaat van een aluminium of soortgelijke "doos" waarbij de elektronica is ingebed in kunsthars (een van de mogelijke pijnpunten en bottle-necks in het ontwerp van de OK4, de OK5 had geen kunsthars "vulmiddel" meer en was ook al compleet anders van opbouw en uiterlijk).

Goed nieuws voor Nederlanders met kleine PV-systemen?
Natuurlijk zullen de techneuten van SMA het door OKE-Services ontwikkelde (werkende) concept uit en te na met de kwaliteitsborging die eigen is aan deze omvormer reus op de proef stellen, en zullen er mogelijk nog technische en/of conceptuele aanpassingen komen. Het blijft dus spannend hoe snel "de opvolger van de OK4" daadwerkelijk bij SMA marktrijp zal gaan worden. En wat de daar uit volgende "product range" zal blijken te zijn (veel kleinere NL systeempjes hebben modules rond de 100 Wp, dus hopen maar dat dat marktsegment niet wordt vergeten bij SMA). Voor talloze Nederlanders, met name de slachtoffers van de onwil bij Stroomwerk/Vereniging Zonnestroom om pro-actief getroffen OK4 slachtoffers te helpen met een gratis vervanging van hun problematische PV-systemen, zitten vol ongeduld te wachten tot er een professioneel product in de markt gezet wordt waar ze "verder" mee kunnen. Al zal de vervanging beslist niet gratis zijn, natuurlijk, en is de verwachting dat er bij de twee nauw met elkaar verbonden bedrijven niets financieels valt te "halen".

Alternatieven?
De enige vergelijkbare "micro-inverter" alternatieven die tegenwoordig "bereikbaar" zijn, maar die geen goede match hebben op module niveau (rond de 100-110 Wp/module voor de veel in Nederland afgezette Shell en Isofoton exemplaren), zijn de producenten Exendis en Dorfmüller. Exendis had lange tijd de 250 Watt Gridfit omvormer beschikbaar (max. 250 Wp DC ingang, max. 200 Watt AC uitgang), maar de klad lijkt daar in gekomen te zijn, omdat de PV omvormer pagina op de Exendis site er niet meer over rept (de pagina is leeg...). De omvormer is echter nog wel bij diverse leveranciers in de aanbieding (o.a. Esdec), en past meestal wel goed op 2 oudere Shell modules van 100 Wp in serie gekoppeld. De Exendis omvormer staat niet in de omvormer tabel in Photon Profi van maart 2009 vermeld.

Dorfmüller heeft een inverter product range beginnend bij 150 Watt (max. Wp ingangsvermogen DC zijdig) voor de DMI 150/35. Dit is echter een omvormer met een relatief slechte Europese werkingsgraad van 86,6% (Photon Profi 3-2009, tabel p. 16, max. werkingsgraad volgens opgave Dorfmüller 89%). Sowieso zou een 100 Wp module daar een zeer slecht resultaat mee behalen omdat de omvormer ver beneden de optimale verhoudingen zal blijken te werken en niet goed is "gedimensioneerd".

DC-zijdige oplossingen
Alternatieven van een totaal andere "orde" zijn, zoals Photon ze heeft benoemd, zogenaamde "Leistungsoptimierer" (vrij vertaald: opbrengstverbeteraars). Dit zijn apparaten gebaseerd op zeer verschillende systeemconcepten die aan de DC-zijde op module niveau de afzonderlijke prestaties van zonnepanelen (of korte strings) optimaliseren en het "resultaat" vervolgens naar de al dan niet aangepaste (bij SolarEdge sterk vereenvoudigde bijpassende) omvormer sturen. Vooral in "problematische" praktijksituaties met partiële beschaduwing, verschillende soorten dakvlakken met modules e.d., zouden deze innovatieve apparaten tot forse systeemprestatie verbeteringen komen t.o.v. "klassieke" stringomvormer concepten. Photon, die hierover in het augustus nummer 2009 rapporteerde (pp. 72-78), is echter kritisch en vraagt zich af of de introductie van behoorlijk prijzige, deels rendement van het "niet problematische" deel van het PV-systeem verlagende, en deels buiten onder de modules hangende "gevoelige elektronica" bevattende oplossingen wel of niet een goede weg zijn. In ieder geval staan deze op de Intersolar 2009 in München gepresenteerde innovaties nog in de kinderschoenen en zal met name de kritische Duitse PV markt moeten aantonen of dit reële concepten zullen blijken te zijn die, met de nog steeds voortgaande module prijsreducties (...) levensvatbaar zullen zijn. Voor wie nieuwsgierig geworden is: het gaat om de fabrikanten Solaredge Technologies, Inc. uit Israel ("Powerbox"), National Semiconductor uit de U.S.A. ("Solarmagic"), resp. het Franse (!) EHW Research met een wel heel erg apart concept bomvol relais schakelaars ("Smart Power Box").

Tot slot
In ieder geval wens ik SMA veel succes en voortvarendheid met de verdere ontwikkeling van Henk Oldenkamp's pionierwerk aan zijn micro-inverter kindje, in de goede hoop dat "onze" OK4 een waardige opvolger gaat krijgen die veel verkocht zal gaan worden en die het jaaaaarenlang uit zal houden. Henk: hartstikke bedankt voor deze mooie opsteker! Eindelijk weer eens een stukje Nederlandse PV geschiedenis waar we trots op mogen zijn! Ik ben verder erg benieuwd op welk spannend PV-avontuur Henk zich vervolgens zal gaan werpen...

Persbericht van SMA in het Duits en in het Engels (NB: let op de merkwaardige disclaimer onderaan elke pagina van de pdf van het persbericht...)

http://www.oke-services.nl/ (Henk Oldenkamp's leuke website met uitvindingen die mogelijk de aanzet tot de zoveelste innovatie in productie technologie in de PV-sector zullen vormen)

7 september 2009: "De ongrijpbare belofte van eindeloze energie". Mooi gezegd weer. Met deze pakkende - ietwat overtrokken - titel, oorspronkelijk in het Engels "Solar Power. The Elusive Promise of Endless Energy" geheten, werd er weer eens een leuk artikel over zonne-energie (in casu: zonnestroom) gepubliceerd in de september issue van het bekende geografische blad National Geographic. Het artikel, wat uiteraard weer fantastisch is geïllustreerd met prachtige foto's van enkele bekende grote zonne-energie projecten, beschrijft het thema vooral vanuit het Amerikaanse standpunt, waar "kosten" soms een nog belangrijk thema zijn dan in het kruidenierslandje genaamd Nederland. Dat doet verder niets af aan de inhoud van het artikel die, op wat slippertjes na (wat vrij byzonder is voor N.G., want daar wordt elk detail vaak minutieus nagevlooid door de omvangrijke redactie), een goed beeld geeft van "the new kids on the block in [solar] energy". Foto's worden o.a. getoond van een gigantisch dak met hoogstwaarschijnlijk First Solar dunnelaag modules in California, de "zonnetoren" centrales PS10 en PS20 op de Sanlúcar la Mayor lokatie westelijk van Sevilla (Spanje, zie o.a. bericht van 4 mei 2009 over PS20). Verder een fraaie installatie met Stirling converters op parabolische spiegel trackers (zeer hoge omzettingsrendementen) van Sandia National Laboratories in New Mexico, de 64 MegaWatt Solar One CSP centrale bij Las Vegas, Nevada (de eerste CSP centrale in de U.S.A. in 17 jaar tijd), en de enorme, 50 MW/stuk grote Andasol 1 en 2 CSP centrales in zuid Spanje (met thermische opslag in zoutbuffers), aan de rand van (puur toeval), de Sierra Nevada bij Guadix.

Ook wordt een nogal pessimistisch serie staafdiagrammen getoond met uitleg, "Can Solar Save Us?" (bron: Union of Concerned Scientists) met de verwachte ontwikkeling van zonne-energie t.o.v. fossiele en andere bronnen met een vergelijking tussen "current trends", en "assuming 25% renewables by 2025", voor een scenario met de verwachte stand van zaken in 2030. Fotovoltaïsche elektra opwekking zou dan nog steeds maar 65 miljard kWh genereren, op een totaal van (1.275 hernieuwbaar, plus 921 nukes en andere onconventionele opties, plus 3.020 kolen/gas/WKK =) 5.216 miljard kWh. Ergo: slechts een scharrige 1,2%. CSP zou op 143 miljard kWh blijven steken, totaal PV + CSP 4,0%. Ik houd niet zo van dit soort nattevinger voorspellingen. Zeker niet waar het de extreem dynamische energiemarkt betreft. En nog geen rekening houdend met forse grondstoffen problemen, energieoorlogen, crises zoals we nu nog steeds meemaken, etc. Tot nu toe zijn bijvoorbeeld alle soortgelijke "voorspellingen" voor hernieuwbare energie door hooggeleerde instituten en instellingen in Duitsland allemaal ver onder de daadwerkelijke realisatie gebleven. Ergo: ook/zelfs voor de U.S.A. is er hoop dat op die lange termijn (ruim 20 jaar is in de energiewereld al excessief lang!) de impact van hernieuwbare bronnen veel groter zal blijken te zijn dan in deze zoveelste "verantwoorde speculatie kolommen" in N.G. is gepubliceerd.

Voor diegenen die "vanuit het Amerikaanse perspectief" jegens zonnestroom een behoorlijk updated artikel wil lezen, stap deze maand naar de kiosk en koop het september exemplaar van National Geographic Magazine á Euro 5,95. Of lees het Engelstalige artikel on-line.

Eerdere artikelen over [de potenties van] zonne-energie in de U.S.A., in Amerikaanse top tijdschriften en besproken door Polder PV:

"Grand Solar Plan" (Scientific American 298 nr. 1, Januar 2008)
"Future Power" (National Geographic 208 nr. 2, August 2005)

Photo/frontispiece copyright © National Geographic Magazine

http://magazine.nationalgeographic.nl/2009/08/25/de-zon-als-bron/ (Nederlandstalig abstract plus foto en link naar discussiebijdrage "Kan zonnestroom ons redden?"
http://ngm.nationalgeographic.com/2009/09/solar/johnson-text (Engelstalige complete versie met 1 foto)
http://ngm.nationalgeographic.com/2009/09/solar/melford-photography (idem, de foto's bij het artikel)

7 september 2009: Gejatte zonne-energie? Deel 2: Grenzen overschreden bij netbeheer. Cor Kempers uit Volendam is een mens van principes en rechtvaardigheid. Een man die knokt tot het gaatje als hij vindt dat zijn recht fundamenteel wordt aangetast. Dan gaat hij diep. Hij heeft eerder al eens enkele coryfeeën van de bij o.a. TROS Radar en VARA Kassa beruchte leverancier Oxxio (rechtsopvolger van het probleemkind Durion) de stuipen op het lijf gejaagd. Door met een vliegtuigsleep met enkele prikkelende teksten boven het hoofdkantoor in Hilversum rond te vliegen, rond het jaareinde van 2006. En de gemeente zal de op het stadskantoor in Volendam gerichte loop van de door hem ingebrachte Russische tank nog tot in de lengte van dagen heugen. Het ging daarbij niet om kattenpis of frivoliteiten. Maar om fundamentele problemen bij een leverancier waar Kempers ongewild en ongevraagd zogenaamd klant bij was geworden, en een gemeente die een zooitje van het parkeerbeleid maakte en een vonnis van de Raad van State weigerde uit te voeren.

^^^ Bij een vorige actie was Kempers, hier boven op de door hem met wat collega's naar Volendam gehaalde Russische tank, niet te beroerd om ietwat "grover geschut" dan louter verbaal verweer in stelling te brengen. Commentaar Kempers bij deze foto: "Aktie tegen de gemeente die weigerde om het vonnis van de Raad van State uit te voeren. Dit werd uiteraard oorlog met het bij daarbij behorende materieel. Het probleem werd daarna razend snel opgelost en het vonnis werd dezelfde week nog uitgevoerd." Foto met dank aan C. Kempers.

Zoals u al jarenlang op Polder PV (en elders) heeft kunnen lezen, zijn er "nogal" wat problemen met netbeheerders waar het de uitvoering van het inmiddels beruchte artikel 31-c in de Elektriciteitswet betreft ("salderen van zonnestroom"). Ook zijn er al tijdenlang, verergerd door de ongebreidelde piraterij van ongevraagde "contracten met hebzuchtige leveranciers" en de absurde bureaucratie rond de daarmee gepaard gaande ongewilde "switches", steeds frequenter problemen met door netbeheerders "geschatte" (lees: uit de duim gezogen) meterstanden die sterk afwijken van de reële standen afgelezen door de slachtoffers (of door de meteropnemer zelf).

^^^ Kempers’ PV-installatie in opbouw – op naar de 6,4 kWp (und noch keine Ende?) © Cor Kempers

Bij Kempers komen vergelijkbare problemen op fatale wijze bij elkaar. Hij heeft een magnifieke, compleet ongesubsidieerde (!!), 6,4 kWp grote PV-installatie (die waarschijnlijk nog uitgebreid gaat worden), is bezig zijn gasafname dramatisch te verminderen en, als het lukt, met een warmtepomp straks zelfs te elimineren. Momenteel zit hij in ieder geval al vet "in de min", zijn huidige meterstand ligt veel lager dan de meterstand bij de vorige opname van een jaar geleden. Dit is inmiddels een beruchte "toestand" geworden waar steeds meer mensen (met uitgebreide oudere, dan wel nieuw gekochte [SDE] installaties, de kleinste staffel voor SDE 2009 loopt door tot en met 15 kWp) in terecht komen of zullen komen. Zie ook mijn bespreking van dat thema in het eerste deel. Bij Kempers ging het helaas goed fout met zijn "negatieve" verbruik en de elektra nota’s in de periode dat er nog "variabele transportkosten" over het elektriciteitsverbruik door de netbeheerder werden geïnd (tot en met 31 december 2008, daarna deed het rampzalige capaciteitstarief zijn intrede). Zijn netbeheerder Liander schijnt die negatieve meterstand, vijf jaar na de liberalisering van de elektriciteitsmarkt, en een ware kermis aan onleesbare, onnavolgbare en multi-interpreteerbare "regelgeving", nog steeds niet in staat te zijn om dat voor hen blijkbaar onbestaanbare "minnetje" in hun fantastisch archaïsche IT systemen te kunnen verwerken. Het gevolg, om "het" toch allemaal maar inpasbaar te maken: uit de duim gezogen, geschatte meterstanden die liegen dat ze gedrukt staan (omdat ze niet corresponderen met de harde afleesgegevens van de door de netbeheerder opgetrommelde meteropnemer), en een "festijn" aan correctienota’s waarover op voorhand niet eens werd gecorrespondeerd. En, in het geval van Kempers dus geheid resulterend in oorlog omdat er opeens zonder enige uitleg allerlei bizarre bedragen van zijn rekening werden af- en bijgeschreven.

Het Noordhollands Dagblad doet op 2 september in resumé verslag van de "noodtoestand" bij Kempers (die al een uitgebreid vervolg heeft gekregen, niet aangestipt in het artikel). Een "noodtoestand" die hoogstwaarschijnlijk bij meerdere slachtoffers op zal gaan treden (ook bij andere netbeheerders), als het aantal grote(re) PV-systemen, en de vaak daarmee gepaard gaande structureel omlaag donderende verbruikscijfers, op sommige telwerken zelfs tot onder die beruchte "nul", gaat toenemen. Deze steeds groter wordende ellende stond allemaal in de (Nederlandse) sterren geschreven, omdat hier stronteigenwijs geweigerd wordt het rabiaat gescheiden bemeterings-systeem (invoeding separaat houden van afname) zoals in Duitsland al jaren feilloos werkt over te nemen. Waarbij aangetekend dient te worden dat uitsluitend tezamen met een volwaardig invoedings-systeem zoals het Duitse EEG het maximale aan zonnestroom incentive in de particuliere markt gehaald kan worden.

Netbeheerders geven niets om decentrale opwekking en "overschotten van zonnestroom" en zijn blijkbaar niet van plan om de duurzaamste burgers van Nederland laagdrempelig te faciliteren zonder eeuwig gezeur (ik bedoel daar beslist NIET de zwaar gepushte invoering van "slimme" netten mee die ook in Duitsland tien jaar lang geen issue zijn geweest). "U zoekt het maar uit", lijkt het devies, de netbeheerders doen vervolgens gewoon wat ze goeddunkt. Ze zijn en blijven immers niet te verkiezen monopolisten, en je moet van hele goede huize komen om hun macht en arrogantie te kunnen breken. In ieder geval is het aantal "incidenten" tussen zonnestroom opwekkers en netbeheerders snel aan het toenemen. In Nederland geldt: door de nul, en je bent de lul. Bij Kempers zijn de "grenzen" blijkbaar niet alleen met het door de nul schieten van zijn Ferrarismeter overschreden. Maar vooral op het vlak van de wijze waarop Liander daar in zijn geval mee om is gegaan. De gevolgen zijn derhalve voor de netbeheerder.

KLIK op het plaatje voor leesbare uitvergroting © Noordhollands Dagblad 2 september 2009

Eerdere "schermutselingen" van Kempers met – destijds - leverancier Oxxio:

http://www.noordhollandsdagblad.nl/nieuws/stadstreek/waterland/article1307330.ece
http://www.noordhollandsdagblad.nl/nieuws/stadstreek/waterland/article1317754.ec

4 september 2009: Gejatte zonne-energie? Deel 1. In twee "smaakmakende" artikelen over en naar aanleiding van de ietwat uit de hand gelopen situatie met de saldering van zonnestroom bij een bekend Volendammer (wordt nog over bericht), werd het pain-in-the-ass drama genaamd "door de nul en je bent de lul" weer eens tegen het licht gehouden. Niet uniek, maar gezien de bemeterings-situatie in Nederland wel zeer actueel. Want het aantal steeds grotere PV-systemen is rap aan het toenemen (wat op zich natuurlijk een van de beste, positieve zaken is die we ons voor kunnen stellen in het onderaan het Europese lijstje bungelende, fossiele Nederland). De salderingsdrama's, veroorzaakt door blijvende manco's in de krakkemikkige, bij elkaar geharkte "liberaliseringswetgeving" in ons land, nemen navenant toe. Goed dat hier weer eens uitgebreid aandacht aan besteed wordt, want dit onderwerp is al jaren een hoofdpijndossier van formaat aan het worden met nog steeds weinig hoop op verbetering. Ik ga hier op enkele punten in van het zeer interessante interview van Noordhollands Dagblad journalist Menger met de voorzitter van de ZPV, Floris Wouterlood. Niet altijd duidelijk wordt of de heer Wouterlood correct/volledig wordt geciteerd of dat hij mogelijk verkeerd begrepen is. Hetgeen, gezien de absolute puinhoop die onze "wet" dan wel "regel"geving is op dit gebied, ook helemaal niet onbegrijpelijk is. Vandaar de poging tot verheldering van enkele punten door Polder PV.

KLIK op het plaatje voor leesbare uitvergroting
© Noordhollands Dagblad 3 september 2009

• (1) "Zij vertikken de energie terug te nemen, omdat ze bang zijn voor het eigen monopolie", zo wordt Wouterlood geciteerd als het over de netbeheerders en op het net gezette overschotten van zonnestroom gaat. Dat is natuurlijk helemaal niet waar. De zonnestroom overschotten gaan altijd (volautomatisch) fysiek het laagspanningsnet op. Ongeacht de metersituatie (die verschilt in Nederland nogal van geval tot geval), en wat de netbeheerders (of de decentrale opwekkers) daar verder ook van denken. Het probleem tot en met 31 december 2008 was, toen er nog variabele transportkosten door de netbeheerders werden geïncasseerd (bijvoorbeeld bij Liander enkeltarief 3x 25 A toen nog 4,138 eurocent/kWh incl. BTW), dat er bij negatief verbruik niet door hen werd (of, bij nog openstaande nota's met "een traject in 2008", wordt) uitbetaald. In het meest "gunstige" geval werd of wordt de invoeder voor dat tijdvak domweg (meestal zonder dat deze daarover wordt geïnformeerd) op nul gezet voor "het variabele verbruik van" netbeheer. Maar weer niet voor de energieleverancier. Energiebelasting en BTW zijn ook in deze context blijvend bloedhete, nooit door het parlement opgeloste issues (het enige "gremium" wat daarover harde, in Wet vastgelegde afspraken had moeten en mogen maken). Vanaf 1 januari 2009 geldt het capaciteitstarief, hebben netbeheerders niets meer met variabele posten te maken, maar kan er beslist nog een hoop fout gaan met de door hen op nota's te vermelden dan wel aan leveranciers doorgespeelde meterstanden, zoals uit het geciteerde voorbeeld in Volendam blijkt (daar waren gesplitste nota's van netbeheer en leverancier aanleiding tot een zoveelste salderingsdrama)...
  
  
• (2) "Nu mag je veel meer capaciteit op een woning laten plaatsen", wederom een citaat van Wouterlood volgens het artikel. Daar moet wel achter staan dat dit uitsluitend SDE installaties betreft, die in 2008 aan een maximum van 3,5 kWp waren gebonden, en voor SDE 2009 in twee categorieën vallen, waarvan voor de "kleinste" maximaal 15 kWp getolereerd wordt binnen de regelgeving. Er is geen enkele wet die je verbood of verbiedt om - buiten de SDE om (zoals de geciteerde Volendammer Kempers) - flinke installaties aan te leggen (de heer Wouterlood zelf heeft in de loop van de jaren een mooi systeem opgebouwd). Dat "mocht" al die tijd al, en dat "mag" nog steeds (en sommige mensen doen dat dus ook). De crux is natuurlijk om uit zo'n forse PV-installatie een "redelijk" financieel rendement te krijgen, zeker de installaties die - voor Nederlandse begrippen althans - vele kilowattpieken tellen. En waarvoor door de meestal terecht apetrotse eigenaren een heftig pak bankbiljetten uit de spaarpot is getrokken. Doorslaggevend voor de rentabiliteit van dat soort fraaie installaties is voor welke prijs de opgewekt zonnestroom in eigen huis/kantoor/boerderij kan worden verbruikt, of wat je voor het (vaak aanzienlijke) overschot dan wel op de chaotische Nederlandse piraten energiemarkt "kan verkrijgen". Kempers heeft een 6,4 kWp systeem (die hij ook nog wil uitbreiden), volledig buiten enig subsidieregime om, en daar kan hij in Volendam in theorie (bij zuid-plaatsing) nu al mogelijk zelfs zo'n 6 MWh per jaar mee opwekken (aanname: 900-950 kWh/kWp.jaar normopbrengst). Geen wonder dat hij in no-time "door de nul" heen schoot (ondanks een behoorlijk eigenverbruik). En toen begon dus het gelazer. Want dit is NEEderland.
  
  
• (3) "... met hun systeem een slordige 12.000 kilowattuur per jaar 'terugbrengen'. Een doorsnee Nederlands huishouden gebruikt zo'n 4.000. Dus dan lever je in de nieuwe situatie 8000 kilowattuur per jaar terug." Aldus de geciteerde Wouterlood. De SDE 2009 maximeert de kleinste staffel op 15 kilowattpiek nominaal STC vermogen (DC module vermogen onder STC condities). Volkomen onterecht wordt bovendien (op instigatie van EZ, en daadwerkelijk uitgevoerd door dochter SenterNovem) de genormeerde jaarproductie gemaximeerd op 850 kWh/kWp.jaar (in het aangehaalde voorbeeld wordt zelfs met een scharrige 800 kWh/kWp.jaar gerekend, wat een veel te lage, achterhaalde waarde is om mee te rekenen). Haalbaar is beslist in veel situaties 900 kWh/kWp.jaar, vaak (kuststrook) nog veel meer met goed geoptimaliseerde systemen. Uitgaande van die 900 kom je met een 15 kWp systeem al snel op een productie van 13.500 kWh (AC) per jaar. Een 14,85 kWp systeem met 66 stuks van de zeer efficiënte (18,1% rendement) 225 Wp modules van Sunpower (met monokristallijne back-contact cellen en met module afmetingen van 1,559 x 0,798 m, oppervlakte: 1,244 m² per module), bezet een oppervlakte van maar liefst 82,1 vierkante meter (bij schuindak plaatsing en continu aangesloten). Een "doorsnee Nederlands huishouden" is meestal beslist niet in het bezit van zo'n aanzienlijke dakoppervlakte - als die al optimaal zuid is georiënteerd en niet (tijdelijk) beschaduwd. Zou "het doorsnee gezin" die dakoppervlakte wel hebben, en het in opdracht van EnergieNed (stadswarmte rapporten jaarlijks verschijnend) gemeten "gemiddelde verbruik" van rond de 4.100 kWh/jaar verbruiken, houden ze zelfs bij maximale toepassing van 15 kWp nog steeds 13.500-4.100 = 9.400 kWh per jaar over, waarvan ook nog eens een aanzienlijk "overschot" vooral in de zomermaanden geproduceerd zal worden. Die - voor Nederlandse begrippen - enorme "teruglevering" zal hoogstwaarschijnlijk, met de fooi die je daarvoor van je energieleverancier "zou mogen krijgen" (beslist niet van de netbeheerder), nooit tot een financieel rendabel systeem kunnen leiden of er moeten "wonderen" gebeuren (reken er niet op).
  
  
• (4) "Zij zien mensen met zonnepanelen als freeriders die gratis van het stroomnetwerk gebruik maken". Ten eerste hebben de ook door Wouterlood genoemde leveranciers niets te maken met "het netwerk", en zouden ze ook geen enkel probleem te hoeven hebben met het feit dat er (een fors groeiend aantal) mensen zijn die "invoeden" op dat net. Ten tweede betalen al die decentrale kleine invoeders zich reeds kapot aan een gigantische stapel vastrechten, bij Liander 3x 25 A continutarief inmiddels al neerkomend op € 211,47 per jaar inclusief het dubieuze capaciteitstarief (per 1-1-2009) en meetdienst (per 1-1-2008 voor miljoenen enkel tariefklanten tot absurde stijging leidend zonder tegenprestatie van de netbeheerders). Bovendien verlaat die decentrale opwek vrijwel nooit het bestaande laagspanningsnet, wordt die vrijwel momentaan geconsumeerd door de buren of in de straat, scheert de kostbare zonnestroom dure opwekpieken in zomerse periodes, voorkomt deze het (extra) in de fik steken van klimaatverwoestend kolen- en gas in centrales en maakt het de uitbouw van hoogspanningsnetten (vooral in het belang van grote energiebedrijven die aan handel en export flink geld willen verdienen) minder hard nodig. Want ook die nieuwbouw aan hoogspanningsnetten wordt doorberekend aan alle afnemers. Decentrale netinvoeder incluis. Ergo: niks "freeriders", maar "maatschappelijk verantwoord en hoogbeschaafd gedrag van progressieve burgers" die desondanks linksom en rechtsom, van voren en van achteren, en van beneden naar boven regelmatig pootje worden gelicht...
  
  
• (5) "Iedereen hoort nu twee aparte rekeningen op de deurmat te krijgen: eentje van de netwerkbeheerder en een van het energiebedrijf". Dat is beslist en pertinent niet waar. Energieleveranciers kunnen al jaren kiezen voor twee verschillende wijzen van facturatie: het "leveranciersmodel", resp. het "netbeheerdersmodel". In het eerste "model" factureert de leverancier zowel zijn eigen kosten (inclusief de afdrachten aan Ministerie van Financiën: energiebelasting en BTW), als die van de netbeheerder (incl. BTW). U "kunt" daar in principe toestemming voor geven (of op gescheiden nota's staan, maar dat moet u wel kenbaar maken). Al is het doorfactureren meestal een automatisme. In het laatstgenoemde "model" factureert de leverancier uitsluitend de eigen kosten (en EB en BTW, af te dragen aan Min. Fin.). De netkosten moeten dan separaat gefactureerd worden door de netbeheerder die daarvoor vaak (zeer verwarrend, eigenlijk moet dat verboden worden) het Customer Care Center inschakelt ("betaalde dienstverlening") van de holding waar deze formeel inmiddels van is losgeweekt (splitsingswet). Het ligt, geheel in tegenspraak tot de geciteerde suggestie van Wouterlood, zelfs in de bedoeling dat alle leveranciers het eerste "model" zullen gaan voeren, wat feitelijk een terugkeer naar "af" zal gaan betekenen. Want in die goeie ouwe tijd voor de liberalisering stond immers ook alles al op een rekening (al hadden we toen geen benul wat er achter die paar schaarse "deelposten" schuilging, laat staan dat we wisten hoe die bedrijven achter de nota in elkaar staken en wat er van die bedrijven zou gaan worden...). Zie voor de facturatiemodellen ook deze pagina op energieleveranciers.nl...
  
  
• (6) "Veel mensen snappen het niet dat je aan het einde van de rit niet het geld krijgt waarop je als producent recht hebt". Dat is in meerdere opzichten te kort door de bocht.
  (a) Gesuggereerd lijkt te worden dat de netbeheerder (???) iets zou moeten gaan uitbetalen? Sowieso niet per 1-1-2009, want ze rekenen geen variabele transportkosten meer, dus er "valt gewoonweg niets [meer] te claimen". Want er wordt niets meer in kilowatturen gerekend door netbeheer (zelfs de in Wet vastgelegde "per kWh" systeemdienst van TenneT niet...).
  (b) Er is beslist geen "universele" weigering om "iets" uit te betalen door de leveranciers. Er zijn leveranciers die ook door de nul heen salderen, alleen lijkt iedereen daar een eigen interpretatie aan te geven omdat we zo'n verdomd slechte, op dit gebied nog steeds Brinkhorstiaans woestijnachtige en "maagdelijke" Wetgeving hebben. Sommigen salderen een negatief verbruik op het hoog tarief telwerk (bij dubbeltarief contract) door in het restvolume wat werd geregistreerd op het laag tarief telwerk (lagere marktwaarde, maar in ieder geval krijg je dan nog een redelijke prijs voor je prijzige zonnestroom). Anderen zetten het op nul, maar betalen een, zoals dat eufemistisch in de bewoordingen van de juristen bij de NMa heet "redelijke" terugleververgoeding uit. Waar echter alle energiebelasting en BTW uit is gesloopt en wat zich richt op de fossiel-atomair-gedomineerde "gemiddelde marktprijs". Als u pech heeft ook nog eens vermenigvuldigd met een ranzige "dempingsfactor" uit de toverkollenhoed van de NMa ambtenarij. Lees: een paar fossiele centen per kWh krijgt u, momenteel maximaal (bij Greenchoice, zo heet het), 9 cent/kWh. Meer krijgt u niet. Ook al neemt u bij wijze van spreken "dure" Natuurstroom bij NUON Energie af voor (all-in) 25,71 eurocent/kWh (continu) of zelfs, 5 dagen in de week overdag tijdens het invoeden 27,69 tot 28,24 eurocent/kWh (dubbeltarief "hoog", afhankelijk van regio nacht- of avond-actieftarief hoog).
  (c) Waar de duurzame energie producenten in Nederland "recht" op zouden hebben, zoals in het stuk geclaimd, ontgaat mij enigzins. Er is in "Wet" immers niets hard afgespijkerd op wat voor "bedragen" de decentrale opwekkers (per staffel onderverdeeld) dan wel zouden "mogen" rekenen. Alles moet door "de markt" opgelost worden, alles moet "marktconform" worden geregeld. Maar omdat die "markt" een grote zwijnenstal is (geworden), zal de decentrale duurzame opwekker met zijn perperdure zonnepaneeltjes per definitie altijd het onderspit delven tegenover de marktmacht van de energieleveranciers. En, inderdaad, maar uitsluitend als het om de verwerking van de correcte, door de nul heen gesaldeerde meterstanden gaat (en natuurlijk bij de toestanden rond de bemetering van de SDE installaties), van de arrogantie van de monopoloïde netbeheerders afhankelijk blijven en door hen gepiepeld blijven worden. Totdat er in Nederland een in Wet vastgelegde Einspeise Vergütung systeem opgenomen zal gaan worden en de bezem definitief door de sector wordt gehaald. Eerder niet, we blijven gewoon lekker in kringetjes ronddraaien en komen geen steek verder zo.
  
  
• (7) (In het stukje "Sla geen vals alarm", repliek van van der Borgt van netbeheerder Liander). Van der Borgt: "Op het moment dat je bijvoorbeeld met zonnepanelen van plan bent om stroom terug te leveren, dan moet dat wel worden gemeld." en "Ben je niet als stroomproducent aangemeld, dan gaat het systeem alarm slaan." Ten eerste: de meeste mensen die zonnepanelen kopen hebben vaak geen benul van het feit dat regelmatig tot zeer frequent ze op "enig zonnig moment met weinig eigenverbruik" overschot aan zonnestroom op het net zetten. Want dat gaat volslagen automatisch, en ze hebben d'r geen invloed op. Ze zijn beslist niet standaard "van plan" om "stroom terug te leveren". Ze willen vaak een lagere stroomnota, ze geven om ons aller leefomgeving, ze willen op zonnestroom gebakken appeltaarten bakken, ze willen de macht breken van de arrogante energiebedrijven, en noem de vele mogelijke volslagen legitieme redenen maar op. Zelden hoor je mensen die zonnepanelen willen kopen of die reeds al jaren geleden met groot succes op eigen dak hebben geschroefd of laten schroeven, over het argument: "Ik wil(de) stroom aan het net leveren"!!! Dat is kul. Ten tweede, wederom is het absoluut schandalig dat een zegsman van een netbeheerder hier weer eventjes tussen neus en lippen laat vallen "dat er moet worden gemeld", zonder aan te geven op welke juridische rechtsgrond dat dan wel zou "moeten" geschieden. Want de netbeheerders hebben al die jaren verzuimd, en vertikken het nog steeds, om te zeggen dat dit het gevolg is van een reeds jaren in de voor de meeste van de 16 en een half miljoen Nederlanders totaal onleesbare "Netcode" verstopt artikeltje. Een "code" die op de website van de Energiekamer van de NMa staat (zie deze pagina), die regelmatig wordt gewijzigd, maar waar dat beruchte artikel met de code 2.1.5.1 in staat wat geen enkele netbeheerder ooit aan de Nederlandse burgers wijs heeft willen (durven???) maken. Zolang de netbeheerders die essentiële informatie weigeren om in Jip en Janneketaal kenbaar te maken aan alle inwoners van dit bezopen landje, alsmede de mogelijk gevaarlijke consequenties van dat "aanmelden" (gevaar van [toekomstige] toerekening van een "dubbele meetdienst" voor in en uitgaande energiestromen!!!) verzuimen om te vermelden, adviseer ik iedereen die het betreft, om zich niet te laten koeieneren door netbeheerders dat ze zich dan ook "hadden moeten aanmelden en dus nergens op hoeven rekenen", als er problemen rijzen zoals in de NHD artikelen besproken. De ronduit schandalige suggestie van v.d. Borgt dat mensen "iets belangrijks over het hoofd" zouden zien, is voor de volle honderd procent aan de netbeheerders zelf te wijten. Want die vertikken het om de aan hun netten vastgenagelde klanten naar behoren te informeren over alle ins and outs van decentrale invoeding. En dus kunnen ze de stront krijgen die ze zelf op hun geweten hebben in situaties zoals de besprokene.
  
  
• (8) Ondanks de zalvende woorden van de woordvoerder van Liander, volgt op het laatst de grofste leugen: "Wil je subsidie krijgen van de gemeente voor een zonnepaneel, dan moet er wel een aparte meter bij komen. Die registreert voortaan hoeveel energie de zonnepanelen bruto leveren". Ik hoop dat de heer van der Borgt hier fout is geciteerd, maar in ieder geval zoals het hier staat, wordt er vet uit de nek gekletst of straal gelogen. Een "bruto productiemeter" is uitsluitend verplicht bij de schaarse MEP klanten en sinds 1 april 2008 bij de SDE klanten. Alle andere mensen die om wat voor reden dan ook buiten die regelingen zitten (tienduizenden "oude", en steeds meer mensen die bewust buiten de SDE blijven) kunnen en mogen op geen enkel moment worden verplicht tot het accepteren van een door hen te betalen, nooit in hun eigendom komende, en jaarlijks een vette extra meetdienst van een belachelijke 30 Euro kostende bruto productiemeter!!! Gemeentes hebben met die ranzige polderkolder überhaupt geen ene moer te maken, en zelfs al staat mevrouw van der Hoeven te stuiteren als een wipkip op het Haagse Binnenhof, en is meneer Molengraaf, CEO van moederbedrijf Alliander met de vuist op de tafel aan het slaan in Arnhem: alle niet MEP en SDE zonnestroom invoeders blijven gevrijwaard van gedwongen dure winkelnering van een totaal onwettige bruto productiemeter "in het bezit van de op extra vastrechten beluste monopoloïde netbeheerder"!!! Het kopje van dit deelstukje, "Sla geen vals alarm", dekt volstrekt niet de lading, integendeel. Er dient hier een luchtalarm van het kaliber Burgerbescherming geluid te gaan worden!

Tot slot zou ik gaarne willen weten hoeveel van die "niet salderende" meters (geïmpliceerd in het tweede aparte stukje "Nieuwe meter? Geldklopperij!") er nu eigenlijk zijn in Nederland. Ik hoor niet vaak van mensen die met zo'n "niet automatisch salderende", en bovendien geen aparte telwerken voor afname en invoeding hebbende [bidirectionele] meters worden geconfronteerd in eigen huis of huurwoning. Voor die mensen is het beslist zuur als ze aan de zonnepanelen gaan, want zij hebben nooit zeggenschap gehad over welke netmeter er ooit in hun meterkast werd gehangen. Wanneer mogen we daarover eindelijk eens harde getallen vernemen, en welke "coulance" gaan de netbeheerders voor die mensen regelen? Die mensen hebben nooit om die rotmeters gevraagd. Dan mag je ze ook niet "structureel financieel benadelen" t.o.v. alle andere mensen die wel een meter hebben die volautomatisch saldeert (nu nog steeds de meeste huishoudens), of met een "bidirectionele" uitlezing (waarmee vervolgens "administratief gesaldeerd" moet worden). Want dan mag de NMa op basis van het door hen blijkbaar verfoeide "discriminatie" beginsel in energiezaken wat mij betreft morgen al een inval gaan doen bij de netbeheerders.

Foto onderschrift "Zonnepanelen leveren niet genoeg op."
Blunder van jewelste. Mijn zonnestroom levert elke dag weer de actuele contractprijs inclusief energiebelasting en BTW op, momenteel bij mij 23,57 eurocent per kWh, en dat is wat mij betreft, voor mijn installatie (reeds aanschafsubsidies ontvangen in de "oertijd", zoals de meeste bestaande systemen), beslist "genoeg". Al is "meer" natuurlijk niet te versmaden (maar dan wel Deutscher Art...). De echte problemen beginnen pas in de meeste situaties (een paar unieke uitzonderingen daargelaten) "onder de nul op enig telwerk". Dan krijg je dat bedrag niet meer. Op zijn hoogst een bedrag wat bij de consumenten stopcontactprijs verbleekt.

Conclusie:
De eerste titel van het stukje, "Vereniging Zonnestroomproducenten vecht tegen rijstebrij aan regels" blijft recht overeind staan. Nederland is en blijft een grote levenloze woestenij van slechte Wet- en regelgeving die voor geen normaal mens is te doorgronden en waar de machtigste partijen in dit land wel "raad" mee weten via hun dure adviseurs en kuddes juristen. We leven in een absurd moeras van bureaucratie waar zonnestroom invoeders op voorhand het onderspit in delven. De consument en netinvoeder is gewoon de lul, mag op zijn hoogst een fossiele hondenfooi toegeworpen krijgen voor "overschotten aan zonnestroom", moet vooral zoveel mogelijk fossiel-nucleair opgewekte rommel afnemen van almaar groter wordende, ongrijpbare, met gigantische oorlogskassen gezegende energie molochs, en verder de mond dichthouden.

De tweede titel, "Ze jatten mijn zonne-energie", is niet helemaal waar, betreft vooral de gevolgen van de drama's rond het doorgeven van correcte en door de invoeder geaccordeerde meterstanden ("onder de nul") en ranzige regelgeving. Maar "iets" krijg je wel degelijk voor je "overschot onder de nul". Althans, dat schijnt de "bedoeling" te zijn van Den Haag en de "regelgeving". Maar een miezerige hondenfooi van een paar cent per kWh blijft het. Waarmee zonnestroom dus gewoon ordinair in de hollandsche polderklei wordt getrapt en nooit het volwaardige, vrijwel enige voor eenvoudige burgermansen bereikbare alternatief kan worden zoals het in de buurlanden gaat worden. Als je het op de keper beschouwd is het dus inderdaad gewoon ordinair diefstal van een kwaliteitsproduct waar de kolenjongens groene sier mee gaan lopen maken. Dat is onverteerbaar en moet met het zwaard in de hand bestreden worden.

Wordt vervolgd...