Hart an die Arbeit

Definitieve cijfers 2008 cf. Photon

Introductie
Recordjaar numero zoveel: 2008 ...
Grafieken
Links

BRD PV-marktanalyses
2012 2011 2010-II 2010-I 2009 2008 2007 def. 2007 cf. BSW 2006 2005

Introductie

Op deze pagina een update van de stand van zaken m.b.t. de bijbouw van netgekoppelde fotovoltaïsche capaciteit in wereldkampioen Duitsland in 2008. Het vorige overzicht was van 2 februari 2009 en behandelde de definitieve cijfers voor 2007 (aanpassing van de voorlopige BSW data). Inmiddels heeft de redactie van Photon weer alle harde kerndata van de inmiddels tot een aantal van "slechts" 850 stuks geslonken (deels in de tussentijd gefuseerde) lokale netbeheerders opgevraagd. En weer bijna allemaal gekregen (de data van 12 netbeheerders ontbreken nog, dus de totale bijbouw kan nog iets hoger worden). En daaruit hun jaarlijkse synthese "wat is er nu eigenlijk (bijna) precies geplaatst in 2008" gemaakt. Het is op basis van die cijfers duidelijk dat alweer de brancheorganisatie BSW structureel het volume bijplaatsing heeft onderschat, want ze gaan nog steeds op hun website (november 2009 update hier te downloaden) uit van slechts 1.650 MWp nieuwbouw. Volgens Photon, die zoals gebruikelijk de door accountants gecontroleerde cijfers van de netbeheerders gebruikt voor hun sommeringen, komt echter in hun november artikel op maar liefst 1.933 MWp aan nieuwe netgekoppelde installaties. Dat is maar liefst 283 MWp meer dan BSW claimt, 17,2% meer (en dik vijf maal zoveel als de sinds eind negentiger jaren in Nederland geaccumuleerde capaciteit) ...

Alweer een recordjaar 2008 volgens Photon...

De harde cijfers zijn te vinden via de homepage van Photon onder het hoofdje "Photon Aktion - In Deutschland installierte Photovoltaikleistung" linksmidden op die pagina. Er is een artikel uit Photon van november 2009 beschikbaar (pp. 60-61), een samenvatting, en een zeer interessant, volledig naar alle netbeheerders uitgesplitste excel spreadsheet staat ter download klaar voor een ieder die dat interesseert (status: 1 november 2009).

Het was natuurlijk geen "wereldrecord bijplaatsing" in Duitsland in 2008, want dat werd tijdelijk datzelfde jaar door Spanje gebroken met 2,5 of mogelijk 2,7 of zelfs meer GWp. Dat was echter een grote waanzinnige bouwboom door een combinatie van veel te lucratieve incentives, die door het Industrie Ministerium hardhandig is afgestraft met een keiharde marktcap van slechts 500 MWp voor het hele land voor 2009. Polder PV beschouwt die marktexplosie niet als representatief voor een "gezonde" marktontwikkeling. En: Duitsland blijft wereldkampioen geaccumuleerd vermogen. Je moet als natie van hele goede huize komen om dat record te kunnen breken. De enigen die daartoe in staat zouden kunnen zijn (als je alle waanzinnige plannen mag geloven) is het van PV-module productie uit zijn voegen barstende China. Want die slaat voor het gemak het "MWp" stadium maar over, en denkt al aan GigaWattpiek projecten (uit dezelfde Photon een artikel op pagina 34-39: meer dan 12,5 GWp aan plannen). Maar: first see, than believe. Harde realisatie, dat is wat we willen ...

Maar eerst: de bikkelharde wereldkampioen, Deutschland!

• Minimaal 1.933 (detail spreadsheet: 1.933,241) MWp bijgeplaatst in 2008.
  
  
• Dit houdt t.o.v. de nieuwbouw in 2007 volgens Photon een groei van de nieuwbouw in van 68 procent t.o.v. die van het voorafgaande jaar. Dat percentage lijkt echter gebaseerd op de oude gegevens zoals die zijn gepubliceerd in het artikel in januari 2009 (Photon 1/2009: 42-43), met het begeleidende spreadsheet met de brondata. Daarin werd voor 2007 een jaargroei van 1.150 MWp genoemd. Echter, in het nieuwe spreadsheet zijn nieuwe, toegenomen marktdata voor 2007 gepubliceerd. Als je met die nieuwe gegevens narekent kom je op de volgende data uit:
  
  5.950.038 kWp geaccumuleerd voor 2008
  4.016.797 kWp geaccumuleerd voor 2007
  2.772.656 kWp geaccumuleerd voor 2006

  Groei 2007: 4.017 - 2.773 = 1.244 MWp (94 MWp meer als eerder genoemd in het artikel in januari 2009)
  Groei 2008: 5.950 - 4.017 = 1.933 MWp

  Toename van de groei 2008 t.o.v. 2007: 1.933-1.244 = 689 MWp.
  Dat is een procentuele toename van de groei van 689/1.244 = 55,4%
  
  Dat is nog steeds een waanzinnige toename van de marktversnelling bij de oosterburen, en dat in het zogenaamde crisisjaar 2008...

• De totale geïnstalleerde capaciteit aan netgekoppelde (!) zonnestroom komt daarmee volgens de meest recente Photon/netbeheerder data dus op minimaal 5.950 MWp. Dat is al een factor 140 (2007: 81) maal zoveel dan er volgens de shaky data van het CBS eind 2008 in Nederland aan het net was gekoppeld (CBS rapport 2008 [pdf]: in 2007 definitief 47,8 MWp, plus definitieve cijfers voor 2008, december 2009: 4,205 nieuw = totaal 52,01 netgekoppeld). Deze getallen zijn overigens exclusief autonome systemen die ook niet in de netbeheerders-statistieken van Duitsland voorkomen. Ter vergelijking: de Duitse bevolking is slechts 5 maal zo groot dan de Nederlandse (World Population Datasheet 2009: 82,0/16,5 miljoen), de oppervlakte (WPD 2006) van Duitsland is slechts 8,7 maal zo groot dan die van Nederland (137,8 resp. 15,8 "square miles"). Deze accumulatie zou in 2009 gezien de reeds gerealiseerde voortgaande bouwboom op kunnen gaan lopen tot tegen de 8 en een halve Gieg, mogelijk meer.
  
  
• Totale hoeveelheid compleet bemeten productie van al die systemen was volgens het (door accountants goedgekeurde) jaarrapport van de controlerende, onder het Wirtschaftsministerium vallende instantie Bundesverband der Energie- und Wasserwirtschaft (BDEW) 4,42 Terawattuur (in 2007 nog 3,05 TWh, geaccordeerde jaarafrekeningen met de data per kalenderjaar hier te downloaden), reeds 11 procent meer dan de 4 TWh jaarlijkse productie van Nederland's enige commerciële kernsplijtingscentrale Borssele, decentraal en hernieuwbaar in zo'n half miljoen democratisch en zelfverkozen gekochte en geëxploiteerde PV-installaties opgewekt.
  
  
• Die 4,42 TWh was - volgens de getallen in het BDEW 2008 rapport - reeds 0,90% van het totale Duitse stroomverbruik in 2008, wederom ongeveer een derde meer dan de 0,62% in 2007. Photon noemt overigens iets afwijkende getallen: 0,82% voor 2008 in heel Duitsland (bron/berekening is onduidelijk). Beieren had in 2008 volgens Photon al een spectaculair aandeel van 2,38% in de eigen stroommix. De westelijk ervan gelegen buur deelstaat Baden-Württemberg heeft inmiddels ook al de magische procent grens overschreden met 1,19%. Wederom opvallend was de impact in de noordelijkste, aan Denemarken grenzende deelstaat Schleswig-Holstein, die ook al hard op weg is naar de magische 1% grens met een in 2008 reeds gehaalde mix van 0,84% zonnestroom (vlak voor Rheinland-Pfalz). Wellicht is dit in 2009 al bereikt.
  
  
• Participatie. Een verdere daling in het aantal netbeheerders: in 2007 nog 876, volgens Photon nu nog maar 850. 838 daarvan hebben hun cijfers ingeleverd. 98,59% van het totaal. De resultaten van de 12 overgebleven netbeheerders die niet hebben geantwoord op de verzoeken van Photon vindt u niet terug in de door hen opgegeven "definitieve" cijfers. Die getallen geven dus de minimale geplaatste capaciteit weer. NB: er zitten diverse netbeheerders van luchthavens en havens bij deze groep van 12 (zie detail lijst in het spreadsheet)...
  
  
• Wederom heeft de zuidelijke deelstaat Bayern de meeste capaciteit bijgeplaatst, 738 MWp, 73% meer dan de door Photon gerapporteerde 426 MWp bijbouw in 2007, en ruim het dubbele van wat de hele Verenigde Staten in dat jaar heeft bijgeplaatst volgens het marktrapport van Solarbuzz (0,36 GWp)... De tweede grote plaatser was het Bundesland ter westerzijde, Baden-Württemberg (370 MWp, 245 MWp in 2006, stijging nieuwbouw: 51%, en meer dan heel U.S.A.), gevolgd door het aan zuid-oost Nederland grenzende dichtbevolkte Nordrhein-Westfalen met 197 MWp nieuw (bijna vier maal zoveel nieuwe capaciteit in 1 jaar tijd dan in Nederland in al die jaren is geaccumuleerd), een spectaculaire versnelling van de bijbouw in deze deelstaat in 2007 (119 MWp).
  
  
• Als Bayern zo door blijft groeien zou in 2009 de 3% grens (aandeel zonnestroom in Beierse stroommix) makkelijk behaald kunnen zijn (eind september 2009 waren er volgens het Bundesnetzagentur al 572 MWp bijgebouwd alleen in deze deelstaat, en Duitsland heeft ook een dramatische daling van het [industriële] stroomverbruik laten zien tijdens dit "echte" crisisjaar...)
  
  
• Het aandeel ligt in de dichtbevolkte, en zwaar geïndustrialiseerde (hoog elektra consumptie hebbende) bondsstaat Nordrhein-Westfalen slechts op 0,31%, wat ook ligt aan het feit dat in deze deelstaat forse gebieden met een tegenvallende instraling liggen, zoals de instralingskaart voor 2008 laat zien (vooral de heuvelgebieden oostelijk van Köln).
  
  
• Mecklenburg-Vorpommern doet het net als in 2007 ondanks zeer redelijke instralingscondities het slechtst van de "grote Bundesländer", met slechts 18 MWp bijgeplaatst t.o.v. 9 MWp in 2007, tot een geaccumuleerd vermogen van 47 MWp.
  
  
• Lichte afwijkingen per Bundesland zijn mogelijk doordat sommige netbeheerders in meerdere Länder actief zijn, waarbij de afgrenzingen niet strict over de administratieve grenzen lopen.

De sterke west-oost "gradiënt" in Duitsland met betrekking tot zonnestroom blijft intact. Overdreven gezegd: in het oosten worden cellen en modules geproduceerd (vooral in het trio Sachsen/Sachsen-Anhalt/Thüringen, zeg maar de gigantische cluster die zich rond Q-Cells in Wolfen-Thalheim bij Leipzig heeft genesteld, of niet al te ver uit de buurt). In het westen van het land wordt zeer veel geïnstalleerd. Dit is terug te vinden in de geplaatste nominale vermogens per inwoner en per oppervlakte eenheid: (voormalig) Oost Duitsland gemiddeld 35,4 Wp/inwoner (was in 2007 nog 16,8 Wp/inwoner). West Duitsland 80,1 Wp/inwoner (was in 2007 nog 42,8 Wp/inwoner). Een afspiegeling van de nog steeds ongelijke verdeling van welvaart tussen de "voormalige twee Duitslanden". Voor beide helften in het land in ieder geval alweer zo'n beetje verdubbeld in een jaar tijd, met Bayern als Spitzenreiter met een dikke 188 Wp module per hoofd van de bevolking, pasgeborenen en bejaarden incluis. Nederland steekt daar met een 3,2 Wp/inwoner schril bij af en doet het daarbij als natie nauwelijks beter dan de zeer beperkt ruimte hebbende "stadstaten" Berlijn, Hamburg en Bremen, met resp. 3, 4 en 5 Wp/inwoner. Duitslans als geheel had in 2008 al gemiddeld 73 Wp/inwoner geplaatst, een factor 23 hoger dan het immer voortkruipende Nederland.

Qua kWp/oppervlakte eenheid was Beieren al in 2007 door de in het westen aanpalende buurman Baden-Württemberg ingehaald die in 2008 reeds op 34,1 kWp/km² is gekomen (het fors grotere Bayern bleef op 33,3 kWp/km² steken). Wederom is het arme in noord-oost Duitsland tegen de Poolse grens liggende arme Mecklenburg-Vorpommern hekkensluiter met slechts 2,0 kWp/km². De stadstaten doen het op dit punt veel beter: 9,0 tot en met 12,3 kWp/km² voor Hamburg resp. Berlijn. Dat ligt natuurlijk aan hun beperkte totaal oppervlakte, maar de grote hoeveelheid dakruimte en hoge dichtheid aan vaak relatief goed in de slappe was zittende stadsbewoners. Ook op dit terrein blijft Nederland ver achter met de 52,01 MWp op een oppervlakte van 41.526 km². Dat komt immers neer op slechts 1,3 kWp/km²... (als het opgegeven netgekoppelde vermogen al klopt). Er staat 26 maal zoveel capaciteit in de grote deelstaat Baden-Württemberg, en alles staat volledig gecertificeerd bemeten direct op het net in te voeden daar langs de bovenloop van de Rijn...

In ieder geval blijkt dat het gerucht wat ik aan het begin van 2009 op de Intersolution beurs hoorde dat er mogelijk 1,8 GWp in 2008 bijgebouwd zou zijn bij de oosterburen niet zozeer op drijfzand te berusten, maar zelfs nog een onderschatting bleek te zijn...

2009 zal gegarandeerd nog veel grotere verrassingen voor ons in petto hebben. We hoeven daarvoor niet zo lang te wachten als in voorgaande jaren, omdat sinds 1 januari 2009 het Bundesnetzagentur (ook een instantie van het Wirtschaftsministerium) alle EEG installatie aanmeldingen bij moet houden. Als je je niet aanmeldt met een nieuwe PV-installatie, vervalt je recht op claim van de wettelijk voorgeschreven Einspeise Vergütung. Dus het ligt in de verwachting dat iedereen zich aanmeldt, gezien de nog steeds zeer "interessante" invoedings-tarieven die in de wetstekst van het EEG zijn vastgelegd. Waarschijnlijk zullen begin maart 2010 de voorlopige cijfers voor 2009 reeds via het Bundesnetzagentur beschikbaar moeten komen voor Duitsland. Dan zal ook meteen duidelijk worden of onze oosterburen voor een jaar wederom wereldkampioen bijplaatser genoemd mogen worden, nadat Spanje dat een jaar (2008) van hen hebben afgesnoept. Niet gek staan te kijken dat de soms voor Spanje genoemde 2,7 GWp in Duitsland vorig jaar vet overschreden zal blijken te zijn...

Bron ©: "Knapp zwei Gigawatt. Der deutsche Solarmarkt ist im Krisenjahr 2008 um fast 70 Prozent gewachsen" van Beate Knoll en Christoph Podewils, Photon 2009/11: 60-61.

http://www.photon.de/

Grafieken

Deze grafieken zijn gemaakt op basis van de detailgegevens per Bundesland in het van de Photon site te downloaden Excel spreadsheet met alle basis cijfers. Percentages en jaarlijkse groei van de totale capaciteit zijn uit die gegevens berekend door Polder PV (spreadsheet bewerking).

^^^
Geaccumuleerde totale nominale capaciteit (STC vermogen) aan zonnestroom installaties in de Bondsrepubliek Duitsland van het jaar 2000 (startjaar van het Duitse EEG) tot en met 2008 (Photon data), met conservatieve extrapolatie voor 2009 op basis van gegevens van het Bundesnetzagentur tot en met september, en een mogelijke marktgroei van 300 MWp per maand in het laatste kwartaal (vermoedelijk zal die groei veel hoger zijn). In 2008 was al bijna 6 GigaWattpiek aan geaccumuleerd vermogen bereikt (goed voor 4,4 TWh aan productie, hierbij opletten dat niet alle installaties in 2008 het grootste gedeelte van het jaar hebben gewerkt, een fors deel is in de tweede jaarhelft pas aan het net gekoppeld). In 2009 zal de 8 GWp drempel waarschijnlijk al fors worden overschreden. Groeipercentages blijven spectaculair, zeker als men de reeds gerealiseerde marktvolumes in ogenschouw neemt. De laatste jaren ligt die groei jaarlijks fors boven de veertig procent/jaar, en is er in 2008 zelfs een spectaculaire 48% toename geweest t.o.v. 2007. NB: "YOY" = "year-on-year", de markgroei t.o.v. het gerealiseerde geaccumuleerde volume van het voorafgaande jaar.

^^^
Bijgeplaatste nominale PV-capaciteit per jaar in heel Duitsland volgens twee bronnen: Photon (extractie van de gegevens van bijna alle netbeheerders die de daadwerkelijke netkoppeling data hebben, gele kolommen) resp. brancheorganisatie BSW (exacte bron onbekend, blauwe kolommen). Duidelijk is dat BSW in het verleden structureel lagere cijfers op heeft gegeven, vooral voor 2008 wijkt dat cijfer aanzienlijk af van de data die Photon boven tafel heeft gehaald. De "jump" van 2007 naar 2008 is evident, er is veel meer bijgekomen in het zogenaamde "crisisjaar" 2008. De verwachting voor 2009 is door Polder PV gebaseerd op de harde cijfers van het Bundesnetzagentur tot en met september 2009, vermeerderd met 3x 300 MWp geschatte bijbouw in de laatste 3 maanden (totaal groei: 2.371 MWp). BSW heeft mogelijk haar lesje geleerd, en schat in haar laatste overzicht de groei voor 2009 in als 2,5 GWp. Het zou wel eens nog veel meer kunnen worden.

^^^
De accumulatie van het netgekoppelde PV vermogen per Bundesland in Duitsland in de periode 2000-2008, met als toevoeging achteraan Nederland [NL] (Polder PV: data van CBS, definitief voor 2008). Absolute alleenheersers zijn en blijven de twee zuidelijkse Länder Bayern (BAY; 2.350 MWp accumulatie in 2008) resp. Baden-Württemberg (B-W; 1.220 MWp). Het rijke, aan Nederland grenzende Nordrhein-Westfalen (NRW; 615 MWp, al bijna twaalf maal het totale geaccumuleerde vermogen in Nederland volgens het CBS, met slechts een iets grotere bevolking van 18 miljoen inwoners - Nederland heeft er 16,6 miljoen) volgt op een goede derde plaats. Het heeft echter een fors kleinere (18%) oppervlakte dan Nederland: 34.083 km² i.p.v. 41.526 km².

Afkortingen van de andere Bundesländer: BER - Berlijn; BRA - Brandenburg; BRE - Bremen; HAM - Hamburg; HES - Hessen; M-V - Mecklenburg-Vorpommern; NS - Niedersachsen (grenzend aan Noord Nederland en ook al 7 maal meer capaciteit gerealiseerd met minder dan de helft van de NL bevolking en slechts een iets grotere oppervlakte van 47.618 km²); R-P - Rheinland-Pfalz; SL - Saarland; SN - Sachsen; S-A - Sachsen-Anhalt; S-H het zeer goed presterende, aan Denemarken grenzende Schleswig-Holstein met een 6 maal zo kleine bevolking dan Nederland, een 2½ maal zo kleine oppervlakte, maar toch een 3 maal zo groot opgesteld netgekoppeld vermogen in 2008; THÜ - Thüringen.

Links

http://www.photon.de/photon/photon-aktion_install-leistung.htm

(abstract, volledige Photon artikel en spreadsheet met de basisgegevens)

http://www.solarbuzz.com/Marketbuzz2009-intro.htm (volgens grafiek zou Duitsland er in 2008 1,86 GWp bij hebben geplaatst. Polder PV blijft echter van de data van Photon uitgaan, die al met 12 nog missende netbeheerders er boven zit)

Statistiek data: © PHOTON Europe GmbH 2009, December 2009.

Webpagina gepubliceerd dd. 14 december 2009