PV
speeltuin Duitsland
| |
|
||||||
| PV
speeltuin Duitsland |
index | ||||||
|
|
|
||||
 |
KLIK op foto voor uitvergroting De "Fotovoltaik Spielplatz Deutschland": zo'n beetje alles wat op deze aardkloot uitgevonden is op het gebied van zonnestroom kun je - in theorie - wel tegenkomen in de speeltuin genaamd de Bondsrepubliek Duitsland. Niet alleen alle soorten en maten modules, omvormers, opbouw constructies, systeemvormen, organisatie typen, financiële concepten, bedrijven helemaal bovenaan in de lange productieketen, en (duizenden) kleine installatiebedrijven die de hardware uiteindelijk moeten opbouwen bij de eindgebruikers. Maar ook een positieve mindset en een "niet lullen maar poetsen" mentaliteit waar de rest van deze aardkloot alleen maar diep voor zou moeten buigen. En, natuurlijk, het goede voorbeeld moeten navolgen. Foto van het 1,2 MWp tracker park boven de gemeente Edertal aan de gelijknamige rivier in het westen van Hessen in het hart van Duitsland. Zie ook verderop voor meer foto's van deze opmerkelijke installatie, waarin burgers en bedrijven uit de regio financieel participeren. |
Alle foto’s op deze pagina © juni 2011 Peter J. Segaar/www.polderpv.nl, Leiden (NL)
Voor inleiding tot deze pagina, zie het bericht van 23 juli 2011.
Meer inspiratie? Duurzame Taal: Salderen (Vincent Bijlo); Mensen: Lennart H., Ton Peters, Dick en Netty van Reems; Projecten: Anna's Hoeve, Hoge Hoeve, Maatschap Boon, Familie Konijn, Parkschool, Lombok (Utrecht), Provinciehuis Zuid-Holland, Ecopark Waalwijk; PV-uitjes: Waarder/Zuid-Holland; "Special Operations": Fietstocht München - Roermond, Vogelperspectief, Gluren bij de buren, Victorian 154 MWp HCPV-plant; Uitdagingen: Solutra
In 2011 hadden we door allerlei toestanden niet zoveel tijd voor een lange zomervakantie. We planden daarom een 2 weken durende fietstocht direct aansluitend op een 2-daags bezoek aan de grootste zonnestroom beurs ter wereld, Intersolar in München. Daartoe zijn we met de fietsen in de trein gestapt op 6 juni 2011 (vanaf Leiden Centraal, op City Night Line gestapt in Utrecht). Op 7 juni hebben we een flinke tocht ten zuidoosten van München gemaakt, vanuit de bekende camping aan de oever van de Isar in Thalkirchen. Na Intersolar op 8 en 9 juni te hebben bezocht zijn we 10 juni noordwaarts op de fiets vertrokken, en kwamen we na een zeer bochtige route door Bayern, een microscopisch stukje Baden-Württemberg, Hessen, een stukje van het prachtige Oost-Duitse Thüringen, en tenslotte Nordrhein-Westfalen en het Ruhrgebiet, op 24 juni 2011 aan in Roermond in het Nederlandse Limburg, waar we weer met de trein huiswaarts reisden. In totaal hebben we zo'n 1.650 kilometer gefietst.
De route was niet van tevoren gepland, "globaal in noordelijke richting", en uiteindelijk NW-waarts. Wel had ik enkele "kruisjes" op de kaarten staan waar byzondere "PV-dingen" te zien zouden moeten zijn. Uiteraard kwamen we ondertussen gigantisch veel meer tegen. Want Duitsland is en blijft wereldkampioen implementatie van PV-installaties, en dat mag best worden gezien. Sterker nog: er valt niet aan te ontkomen, zelfs al zou je dat willen: je ziet "overal" zonnepanelen. Nog steeds overdrachtelijk gesproken, want er kan nog veel en veel meer bij. Echt waar. Zelfs in kampioen Beieren zijn nog talloze dakvlakken, zelfs op zuid gericht, die nog "kaal" zijn. Waarbij nog slechts dakpannen zijn te zien. Dus de Duitsers kunnen gerust doorgaan met plaatsen. De PV-modules worden immers goedkoper, en goedkoper, en goedkoper...
Deze webpagina laat slechts een impressie zien van wat we zoal aan zonnestroom fraais tegenkwamen tijdens dit fietstochtje. Ik heb veel en veel meer foto's gemaakt dan op deze pagina staan (en van de vorige fietstochten in Beieren heeft u ook nog maar een fractie gezien op Polder PV...). Polder PV voorziet als vanouds het gefotografeerde spul van gedetailleerd commentaar. Met als extra verrassing een Hollands voorafje en tevens een Hollands toetje.
Voor 15 wat grotere projecten is de lokatie aangegeven op het overzichtskaartje. Klik daartoe op de kaart op het betreffende nummer, en de foto(s) met toelichting wordt direct doorgelinkt. Veel plezier ermee!
Fietsroute
kaart München - Roermond (met highlight links)
Hollandse
hors d'œuvre:
Utrecht CS perron met zonnecellen
Bayern
Grensgebied Bayern - Baden-Württemberg - Hessen
Van Bayern naar Hessen
Hessen
- Bayern (noord) - Thüringen
Van
Thüringen terug naar Hessen
Hessen
- Nordrhein-Westfalen
Hollands toetje (SDE 2009 project)
Tot slot
Voor uitvergroting met plaatsnamen en meer detail klik
hier.
Fietsroute München - Roermond (rood). In violet de landen codes met grenzen.
Ook is de voormalige grens west/oost Duitsland weergegeven in lichtgeel.
De cijfers geven de meest spraakmakende PV-projecten weer die we
tegenkwamen.
Klik
op
het cijfer
en u belandt
direct op de plek waar een of meer foto's van het project staan,
met toelichting. U kunt ook gewoon naar beneden scrollen voor alle
foto's.
Kaartbasis © Google Maps
Hollandse hors d'œuvre: Utrecht CS perron 11/12 met PV verrassing
Voordat we op de City Night Line trein richting München stapten, ben ik natuurlijk even naar de eerste nagelneue perron overkappingen van perron 11/12 gesneld. Want daar zouden volgens berichten voor onze vakantie zonnecellen zijn opgenomen (eerste panelen al geplaatst in januari 2011, twee andere dubbel-perrons moeten ook een vergelijkbare glazen kap met zonnecellen krijgen). En voor Nederland is dat weliswaar niet uniek, maar wel op de schaal waarbij dat geschiedt (straks trouwens bij Rotterdam CS alweer verpletterd). In 2010 was de webmaster van Polder PV al borden tegengekomen in de spelonken van Utrecht CS, die deze voor Nederland vrij byzondere toepassing al aankondigden (zie foto op Corsica pagina). De plannen zijn natuurlijk al van ouder datum, Polder PV besteedde er al op 11 december 2009 aandacht aan.
Een zeer gedetailleerde beschrijving van de constructie is te vinden op de website van de bouwer, BRS Building Systems, die het door Benthem Crouwel Architects ontworpen PV-systeem maakt. BRS heeft het over zogenaamd "koudgebogen Freeformglass®", en heeft een eigen profielsysteem ontwikkeld zodat de bekabeling van de zonnepanelen niet zichtbaar is. In totaal zou het volgens die beschrijving, waarin ook interessante bouwtekeningen zijn te zien, gaan om 34.000 zonnecellen. Als het door mij gefotografeerde module exemplaar van 144 Wp, met in totaal 40 cellen, en dus een gemiddelde van 3,6 Wp per cel, representatief is, zou de totale installatie op 3 perrons een nominaal vermogen van 122,4 kWp moeten hebben. Met de verwachte 85.000 kWh/jaar zou de specifieke opbrengst van deze installatie dus maar 694 kWh/kWp.jaar gaan bedragen. Dat is geen opbrengst om "over naar huis te schrijven". Om het netjes uit te drukken. Maar het is meer dan niets.
Overkapping van perron 11/12 van Utrecht Centraal. Het zijn een soort in een punt uitlopende eilanden aan weerszijden van de grote centrale "pier" dwars over en boven de sporen. Het gevolg is dat voor de glas laminaten verschillende formaten genomen moesten worden, en ook dat afhankelijk van het type, er verschillende aantallen rijen (multikristallijne) zonnecellen moesten worden ingesloten om een enigszins harmonieus "beeld" te krijgen van het geheel (zie ook weblink BRS, die het heeft over maar liefst 500 verschillende uitvoeringen...). Dit soort "BIPV"-achtige projecten zijn dan ook meestal peperduur, omdat het allemaal maatwerk is. Bovendien zijn er zware eisen aan het glas, omdat het absoluut niet in scherven naar beneden mag komen als er iets fout gaat. Daartoe is door bouwbedrijf BRS een dubbele PVB folie gebruikt die de gebogen glaslaminaten "doorvalbestendig" maakt, en waar in de zonnecellen liggen ingesloten.
Het is natuurlijk prima dat er hier PV wordt toegepast, maar stel u s.v.p. niet teveel voor van de te behalen opbrengsten van dit soort architecturele fraais. Het aantal cellen is zeer beperkt (zie foto), ze liggen vrijwel horizontaal (niet de meest optimale oriëntatie), en ik heb al vastgesteld dat er allerlei schaduw werpende kabels, masten etc. in de buurt hangen of staan. Wat de opbrengsten verder zal beperken. De totale opbrengst van alle perron overkappingen zou volgens de infopanelen slechts 85.000 kWh/jaar bedragen. Wat natuurlijk nooit de complete behoefte van het station kan dekken, maar volgens opgave BRS voldoende zou moeten zijn voor de verlichting, roltrappen en de perronverlichting van de drie (?) perrons waar de PV-kappen zouden moeten komen.
Veel beter had natuurlijk geweest als het hele nieuw te bouwen dak van de centrale pier bedekt zou gaan worden, bijvoorbeeld met al jaren verkrijgbare membranen met UniSolar amorf Si cellen (er zijn inmiddels meer concurrenten, Helianthos heeft helaas nog steeds geen marktrijp product). Maar de deplorabele invoedingscondities in ons land maken dat soort projecten financieel bezien zeer riskant. Dus blijft het bij kleinschalige, "smaakmakende" toepassingen zoals deze. Mooi, maar beslist niet voldoende om een industriële ontwikkeling op te starten en om grootschalige projecten mogelijk te maken waarbij megawattpieken gescoord kunnen gaan worden. Daarvoor is revolutie nodig. En een ander bewind in Den Haag, tot achter de burelen op de betreffende Ministeries aan toe. In alle echelons.
KLIK op foto voor uitvergroting
Helaas kwam de webmaster van Polder PV al direct een gebroken module tegen die volledig versplinterd nog compleet in de sponning hing boven mijn hoofd (veiligheidsglas met PVB inbeddingsfolie, dat werkt dus gelukkig prima). Of dat nu als "symbolisch" gezien moet worden voor het investeringsklimaat voor zonnestroom in Nederland laat ik verder aan de gedachten van de lezer over.
NB: op een van de stickers aan de onderkant van een van de panelen vond ik een aanduiding van de in Lichtervelde, België hoofdkantoor hebbende (onder het Noorse Orkla ASA vallende) BIPV systeem integrator, Sapa Building System, www.sapa-solar.com. Het betrof in dat geval een 144 Wp module met 8 rijen van elk 5 cellen (plm. 3,6 Wp per cel gemiddeld) die niet gelijk over het module zijn verdeeld, maar die aan de randen van de modules veel dichter bij elkaar liggen, en in het zenith, direct boven het hoofd, het verst uit elkaar (meeste licht doorval vanuit de hemelkoepel). Er zijn heel wat verschillende "modellen" gebruikt, omdat het aantal cellen per module behoorlijk verschilt, en de modules van verschillende grootte zijn en niet rechthoekig, maar met een schuine zijde (afhankelijk waar in de overkapping ze zijn toegepast). De eerste foto toont een model met maar 20 cellen in vier rijen, in de buurt van de smalle punt aan de noordzijde van het perron. De grootste modules met 8 rijen zonnecellen (totaal 40 stuks per module) bevinden zich het dichtst bij de centale "pier", in de buurt van de roltrappen.
Link naar BRS project beschrijving met pdf's uit Bouwwereld van april 2011:
http://www.brs.nl/expertise-project.php?proj=1352446
Snel over naar de core-business van deze webpagina: PeeVau in das Deutsche Land!
Noot: uiteraard is van bijna geen enkele getoonde installatie (behalve de grote, waarover vaak persberichten zijn verschenen) het vermogen bekend. Om toch een "schatting" te kunnen doen wordt bij kristallijne modules (de overgrote meerderheid) conservatief gerekend met 180 Wp per module, en vermenigvuldigd met het aantal zichtbare panelen. Voor dunnelaag projecten wordt (meestal) uitgegaan van een standaard First Solar (CdTe) module van 70-72 Wp.
In het Beierse dorp Solar (het bestaat echt!) hebben de inwoners de keus: of ze kopen van Baugeschäft Hans Meier uit het naburige Hipoltstein een nog te bouwen kant en klaar nagelneu huis, volgens de modernste isolatie eisen gebouwd. Of ze gooien het eigen dak vol zonnepanelen, zoals het exemplaar achter het bord. 65 monokristallijne modules, vermogen bij 180 Wp neerkomend op bijna 12 kWp. In deze contreien bij vergelijkbare schaduwloze, zuid-georiënteerde opstelling goed voor minimaal 10.000 kWh zonnestroom productie in een jaar. Wat in de meeste gevallen direct via een aparte meter ingevoed wordt op het laagspanningsnet voor een attractief, 20-jaar vastgezet invoedingstarief.
Noot: ze kunnen natuurlijk ook beiden doen. Nieuw huis en meteen west/zuid/oost dak laten uitvullen met PV-moduultjes... Lokatie: gehucht Solar (Hipoltstein, Z. van Nürnberg), Bayern.
Zelfs op het platte dak van het "Kristallmuseum" in Riedenburg in het Altmühltal hebben ze zeer toepasselijk een zonnestroom installatie geplaatst (hier tegen de achterzijde gezien, net boven het uithangbord). Toepasselijk, want zo'n 86 procent van de op deze aardkloot verkochte PV modules bestaan uit multi- of monokristallijne zonnecellen (Photon april 2011: 52,9 resp. 33,2% van totale aandeel cel technologieën in 2010, zie ook pdf op Photon website). En ook die hebben uiteindelijk als basis "grondstof" hetzelfde spul als de "trots" van het Bergkristallmuseum: kwarts (al is het dan in extreme mate "bewerkt"). Het museum heeft immers als trekpleister een uit Arkansas, U.S.A., overgebrachte 7,8 ton zware, in het Guinness Book of Records opgenomen Bergkristallgruppe.
En niet alleen de gemeente Riedenburg investeert in zonnestroom. De middenstand in Duitsland heeft al lang geleden het "blauwe goud" ontdekt, en investeert zich helemaal suf. Ditmaal het Riedenburger Brauhaus in het Altmühltal - wat trouwens ook nog eens uitsluitend met biologische ingrediënten werkt in hun smakelijke producten. Zum wohl! [Plm. 270 modules, 49 kWp, installatie is zelfs - onscherp - op Google Maps te zien, wat vrij byzonder is voor het nogal op de privacy gestelde Duitsland, link hier].
KLIK op
foto voor uitvergroting
(1) Omdat we toch "in de buurt waren", wilde ik mijn partner een van de historische Duitse, eind 2005 opgeleverde vrije-veld installaties laten zien, het 6,3 MWp kernstuk van "Solarpark Bavaria". Wat een totale grootte heeft van 10,1 MWp, destijds kort "grootste ter wereld", gebouwd door PowerLight Corporation (wat later overging in de handen van het ook al Amerikaanse Sunpower). Dit grootste deelpark ligt in de buitenbocht van het Rhein-Main-Donaukanal bij Mühlhausen in de Frankenalb (Bezirk Oberpfalz), ongeveer halverwege Regensburg en Nürnberg. De webmaster van Polder PV was daar al eerder op de Biohummer®, in 2008, waar hij deze foto maakte (en vele meer). Er bleek een zeer forse uitbreiding met een lange serie "arrays" bij gekomen te zijn aan de zuidzijde van het kanaal. Het is mogelijk dat dit de op 12 november 2010 in de Bundesnetzagentur statistieken bijgeschreven Mühlhausen (Bayern) nieuwe installatie van 5,45 MWp betreft (daarvan ben ik echter niet zeker).
Toen de webmaster van PPV, bij de oude PowerLight PV-centrale aangekomen, over zijn schouder keek, zag hij ook nog eens de op de foto getoonde spectaculaire nagelneue "open lucht parkeergarage met schuin hellend dak", aan de zuidoost rand van het dorp, zie bovenstaande foto. Grofweg zuidoost gericht, en ongetwijfeld een zeer goede investering voor de - onbekende - ontwikkelaar. Die installatie stond er drie jaar geleden nog niet. Te zien aan de hoogspanningsleidingen worden dit soort grote PV-installaties niet voor niets op dit soort lokaties gebouwd.
Alle huizen typen zijn in Duitsland "geschikt" voor de toepassing van zonnestroom. Daarmee bedoel ik niet alleen de fysieke implementeerbaarheid. Maar de wettelijke randvoorwaarden waardoor het in Duitsland iedereen wordt mogelijk gemaakt om te investeren en om die investering met een billijk rendement terug te verdienen. Van zeer groot (PV-parken tot vele tientallen MWp groot) tot zeer klein. Al kan dit meergezins-appartement in Hipoltstein natuurlijk niet tot de "zeer kleine" worden gerekend. [108 modules, plm. 19 kWp]
Een heel aparte - grote - PV-installatie met zeer smalle, bijna gitzwarte dunnelaag modules van onbekend fabrikaat. Op de schuine dakkapellen rechts op de foto liggen monokristallijne modules, zie detail hieronder.
Detail van de installatie op de vorige overzichtsfoto. Rechts conventionele monokristallijne modules, mooi strak op de schuine dakkapellen gelegd (typisch in Beieren, ideaal voor toepassing van grote hoeveelheden extra zonnepanelen). Links een byzonder type dunnelaag module wat ik niet ken, en wat ik op een andere lokatie ook heb gezien. Een zeer smal module, bijna gitzwart, mogelijk CIS technologie? Beide foto's genomen in het buurtschap Höfstetten (Heilsbronn), in westelijk centraal Beieren.
KLIK op
foto voor uitvergroting
(2) Aan de rand van het met diverse eervolle vermeldingen in de Solarbundesliga opgenomen gehucht Neuhöflein, ook nog onder de gemeente Heilsbronn vallend, stond dit verrassende grote PV park. Een van vele typische Freiflächen Anlagen die je zoveel ziet in Beieren. Voor een tweede foto, "onder de rokken" van deze grote (wellicht zo'n 2 MWp grote) installatie, zie het bericht van 30 juni 2011 op Polder PV. En voor diegenen die denken dat dit allemaal "horizon-" dan wel "milieu-" vervuiling zou zijn (eerst even die automobilist uit zijn vehikel sleuren...), nog even speciaal een foto direct naast het hek van deze fraaie, zeer duurzame installatie:
Foto direct naast het hek van de dunnelaag (vermoedelijk First Solar CdTe) installatie: rijke flora, waaronder, tussen de blauwe korenbloemen in, met knalroze bloemen, de in Nederland op de Rode Lijst staande bolderik, Agrostemma githago (anjer familie, zeer zeldzaam in Nederland). Die bloemenberm kan trouwens beslist zijn ingezaaid: PV project bouwers hebben in Duitsland vaak een verplichting van "natuurcompensatie" door bijvoorbeeld extra groenstroken te maken rond het complex ("Ausgleichsflächen"), of moeten soms andere ecologische maatregelen nemen. Mooi is het in ieder geval zeker.
Laatste foto van het tegen de gemeentegrens aan gebouwde "Neuhöflein" PV-park. Ook hier zijn wederom talloze SMA stringomvormers ingezet om van de grote hoeveelheid gelijkstroom een voor het net acceptabele portie AC wisselstroom te maken. Onder de enorme module rijen (10 dunnelaag modules in landscape oriëntatie boven elkaar, enkele honderden meters lange rijen) groeit het gras gewoon lustig weiter en moet er zelfs regelmatig worden gemaaid (waar de lokale koeien dan weer in de winter van kunnen leven).
KLIK op
foto voor uitvergroting
(3) Een volgend PV-park kwamen we tegen ten westen van het dorp Neustetten (gemeente Flachslanden, Mittelfranken) in het Naturpark Frankenhöhe, noordelijk van Ansbach. Het betreft hier zeer waarschijnlijk een 2,1 MWp grote zonnestroom centrale van de zeer actieve projectontwikkelaar Windwärts Energie GmbH, wat 11.520 stuks 180 Wp Suntech modules en een paar centrale SMA omvormer stations bevat (persbericht 25 sep. 2009). Let op de "Hochsitz" links op de foto, waar de webmaster van Polder PV voor de gelegenheid even gebruik van maakte.
Altijd handig, zo'n "Hochsitz". Het is vaak lastig om van een grote zonnestroom centrale een beetje aardige foto's te maken. Zo'n vaak door jagers gebruikte houten "stoel (of klein hutje) op staanders", die hier beslist zeker ook voor een uitkijkje over het PV-park is gebouwd, is een erg handig hulpmiddel, waar de (vegetarische) webmaster van Polder PV regelmatig profijt van heeft gehad. Meest westelijke stukje van de 2,1 MWp Neustetten PV-centrale.
(4) Bij het plaatsje Obernzenn, aan de westrand van het Naturpark Frankenhöhe, kwamen we aan weerszijden van de doorgaande weg naar Ickelheim zelfs twee grote PV-parken tegen. Het gaat hier waarschijnlijk om PV-installaties van 2,13 resp. 3,29 MWp, die op 22 oktober resp. 23 december 2009 bij Bundesnetzagentur werden ingeschreven. Hier het meest westelijke exemplaar, nog niet eens alles zichtbaar. De weg naar Ickelheim klimt langzaam naar linksboven op de foto. Voor detail zie hier onder.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Bij deze separate Freiflachen Anlage drie forse omvormer stations van wereldkampioen SMA (dit specifieke gedeelte had 235 Wp modules van de grote, voornamelijk in China producerende leverancier Canadian Solar). Let op de twee met videocamera's uitgeruste masten.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Stukje van het onderste gedeelte van het oostelijke PV-park ten noorden van Obernzenn.
KLIK op
foto voor uitvergroting
De boeren in Obernzenn laten zich echter ook niet onbetuigd. En weten zoals zoveel ondernemers in zonnestroom minnend Duitsland creatieve oplossingen te bedenken om zoveel mogelijk uit de hoogste Einspeise Vergütungen klassen te halen: die voor toepassing van PV modules "op of aan gebouwen" (installaties "op het vrije veld" ontvangen fors lagere vergoedingen per kWh)...
KLIK op
foto voor uitvergroting
... maar ook de "gewone" burgers en buitenlui doen in Duitsland massaal mee. Hier het "zuid front" van het net iets ten noorden van Obernzenn gelegen gehucht Breitenau, wat helemaal blauw ziet van de zonnepanelen.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Wederom een forse nagelneue schuur, pal zuid gericht, met een lattenwerk als "onderbouw" (verder open ruimte) en 396 PV-modules, vlak naast het station van het Beierse plaatsje Burgbernheim aan de noordwest rand van Naturpark Frankenhöhe. De zeer herkenbare SMA omvormers hangen goed zichtbaar aan de oostgevel.
KLIK op
foto voor uitvergroting
(5) We waren het Naturpark Steigerwald nog niet in gefietst of we kwamen dit veld met dubbelzijdige tracker stations tegen met elk 24 zonnepanelen ten oosten van het "Ortsteil" Ulsenheim, van de gemeente Markt Nordheim, aan de westrand van het natuurpark (oostelijk van Uffenheim). Er stonden tientallen van deze trackers in een lange strook langs de weg, er waren ook vaste opstellingen, en er stonden ook nog een paar gebouwen met dakvullende PV-systemen. Omdat het erg somber weer was, en de trackers waarschijnlijk door licht sensoren worden aangestuurd, stonden de meeste bijna horizontaal ("meeste licht uit het zenith"), een paar exemplaren stonden schuin oostwaarts gericht. Bij nazoeken op internet lijkt het te gaan om een al oude installatie van in totaal 602,5 kWp met 105 trackers, gerealiseerd in het jaar 2006 door het bedrijf NECOTEK GmbH. Zie link Necotek Solarpark Ulsenheim.
KLIK op
foto voor uitvergroting
(6) Al van verre zag ik dit PV-park liggen, ten noorden van de A3/E45 "Autobahn", tussen de gehuchten Haidt en Düllstadt op het grondgebied van de gemeente Schwarzach/Main (oostelijk van Würzburg). Volgens dit bericht van 11 maart 2009 zou het een 16,7 hectare groot park zijn van de hand van destijds nog Beck Energy, wat inmiddels onderdeel is geworden van een van de grootste zonnestroompark bouwers van Duitsland (ook internationaal zeer actief), Belectric. In dit grote park zag ik dunnelaag CdTe First Solar modules. Ik kroop weer op een (nogal gammele) Hochsitz en kon bij reeds lage avond zon enkele redelijke foto's maken van slechts een klein deel van de zuidoost punt van het park, detail zie onder.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Detail van het Schwarzach zonnestroompark noordelijk van het gehucht Haidt. Foto genomen van een gammele Hochsitz, tussen de bladeren van een boom door. Het park is waarschijnlijk het ruim 6,11 MWp grote PV-project wat op 11 december 2009 bij Bundesnetzagentur in de spreadsheet data is weergegeven.
Een van talloze supermarkten, bouwmarkten, drank groothandels etc. die we in Duitsland tegenkwamen met een voldak PV-installatie, in dit geval een dubbelglas laminaat dunnelaag systeem (vermoedelijk First Solar CdTe). Ik telde 610 modules. Met een 72 Wp First Solar paneel zou dat neerkomen op een totale capaciteit van bijna 44 kWp. In Duitsland doen grootgrutters gewoon (massaal) mee, ik heb in Nederland nog nergens bij een bekende kruidenier of groothandel zo'n installatie zien liggen (ik houd me aanbevolen voor foto's van supermarkt installaties natuurlijk!). De getoonde hal is niet van de supermarkt Norma (vlag), maar van een van de rond 12.000 Edeka levensmiddelen winkels. Bergtheim, oostelijk van de E45, NNO. van Würzburg.
Detail van de installatie in Bergtheim, in de vorige foto getoond. Uiteraard wordt er ruimschoots ruimte gelaten rondom dit soort irritante obstakels om beschaduwingseffecten in module strings te voorkomen. Nog beter zou het natuurlijk zijn om al bij het ontwerp van dit soort gebouwen rekening te houden met de plaatsing van PV. En, vooral, om totaal andere koelingsconcepten te ontwikkelen. Want dit soort übersized ventilatiekokers zouden eigenlijk al als een achterhaalde en stevig te bestrijden vorm van energie verspilling gezien moeten worden.
Iets verderop in Bergtheim dit kantoorgebouw met een hele leuke dubbele installatie. Een mooi façade/pergola systeem met 10 multikristallijne modules van recente datum halverwege op de vertikale gevel. In NEEderland door de achterlijke ambtenaren van VROM vergunningsplichtig gesteld zodat je met de nukken en grillen - en mogelijk afwijzende houding - van oerconservatieve, uit de Middeleeuwen stammende "welstands"commissies wordt geconfronteerd. In Duitsland schroef je dat gewoon aan je gevel, geen hond die zich er druk over maakt. Nog veel leuker is op dit gebouw de oude installatie bovenop het dak. In ons achterlijke land ook weer een "welstandscommissie" verhaal, want in NEEderland schrikken de ambtenaren zich een hoedje als modules niet "parallel aan het dakvlak" liggen. Ook daarover maakt niemand zich druk in Duitsland, er zijn immers belangrijke doelen na te streven, en dat is niets minder dan de leefbaarheid voor Homo sapiens op onze planeet redden. Dat heet daar gewoon "Aufständerung" om optimale oriëntatie van de modules te krijgen, ook op ongunstig hellende of georiënteerde schuine daken. En: het wordt massaal toegepast. Normaal, dus. Niet abnormaal, zoals menig ambtenaar in ons landje lijkt te denken. Voor een detail zie volgende foto (prachtig, toch?!):
Detail van het bovenste systeem van het gebouw op de vorige foto. Een "gouwe ouwe" (BP Solar of Siemens Solar ???), want dit zijn nog klassieke monokristallijne modules met ronde cellen. Die enorm veel ruimte in het zonnepaneel veld "open" laten, waardoor het totale module rendement natuurlijk behoorlijk tegenvalt. Zo maken de zonnecel- en panelen fabrikanten ze tegenwoordig niet meer. Maar zonder deze vroege producten (vermoedelijk uit de negentiger jaren van de vorige eeuw) had er ook nooit een commerciële business ontstaan, dus dit was allemaal "nodig". Voor een alternatieve nagelneue "bereidingswijze" van monokristallijne cellen en daaruit volgende zeer efficiënte modules met vierkante cellen, zie mijn Suntech "BlackPearl" verhaal van 28 juni 2011. Let op dat het opbouw materiaal hier gewoon stevig op de opstaande ribben van het metalen dak is geklemd. In Duitsland zijn voor alle typen daken al lang de meest briljante en ingenieuze opbouw systemen voor PV modules uitgedacht, en ze worden nog steeds dagelijks verfijnd. Met nog lichtere constructies, minder materiaal verbruik, breder toepassingsgebied, en met nog kortere installatie tijden tot gevolg. Duitsland is an der Spitze bij de installatietechniek, en de rest van de wereld profiteert ervan. Lof voor hen die het verdienen!
(7) Dreigende luchten kondigen enorme plensbuien aan terwijl wij een van de beroemdste "oude" grote vrijeveld installaties van Duitsland op de fiets naderen: het op 1 september 2006 feestelijk ingewijde 12 MWp Solarstrompark Gut Erlasee noordwestelijk van Arnstein in noord Beieren. Een fantastisch, toegankelijk, 77 hectare groot PV park op een voormalig, door de staat bedreven experimenteel Weingut. Wat destijds door het beroemde Duitse, in Berlijn hoofdkantoor hebbende SOLON is gebouwd en waar in totaal 1.408, door het TÜV gecertificeerde trackers staan opgesteld, elk voorzien van 12 reusachtige PV-modules. Het PV-park voldoet aan alle ecologische richtlijnen die natuurbeschermings-organisatie NABU e.V. al in 2005 heeft opgesteld. Zo is maximaal 1,5% van de bodem "verzegeld" binnen het park (beton fundamenten van de trackers), de rest is open grasland.
Een gedeelte van 3,4 MWp (436 trackers) is gereserveerd voor het door ontwikkelaar S.A.G. Solarstrom opgerichte zonnestroom fonds "Gut Erlasee" waarbij een ieder die dat wilde of kon voor minimaal 5.000 Euro (ex agio) kon participeren in een verzekerde, geld opbrengende investering. Er werd voor dat fonds op een specifieke opbrengst van 1.274 kWh/kWp.jaar gerekend, de totale productie van het hele park zou neerkomen op 14 GWh/jaar. Actuele data worden weergegeven op de Meteocontrol logging site (hier). De destijds geldende vergoeding voor de op het net van E.ON Bayern AG (nu "TenneT" - Transpower) ingevoede stroom bedraagt, 20 jaar lang, een forse 43,42 eurocent/kWh. Het prijskaartje van het park was nog aan de heftige kant, maar dat was dan ook het "silicium crisis jaar" 2006. Het park kostte een slordige 70 miljoen Euro. Da's 5,83 Euro per Wattpiek. Tegenwoordig mag een vaste opstelling in die orde grootte niet heel veel meer kosten dan zo'n 2½ Euro per Wp all-in, anders zou je jezelf uit de (Duitse) markt kunnen prijzen. Let wel: we zijn slechts 5 jaar verder in de tijd...
Hoogst verrassend, bleek er een zogenaamde "Jugendzeltplatz" te zijn opgesteld, zo'n beetje midden tussen de trackers van het Erlasee PV-park, vlak bij het centraal gelegen gebouw van de oude wijngaard. Je kunt gewoon tussen de trackers door lopen, en het geheel van alle kanten bekijken. Power to the People, Power for the People!
KLIK op
foto voor uitvergroting
Doorkijkje van achteren langs twee onafzienbare rijen trackers die hier naar de tussen de regenwolken in verschijnende zon staan gericht. De tracker stations worden astronomisch gestuurd en staan op betonnen pilaren. De overvloedige ruimte tussen de trackers in is gewoon grasland, waar regelmatig schapen op grazen.
KLIK op
foto voor uitvergroting
De SOLON Movers, zoals ze officieel heten, zijn enorme apparaten, fors en degelijk uitgevoerd, die zowel flinke stormen als grote sneeuwlasten moeten kunnen weerstaan. De modules die op deze trackers zijn gebruikt zijn gigantisch groot (1,55 bij 2,6 meter...) en onmogelijk om "op oneigenlijke wijze van eigenaar te doen wisselen" (mocht u op onzalige ideëen komen): je hebt minimaal 4 man nodig om ze sowieso te kunnen tillen. Elke tracker heeft zijn eigen regelapparatuur en omvormer.
KLIK op
foto voor uitvergroting
"Verstoring van het landschap", "prachtige high-tech", "lelijke glimmende, op subsidies draaiende ondingen". De kwalificaties voor deze - mijn insteek - fraaie apparaten zullen nog wel uitgebreider en scherper gaan worden. Ondertussen kraait geen hond over die "andere" apparaten die aan de horizon staan, en die "dingen" worden elke microseconde weer gebruikt, door alle rijke westerlingen. Door iedereen die een elektrische aansluiting heeft, en door alle lieden die ook maar een letter van deze website lezen. Dus ga eerst eens bij uzelf te rade voordat u dit soort mooie PV-parken hel en verdoemenis wenst. Overigens is het natuurlijk wel handig voor dit soort installaties, dat "die andere" apparaten, hoogspanningsmasten, in de nabijheid staan (t.b.v. de netkoppeling). Maar voor de overgrote meerderheid van de vele honderdduizenden zonnestroom installaties is er niks aan de hand: dat staat gekoppeld op het laagspanningsnet, en nog steeds wordt het gros van de productie daarvan direct gezopen door de bewoners in de nabijheid. Als het al niet de bomvol vriesapparatuur staande supermarkten of de fabrieken zijn...
NB: de blauwe apparaatjes aan de basis van de trackers zijn de motoren die de horizontale verplaatsing (rotatie om vertikale as) verzorgen ("verschuiving azimuth"). Ze zijn van Italiaans fabrikaat (Solon heeft goede betrekkingen met Italië). Ook al zijn dit oudere trackers, het eigenverbruik van de aandrijf apparatuur valt compleet weg bij de meeropbrengsten die trackers kunnen opwekken t.o.v. vaste opstellingen. Er is wel nogal wat debat gaande over hoeveel "meer" er precies in alle gevallen wordt gegenereerd (want daarover zijn in het verleden regelmatig onwaarschijnlijke poeha verhalen in het rond gestrooid). Alleen keiharde, onafhankelijke metingen, kunnen daarover uitsluitsel geven.
In het Erlasee PV-park zijn verschillende typen modules ingezet. Het gros betreft monokristallijne zonnepanelen van Solon, maar ook zijn er de nodige trackers met multikristallijne modules van deze producent (in het Wikipedia artikel worden cel werkingsgraden tussen de 15 en 22% genoemd). Daar bovenop heb ik, in het tracker veld rondlopend, twee byzondere extra's ontdekt waar ik nog nooit over had gehoord. Het wereldvermaarde, door Franse olie/gas magnaat Total grotendeels overgenomen Amerikaanse SunPower, heeft namelijk kennelijk in opdracht van Solon (?), diverse trackers beleverd met gigantische modules met 13x20 = 260 back contact monokristallijne cellen. Die reuzen modules hebben elk een nominaal STC vermogen van maar liefst 726 Wp zoals uit bovenstaand etiket op het frame van de tracker blijkt. D'r wordt onder kortsluit condities (Isc) 11,7 Ampère doorheen gejaagd, op het MPP punt ("maximale prestatie, stroom en spanning gecombineerd op hun top") is dat in de praktijk nog steeds een vette haalbare 10,3 Ampère ... Opvallend is dat deze zonnepanelen voor max. 750 volt systeem spanning zijn bedoeld (tegenwoordig worden modules gemaakt met 1.000 volt max. systeemspanning), dus er mogen beslist niet teveel van die panelen in serie worden gezet. Aangezien er 12 van die SunPower kneiters op een zo'n enorme Solon Mover staan (ergo: totaal vermogen op 1 zo'n tracker 8,712 kWp), kunnen deze modules niet allemaal in serie zijn gezet, anders wordt die maximale systeemspanning overschreden. Vermoedelijk is dus zelfs het vermogen per tracker (met deze modules) opgeknipt in 2 of meer parallelle units. In ieder geval heeft elk SunPower reuzenpaneel in dit park 4 junction boxes op de achterzijde, waarbij ik er uit 2 DC kabels zag komen (de kleine 108 Wp paneeltjes van Polder PV hebben elk slechts 1 junction-box). De "standaard" Solon modules lijken hier echter maar 2 junction-boxen te hebben. In ieder geval een leuke ontdekking dat er blijkbaar al vroeg "interessante" verbanden waren tussen de twee grote spelers Solon en SunPower, bij de grootschalige commercialisatie van zonnestroom.
Noot:
met twee van die mega Amerikaanse SunPower modules zouden wij ons
totale jaarverbruik kunnen afdekken 
...
Da's weer eens wat anders dan die 14 multikristallijne paneeltjes bij
ons, waarvan 12 Shell Solar/Vattenfall/NUON "Sunpower" exemplaren van
93-108
Wp
per stuk...
KLIK op
foto voor uitvergroting
Verrassing numero twee in het Erlasee PV-park: Een van de trackers had een byzondere installatie. Dit wordt een zogenaamde "linear concentrator" module genoemd (Polder PV kwam ze eerder al eens op Intersolar tegen, van Alanod-Sunselect, in 2007 en, in "reuzen" vorm - i.p.v. een mini-reflector tussen celrijen, een enorme wigvormige reflector tussen modules - van Poulek Solar, in 2008). Hierbij zijn op deze tracker in Erlasee - wederom - Sunpower cellen ingezet (back-contact), die in rijen naast elkaar worden afgewisseld met V-vormige metalen "wiggen" (punt naar voren/boven gericht). In totaal zitten er 12x13 = 156 Sunpower cellen op zo'n module en heeft het geval een nominaal STC vermogen van 475 Wp (65% van het vermogen van een "gewone" Sunpower module zoals hiervoor getoond). De "bedoeling" van zo'n installatie is dat ook bij lagere/ongunstige zonnestanden het licht weerszijden vanaf de wiggen wordt gereflecteerd op de celrijen. De grote vraag is dan natuurlijk: wat zouden dan de meeropbrengsten aan geproduceerde kWh zijn, en weegt de module constructie meerkost dan wel op tegen het - forse - verlies aan beschikbare celoppervlakte (zeker bij almaar dalende kosten voor zonnecellen)? Het feit dat dit soort zonder meer interessante nieuwe concepten nog slechts in experimentele opstellingen is terug te vinden, en nog lang niet op zeer grote schaal (vele MWp-en) is toegepast zegt wat dat betreft genoeg. Maar: wat niet is, kan wellicht nog komen. Voor nog een fraaie foto van de trackers in het Erlasee park, zie dit exemplaar in de meest recente marktafzet analyse voor Duitsland.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Gelukkig is er ook nog een "Nederlands accent" te vinden bij het Duitse Erlasee geweld. De firma Kipp en Zonen uit Delft maakt al vele jaren zo'n beetje de nauwkeurigste zoninstralings-sensoren op deze aardkloot. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat bij dit soort kapitaal-intensieve high-tech zonnestroom parken zeer vaak gebruik wordt gemaakt van deze hoog gewaardeerde meetinstrumenten. Want meten is weten. Goed en betrouwbaar meten is slechts voor weinigen weggelegd. Kipp & Zonen: gefeliciteerd met de fysieke invulling van deze belangrijke opdracht...
KLIK op
foto voor uitvergroting
(8) Het volgende PV-"parkje" liet niet lang op zich wachten - er stond al een kruisje op mijn kaart - al betraden we hiermee een iets andere project grootte. 12 MWp (Erlasee), destijds 's werelds grootste, is al lang een achterhaalde capaciteit in Duitsland. Dus ook wij moesten "opschalen", eerst voorzichtig naar 19 MWp boven het dorpje Thüngen in het dal van het riviertje de Wern (stroomt zuidoostelijk van Gemünden in de Main), enkele kilometers zuidwestelijk van het Erlasee project. Projectontwikkelaar van dit enorme, op een zuidelijke helling gelegen langwerpige PV-park is het uit een diep (financieel) dal omhoog klimmende bedrijf Conergy wat haar eigen PV-modules (60-cellen, multikristallijn, in portrait opstelling) en inverter stations heeft ingezet. De foto toont vooral het zuidelijke, breed uitwaaierende deel van het park. Mijn partner is links nog net op de fiets in de afdaling te zien. Voor een detailfoto van het zuidelijke deel van dit PV-park, zie mijn bericht van 18 juli 2011. De beelden spreken verder voor zich, het is een prachtige PV-installatie, alhier, "made in Germany".
Slecht zichtbaar op de overzichtsfoto zijn nog een paar windturbines aan de horizon. Ook daarvan komen er steeds meer in het diepe binnenland bij de oosterburen. Daar zeuren ze niet over "slechte windcondities", zoals enkele oneindige leeghoofden in onze Tweede Kamer beweren om al te progressieve ontwikkeling van decentrale stroom opwekking in de kiem te smoren. Ze bouwen in Beieren gewoon hoger. Eindresultaat qua fysieke productie: vergelijkbaar met die van "lage" turbines in het windrijke noord Duitsland...
KLIK op
foto voor uitvergroting
Blik halverwege de lange afdaling, terug omhoog (richting noord). Dit is nog slechts een klein deel van de enorme installatie. Let op de grote inverter stations midden in de "uitsparingen" (detail hier onder). Uiteraard is ook hier alles met stevige hekwerken omgeven. Zoals overal bij vaste opstellingen met "voor iedereen hanteerbare" PV-modules...
KLIK op
foto voor uitvergroting
Close-up van enkele module velden en een van de inverter stations van Conergy's Thüngen project. Per omvormer station zijn 2 IPG 300K inverters van de projectontwikkelaar opgesteld.
Bayern - Baden-Württemberg - Hessen
KLIK op
foto voor uitvergroting
(9) Voor de verdere opschaling moesten we nog een stukje verder fietsen, in zuidwestelijke richting. We belandden, na een overnachting op de camping in Karlstadt (Beieren), uiteindelijk bij dit "exemplaar" op het plateau tussen de Tauber en de Main, wat net in het noordelijkste stukje van Baden-Württemberg ligt. Een reuzen installatie die nog groter zou moeten worden. Dit is "de achterkant" ervan, aan de noordzijde. Oneindig lange rijen frames met gestapeld 5 "landscape" georiënteerde PV-modules. Dit enorme PV-park wordt door Relatio Unternehmersgruppe gebouwd bij het buurtschap Ernsthof, onderdeel van Dörlesberg, een dorp ten zuiden van, en behorend tot de gemeente Wertheim (ligt op de plek waar de Tauber in de Main uitmond). Voor meer achtergrond informatie over dit park, zie de derde foto met het hoogspanningsstation van dit park in mijn eerste artikel over onze fietsvakantie (bericht 27 juni 2011).
KLIK op
foto voor uitvergroting
Blik op het hoogspanningsstation ("Umspannwerk") voor directe koppeling van het Relatio PV park aan het hoogspanningsnet, vanuit het oosten. Door de terreinsgesteldheid zie je vaak in de langerekte rij opstellingen in het reliëf hebbende heuvel landschap een "golvend patroon". Breekt de sleur een beetje, zou je kunnen zeggen (voor de PV optimisten). Goed te zien aan de achterkant: behoorlijke stukken nog niet met zonnepanelen gevulde frames. Of deze nog opgevuld zullen gaan worden is de vraag.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Trots uithangbord bij de hoofdingang van het PV-park. Diverse partijen doen aan dit soort reuzenprojecten mee, waarvan de "PV-Kraftwerker" uit Amstetten wel het opvallendst is. Er stond een speciale aanhangwagen met hardware voor het aanbrengen van de modules op het terrein van deze firma, die ook de "Rammservice" (aanbrengen van de stalen fundatie pijlers voor de frame opstellingen) verzorgt. Uiteraard horen er ook een elektrotechnische specialist voor de vele aansluitingen, trafokasten, doorverbindingen, afzekeren, etc. (Elektro-Müssig) en een beveiligings-firma (Karlheinz Czerr) bij.
Dit bord staat voor het in zijn geheel afgeronde Ernsthof Ost deelproject, van 7 MWp (31.280 modules, afgerond maart 2010). Er staat ook het aansluitende, veel grotere Ernsthof West deelproject op, van maar liefst 28 MWp, wat in december van dat jaar (voor de forse degressie per 1 jan. 2011) opgeleverd had moeten zijn ("geplante Fertigstellung"). Dat is weliswaar grotendeels gelukt, maar ik zag nog aardig wat rijen frames die beslist nog niet met modules waren bedekt. In totaal zouden Ernsthof Ost en West 35 MWp moeten hebben opgeleverd in 2010. Echter, op 8 april 2010 resp. 5 augustus 2010 stonden er in de opgaves van het Bundesnetzagentur nog maar 13,8 MWp in twee 6,9 MWp delen in de boeken. Verder zijn er in 2011, op 27 januari en op 18 april, nog eens twee brokstukken, van (afgerond) 7,2 resp. 2,4 MWp opgegeven. Wat de totale input nog maar op 27,3 MWp gebracht zou hebben. Het lijkt er dus op dat Relatio mogelijk in financiële problemen gekomen zou kunnen zijn omdat ze niet op tijd (voor de enorme degressies van de invoedingstarieven) de geplande 35 MWp in 2010 hebben kunnen afronden (op basis van die geplande grootte zullen er waarschijnlijk leningen van de bank zijn toegezegd). Van de rest van het totale geplande "multi-site Tauberlandpark" (speciaal aangegeven "Klimaschutzprojekt", zie ook website) van 70 MWp is mij tot nu toe alleen het ook door ons bezochte, verder westelijk gelegen PV-park bij Richelbach (NB: deelstaat Bayern) bekend (zie verderop). Volgens Bundesnetzagentur is daar 14,3 MWp geplaatst, net op tijd eind 2010 in 2 deelopgaves geregistreerd. Dat maakt in totaal een realisatie "score" van 41,6 van de geplande 70 MWp, 60%. Voor Relatio misschien een ramp (?). Voor Nederlandse begrippen compleet onvoorstelbaar dat die bijna 42 MWp op 2 dicht bij elkaar gelegen lokaties daadwerkelijk is gerealiseerd.
Op het terrein van de hoofdingang stond ook deze nagelneue schuur met opslag van houtsnippers (waarschijnlijk voor een naburige biomassa centrale). Typisch "leuk extra'tje", met een enorm dak vol zonnepanelen op de koop toe, die voor de hoogste invoedingstarieven worden afgerekend.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Detail van de meest zuidwestelijke "punt" van het Ernsthof West deelproject. Rij na rij na rij aan multikristallijne PV-modules, en nog steeds is dit deel niet af. Bijna achteraan zijn op de vergroting verschillende rijen lege frames te zien...
KLIK op
foto voor uitvergroting
Het speciaal voor dit zonnestroompark aangelegde trafostation voor de aansluiting op het hoogspanningsnet, midden tussen onafzienbare module rijen vanuit het zuidwesten. Een ware "zee van zonnepanelen", met bijbehorende "golfpatronen"... Voor verdere project beschrijving, zie het bijschrift van deze foto in mijn eerste bericht van 27 juni 2011.
KLIK op
foto voor uitvergroting
(10) Informatiepaneel bij de tweede lokatie van het Tauberlandpark project van Relatio. Dit ligt tussen de buurtschappen Richelbach en Umpfenbach (beiden onderdeel van de gemeente Neunkirchen in een soort uitstulpsel van Bayern bezuiden de Main), op ongeveer 7 kilometer westelijk van de (in Baden-Württemberg gelegen) Ernsthof lokatie. We zijn hier in het Naturpark Bergstraße - Ödenwald beland. Volgens de mij bekende geregistreerde opgaves bij Bundesnetzagentur (NB: net op tijd aangemeld voor de meest recente - forse - degressie, op 30 december 2010) zouden er op deze lokatie 5,7 + 8,6 = 14,3 MWp moeten zijn opgesteld. Het project is door Relatio in twee delen gerealiseerd voor 2 investeerders. Het grootste deel voor Chorus CleanTech Solar GmbH & Co. 6. KG uit Neubiberg. Het iets kleinere deel is voor Ecolutions Solar GmbH uit Frankfurt/Main die het park ook mee heeft ontwikkeld. Laatstgenoemde partij is ook betrokken bij de financiering van het 70 MWp gedeelte van GP Joule op de gigantische Senftenberg Meuro lokatie in Brandenburg, en heeft tevens bemoeienis gehad met de financiële afwikkeling van het 24 MWp grote FinowTower project in dezelfde oost-Duitse deelstaat (link).
KLIK op
foto voor uitvergroting
Handig zo'n stevig informatiebord... Blik op het oostelijke deel. De "impact" van zo'n zonnestroom park op de omgeving is marginaal. Tussen de module rijen in groeit en bloeit gras en veldbloem zonder problemen.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Blik vanaf de centrale corridor aan de zuidzijde van het park. Er is een meters brede strook tussen de hekwerken en de eerste modules aangehouden: groene bufferzone die hier nog wat tijd nodig heeft om vol te groeien. Uiteraard zal er regelmatig naast en tussen de module rijen worden gemaaid. Het witte gebouwtje bevat een van de omvormer stations voor het oostelijke deel van het park.
Na dit enorme PV-parken "geweld" in het "agrarische hart" van wereldkampioen zonnepanelen plaatser Bayern werd het de hoogste tijd om eens wat noordelijker streken te gaan opzoeken. Maar ook daar was meer dan genoeg zonnestroom fraais te vinden. Een impressie.
En dan zeggen ze dat Duitsers geen humor hebben. Voor diegenen die deze - economisch bezien extreem belangrijke - taal nog steeds niet machtig zijn, daar staat "Verheizen auch Sie noch Ihre Kohle?" En dat betekent niet slechts: "Steekt u ook nog steeds kolen in de fik?" Want "Kohle" heeft in het Duits een tweede betekenis, en dat is geld, pecunia. Snappu nu eindelijk waarom er zoveel bedrijven met zonnestroom panelen, zonnecollectoren, warmtepompen, professionele isolatie en "energetische renovatie", milieutechnologie, etc. in de weer zijn daar in de Bondsrepubliek? Omdat het (a) geld oplevert, (b) werkgelegenheid van zeer hoog niveau en bestendigheid, (c) het zowel de lokale als de nationale economie structureel beter en bovendien veel duurzamer maakt, (d) de bevolking er een hoge waardering voor heeft (het is immers ook hun geld waar het om draait), (e) de liberalen (FDP) er inmiddels een natte broek van krijgen, zo goed past dat alles bij hun gedachtenwereld. En NEEderland? Vult u zelf in... (er zitten neoliberalen in onze regering, vraag mij s.v.p. niet wat die daar in Gaia's naam uitvreten...). Gezien in Kleinheubach aan de Main. Het had ook in een willekeurig ander dorp in Duitsland gezien kunnen zijn...
KLIK op
foto voor uitvergroting
Vanaf de camping in Miltenberg volgden we de Main in noordelijke richting. Vanaf een fiets/wandelbrug over de rivier zagen we dit recyclingbedrijf in Elsenfeld aan de oost oever van de Main, zuidelijk van Aschaffenburg. Alle daken van de loodsen waren gevuld met "aufgeständerte" PV-modules. En als toetje had het bedrijf ook nog een fraai, op zuid hellend, bijna rond dak van het nieuwe kantoorgebouw van een compleet dak-geïntegreerde installatie laten voorzien.
Opvallende installatie die in Nederland vast niet door de "schoonheidscommissie" zou komen, maar in Duitsland waarschijnlijk zonder al te veel problemen is gerealiseerd. In plaats van op een beperkt plat dak segment enkel rijen modules te plaatsen, die vanwege de onderlinge beschaduwing relatief ver uit elkaar moeten staan (dus: weinig modules en relatief weinig opbrengst van dat dak), kun je ook zoals hier is gedaan een groot continu module vlak maken op een stevig, hellend frame, en dan heb je meteen het maximaal haalbare uit dat dak gehaald. Hmmm. Zal ik mijn verhuurder eens vragen of ze daar trek in hebben voor op ons platte dak? Lokatie weet ik niet meer, ergens tussen Obernburg en Aschaffenburg aan de Main.
KLIK op
foto voor uitvergroting
(11) And now for something completely different... Een tijd geleden meldde iemand op het bekende GoT forum dat hij tijdens zijn autorit over de A3/E41 (Würzburg-Frankfurt/Main) een byzondere PV-installatie had gezien. Polder PV vlooide een en ander na, en het blijkt een van de langste PV-systemen ter wereld te zijn, 2,7 kilometer. Tenminste, als je het integrale project bekijkt, want eigenlijk is het in stukken geknipt vanwege diverse dwars wegen/viaducten die het "project" doorsnijden. Maar imposant is het beslist. Er stond "dus" een kruisje op de kaart van de webmaster, en na enig zoeken in de drukke agglomeratie Aschaffenburg vonden we al fietsend dit grote PV-projekt. Een hele byzonder lokatie. Namelijk de beroemde (of is het beruchte?) "Einhausung A3" tussen Goldbach (Markt) en Hösbach (zie fraaie luchtfoto vóór de bouw van het PV-project), lintvormige dorpen aan de oostrand van de stad Aschaffenburg aan de Main, gelegen aan de westzijde van Naturpark Bayerischer Spessart. Het is een unieke betonnen dak constructie over enkele kilometers snelweg (oriëntatie ongeveer ZZW - NNO, om geluidsoverlast van bijna "bovenop" de drukke Autobahn wonende mensen te voorkomen. Een ongetwijfeld peperduur project. Wat al enkele jaren ook nog eens aan de bovenzijde is voorzien van een kilometers lange PV-installatie van 11 miljoen Euro (met verwachte terugverdientijd van een voor Duitse begrippen "respectabele 16 jaar"). Met, over wisselende afstanden, 2 grote PV "arrays", boven elke snelweg helft/tunneldak een. Het totale project is elektrisch onderverdeeld in drie grote blokken, west (1.018 kWp), centraal (851 kWp), en oost (780 kWp), totaal 2,649 MWp (dus grofweg 1 MWp per kilometer project lengte). Er moesten volgens Ralos speciale frames worden ingezet omdat het totale traject niet recht is maar een lichte kromming vertoont. Het is in delen opgeleverd in 2008/2009, en wordt geëxploiteerd door Elektrizitätswerke Goldbach-Hösbach GmbH & Co. KG (West), resp. A3-Solar GmbH (Center + East). De totale jaarproductie zou 2,5 GWh bedragen, wat neer zou komen op een specifieke opbrengst van 944 kWh/kWp.jaar (NB: 11% meer dan de beruchte SDE cap in 2008-2010...). Zie ook bericht op Solarserver.eu, foto op flickr.com, en persbericht van 18 mei 2009 op de website van projectontwikkelaar Ralos. Voor Google Maps link van de volledige project lokatie (echter nog zonder de zonnepanelen), zie hier.
Bovenstaande foto is een eerste impressie, vanaf een viaduct over de snelweg heen, vlak voor de westelijke tunnelmonding bij Goldbach. De eerste op enorme frames staande PV modules boven de meest zuidelijke weghelft/tunnelkap is prima te zien. Voor project info zie de pdf op de website van de omvormer leverancier, SMA.
Zo ziet het er dan bij het volgende viaduct uit, wat alleen voor fietsers en voetgangers is bestemd, en wat zich vlak voor het meest westelijke segment bevindt. De vorm van de tunnelkap is goed te zien (flink overgroeid door vegetatie), erboven de meest zuidelijke array, en er achter een klein stukje van een parallelle opstelling op de noordelijke tunnel overkapping. Links vooraan is een bundel forse kabels te zien die omlaag voeren naar een van de drie 1000 MV omvormer blokken van SMA, die op het regionale 20 kVA middenspanningsnet invoeden.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Hier een doorkijkje tussen de twee tunneloverkappingen door, richting oost, slechts een stukje van het centrale deel segment tonend (er zijn er nog 2). Lange rijen op hoge, stevige frames staande modules aan beide zijdes (op beide tunneloverkappingen). Er zitten op talloze plaatsen schakelkasten, eronder zijn lange kabelgoten zichtbaar aan weerszijden van een looppad voor het geval dat er iets gerepareerd of vervangen moet worden.
Op deze foto een aanzicht vanaf de zuidzijde, bij een viaduct vanuit/richting het iets oostelijker gelegen dorp Hösbach. Goed is te zien dat het hier een byzonder type module betreft, die 8 hoog in landscape op de frames aan de zuidzijde zijn gemonteerd. De cellen zijn namelijk langwerpig en smal. Een blik op de achterzijde van een van de modules doet uit de doeken wat voor panelen het hier betreft: 180 Wp Evergreen Solar modules (model ES-180-RL), waarvan er zo'n 16.000 zijn geïnstalleerd. Deze modules bestaan uit langwerpige cellen die van zogenaamde "ribbon-string" wafers zijn gemaakt die een lage energetische terugverdientijd hebben omdat ze direct als een "lint" uit kleine oventjes worden "getrokken", en er marginale zaagverliezen tijdens dit byzondere productieproces ontstaan. Voor een impressie van de apparatuur waarop dit soort "waferlinten" (vandaar de "ribbon") wordt gemaakt, zie de foto die ik tijdens Intersolar 2008 maakte bij de stand van deze producent.
Hessen - Bayern (noord) - Thüringen
Al snel begon het aantal en de grootte van de PV-installaties af te nemen, toen we door de dunbevolkte delen van Hessen door de Hessische Spessart fietsten. Via het fraaie heuvelachtige gebied van de Rhön fietsten we - helaas af en toe door regenbuien vergezeld - een stukje door een voormalige oost-Duitse deelstaat, het prachtige Thüringen, voordat we via Kassel weer in westwaartse richting afbogen.
Afgezien van het ietwat "tegenvallende" zonnestroom spul na het geweld in zuidelijker streken, kwamen we toch nog regelmatig wat kleinere installaties tegen. Dit exemplaar met 30 modules van een zo te zien ouder type zit op het dak van het stadhuis van het dorp Wildflecken aan de rand van een groot militair terrein in de zuidelijke Rhön in het meest noordwestelijke deel van Bayern. Mogelijk met de - terechte - gedachte: goed voorbeeld doet goed volgen.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Via het Naturpark Bayerische Rhön reden we uiteindelijk langs een bewust intact gelaten oude wachttoren langs het voormalige IJzeren Gordijn (Sennhütte/Grabenberg) Thüringen binnen, waar we in Frankenheim/Rhön deze grote PV-installatie met zo'n 370 kristallijne modules tegenkwamen (mogelijk iets van 60 kWp). Deze zijn niet zeer dik gezaaid in deze oost-Duitse deelstaat, maar ze zijn er beslist. Bovendien: vooral in de deelstaten Brandenburg, Mecklenburg-Vorpommern, en Sachsen, worden de laatste jaren zeer grote PV-parken aangelegd. Wij hebben echter slechts een klein stukje van Thüringen verkend.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Foto van een boerderij in het Hessische deel van de Kuppige Rhön geheel gevuld met zonnepanelen (226 stuks).
KLIK op
foto voor uitvergroting
Ook in Thüringen groots uitpakken geblazen op deze stenen schuur met vakwerk constructie. Met aan de linkerzijde een groot dunnelaag systeem (336 modules) op het west-georiënteerde schuine dak, en op de vertikale zuidgevel een bijkomend façade systeem met 24 kristallijne modules, daarbij ook het hout voor de winter van beschutting voorziend. Op de kopse schuine kant vermoedelijk een dubbele thermische zonnecollector plaat. Rechts een ander gebouw met een zuid-georiënteerd schuindak PV-systeem. Buttlar in de Vorderrhön, Thüringen.
De prachtige dorpen in Thüringen hebben nog vaak hun vakwerk gevels, die ook behoorlijk lijken te zijn opgelapt. Op het schuine dak misstaat een zonnestroom installatie daarbij absoluut niet. Zeker niet als je ook nog modules toepast met zwarte backfoil, zoals in het onderhavige geval. Een huis in Treffurt aan de Werra (zijrivier van de Weser), Thüringen, met 58 multikristallijne modules, waarschijnlijk ruim 10 kWp.
Van Thüringen terug naar Hessen
Beetje creatief puzzelen met paneeltjes om het hele dak vol te krijgen - je moet er wat voor over hebben om het maximale uit de beschikbare ruimte te kunnen persen. 66 stuks monokristallijn, geschat zo'n 12 kWp.
(12) In Kassel (noorden van Hessen, ongeveer midden in Duitsland) aangekomen werden we - natuurlijk - geconfronteerd met de industriële realiteit rond zonnestroom in Duitsland. Kassel/Niestetal is namelijk het kloppende hart van de omvormer industrie bij de oosterburen. Althans: een van de kloppende harten, want er zijn er meer. Wel het grootste hart, want wereldkampioen SMA produceert werkelijk verbijsterende hoeveelheden inverters die wereldwijd worden ingezet, en die zeer hoog worden gewaardeerd. Samenvattend: de positie van SMA is vooralsnog onaantastbaar, al komen er ook al steeds meer omvormers uit Azië.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Detail van de prachtige zonnestroom façade van - lees goed - de nieuwbouw voor de uitbreiding van de "parkeergarage" voor het personeel van een van de vele SMA productiefaciliteiten in Kassel. Gebouw numero 63... De hele zuidgevel heeft deze fraaie doorzichtige "PV-lamellen", de meeste met 36 multikristallijne cellen. In totaal telde ik 225 van die modules, waarvan 45 stuks van een iets kleiner formaat als de afgebeelde exemplaren. Volgens de planningsborden komt er nog zo'n façade naast dit exemplaar te staan. Leuk detail: het hoofdkantoor van SMA Solar Technology AG staat in het naburige Niestetal, hoe kan het ook anders, aan de Sonnenallee nummer 1...
KLIK op
foto voor uitvergroting
De schaal van de productie complexen van SMA is enorm. Dit is een van de nieuwste productiehallen, aan de Dresdener Strasse in het oosten van Kassel. Net aan is aan de bovenrand een schim van een zonnestroom installatie te zien. De nieuwste complexen liggen helemaal vol zonnepanelen, en er is recent een "Solar Academy" gebouwd naast het hoofdkantoor wat volledig autark zal functioneren met een combinatie aan PV (151,15 kWp, waaronder een façade systeem, dak installatie, en enkele trackers), een 60 kW batterij opslag (capaciteit 230 kWh) en een 140 kW "Blockheizkraftwerk" (70 kW elektra, 70 kW warmte, artikel in Photon van juni 2011). In het "zwakke" eerste kwartaal van 2011 heeft het bedrijf 1 GW aan omvormers verkocht en een omzet behaald van dik een kwart miljard Euro (persbericht). In 2010 werd een record vermogen van 7,8 GW verkocht en verdubbelde de omzet t.o.v. 2009 tot 1,9 miljard Euro (persbericht).
Een byzonder leuk "demonstratie" paneel met - bijna vierkante - monokristallijne cellen tussen twee glasplaten die blijkbaar een lantaren moeten voeden met zonnestroom prik. Het behoorlijk complex lijkende (en vast niet goedkope) apparaat staat voor een demonstratie opstelling voor dakpannen en dak-innovaties van een dakdekkersbedrijf aan de oostzijde van de Fulda in de noordelijke punt van Bergshausen (direct Z. van Kassel). Ook dakpannen met PV-cellen zaten als optie tussen de dak innovaties (helemaal rechts op de foto).
KLIK op
foto voor uitvergroting
Hoe westelijker we kwamen, hoe vaker we weer (zeer) grote PV-installaties op grote particuliere daken we weer tegenkwamen. Dit exemplaar uit het dorp Guntershausen aan de Fulda bezuiden Fuldabrück (onderdeel van gemeente Baunatal) had fors uitgepakt, op zowel een zuiddak (links), als een westelijk georiënteerd dak op de schuur met vakwerk gevel. Totaal 175 modules, en ook nog deels zichtbaar een forse zonnecollector installatie. Midden in het dorp, zonne-energie oogsten.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Iemand nog een zonnepaneeltje? Misschien is hier wel het bekende "de buren hebben wat nieuws, dat moeten wij ook" effect opgetreden. Feit is dat aan de zuidzijde van het dorpje Lohre, tussen Felsberg en Fritzlar aan de Eder (zijrivier van de Fulda) het blauw je tegemoet schittert. Alleen al op deze foto 6 voldak systemen, en nog diverse zonnecollector installaties. Let op de creatieve invulling op het dak rechts vooraan. Het dak erachter heeft een "aufgeständert" systeem (zonnepanelen op schuine frames op een schuin dak om een optimale hellingshoek te krijgen, volstrekt normaal in Duitsland).
KLIK op
foto voor uitvergroting
(13) Met het "betreden" van het dal van de Eder kregen we te maken met enkele byzondere projecten van de actieve burgerbevolking in samenwerking met de PV onderneming ConSolaris Gbr, die volgens eigen zeggen in tien jaar tijd al zo'n 1.000 zonnestroom projecten heeft gerealiseerd in het noorden van de deelstaat Hessen. Motto op de gevel van het aanpalende bedrijfsgebouw: "Bei uns wächst der Strom auf Bäumen"... Dit byzondere tracker park van 300 kWp op een 2,5 hectare groot veld bij Bergheim aan de Eder is het eerste project van het Bürgersolarpark Edertal, een collectief wat als inzet heeft om milieuvriendelijke stroom op te wekken. Dit initiatief kwam tot stand door financiële participatie van burgers en bedrijven in 55 zogenaamde "Solarbäume" (8 meter hoge, zonvolgende DEGER Energie trackers met elk 30 monokristallijne ASE 165 Wp modules van de Duitse fabrikant Schott Solar) met elk een verwachte jaaropbrengst van 6.825 kWh. De totale jaaropbrengst van dit PV-parkje zou equivalent zijn aan het verbruik van 120 huishoudens die ruim 3.100 kWh/jaar zouden opsouperen. Grappig is dat bij elke tracker een soort overkapping is geplaatst waar klaarblijkelijk de investeerder een camper, boot o.i.d. kan neerzetten. Op de achtergrond een - uiteraard ook met zonnepanelen bedekt - gebouw van de betrokken onderneming die hier haar verkoop lokatie blijkt te hebben. Ook de "Grundschule" en diverse andere gebouwen in dit dorp hadden een enorm PV-systeem, mogelijk ook vergelijkbare "Bürgerbeteiligungsanlagen", die alleen maar mogelijk zijn met een degelijk en betrouwbaar wettelijk ingebed systeem die invoedingstarieven over lange periodes garandeert. Zo niet, zijn de financiële risico's voor grote projecten zoals dit veel te hoog.
Zoiets is in Nederland dan ook compleet onmogelijk, of de hardware moet voor dumpprijzen gekocht kunnen worden. Wat de financiële opbrengst van de opgewekte kilowatturen van zo'n installatie in Nederland dan wel zal worden over een periode van 20 jaar blijft in dikke nevels gehuld.
KLIK op
foto voor uitvergroting
(14) Niet ver van het vorige "kleine" PV project, waar burgers in participeren, was deze zonnestroom installatie van ietwat andere orde, op het grondgebied van de gemeente Edertal. Maar ook dit is zo'n project waarbij de burgers en bedrijven uit het dal konden participeren en zo het fundament onder de lokale energie revolutie konden leggen. Dit park heet Edertal-Lieschenruh, is 1,2 MWp groot, en bevat 151 trackers op 5 hectare. Het is al vanuit het dal te zien, maar de webmaster van Polder PV moest er uiteraard met zijn neus bovenop komen te staan, dus klom hij de noordhelling van het dal op vanaf de brug over de rivier de Eder (noord van het dorp Mehlen zu Edertal).
KLIK op
foto voor uitvergroting
Aanzicht van dit 1,2 MWp grote Bürgerbeteiligungsproject met 151 trackers, op een heuvel boven de noordoever van de Eder.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Aanzicht van de achterste trackers op dit veld die - bij zeer regenachtig weer - allemaal horizontaal stonden, vermoedelijk gestuurd door een lichtsensor die registreerde dat uit de hemelkoepel nog het meeste licht kwam.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Detail aanzicht van opzij. Onmiskenbaar zijn de rode kastjes van de SMA omvormers, een per tracker. De schuin staande metalen pijp is een van de "actuators" die de hellingshoek cq. de horizontale hoek t.o.v. de zon moeten regelen. Aan de boven- en onderzijde van de trackers zijn ook dunne sprieten te zien - bliksem afleiders. Het betreft hier een nogal geëxponeerde lokatie.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Vlak onder het hierboven getoonde PV-park met trackers waren de bewoners van het nieuwbouw wijkje Lieschenruh blijkbaar zwaar geïnfecteerd door het uitzicht op de nabijgelegen zonnevolgers. Want zien doet volgen, en dat werd in deze wijk in ruime mate gedaan. De bewoners van dit nieuwe huis waren ietwat later dan vele anderen in de wijk, maar vlak voordat er een gevreesde nieuwe degressie (per 1 juli 2011) aan zou komen, is dit nieuwe systeem waarschijnlijk opgeleverd en aan het net gekoppeld (NB: de geplande degressie kwam er echter niet, omdat de marktgroei in Duitsland tussen maart en mei tegenviel). Deze bewoners namen daarbij trouwens geen genoegen met slechts het op oost hellende schuine dak (38 multikristallijne panelen). Ze plempten ook maar direct de overkapping voor de auto vol, met 12 modules op consoles. Totale projectgrootte voor dit huis waarschijnlijk 10 kWp of wellicht meer (de meeste nieuwe multikristallijne modules hebben een vermogen ver over de 200 Wp per stuk).
Via een lange traverse door het Naturpark Rothaargebirge fietsten we van Hessen de deelstaat Nordrhein-Westfalen in, en kampeerden na een lange tocht van 132 kilometer nabij Attendorn aan de oostrand van het Ebbegebirge. Vandaar ging het via het Sauerland en het Bergisches Land richting Ruhrgebiet, vergezeld van enorme stortbuien.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Fraaie boerderij in afdaling oostelijk van Ossenberg naar de Fuelbecketalsperre in het Bergisches Land zuidoostelijk van het Ruhrgebiet. Ik telde in totaal 161 panelen, mogelijk krap het maximum voor de EEG staffel met het hoogste invoedingstarief: dakinstallaties tot en met 30 kWp. Mogelijk in 2 fases aangebracht (2 verschillende typen modules).
Na een verblijf in een hotel in Hagen aan de zuidrand van de Ruhr hebben we deze rivier langduring gevolgd (fraaie en aanbevelenswaardige fietsroute) helemaal tot en met Duisburg, zijn daar de Rijn overgestoken, en fietsten westwaarts richting Nederland.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Deze installatie in Hulsdonk, stadsdeel van Moers (westelijk van de Rijn) ligt op zuid-hellende en op westen georiënteerde dakvlakken en bestaat uit minimaal 218 monokristallijne modules (waarschijnlijk totaal >40 kWp). Let op de schaduw op het middelste dakvlak. Het was echter al relatief laat in de middag, dus vermoedelijk niet heel veel opbrengst verlies.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Een detail van de hierboven getoonde installatie laat zien dat ook in Duitsland niet altijd even netjes wordt gewerkt en dat hier mogelijk haastig is afgerond door de installateur omdat 'ie nog een hoop andere PV-systemen voor een bepaalde degressie datum moest aanleggen. Wat de reden dan ook is: modules die zo over een dakrand steken, en al helemaal die niet afgezaagde frame liggers zijn natuurlijk "geen gezicht". Daar staat tegenover dat er wel een hele hoop donkergroene zonnestroom wordt gebakken, op lokatie. En dat is vele malen beter dan niks.
KLIK op
foto voor uitvergroting
We zijn inmiddels gearriveerd in het vlakke, windturbine rijke land tussen de Rijn en de Duits-Nederlandse grens oostelijk van Venlo. Vlak bij een "byzondere" camping stek midden tussen een fors park van zo'n veertien windturbines staat een van vele boerderijen met zowel een moderne windturbine (onderdeel van het grotere park), als twee eigen PV-installaties. Een doodnormaal beeld - uiteraard alleen aan de Duitse kant van de "Grüne Grenze". Buurtschap Kengen ten noorden van Kerken (NO. van Venlo), wat tot de gemeente Rheurdt behoort.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Boerderij in de buurt van Wachtendonk met 142 multikristallijne modules met een licht afwijkende kleurstelling. Neuh, daar ligt ook niemand "wakker" van, breekt de grijze sleur een beetje... Minimaal 25 kWp, voor Duitsland een relatief "klein" systeem, waarvan er vele tienduizenden per jaar worden geplaatst...
KLIK op
foto voor uitvergroting
... maar de daken zijn ook vaak veel groter. Dit exemplaar lag langs een oud goederenspoor waarover een nieuw fietspad is aangelegd bij het gehucht Busch (gemeente Leuth - Nettetal), tussen het bekende Kaldenkirchen (Z. van Venlo) en het Nettetal. 456 dunnelaag modules, installatiegrootte mogelijk (bij First Solar als voorbeeld) minimaal 30 kWp. Of dit soort installaties nog steeds zo massaal zullen worden aangelegd als in het recente verleden, zal niet van de donkere wolken afhangen die we regelmatig tegenkwamen. Maar van de hoogte van de invoedingstarieven en de harde randvoorwaarden die in Wet zullen worden opgenomen.
Uiteindelijk "moesten" we natuurlijk nog de Nederlandse grens over. Wel een beetje met tegenzin, want als zonnestroom adept is het aan de "rechterkant" van de "Grüne Grenze" (vlg. kaart noord boven...) nu eenmaal heel wat beter toeven dan in het armetierige Nederland. Toch stond er nog een kruisje op mijn kaarten. En dat kruisje stond net aan de Nederlandse kant van de grens, bij een boerderij noordoostelijk van Swalmen, die op het grondgebied van de gemeente Beesel ligt in een agrarisch gebied. Ingeklemd tussen het aan Duitse zijde gelegen Brachter Wald en de op Nederlandse grondgebied gelegen A73. Vlak voor onze vakantie hadden we een uitnodiging gekregen om de officiële opening bij te wonen van organisator Agrifirm Feed, maar toen zaten we nog - zoals gepland - op de fiets midden in Duitsland. Toch kon ik het niet laten om langs dit zoveelste SDE 2009 project van Horizon Energy te fietsen. Deze 200 kWp installatie (met dus 2 beschikkingen van elk 100 kWp), met zo'n 1.000 stuks zonnepanelen is aangebracht op drie daken van de boerderij van familie Hubens-Delissen, aan de St. Jozefdijk. Op de boerderij wordt gestreefd naar een duurzame bedrijfsvoering met 100 melkkoeien en maar liefst 1.100 melkgeiten. De installatie zou zo'n 180.000 kWh/jaar produceren (specifieke opbrengst verwachting 900 kWh/kWp.jaar). In het korte radio interview op L1NWS (gelinkt op deze webpagina) is in het staartje nog net te horen dat deze installatie zo'n 5 ton heeft gekost (NB: betaald door Horizon Energy, onderdeel van HVC, die het dak zoals gebruikelijk pacht van de boer en deze "volledig ontzorgt"). M.a.w., er is ongeveer EUR 2,5/Wp betaald, all-in. Dat is voor Nederland een "hele nette" prijs.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Blik vanuit het oosten op de meest noordelijke, zo te zien vrij nieuwe schuur waarvoor enkele koeien grazen.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Blik vanuit het zuidoosten op de oostzijde van twee meest zuidelijk gelegen schuren (erachter een klein stukje van de grote schuur). Niet het hele dak is bedekt - aan weerszijden is nog een strook dak zichtbaar.
KLIK op
foto voor uitvergroting
Blik vanuit het zuiden met zicht op het westelijke deel van de twee zuidelijke schuren (deels afgedekt ter rechterzijde door weer een andere schuur), en het dak van de nieuwe schuur aan de noordzijde ook nog deels zichtbaar. Links de boerderij met ervoor het bekende bord van Agentschap NL wat "onder voorwaarden" geplaatst wordt/kan worden bij gerealiseerde SDE "groot" projecten. De Nederlandse familie Hubens-Delissen kan in ieder geval verder op zonnestroom (al zal een groot deel van de productie het net op gaan). Nu de rest van Nederland nog...
Jammer dat er tot nu toe nog maar 259 beschikkingen zijn overgebleven voor de categorie "groot" (SDE 2009 en 2010, zie analyse), en het totaal aantal projecten voor die categorie zelfs nog kleiner is (omdat meerdere projecten met 2 of zelfs 3 beschikkingen zijn toebedeeld). Dus bepaald trots kan Nederland met deze marginale bijbouw van "grote" projecten niet zijn. In Duitsland werden alleen al in de maand mei 2011 126 inschrijvingen (lees: al lang gerealiseerde projecten) groter dan 200 kWp gemeld bij Bundesnetzagentur. Het grootste project was een 16,2 MWp installatie in Brandenburg. Compleet onhaalbaar in Nederland, vanwege blijvend slechte (lees: rampzalige) Wetgeving...
Uiteindelijk zijn we met de fiets bij NS Station Roermond uitgekomen en hebben de trein richting Leiden genomen. We legden in totaal zo'n 1.650 kilometer af op de fiets tussen München en Roermond. We hebben onafzienbare hoeveelheden zonnepanelen gezien, en zijn slechts al dan niet bij toeval op "enkele" grote projecten gestuit. Zo'n vakantie kun je nog vele malen overdoen, en daarbij elke keer weer met een iets andere fietsroute nieuwe grote projecten tegenkomen. Duitsland is Weltmeister. En mag daar apentrots op zijn. Azijnzure kritiek die daarover regelmatig wordt uitgespuugd is volslagen onterecht. Nederlandse ambtenaren en politici die zich van dat soort vol gif zittende vuilspuiterij bedienen dienen in het openbaar aan de schandpaal te worden genageld, want Duitsland heeft dat in het geheel niet verdiend.
Duitsland gaat ondanks de al fenomenale gerealiseerde uitbouw van zonnestroom capaciteit (volledige gecertificeerd bemeten), die in deze fotoreportage van harde documentatie is voorzien een ongewisse toekomst tegemoet met de marktontwikkeling, gezien de enorme degressies van de vergoedingen voor elektriciteit opgewekt door PV-installaties. Maar een "eind" van de Duitse markt, zoals dit bord bij het eerder al gesignaleerde dorp Solar lijkt te suggereren? Mwagh. We gaan het zien. De Duitsers hebben wel voor heter vuren gestaan...
Eerste versie
van deze web pagina 19 juli 2011; publicatiedatum eerste versie: 23
juli 2011; toegevoegd link en info projectbeschrijving PV perronkappen
Utrecht CS: 24 juli 2011. © Peter
J. Segaar / www.polderpv.nl
|
