Energiekosten
kort
| |
|
||||||
|
Energiekosten
kort
|
index | ||||||
|
Financiën - 9 (status 2014)Energiekosten beknopt - elektraOmdat er nog verbijsterend veel onbegrip in de Nederlandse markt is over wat nu de WERKELIJKE wijzigingen in de energiekosten zijn geweest over een langere tijdsperiode, heb ik mijn oudste en nieuwste beschikbare "harde" tarief data in drie grafieken bij elkaar gezet. Voor eerdere versie (status 2013), zie betreffende pagina. Genoemde grafieken gaan over de drie HOOFD categorieën op uw nota, of beter gezegd: in de halfjaarlijkse of jaarlijkse tarieven die u "worden aangerekend". Ik doe dat aan de hand van de standaard "grijze" enkeltarief prijzen in de periode 2002 (eerste half jaar) tot en met 2014 (idem) bij de leverancier Vattenfall/NUON. Met daarbij al direct als belangrijke aantekening: die variabele tarieven zijn bij NUON, alle hersenloos gekopieerde onzin over "sterk stijgende energieprijzen" (e.d.) ten spijt, in de tweede jaarhelft van 2014 allemaal blijven steken op hetzelfde niveau (2014-I resp. 2014-II: identiek). Die variabele tarieven vormen nog steeds het standaard "referentiekader" bij alle prijs besprekingen op Polder PV. Al is daar natuurlijk een verpletterende chaos aan andersoortige tariefstellingen bij gekomen waar geen mens meer wijs uit wordt (om een "globale" indruk te krijgen, bekijk, nádat u een sterke borrel heeft ingeschonken, deze pagina...). En dan heb ik het nog niet over het feit dat we alleen al voor elektriciteit inmiddels zes-en-veer-tig door de ACM toegelaten "aanbieders" hebben in onze overvolle markt (overzicht)... Die "tarievenchaos" leg ik hier terzijde: het gaat om de basis, en hoe die basis is gewijzigd in de loop der jaren. Ontleend aan de tarieflijsten van het "klassieke" energiebedrijf (in onze regio). Het energiebedrijf wat bij ons eind vorige eeuw trouwens nog EWR heette, daarna NUON, en tijdens de liberalisering van de stroom- en gasmarkt, te beginnen op 1 juli 2009 (operationele zeggenschap) stapsgewijs aan het Zweedse staatsbedrijf Vattenfall werd verkocht, bij uitsluiting van de afgesplitste netbeheerder Continuon, die later werd omgedoopt in Alliander. Verder heb ik de tarief data van genoemde Continuon en de rechtsopvolger, netbeheerder Alliander genomen. Dat is de grootste in Nederland, onze woonstee ligt in hun netgebied. Bij andere netbeheerders kunnen tariefcomponenten enigszins (maar niet veel) afwijken. Verder zijn uiteraard voor de energiebelasting en de vaste teruggave post ("belastingvermindering", het veel gebezigde "heffingskorting" wordt in dit opzicht nooit gebruikt door Min. Fin.) de tarieven van het Ministerie van Financiën gehanteerd. Voor overzicht vanaf 2007, zie tabel op de website van de Belastingdienst. Drie grafieken toon ik hier, met een vergelijking van de tariefopbouw van de getoonde hoofdcomponent, en, zeer belangrijk, de CAGR berekening voor de gemiddelde toename per jaar van die factor. CAGR staat voor Compound Annual Growth Rate, en dat begrip heb ik in het artikel van 22 mei 2012 toegelicht en grafisch uitgewerkt voor de kWh prijs wijzigingen.
Alle tariefcomponenten in de op deze webpagina weergegeven grafieken zijn exclusief btw weergegeven. Bovenop de betreffende kolommen is apart die (ook) aan de Staat toe vallende, soms al behoorlijk uit de klauwen lopende btw post weergegeven voor alle componenten bij elkaar (diep rode kleur). Die was 19% in 2002, in 2013 alweer 21% (per 1 okt. 2012). Daarbij gelieve in ogenschouw nemen dat op de uiteindelijke energie nota's een deel van die btw onwrikbaar "vast" is omdat ze over de "vaste", grotendeels "onverkiesbare" posten (vastrechten netbeheer & leverancier cq. teruggavepost energiebelasting) wordt geheven (in het laatste geval zelfs aan u "wordt uitgekeerd"...). En een deel is "variabel", omdat genoemde btw component wordt geheven over de hoeveelheid verbruikte, dan wel na salderen zonnestroom "overgebleven" elektriciteit. En die is zo'n beetje per huishouden verschillend (sterker nog: kan zelfs extreem verschillen!). De grafieken geven echter de tarief component situatie aan per kWh bij NUON ("continu grijs" tarief component, hét referentiekader, (1), per maand (vastrechten netbeheer Liander / TenneT resp. leverancier NUON bij variabel tarief contract, (2), cq. per jaar voor de vaste teruggavepost van Min. Fin. (3). (1) Tarief ontwikkeling variabele kWh kosten 2002-2014
Linker kolom: tarief opbouw kWh prijs in eerste jaarhelft 2002, rechter kolom die in eerste jaarhelft van 2014. Idem voor 2013, middelste kolom, ter referentie voor 2014. Tweede jaarhelft 2014 had bij Vattenfall/NUON identieke tarieven als voor de eerste jaarhelft. Er zijn nogal opvallende verschillen tussen de kolom van 2002-I en die van de getoonde halfjaar periodes 2013-I en 2014-I. (1) in 2002 was er nog een "variabele transporttarief component" geïncasseerd door netbeheer (in ons geval Continuon, destijds nog duidelijk verbonden met de NUON holding), lichtblauw kolom segment. Deze component is verdwenen in de twee rechter kolommen (feitelijk al per 1-1-2009; zie onder grafiek 2). (2) Een véél lager energie belasting tarief (magenta kleur). Die majeure component werd per 1 jan. 2009 gigantisch omhoog gekrikt als een van de VIER elementen in de mega-operatie rond de "invoering van het capaciteitstarief" (de andere componenten waren: de invoering van een nieuw capaciteitstarief voor de elektra aansluiting, een enorme verhoging van de teruggavepost energiebelasting, én het tegelijkertijd afschaffen van de variabele transport component bij netbeheer). Vanaf 2009 zijn er bij de al enorm hoge EB component verdere verhogingen geweest als gevolg van inflatie correcties (grafiek). (3) Het "grijze" stroom tarief wat NUON in rekening bracht/brengt (als Vattenfall in 2013-2014, onderste element in de kolommen, grijs) is weliswaar ook in het decennium tm. 2009 aardig gestegen, maar het is de enige component die u kunt "kiezen", dus "de feitelijke markt". Na 2009 viel die component dramatisch terug (grafiek) vanwege een combinatie van wereldwijde crisis, enorme duurzame stroom productie in met name Duitsland, overcapaciteit in de NL - zwaar fossiel gedomineerde - stroom productie markt, en een aanbod zijde van - inmiddels - maar liefst 46 stroom aanbieders. De "leverings"-component maakt in 2014 nog maar ruim 29% van de totale kWh prijs uit. Dat is weinig hoger dan die component in het nog "niet geliberaliseerde" jaar 2002: bijna 25%. De rest is allemaal staatsinkomsten geworden in 2014! (4) Vanwege de forse verhogingen in met name de energiebelasting component, is de all-in btw post voor de Staat ook aanzienlijk gestegen t.o.v. 2002. Met dik 47% t.o.v. 2002... (5) Per 1 januari 2013 is er ook een SDE heffing (uitermate ongelukkig "Opslag Duurzame Energie", ODE genoemd) in stelling gebracht, die op dezelfde wijze "werkt" ("geïnd" wordt) als de energiebelasting. Toen nog weinig (oranje streepje), maar dat gaat per jaar verdubbeld worden, zoals al aan het niveau voor 2014 is te zien. SDE subsidie gaat voor nieuwe projecten vanaf 2011 feitelijk alleen nog maar naar bedrijven. Burgers "moeten" sinds begin 2013 via de energie nota (variabele deel) mee dokken, maar "kunnen" niet profiteren (ook niet via een theoretisch postcoderoos project, want dubbelen met SDE+ is expliciet verboden...). Voor zonnestroom moest je in de SDE+ regelingen minstens 15 kWp realiseren, en je kreeg in de beginfases een hondenfooi. Sinds SDE 2012 wordt alleen nog maar SDE verstrekt (indien "beschikt") voor projecten achter een grootverbruik aansluiting. Burgers de facto exit en "uit de regeling getrapt". In de grafiek zijn van de drie belangrijkste deelcomponenten (indien aanwezig) de percentages aandelen in het geheel weergegeven. Duidelijk is dat de Staat de grootste, überdominante, en breedlachs triomferende winnaar is bij de hoofdcomponent "variabele kWh kosten", als er maar flink afgenomen blijft worden (al dan niet na "saldering van zonnestroom op de nota"). Het aandeel steeg van 51,9 naar 68,7% (2013) in 11 jaar tijd. En het steeg nog verder naar 70,7% in 2014, doordat de leverings-component verder sterk terugviel (met ruim 7%), de energiebelasting met inflatie werd gecorrigeerd, en de SDE heffing ("ODE") verdubbelde. Dit alles, ondanks de veelbesproken en politiek bezien snoeihard de samenleving in getoeterde "markt liberalisering". Let in de grafiek goed op de vingers in de pap van 3 "markt" partijen: De Staat (grootste profiteur van veel verbruik), de netbeheerder (NB), die op het vlak van "variabele" kosten haar inkomsten kwijt is (zie echter ruimschootse "compensatie" onder vastrechten, hoofdcomponent 2). En dan is er nog een zielige "markt"partij genaamd de "leverancier", die op het gebied van variabele kosten dus nog minder dan derde deel van de kWh prijs "mag" scoren in 2014. En daarmee moet "concurreren" tegen 45 andere "aanbieders"... Gaan we de all-inclusive prijs inclusief alle variabele componenten bekijken, is deze in de getoonde periode gestegen van 16,71 (2002-I) naar 22,89 Eurocent/kWh (2013-I), en door alle negatieve en positieve effecten, in 2014-I uiteindelijk licht gedaald naar 22,67 Eurocent/kWh (gelijk aan 2e jaarhelft 2014). Dat geeft een gemiddelde "CAGR" jaargroei van slechts 2,57%/jaar te zien (gestreepte vetgedrukte pijl) over de periode 2002-2014 (1e jaarhelft). Ergo: s.v.p. vanaf nu dan ook alle l*lkoek op internet, van ontelbare bronnen waaronder enorm veel aanbieders van zonnepanelen en -systemen, definitief in de vuilverbrander gooien. Want die komen nog steeds regelmatig met onzin percentages van 7 tot zelfs "meer dan 11 procent" gemiddeld per jaar, voorbeeld (omdat ze die beruchte CBS tabel niet [willen] begrijpen...). Voor de goede orde, en knoop die nogmaals in uw oren: UITSLUITEND variabele kosten zijn "saldeerbaar", en UITSLUITEND door die variabele kosten te drukken door op energieverbruik te besparen (en/of zelf op te wekken achter de aansluiting), kunt u geld uitgaven vermijden. De rest blijft u dokken (hoofdcomponent 2, "vastrechten"). Of blijft u ontvangen (hoofdcomponent 3, "vaste teruggave post energiebelasting"). That's it. Moeilijker kunnen we het echt niet maken. (2) Tarief ontwikkeling vaste kosten 2002-2014 per maand
In deze grafiek toon ik de niet vermijdbare, vaste maandelijkse kosten die u altijd blijft betalen ongeacht wat u doet achter uw aansluiting. En zo lang die aansluiting intact blijft, en u (dus) verplicht een stroom-contractant bent met een door u aangewezen (of, bij uitblijven keus - de facto) "leverancier". Ook al saldeert u alle stroom op jaarbasis helemaal "weg". Of u zuipt als een tempelier 9.999 kWh per jaar weg aan kolengrijze stroommix. Maakt niet uit, het resultaat blijft hetzelfde wat de vastrechten betreft ("kleinverbruik", geldend tot een elektrische capaciteit van de aansluiting van maximaal 3x 80 ampère). Deze vaste kosten bestaan grotendeels uit vastrechten transport, die u (feitelijk) betaalt aan de regionale netbeheerder, bestaande uit vier deelposten. En u betaalt zogenaamd "vastrecht leverancier", een post die opgevat kan worden als de call-center kosten bijdrage en om de administratie op orde te houden van uw zelf verkozen "aanbieder". Uiteraard heeft deze laatste post niets te maken met netbeheer of "transport", en er wordt door sommige leveranciers (omdat het een NIET door ACM - tot voor kort nog NMa - gereguleerde post is!) flink misbruik van gemaakt (schofterig hoge tarieven zowel voor elektra als voor gas). Paulus Jansen van de SP, helaas niet meer in het parlement, heeft tot twee keer toe zeer kritische vragen gesteld aan Henk Kamp van EZ over deze onrustbarend exploderende "post" (deel 1 6 jan. 2014, deel 2 24 jan. 2014). Maar laatstgenoemde heeft hem tot twee keer toe op schandalige wijze in de hoek getrapt - het parlement bleef bij deze zoveelste onfrisse energie affaire als gebruikelijk muisstil, en keek de andere kant op... Alle deelposten vindt u in de legenda rechts in de grafiek: vastrecht aansluiting, vastrecht transport, het gigantische, op 1 januari 2009 ingevoerde capaciteitstarief (waar Liander de post "systeemdienst" voor hoogspanningsnetbeheerder TenneT = staatsbedrijf onder het ministerie van Financiën normaliter op hun tariefbladen in verstopt*), de door mij uit het Liander "capaciteitstarief" geëxtraheerde systeemdienst* (af te dragen aan TenneT), en tenslotte de meetdienst. Alle in kleurtinten blauw. In 2002 was er behalve de meetdienst géén onderverdeling in de rest van de transporttarieven van netbeheer, dat segment heb ik gearceerd weergegeven. Nota bene: alle transport tarief componenten (voor elektra) werden/worden gereguleerd door de NMa, cq. de rechtsopvolger "Autoriteit Consument & Markt" (ACM). Netbeheer pakt in 2014 dik 71% van uw "vaste kosten". In 2002 nog dat "maar" 63,8%, in 2013 is het zelfs maar liefst 74% geweest. De "vijfde" vastrecht post, "vastrecht levering", in donkergrijs weergegeven, is een niet gereguleerde post waarmee de leverancier kan doen en laten wat 'ie wil. Hier zit een grote dreiging in, en dat is ook bij grotere partijen al geschied: die post wordt stiekem stapsgewijs omhoog gekrikt, zonder dat deze partijen dat "aankondigen" in de media, of - zelden - met volstrekte nonsens "legitimering"... Wel is het zo dat in het geheel van "vaste lasten" het aandeel van deze curieuze, slecht begrepen post op het totaal tm. 2013 fors is afgenomen, van 20,2% (2002) naar slechts 8,6% in 2013. Echter, Vattenfall/NUON heeft begin 2014 absurde kostenverhogingen voor deze lucratieve woekerpost doorgevoerd. In 2014 moest er opeens zonder legitieme reden, en zonder "service" verbetering richting de klant, bijna 31% meer vastrecht levering voor elektra opgehoest worden. Het aandeel werd zodanig opgekrikt, naar 11,4% op het totaal, dat de totale vastrecht "load" bijna gelijk is gebleven, ondanks verminderingen bij de netkosten... Uiteraard roomt de Staat der Nederlanden ook hier weer gezellig af: het btw aandeel is gestegen van 16,0 naar 17,4% op deze kolom. Zie echter voor een genereuze "compensatie" (die ik in het buitenland maar niet krijg uitgelegd, dan krijgen ze glazige ogen...) in de laatste paragraaf 3... Nota bene: in de grafiek zijn de vaste kosten per maand weergegeven. Dus: vermenigvuldigen met 12 om aan de kalenderjaar kosten te komen. In totaal is de vaste lasten druk op uw nota (in deze situatie) enorm gestegen, van 5,44 naar een spectaculaire 23,68 Euro per maand inclusief btw (in 2013 zelfs nog iets hoger liggend, EUR 23,93/mnd). Dit betekent, berekend volgens de CAGR methode, dat er een gemiddelde stijging is geweest van een spectaculaire 13,04% per jaar over de periode 2002-2014! DAT is procentueel bezien de grote kostendriver geweest op uw nota. En NIET de paar procent die de all-in "stroomprijs" gemiddeld per jaar is gestegen in dezelfde periode! (paragraaf 1). Vastrechten kunt u echter niet beïnvloeden. U dokt ze altijd... En, het aller belangrijkste: die posten zijn niet saldeerbaar! Het is ongelofelijk belangrijk dat u dat goed in uw oren knoopt: ze hebben geen enkel effect op terugverdientijden. Ook bij energiebesparing heeft dit "niet te besparen" aanzienlijke deel op uw nota geen enkele invloed: u betaalt die posten altijd!
(3) Tarief ontwikkeling vaste teruggave post energiebelasting 2002-2014 per jaar
U krijgt van de overheid elk jaar "zomaar" geld terug. Dat heet te zijn uit het oogpunt van "sterk gestegen energiekosten", voor zowel elektriciteit, als voor gas. Waarbij niet wordt gespecificeerd waar dat dan wel aan zou liggen. Henri Bontenbal is de specialist op dat gebied, die regelmatig in de archieven van de parlementaire geschiedenis graaft op zoek naar "de intenties" achter de energiebelasting wetgeving. Zie o.a. zijn fraaie artikel "Waarom betalen we energiebelasting" van 4 november 2012. Een uitgebreid kamerstuk werd door hem destijds uit de stoffige krochten van de Staatscourant opgediept, wat er uitvoerig op ingaat. Gepubliceerd op 26 juli 1995, inmiddels maar liefst 19 jaar geleden... Vooral onder paragraaf 2 heeft u kunnen zien dat het vooral "daar aan ligt", dat u flink meer bent gaan betalen aan de energie nota. Vooral de vaste kosten zijn gierend uit de klauwen aan het lopen, en dat heeft op Twitter al enige tijd de volgende hashtag opgeleverd. Waarvan u er vergif op kunt innemen, dat die steeds vaker zal worden gebruikt: #vastrechtwoeker. Als u altijd een zuinig type bent geweest, zult u op dat front het hardst zijn "gepakt" door de betreffende partijen, omdat u daar niets aan kon en kunt doen (enige alternatief bij gas: aansluiting de deur uit doen en all-electric gaan, wat in veel situaties beslist geen eenvoudige operatie zal worden, als het al haalbaar is). Daarbij komt ook de complicatie dat Brinkhorst (D'66) destijds - gelukkig - in zag dat weinigverbruikers zwaar belazerd zouden gaan worden bij de vurig door EnergieNed gewilde invoering van het capaciteitstarief. Zuinige mensen zouden zich helemaal kreupel gaan betalen aan vaste kosten, waarbij hun maatschappelijk bezien zeer lovenswaardige gedrag zwaar bestraft zou gaan worden. Dat kon natuurlijk niet, en dat werd "opgelost" door bij de invoering van het capaciteitstarief gelijktijdig de energiebelasting op kWh extreem te verhogen ("instandhouden besparingsprikkel"), om het wegvallen van het variabele transporttarief op te vangen. Tegelijkertijd moest de invoering van het capaciteitstarief worden "afgevangen" door die slecht begrepen "teruggave post energiebelasting", of "belastingvermindering", zoals het Ministerie van Financiën dat in cryptische bewoordingen noemt, extreem te verhogen. De pest van die ingreep is, dat het een éénmalige is geweest, zie de time-line van de tarief ontwikkeling. Sinds 1 januari 2009 is de teruggavepost NIET meer gewijzigd. En zelfs niet voor inflatie gecorrigeerd. Dat is uniek, want verder worden ALLE posten op uw nota gecorrigeerd voor inflatie. Uiteraard de posten die u normaal moet betalen. Zo word je dus extra in het pak genaaid door de Staat. Bijna niemand snapt zijn nota, dus dat is tot nog toe vrijwel onbemerkt gebleven, behalve door zeloten als Polder PV. Nu weet u het ook... En dan mag u ook meteen weten dat bij Liander voor kleinverbruik aansluitingen het per 1 januari 2009 in het leven geroepen capaciteitstarief wel degelijk is gestegen. En niet zo'n beetje ook. Weliswaar is die post excl. btw t.o.v. 2013 met 4% gedaald, maar het jaar daarvoor was de post met ruim 8% gestegen. Sinds de invoering van die reuzenpost op 1 januari 2009 (kleinverbruik, max. 3x 25 amp. aansluiting), is het capaciteitstarief incl. btw gestegen met 21,8% tm. 2014. Dat komt neer op een gemiddelde jaarlijkse stijging van maar liefst 4,02% (CAGR). Tm. 2013 was dat zelfs nog 6,13%. Aanzienlijk hoger, in ieder geval, dan de stijging bij de variabele kWh prijs (paragraaf 1). De teruggave post is t.o.v. 2002 gemiddeld per jaar gestegen met 7,12% (CAGR), tm. 2014. Een stuk lager dan de enorme gemiddelde stijging per jaar van de pyramide van 5 vastrecht kosten ("hoge uitgave post"). Feitelijk is er per 1 januari 2009 een stilstand gekomen in de vrijgevigheid van de regering, want de "belastingvermindering" zoals Min. Fin. die post ook wel noemt, is gestabiliseerd. De vastrechten blijven ondertussen, met bescheiden "dips" (2013-2014), gewoon doorknallen. Zowel de vastrechten, als de "teruggavepost energiebelasting" zijn NIET saldeerbaar. En ze hebben beiden dus geen enkele invloed op "terugverdientijd" berekeningen bij besparingen op energieverbruik, en/of bij aanschaf van zonnepanelen. Ze moeten derhalve buiten al dat soort "berekeningen" worden gehouden. Het is bijna onmogelijk om zonder elektriciteitsaansluiting te leven in de moderne maatschappij. En de netbeheerders en de overheid weten dat natuurlijk heel erg goed... Reacties uit het veld (n.a.v. eerste versie 2013)
Disclaimer Polder PV tracht zo nauwgezet de "cijfermatige werkelijkheid" van prijsstellingen, eenheden, e.d. weer te geven. Aan de tarieven en berekeningen gepresenteerd op deze en andere pagina's op www.polderpv.nl kunnen echter geen rechten ontleend worden. Energietarieven zijn namelijk complex, en een fout is snel gemaakt. Denkt u een omissie of fout te zien, wordt het op prijs gesteld als u die meldt bij de webmaster. Alle financiële pagina's op Polder PV Web pagina voorbereid 18 april 2013. Eerste versie (2013) gepubliceerd 23 april 2013. Tweede versie (update 2014) op 21 augustus 2014.
|
||||||||||||||||||||||
|
