Jaaroverzichten

Genormeerde maandopbrengsten (gecorrigeerd voor inverter defecten)

5. Genormeerde maandopbrengsten per groep per jaar (groepen paarsgewijs)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ministring alle jaren
6. Verzamelgrafieken genormeerde maandopbrengsten (alle jaren in 1 grafiek)
93 Wp 108 Wp compleet PV-systeem, lijndiagrammen
7. Genormeerde maandopbrengsten per subgroep (incl. schaduweffecten)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ministring alle jaren kolom (rollover image) uitleg
8. Gestandaardiseerde genormeerde maandopbrengsten (vaste maandlengte van 30 dagen)
ministring alle jaren (rollover image)

zie ook: gerealiseerde maandopbrengsten, gemiddelde maandopbrengsten
en verder: genormeerde dagopbrengsten, genormeerde weekopbrengsten

Net als voor de dag- en weekopbrengsten worden de maandopbrengsten genormeerd door de werkelijke opbrengsten te delen door het in de betreffende (sub-)groep aanwezige Wattpiek vermogen. Op deze wijze kunnen de maandopbrengsten van verschillende typen zonnepanelen binnen 1 PV-systeem en/of niet al te ver van elkaar verwijderde, identiek opgestelde PV-systemen met verschillende Wattpiek vermogens objectief met elkaar vergeleken worden. Voor uitleg bij de grafieken zie ook de inleiding op de pagina met gerealiseerde maandopbrengsten.

In de meeste presentaties van de opbrengstresultaten van (particuliere) PV-systemen worden de maandopbrengsten weergegeven omdat dat niet al te veel meetwerk betekent, en er toch een redelijk betrouwbaar beeld van de seizoenswisselingen gegeven kan worden. Voor een beter inzicht in de werkelijke variatie en forse schommelingen in de opbrengsten zal er echter frequenter gemeten moeten worden, per week of, beter nog, per dag.

In deze deelsectie worden de genormeerde maandopbrengsten van de 93 Wp groep (lichtblauw) en de 108 Wp groep (paars) paarsgewijs in 1 grafiek per jaar weergegeven (paragraaf 5). De resultaten voor alle jaren worden in paragraaf 6 per groep resp. voor het complete in bedrijf zijnde PV-systeem telkens kolomsgewijs (en voor de afzonderlijke groepen AC modules tevens in een lijndiagram) in 1 grafiek gepresenteerd. Met de kolomsgewijs ingedeelde grafieken kan een goede en eenvoudige onderlinge vergelijking van de jaren gemaakt worden; ze kunnen tevens als referentie dienen voor mensen met AC modules met dezelfde OK4 inverters (bijvoorbeeld de Solaris en Sunpower pakketten). Tenslotte worden de genormeerde maandopbrengsten van de drie in het PV-systeem onderscheiden subgroepen weergegeven, waardoor o.a. schaduweffecten in de winterperiode goed zichtbaar gemaakt kunnen worden (paragraaf 7).

Voor de grafieken met genormeerde maandopbrengsten worden, i.t.t. die voor de gerealiseerde groepsopbrengsten en de gemiddelde opbrengsten per AC module, de resultaten van defecte inverters niet meegenomen om een objectieve vergelijking met andere PV-systemen goed mogelijk te maken. Is er bijvoorbeeld een van de inverters in de 93 Wp groep een maand lang uit de roulatie (kapot, vervanging duurt vaak een tijdje), dan wordt de normopbrengst van de groep voor die periode gebaseerd op het resultaat van de overige, goed functionerende exemplaren (hiervoor worden in Excel aparte berekeningen gemaakt). Ook incidentele storingen die niet langer dan een dag duren worden hierbij als "defecte inverters" beschouwd (m.a.w., bij significante afwijking van groepsgemiddelde dagopbrengst bij niet beschaduwde modules). In de verderop weergegeven "rollover image" voor 2003 wordt door een beweging met de muis een alternatieve grafiek zonder correctie getoond i.p.v. de gecorrigeerde grafiek om het effect hiervan te illustreren.

5. Genormeerde maandopbrengsten per groep per jaar (groepen paarsgewijs)

De cumulatieve maandopbrengsten zijn voor beide groepen AC modules gemiddeld per paneel en vervolgens genormeerd (groepsgemiddelde delen door 93, resp. 108); de cumulatieve maandopbrengst van alle AC modules per groep optellen en het totaal delen door 372 (4x 93), resp. 648 (6x 108) geeft hetzelfde resultaat. Voor periodes met defecte inverters worden aangepaste berekeningen gemaakt. De resultaten van de tot nu toe gemeten afgesloten jaarreeksen voor de genormeerde maandopbrengsten van beide groepen AC modules zijn hieronder paarsgewijs in miniatuur weergegeven. U kunt verder scrollen om de jaargrafieken in detail te bekijken of u kunt in het plaatje op de betreffende sectie klikken om de grafiek van het gewenste jaar te zien. De Y-as eenheid is Wattuur per Wattpiek (Wh/Wp, gelijkstaand aan kWh/kWp). In de detailgrafieken is vanaf augustus 2007 ook het resultaat van de 2 nieuwe, pal zuid georiënteerde 108 Wp modules meegenomen.

Zie ook jaarstring voor genormeerde weekopbrengsten.

Uit de grafieken wordt duidelijk dat de 108 Wp AC modules, zelfs nadat de energieproductie genormeerd is naar een standaard van 1 Wattpiek, met name in de eerste jaren (OK4 omvormers buiten en 25 meter AC i.p.v. DC bekabeling) een stuk beter "presteren" dan de 93 Wp AC modules met dezelfde OK4 inverters. Behalve in de wintermaanden als 4 van de 6 108 Wp panelen door de voorste rij (deels) wordt beschaduwd. Zie hiervoor de uitgebreide analyse in de schaduweffecten artikelen.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- (93 Wp) en weekoverzichten. 4 93 Wp zonnepanelen met OK4 inverters aangesloten op electriciteitsnet op 13 maart 2000, metingen gestart op 28 maart.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. 6 108Wp zonnepanelen met OK4 inverters aangesloten op electriciteitsnet op 12 oktober 2001, metingen direct gestart (door het ontbreken van het 1e deel van de maand oktober blijft de normopbrengst voor deze groep in deze maand fors achter bij die voor de 93 Wp groep die immers uit de opbrengst voor de gehele maand is berekend). "Maximale" genormeerde energieopbrengst van 133,8 Wh/Wp in juni geeft geëxtrapoleerde waarde aan en ligt in werkelijkheid onder die voor juli van dit jaar. In dit jaar bleek juist de maand mei een (reëele) recordopbrengst te hebben, wat niet goed wordt weergegeven door de hier gepresenteerde geëxtrapoleerde normopbrengst (zie ook uitleg bij de grafiek voor de maandelijkse groepsopbrengsten voor dit jaar).

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Gemiddeld genomen wat hogere genormeerde maandopbrengsten in vergelijking met 2001, met een ietwat tegenvallende zomer en een record "dieptepunt" voor de zeer sombere decembermaand met slechts 13,2 Wh/Wp voor de 93 Wp groep en een zeer "magere" 10,0 Wh/Wp voor de 108 Wp groep die op de enkele zonnige dagen in deze maand ook nog eens "geconfronteerd" werd met schaduweffecten op 4 van de 6 zonnepanelen. Geëxtrapoleerde resultaten voor augustus en september geven een betrouwbare indicatie van de werkelijk behaalde normopbrengsten (extrapolaties van gemeten periodes van 29 resp. 32 dagen). Ondanks de "normering naar 1 Wattpiek" blijken de 108 Wp AC modules buiten periodes met schaduw (wintermaanden) continu beter te presteren dan de iets "ondergedimensioneerde" 93 Wp modules met dezelfde 100 Watt OK4 inverters.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Een aardige benadering van een volstrekt wolkeloos jaar geeft deze grafiek voor het extreem zonrijke jaar 2003. Vrijwel alle maanden slaan de cijfers voor voorgaande jaren met gemak, met uitzondering van de iets minder spectaculaire (doch nog steeds hoge opbrengst gevende) maand mei, augustus (93 Wp groep in 2000 iets beter resultaat), en de winterse maanden januari en december. In juni werden de record normopbrengsten voor beide groepen AC modules met glans gebroken: 131,0 resp. 139,9 Wh/Wp.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Een tegenvallende start van het jaar drukt de genormeerde opbrengsten in de eerste maanden. Daarna schijnt de zon volop in het voorjaar en de zomer. Ondanks regelmatige bewolking zijn de maandelijkse opbrengsten redelijk hoog, met een iets minder hoog resultaat voor de maand juni. Het eind van het jaar is het behoorlijk somber weer en zakken de opbrengsten snel in; door de schaduweffecten op zonnige dagen wordt de behaalde genormeerde maandproductie van de 108 Wp groep nog verder omlaag gebracht. De geëxtrapoleerde resultaten voor de maanden september (grootste deel op vakantie) en oktober geven een redelijk betrouwbare indicatie van de werkelijk behaalde (theoretische) normopbrengst in deze maanden (afgeleid uit verschil meterstanden 1 sep. - 4 okt., 33 dagen, resp. 4 - 31 okt., 28 dagen).

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Na een prachtige, zonnige (record) januari (paarse kolom achterblijvend bij lichtblauwe wegens schaduweffecten!) vallen de genormeerde opbrengsten in februari en, vooral maart, fors tegen. Vanaf april wordt dat weer "goed" gemaakt, alleen de zomerse "productiemaand" juli was weer onder de maat, hetgeen door de prachtige nazomer grotendeels werd gecompenseerd. Door de tijdelijke systeemrenovatie eind mei zijn ook de genormeerde waarden voor die maand geëxtrapoleerd (wel met vrij hoge mate van betrouwbaarheid omdat slechts voor 2 dagen geëxtrapoleerd hoefde te worden); de maandproductie van de vakantiemaanden juni/juli is gebaseerd op rechtlijnige interpolaties van de meterstanden voor 1 juli uit de gemeten standen vlak voor en vlak na de vakanti. Ze geven dus een veel minder betrouwbaar beeld van de genormeerde opbrengsten in die maanden.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Merkwaardig jaar, beginnend met bijna identieke normopbrengsten in de eerste 2 maanden, een (zeer) goed voorjaars- en zomerseizoen, met als absolute knaller recordmaand juli, waarna een gigantische terugval in nat augustus, opleving in zonnig september en een langzaam inzakken tot in de absolute put van grijs december. Verhoudingen mei en juni (vakantiemaanden) zijn betrouwbaar, want geëxtrapoleerd uit door de buurman afgelezen meterstanden, incl. de PVSAT kWh meter waarmee een betrouwbare maandwissel meterstand berekend kon worden. De uiteindelijke "curve" voor 2006 mag gerust als zéér atypisch beschreven worden...

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
<ROLLOVER image> Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Genormeerde opbrengsten in wederom een ietwat "afwijkend" jaar. April met zeer hoge opbrengsten (door langdurig droog en zonnig weer) en juni en juli zwaar tegenvallend door somber zomerweer met veel regen. Op 14 augustus werden twee nieuwe 108 Wp panelen bijgeplaatst (pal zuid) die het uitzonderlijk goed doen, zoals met name in de wintermaanden goed te zien is: het zijn onbeschaduwde modules, terwijl het resultaat van de overige exemplaren behoorlijk onder druk staat in de wintermaanden doordat 4 van de 6 exemplaren (in de achterste rij staand) deels beschaduwd worden, met name wanneer de zon direct instraalt op het dak. Daardoor is met name in de zonnige decembermaand het verschil tussen de nieuwe en de "oude" 108 Wp groep fors opgelopen. In het overzichtsdiagram worden de twee nieuwe modules vooralsnog niet meegenomen om de grafiekstring niet te onduidelijk te laten worden.

Muiswijzer over het plaatje bewegen geeft de 3 "hoofdgroepen" te zien (normopbrengsten 93 Wp modules SSE, 108 Wp modules SSE, resp. 108 Wp modules S. Muiswijzer van plaatje weg bewegen geeft een verdere opsplitsing van de 108 Wp SSE groep in de vooraan resp. achteraan staande modules. De achterste rij (oranje kolommen) is partieel en tijdelijk beschaduwd in de wintermaanden, resulterend in lagere opbrengsten, met name als de zon in die maanden veel heeft geschenen.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
<ROLLOVER image> Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Genormeerde opbrengsten in het eerste volledige jaar dat onze twee nieuwste 108 Wp modules (pal zuid gericht, donkergroene kolommen) hebben meegedraaid. Deze twee modules doen het boven verwachting goed. Opvallend hoge opbrengsten in februari, ook de zomer gaf mooie opbrengsten te zien. Een opvallend regelmatige "curve" van de maandopbrengsten verdeeld over het jaar.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
<ROLLOVER image> Zie ook dag- (93 Wp, 108 Wp) en weekoverzichten. Genormeerde opbrengsten in het ruim tweede jaar dat onze twee nieuwste 108 Wp modules op het dak staan. Ze presteren blijvend gemiddeld genomen erg goed. Een hoge opbrengst in de zomerperiode geeft de doorslag voor een buitengewoon goed productiejaar. De roll-over image geeft een verder opsplitsing van de "paarse" groep te zien.

6. Verzamelgrafieken genormeerde maandopbrengsten (alle jaren in 1 grafiek)

update datum grafieken: 1 maart 2010

Voor een goede evaluatie van seizoensafhankelijke trends in de genormeerde maandopbrengsten worden per jaar de resultaten kolomsgewijs naast elkaar in 1 grafiek uitgezet. Dit wordt zowel gedaan voor de 2 groepen AC modules apart (93 Wp resp. 108 Wp groep), als voor de genormeerde maandopbrengsten van het complete PV-systeem. Bij de kolomdiagrammen voor de deelgroepen worden tevens de bijbehorende genormeerde productiegegevens in tabelvorm gepresenteerd in Watturen per Wattpiek (Wh/Wp). De maanden waarin deelsystemen werden geïnstalleerd (maart 2000 voor de 93 Wp groep, oktober 2001 voor de 108 Wp groep) hebben onvolledige productiecijfers; ze zijn doorzichtig en met een gestreepte rand weergegeven. Voor de deelgroepen wordt tenslotte ook nog een andere weergave in de vorm van lijndiagrammen gegeven (jaargrafieken over elkaar heen geprojecteerd), zoals die ook voor de genormeerde weekopbrengsten van de 2 typen AC modules is gemaakt.

93 Wp groep

4 93 Wp zonnepanelen geïnstalleerd op 13 maart 2000; metingen vanaf 28 maart 2000 (deze onvolledig gemeten maand is als doorzichtige kolom met gestreepte rand weergegeven; het vakje met de bijbehorende waarde, 34,6 Wh/Wp, is gestippeld). Geëxtrapoleerde waarden (gearceerd) dienen uitsluitend als richtlijn, niet als aan te nemen normopbrengsten. Rode lijn in de tabel geeft systeem renovatiedatum weer.

Wat kunnen we zoal uit deze grafiek normopbrengsten van een groep permanent onbeschaduwde AC modules waarvan opgetreden inverter defecten zijn uitgefilterd afleiden? (1) hoogste (norm-)productie in de maanden mei-augustus (meer dan 100 Wh/Wp per maand); (2) zeer lage productie in de wintermaanden november en december (20, maximaal 30 Wh/Wp per maand); (3) zeer grote fluctuaties in met name de "overgangsmaanden" maart-april en september-oktober (indien veel regen/bewolkt: zeer lage productie; indien veel zon zeer hoge productie); (4) duidelijke vormverschillen tussen de jaarcurves; (5) opvallend (relatief) hoge opbrengsten in de wintermaand februari; (6) "zwaartepunt" van energieproductie ligt in eerste helft van het jaar (jan-jun, we zullen later zien dat de verdeling van de normopbrengsten van de jaarhelften ongeveer 55% (1e helft) en 45% (2e helft) is); (7) 2003 was extreem zonrijk met hoge normproductie per maand (9 van 12 maanden tijdens meetperiode met hoogste opbrengst, incl. juni 2001 die volgens Zonnewijzer minder opbrengst had dan juli van dat jaar). Ondanks de wisselvalligheid en de matige start is 2004 ook een zeer behoorlijk zonnejaar geworden; 2005 begon beduidend beter met een zonnige eerste helft van januari (hoogste normopbrengst sinds 2000); de in theorie "productieve" maand maart viel echter fors tegen, o.a. door de dagenlange sneeuwbedekking in de eerste week en het sterk bewolkte weer in die maand. De resultaten voor mei-juni 2005 zijn gearceerd weergegeven omdat in mei het systeem bijna 2 dagen afgekoppeld was van het net vanwege renovatie, en we medio juni- half juli op vakantie waren en de maandresultaten zijn bepaald op basis van geïnterpoleerde meterstanden voor het "ijkpunt" 1 juli. De nazomer van 2005 is tot nu en met oktober byzonder mooi geweest en komt qua genormeerde productie in de buurt van het "topjaar" 2003. 2005 heeft twee genormeerde maandrecords opgeleverd: in januari en december.

Februari 2006 viel zwaar tegen door het hardnekkige grauwe wolkendek in (bijna) de hele maand. Juli 2006 daarentegen heeft, na een ook al zeer zonnige juni, een onwaarschijnlijk record gevestigd, een gevolg van twee hittegolven en langdurig zonneschijn en droogte, bij vrijwel afwezigheid van bewolking. Door de extreem natte augustus en de er op volgende mooie septembermaand, krijgt de maandgrafiek van 2006 een uitermate curieuze vorm die niet representatief is voor het meestal regelmatiger verloop in "normale" jaren. Na "all-time-high" van juli sloot het jaar af met "all-time-low" in grauw en zwaar bewolkt december...

April 2007 was een extreem zonrijke maand met een opbrengst die dicht in de buurt kwam van het record van juli 2007. Juni en juli daarentegen vielen (fors) tegen door veel regenval en bewolking. Opbrengst van oktober is redelijk betrouwbaar vastgesteld uit interpolatie van meterstanden voor 1 oktober uit die van 29 september en 4 oktober (paar dagen weggeweest). December was met de hakken over de sloot een record voor deze groep PV-modules.

Elk jaar is weer anders, elke maand is verschillend. Seizoensinvloeden zijn duidelijk terug te vinden in de grafiek.

108 Wp groep

6 108 Wp zonnepanelen geïnstalleerd op 12 oktober 2001; metingen direct gestart (deze onvolledig gemeten maand is als doorzichtige kolom met gestreepte rand weergegeven; het vakje met de bijbehorende waarde, 33,3 Wh/Wp, is gestippeld). Geëxtrapoleerde waarden (gearceerd) dienen uitsluitend als richtlijn, niet als aan te nemen normopbrengsten. De jaren 2002 en 2003 geven een redelijk regelmatig verloop van de (norm-)opbrengsten te zien, met in beide jaren een "dipje" in mei, en het zwaartepunt van de productie in de eerste helft van het jaar. In 2004 bleven de eerste maanden flink achter bij die van de voorgaande 2 jaar (de iets lagere jaaropbrengst t.o.v. 2002 is vooral op dit verschil terug te voeren) en is er juist een kleine "dip" in de maand juni. De normproductie ligt, afgezien van de wintermaanden (met name januari en december) waarin schaduweffecten op 4 van de 6 AC modules van deze groep optreden, minstens 5-10 Wh/Wp hoger dan bij de 93 Wp groep. In december zijn de schaduweffecten uitgesprokener dan in november (langere schaduwen door lagere zonnestand), hetgeen resulteert in ongeveer gehalveerde normopbrengsten in die maand. Zie verder ook uitleg bij de grafiek voor de 93 Wp groep.

Let op de zwaar tegenvallende normproductie van maart en, in mindere mate, april 2005 (let wel: in de grafiek is gecorrigeerd voor inverter defecten!). Na een relatief zonnige meimaand konden de zomermaanden juni en juli in 2005 niet echt overtuigen en bleef de normproductie aan de lage kant. De nazomer was echter byzonder fraai, hetgeen goed in de productie resultaten is terug te zien. Rode lijn in de tabel geeft systeemrenovatiedatum weer. Ondanks de beschaduwing van 4 van de 6 panelen in deze 108 Wp groep, zijn ook in 2005 de maanden januari en december recordmaanden geworden (de beschaduwing vindt, uiteraard, alle jaren plaats). Overigens kwam januari 2006 zeer dicht in de buurt van het record voor 2005. Juli 2006 breekt alle records zonder blikken of blozen in positieve zin; de direct er op volgende zeer natte augustusmaand daarentegen in negatieve zin, terwijl december als "absolute bottom" afsluit.

I.t.t. de 93 Wp groep, was december 2007 net geen recordmaand. Dat heeft te maken met de beschaduwing binnen deze groep, waardoor bij zonnig weer het verlies t.o.v. een "gemiddelde" decembermaand groter is dan door de hoge zoninstraling op een onbeschaduwde groep (de 93 Wp panelen) aan meeropbrengst gerealiseerd wordt. Als deze groep geen beschaduwing had gekend, had - bij uitgefilterde inverter defecten (die dit jaar gering waren) - ook deze groep een december record gekend.

Het door de 93 Wp modules bereikte nieuwe record in mei 2009 kon niet door de 108 Wp module groep worden geëvenaard. Dit ligt hoogstwaarschijnlijk aan de bekabeling ombouw tijdens de renovatie in mei 2005, die ongunstiger lijkt uit te pakken voor deze iets krachtiger modules (iets meer kabelverliezen). Wel werd in januari een nieuw record met de hakken over de sloot gevestigd. Vermoedelijk spelen kabelverliezen in deze wintermaand een minder grote rol (geen optimale opbrengsten i.v.m. ongunstige hellingshoek en laag staande zon).

Compleet PV-systeem

Voor de genormeerde maandopbrengsten van het complete "langjarige" 1,02 kWp PV-deelsysteem worden de maandresultaten van alle gemeten (niet defecte) inverters/AC modules opgeteld en de uitkomst gedeeld door het gemonitorde Wattpiek vermogen (vanaf 28 maart 2000 normaliter 372 Wp; vanaf 12 oktober 2001 1.020 Wp). Met deze genormeerde grafieken kunnen, met het nodige voorbehoud (lokale verschillen in werkelijke instraling van de zon zijn hierin niet verwerkt!), in 1 oogopslag maandopbrengsten van verschillende niet al te ver van elkaar verwijderde PV-systemen met een oriëntatie op het zuiden en een hellingshoek van 30 graden met elkaar vergeleken worden. NB: in deze grafiek zijn alleen de ZZO. georiënteerde modules opgenomen (niet de pal Z. gerichte 2 in augustus 2007 geplaatste 108 Wp modules, en ook niet de in april 2010 in het systeem opgenomen 2 Kyocera 50 Wp panelen).

Normopbrengsten van het 1,02 kWp PV-deelsysteem. 93 Wp groep vanaf 28 maart 2000; 108 Wp groep vanaf 12 oktober 2001; bij bepaling van de totale normopbrengst is voor deze maanden rekening gehouden met het werkelijk in het PV-systeem aanwezige Wattpiek vermogen omdat de dagelijkse normopbrengsten als uitgangspunt zijn gebruikt. Geëxtrapoleerde waarden (gearceerd) dienen uitsluitend als richtlijn, niet als aan te nemen normopbrengsten. Let weer op het zwaar tegenvallende genormeerde resultaat voor maart 2005. Zie ook uitleg bij grafiek 93 Wp groep.

Lijndiagrammen

In lijndiagrammen worden de resultaten als punten weergegeven die met gekleurde lijnen zijn verbonden, zodat de onderlinge jaren goed met elkaar vergeleken kunnen worden. Net als bij het kolomdiagram heeft elk jaar daarbij zijn eigen kleur. Geëxtrapoleerde maandopbrengsten (gearceerd in het jaaroverzicht) zijn in het lijndiagram niet anders gekleurd weergegeven, wat de nodige risico's geeft (zie bijschrift onder het lijndiagram voor de 93 Wp groep). De genormeerde maandopbrengsten voor de 108 Wp zonnepanelen is bijna altijd hoger dan die voor de 93 Wp panelen, behalve in de wintermaanden wanneer het gemiddelde resultaat voor de 108 Wp groep onder druk komt te staan door schaduweffecten op 4 van de 6 zonnepanelen in die groep. Omdat inverter defecten uit de data zijn gefilterd voor deze grafieken, is de vorm van de jaarcurves voor beide types vergelijkbaar (identieke opstelling van de AC modules, dus zelfde instralingscondities behalve voor de wintermaanden met schaduweffecten). Na de systeemrenovatie in mei 2005 is gebleken dat de prestatie van de 108 Wp modules t.o.v. de 93 Wp exemplaren iets is teruggevallen, waarschijnlijk door een combinatie van gemiddels slechter presterende OK4 omvormers in die groep, en iets hogere kabelverliezen (25 meter DC-bekabeling tussen modules en de omvormers in ons appartement).

update datum grafieken: 1 augustus 2010

Door op de betreffende grafiek in bovenstaand plaatje te klikken krijgt u een detailweergave te zien. U kunt ook verder scrollen.

Lijndiagram 93 Wp groep met maandgemiddeldes ("average") over de gemeten periode

Zie ook lijngrafiek voor weekopbrengsten.
Voor identieke grafiek, maar dan met kolomsgewijs gepresenteerde resultaten, zie hierboven.

Opvallend aan de grafieken in deze paragraaf is dat in 2002 en 2003 de hoogste productie in de eerste helft van het jaar lijkt te vallen. Dit is nagerekend en blijkt inderdaad te kloppen: het eerste half jaar is er meer productie dan in het tweede half jaar. Dit effect blijkt ook nog op te treden als van de werkelijke (astronomische) seizoenen uitgegaan wordt, al is dat in minder sterke mate. Zie voor een uitgebreid, via de website van de Zonnestroom Producenten Vereniging te downloaden verslag: asymmetrie in jaaropbrengsten. In 2001 echter (rose curve) bleef door het zeer natte voorjaar (hoge neerslagcijfers in de maanden februari, maart en april) de half jaar productie redelijk in evenwicht. Volgens het jaaroverzicht 2001 van het KNMI was maart 2001 een zeer sombere maand met landelijk slechts 76 (De Bilt zelfs 63) uren zonneschijn tegen 115 normaal. In De Bilt eindigde maart dan ook op de vierde plaats in de rij van somberste maartmaanden sinds 1901. Op de KNMI website wordt ook gemeld dat mei 2001 voor de Bilt tot 2001 juist een topmaand was in de historische reeks wat betreft het aantal zonuren (276), hetgeen in de geëxtrapoleerde waarde in bovenstaande grafiek niet tot uiting komt. De door mij geëxtrapoleerde waarde voor de maand juni (wegens vakantie een klein deel van maand niet kunnen meten) blijkt juist een te optimistisch resultaat te geven (zie gearceerde kolom in het histogram) omdat zowel de metingen van het KNMI (zoninstraling), als de gestandaardiseerde PV productienorm van de Zonnewijzer bij Beldezon voor ons PV-systeem in die periode voor juni een stuk lagere productie aangeven dan in de maand mei (zie de sectie opbrengstverificatie). Slechts de 1e 4 dagen ontbreken in mijn meetreeks voor juni 2001. Dit bleken zeer natte, sombere dagen te zijn geweest en in deze periode met normaal gesproken gemiddeld zeer hoge opbrengsten maakt dat direct veel uit in de grafieken.

Ook de lage waarde voor maart 2000 moet met een korrel zout genomen worden omdat dit PV-systeem pas op 13 maart op het elektriciteitsnet werd aangesloten. Wees dus voorzichtig met de weergave van grafieken waarin geëxtrapoleerde en/of onvolledige resultaten ongemarkeerd weergegeven worden en gebruik een afwijkende kleurstelling of arceringen om die waarden zichtbaar te maken zoals in de kolomweergave, of geef in een toelichting aan dat er geëxtrapoleerde waarden in de grafiek voorkomen. Het alternatief, het volledig weglaten van onvolledige productiegegevens van bepaalde tijdvakken, is weliswaar "zuiverder", doch esthetisch gezien een minder fraaie oplossing (zie bijvoorbeeld de verbrokkelde curve in de norm weekgrafiek van de subgroepen voor 2001).

Lijndiagram 108 Wp groep met maandgemiddeldes ("average") over de gemeten periode

Zie ook lijngrafiek voor weekopbrengsten.
Voor identieke grafiek, maar dan met kolomsgewijs gepresenteerde resultaten, zie hierboven.

In grote lijnen gaat voor de 108 Wp groep hetzelfde verhaal op als voor de 93 Wp modules (zie toelichting hierboven). Tot nu toe zijn de gegevens voor 5 volledige jaren beschikbaar. 2003 steekt met kop en schouders boven de andere jaren uit, behalve voor de maand mei die iets tegenviel en de eer naar 2004 gaat. Dat jaar kwam echter zeer traag op gang wat goed te zien is aan de blauwe lijn die de eerste 4 maanden onder die van de andere 2 jaren ligt. 2003 had ook een zeer goed naseizoen. Het resultaat voor oktober 2001 is niet representatief omdat dit PV-systeem pas op 12 oktober van dat jaar werd aangesloten op het elektriciteitsnet. 2005 had een zeer slechte lente; 2006 was in alle opzichten een sterk afwijkend jaar van extremen, met name in de zomer met topmaand juli gevolgd door dieptepunt augustus. Let op dat de gele curve gemiddeld genomen iets onder het langjarige gemiddelde ligt (vergelijk met situatie voor de 93 Wp groep!), hoogstwaarschijnlijk het gevolg van de lange DC-bekabeling (sinds juni 2005) die voor deze groep modules mogelijk iets teveel kabelverlies geeft. Verder vallen de effecten daarvan mee, als je naar de totale jaarproductie kijkt. 2007 was bizar, met een hoge aprilpiek (2e productie ooit!), een vette zomerdip, en ook in september tegenvallend resultaat. 2008 was een stuk regelmatiger, met een tegenvallende nazomer (fors onder het gemiddelde liggend). Februari 2009 was zeer somber, doch daarna trok de productie weer goed aan. 2010 valt tegen voor deze groep. Waarschijnlijk zijn de gemiddeld slechter dan gemiddeld presterende OK4 omvormers daar debet aan.

7. Genormeerde maandopbrengsten per subgroep per jaar (subgroepen in 1 grafiek; schaduweffecten)

Net als voor de genormeerde dag- resp. weekopbrengsten kunnen voor de in ons PV-systeem onderscheiden 3 subgroepen de genormeerde maandopbrengsten berekend worden. Weer is hierbij gekozen voor een "lijngrafiek" i.p.v. de meestal gebruikte grafieken met kolommen om het onderscheid tussen de 3 subgroepen zowel m.b.t. de minimale als de maximale dagopbrengsten ondubbelzinnig zichtbaar te kunnen maken. Een alternatief wat voor de maandoverzichten ook een goed resultaat geeft is een kolomgrafiek waarbij de kolommen voor de 3 subgroepen verschillende gekleurde randen hebben en de kolom zelf doorzichtig wordt gemaakt (voor een voorbeeld, zie het alternatief voor 2003). De resultaten van de tot nu toe gemeten jaarreeksen zijn hieronder in miniatuur weergegeven; de eenheid van de Y-as is Wattuur per Wattpiek (Wh/Wp).

Voor een goed onderscheid van de 3 subgroepen en om de schaduweffecten in de winterperiode duidelijk zichtbaar te maken, zijn voor de grafieken weer 3 sterk contrasterende kleuren gebruikt i.p.v. de normale door mij gebruikte kleuren voor de 3 subgroepen. Geëxtrapoleerde waarden zijn niet apart gemarkeerd; perioden van tijdelijke afwezigheid (geen metingen) worden als "gaten" in de grafieken zichtbaar (nog niet gebeurd tot op heden). U kunt verder scrollen om de jaargrafieken in detail te bekijken of u kunt in onderstaand plaatje op de betreffende sectie klikken om de grafiek van het gewenste jaar te zien.

Zie ook jaarstring voor genormeerde dagopbrengsten resp. genormeerde weekopbrengsten.
In donkergroen de resultaten voor de op 14 augustus 2007 geplaatste 2 "nieuwe" 108 Wp modules.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. 4 93 Wp zonnepanelen met OK4 inverters aangesloten op electriciteitsnet op 13 maart 2000, metingen gestart op 28 maart. Genormeerde opbrengsten van ruim 120 Wh/Wp in hartje zomer, en een forse "dip" in de sombere zomermaand juli.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. 6 108 Wp AC modules met OK4 inverters aangesloten op electriciteitsnet op 12 oktober 2001. Let op het duidelijk "achterblijven" van de normopbrengst van de 4 achterste (tijdelijk en/of deels beschaduwde) 108 Wp AC modules in de wintermaanden, rechts. Normopbrengsten voor mei en juni niet representatief i.v.m. extrapolatie van het resultaat, maximum zou in mei moeten liggen (zie ook uitleg bij grafiek 2003 van de groepsopbrengsten).

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. Duidelijk is in bovenstaande grafiek de efficiëntie verbetering van de combinatie 108 Wp/OK4 inverters t.o.v. de 93 Wp zonnepanelen te zien (gele lijn ligt continu onder de 2 overige lijnen, behalve voor de achterste 108 Wp AC modules in de winterperiode). In de winterperiode (linker en rechterzijde van de grafiek) blijven door de beschaduwing de resultaten van de achterste 108 Wp AC modules achter bij die van de onbeschaduwde panelen, met als gevolg dat de normaal gemaskeerde rode lijn van de 2 voorste 108 Wp AC modules "tevoorschijn komt". Deze laatstgenoemde lijn blijft in de wintermaanden boven die voor de 93 Wp modules (geel) liggen, al is dat minder uitgesproken dan in de zonrijke zomermaanden.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. Voor een alternatief type grafiek met kolommen i.p.v. een lijndiagram, klik hier. Vergelijkbaar beeld als voor 2002, met gemiddeld hogere normopbrengsten. Het verschil tussen beschaduwde/onbeschaduwde AC modules in januari is minder opvallend doordat dit in deze maand minder (extreem) zonnige dagen waren dan in 2002. Het omgekeerde geldt voor de maand december die juist wat zonrijker was dan in 2002 en de schaduweffecten dus wat groter dan in dat jaar.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. Een wat "smallere top" en pyramidevormige genormeerde maandcurve in vergelijking met de voorgaande 2 jaren, vooral veroorzaakt door een matige start van het jaar. Schaduweffecten in de winterperiode zijn fors door het relatief groot aantal zonnige dagen in de december maanden. Het feit dat de curve voor de voorste 2 108 Wp AC modules in de zomermaanden iets boven die voor de achterste 4 exemplaren ligt terwijl hij er eigenlijk continu door gemaskeerd zou moeten zijn wordt mogelijk veroorzaakt door vervanging van inverters in beide subgroepen in het voorjaar. Dit heeft mogelijk geresulteerd in een ongunstiger verhouding tussen de gemiddelde inverter prestaties binnen de 2 subgroepen. Onderlinge systematische (kleine) verschillen tussen omvormers zullen in langer gemeten periodes eerder opvallen door de accumulatie van het verschil, dan bijvoorbeeld in een vergelijkbare grafiek met dag- resp. weekopbrengsten te zien zal zijn. Toch zijn voor het gesignaleerde subtiele verschil al aanwijzingen te vinden in de curves voor 2004.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. Zeer duidelijke schaduweffecten in de zonnige eerste 2 maanden en in december van 2005. Tijdens de systeemrenovatie op 30-31 mei 2005 zijn 5 nieuwe omvormers gemonteerd, waarvan 4 verbonden zijn met de 4 in de achterste rij staande 108 Wp panelen. Blijkbaar is de gemiddelde productie van de omvormers op deze panelen significant afwijkend van de gemiddelde prestaties van de exemplaren op de 2 voorste 108 Wp panelen, want de rode curve (voor) wordt vanaf mei niet meer goed "afgedekt" door de blauwe curve (achter). Dit is een systematische fout, veroorzaakt doordat binnen ons systeem inmiddels omvormers zijn opgenomen van zeer verschillende "ouderdom" (oudste uit 2000 aangesloten op vooraan staand 108 Wp paneel, 4 nieuwe op achteraan staande 108 Wp panelen).

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. Een bizarre grafiek voor een bizar jaar. De schaduweffecten zijn minimaal doordat de maanden waarin schaduweffecten vooral optreden nogal somber waren (afgezien van enkele mooie periodes in dec. 2005-jan. 2006). Bovendien wordt het effect enigzins verstoord doordat de omvormers op de twee subgroepen van de 108 Wp serie gemiddeld nogal verschillend presteren (uiteenlopende toleranties van de van verschillende jaarklassen afkomstige OK4tjes). Eigenlijk zouden de blauwe en rode curves voor de rest van het jaar vrijwel over elkaar heen moeten liggen, omdat de zonnepanelen in die groep allemaal identiek zijn opgesteld, van hetzelfde merk zijn, en dezelfde omvormers hebben. Hier "wreekt" zich dus een beetje het renovatieleed wat Polder PV jarenlang over zich heen gehad heeft, met OK4tjes van uiteenlopende leeftijd en "praktijkhistorie" (reeds tijdenlang buiten opgestelde naar binnen verplaatste exemplaren en tijdens renovatie aangebrachte ongebruikte exemplaren). Maar verder is er geen vuiltje aan de lucht, want gemiddeld genomen blijft het systeem nog steeds uitstekend presteren, zonder al te grote ongelukken. Let op de recordopbrengst in juli, en het vreemde "septembertopje", veroorzaakt door het drama (zeer veel regenval) in "zomerproductiemaand" augustus...

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. Ook een vreemde grafiek, maar dan weer anders dan in 2006. De verschillen tussen de twee voorste en de 4 achterste 108 Wp modules zijn ook door het jaar heen behoorlijk groot, hoogstwaarschijnlijk door de sterk uiteenlopende prestaties van individuele inverters binnen de deelgroepen. Schaduweffecten zijn vooral in de zonrijke decembermaand duidelijk aanwezig. De nieuw geplaatste 2 pal zuid georiënteerde modules (donkergroen) doen het boven verwachting uitstekend, zijn onbeschaduwd, en liggen dus in december qua opbrengst bovenop alle andere (oudere) module subgroepen (eerste data voor augustus zijn natuurlijk onvolledig, vandaar de ogenschijnlijk "lage" opbrengst).

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. "Regelmatig" verlopende maandopbrengsten met een tegenvallende nazomer. Fors lagere genormeerde opbrengst in december van de beschaduwde achterste rij 108 Wp modules (blauw): het was een zonnige laatste maand van het jaar.

Voor "on-the-spot" vergelijking: 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Zie ook dag- en weekoverzichten. Hoge opbrengsten in de productiefste periode midden in het jaar. De verschillen tussen de twee beste deelgroepen is vrij klein, de pal zuid staande modules doen het vooral in de wintermaanden iets beter dan de twee andere 108 Wp panelen in de voorste rij, die dicht bij een mogelijk iets storende dakrand staan. Door wat "zwakkere broeders" onder omvormers aangesloten aan modules in de achterste 108 Wp modules vallen de opbrengsten voor die groep over de hele linie genomen wat tegen. Duidelijke schaduw effecten in de wintermaanden in deze groep, links en rechts in de grafiek.

Alternatief voor lijndiagram: kolomdiagram met doorzichtige kolommen
(voorbeeld voor maandelijkse normopbrengsten grafiek van 2003)

<ROLLOVER image> Alternatief voor lijndiagram voor 2003: kolommen voor de subgroepen waarvan randen identieke kleurcodes hebben als in het lijndiagram, maar de kolominhoud zelf doorzichtig is gemaakt. Als de muiswijzer over het plaatje wordt bewogen, wordt de NIET voor inverter defecten gecorrigeerde grafiek getoond. Beweeg de muis weg van het plaatje, en de gecorrigeerde versie wordt zichtbaar met hogere, "reëele" normopbrengsten in periodes waarin (tijdelijke) inverterdefecten optraden (93 Wp: jan, jul; 108 Wp voor: mei, jul; 108 Wp achter: mei, oct/nov). Deze gecorrigeerde waarden zijn uit de resultaten van de goed werkende inverters in de betreffende subgroep berekend. De geconstateerde verschillen tussen de gecorrigeerde en niet-gecorrigeerde normopbrengsten zijn - gelukkig - gering. Dit komt natuurlijk omdat de webmaster het PV-systeem dagelijks "volgt" en direct ingrijpt als er een inverter uitgevallen blijkt te zijn. Het uiteindelijke productieverlies blijft daarmee binnen de perken. Als men het eigen PV-systeem niet of slechts sporadisch monitort is het risico van niet-ontdekte omvormer uitval vele malen groter, en zullen de verschillen fors kunnen oplopen.

Uitleg

I.t.t. bij de genormeerde weekopbrengsten blijkt de jaarvariatie in de schaduweffecten in de wintermaanden niet opvallend grote verschillen te vertonen. Dit komt omdat per maand de dagelijkse variatie veel meer wordt uitgemiddeld dan in de weken die elk maar 7 dagen hebben. Gemiddeld zijn er dus in de wintermaanden van de waargenomen jaren ongeveer een constant aantal zonnige dagen (met schaduweffecten), terwijl de weken onderling een wat grotere variatie laten zien. Voor meer details m.b.t. de schaduweffecten op de achterste 4 zonnepanelen, zie ook uitleg bij de normcurves voor de dagopbrengsten resp. weekopbrengsten en, vooral, de artikelen over de schaduweffecten binnen ons PV-systeem.

8. Gestandaardiseerde genormeerde maandopbrengsten (vaste maandlengte van 30 dagen)

Net als bij de gestandaardiseerde cumulatieve maandopbrengsten (waarin nog geen inverter defecten zijn uitgefilterd), kunnen we uiteraard de genormeerde maandresultaten standaardiseren door de uit de meetgegevens berekende genormeerde maandresultaten verder terug te rekenen naar een "standaardmaand" met een lengte van 30 dagen. Dat geeft eigenlijk de meest zuivere "norm" om maandgrafieken met elkaar te vergelijken (dus zonder inverter defecten of door andere situaties ontstane verliezen, zoals het tijdelijk uitschakelen van het systeem om een lasdoos te vervangen). Al wordt om praktische redenen, en omdat het uiteindelijke resultaat geen grote verschillen met de normaal gehanterde werkelijke maandopbrengsten geeft (doch meer dan bij de cumulatieve maandopbrengsten), op Polder PV deze presentatie methode niet standaard gebruikt. Toch wil ik u deze grafiek niet onthouden, in de vorm van een dynamische ministring die afwisselend het gestandaardiseerde resultaat en de werkelijke normopbrengsten per kalendermaand laat zien, door de muiswijzer te bewegen. Y-as is in Wh/Wp.

<ROLLOVER image> Als muiswijzer over bovenstaand plaatje bewogen wordt zijn de uit de werkelijk gerealiseerde maandopbrengsten bepaalde genormeerde maandopbrengsten zichtbaar; indien de muiswijzer van het plaatje wordt weggehaald, ziet u de uit deze resultaten berekende normopbrengsten van maanden met een "vaste" lengte van 30 dagen tevoorschijn komen. De verschillen zijn weer subtiel, maar relevant, als je maandopbrengsten "eerlijk" met elkaar zou willen vergelijken.
Zie voor verdere uitleg de vergelijkbare grafiek met de cumulatieve maandopbrengsten.