Der Spiegel houdt niet van zonnestroom?

vertaling van het op 4 april 2007 op Spiegel_Online verschenen stuk:
P.J. Segaar/Polder PV

Net een half procent – dat is het aandeel van zonnestroom in de Duitse elektriciteitsproductie. Desondanks realiseren de zonne-energiebedrijven afgrijselijke winsten, het gelag wordt door de verbruikers betaald. Zo valt af te leiden uit een studie van de branche, waar de Spiegel Online de hand op heeft weten te leggen.

Hamburg – "Iemand die een zonnestroomsysteem koopt, is meestal een idealist. Normaal gesproken moet je dat wel zijn, want de aanschaf van zo’n systeem loont zich voor burgers zelden. Tot deze gevolgtrekking komen de analisten Joel Conkling en Michael Rogol van het in Boston zetelende adviesbureau Photon Consulting. In hun studie “The True Cost of Solar Power”, die ter beschikking is gekomen van Spiegel Online, werd door hen de productiekosten van PV-systemen onderzocht. De uitkomst: de producenten schuiven hun beurzen vol, de rekening wordt door de stroomklanten betaald.

Extra pikant: de zonnestroom sector heeft de uitkomsten van dit onderzoek zelf bevestigd. Voor publicatie hebben de auteurs alle relevante data aan de bedrijven ter controle voorgelegd. Het antwoord: De verklaringen kloppen.

In essentie geeft het onderzoek aan dat zonnestroom systemen steeds goedkoper geproduceerd kunnen worden. De zonne-energie bedrijven geven deze efficiëntieverbeteringen echter niet verder door in de afzetketen: burgers die hun dak willen laten volleggen, moeten daarvoor evenveel betalen als ruim drie jaar geleden.

“De prijzen voor zonnestroomsystemen zijn ontkoppeld van de productiekosten”, zo wordt het in genoemde studie gesteld. “Kostenbesparingen worden niet automatisch verder gegeven aan de klanten”. Met andere woorden: de markt functioneert niet meer. Daarbij komt ook nog dat er uit zonlicht meer elektriciteit gewonnen kan worden dan een paar jaar geleden, echter niet voor de (aanschaf-)prijzen van destijds.

De schuldige is uitgerekend het Erneuerbare Energien Gesetz (EEG). Het garandeert de bezitter van een zonnestroom systeem afname van zijn elektriciteitsproductie voor een vaste prijs. Destijds lag die prijs nog rond 50 eurocent per kWh (voetnoot 1). Ter vergelijking: conventionele elektriciteit kost bij de Leipziger Energiebeurs slechts rond 5 eurocent.

Ondanks de hoge vergoeding loont het voor de huisbezitter steeds minder om een zonnestroom systeem te kopen. De winsten worden echter opgestreken door producenten als de grote concerns Sharp, Q-Cells of Solarworld. Omdat vanwege de hoge vergoeding die door de Staat is opgelegd (“staatliche Vergütung”; zie voetnoot 2) de vraag het aanbod overstijgt (voetnoot 3). En dus kunnen de PV-aanbieders gewoon hun eigen prijs bepalen.

Destijds kostte een PV-systeem bij de productie iets minder dan 2.900 Euro/kWp. Rond 2010 zal deze prijs volgens genoemde studie naar ongeveer 2.100 Euro/kWp kunnen dalen. En daarmee zouden ook de opwekkosten van de elektriciteit flink kunnen dalen – in het zonnige zuid Duitsland met maar liefst 40 procent tot 15 eurocent per kWh. En daarmee zou zonnestroom voor het eerst goedkoper worden dan reguliere (grijze) elektriciteit voor huishoudens, waarvoor de verbruikers in Duitsland momenteel ongeveer 18 eurocent/kWh moeten betalen.

In het debat rond de stroom”mix” in de nabije toekomst zou dat een sensatie zijn: Eindelijk wordt zonnestroom concurrerend, probleemloos kan ze de concurrentie met andere energiedragers als steenkool en uranium aan. De groei van zonnestroom zou niets meer in de weg staan, het aandeel in de stroomproductie kan duidelijk veel meer worden dan die miezerige (voetnoot 4) 0,5 procent van vandaag. “20 tot 30 procent” houdt Anne Kreutzmann van het Duitse vaktijdschrift “Photon” voor mogelijk.

Realistisch bekeken zal dat echter niets gaan worden: Omdat de subsidiëring van staatswege (voetnoot 2) de prijs voor zonnestroomsystemen kunstmatig naar boven drijft, loont de aanschaf voor burgers nog nauwelijks.

Tot vergelijkbare conclusies komt het consumententijdschrift “FINANZtest”. In haar februarinummer werd het rendement onderzocht, waarmee huisbezitters met een PV-systeem te maken krijgen (voetnoot 5). Uitkomst: afhankelijk van de aanschafprijs en van de lokale zoninstraling, is het rendement vaak negatief. In het ergste geval verliezen de privé investeerders jaarlijks 3,3 procent van hun ingebrachte kapitaal. Als ze voor de financiering van het PV-systeem een krediet zouden opnemen, is het helemaal ernstig: Dan komt daar overheen ook nog eens de rentelast.

Overwinsten van 151 procent

Geheel anders ziet het er uit bij de producenten. Dankzij de hoge systeemprijs voor de PV installaties, worden ze steeds rijker. Het in Bonn zetelende Solarworld bijvoorbeeld, heeft de winsten in het laatste jaar met 151 procent naar 130,6 miljoen euro zien toenemen. De aandelenkoers steeg met zo’n 50 procent. Vergelijkbaar is de situatie bij Q-Cells in Thalheim (Sachsen-Anhalt, voormalig Oost-Duitsland): hier sprong de winst met 143 procent naar 97,1 miljoen euro, de aandelenkoers steeg met ongeveer 100 procent.

Dit alles terwijl genoemde bedrijven gemiddeld onder gunstige condities produceren. Zojuist heeft de in Erfurt zetelende firma Ersol aangekondigd dat hun productiekosten tot volgend jaar rond de 25 procent verminderd kunnen worden. Andere ondernemingen hebben vergelijkbare efficiëntieverbeteringen op de rol staan.

Een miljard euro voor zonnestroom

De klanten zullen van dit alles weinig merken. Omdat de vergoeding voor zonnestroom volgens het dictaat van het EEG jaarlijks 5 procent daalt. Voor de producenten is er dan ook geen grondslag om de prijzen voor hun installaties wezenlijk te verminderen. Op kosten van het algemeen belang worden hun winsten immer groter. In totaal moesten de stroomconsumenten vorig jaar volgens “Photon” een miljard Euro voor zonnestroom betalen.

In de grote Duitse coalitie (CDU/CSU/SPD) gaan dan ook stemmen op, om een forse vermindering van de “feed-in” tarieven af te dwingen. “Het is duidelijk geworden, dat de hoge feed-in tarieven geen prijsdalende werking voor (de aankoop van) zonnestroom installaties geven”, aldus de vice-president van de CDU Katherina Reiche. “We moeten deze ontwikkelingen corrigeren en de feed-in tarieven voor zonnestroom beduidend naar beneden bijstellen”. Op vergelijkbare wijze uiten leidende SPD-politici zich – zei het onder voorbehoud.

Zelfs de Grünen hebben ondertussen buikpijn. Hun specialist in energiepolitiek Hans-Josef Fell kan zich lagere vergoedingstarieven absoluut voorstellen. Dat zou in ieder geval beter zijn, dan een niet-selectief deksel op de vergoedingsregeling te zetten, zegt hij.

Erg snel zal er echter weinig veranderen. Zojuist heeft het Bundesumweltministerium namelijk besloten om de geplande “novellierung” (aanpassing) van het EEG uit te stellen. Tot 2009 hoeven de PV-producenten zich geen zorgen te maken."

© originele Duitse stuk: Der Spiegel

http://www.spiegel.de/wirtschaft/0,1518,475552,00.html

Commentaar Polder PV

Voetnoot 1: 50 eurocent in 2004?

Die 50 eurocent/kWh van “derzeit” (3 jaar geleden???) klopt helemaal niet. Het document “verguetungssaetze_nach_eeg.pdf” op de erneuerbare energien website van het Duitse milieuministerie BMU stelde voor de meest gangbare (Duitse!) installaties tot en met 30 kilowattpiek de volgende vastliggende vergoedingen vast: 2004 57,40; 2005 54,53; 2006 51,80; 2007 49,21 eurocent per kWh. “3 jaar geleden” was het dus 57,40 eurocent i.p.v. de gestelde “derzeit rund 50 cent”. Uit deze eerste, op basis van onzorgvuldige informatie geponeerde sneer richting EEG blijkt wel hoe zwaar politiek gemotiveerd dit artikel is. Bovendien: uit genoemde marktprijs voor elektra (inkoopprijs voor elektraleveranciers op beurs in Leipzig van 5 eurocent), tegenover een uiteindelijke consumentenprijs van later in het artikel genoemde 18 eurocent (die ook alle zonnepaneel eigenaren betalen via hun separate netaansluiting voor stroomafname), blijkt wel wat voor sterk staaltje van lezersmisleiding dit bizarre artikel is…

Voetnoot 2: De veronderstelde "staatssubsidie"

“Staatlichen Vergütung”, zoals in het oorspronkelijke Spiegel stuk staat vermeld, is een fors misleidende en zeer suggestieve opmerking. Alle invoeding in het net wordt niet door de Staat betaald, maar wordt uit de inkomsten van de door de netbeheerders bij alle elektriciteitconsumenten (PV-systeem bezitters incluis), geheven EEG “Umlage” bovenop de reguliere kWh prijs, betaald. Een heffing, overigens, die maar een halve eurocent/kWh bedraagt (helft van de meetkosten), en wat een gemiddeld Duits huishouden bij een verbruik van 3.500 kWh/jaar, slechts max. 18 euro extra per jaar kost. Der Spiegel tracht hier duidelijk een politiek zeer gevoelige uitspraak te doen ten nadele van zonnestroom en het EEG (ontworpen door de Grünen/SPD), en dat is gezien de achtergronden van dit blad ook geheel niet verrassend te noemen (een soort van Telegraaf in het kwadraat).

Voetnoot 3: Cirkelredenering?

Contradictie met eerste zin: of het is wel interessant voor de burger om een PV-systeem te kopen, en er is dus niks aan de hand (waarom zou de PV-sector daar niet van mogen “profiteren”?); of het is, zoals geschetst niet (meer) interessant, en hoe komt Der Spiegel dan aan een aktuele “hogere vraag dan aanbod”??? Zijn die burgers dan soms op hun achterhoofd gevallen?

Voetnoot 4: "Miezerige" hoeveelheid zonnestroom?

Der Spiegel rept van het woord “miezerig” om aan te geven hoe gering het aandeel zonnestroom (nog) is in de totale stroommix. Typisch politieke en uitermate misleidende term van Der Spiegel. Zonnestroom gefinancierd via het Erneuerbare Energien Gesetz (uit een werkelijk “miezerige” opslag van 0,5 eurocent/kWh bij alle consumenten) wordt slechts sinds het jaar 2000 aldus mogelijk gemaakt, en is pas echt lucratief geworden met de “novellierung” van het EEG in 2004. Deze laatste opwaardering heeft tot een onwaarschijnlijke marktgroei geleid (ongeveer 50% in 2005) omdat die financiering volledig buiten de Staatsbegroting om gerealiseerd wordt. Hoe lang zijn er in Duitsland al kolencentrales in werking en hoeveel subsidie zit er op de kolenstroom, ook onderdeel van diezelfde consumentenprijs per kilowattuur? Hoeveel Europees belastinggeld gaat er in kernenergie gestoken worden (na voorafgaande mega-investeringen), en wat voor “miezerig” beetje gaat er naar alle duurzame energie opties??? Dat zegt der Spiegel er uiteraard niet bij…

Forum

Ik laat het bij de eerste reactie (“17 Träume”, 4 april 2007, 10h52), op het reeds 46 pagina’s lange forumonderdeel met (12 april 2007) alweer 452 bijdragen. Kijkt u verder zelf: “Dazu kommen die privaten Investitionen allein der Sonnenstromanlagenbauer von 5 Milliarden im Jahr 2006”. Vertaald: bovenop de reeds in de reactie genoemde grote voordelen van decentrale opwekking van duurzame stroom “… komen de private investeringen van alleen al de PV-systeembouwers van 5 miljard euro in het jaar 2006…”

Standpunt SFV

Ter relativering van het “Spiegel verhaal”, laat ik u gaarne het vele malen bedachtzamere antwoord van de beroemde, aan de basis van het EEG staande SFV uit Aachen horen (wederom: vertaling P.J. Segaar/Polder PV). Uit hun prompte e-mail nieuwsbrief van 7 april 2007 ([sfv-energiemail] 7.4.07) de polderiaanse vertaling van hun respons:

Stellingname van de SFV

"Het heersende energiesysteem doet ons in een doodlopende steeg eindigen, zorgt voor de uitputting van grondstoffen en – erger nog – leidt ons regelrecht naar een klimaatcatastrofe!

Een gering aandeel aan duurzame energie ter voorkoming van problemen is volstrekt niet voldoende. We hebben een volledige overstap op 100 procent duurzame energie nodig. Deze opgave betekent – economisch bezien – het omleiden van kapitaalstromen. In een planmatige economie kan een dergelijke revolutie van bovenaf opgelegd worden. In ons economisch systeem echter wordt die sturing gerealiseerd door winstprikkels. De geldgevers investeren daar, waar de hoogste winsten zijn te realiseren. Klaarblijkelijk zijn de winsten bij het in werking houden van kolencentrales nog steeds te hoog – anders zou de energiebranche al lang vanzelf in zonnecelfabrieken geïnvesteerd hebben, i.p.v. maar liefst 45 (!) nieuwe kolencentrales te plannen.

De beschuldiging, als zouden de zonnecel producenten miljardenwinsten maken ten laste van de stroomverbruikers, leest als een afleidingsmanoeuvre van de energiesector, die hun miljardenwinsten in kolencentrales investeert (en deze dus werkelijk ten laste van de stroomverbruikers gaan brengen, die immers door de gevolgen van de klimaatverandering bedreigd worden).

Daar staat tegenover dat de winsten van de zonne-energie sector in nieuwe en grotere installaties en productiefaciliteiten voor zonnecellen worden geïnvesteerd. Wij verwelkomen die investeringen uitdrukkelijk."

Wolf von Fabeck
Solarenergie-Förderverein Deutschland (SFV)

Kort maar krachtig, zoals het een professionele organisatie betaamt. De bezoekers van Polder PV mogen slechts 1 maal raden welk standpunt (der Spiegel of SFV) op het lijf van de polderjongen geschreven is…

De laatste drie, uitvoerige en gedetailleerde links zijn Duitstalig. Hoogste tijd om uw Germaans weer op te gaan halen, beste mensen: duurzame energie wordt namelijk steeds meer een Duitse aangelegenheid, en dáár worden reuzenstappen voorwaarts gemaakt…