  
Interview
Hans-Josef Fell
Door Hubertus
Vollmer
van www.n-tv.de
"Een
race tegen de klok"
Klimaatverandering
en voorzieningszekerheid in energie mogen niet onafhankelijk van elkaar
worden beschouwd
Vertaling/Übersetzung:
mei 2008 Peter J. Segaar/Polder PV
Interview
met Hans-Josef
Fell, specialist voor energie en technologie
voor de Bondsdag fractie Bündnis 90/Die Grünen (BRD)
"Het
productieniveau heeft al lang zijn maximum bereikt",
zegt Hans-Josef Fell. De energie expert van de Grünen is echter
sceptisch of de wereld
het hoofd nog uit het zand zal trekken. Het probleem is, dat de thema's
klimaatverandering en energetische verzorgingszekerheid elke keer
weer gescheiden van elkaar worden bediscussieerd. Fell ziet twee
scenario's
voor
zich voor de periode na de "Peak" [PPV: Peak Oil]: hernieuwbare
energie - of armoede.
n-tv.de: In
de openbaarheid is Peak Oil tot nu toe geen thema. Als deze theorie
klopt, dan is dat toch op zijn minst verbazingwekkend. Gaan we het
werkelijk meemaken dat we ons tijdens het einde van het olietijdperk
verslapen?
Hans-Josef
Fell: De theorie klopt, de uitgangspunten zijn veelvuldig
aangetoond in enkele regio op deze planeet. Er waren diverse
voorspellingen van aardolie geologen wanneer een regionale Peak overschreden
zou worden. De berekeningen klopten bijna altijd: in de USA aan
het begin van de zeventiger jaren, in de UK en in Noorwegen in 2000.
Maar inderdaad, het is verbazingwekkend dat dit thema niet in die
mate bezien wordt die noodzakelijk is, omdat het om een extreem explosief
thema gaat en ons in een wereldwijde economische crisis zal voeren.
Het begin daarvan is er al.
Waarom
heeft dit thema zo'n geringe impact?
Dat ligt allereerst
aan het Internationale Energie Agentschap, die nog altijd als organisatie
met de grootste vakkennis geldt. De analyses
van IEA zijn echter al jaren fout. In 2004 was de prognose van het IEA
dat in 2008 de olieprijs ongeveer 28 dollar per vat zou zijn*.
Het drama is dat de olieprijs prognoses van het IEA de basis vormen van
alle economische
berekeningen, wereldwijd. Het zijn echter louter bestands-analyses voor
de conventionele energiesector.
De
vraag is wellicht naief: is het juist niet vanuit het gezichtspunt
van de olieconcerns zinvol, zich reeds op het post-olie tijdperk in
te stellen?
Ondernemingen
hebben een heel andere filosofie. In de tijd van lager wordende reserves
maken ze immers de grootste winsten. Esso bijvoorbeeld - het op een
na grootste olieconcern ter wereld, de grootste is inmiddels Petrochina
- heeft in 2002 al een netto winst van 12 miljard dollar behaald. Met
de stijging van de olieprijs is deze nettowinst in 2007 al op 40 miljard
dollar gekomen. Later, wanneer de handel in olie niet meer mogelijk
is, kan men deze winsten vervolgens in andere bedrijfsactiviteiteiten
gaan steken.
Klopt het dat
olieconcerns niet meer in het zoeken naar nieuwe olievelden, in raffinaderijen,
pijplijnen en tankers investeren?
Toch wel, er wordt
nog steeds geïnvesteerd. Vanuit het oogpunt van klimaatbescherming
zelfs veel te veel. Het niveau van investeringen is echter niet zo
hoog dat daarmee de komende verzorgingszekerheid met olie gegarandeerd
is. Dat zal ook niet lukken, omdat grote olievelden reeds sinds geruime
tijd ondanks koortsachtige zoektochten niet meer zijn gevonden.** De
investeringen in de vele kleine velden kunnen de teruggang in de grote
reservoirs al niet meer opvangen.
Tenminste de
regeringen zouden toch bovenmatige interesse moeten hebben in de
toekomst-bestendigheid van hun markteconomieën.
Daarover ben ik zeer
ontnuchterd. Ik heb met vele regeringsdelegaties over dit probleem
gesproken, ook met de Duitse. Men wil echter niet luisteren. Ik geloof
dat veel mensen niet graag buiten de main-stream om willen argumenteren.
Ze willen er niet eens een keer goed over nadenken, of de main-stream
"mening" wellicht onbetrouwbaar is.
Maar de klimaatverandering
is toch ook onderdeel van de main-stream geworden.
Ja, OK. Het probleem
is dat er vele argumenten in de main-stream rondzingen, die oppervlakkig
beschouwd hout snijden. Bijvoorbeeld het argument dat, als de olieprijs
stijgt, er intensiever naar aardolie gezocht zal gaan worden, en er
ergens dan ook genoeg nieuwe aardolie gevonden zal worden. Echter:
de olieprijs is gestegen, en desondanks heeft men
in de laatste jaren steeds minder aardolie gevonden. In een periode
van ruim 30 jaar is het totaal aan vondsten gedaald - we leven tegenwoordig
van de grote reserves die in de dertiger en veertiger jaren werden
ontdekt. Daarnaast is er het argument dat de prijzen door speculanten
omhoog worden gedreven. Natuurlijk heeft de olieprijs ook met
speculatie te maken. Echter, niemand kan mij uitleggen dat er al in
1999 speculanten
waren en dat zij het waren die de olieprijs omhoog hebben gespeculeerd
van 12 naar meer dan 100 dollar.
Tenslotte de verwijzing
naar de teerzanden en de olieschalies. De laatste jaren geldt Canada
zelfs als het grootste olieland van de wereld, nog voor Saoedie
Arabië. Canada heeft echter geen ruwe olie, dus het makkelijk toegankelijke
spul, maar teerzanden en olieschalies. Even afgezien van het feit dat
men half Canada zou moeten ontbossen om die teerzanden en olieschalies
te kunnen gaan winnen, daar dat uitsluitend via dagbouw gaat: teerzand-
en olieschalie extractie is extreem energie intensief. Deze wijze van
exploitatie kan niet renderen. Dat kan nooit de concurrentie aan met
hernieuwbare energie.
Dan komen we
nu op de gevolgen. Wat staat er te gebeuren na Peak Oil?
Met het overschrijden van Peak Oil zal de wereld te maken krijgen met
toenemende tekorten. We hebben misschien tien jaar de tijd om ons voor
te bereiden op een Peak Oil fenomeen. De enige echte oplossingen zijn
intensieve investeringen in hernieuwbare energie en vermindering van
het energieverbruik. Anders zullen we niet meer in staat zijn om onze
economieën binnen redelijke tijd om te bouwen.
Hebben we maar tien jaar nodig om onze afhankelijkheid van olie
te overbruggen?
Dat is slechts een
grove schatting, maar ik kan zeggen dat dit mogelijk is, als de politieke
wil er maar is. Met de stijgingspercentages die
we in Duitsland op het vlak van hernieuwbare energie reeds hebben gezien,
hebben we bewezen dat het mogelijk is - tenminste op het vlak van elektriciteit.
De Energy Watch Group gaat er van uit dat Peak Oil reeds in 2006 is
overschreden.
En tot nu toe heeft
niemand kunnen aantonen dat er sindsdien een toename is geweest in
de olieproductie zoals in de voorafgaande jaren. Tot 2006 hadden
China
en
India met hun economische groei een immense stijging in de olieproductie
teweeggebracht. De economische groei en de vraag naar olie houden aan,
maar de productie neemt niet meer toe. In de komende jaren zullen we
zelfs zo'n 3 procent productiedaling gaan meemaken, dus elk jaar
3% minder olie. Daar is de wereldeconomie helemaal niet op voorbereid.
En aardolie
wordt
niet slechts in de energiesector ingezet, maar bijvoorbeeld ook bij de
productie van meststoffen. De prijsstijgingen van levensmiddelen in het
afgelopen jaar waren niet alleen het gevolg van productieverliezen als
gevolg van klimaatveranderingen. Ze waren ook het gevolg van de gestegen
prijs van kunstmeststoffen.
En nu?
Nu staan we voor
een groot dilemma: Er moet een snelle vervanging komen, maar helaas
is ten eerste het bewustzijn er niet, en ten tweede duurt
het natuurlijk nog enige tijd voordat er een infrastructuur is opgebouwd
die is toegesneden op hernieuwbare energie en op besparingstechnologieën.
Hoe zal ons leven er 20 jaar na Peak Oil uitzien?
Twee mogelijkheden:
of we leven in grote comfort met zonne-energie en alle andere hernieuwbare
energie technologieën, hoeven ons niet meer
om stijgende olie-, kolen- en elektriciteitsprijzen druk te maken en
hebben tegelijkertijd met een decentrale energievoorziening veel arbeidsplaatsen
gecreëerd. Of de mensen steken als vanouds de kop in het zand en
geloven de foutieve cijfers van het IEA. Die weg voert tot drastische
afname
van het welzijn, tot vernietiging van arbeidsplaatsen, armoede en tot
het failliet van complete staatseconomieën.
Welk scenario vindt u het meest waarschijnlijke?
De oliecrisis van 1973 ging voorbij - Peak Oil resulteert in structurele
tekorten.
Momenteel houd ik
het tweede scenario voor zeer waarschijnlijk. Een studie van de Energy
Watch Group naar de toekomst van de olievoorziening
liet zien dat tot 2020 een dramatische teruggang in de olieproductie
is te verwachten. We gaan er van uit dat er in 2020 per dag nog 58 miljoen
vaten olie geproduceerd worden. Het IEA beweert dat het 105 miljoen vaten
olie zullen worden. Tot 2030 zal die hoeveelheid zelfs nog stijgen, tot
116 miljoen vaten. De Energy Watch Group voorspelt daarentegen voor 2030
een productie van nog slechts 39 miljoen vaten per dag. Zelfs als de
Energy Watch Group slechts voor de helft gelijk zou krijgen, hebben
we te maken
met een dramatisch probleem.
Op de website abgeordnetenwatch.de staat een statement van Hans-Christian Ströbele over Peak Oil. Hij stelt
daar dat "naar mijn mening de oliereserves niet zo snel uitgeput zullen
raken". Blijkbaar zijn de Grünen ook nog niet overtuigd van het probleem.
Ik zal het zo zeggen:
Ook bij de Grünen is de laatste jaren de aandacht niet zo hoog,
als ik voor wenselijk gehouden had. Tegelijkertijd is het zo dat de
Grünen
de partij zijn die zich het meest intensief met het thema bezighouden.
In elk geval is dit het centrale thema van de spreker die voor deze
fractie verantwoordelijk is voor de energiepolitiek***
Is
het wellicht mogelijk dat Peak Oil te sterk in de schaduw staat van
het klimaatdebat? De thema's zijn uiteindelijk in zeker zin
verwant
aan elkaar.
De klimaatproblematiek
ligt de Bondskanselier [PPV: Angela Merkel] na aan het hart. De verzorgingszekerheid
van energie ook. Beide thema's
worden echter niet in samenhang met elkaar bekeken.
Ze zijn echter beiden
zeer nauw met elkaar verstrengeld. We hebben hier te maken met een
verkeerde ontwikkeling die zeer ernstige gevolgen zal
hebben, en waarvoor mevrouw Merkel een goed voorbeeld is. Bij grote conferenties
zet zij het thema energie helemaal bovenaan de agenda - maar met twee
zeer verschillende agendapunten: de ene is de klimaatverandering. Dan
wordt over emissiereducties gesproken, echter juist niet over waar die
emissies dan wel vandaan komen. 80 procent van de emissies ontstaan door
het verbranden van aardolie, aardgas en kolen. Men dient daarom het verbruik
van fossiele grondstoffen in de kiem te smoren en om te schakelen naar
hernieuwbare energiebronnen. Maar dan komt opeens TOP 2, en die heet:
verzorgingszekerheid
met energie met meer fossiele grondstoffen. Als we deze twee punten niet
gezamenlijk beschouwen, zullen we op beide onderwerpen geen vooruitgang
boeken. Als we de koolstof niet in de bodem laten zitten, in de mijnen
en in de olievelden, zullen we de opwarming van de atmosfeer niet kunnen
stoppen. Aan de andere kant zal met de fossiele energiedragers zelfs
ook geen verzorgingszekerheid bereikt kunnen worden. Voor beide probleemgebieden
vormen hernieuwbare energie en energiebesparing de doorslaggevende oplossingsrichting.
Met hernieuwbare energie zal er geen tekort ontstaan. Als we de technieken
snel ontwikkelen en economisch uitbouwen, krijgen we de klimaatbescherming
er gratis bij.
Peak Oil resulteert
dus terloops in klimaatbescherming.
Het stoppen van de
opwarming van de aarde is nog niet verzekerd, als we slechts de afname
in capaciteit van de ons ter beschikking staande bronnen door hernieuwbare
bronnen weten te vervangen. We kunnen zelfs de kolenproductie ietwat
opschroeven, mogelijk nog tot 2015. Voor het klimaat zou dat echter
desastreuze gevolgen hebben. We moeten er voor zorgen, dat de vervanging
van de fossiele grondstoffen sneller tot stand komt dan de beschikbaarheid
van die grondstoffen afneemt.
Sinds wanneer is
het eigenlijk bekend dat de wereldwijde olievoorraden afnemen?
Op zijn laatst sinds
het rapport "Global 2000" van de regering van de USA, uit 1980, zijn
betrouwbare cijfers over de totale hoeveelheid van
winbare aardolie voorhanden. In dit rapport werd voorspeld, dat de beschikbare
hoeveelheid aardolie ongeveer tussen 2000 en 2010 zou gaan teruglopen.
Precies die voorspelling is nu aan het uitkomen. Of het tot een crash
zal gaan
leiden, zal van
de politiek afhangen. Geconfronteerd met de hoge olieprijzen word bijvoorbeeld
geeist dat de regering de belasting op minerale olie zal verminderen.
Dat is de wereld op zijn kop en geeft een volstrekt verkeerd signaal
af! Dan zouden de mensen weer voor een paar jaar in de valse veronderstelling
komen te verkeren dat men met belastingverminderingen de olieprijzen
zou kunnen verlagen. Byzonder absurd is een voorbeeld uit Iran, nog
altijd de op vier-na-grootste olie exporteur ter wereld. De inkomsten
die Iran door de export verdient, zijn lager dan de uitgaven voor olie-subsidies
in het binnenland. In het laatste jaar werd daar een wet verordonneerd,
die deze oliesubsidies zou doen verminderen. Daarop werden tankstation
in brand gestoken, en een opstand dreigde. De wet werd schielijk ingetrokken.
[President Mahmoud] Ahmadinejad ruïneert liever verder zijn economie.
In de eerste Golfoorlog
was een slogan van de vredesbeweging "Geen bloed voor Olie" [PPV: "No
Blood for Oil"]. Critici reageerden daarop destijds dat men de complexe
achtergronden niet kon reduceren tot slechts olie. Met betrekking tot
Peak Oil ziet dat er inmiddels weer heel anders uit?
Natuurlijk, en dat
kan men ook geschiedkundig bezien aantonen. Tussen 1976 en 1980 speelde
zich in de USA de eerste hernieuwbare energie revolutie af, daartoe
gestimuleerd door Jimmy Carter. Hij was het, die de opdracht heeft
gegeven voor "Global 2000". Op basis van dat rapport liet hij een programma
opstellen, "Global Future: Time to Act". Daarin werd gesteld dat hernieuwbare
en decentrale energiebronnen de doorslaggevende voorzorgsmaatregelen
waren die de USA veiligheid en vrede zouden brengen. In 1981 werd Carter
door Reagan opgevolgd, het programma werd nooit openbaar gemaakt. Carter
had onderzoeksgeld voor hernieuwbare energie ter beschikking gesteld
en de eerste windturbines in California laten neerzetten. Reagan maakte
daar korte metten mee. Hij gaf er de voorkeur aan om de grondstoffen
op de wereld met militaire middelen veilig te stellen. De volgende
innovatiegolf kwam enige jaren later door Denemarken op het gebied
van windenergie en biogas, vervolgens door Duitsland met het Erneuerbare
Energien Gesetz.
Sedertdien is er
niet veel gebeurd.
Jawel, jawel. De
ontwikkeling van hernieuwbare energie neemt wereldwijd zeer sterk toe,
juist vanwege de verminderde beschikbaarheid van grondstoffen. De Chinezen
bouwen beslist niet vanwege klimaatpolitiek massaal windturbines. Overal
merkt men dat de kolen, aardgas en aardolievoorraden onder druk komen
te staan en dat de prijzen snel stijgen. Daardoor focusseren economische
krachten zich op windenergie, op zonne-energie technieken, op biogas
installaties, en op waterkrachtcentrales. Dat de financiële wereld
de investeringen in dit krachtenveld heeft ontdekt, is een zeer goed
teken.
Is er nog hoop?
Misschien. Het is een race tegen de klok.
©
www.n-tv.de, 31 maart 2008
Hergepubliceerd
in Solarbrief 2008/1: pp. 22-24.
(Zeitschrift
des Solarenergie-Fördervereins Deutschland e.V., SFV)
* De
olieprijs begon in 2008 al boven de 100 dollar per vat en ligt momenteel
al rond de 116 dollar...
** Interview
waarschijnlijk afgenomen voor de vondst van een ogenschijnlijk reusachtig
olieveld voor de kust van Brazilië, waarvan de (economische)
haalbaarheid voor exploitatie echter vooralsnog onduidelijk is, zeker
gezien de hoeveelheden geld die er in die operatie gestoken zal moeten
worden. Zie ook aparte link onderaan met analyse Koppelaar.
*** En
dat is vooralsnog de geïnterviewde, Hans-Josef Fell...
Zie ook:
http://www.n-tv.de/HansJosef_Fell_bei_ntvde_Ein_Wettlauf_mit_der_Zeit/310320080005/928348.html (oorspronkelijke
Duitse tekst van het interview bij www.n-tv.de)
http://www.n-tv.de/943782.html (artikel
"Peak Oil. Wir haben ein Problem", 4 april 2008, met meer verwijzingen)
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Global_2000_Report_to_the_President (blijkbaar
is Wikipedia nog niet in staat tot een objectieve beschouwing van het
door Carter verordonneerde "Global Report 2000"...)
http://www.abgeordnetenwatch.de/index.php?cmd=223&q=Peak+Oil (kort
antwoord van Ströbele van der Grünen op vraag over Peak Oil op abgeordnetenwatch
website)
http://www.energywatchgroup.org (website
van de Energy Watch Group)
http://www.hans-josef-fell.de (website
van Hans-Josef Fell)
http://www.iea.org (website
van de International Energy Agency)
http://www.peakoil.nl (de uitzonderlijk informatieve en voor de goede verstaander ronduit
schokkende Nederlandstalige Peak Oil website)
http://www.peakoil.nl/2008/04/16/olieanalyse-brazilie-rusland (Rembrandt
Koppelaar's noodzakelijke relativeringen m.b.t. de recente olievondsten
in diep water voor de kust van Brazilië)
|
